Mogallānapañcikā

84

1. Paṭhamakaṇḍavaṇṇanā

1. Explanation of the First Chapter

1. Giải thích chương đầu tiên

85

Saññādhikāra

Section on Designation (Saññādhikāra)

Chương về các ký hiệu

86

1. A ādayo

1. A ādayo (A, etc.)

1. A, ā, v.v.

87

Sabbavacanānaṃ sātthakaniratthakattabyabhicārittā ‘ida’ntiādinā sadiṭṭhantena saṃsayamupadassiya sātthakattamassa dassetuñca ‘na tāva…pe… sātthakattā’ti vuttaṃ, ummattakādivākyamiti ‘dasa dāḷimā, cha apūpā, kuṇḍamajājinaṃ, palālapiṇḍo’iccādikaṃ, avayavatthāna maññamaññanāti sambandhā samudāyatthābhāvato anatthakattaṃ, ādivākyanti ‘‘manoseṭṭhā manomayā’’tiādivākyaṃ, sātthakattaṃ panassa padatthāna maññamaññābhisambandhassa patītito.

Since all utterances can be meaningful or meaningless, and prone to error, he presents a doubt with 'idaṃ' (this) and so on, with an example, and to show its meaningfulness, he says 'na tāva...pe... sātthakattā' (not yet...etc....due to being meaningful). 'Ummattakādivākyaṃ' (sentences of madmen, etc.) refers to phrases like 'ten pomegranates, six cakes, the hide of a leopard, a lump of straw,' and so on. 'Avayavatthāna maññamaññanāti sambandhā samudāyatthābhāvato anatthakattaṃ' means their meaninglessness is due to the lack of a collective meaning through the mutual connection of their parts. 'Ādivākyaṃ' (the primary sentence) refers to sentences like "Mind-made are phenomena, mind is chief." Its meaningfulness, however, is due to the perception of the mutual connection of the meanings of its words.

Vì tất cả các lời nói đều có thể có nghĩa hoặc vô nghĩa, và có thể sai lệch, nên sau khi trình bày nghi ngờ bằng ví dụ với ‘ida’ntiādinā (điều này, v.v.), và để chỉ ra rằng nó có nghĩa, đoạn ‘na tāva…pe… sātthakattā’ (không phải như vậy…v.v… vì nó có nghĩa) đã được nói. ‘Ummattakādivākyaṃ’ (câu nói của người điên, v.v.) là những câu như ‘dasa dāḷimā, cha apūpā, kuṇḍamajājinaṃ, palālapiṇḍo’ (mười quả lựu, sáu cái bánh, da chó, một nắm rơm), v.v. ‘Avayavatthāna maññamaññanāti’ (sự không liên kết giữa các thành phần với nhau) nghĩa là sự vô nghĩa do thiếu sự liên kết ý nghĩa của toàn bộ câu. ‘Ādivākyaṃ’ (câu đầu tiên) là câu như ‘‘manoseṭṭhā manomayā’’tiādivākyaṃ (ý dẫn đầu các pháp, ý tạo tác, v.v.). Tuy nhiên, ‘sātthakattaṃ’ (có nghĩa) là do sự hiểu rõ về mối liên hệ lẫn nhau giữa các ý nghĩa của từ ngữ.

88

Atha aādyādisaddānaṃ sādhuttānvākhyānāya idaṃ vacanamiccādivikappantarasambhave kathaṃ niyamo vuttiyaṃ vuttenatthena sātthakattamiccāsaṅkiya tesamihānupayogittaṃ kamena paṭipādayitumāha ‘vakkhamānatthamevida’miccādi,’ ākārādayo niggahītantā’iccādinā vuttiyaṃ vakkhamāno attho yassa taṃ tathā vuttaṃ, sādhūnaṃ sādhusaddānaṃ anusāsanaṃ ākhyānaṃ attho payojanaṃ yassa tanti viggaho.

Then, having doubted how this statement for explaining the correctness of words like 'aādi' is fixed when other alternative interpretations are possible, and how it is made meaningful by the meaning stated in the commentary, in order to sequentially demonstrate their inapplicability here, it is stated 'this is for the meaning to be stated later', etc. That which has the meaning to be stated in the commentary, 'A, Ā, etc., ending in niggahita', etc., is so called. That whose purpose and meaning is the instruction and explanation of correct words, is the analysis (of the compound).

