Nanu ca ‘ṇo vāpacce’ti vacanato kathaṃ pakativisayāvagamo siyā.
"How can the understanding of the natural subject arise from the rule 'ṇo vāpacce'?"
Chẳng phải theo quy tắc ‘ṇo vāpacce’ thì sự hiểu biết về phạm vi tự nhiên sẽ như thế nào sao?
Yathākathañci pakativisayāvagamepi sāmaññavacanato pana dhammenāpaccantyādo yato kutoci dhammeniccāditopi siyā ṇā dipaccayotyāsaṅkiyāha ‘apaccavatā’ccādi.
Even if there is some understanding of the natural subject, from a general statement, the ṇādippaccaya (suffix beginning with ṇa) might arise from any place like dhammenāpaccantyādo yato kutoci dhammeniccāditopi, so, raising this doubt, it is said 'apaccavatā' and so forth.
Ngay cả khi có sự hiểu biết về phạm vi tự nhiên bằng cách nào đó, nhưng từ một phát biểu chung, hậu tố ṇa v.v. có thể xuất hiện từ bất kỳ dhammena nào, v.v. trong dhammenāpaccaṃ, v.v. – để nghi ngờ điều này, người ta nói ‘apaccavatā’, v.v.
Apaccassāti apaccatthassa, apaccavatāti ‘‘ṇo vāpacce’’ti vasiṭṭhādyatthasseva pariggahaṇāya sāmaññavacanato yo apaccavā tato, atthato pana asambhavā dabbācakasaddāva sāmatthiyena chaṭṭhiyantā sabbaliṅgavacanā jāyateti viññātabbaṃ.
Apaccassāti means "of the descendant." Apaccavatāti refers to yo apaccavā tato (from whom there is a descendant), as a general statement for the specific inclusion of meanings like vasiṭṭhādyattha (meaning of Vasiṭṭha and others) by ‘‘ṇo vāpacce’’. But from the perspective of meaning, it is impossible, so it should be understood that noun-denoting words, by their inherent capacity, appear in the sixth case and in all genders and numbers.
Apaccassa có nghĩa là của apacca (con cháu). Apaccavatā là để hiểu rằng chỉ có ý nghĩa của vasiṭṭhādyattha (nghĩa của vasiṭṭha v.v.) được chấp nhận bởi quy tắc ‘‘ṇo vāpacce’’; từ một phát biểu chung, hậu tố ṇa v.v. xuất hiện từ một từ chỉ apacca (con cháu), nhưng vì không thể có ý nghĩa thực sự, nên cần hiểu rằng các từ chỉ vật chất, với sức mạnh của chúng, trở thành các từ ở cách thứ sáu, có tất cả các giống và số.
Dhammasmāpaccaṃtyādīsu ṇādippaccayo (na jāyate) ti sambandho.
The connection is that in dhammasmāpaccaṃtyādīsu, the ṇādippaccayo does not arise.
Trong dhammasmāpaccaṃ v.v., hậu tố ṇa v.v. (không xuất hiện) – đó là sự liên kết.
Dhammenāti dhammena karaṇabhūtena.
Dhammenāti means "by means of the Dhamma" as an instrument.
Dhammena có nghĩa là với dhamma (pháp) là công cụ.
Dhammāyāti dhammatthaṃ, dhammasmāti dhammahetunā, tato asambhave kāraṇamāha ‘sāpekkhattā’ti.
Dhammāyāti means "for the sake of the Dhamma." Dhammasmāti means "due to the Dhamma." The reason for impossibility there is stated as 'sāpekkhattā' (due to being dependent).
Dhammāya có nghĩa là vì dhamma. Dhammasmā có nghĩa là do dhamma. Sau đó, để nói lý do không thể có, người ta nói ‘sāpekkhattā’ (do sự phụ thuộc).
Sāpekkhattameva samattheti ‘apaccavāhi’ccādinā, dhammenāpaccaṃ kassāti pucchitvā devadattassāti apekkhiyamānaṃ vadati.
It establishes the dependent nature itself with 'apaccavāhi' and so forth, asking "whose descendant is it by Dhamma?", it speaks of the expected 'devadattassā' (Devadatta's).
Chính sự phụ thuộc là có ý nghĩa – điều này được nói với ‘apaccavāhi’, v.v. Sau khi hỏi dhammenāpaccaṃ kassa (con cháu của dhamma là của ai?), câu trả lời devadattassa (của Devadatta) được mong đợi.
Devadattassāti apaccavā devadattādi apekkhīyateti sambandho, hisaddo hetumhi.
The connection is that the descendant of Devadatta and others is expected. The particle hi is for cause.
Devadattassa – có nghĩa là apacca của Devadatta được mong đợi, v.v. Từ hi ở đây chỉ lý do.
Na hettha ṇādivutti aññattha* sāpekkhattā kambalo vasiṭṭhassāpaccaṃ devadattassāti ettha pana vasiṭṭho-paccavāti tato chaṭṭhiyantā hoticcāsaṅkiyāha- ‘na ce’ccādi.
Here, the ṇādi usage does not occur due to dependency elsewhere, for example, in "the blanket is Vasiṭṭha's descendant, Devadatta's." But in the case where "Vasiṭṭha is a descendant-possessor," raising the doubt that it might be in the sixth case from him, it is stated 'na ce' and so forth.
Ở đây, không có sự xuất hiện của hậu tố ṇa v.v. do sự phụ thuộc vào thứ khác; nhưng trong câu kambalo vasiṭṭhassāpaccaṃ devadattassa (tấm chăn là của Vasiṭṭha, con cháu của Devadatta), hậu tố ṇa v.v. xuất hiện từ vasiṭṭho-paccavā (Vasiṭṭha có con cháu) – để nghi ngờ điều này, người ta nói ‘na ce’, v.v.
Na ca hotīti sambandho.
And it does not occur—this is the connection.
Và không xuất hiện – đó là sự liên kết.
Kāraṇamāha- ‘asambandhā’ti.
The reason is stated as 'asambandhā' (due to absence of connection).
Lý do được nêu là ‘asambandhā’ (do không có mối liên hệ).
Na hettha sambandho vasiṭṭhassa kambalāpekkhattena apaccassa ca devadattāpekkhattenātthantarāpekkhāya vasiṭṭhassāpaccena sambandhābhāvāyeva vasiṭṭhassa apaccaṃ vāsiṭṭhoti ṇādivuttiyā bhāve sāmatthiyaṃ natthi, samatthañhi vasiṭṭhaṃ rājapurisādi samāsavuttiyamekatthattamiva vāsiṭṭhādiṇādivuttiyaṃ ṇādippaccayamupajanayati, nāsamatthaṃ, tato sabbamevetammanasi nidhāya vuttaṃ- ‘asambandhā’ti.
There is no connection here because of Vasiṭṭha's dependence on the blanket and the descendant's dependence on Devadatta, meaning there is a dependence on another object. Due to the absence of connection with Vasiṭṭha's descendant, there is no capacity for the ṇādi usage such as vāsiṭṭha (descendant of Vasiṭṭha). For it is a capable Vasiṭṭha that gives rise to the ṇādippaccaya in the ṇādi usage like vāsiṭṭha, similar to the singular meaning in the compound usage like rājapurisa (king's man), not an incapable one. Therefore, keeping all this in mind, it is stated, 'asambandhā'.
Ở đây không có mối liên hệ vì sự phụ thuộc của vasiṭṭha vào kambala (tấm chăn) và sự phụ thuộc của apacca vào devadatta là sự phụ thuộc vào một ý nghĩa khác, và vì không có mối liên hệ với apacca của vasiṭṭha, nên không có khả năng cho sự xuất hiện của hậu tố ṇa v.v. như vāsiṭṭha. Một từ có ý nghĩa như vasiṭṭha trong hợp chất rājapurisa (người của vua) v.v. tạo ra hậu tố ṇa v.v. như vāsiṭṭha, chứ không phải một từ không có ý nghĩa. Do đó, tất cả những điều này được nói với ‘asambandhā’ (do không có mối liên hệ).
Yo janakoti yoyo yassa yassa apaccassa janako.
Yo janako means "whoever is the generator of whomever's descendant."
Yo janako (người tạo ra) – bất cứ ai là người tạo ra của bất cứ apacca nào.
Tatoyevāti tasmātasmā janakatoyeva.
Tatoyeva means "from that generator alone."
Tatoyeva (chỉ từ đó) – chỉ từ chính người tạo ra đó.
Siyāti tasmiṃ tasmiṃ apaccatthe ṇādippaccayo siyā.
Siyāti means "the ṇādippaccaya should arise in that sense of descendant."
Siyā (có thể xuất hiện) – hậu tố ṇa v.v. có thể xuất hiện trong ý nghĩa apacca đó.
Tattha hetumāha- ‘tassevāpaccena yogā’ti.
The reason for that is stated as 'tassevāpaccena yogā' (due to connection with that very descendant).
Lý do được nêu là ‘tassevāpaccena yogā’ (do mối liên hệ với chính apacca đó).
Yogāti apaccasambandhato, na mūlappakatitoti paramappakatito na hotīti vuttaṃ hoti.
Yogāti means "due to connection with the descendant, not from the original stem." This implies it does not come from the remote original stem.
Yogā (do mối liên hệ) – do mối liên hệ với apacca, chứ không phải từ mūlappakati (gốc nguyên thủy) – điều này có nghĩa là không phải từ paramappakati (gốc cao nhất).
Hetumāha- ‘ayogā,ti, vacanābhāvampettha dassetuṃ ce’tyādi vuttaṃ.
The reason is stated as 'ayogā' (due to no connection). To show the absence of a rule here, it is stated 'ce' and so forth.
Lý do được nêu là ‘ayogā’ (do không có mối liên hệ). Để chỉ ra sự thiếu vắng của từ ngữ ở đây, người ta nói ‘ce’, v.v.
Kathampanidaṃ viññāyaticcādinā janakassevābyāhitassāpaccena mukhya sambandhamānīya idamayuttantyādinā byavahitajanitassāpyapaccayassa paramappakatiyābhisambandhasabbhāvaṃ vatvā taṃ sādhayitumārabhate ‘katha’miccādi, evaṃ hiccādi kathaṃpanidamiccādinā yathāvuttassa samattha navākyaṃ, hiyasmā taṃ disvā tathā pucchito devadattassavātiādinā uppādetārameva niddisati, nāttānaṃ pitāmaho, tasmā uppādetāyevāpaccena sambajjhati na pitāmahoti yojetvā adhippāyo veditabbo.
By kathampanidaṃ viññāyaticcādinā, by bringing the primary connection of the direct generator with the descendant, and stating idamayuttantyādinā that this is not proper, and then by speaking of the existence of a connection of the descendant of a remote generator with the ultimate original stem, it begins to establish this with 'kathaṃ' and so forth. For, 'evaṃ hiccādi kathaṃpanidamiccādinā' means the aforementioned non-sentence of samattha. Because when someone is asked, seeing it thus, "whose is this Devadatta's descendant?", he points to the progenitor himself, not to himself (as the grandfather). Therefore, the intention should be understood by connecting "it is only the progenitor who is connected with the descendant, not the grandfather."
Với kathaṃ panidaṃ viññāyati (làm sao điều này được hiểu), v.v., sau khi thiết lập mối liên hệ chính yếu của người tạo ra trực tiếp với apacca và nói rằng điều này là không hợp lý, và sau khi nói về sự hiện hữu của mối liên hệ của apacca được tạo ra bởi người gián tiếp với paramappakati (gốc cao nhất), người ta bắt đầu chứng minh điều đó với ‘kathaṃ’, v.v. ‘Evaṃ hi’, v.v. và ‘kathaṃ panidaṃ’ v.v. là những câu không có ý nghĩa như đã nói. Bởi vì khi nhìn thấy điều đó, người ta hỏi như vậy, và với devadattassavā v.v., người ta chỉ định người tạo ra, chứ không phải bản thân người đó là ông nội. Do đó, cần hiểu ý nghĩa bằng cách kết nối rằng chỉ người tạo ra mới liên hệ với apacca, chứ không phải ông nội.
Idaṃ yathāvuttamuppādetuniddisanaṃ, tena apaccena saddhiṃ uppādetuyeva janakasseva yogo sambandho paṭipādetuṃ na sakkāti sambandho.
This refers to the aforementioned pointing to the progenitor. The connection is that it is not possible to establish a connection between the progenitor, who is the generator, and that descendant.
Idaṃ (điều này) là sự chỉ định người tạo ra như đã nói. Tena apaccena saddhiṃ uppādetuyeva janakasseva yogo sambandho paṭipādetuṃ na sakkā (không thể thiết lập mối liên hệ của người tạo ra với apacca đó) – đó là sự liên kết.
Tantitaṃ* pucchānimittaṃ, tenāti apaccena.
Tantitaṃ is the cause of the question. Tenāti means "by that descendant."
Tantitaṃ* là dấu hiệu của câu hỏi. Tena (bởi điều đó) là bởi apacca.
Apatananti narake apatanaṃ bhavati, soti yoso yassātyaniyamaniddiṭṭho so ñātuṃ na icchitoti sambandho.
Apatananti means "not falling into hell." Soti means "that person who is indefinitely indicated as 'whose is this' is not wished to be known." This is the connection.
Apatanaṃ (không rơi) là không rơi vào địa ngục. So (người đó) – người mà không được chỉ định rõ ràng là của ai, người đó không muốn được biết – đó là sự liên kết.
Iminā idaṃ dīpeti- ‘‘napatatyanena naraketyapaccanti vuccati apaccenānena yassakassaci avisesenāpatanambhavati narake soso tāya pucchāya ñātuṃ na icchito’’ti.
By this, it is shown: "He is not wished to be known by that question, that person by whom there is no falling into hell, who is called 'apaccanti' (descendant), by this descendant, there is an unspecified non-falling into hell for anyone."
Với điều này, người ta làm sáng tỏ rằng: ‘‘Người ta gọi apacca là napatatyanena narake (người không rơi vào địa ngục bởi điều này). Bởi apacca này, bất cứ ai không rơi vào địa ngục một cách không phân biệt, người đó không muốn được biết bởi câu hỏi đó.’’
So vāti kassāyaṃ puttoti pucchāyānurodhane so uppādetāyeva ñātumicchitoti sambandho.
So vāti means that "that very progenitor is wished to be known according to the question 'whose son is this?'" This is the connection.
So vā (hoặc người đó) – phù hợp với câu hỏi kassāyaṃ putto (đây là con của ai?), chính người tạo ra đó muốn được biết – đó là sự liên kết.
Tusaddo cetthāpaccena narakāpātasabba janajānanicchāvisesajotako, yadi siyāti sambandho, attānampi niddiseyya na kevalamuppādetāraṃ, atthiccādi pitāmahassa attanopi niddese kāraṇavacanaṃ, taṃ apaccaṃ nimittaṃ kāraṇaṃ, yassa taṃ taṃnimittaṃ tasmā* evaṃ diṭṭhiko hiccādinā yathāvuttaṃ samattheti.
Here, the particle 'tu' indicates a specific desire for all people to know about falling into hell through offspring. The connection is, "if it were so." It would also indicate oneself, not merely the progenitor. The reason for indicating oneself, even of the grandfather, beginning with 'atthi' (is), is that 'that offspring' (taṃ apaccaṃ) is a sign (nimittaṃ) or cause (kāraṇaṃ). That for which it is a sign is 'that sign' (taṃnimittaṃ). Therefore, it supports what was stated previously, beginning with "one with such a view," because of that.
Từ tu ở đây làm nổi bật sự mong muốn đặc biệt được biết về việc không rơi vào địa ngục của apacca cho tất cả mọi người. Yadi siyā (nếu có thể) – đó là sự liên kết. Người đó cũng sẽ chỉ định chính mình, không chỉ người tạo ra. Atthiccādi là lời nói về lý do cho việc ông nội cũng chỉ định chính mình. Taṃ apaccaṃ nimittaṃ kāraṇaṃ (apacca đó là dấu hiệu, là nguyên nhân). Yassa taṃ taṃnimittaṃ tasmā* – với evaṃ diṭṭhiko hi (người có quan điểm như vậy), v.v., điều đã nói được chứng minh.
Byavahitajanitenāpīti byavahitena kattunā janitenāpi, karaṇe cāyaṃ tatiyā, hetumhi vā.
"Even by one born indirectly" (byavahitajanitenāpi) means "even by one born through an indirect agent" (byavahitena kattunā janitenāpi). This is the instrumental case (tatiyā) or the causal case (hetumhi).
Byavahitajanitenāpi (ngay cả bởi người được tạo ra một cách gián tiếp) – bởi người tạo ra gián tiếp. Đây là cách thứ ba trong nghĩa công cụ, hoặc trong nghĩa lý do.
Kasmā evaṃ diṭṭhikoti āha ‘yaṃ nimittaṃ hi’ccādi.
Why is he of such a view? He says, "For whatever sign..."
Tại sao lại có quan điểm như vậy? Người ta nói ‘yaṃ nimittaṃ hi’, v.v.
Hisaddo yasmādatthe.
The word 'hi' (for) is in the sense of 'yasmā' (because).
Từ hi có nghĩa là bởi vì.
Yassāti pubbajassa, tena apaccena apatanaṃ tadapatanaṃ tato, idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘tena byavahitajanitenāpi pumunā pubbajopi narakaṃ na patati so pubbajassāpya paccaṃ bhavati yathāvuttena nibbacanenā’’ti.
"Of whom" (yassa) means of the ancestor. "Non-falling by that offspring" (tena apaccena apatanaṃ tadapatanaṃ) means "from that." This is what is said: "Even by a person born indirectly, the ancestor does not fall into hell. That person becomes the ancestor's offspring in the manner stated."
Yassa (của ai) là của tổ tiên. Tena apaccena apatanaṃ tadapatanaṃ tato (không rơi vào địa ngục bởi apacca đó, sự không rơi đó là từ đó). Điều này có nghĩa là: ‘‘Ngay cả bởi người được tạo ra một cách gián tiếp, tổ tiên cũng không rơi vào địa ngục; tổ tiên đó cũng trở thành apacca theo định nghĩa đã nói.’’
Tasmāccassa pubbe vuttayasmātyanenābhisambandho veditabbo.
Therefore, its connection with the 'yasmā' (because) mentioned earlier should be understood.
Do đó, cần hiểu sự liên kết với yasmā đã nói trước đó.
Upapatyantaramāha-‘upacāratove’ccādi.
He states another reason, beginning with "only by figure of speech."
Một cách giải thích khác được đưa ra là ‘upacāratove’ (chỉ theo nghĩa ẩn dụ), v.v.
Pubba pubbabhāve satīti pubbassa pubbassa vijjamānatte sati.
"When there is a prior state of a prior thing" (pubba pubbabhāve sati) means "when there is the existence of prior things."
Pubba pubbabhāve sati (khi có sự hiện hữu của người trước đó, người trước đó).
Byavahitena janite apaccepi nimittaṃ apāyāpatakāraṇabhāvo atthiye vāti sambandho.
The connection is that even in offspring generated indirectly, there is indeed a sign (nimittaṃ) of being a cause for not falling into bad destinations.
Byavahitena janite apaccepi nimittaṃ apāyāpatakāraṇabhāvo atthiye vā (ngay cả trong apacca được tạo ra bởi người gián tiếp, dấu hiệu là sự hiện hữu của nguyên nhân không rơi vào cảnh khổ) – đó là sự liên kết.
Kesanti āha-‘pubbesanti pubbajānanti attho, ke nāti āha- ‘pārampariyenā’ti.
Whose? He says, "Of ancestors," meaning of previous generations. Who are they? He says, "By tradition."
"Kesanti" nói rằng: "Pubbesanti" có nghĩa là "những người biết trước". "Ke nāti" nói rằng: "theo truyền thống".
Abhedopacārenāti pubbapubbabhāve saticcādinā vuttanayena janakassa viya pārampariyenapubbesampinimittatā vato janakasadisattā janakāva nāma te siyunti evamabhedena upacaraṇato cintanatoti attho.
"By non-distinction in figure of speech" means considering that, due to their being a sign even for ancestors traditionally, just like for the progenitor, in the manner stated, beginning with "when there is a prior state of a prior thing," they are similar to progenitors, and thus they might be called progenitors. This is the meaning of thinking by non-distinction in figure of speech.
"Abhedopacārena" có nghĩa là: do sự suy xét quy ước không khác biệt rằng, vì đó là dấu hiệu của những người đã biết trước theo truyền thống, giống như người cha theo cách đã nói với sự hiện hữu của trạng thái trước đó, v.v., và vì họ giống như người cha, nên họ được gọi là cha.
Ubhayathāti ñāyena upacārenacāti ubhayena pakārena, evamubhayathāpi mūlappakatiyā paccenābhisambandhā kathamanantara* janitenāpaccenādipurisasambandhoyena tato ṇādippaccayo siyāti nāsaṅknīyaṃ.
"In both ways" means by both method and figure of speech. Since there is a connection with the offspring of the original parent in both ways, one should not doubt how a connection with the primeval man could exist through an offspring generated immediately (or indirectly), so that the suffix -ṇādi could apply from him.
"Ubhayathā" có nghĩa là: theo cả hai cách, tức là theo quy tắc và theo quy ước. Vì vậy, không nên nghi ngờ rằng bằng cả hai cách, do mối quan hệ trực tiếp với nguyên gốc, làm sao có thể có mối quan hệ của người đàn ông đầu tiên với hậu duệ được tạo ra ngay sau đó, và từ đó có thể có hậu tố "ṇa" và các hậu tố khác.
Evammūlakatito- paccasāmaññena ṇādippaccayaṃ vavatthapetvā idāni apaccāditopi hoteva ṇādi sāmaññavidhānā.
Having established the -ṇādi suffix for a general offspring from the root word in this way, now it can also occur from offspring itself, due to the general rule.
Sau khi đã thiết lập hậu tố "ṇa" và các hậu tố khác một cách chung chung từ gốc, bây giờ nói rằng hậu tố "ṇa" và các hậu tố khác cũng có thể có từ "apacca" (hậu duệ) và các từ khác, do quy định chung.
So ca bahulādhikārato gurujanāyattattā tanniyogācaraṇena pasatthe yevāpacce byavahitajanitepi itthivajjite siyāti dassetumāha ‘nattādīhi’ccādi.
And he states, beginning with "from grandsons," to show that it occurs in praiseworthy offspring, even if generated indirectly, and excluding females, due to the rule of 'bahula' (frequently) and its dependence on venerable teachers (gurujana) and their instructions.
Để chỉ ra rằng điều đó xảy ra trong trường hợp hậu duệ được tán dương, ngay cả khi có khoảng cách thế hệ, và không phải là nữ, do quyền hạn của "bahula" (đa số) và sự phụ thuộc vào các bậc thầy, bằng cách tuân theo mệnh lệnh của họ, nên nói "nattādīhi" (từ cháu trai, v.v.).
Satiyeva gurujane sappadhānabhāvena kucchite-paccetu nattādīvuttīhi vasiṭṭhādīhi ṇādippaccayo hoti vāsiṭṭhotiādi, itthiyañca na hoti vāsiṭṭhītiādi.
Indeed, when venerable teachers exist, the -ṇādi suffix applies through terms like nattādi (grandsons, etc.) for blameworthy offspring, like from Vasiṭṭha, resulting in 'Vāsiṭṭha' and so on. But it does not apply to a female, like 'Vāsiṭṭhī' and so on.
Khi có bậc thầy, đối với hậu duệ bị khinh miệt với vai trò chính, hậu tố "ṇa" và các hậu tố khác xảy ra từ "nattādī" (cháu trai, v.v.) như Vasiṭṭha, v.v., và trở thành "Vāsiṭṭha". Và đối với nữ thì không xảy ra, như "Vāsiṭṭhī" và các từ khác.
Atthatoti sāmatthiyato.
"From the meaning" (atthato) means by its capability.
"Atthato" có nghĩa là: do khả năng.
Apacce vidhīyamāno paccayo apaccavatā jāyamāno tassāpaccanti atthe jāyati.
A suffix prescribed for offspring, when it comes into existence with offspring, is born in the sense of 'his offspring'.