Sau đó, khi có khả năng có các cách giải thích khác như "câu nói này là để giải thích sự đúng đắn của các từ như a, ā, v.v.", thì làm thế nào có sự quy định? Nghi ngờ về tính hữu ích của ý nghĩa được nói trong lời giải thích, để tuần tự chứng minh sự không hữu ích của chúng ở đây, nên nói "chỉ vì ý nghĩa sẽ được nói", v.v. Được nói như vậy là vì ý nghĩa sẽ được nói trong lời giải thích, bắt đầu bằng "các nguyên âm a, ā, v.v. kết thúc bằng niggahīta", v.v. Sự phân tích là: sự giải thích, sự trình bày về các từ đúng đắn (sādhu) là mục đích, là ý nghĩa của nó.

89

Sādhusaddānusāsanasaṅkāpettha ‘‘katthettha kutrātrakvehidhā’’ti (4-100) ādinā katthādisaddānaṃ sādhuttānusāsanassa dassanato, lakkhaṇantarena sādhubhāvassa anvākhyātattāti āpubbādāiccasmā ‘‘dādhātvī’’ti (5-45) ippaccaye ākāralope ca ādīti aādiyesanti aññapadatthasamāse yomhi ‘‘yosu jhissa pume’’ti (2-93) ‘ṭe aādayo’ti, tayo ca cattālīsā cāti cattha samāse ‘‘tadaminādīni’’ti cata lopeca rasse ca titālīsāti, ‘vaṇṇa-vaṇṇane’iccasmā ‘‘bhāvakārakesva ghaṇa ghakā’’ti (5-44) appaccayeyomhi ṭādese vaṇṇāiti ca sijjhanato, payoganiyamatthanti titālīsavaṇṇasaddesu paresu eva aādisaddo payujjīyatīti evaṃ payoganiyamatthaṃ, ayampi vikappantara sambhāvanā ‘‘abhūtatabbhāve karāsabhūyoge vikārā cī’’ti (4-119) payoganiyamassā jhāyamānassa diṭṭhattā, ṭhānyādesatthanti aādisaddassa ṭhāne titālīsavaṇṇasaddā ādesā honti tesaṃ vā so iti, tadanurūpāyāti ṭhānyādesānurūpāya chaṭṭhī vibhattiyā, atoyevāti agamāgamianurūpāya chaṭṭhiyā abhāvato yeva, agamāgami bhāvatthanti aādisaddassa titālīsa vaṇṇasaddā āgamā honti tesaṃ vā so iti, etesupi saṅkā, ‘‘yavāsare’’ (1-30) ‘‘suña sassa’’iti (2-53) ādesāgamānaṃ dassanena, āgama liṅgābhāvatoti ukāra kakāra makārānaṃ abhāvato, visesanavisessa bhāvatthanti titālīsavaṇṇasaddānaṃ aādisaddo visesanaṃ, te vā tasse-ti, etthāpi saṅkā ‘nīluppala’miccādīnamaññattha visesanavisessa bhāvadassanā, saddalakkhaṇā nupayogatoti saddalakkhaṇena saddasaṅkharaṇassa pakatattā vuttaṃ, tattha kāraṇamāha- ‘rūpavisesūpa lakkhaṇābhāvā’ti, rūpavisesassa upalakkhaṇa nimittaṃ tassaabhāvāti attho, na hi visesana visessabhāve paṭipādite aādyādisaddānaṃ rūpavisesassa saṅkharaṇaṃ kataṃ siyāti, yadi esova saddasaṅkharaṇanti gayheyya, tathā sati ‘nīluppala’miccādīnampi vattabbatā āpajjeyyāti nāssa tadattha tāpi sambhāvīyate, loke sīhaguṇassa mānavake dassanato upacārena ‘sīho-yaṃ mānavako’ti tagguṇajjhāropopi dissati, tadatthampetaṃ na hotīti dassanatthaṃ ‘tagguṇajjhāropanatthampetaṃ na hotī’ti vuttaṃ, tassa aādisaddassa, tesaṃ titālīsavaṇṇasaddānaṃ vā guṇo aādittādi, tassa ajjhāropanaṃ-titālīsavaṇṇasaddesu vā aādisaddeyeva vā āropanaṃ, tadatthampetaṃ suttaṃ na hotīti attho, tattha kāraṇamāha- ‘atoyevā’tiādi, atoyeva rūpavisesūpalakkhaṇā bhāvatoyo, pakataṃ saddasaṅkharaṇaṃ, yathāvutta vikappantarābhāve ubhayatthamidaṃ siyā, tattha paribhāsatthaṃ na hoti… tallakkhaṇattābhāvā uparivakkhamānattā cāti pārisesamālambiyāha ‘saññāsaññi’ccādi.