Hậu tố được quy định cho hậu duệ, khi được tạo ra bởi hậu duệ, thì xảy ra với nghĩa "hậu duệ của người đó".
Socāya matthaviseso cha(ṭṭhiyanta) tābhāve kathaṃ siyāti idamettha sāmatthiyaṃ.
And this specific meaning, how could it be without the sixth (case) ending? This is the capability here.
Và đây là khả năng ở đây: làm sao đặc tính nghĩa đó có thể xảy ra khi không có (dạng sở hữu cách) thứ sáu?
Anantare vāpacce putte-bhidheyya nattādo vāpacce-bhidheyyāti sasambandho.
The connection is: "either in the immediate offspring, the son, or in the offspring such as a grandson to be expressed."
Hoặc là, trong trường hợp hậu duệ trực tiếp, tức là con trai, hoặc trong trường hợp hậu duệ gián tiếp, tức là cháu trai, v.v., thì có mối quan hệ.
Kutoci apaccavatā nattādo eva.
From where? Only a grandson and so on, who are offspring.
Vì sao? Vì cháu trai, v.v., chỉ là hậu duệ.
Idañca sabbambahulavacaneva sampajjatīti āha- ‘bahulādhikārā’ti.
And all this is accomplished only by the word 'bahula' (frequently). So he says, "from the rule of bahula."
Và tất cả điều này chỉ xảy ra trong trường hợp quy định "bahula" (đa số), nên nói "bahulādhikārā" (do quyền hạn của đa số).
Apacceti ekavacanena niddese pumunā napuṃsakena kariyati, tene kasmiṃ yevāpacce siyā, na bahūsu vasiṭṭhassāpaccāni vāsiṭṭhāni, na citthi vāsiṭṭhāni, na citthiyaṃ vāsiṭṭhītyāsaṅkiyāha-‘idañce’ccādi.
When 'offspring' (apacca) is stated in the singular, it is made by a male or neuter. Therefore, one might ask, "In which offspring does it occur? Not in many offspring, e.g., 'the offspring of Vasiṭṭha are Vāsiṭṭhāni', and not a female 'Vāsiṭṭhī'." To dispel this doubt, he says, "and this," etc.
Khi chỉ định "apacca" (hậu duệ) bằng số ít, nó được thực hiện bằng giống đực hoặc giống trung tính. Do đó, để tránh nghi ngờ rằng nó chỉ xảy ra với một hậu duệ, chứ không phải nhiều hậu duệ như "Vāsiṭṭhassa apaccāni Vāsiṭṭhāni" (những hậu duệ của Vasiṭṭha là Vāsiṭṭha), và không phải là nữ như "Vāsiṭṭhāni" (những hậu duệ nữ của Vasiṭṭha) hoặc "Vāsiṭṭhī" (hậu duệ nữ của Vasiṭṭha), nên nói "idañce" (và điều này), v.v.
Idañca apaccavacanañca.
"And this" refers to the word 'apacca' (offspring).
"Idañca apaccavacanañca" có nghĩa là: và từ "apacca" (hậu duệ) này.
Iminā cettha tathā nissayakaraṇaṃ dasseti.
By this, it shows that the nissaya (word-by-word explanation) is made in this manner.
Và bằng cách này, ở đây chỉ ra cách giải thích như vậy.
Tassa vacanicchābhāvatoti tassa liṅgavacanassa sutte vattumicchāyābhāvatoti attho.
"Because of the absence of desire to state that" (tassa vacanicchābhāvato) means "because of the absence of desire to state that gender and number in the Sutta."
"Tassa vacanicchābhāvato" có nghĩa là: không có mong muốn nói về giống và số của nó trong kinh.
Kiṃ pana kāraṇaṃ sutte liṅgavacanāvacanicchāyaṃ tassāppadhānattā yenakenaci liṅgādinā niddeso-vassaṃ kattabboti nānantariyakattā tassehopādānaṃ, yathādhaññatthinopalālādinopyappadhānassopādānanti.
What, then, is the reason that in the Sutta, in the absence of a desire to state gender and number, it must be indicated by any gender, etc., and not by its immediateness, is its inclusion here? Just as, for one desirous of grain, the inclusion of even insignificant things like chaff, etc., is made.
Nhưng lý do gì mà trong kinh không có mong muốn nói về giống và số? Bởi vì nó không phải là chính yếu, nên việc chỉ định nó bằng bất kỳ giống nào, v.v., là điều phải làm, không phải vì nó là trực tiếp mà phải được đề cập ở đây, giống như việc đề cập đến những điều không chính yếu như rơm, v.v., đối với người cần lúa.
Tatoyevāha-‘upalakkhīyassettha padhānattā’ccādi.
Therefore, he says, "because of the prominence of what is indicated here," etc.
Chính vì thế mà nói: "upalakkhīyassettha padhānattā" (vì sự chính yếu của điều được nhận biết ở đây), v.v.
Itthipumattayuttajaññaviseso upalakkhīyo, apaccetīdamupalakkhaṇaṃ, sayanti yathāvuttamupalakkhaṇaṃ sayaṃ.
The specific meaning associated with female or male is what is indicated. 'Apacca' (offspring) is the indicator. "Itself" means the indicator itself, as stated.
Sự đặc biệt của giống được kết hợp với giới tính nam hoặc nữ là điều được nhận biết, từ "apacca" (hậu duệ) này là dấu hiệu, và "sayaṃ" (chính nó) là dấu hiệu đã nói.
Kāriyappaṭipattiyāti pume napuṃsakepacce-bhidheyye vidhi hoticcevaṃ kāriyappaṭipattiyā vattuṃ na iṭṭhaṃ.
"By the practice of action" means it is not desired to say that the rule applies when a male or neuter offspring is to be expressed.
"Kāriyappaṭipattiyā" có nghĩa là: không nên nói rằng quy tắc xảy ra khi hậu duệ được chỉ định là giống đực hoặc giống trung tính, theo cách thực hiện công việc.
Vacanantarepi aññasmiṃ vacane.
"In another word" also means in another statement.
"Vacanantarepi" có nghĩa là: trong một lời nói khác.
Āṇīti ṇippaccayasuttaṃ vadati.
"Āṇī" refers to the Sutta for the -ṇi suffix.
"Āṇī" nói về kinh của hậu tố "ṇi".
Agottāditoti yogottassādibhūto na hoti, tato, teneva ‘‘āṇī’’ti sutte (4-5) vakkhati-‘akārantamattatovāyaṃṇina gottādibhūtato’ti.
"From not being an initial Gotra" means it is not the initial of the gotra. Therefore, in the Sutta "Āṇī" (4-5), it will state: "This -ṇi suffix is only from an a-ending word, not from an initial Gotra."
"Agottādito" có nghĩa là: không phải là gốc của "gotta" (dòng dõi), v.v. Từ đó, chính trong kinh "Āṇī" (4-5) sẽ nói: "Hậu tố 'ṇi' này chỉ xảy ra từ từ kết thúc bằng 'a', không phải từ gốc của 'gotta', v.v.".
Vākyasamāsāpīti yathāsaṅkhyenāha.
"And compound expressions" he says in corresponding order.
"Vākyasamāsāpi" có nghĩa là: nói theo thứ tự.
Tasmiṃ attheti tasmiṃ vākyopadassite atthe, tanti vākyaṃ.
"In that sense" means in the sense shown by that sentence. "That" refers to the sentence.
"Tasmiṃ atthe" có nghĩa là: trong nghĩa được chỉ ra bởi câu đó, và "taṃ" là câu đó.
Samāsavuttiñca nivatteyyunti sambandho.
The connection is: "and should remove the compound expression."
Và "samāsavuttiñca nivatteyyuṃ" là mối quan hệ.
Satipanāti vākāre sati tu aniccattā ṇappaccayassa.
"Even if it exists" refers to the word 'vā' (or), but due to its impermanence, the -ṇa suffix is not applied.
"Satipanā" có nghĩa là: nếu có "vā" (hoặc), thì do tính không thường xuyên của hậu tố "ṇa".
Sopīti samāsopi, samāsotiādinā pakkhantaramāha.
"That too" refers to the compound (samāsa). He states another opinion, beginning with "compound."
"Sopi" có nghĩa là: cả "samāsa" (ghép từ), và "samāso" và các từ khác nói về một quan điểm khác.
Tena vākyasijjhanena.
"By that" means by the completion of the sentence.
"Tena vākyasijjhanena" có nghĩa là: bằng cách hoàn thành câu đó.
Pakkhe vākyasamāsāpi siyunti pakkhe samāsavuttiyā eva bādhitattā pakkhantare ṇādivutti na bādhīyatīti vākyavuttiyopi siyunti attho.
"In the alternative, both sentence and compound may occur" means that since the compound expression is itself superseded in one alternative, the -ṇādi expression is not superseded in the other alternative. This means that it may also occur through a sentence expression.
"Pakkhe vākyasamāsāpi siyuṃ" có nghĩa là: trong một quan điểm, vì "samāsavutti" (cách dùng ghép từ) bị loại bỏ, nên trong quan điểm khác, "ṇādivutti" (cách dùng hậu tố "ṇa" và các hậu tố khác) không bị loại bỏ, nghĩa là "vākyavutti" (cách dùng câu) cũng có thể xảy ra.
Vacchakaccādinā kaccādigaṇaṃ dassetvā tassa vibhāgena nipphattiṃ dassetuṃ ‘vacchādīhī’tiādimāha.
Having shown the Kaccādi group by "Vacchakacca" and so on, he begins with "from Vaccha and others" to demonstrate its derivation through differentiation.
Sau khi chỉ ra nhóm "Kacca" và các từ khác bằng "Vacchakacca" và các từ khác, để chỉ ra sự hình thành của nó bằng cách phân chia, nói "vacchādīhi" (từ Vaccha và các từ khác), v.v.
‘‘Kaṇho brāhmaṇe’’ti gaṇasuttaṃ.
"Kaṇho brāhmaṇe" is a gaṇasutta (a rule belonging to a group). Its meaning is that the word 'Kaṇha', when used in the sense of a brāhmaṇa, produces the -ṇa and -aṇa suffixes.
"Kaṇho brāhmaṇe" là kinh của nhóm.
Tattha kaṇhasaddo brāhmaṇe vattamāno ṇānaṇāya nappaccaye uppādayatīti attho.
Its meaning is that the word 'Kaṇha', when used in the sense of a brāhmaṇa, produces the -ṇa and -aṇa suffixes.
Ở đó, từ "Kaṇha" khi được dùng cho một Bà-la-môn, thì tạo ra hậu tố "ṇa" và "aṇa", đó là nghĩa.
Evamādīhiccādinā ākatigaṇattamassa dasseti.
By "Evamādīhi" (and so on), he shows that it is an ākatigaṇa (a group whose members are indicated by examples).
Bằng "evamādīhi" (bằng cách này và các từ khác), chỉ ra rằng nó là một nhóm mở.
‘‘Katāṇiyove’’ti gaṇasuttaṃ, diccādīsūti yatoṇyo dissati ‘‘ṇya diccādīhī’’ti (4-4), te diccādayo, tesu pāṭhāti taṃsuttappadese ‘‘katā ṇiyove’’ti pāṭhābhāvepi diccā dīnamākatigaṇattā paṭhitameva nāma tanti vuttaṃ.
"Katāṇiyove" is a gaṇasutta. He explains that even if "Katā ṇiyove" is not explicitly read in the section of the Sutta "ṇya diccādīhi" (4-4) where -ṇya is seen in words like diccādi, it is considered as if it were read, because the diccādi group is an ākatigaṇa.
"Katāṇiyove" là kinh của nhóm. "Diccādīsu" có nghĩa là: vì "ṇya" được thấy trong "ṇya diccādīhi" (4-4), đó là các từ "dicca" và các từ khác. "Tesu pāṭhāti" có nghĩa là: mặc dù không có từ "katā ṇiyove" trong phần kinh đó, nhưng vì "dicca" và các từ khác là một nhóm mở, nên nó được coi là đã đọc.
Ṇyeti ṇyappaccaye kate.
"When ṇya is applied" means after the -ṇya suffix is applied.
"Ṇye" có nghĩa là: khi hậu tố "ṇya" đã được tạo ra.
Gottādisaddāti gotte vaṃse ādibhūtā saddā.
"Gotra-initial words" means words that are primary in the gotra (lineage).
"Gottādisaddā" có nghĩa là: những từ là gốc trong "gotta" (dòng dõi).
Vaṃsoti anvayo.
"Vaṃsa" means lineage.
"Vaṃso" có nghĩa là: dòng dõi.
Soyeva gāvaṃ sajāti sādhāraṇaṃ vijātivinivattanaṃ sakaṭādivacanaṃ tāyatīti gottanti vuttaṃ, tenāha-‘gottaṃ vaṃso’ti.
It is said that 'gotra' is that which protects the common family from being distinguished by different types of births, like the words for a cart, etc. Therefore, he says, "gotra is lineage."
Chính "gotta" được nói là bảo vệ sự đồng nhất và loại bỏ sự khác biệt của giống, giống như từ "sakaṭa" (xe bò), v.v. Do đó, nói "gottaṃ vaṃso" (gotta là dòng dõi).
Tassāti gottassa, tassādayo gottādayoti seso.
"Of that" (tassa) means of the gotra. The remainder is: "those that are primary to that are gotra-initials."
"Tassāti gottassa, tassādayo gottādayoti seso" có nghĩa là: của "gotta" đó, và những từ như "tassa" là "gottādi" (gốc dòng dõi), đó là phần còn lại.
Kete gottādayoccāha- ‘saññākārino’ccādi.
Who are these gotra-initials? He says, "those creating names," etc.
"Kete gottādayoccāha" có nghĩa là: những "gottādi" (gốc dòng dõi) đó là gì? Nói "saññākārino" (những từ tạo ra danh từ riêng), v.v.
Vacchādayo nattādino apaccassa apaccaṃ tadapaccādi cāti dassetumāha-‘nattādino’ccādi.
He says, beginning with "of a grandson and so on," to show that Vaccha and others are offspring of a grandson, and so on.
Để chỉ ra rằng "Vaccha" và các từ khác là hậu duệ của hậu duệ như "nattādi" (cháu trai, v.v.), và là hậu duệ của hậu duệ đó, v.v., nói "nattādino" (của cháu trai, v.v.), v.v.
Ghapasaññantāvettha bhīyyo kattikādayoti gayhanti.
Here, mostly words ending in the Ghapasaññā (suffixes gha and pa) are taken as Kattikādi (Kattikā and others).
Ở đây, "kattikādayo" (Kattika và các từ khác) chủ yếu được hiểu là những từ kết thúc bằng "ghapaññā".
Yadi panettha aññepi gayhanti, atthi paṇhiādayo keciyeva kattikādīsu antogadhā hontīti vattumāha- ‘etthā’tiādi.
If others are also included here, he says, beginning with "here," to state that only some, like Paṇhi and others, are contained within Kattikādi.
Nếu ở đây có những từ khác cũng được hiểu, thì để nói rằng chỉ một số từ như "paṇhi" và các từ khác được bao gồm trong "kattikādi" (Kattika và các từ khác), nói "etthā" (ở đây), v.v.
Vinatā supaṇṇamātā, tehīti vidhavādīhi.
Vinatā is the mother of Supaṇṇa. "By them" refers to widows and others.
"Vinatā" là mẹ của Supaṇṇa. "Tehi" có nghĩa là: bởi "vidhavādi" (góa phụ và các từ khác).
Vidhavādigaṇaṃ dasseti ‘bandhaka’ccādi.
He lists the Vidhavādi group, beginning with "bandhaka" (a female bond-slave).
"Bandhaka" và các từ khác chỉ ra nhóm "vidhavādi" (góa phụ và các từ khác).
Vigato dhavo pati assāti vidhavā, bandhakī abhisāriṇī.
"Vidhavā" means one whose husband (dhava) is gone. "Bandhakī" means an adulteress.
"Vigato dhavo pati assāti vidhavā" có nghĩa là: người mà chồng (dhava) đã mất (vigato) là "vidhavā" (góa phụ). "Bandhakī" là một người phụ nữ lẳng lơ.
Yassa ca cavaggoti sambandho, kevalaṃ gaggyoti ettakamevā dassetvā parasatthāgatagaggādigaṇekadesabhūtakuṇḍanīsaddatopi koṇḍaññoti mudāharanto so gaggādigaṇopyatrābhyupagatoti viññāpeti.
The connection is: "and whose (yassa) is the Cavagga." By merely showing 'Gaggya' and not saying more, and by giving 'Koṇḍañña' as an example from the word 'kuṇḍanī', which is part of the Gaggādi group found in other grammars, he indicates that that Gaggādi group is also accepted here.
"Yassa ca cavaggo" là mối quan hệ. Chỉ cần chỉ ra "gaggyo" và bằng cách đưa ra ví dụ "koṇḍañño" từ từ "kuṇḍanī", một phần của nhóm "gaggādi" (Gagga và các từ khác) được tìm thấy trong các kinh điển khác, đã làm cho người ta hiểu rằng nhóm "gaggādi" đó cũng được chấp nhận ở đây.
Tasmā tasmiṃ gaggādikepi parasatthapaṭhite yoyo payogo āgame dissati vaccho aggivessoccādi.
Therefore, whatever usage, such as 'Vaccha, Aggivessa,' etc., appears in the Āgamas from the Gaggādi and other treatises, which are read in other scriptures,
Do đó, trong nhóm "gaggādi" (Gagga và các từ khác) đó, được đọc trong các kinh điển khác, bất kỳ cách dùng nào được thấy trong các bộ kinh, ví dụ như "vaccho aggivesso" (Vaccha Aggivessa), v.v.
Sopīha veditabboti dassetumāha-‘gaggādi’ccādi.
should also be understood here—to show this, it states 'Gaggādi,' etc.
Để chỉ ra rằng điều đó cũng nên được hiểu ở đây, nói "gaggādi" (Gagga và các từ khác), v.v.
Gaggādīti gaggādi ayaṃ.
"Gaggādi" means this gaggādi.
"Gaggādīti gaggādi ayaṃ" có nghĩa là: "Gaggādi" là điều này.
Gottassa gaggavaṃsassa ādibhūtena gaggena upalakkhito gaṇo gottādigaṇo, tena gaggo nāma koci, tassatvapaccaṃ gaggīti bhavati.
The group of clans (gottādigaṇa) is characterized by Gagga, who is the progenitor of the Gagga lineage; by that, if someone is named Gagga, his descendant becomes Gaggī.
Nhóm "gottādi" (gốc dòng dõi) là nhóm được nhận biết bởi "Gagga", người là gốc của dòng dõi "Gagga". Do đó, có một người tên là Gagga, hậu duệ của ông ta là "Gaggī".
Paputtādovāti avadhāraṇaṃ gaggassāpaccaṃ gaggicceva yathāsiyāti.
The emphasis 'grandson, etc.' is so that 'a descendant of Gagga is simply Gaggī,' as it should be.
"Paputtādovāti avadhāraṇaṃ gaggassāpaccaṃ gaggicceva yathāsiyāti" có nghĩa là: sự xác định rằng hậu duệ của Gagga chỉ là "Gaggī", v.v., giống như cháu trai, v.v.
Pakatassāti ‘‘māgadhaṃ saddalakkhaṇa’’nti vā ‘‘nāmasmā’’ti vā pakatassa.
Regarding pukata (made): refers to that which is made, either as "Māgadha Saddalakkhaṇa" or "from a noun."
"Pakatassāti" có nghĩa là: của "māgadhaṃ saddalakkhaṇaṃ" (ngữ pháp Māgadha) hoặc "nāmasmā" (từ danh từ) đã được tạo ra.
Āti nāmavisesanesati ‘‘vidhibbisesanantassā’’ti tadanta vidhinā akāranto gayhatīti āha-‘visesanena cā’tiādi.
"Ā" (in the sense of) "in nominal qualifiers": because an akāra ending is taken by the rule of "ending with a qualifier," it states 'with a qualifier,' etc.
"Āti nāmavisesanesati" có nghĩa là: "ā" là một từ bổ nghĩa cho danh từ. "Vidhibbisesanantassā" có nghĩa là: bằng quy tắc kết thúc bằng từ bổ nghĩa, từ kết thúc bằng "a" được hiểu. Do đó, nói "visesanena cā" (và bằng từ bổ nghĩa), v.v.
Anantaramapaccanti sambandho.
"Immediately preceding descendant" is the connection.
"Anantaramapaccanti sambandho" có nghĩa là: hậu duệ trực tiếp là mối quan hệ.
Paccayantenāti rājaññoti paccayantena.
By the ending of the suffix: by the suffix-ending rājañño.
"Paccayantenāti rājaññoti paccayantena" có nghĩa là: bằng từ kết thúc bằng hậu tố, tức là "rājañño".
Rājaññotīmassattho khattiyajātīti, rājaññajātīti attho.
The meaning of rājañño is 'of the warrior caste,' or 'of the rājañña caste.'
"Rājaññotīmassattho khattiyajātīti, rājaññajātīti attho" có nghĩa là: nghĩa của "rājañño" là "dòng dõi khattiya", tức là "dòng dõi rājañña".
Rañño apaccaṃ rājāpaccaṃ.
A descendant of a king is rājāpacca.
"Rañño apaccaṃ rājāpaccaṃ" có nghĩa là: hậu duệ của vua là "rājāpacca".
Samudāyenāti paccayantasamudāyena, jātiyanti manussajātiyaṃ.
By the aggregate: by the aggregate of the suffix-ending; in the sense of 'caste' (means) in the human caste.
"Samudāyenāti paccayantasamudāyena, jātiyanti manussajātiyaṃ" có nghĩa là: bằng tập hợp, tức là bằng tập hợp của từ kết thúc bằng hậu tố, và "jātiyaṃ" có nghĩa là: trong loài người.
Jātisaddāeteti idaṃ manusso mānusoti ettha apaccatthābhāve hetuvacanaṃ.
This "from the word jāti" is a causal statement regarding the absence of the meaning of 'descendant' in 'manusso mānuso'.
"Jātisaddāeteti idaṃ manusso mānusoti ettha apaccatthābhāve hetuvacanaṃ" có nghĩa là: "Jātisaddāete" (những từ chỉ loài này) là lời giải thích lý do tại sao không có nghĩa "apacca" (hậu duệ) trong "manusso" và "mānuso" ở đây.
Apaccattho ettha natthevāti ca idaṃ visuṃ manussamānusa saṅkhātassa paccatthassābhāvadassanatthaṃ vuttaṃ.
And also this, "there is no enemy here," was said separately to show the absence of an enemy, namely, human and superhuman.
Và điều này được nói ra để chỉ rõ rằng ở đây không có nghĩa là hậu duệ, mà là để chỉ sự không tồn tại của kẻ thù được gọi là người và phi nhân.
Ṇovāti manuno apaccanti atthe‘‘ṇo vāpacce’’ti (4-1) ṇappaccayova.
As to ṇo, in the sense of 'offspring of Manu,' the suffix ṇa is used, as in "ṇo vāpacce."
Hậu tố ṇo (ṇappaccaya) được dùng trong nghĩa “hậu duệ của Manu” theo quy tắc “ṇo hoặc apacce” (4-1).
Na jātīti byatirekamāha.
As to "not born," it states a difference.
Câu “Không sinh” nói lên sự khác biệt.
Rājasambandheti raññeti vuttarājasambandhe.
As to "related to a king," it means 'related to a king,' as stated by rañña.
“Rājasambandha” (liên quan đến vua) là trong nghĩa “của vua” đã được nói đến.
Pañcālānaṃ khattiyānaṃ apaccaṃ, pañcālānaṃ janapadānaṃ rājāti vā evamettha vi(bhāgo) veditabbo okkākānaṃ apaccaṃ rājā vā okkāko.
Or, the division here should be understood thus: 'offspring of the Khattiyas of Pañcāla,' or 'king of the Pañcāla country,' or 'king who is an offspring of the Okkākas.'
“Hậu duệ của các chiến sĩ Pañcāla”, hoặc “vua của các xứ Pañcāla”, hoặc “vua là hậu duệ của Okkāka”, hoặc “Okkāka” – đây là cách phân chia nên được hiểu ở đây.