The doubt about the instruction of correct words here arises from the demonstration of the correctness of words like 'kattha' by phrases like ‘‘katthettha kutrātrakvehidhā’’ (4-100), and because their correctness is explained by another rule. By applying the Ippaccaya (5-45) to āpubbādā, and dropping the ākāra, it becomes ādi. In the aññapadatthasamāsa (bahuvrīhi compound) aādiyesanti, and regarding the yomhi, by ‘‘yosu jhissa pume’’ (2-93) it becomes ‘ṭe aādayo’. And in the compound cattha of 'tayo ca cattālīsā ca', by ‘‘tadaminādīni’’ and dropping the t and shortening, it becomes titālīsa. And from ‘vaṇṇa-vaṇṇane’, by the appaccaya (5-44) in the sense of agent and action, and substituting ṭa for yomhi, vaṇṇā is formed. Therefore, 'for the purpose of regulating usage' means that the word aādi is used only when followed by the forty-three word-letters. This possibility of another interpretation also arises because the rule of usage is observed in ‘‘abhūtatabbhāve karāsabhūyoge vikārā cī’’ (4-119). 'For the purpose of the original and the substitute' means that the forty-three word-letters are substitutes in place of the word aādi, or that it (aādi) is the substitute for them. 'Corresponding to that' means corresponding to the sixth case ending of the original and substitute. 'For this very reason' means for the very reason that there is no sixth case ending corresponding to the augment and the word to which it is augmented. 'For the purpose of augment and word to which it is augmented' means that the forty-three word-letters are augments to the word aādi, or it (aādi) is an augment to them. There is also doubt in these cases, seeing the substitutions and augments in ‘‘yavāsare’’ (1-30) and ‘‘suña sassa’’ (2-53), and because there is no sign of an augment (ukāra, kakāra, makāra). 'For the purpose of qualifier and qualified' means that the word aādi is a qualifier of the forty-three word-letters, or they are qualifiers of it. There is also doubt here, seeing the qualifier and qualified relationship in 'nīluppala' etc., elsewhere. 'Because it is not applicable to word-formation' is said because word-formation (saddasaṅkharaṇa) is accomplished by the rules of language. The reason for this is given as 'due to the absence of distinguishing characteristics of forms'. That is, because there is no distinguishing characteristic as an identifying mark of the form. For if the relationship of qualifier and qualified were established, the formation of the distinct forms of words like aādi would not be accomplished. If this alone were to be understood as word-formation, then 'nīluppala' etc., would also have to be stated, and therefore its purpose is not even probable. In the world, the transference of qualities, as when the quality of a lion is seen in a boy, is also observed, as in 'this boy is a lion'. To show that it is not for that purpose either, it is said 'this is not even for the purpose of transference of qualities'. Tassa refers to the word aādi. Tesaṃ refers to the forty-three word-letters. The quality is the state of being aādi, etc. Its transference is the attribution to the forty-three word-letters or to the word aādi itself. This Sutta is not for that purpose, is the meaning. The reason for this is stated as 'atoyevā' etc., which means for the very reason of the absence of distinguishing characteristics of forms. The accomplished word-formation: if these other interpretations were not possible, this (rule) would be for both purposes. Since it is not for definition... and because it is not characterized by that, and because it will be stated later, it relies on the remaining possibilities and states 'saññāsaññi' etc.