Sāmaññena rattasaddassātthamāha- ‘kuṅkumādinā’ti.
It states the meaning of the word 'ratta' in a general sense: 'with saffron, etc.'
Giải thích nghĩa của từ “ratta” nói chung là “bằng nghệ tây, v.v.”.
Aññathā ‘rāgo kusumbhādī’ti vuttattā kusumbhādināti (vuttaṃ) siyā, rañji aya matthi abhisaṅge‘bhojane ratto’ti.
Otherwise, it could be said 'with kusumbha, etc.,' since it is stated 'rāga is kusumbha, etc.'; 'rañji' has the meaning of attachment here, as in 'attached to food.'
Nếu không, thì có thể là “bằng cây rum, v.v.” vì đã nói “rāga là cây rum, v.v.”; “rañji” này có nghĩa là sự dính mắc, như trong “bhojane ratto” (dính mắc vào thức ăn).
Atthi vaṇṇavisese ‘rattogo’ti, lohitotyattho, atthi sukkasaja vaṇṇantarāpādane‘ratto paṭo’ti.
It exists in the sense of a specific color, as in 'rattoga,' meaning 'red'; it exists in the sense of imparting another color, as in 'a dyed cloth' ('ratto paṭo').
Có nghĩa là một loại màu sắc đặc biệt, như trong “rattogo” (màu đỏ), nghĩa là màu máu; có nghĩa là tạo ra một màu khác từ màu trắng, như trong “ratto paṭo” (tấm vải được nhuộm).
Iha tu tatiye-tthe vattamāno gayhatīti vuttaṃ- ‘vaṇṇantaramāpādita’nti.
Here, however, it is stated that it is taken in the third sense: 'imparted with another color.'
Ở đây, nó được hiểu theo nghĩa thứ ba, nên đã nói “được tạo ra một màu khác”.
Rāgāti.
As to rāga.
“Rāgā” (bằng thuốc nhuộm).
Atthaggahaṇanti atthappadhānattā niddesassa vuttaṃ.
As to "taking the meaning," it was said because the designation is meaning-centric.
“Atthaggahaṇa” (sự nắm bắt nghĩa) được nói vì sự chỉ định ưu tiên nghĩa.
Tañcācariyāna mupadesato avicchinnā (cariya) pārampariyāvagamyate, rāgāti kasāva saṅkhātaatthaniddeso.
And that is understood from the unbroken tradition of teachers; 'rāga' is a designation of the meaning 'dye.'
Điều đó được hiểu từ sự truyền thừa không gián đoạn của các bậc thầy; “rāgā” là sự chỉ định nghĩa của thuốc nhuộm.
Tenāti paṭassa rattabhāve rāgassa karaṇaniddeso, rattanti paccayatthaniddeso, paccayo cāyaṃ kasā vatthato bhavatyasambhavā, tena sutte rāgāti vuttepi tabbācakā kasāvasaddāti viññāyati, rāgāti pana tenāti rāgasseva niddiṭṭhepi tabbhāvenā* ttho niddiṭṭho, tabbācakā ca honto‘tena ratta’nti atthe hotīti kasāvena rattanti viññāyatīti rāgavācino tatiyantattaṃ sampajjati, tena ‘ṇa rāgā tena ratta’nti vuttepi labbhamānatthavasena vuttaṃ- ‘rāgavācitatiyantato’ti.
By that means, it is a designation of the cause for the cloth's red color; 'ratta' is a designation of the meaning 'effect,' and this effect cannot come about without dye as the substance; therefore, even when 'rāga' is stated in the Sutta, it is understood as the word 'kasāva' which signifies it. And as for 'rāga,' even when 'by that' is designated, the meaning is designated by its state, and since the signifying words are in the sense of 'dyed by that,' it is understood as 'dyed by dye,' and thus the ablative case of the word 'rāga' is completed. Therefore, even when it is said 'ṇa rāgā tena ratta,' it is said 'from the ablative case of the word rāga' based on the meaning obtained.
“Tena” (bằng cái đó) là sự chỉ định công cụ của thuốc nhuộm trong việc làm cho tấm vải có màu đỏ; “ratta” (được nhuộm) là sự chỉ định nghĩa của kết quả; và kết quả này không thể xảy ra nếu không có thuốc nhuộm. Vì vậy, khi “rāgā” được nói trong kinh, nó được hiểu là các từ chỉ thuốc nhuộm. Hơn nữa, mặc dù “rāgā” được chỉ định là “tena” (bằng cái đó), nhưng nghĩa được chỉ định là do bản chất của nó (có lẽ nên là “do bản chất của từ chỉ định đó”), và vì các từ chỉ định đó có nghĩa là “bằng cái đó được nhuộm”, nên nó được hiểu là “bằng thuốc nhuộm được nhuộm”, và như vậy, từ chỉ thuốc nhuộm trở thành ở dạng công cụ cách. Do đó, mặc dù đã nói “ṇa rāgā tena ratta”, nhưng theo nghĩa có thể có được, đã nói “từ chỉ thuốc nhuộm ở dạng công cụ cách”.
Sutte pana rāgena rattantetasmiṃ atthe rāgā rāgavācīsaddā tatiyantā ṇappaccayo hotīti attho.
In the Sutta, however, the meaning is: in the sense of 'dyed by dye,' the suffix ṇa comes from the word 'rāga' in the ablative case.
Trong kinh, nghĩa là: trong nghĩa “rāgena ratta” (được nhuộm bằng thuốc nhuộm), các từ chỉ thuốc nhuộm ở dạng công cụ cách thì có hậu tố ṇa.
Abhidhānatoti upacāravasena kathanato.
As to "by expression," it means by way of figurative speech.
“Abhidhānato” (do cách nói) là do cách nói theo nghĩa ẩn dụ.
Vināpi tenāti taṃpaccayaṃ vināpi.
As to "even without that," it means even without that suffix.
“Vināpi tena” (ngay cả không có hậu tố đó) là ngay cả không có hậu tố đó.
Tatiyantato vijjhatthaṃ tenāti anuvattateti sambandho.
The connection is that "tena" (by that) follows, for the ablative case, for the purpose of designation.
“Tatiyantato” (từ dạng công cụ cách) và “tena” (bằng cái đó) được liên kết với nhau để chỉ ra ý nghĩa.
Sutte ayamattho ‘‘induyuttena nakkhattena lakkhito ce kālo, tadā tena lakkhite kāletyasmiṃ atthe tatiyantato nakkhattā ṇo hotī’’ti.
The meaning in the Sutta is: "If the time is marked by a constellation conjoined with the moon, then in the sense of 'at that marked time,' ṇo comes from the word 'nakkhatta' in the ablative case."
Nghĩa của kinh là: “Nếu thời gian được đánh dấu bằng chòm sao có mặt trăng, thì trong nghĩa ‘trong thời gian được đánh dấu bằng cái đó’, hậu tố ṇa được dùng sau từ chỉ chòm sao ở dạng công cụ cách.”
Suttavivaraṇe tu tañcetyādikamadhippāyavasena vuttaṃ.
In the Sutta commentary, however, "and that" etc., was stated with an underlying intention.
Tuy nhiên, trong phần giải thích kinh, “tañca” (và điều đó), v.v. được nói theo ý định.
Tenātyanuvuttiyā tatiyantatoti labbhati nakkhattenāti sutattāti, kāleti pana atthaniddesato ṇappaccayādheyyassa kālo ādhāroti viññāyatīti ‘lakkhite kāle’ti vuttaṃ, visessagatavibhattiyā vicāritāya visesana gatā ca (vicāritā) nāmāti āha- ‘nakkhattene’ticcādi, iha keci khandhapañcakasaṅkhātaṃ kiriyāsabhāvamicchanti aniccaṃ, apare tu dabbasabhāvaṃ niccaṃ.
Due to the continuation of "tena," the ablative case is obtained from "nakkhatta," as it is stated. But from the designation of meaning "at time," it is understood that time is the locus of the ṇappaccaya, hence "at the marked time" is said. When the case ending in the qualifier is examined, and the qualifier is also examined, it is said "by the constellation" etc. Here, some desire the state of action, which is the aggregate of five khandhas, to be impermanent, while others consider the state of substance to be permanent.
Do sự tiếp nối của “tena” (bằng cái đó), “tatiyantato” (từ dạng công cụ cách) được hiểu từ “nakkhattena” (bằng chòm sao) đã được nói; và từ sự chỉ định nghĩa của “kāle” (trong thời gian), thời gian được hiểu là nơi nương tựa của hậu tố ṇa, nên đã nói “lakkhite kāle” (trong thời gian được đánh dấu). Khi xem xét cách của từ bổ ngữ, và rằng từ bổ ngữ đã được xem xét, nên đã nói “nakkhattene” (bằng chòm sao), v.v. Ở đây, một số người cho rằng bản chất của hành động, tức là năm uẩn, là vô thường; những người khác lại cho rằng bản chất của vật chất là thường hằng.
Tasso bhayassapi kālassa candayuttena phussādinā lakkhiyabhāvā lakkhaṇe tatiyā yuttanti vattumāha- ‘kiriyā rūpo kālo’ccādi.
To state that the third case is appropriate for the feature of marking, as both types of time are marked by the moon-conjoined Phussa, etc., it says "time in the form of action" etc.
Để nói rằng cách công cụ là thích hợp trong việc đánh dấu, vì thời gian, cả hai loại, được đánh dấu bởi chòm sao có mặt trăng như Phussa, v.v., nên đã nói “kiriyā rūpo kālo” (thời gian có hình thức hành động), v.v.
Visesāvasāyoti kālassa visesāvadhāraṇatthameva hi ‘phussī ratti’ccādi.
As to "determination of specifics," indeed, for the purpose of determining the specific nature of time, expressions like "Phussī night," etc.,
“Visesāvasāyo” (sự xác định đặc điểm) là vì để xác định đặc điểm của thời gian mà “phussī ratti” (đêm Phussa), v.v.
Loke payujjate.
are used in the world.
được dùng trong đời sống.
Gurunāti ettha guru jīvo, na nakkhattaṃ, candayuttatā panettha atthi… candayuttena gurunā rattiyā lakkhitattā.
Here, in "by Gurū," Gurū (Jupiter) is meant, not a constellation; there is conjunction with the moon here... because the night is marked by Gurū conjoined with the moon.
Trong “gurunā” (bằng Guru) ở đây, “guru” là sao Mộc, không phải chòm sao, và ở đây có sự kết hợp với mặt trăng… vì đêm được đánh dấu bằng sao Mộc có mặt trăng.
Kattikāya lakkhito muhuttoti ettha candaṃ vinā kattikāya tu kevalāya muhutto kālo lakkhito ‘kattikā muhutto’ti.
Here, in "a moment marked by Katthikā," without the moon, the moment of time is marked by Katthikā alone as "Katthikā moment."
Trong “muhutta được đánh dấu bằng Kattikā” ở đây, muhutta (thời điểm) được đánh dấu chỉ bằng Kattikā mà không có mặt trăng, là “Kattikā muhutta” (thời điểm Kattikā).
Phussena lakkhitā atthasiddhīti ettha phusseninduyuttena atthasiddhi lakkhitā na kālo phussoti.
Here, in "success marked by Phussa," success is marked by Phussa conjoined with the moon, not time itself.
Trong “atthasiddhi được đánh dấu bằng Phussa” ở đây, atthasiddhi (sự thành tựu mục đích) được đánh dấu bằng Phussa có mặt trăng, không phải thời gian là Phussa.
Nakkhattayuttassa kālassa ratyādivisesāparāmāsena nakkhattavācito uppannassa paccayassa suttantarena lopaṃ vidhāya puna aññena suttena yuttāti desavidhānena sakaliṅgasaṅkhyāyuttehi-ṭṭhamabhidhānaṃ parehi, tadāha- ‘aho ratto’ccādi.
Others state that the eighth designation is by means of a suffix born from the word for constellation, without referring to specific types of time like night, etc., when it is conjoined with a constellation, after prescribing its elision by one Sutta, and then by another Sutta, by means of a rule about the gender and number of the conjoined word. Therefore, it says "O, the night," etc.