Ở đây, sự nghi ngờ về việc giáo huấn các từ đúng đắn được thấy qua việc giáo huấn sự đúng đắn của các từ như kattha (ở đâu), v.v., bắt đầu bằng ‘‘katthettha kutrātrakvehidhā’’ (4-100), và sự đúng đắn đã được giải thích bằng một đặc điểm khác. Vì từ āpubbādā (từ ā trở đi), khi có hậu tố i trong ‘‘dādhātvī’’ (5-45) và sự lược bỏ nguyên âm ā, thì ādi (v.v.) có nghĩa là "những gì có a và ā làm khởi đầu", trong một hợp thể aññapadattha (chỉ một thứ khác), khi có yo (cách chủ cách số nhiều), theo ‘‘yosu jhissa pume’’ (2-93) là ‘ṭe aādayo’ (các nguyên âm a, ā, v.v.). Và khi có hợp thể cattha (bốn mươi) của tayo ca cattālīsā ca (ba và bốn mươi), khi có sự lược bỏ cata và rút ngắn nguyên âm theo ‘‘tadaminādīni’’, thì titālīsā (bốn mươi ba). Và từ vaṇṇa-vaṇṇane (mô tả chữ cái), khi có hậu tố a trong ‘‘bhāvakārakesva ghaṇa ghakā’’ (5-44), và ṭādesa (thay thế bằng ṭa) khi có yo (cách chủ cách số nhiều), thì vaṇṇā (các chữ cái) được thành lập. Do đó, yoganiyamatthaṃ (vì quy tắc sử dụng): từ ādi chỉ được sử dụng sau các từ chỉ bốn mươi ba chữ cái. Đây cũng là một khả năng giải thích khác, vì quy tắc sử dụng được thấy rõ trong ‘‘abhūtatabbhāve karāsabhūyoge vikārā cī’’ (4-119). ṭhānyādesatthaṃ (vì sự thay thế): các từ chỉ bốn mươi ba chữ cái là sự thay thế cho từ ādi, hoặc từ ādi là sự thay thế cho chúng. tadanurūpāyā (phù hợp với điều đó): của cách thứ sáu phù hợp với sự thay thế. atoyevā (chỉ vì điều đó): chỉ vì không có cách thứ sáu phù hợp với āgama (tiếp vĩ ngữ) và āgami (gốc từ). agamāgami bhāvatthanti (vì trạng thái của āgama và āgami): các từ chỉ bốn mươi ba chữ cái là āgama của từ ādi, hoặc từ ādi là āgama của chúng. Cũng có sự nghi ngờ về những điều này, vì sự thay thế và āgama được thấy trong ‘‘yavāsare’’ (1-30) và ‘‘suña sassa’’ (2-53). āgama liṅgābhāvato (vì không có dấu hiệu của āgama): vì không có u, ka, ma. visesanavisessa bhāvatthanti (vì trạng thái của tính từ và danh từ được bổ nghĩa): từ ādi là tính từ của các từ chỉ bốn mươi ba chữ cái, hoặc chúng là tính từ của nó. Ở đây cũng có sự nghi ngờ vì trạng thái của tính từ và danh từ được bổ nghĩa được thấy ở nơi khác trong ‘nīluppala’ (hoa sen xanh), v.v. saddalakkhaṇā nupayogatoti (vì không hữu ích cho đặc điểm của từ): được nói là vì sự cấu thành của từ đã được thực hiện bằng đặc điểm của từ. Ở đó, nguyên nhân được nói là ‘rūpavisesūpa lakkhaṇābhāvā’ (vì không có dấu hiệu đặc biệt về hình thức). Nghĩa là: vì không có dấu hiệu đặc biệt về hình thức. Nếu trạng thái của tính từ và danh từ được bổ nghĩa được thiết lập, thì sự cấu thành hình thức đặc biệt của các từ như a, ā, v.v. sẽ không được thực hiện. Nếu điều này được coi là sự cấu thành của từ, thì ‘nīluppala’ (hoa sen xanh), v.v. cũng sẽ phải được nói, do đó, điều đó cũng không thể được giả định là có ý nghĩa đó. Trong thế gian, sự gán ghép phẩm chất (guṇa) của sư tử cho một chàng trai cũng được thấy bằng cách ẩn dụ ‘sīho-yaṃ mānavako’ (chàng trai này là sư tử), vì phẩm chất của sư tử được thấy ở chàng trai. Để chứng minh rằng điều này cũng không phải vì ý nghĩa đó, nên nói ‘tagguṇajjhāropanatthampetaṃ na hotī’ (điều này cũng không phải vì mục đích gán ghép phẩm chất). tassa (của nó): của từ ādi. tesaṃ (của chúng): của các từ chỉ bốn mươi ba chữ cái. guṇo (phẩm chất): phẩm chất như āditta (có ādi). tassa ajjhāropanaṃ (sự gán ghép phẩm chất đó): sự gán ghép vào các từ chỉ bốn mươi ba chữ cái, hoặc chỉ vào từ ādi. Nghĩa là: kinh này không phải vì ý nghĩa đó. Ở đó, nguyên nhân được nói là ‘atoyevā’ (chỉ vì điều đó), v.v. atoyeva (chỉ vì điều đó): chỉ vì không có dấu hiệu đặc biệt về hình thức. Sự cấu thành của từ đã được thực hiện. Nếu không có các khả năng giải thích khác như đã nói, thì điều này sẽ có cả hai ý nghĩa. Ở đó, nó không phải vì mục đích định nghĩa… vì không có đặc điểm của nó và vì sẽ được nói ở trên, nên dựa vào sự loại trừ, nói ‘saññāsaññi’ (danh hiệu và đối tượng được đặt tên), v.v.

90

Mariyādāyampakāreca, samīpe vayave tathā;

In the sense of boundary and manner, and also proximity and part;

Trong giới hạn và cách thức,

91

Catubbidhappakāroyaṃ, ādisaddassa dissateti.

This word ādi is seen to have four kinds of meanings.

Trong sự gần gũi và bộ phận; từ ādi này được thấy có bốn loại.

92

Mariyādattho ettha ādisaddoti āha-‘ādimariyādā bhūto’ti, upalakkhaṇattāti upalakkhiyamānānamākārādīnaṃ gahaṇe kāraṇabhāvena appadhānattā, tenāha-‘upalakkhaṇassupasajjanīyabhūtassā’ti, kāriyenāti vaṇṇasaññābhavanādinā, na gunnampi ānayanaṃ bhavati..gunnamupasajjanīya bhūtattā aññapadatthasseva padhānattā, saññāyā bhāveti akārassa vaṇṇasaññāya abhāve, rūpantiti tālīsārūpaṃ, titālīsā+vaṇṇātipadacchedo, titālīsa+vaṇṇātivā, suttāvayavassāpi suttasambandhittā ‘‘byañjane dīgharassā’’ti (1-33) pana vuttaṃ, rassattantu ‘‘dīgharassā’’ti yogavibhāgena, itarathā byañjanaparasseva rassatte dassite titālīsaiti abyañjane padaṃ na sampajjeyyāti viññāyati, itarītarayogacatthe bahuvacanena bhavitabbanti āha-‘ekavacanampanā’tiādi, vippaṭipatti aññathābhāvo, rassa e okārehi tecattālīsakkharānanti sambandho, e okāre hīti sahatthe tatiyā, sakkatānusārenāti sakkate ‘‘sandhi yakkharānaṃ rassā na santī’’ti vuttassa anusārena, kocīti sā sanappasādakacoḷiyabuddhappiyācariyaṃ dasseti, na hiccādiṃ vadato-yamadhippāyo ‘rassāivāti ivasaddo sādhammopamājotako vā siyā vedhammopamājotako vā, yadi tāva vedhammopamājotako, rassadhammassa e okāresva sambhavā tesaṃ dīghakālappavattito te dīghāyeva siyuṃ, yadi pana sādhammopamājotako, tesu rassadhammassasambhavā rassakālappavattito rassāeva te siyunti ‘etthātiādīsu e okārānaṃ uccāraṇakālakataṃ rassattameva hotī’ti, rassakālavantoyevāti evasaddo sogate vaṇṇavinimmuttassa kālassevābhāvā vaṇṇānañca paccakkha siddhattā pamāṇasiddhaṃ pāramatthika me okārānaṃ rassakālavantataṃ dīpeti, atthāti vadato panāyamadhippāyo ‘etthātiādīsu yadi ekārādayo dīghāeva saṃyogapubbattā rassāva siyuṃtathā sati atthāti etthāpi dīghova ākāro saṃyogapubbattārasso iva uccatīti āpajjeyya, tasmā uccāraṇakālakatova rassadīghabhāvo gahetabbo’ti, kaccāyanavuttivaṇṇanā ñāso, taññāpaneti bahiddhā aññesamakkharānaṃ ñāpane, payojanābhāvāti tena sādhetabbassa kassaci iṭṭhassa abhāvamāha, kimettha samudāye vākyaparisamatti, udāhu avayaveti āha- ‘pacceka’nti, aññathā ‘rukkhā vana’ntiādīsu viya samudāye vākyaparisamattiyaṃ ‘‘iyuvaṇṇā jhalā namassante’’ (1-9) iccādikaṃ na sijjhatīti, paccekaṃ vaṇṇā nāmahontīti akāro vaṇṇo nāma hoti ākāro vaṇṇo nāma hotītiādinā, avayaveccādinā vuttiyaṃ avuttepi ‘pacceka’nti vacane sadiṭṭhantaṃ kāraṇamāha, diṭṭhantopanīto tyattho sukhena paṭipattuṃ sakkāti, ettha hi paccekanti avuttepi devadatto bhojīyatūtiādinā paccekaṃ bhuñjikiriyā parisamāpīyate, tenāha-‘na coccate’ iccādi, athavā samudāyepi vākyaparisamā pattiyaṃ sati samudāye pavattā saddā avayavesupi vattantīti ‘samuddekadesadassanepi samuddo diṭṭho, khandhekadesa bhūtāyapi paññāya paññākkhandhotiādīsu viya na doso, teneva vuttiyaṃ ‘pacceka’nti na vuttaṃ, vaṇṇasaddassa guṇādyanekatthattepi pakaraṇato akārādayovettha vuccantīti āha-‘vaṇṇīyati’ccādi, pakaraṇatopi attho vibhajjate, vuttaṃ hi–