Sau khi loại bỏ hậu tố phát sinh từ từ chỉ chòm sao mà không đề cập đến các đặc điểm của thời gian như đêm, v.v., bằng một kinh khác, và sau đó bằng một kinh khác, sự chỉ định của các hậu tố được tạo ra bằng cách quy định vị trí, với tất cả các giống và số, được thực hiện bởi những người khác. Do đó, đã nói “aho ratto” (ngày đêm), v.v.
Ratyādivisesāparāmāsenāti phussī ratti phusso ahoti evaṃ ratyādivisesassa aparāmāsena asammassena aggahaṇena.
As to "without referring to specific types of night, etc.": for example, "Phussī night," "Phusso day," thus, by not referring to, by not comprehending, the specific types of night, etc.
“Ratyādivisesāparāmāsena” (bằng cách không đề cập đến các đặc điểm của đêm, v.v.) là bằng cách không đề cập, không nắm bắt các đặc điểm của đêm, v.v., như “phussī ratti” (đêm Phussa), “phusso aho” (ngày Phussa).
Sakaliṅgasaṅkhyāyuttenāti phussakattikādīnaṃ yaṃyaṃ liṅgaṃ yāyā saṅkhyā, attaniyehi tehi tehi liṅgehi tāhitāhi ca saṅkhyāhi yuttena nakkhattasaddena.
As to "conjoined with all genders and numbers": by the word 'nakkhatta' conjoined with whatever gender and number belong to Phussa, Katthikā, etc.
“Sakaliṅgasaṅkhyāyuttena” (với tất cả các giống và số) là bằng từ chỉ chòm sao, với bất kỳ giống nào và số nào của Phussa, Kattikā, v.v., với các giống và số riêng của chúng.
Na tadupalakkhito kāloti kattikā saddobahuvacananto bahutārakattā kattikāya, tāyakattikāya lakkhitokāloparehiviya na kathīyatīti attho.
As to "not time characterized by that," the meaning is that time characterized by Katthikā is not spoken of as by others, since the word 'Katthikā' is plural due to Katthikā having many stars.
“Na tadupalakkhito kālo” (thời gian không được đánh dấu bằng cái đó) có nghĩa là: từ “Kattikā” là số nhiều vì Kattikā có nhiều sao, nhưng thời gian được đánh dấu bằng Kattikā đó không được nói như những người khác.
Atha tadupalakkhitassakālassevakattikāsaddenābhidhāne ko doso ye nevamuccateccāha- ‘ajjeti’ccādi.
"Now, if time characterized by that were denoted by the word Katthikā, what would be the fault that it is not said thus?" it says "As to 'today,' etc."
Vậy thì, nếu thời gian được đánh dấu bằng cái đó được chỉ định bằng từ “Kattikā”, thì có lỗi gì mà không nói như vậy? Do đó, đã nói “ajjeti” (hôm nay), v.v.
Iminā ca paramate doso ubbhāvito, tadatthatte satīti tadupalakkhitakālatthatte sati.
And by this, a fault in the view of others is exposed: "if it has that meaning," meaning, if it has the meaning of time characterized by that.
Bằng cách này, lỗi trong quan điểm của người khác đã được chỉ ra. “Tadatthatte sati” (khi có nghĩa đó) là khi có nghĩa là thời gian được đánh dấu bằng cái đó.
Sattamī siyāti nakkhattasaddā taddhitalopantā phussena pāyasaṃ bhuñjeyya, phusse pāyasaṃ bhuñjeyyā’tyādo ādheyyantarāpekkhā siyā sattamī, yā suttantarena vidhīyati pāṇinīyehi, tato ‘ajjakattikā’tetthāpyādheyyantarāpekkhā sattamī siyā lopantattā ‘ajjakattikāsū’ti, na paṭhamā.
As to "the seventh case would be," if the word 'nakkhatta' had the elision of the taddhita suffix, then in examples like "one should eat gruel on Phussa, one should eat gruel on Phussa," there would be a dependence on another locus, and the seventh case would occur, which is prescribed by another Sutta by the Pāṇinīyas. Therefore, even in "today is Katthikā," a seventh case depending on another locus would occur due to the elision, as in "on Katthikās," not the nominative.
“Sattamī siyā” (có thể là cách định sở) là: từ chỉ chòm sao, khi hậu tố taddhita bị loại bỏ, thì có thể là cách định sở, như trong “phussena pāyasaṃ bhuñjeyya” (nên ăn cháo bằng Phussa), “phusse pāyasaṃ bhuñjeyya” (nên ăn cháo trong Phussa), cần một nơi nương tựa khác; cách định sở đó được quy định bởi một kinh khác của các nhà ngữ pháp Pāṇini. Do đó, ngay cả trong “ajja kattikā” (hôm nay là Kattikā), cách định sở cần một nơi nương tựa khác có thể là “ajja kattikāsu” (hôm nay trong các Kattikā), không phải cách chủ cách.
Paṭhamāyeva panāyaṃ payogo ‘ajjakattikā,ti.
But in usage, it is always in the nominative: "today is Katthikā."
Nhưng trong cách dùng này, nó chỉ là cách chủ cách “ajja kattikā”.
Ajjetyadhikaraṇappadhāno ahorattakālavācī saddo, kattikāsaddopi taddhitalopena takkālābhidhāyako, tato yevaubhinnampisāmānādhikaraṇyā kattikāyopyadhikaraṇaṃ sampajjante, tañca na vinādheyyena hotītyādheyyantarāpekkhāyaṃ tesu sattamīyeva siyā, na paṭhamā (upa) pajjeyyātyadhippāyo.
The word 'ajja' (today) is primarily a locative, denoting the time of day and night. The word 'kattikā' also denotes that time through the elision of the taddhita suffix. Thus, due to the co-referentiality of both, 'kattikā' also becomes a locative. And that cannot occur without a locus, so if there were a dependence on another locus, the seventh case would occur for them, not the nominative. This is the intention.
“Ajja” là một từ chỉ thời gian ngày đêm, ưu tiên nghĩa nơi chốn; từ “Kattikā” cũng chỉ thời gian đó bằng cách loại bỏ hậu tố taddhita. Do đó, vì cả hai đều có cùng một nơi nương tựa, Kattikā cũng trở thành nơi nương tựa, và điều đó không thể xảy ra nếu không có nơi nương tựa. Do đó, nếu cần một nơi nương tựa khác, thì chúng phải ở cách định sở, không phải cách chủ cách. Đó là ý định.
Attanodāni dassane sattamiyā appasaṅgaṃ paṭhamāyevopapattiṃ dassetumāha- ‘cande panūpacārene’ccādi, nādheyyantarāpekkhāccanena sattamiyā appasaṅgamāha.
Now, in presenting his own view, to show the non-occurrence of the seventh case and the appropriateness of the nominative, he says "And in the moon, by means of figurative speech," etc. By this, he states the non-occurrence of the seventh case due to no dependence on another locus.
Bây giờ, để chỉ ra rằng cách định sở không áp dụng trong quan điểm của mình, và chỉ có cách chủ cách là thích hợp, đã nói “cande panūpacārene” (nhưng mặt trăng theo nghĩa ẩn dụ), v.v. Bằng cách này, đã nói rằng cách định sở không áp dụng vì không cần một nơi nương tựa khác.
Evañcarahi vacanamantarena paresaṃ viya sattamīvidhāyakaṃ kathaṃ kattikāya jātoccāsaṅkiya tampaṭipādetumāha- ‘kattikāya jāto’ccādi.
"If that is so, then without a statement, how can one account for 'born on Katthikā,' which implies a seventh case, like that of others?" Anticipating this, he explains it: "As to 'born on Katthikā,' etc."
Nếu vậy, thì làm thế nào mà cách định sở được quy định mà không có một lời nói nào, như những người khác, như trong “sinh ra ở Kattikā”? Để giải thích điều đó, đã nói “kattikāya jāto” (sinh ra ở Kattikā), v.v.
Bahuvacanantattepi kattikāya jātiyameka vacanantaṃ.
Even though 'Katthikā' is plural, in 'born on Katthikā,' it is singular.
Mặc dù là số nhiều, nhưng trong “kattikāya jātiyameka vacanantaṃ” (trong sự sinh ra ở Kattikā, nó là số ít).
Pakārantaramāha- ‘lopoti’ccādi.
He states another method: "As to 'elision,' etc."
Nói một cách khác: “lopoti” (sự loại bỏ), v.v.
Lopenāti kattikāhi induyuttāhi lakkhito kāloti viggayha kataṇappaccayassa lopena.
As to "by elision," it means by the elision of the ṇa suffix formed after analyzing it as 'time marked by the moon-conjoined Katthikās.'
“Lopena” (bằng cách loại bỏ) là bằng cách loại bỏ hậu tố ṇa được tạo ra sau khi phân tích “thời gian được đánh dấu bằng các Kattikā có mặt trăng”.
Seti paṭhamantāti sāti niddiṭṭhapaṭhamantā, yaṃ paṭhamantanti sāceti dassitaṃ paṭhamantamāha.
As to "sā is in the nominative case," it refers to the nominative word 'sā' that is designated. It states the nominative word shown by 'sā.'
“Seti” (cái đó) là ở dạng chủ cách; “sā” (cái đó) là ở dạng chủ cách đã được chỉ định, và “yaṃ paṭhamantaṃ” (cái nào ở dạng chủ cách) là chỉ ra dạng chủ cách được hiển thị.
Paṭhamantassa devatāpuṇṇamāsittabhāvato tadatthamabhedenāha- ‘sā’ti.
Since the nominative word refers to a deity and a full moon, it states "sā" without distinction for that meaning.
Vì dạng chủ cách là một vị thần hoặc ngày trăng tròn, nên đã nói “sā” (cái đó) mà không có sự khác biệt về nghĩa.
Kā sā devatāccāha- ‘lokappasiddhāyeva devatā’ti.
"Which deity is that?" it asks, and answers, "The deity well-known in the world."
“Kā sā devatā” (vị thần đó là ai)? Đã nói “lokappasiddhāyeva devatā” (vị thần được biết đến trong đời sống).
Yāgasampadānampi loke devatāti pasiddhanti yāgassa yajitabbassa puroḍāsādino sampadānampi paṭiggāhako pindādi loke deyyassa puroḍāsādino devatā sāmīti pasiddhantyattho, indo devatā assa indaṃ, ādicco devatā assa ādiccaṃ, havi puroḍāsādi yāgadabbaṃ.
And it is well-known in the world that the recipient of a sacrifice is also a deity; meaning, the recipient of an oblation, such as puroḍāsa, which is to be sacrificed, the recipient of a gift like a pindā, or the owner of the puroḍāsa, which is to be given, is known as a deity in the world. Indra is his deity, Indra; the sun is his deity, the sun. Havi is a sacrificial substance like puroḍāsa.
“Yāgasampadānampi loke devatāti pasiddha” (ngay cả người nhận lễ vật cũng được biết đến là thần trong đời sống) có nghĩa là: ngay cả người nhận lễ vật cúng dường như bánh gạo, v.v., hoặc người nhận vật cúng dường như bánh gạo, v.v., tức là vị thần là chủ nhân của vật cúng dường đó, cũng được biết đến là thần trong đời sống. “Indo devatā assa indaṃ” (Indra là thần của cái đó thì là Indra); “ādicco devatā assa ādiccaṃ” (Mặt trời là thần của cái đó thì là Mặt trời); “havi puroḍāsādi yāgadabbaṃ” (lễ vật là bánh gạo, v.v., vật cúng dường).
Mantathomanīyampi devatāti pasiddhanti yena manthena yo thūyate so tassa mantassa devatā sāmīti loke pasiddhantyattho mahindo yamo varuṇo devatā assāti viggaho.
It is also known as the deity of the mantra. The meaning is that in the world, it is known that the one who is praised by a certain mantra is the lord/deity of that mantra. The analysis is, "May Mahinda, Yama, and Varuna be the deities."
Trong thế gian, người ta biết rằng vị nào được tụng ca bằng thần chú nào thì vị ấy là vị thần chủ của thần chú ấy, đó là nghĩa của câu "Mantathomanīyampi devatā" (cũng là vị thần được tụng ca bằng thần chú). Ví dụ: Mahinda, Yama, Varuna là các vị thần.
Vuttanaya mevāti ‘‘nakkhatteninduyuttena kāle’’ti sutte vuttanayameva.
"It is according to the stated method" means precisely the method stated in the Sutta, "At the time when the moon is conjoined with a constellation."
Cũng theo cách đã nói: Cũng theo cách đã nói trong kinh "vào thời điểm được kết hợp với tinh tú và mặt trăng".
Jātyekavacanaṃ maghāyāti, tārakarūpānampana bahuttā maghāsaddo bahuvacananto.
"Maghā" is a singular noun by class. However, because there are many star forms, the word "Maghā" is plural.
"Maghā" là số ít chỉ chủng loại, nhưng vì có nhiều hình dạng sao, từ "maghā" là số nhiều.
Pāṇinīyā ‘‘sāsmiṃ puṇṇamāsīti saññāya’’nti (4-2-21) suttayitvā phussī puṇṇamāsī asmiṃ phusso māso phusso addhamāso phusso saṃvaccharoti saññāyaṃ paṭipādenti, tena tesaṃ phussī puṇṇamāsī asmiṃ pañcadasaratteti ettha ca bhatakamāse ca taddhito na bhavati.
The Pāṇinīyā, having stated in the Sutta "In it is the full moon" (4-2-21), establish the convention "In it is the full moon of Phussī, in it is the month of Phussa, in it is the half-month of Phussa, in it is the year of Phussa." Therefore, in their view, here, in "in it is the full moon of Phussī, a fifteen-night period," and in "a hired month," the taddhita suffix is not applied.
Các nhà ngữ pháp Pāṇinī đã nói trong kinh "sāsmiṃ puṇṇamāsīti saññāya" (4-2-21) và trình bày theo quy ước: "Phussī puṇṇamāsī asmiṃ phusso māso phusso addhamāso phusso saṃvaccharo" (Phussī là ngày trăng tròn, tháng Phussa, nửa tháng Phussa, năm Phussa). Do đó, đối với họ, taddhita không xuất hiện trong "Phussī puṇṇamāsī asmiṃ pañcadasaratta" (ngày trăng tròn Phussī trong mười lăm ngày này) và trong "bhatakamāsa" (tháng của người làm công).
Idha pana ‘saññāya’nti vacanābhāve bhatakamāsepi chaṭṭhyatthe bhavatītyāsaṅka viracayati ‘bhatakamāsepi’ccādi.
However, here, in the absence of the word "convention," it is suspected that even in "a hired month," the sixth case ending applies. Thus, it dispels the doubt with "even in a hired month," etc.
Ở đây, vì không có từ "saññāya" (theo quy ước), nên có sự nghi ngờ rằng taddhita có thể xuất hiện trong "bhatakamāsa" (tháng của người làm công) theo nghĩa sở hữu cách. Vì vậy, người ta bác bỏ điều đó bằng cách nói "bhatakamāsepi" (ngay cả trong tháng của người làm công).
Puṇṇo mā iccatra māsaddo candapariyāyoti āha- ‘māsaddene’ccādi.
Regarding "puṇṇo mā" (full moon), the word "mā" is a synonym for the moon. Thus, he says, "by the word 'mā'," etc.
Trong "puṇṇo mā" (đầy đủ mặt trăng), từ "mā" là đồng nghĩa với mặt trăng, vì vậy người ta nói "māsaddena" (bằng từ māsa).
Puṇṇo mā assanti nibbacanāti ettha puṇṇamāsīsaddassa puṇṇo mā assanti nīharitvā vacanāti attho.
Regarding "puṇṇo mā assa" (may it have a full moon) as an analysis, the meaning is that the word puṇṇamāsī is derived by extracting "puṇṇo mā assa."
Trong "puṇṇo mā assanti nibbacana" (giải thích "puṇṇo mā assa" - mặt trăng đầy đủ của nó), nghĩa là từ "puṇṇamāsī" được giải thích bằng cách tách ra thành "puṇṇo mā assa".
Vuttiyā atthassa phuṭīkaraṇāya vuttaṃ- ‘so puṇṇo tiādi.
To clarify the meaning of the commentary, it is said, "That is full," etc.
Để làm rõ nghĩa trong chú giải, người ta nói "so puṇṇo" (nó đầy đủ) v.v.
Tassanti puṇṇamāsiyaṃ.
"Of that" means of the full moon.
"Tassa" (của nó) là của ngày trăng tròn.
Sāpuṇṇamāsī, bhatakassa bhatiyā kammakārakassa yo tiṃsati ratto māso paribbayaniyamito, tassa sambandhinī neti sambandho.
That full moon is not connected to the hired month of thirty nights, which is allotted for payment to a hired worker. This is the connection.
Ngày trăng tròn ấy có liên quan đến tháng ba mươi ngày được ấn định là tiền công của người làm công. Đó là sự liên quan.
Yassañcatithīyanti aniyamena paṭipadādimāha.
"In which tithi" refers to a general beginning with the first lunar day.
"Yassañcatithīyanti" (của ngày thứ mấy) chỉ một cách không xác định, bắt đầu từ ngày mùng một.
Atoeva ca nipātanāti imasmāva nipātanā, tenevāha- ‘sutte vacanameva nipātana’nti.
For this very reason, it is a nipātana (an irregular formation). Thus, he says, "The mere statement in the Sutta is a nipātana."
Chính vì sự hình thành này, nên người ta nói: "Chính lời nói trong kinh là sự hình thành".
Māsasutiyāccādo sādhippāyamatthaṃ vivarati ‘yadipi’ccādinā.
He clarifies the implied meaning of "māsasutiyā" (of the month's sound), etc., with "although," etc.
Nghĩa có chủ ý của "māsasutiyāccādo" (sự nghe về tháng, v.v.) được giải thích bằng "yadipi" (mặc dù) v.v.
Assāti sāmaññavacanepi ‘sāssa devatā puṇṇamāsī’ti sutte assāti avisesavacanepi soyeva puṇṇamāsīsadde sūyamāno māsoyeva chaṭṭhyattho viññāyatīti sambandho.
Even though "assa" is a general word, in the Sutta "sāssa devatā puṇṇamāsī" (that full moon is its deity), even though "assa" is an unqualified word, only the month that is heard in the word puṇṇamāsī is understood as the meaning of the sixth case. This is the connection.
Mặc dù "assa" (của nó) là một từ chung, nhưng trong kinh "sāssa devatā puṇṇamāsī" (nó là vị thần của ngày trăng tròn), mặc dù "assa" là một từ không đặc biệt, nhưng chính từ "māsa" (tháng) được nghe trong từ "puṇṇamāsī" (ngày trăng tròn) được hiểu là nghĩa sở hữu cách. Đó là sự liên quan.
Pañcadasarattādoti paresaṃ saññāgahaṇena nivattitapañcadasarattādo.
"From a fifteen-night period," etc., means from a fifteen-night period that is averted by the acceptance of a convention by others.
"Pañcadasarattādo" (từ mười lăm ngày) là từ mười lăm ngày, v.v., bị loại bỏ bởi sự chấp nhận quy ước của người khác.
Atha addhamāsasaṃvaccharānampi udāharaṇatte nopaññāso kasmā na katoccāha- ‘addhamāsasaṃvaccharāna’miccādi.
Then, why are half-months and years not presented as examples? He states, "of half-months and years," etc.
Người ta hỏi: "Tại sao nửa tháng và năm không được đưa vào làm ví dụ?" và trả lời: "addhamāsasaṃvaccharānaṃ" (của nửa tháng và năm) v.v.
Evammaññate ‘‘addhamāsasaṃvaccharānaṃ na paccayenojukamabhidhānamapi tu saṃvaccharepi phussādimāsasambhavāsmiṃ saṃvacchare phussena māsena sambandhā phussotyupacārīyate, yathā ca phussādimāsassa sambandhī addhamāso phusso addhamāsotyupacārīyate, na panojukanti tesamudāharaṇatte nānupādāna’’nti.
He thinks thus: "For half-months and years, there is no direct expression by a suffix. Rather, even in a year, due to the possibility of months like Phussa, and due to the connection with the month Phussa in that year, it is conventionally called 'Phussa.' And just as a half-month connected to a month like Phussa is conventionally called 'Phussa half-month,' it is not direct. Therefore, they are not cited as examples."
Người ta nghĩ như vậy: "Đối với nửa tháng và năm, không có sự biểu thị trực tiếp bằng paccaya, nhưng trong một năm, vì có thể có tháng Phussa, nên nó được gọi là Phussa theo cách ẩn dụ vì có liên quan đến tháng Phussa trong năm đó. Tương tự, nửa tháng có liên quan đến tháng Phussa, v.v., được gọi là nửa tháng Phussa theo cách ẩn dụ, chứ không phải trực tiếp. Vì vậy, chúng không được đưa vào làm ví dụ."
Nākaḍḍhanatthoti ṇassākaḍḍhanattho na hoti.
"There is no drawing" means there is no drawing of the 'ṇa' suffix.
"Nākaḍḍhanattho" (không có nghĩa kéo theo) nghĩa là không có nghĩa kéo theo của "ṇa".
Yadyākaḍḍhanattho assa, tadā cānukaḍḍhitaṃ nottaratrānukaḍḍheyyāti maññate, kociyeva hotīti hontīti ito bhinditvā ānetabbaṃ.
If there were drawing, then it is thought that what is drawn would not be drawn further along. "Kociyeva hotīti hontīti" means it should be derived by breaking it from here.
Nếu có nghĩa kéo theo, thì cái đã được kéo theo sẽ không được kéo theo ở phía sau. Người ta nghĩ như vậy. "Kociyeva hotīti" (chỉ có một số ít) phải được tách ra từ "hontīti" (chúng là) và mang đến đây.
Tadā desassāti iminā ‘‘tadādesā taggahaṇena gayhantī’’ti paribhāsamupalakkheti.
"Then of the substitute" indicates the rule "Substitutes are taken by the taking of the original."
"Tadā desassa" (của lệnh ấy) ám chỉ quy tắc "các lệnh ấy được nắm giữ bằng cách nắm giữ cái ấy".
Katayādesassāpīti kato yādeso yassa tassa katayādesassāpīti.
"Even of that which has undergone the 'yā' substitution" means even of that whose 'yā' substitution has occurred.
"Katayādesassāpi" (ngay cả của cái đã được thực hiện lệnh yā) nghĩa là ngay cả của cái đã được thực hiện lệnh yā.
Ikārassāti yādesato pubbe ikārassa, iminā cādesādesīnamabhedo dassito.
"Of the 'i' sound" means of the 'i' sound before the 'yā' substitution. By this, the non-difference between the substitute and the original is shown.
"Ikārassa" (của âm i) là của âm i trước lệnh yā. Điều này cho thấy sự không khác biệt giữa lệnh và cái được lệnh.
Tasadde nekenāpi paccekābhisambandhe siddheti evamaññate- ‘‘yathā’tena kataṃkīta’ (4-29) ntyādisutte ekova tasaddo bahūhi paccayattehi sambajjhate, tathihāpi ekameva tasaddaggahaṇaṃ ‘tamadhīte taṃjānātī’ti paccekamabhisambajjhate, tasmā kimetadatthena dvitaggahaṇene’’ti.
He thinks that the purpose is served by the single word "ta" relating to each individually: "Just as in Suttas like 'done and bought by him' (4-29), the single word 'ta' is connected with many suffix meanings, so here too, the single mention of 'ta' connects individually with 'studies it' and 'knows it.' Therefore, what is the purpose of the dual mention of 'ta'?"
"Tasadde nekenāpi paccekābhisambandhe siddheti" (khi từ "ta" được liên hệ riêng lẻ với nhiều thứ) người ta nghĩ như vậy: "Cũng như trong kinh 'tena kataṃ kīta' (4-29) v.v., một từ 'ta' duy nhất được liên hệ với nhiều nghĩa của paccaya, thì ở đây cũng vậy, một từ 'ta' duy nhất được nắm giữ và liên hệ riêng lẻ với 'tamadhīte taṃjānāti' (người ấy học, người ấy biết). Vì vậy, cần gì phải có hai từ 'ta' này?"
Dvitaggahaṇe payojanattayaṃ vuttaṃ, tattha paṭhamaṃ dassento jānaniccādinādhippāyamāvīkatvā dvitaggahaṇamiccādinā padatthamāha.
Three purposes are stated for the dual mention of "ta." Presenting the first, he reveals the intention with "knowing," etc., and then states the word's meaning with "dual mention," etc.
Ba mục đích đã được nói đến cho việc sử dụng hai từ "ta". Để chỉ ra mục đích thứ nhất, sau khi làm rõ ý nghĩa bằng "jānaniccādinā" (bằng sự biết, v.v.), người ta nói về nghĩa của từ bằng "dvitaggahaṇamiccādinā" (bằng việc sử dụng hai từ 'ta', v.v.).
Tattha-‘yo yamadhīte jānāti cā’ti iminā dvitaggahaṇābhāve paccayatthāvayavassa samuccayappasaṅgamāha.
Here, with "who studies it and knows it," he states the possibility of aggregation of the suffix's parts in the absence of the dual mention of "ta."
Ở đó, bằng "yo yamadhīte jānāti cā" (người nào học và biết điều gì), người ta nói về khả năng xảy ra sự tập hợp của các yếu tố của nghĩa paccaya nếu không có hai từ "ta".
Samuccaye sati(yo) yamadhīte jānāti ca, tattheva siyā, yo panādhīte kevalaṃ, na (jānāti) tattha na siyāti bodhayituṃ byabhicāramāha‘na paccekāti sambandhene’ti.
If there were aggregation, it would only apply to one who studies and knows it. To indicate that it would not apply to one who only studies and does not know, he states the deviation: "not by individual connection."
Nếu có sự tập hợp, thì nó sẽ chỉ xảy ra ở người nào học và biết điều gì. Nhưng ở người nào chỉ học mà không biết, nó sẽ không xảy ra. Để làm rõ điều này, người ta nói về sự sai lệch: "Không phải bằng sự liên hệ riêng lẻ".
Yathā ‘‘tena kathaṃ kīta’’miccādo ‘‘tena jitaṃ jayati’’ccādi paccekasambandhena bhavati evammāviññāyīti yatheccādi kassāttho.
Just as "by him done, bought," etc., or "by him conquered, he conquers," etc., occur by individual connection, so it should not be understood this way. What is the meaning of "just as," etc.?
Như trong "tena kathaṃ kīta" (được làm, được mua bởi người ấy) v.v., và "tena jitaṃ jayati" (được chiến thắng, chiến thắng bởi người ấy) v.v., xảy ra bằng sự liên hệ riêng lẻ, thì không nên hiểu như vậy. Đó là nghĩa của "yatheccādi kassāttho" (nghĩa của "như vậy" v.v. là gì?).
‘Tena kataṃ kīta’’miccādīhi avatvā ‘‘tena jitaṃ jayati’’ccādisuttekadesavacanamatthabyatti tathā vutte hotīti vuttaṃ, tena jitamiccādo jayanādikā kiriyāne kadabbasamavāyittena pasiddhāti yutto tattha paccekābhisambandho, nevamajjhena vedanā pyekadabbasamavāyittābhiyyotyadhippāyo.
Instead of "by him done, bought," etc., it is said that stating "by him conquered, he conquers," etc., clarifies the meaning of the Sutta segment. The intention is that in "by him conquered," etc., actions like conquering are known to reside in a single substance, so individual connection is appropriate there. It is not the case that learning and feeling also reside in a single substance.
Người ta nói rằng việc không nói "tena kataṃ kīta" (được làm, được mua bởi người ấy) v.v., mà nói một phần của kinh "tena jitaṃ jayati" (được chiến thắng, chiến thắng bởi người ấy) v.v., là để làm rõ nghĩa. Trong "tena jitaṃ" (được chiến thắng bởi người ấy) v.v., hành động chiến thắng, v.v., được biết là liên quan đến nhiều vật thể, vì vậy sự liên hệ riêng lẻ là hợp lý ở đó. Nhưng việc học và biết không phải là như vậy, chúng được biết là liên quan đến một vật thể duy nhất. Đó là ý nghĩa.
Idāni dutiyaṃ dasseti ‘jānana’miccādi, nimitta miṭṭhāniṭṭhabodhakāraṇaṃ muhutto kattikādi, uppāto iṭṭhāniṭṭhasūcakaṃ pathavisamuddādīnaṃ sabhāvapariccāgenāññatattagamanaṃ.
Now, he presents the second point with "knowing," etc. A "nimitta" is a cause for knowing pleasant and unpleasant things. A "muhutta" is a constellation like Kattika. An "uppāta" is a sign indicating pleasant and unpleasant things, which is the change of nature of earth, ocean, etc.
Bây giờ, người ta chỉ ra mục đích thứ hai bằng "jānanaṃ" (sự biết) v.v. "Nimitta" là nguyên nhân chỉ ra điều tốt hay xấu. "Muhutta" là thời điểm tốt, như Kattika v.v. "Uppāta" là sự thay đổi bản chất của đất, biển, v.v., để trở thành một thứ khác, chỉ ra điều tốt hay xấu.
Jānanasāmaññeti nimittādīnaṃ jānana sāmaññe.
"In the generality of knowing" means in the generality of knowing signs, etc.
"Jānanasāmaññe" (trong sự biết chung) là trong sự biết chung về các điềm báo, v.v.
‘Yathāvuttajānanassa ajjhena visayatte hetumāha- ‘taṃ jānātīti tasaddena adhīyamānaparāmasato’ti.
He states the reason for the aforementioned knowing being the object of study: "by the word 'taṃ jānāti' (knows it), referring to what is being studied."
Người ta nói về nguyên nhân khiến sự biết được nói đến là đối tượng của việc học bằng "taṃ jānātīti tasaddena adhīyamānaparāmasato" (vì từ 'ta' trong 'taṃ jānāti' (người ấy biết điều đó) ám chỉ cái đang được học).
Tatiyaṃ dasseti ‘yato ce’ccādinā.
He presents the third with "since," etc.
Người ta chỉ ra mục đích thứ ba bằng "yato ce" (và vì) v.v.
Yato ca uppannena vidhinā ajjhena ñātu abhidhānampasiddhanti sambandho, potthakesu pana ajjhetuñātūsuti pāṭho dissati, etthāyamadhippāyo ‘‘katthaci pasiddhivisayo hoti tasaddo, tathā ca vuttaṃ subodhālaṅkāraṭīkāyaṃ pakkantavisayo tathā pasiddhavisayo anubhūtavisayo ca taṃsaddo yaṃ saddaṃ nā pekkhate’ti, tasmā pasiddhivisayena tasaddena puthageva pasiddhiyā upasaṅgahatthaṃ dvitaggahaṇaṃ kattabba’’nti.
The connection is: And since the designation of "knower" is also established for one who knows through studying by the method that has arisen. However, in texts, the reading "ajjhetuñātūsu" is seen. Here, the intention is: "In some cases, the word 'ta' has a conventional domain. As it is said in the Subodhālaṅkāraṭīkā: 'The word 'ta' does not expect the word 'ya' in its departed domain, conventional domain, or experienced domain.' Therefore, for the purpose of including the conventional domain separately by the word 'ta' in its conventional domain, the dual mention of 'ta' should be made."
Và vì sự chỉ định người biết bằng phương pháp đã phát sinh từ việc học cũng được biết đến, đó là sự liên quan. Nhưng trong các bản sách, người ta thấy cách đọc "ajjhetuñātūsu". Ở đây, ý nghĩa là: "Đôi khi từ 'ta' là đối tượng của sự nổi tiếng. Và cũng như đã nói trong chú giải Subodhālaṅkāraṭīkā: 'Từ 'ta' không mong đợi từ 'ya' khi nó là đối tượng đã rời đi, đối tượng nổi tiếng, và đối tượng đã trải nghiệm.' Do đó, để bao gồm sự nổi tiếng một cách riêng biệt bằng từ 'ta' là đối tượng nổi tiếng, cần phải sử dụng hai từ 'ta'."
Atthattaye vattamānassa tu tasaddassa savisayo viseso tatovātthikehi veditabbo.
However, the specific domain of the word "ta" occurring in these three meanings should be understood from the grammarians.
Tuy nhiên, sự đặc biệt về đối tượng của từ "ta" đang tồn tại trong ba nghĩa phải được hiểu từ các nhà ngữ pháp.
Visayasaddo gāmasamudāyepi vattate, gāmasamudāyo ca nāma desoyeva, tenāha visayopi gāmasamudāyattā desoyevā’ti, iminā visayadesasaddānaṃ samānādhikaraṇattamāha.
The word "visaya" (domain/region) also refers to a village community, and a village community is indeed a country. Therefore, he says, "a visaya, being a village community, is also a country." By this, he states the synonymity of the words "visaya" and "desa."
Từ "visaya" (lãnh thổ) cũng được dùng để chỉ một cộng đồng làng, và một cộng đồng làng là một vùng đất. Vì vậy, người ta nói: "Visaya cũng là một vùng đất vì nó là một cộng đồng làng". Điều này chỉ ra rằng "visaya" và "desa" là đồng nghĩa.
Vasāti desavāsino vasātayo, anuvāko ganthaviseso.
"Vasāti" means the residents of the country, the vasā (dwellings). "Anuvāko" is a specific section of a text.
"Vasā" là những người dân sống trong vùng đất. "Anuvāka" là một phần đặc biệt của kinh sách.
Tannāmeccādinā na kevalaṃ nivāseyeva, athakho vakkhamānesu pīti dasseti.
"By that name," etc., shows that it is not only "nivāsa" but also in the following cases.
Bằng "tannāmeccādinā" (bằng tên ấy, v.v.), người ta chỉ ra rằng không chỉ trong "nivāsa" (nơi cư trú) mà còn trong những trường hợp sẽ được nói đến.
Paccayantaṃ sebbādi.
The suffix-ending is like "sebba," etc.
Paccaya cuối cùng là "sebba" v.v.
Desanāmambhavati catūsu atthesūti viññāyati, tenāha-‘nivāsādo vidhī’ti.
It is understood that it becomes a country's name in four meanings. Therefore, he says, "The rule is 'nivāsa,' etc."
Người ta hiểu rằng tên của vùng đất xuất hiện trong bốn nghĩa. Vì vậy, người ta nói: "nivāsādo vidhī" (phương pháp bắt đầu bằng nơi cư trú).
Nivāsādoti nivāsa adūrabhavanibbattaatthiatthesu.
"Nivāsādi" means in the meanings of "nivāsa" (dwelling), "adūrabhavanibbatta" (produced in what is not far), and "atthiatthesu" (existence).
"Nivāsādo" là trong các nghĩa nơi cư trú, gần, phát sinh, và sở hữu.
Saṃhitanāmaṃ nāma lokiyasaddavo hārāppasaṅgamaññasaddavohārenupāttanāmaṃ.
A "saṃhita" name is a name that has been acquired through worldly linguistic usage, having been taken from common usage, without being subject to the ordinary use of other words.
"Saṃhitanāma" (tên ghép) là một tên được sử dụng trong ngôn ngữ thông thường không phải là cách nói thông thường của thế gian.
Paccayantanāmeti paccayantanāmaṃ yassa sattamyatthabhūtassa desassa hasminti attho, nāññasseti bhūmādivisiṭṭhatthayuttato aññassa paccayantanāmaṃ na hotīti attho.
"A suffix-ending name" means that it is a suffix-ending name of the country that is in the seventh case, indicated by "hasmiṃ." It is not for anything else; it means that it is not a suffix-ending name for anything else that is associated with specific meanings like bhūma, etc.
"Paccayantanāmaṃ" (tên có hậu tố) là tên có hậu tố của vùng đất tồn tại trong nghĩa sở hữu cách thứ bảy, nghĩa là "trong vùng đất này". "Nāññassa" (không phải của cái khác) nghĩa là không phải là tên có hậu tố của cái khác được kết hợp với các nghĩa đặc biệt như đất đai, v.v.
Badarā babbajā asmiṃ dese santīti viggaho.
The analysis is, "There are jujube trees and babool trees in this country."
Ví dụ: "Badarā babbajā asmiṃ dese santi" (có cây táo rừng và cây babbaja ở vùng đất này).