Here, regarding the meaning of 'limit' (mariyāda), the word 'ādi' (beginning) refers to 'that which is the primary limit,' hence it is said: 'that which is the primary limit.' 'Because of being an indicator' means due to its secondary nature as a cause for grasping characteristics and so on, which are being indicated. Therefore, it is said: 'of that which is an indicator and is secondary.' 'By the function' refers to the establishment of the designation 'vaṇṇa' (letter) and so on. There is no bringing forth of secondary qualities either, due to their secondary nature and the primary nature of the meaning of another word. The designation is established; in the absence of the designation 'vaṇṇa' for the letter 'a.' 'They form' refers to the form of forty (letters). The word-division is 'titālīsā + vaṇṇā' (forty-three letters) or 'titālīsa + vaṇṇā.' Even though it is a part of the Sutta and thus related to the Sutta, it is said, "long and short in a consonant" (1-33). The shortness, however, is by the division of the rule 'dīgharassa' (long and short). Otherwise, if shortness were shown only for consonants, the word 'titālīsa' would not be complete without a consonant, so it is understood. It should be in the plural in the sense of reciprocal connection, so it says: 'But the singular' and so on. 'Vippaṭipatti' means an altered state. The connection is 'forty-three letters with short 'e' and 'o' vowels.' 'With 'e' and 'o' vowels' is the instrumental case used in the sense of 'with.' 'According to Sanskrit' means following what is stated in Sanskrit: "There are no short letters in sandhi (juncture) of letters." 'Someone' refers to the teacher Sāsanappasādaka Coḷiyabuddhapriya. When he says 'na hi' (for there is not), his intention is: "'Like short' – the word 'iva' (like) may indicate similarity or dissimilarity. If it indicates dissimilarity, since the characteristic of shortness is not found in 'e' and 'o' vowels, due to their prolonged utterance, they would be long. But if it indicates similarity, since the characteristic of shortness is not found in them, due to their short duration of utterance, they would be short." Thus, 'in 'ettha' and so on, the shortness of 'e' and 'o' is only due to the duration of utterance.' 'Possessing a short duration' – the word 'eva' (only) reveals the truly established, ultimate shortness of 'e' and 'o' in terms of duration, as there is no duration apart from letters in the Buddhist view, and letters are directly perceivable. When one says 'atthi' (there is), the intention is: 'If in 'ettha' and so on, the 'e' vowels, etc., were always long, then just as a long 'a' in 'atthi' would be pronounced short due to being followed by a conjunct consonant, so too it would become short. Therefore, the long and short distinction based on the duration of utterance should be adopted.' Kaccāyana's commentary on the treatise is the 'ñāsa.' 'Making them known' refers to making other letters known externally. 'Absence of purpose' refers to the absence of any desired outcome to be achieved by it. 'Is the completion of the sentence in the aggregate here, or in the individual parts?' He says: 'individually.' Otherwise, if the sentence were completed in the aggregate, as in 'rukkhā vana' (trees^* a forest) and so on, then expressions like "iyuvaṇṇā jhalā namassante" (1-9) would not be established. 'Letters are designated individually' means 'the letter 'a' is called a letter, the letter 'ā' is called a letter,' and so on. 'By individual parts' and so on, he gives a reasoned example for the word 'individually,' even though it is not stated in the treatise. "That meaning, when presented with an example, is easily understood." For here, even without saying 'individually,' the act of eating is completed individually, as in "Devadatta should be fed," and so on. Therefore, it is said: 'It is not uttered,' and so on. Alternatively, if the completion of the sentence is in the aggregate, and words that apply to the aggregate also apply to the parts, then there is no fault, as in "the ocean is seen even by seeing a part of the ocean" or "the aggregate of wisdom even for wisdom that is a part of an aggregate." Therefore, 'individually' is not stated in the treatise. Even though the word 'vaṇṇa' has many meanings such as 'quality' and so on, it is said: 'It is delineated' and so on, because here, due to the context, 'a' and other letters are being spoken of. The meaning is also differentiated by context. For it has been said:

Ở đây, từ "ādi" có nghĩa là "mariyāda" (giới hạn), nên nói rằng ‘là giới hạn ban đầu’. Vì là upalakkhaṇa (biểu thị), nên không phải là chính yếu do là nguyên nhân trong việc nắm bắt các hình thái v.v. được biểu thị. Do đó, nói rằng ‘của cái được biểu thị, cái phụ thuộc’. Bằng kāriya (việc làm) tức là bằng việc tạo ra vaṇṇasaññā (khái niệm về âm tiết) v.v., ngay cả việc đưa các guṇa (phẩm chất) cũng không xảy ra. Vì các guṇa là phụ thuộc và nghĩa của từ khác mới là chính yếu. Saññāyā bhāveti (tạo ra khái niệm) có nghĩa là khi không có khái niệm về âm tiết của âm a. Rūpanti (hình thái) là hình thái bốn mươi. Titālīsā+vaṇṇā là tách từ, hoặc titālīsa+vaṇṇā. Mặc dù là một phần của kinh, nhưng vì có liên quan đến kinh, nên đã nói ‘‘byañjane dīgharassā’’ (1-33). Còn về rassatta (ngắn), thì bằng cách tách yoga (sự kết hợp) thành ‘‘dīgharassā’’ (dài-ngắn). Nếu không, khi sự ngắn được chỉ ra chỉ đối với âm tiết có phụ âm, thì từ titālīsā (bốn mươi ba) không có phụ âm sẽ không được hoàn chỉnh, điều này được hiểu. Vì trong nghĩa của itarītarayoga (kết hợp hỗ tương) phải là số nhiều, nên nói ‘ekavacanaṃ pana’ (nhưng số ít) v.v. Vippaṭipatti (sự bất đồng) là sự khác biệt. Có liên quan đến ‘bốn mươi ba âm tiết với e và o ngắn’. E okāre hīti là cách dùng tatiyā (cách thứ ba) với nghĩa sở hữu. Theo Sakkata (tiếng Phạn) là theo điều đã nói trong tiếng Phạn ‘‘sandhi yakkharānaṃ rassā na santī’’ (các âm tiết trong sandhi không ngắn). Kocīti (một số người) chỉ đến vị thầy Buddhappiya ở Coliya, người có lòng tin trong sạch. Ý nghĩa của người nói ‘na hiccādiṃ’ v.v. là ‘rassāiva (giống như ngắn)’. Từ iva (giống như) có thể là chỉ sự tương đồng hoặc sự khác biệt. Nếu là chỉ sự khác biệt, vì rassadhamma (tính chất ngắn) không thể có trong các âm e và o, do sự phát âm kéo dài của chúng, chúng phải là dài. Nhưng nếu là chỉ sự tương đồng, vì rassadhamma không thể có trong chúng, do sự phát âm ngắn của chúng, chúng phải là ngắn. ‘Ở đây, sự ngắn của các âm e và o v.v. chỉ là do thời gian phát âm’. ‘Chỉ có thời gian ngắn’ (rassakālavantoyeva). Từ eva (chỉ) chỉ ra rằng trong Phật giáo, không có thời gian tách rời khỏi âm tiết, và vì các âm tiết là hiển nhiên, nên nó chỉ ra tính chất có thời gian ngắn của các âm e và o là điều được chứng minh bằng pamāṇa (chứng cứ) và là tối thượng. Ý nghĩa của người nói ‘atthi’ (có) là ‘Ở đây, nếu các âm e v.v. là dài, do đứng trước một phụ âm kép, thì chúng sẽ là ngắn. Nếu vậy, thì ngay cả ở atthi (có) này, âm ā dài cũng sẽ bị phát âm như ngắn do đứng trước một phụ âm kép. Do đó, phải chấp nhận tính chất dài-ngắn được tạo ra bởi thời gian phát âm’. Kaccāyanavuttivaṇṇanā là chú giải của Kaccāyana. Taññāpane là trong việc chỉ ra các âm tiết khác bên ngoài. Payojanābhāvāti (không có mục đích) nói lên việc không có bất kỳ điều mong muốn nào cần đạt được bằng điều đó. Ở đây, câu kết thúc ở một nhóm từ hay ở các thành phần? Nên nói ‘paccekaṃ’ (từng cái một). Nếu không, nếu câu kết thúc ở một nhóm từ như trong ‘rukkhā vana’ (cây rừng) v.v., thì ‘‘iyuvaṇṇā jhalā namassante’’ (1-9) v.v. sẽ không được hoàn chỉnh. ‘Từng âm tiết là một danh từ’ có nghĩa là âm a là một danh từ, âm ā là một danh từ v.v. Mặc dù không được nói trong chú giải bằng ‘avayave’ (ở từng thành phần) v.v., nhưng việc nói ‘paccekaṃ’ được đưa ra với lý do có ví dụ. Ý nghĩa được đưa ra bằng ví dụ có thể được hiểu dễ dàng. Ở đây, mặc dù không nói ‘paccekaṃ’, nhưng hành động ăn được hoàn thành từng người một như trong ‘devadatto bhojīyatū’ (Devadatta hãy ăn) v.v. Do đó, nói ‘na coccate’ (không được nói) v.v. Hoặc nếu câu kết thúc ở một nhóm từ, thì các từ được dùng cho nhóm từ cũng được dùng cho các thành phần, như trong ‘samuddekadesadassanepi samuddo diṭṭho, khandhekadesa bhūtāyapi paññāya paññākkhandhoti’ (ngay cả khi chỉ thấy một phần của biển, thì biển cũng được thấy; ngay cả khi chỉ là một phần của khandha (uẩn), thì paññā (tuệ) cũng là paññākkhandha (tuệ uẩn)) v.v., không có lỗi. Vì lý do đó, trong chú giải không nói ‘paccekaṃ’. Mặc dù từ vaṇṇa có nhiều nghĩa như guṇa (phẩm chất) v.v., nhưng ở đây, theo ngữ cảnh, nó chỉ đến các âm a v.v. nên nói ‘vaṇṇīyati’ (được mô tả) v.v. Nghĩa cũng được phân biệt theo ngữ cảnh. Như đã nói:

93

Atthā pakaraṇā liṅgā, ocityā desakālato;

Meanings of words are differentiated by context, gender, appropriateness, and time and place,

Nghĩa được phân biệt từ ngữ cảnh, dấu hiệu, sự phù hợp, địa điểm và thời gian;

94

Saddatthā vibhajīyante, na saddāyeva kevalāti.

Not by words alone.

Không phải chỉ từ các từ.

95

Nanu jhalādisaññā viya lahusaññaṃ akatvā kasmā gurusaññā katāti codanaṃ manasi nidhāya ruḷhi anvatthavasena dvippakārāsu saññāsu jhālāti ruḷhi saññātthābhāvena vohārasukhamattapayojanā, anvatthasaññā pana tappayojanāpi hoti tadaññappayojanā pīti dassetumāha- ‘eva’miccādi, vaṇṇīyatī attho etehīti vuttamatthaṃ anugatā anugatatthā vaṇṇasaññā taṃ, saddādhigamanīyassāti saddena viññātabbassa, vaṇṇaṃ mūlamassāti vaṇṇamūlako-attho, tassa bhāvo vaṇṇamūlakatā, atthassa vaṇṇamūlakataṃ sādheti ‘sāpi’ccādinā, vaṇṇaṃ rūpaṃ sabhāvo etesanti vaṇṇarūpāni-padāni, samudāyo pādānaṃ rūpamassāti samudāyarūpaṃ vākyaṃ, vibhatyantamatthajotakaṃ padaṃ, padasamudāyo vākyaṃ, sabbañcetamupacārena vaṇṇasaddavacanīyattaṃ gacchati vaṇṇamayattāti sabbopi sammutiparamatthabhedabhinno attho vākyādhigamanīyo vaṇṇeneva viññāyati nāma tasmā yathā vuttamattha visesadassanaṃlahusaññāya na sakkāti tadatthamakārādīnaṃ gurubhūtā vaṇṇasaññā katāti adhippāyo, sammuti saṅketavasena pavatto vohāro, paramattho sanibbāno pañcakkhandho.

Why, then, was a heavy designation made, and not a light one, like the designations 'jhā' and 'la,' without making it a light designation? With this question in mind, he shows that among the two kinds of designations, traditional and etymological, 'jhā' and 'la' are traditional designations, serving merely for ease of use due to the absence of an etymological meaning. An etymological designation, however, can serve that purpose and other purposes as well. He says: 'Thus,' and so on. The designation 'vaṇṇa' (letter/color) corresponds to the meaning stated, 'that by which meaning is delineated,' thus it is an etymological designation. 'Of that which is to be known by sound' means that which is to be understood by sound. 'Its origin is a letter' means the meaning whose origin is a letter. The state of having a letter as its origin is 'vaṇṇamūlakatā.' He establishes the letter-origin of meaning by saying: 'Even that,' and so on. 'Letters, forms, or natures are these' refers to words that have letters, forms, or natures. 'Its form is an aggregate of words' refers to a sentence whose form is an aggregate. A word is an inflectional ending that reveals meaning; a sentence is an aggregate of words. All this goes by way of metaphor to be denoted by the word 'vaṇṇa' (letter), because of being 'letter-made.' That is, all meaning, differentiated by conventional and ultimate truth, which is to be understood through sentences, is understood only by letters. Therefore, the intention is that a light designation cannot show the specific meaning as stated, so for that purpose, the heavy designation 'vaṇṇa' has been made for 'a' and other letters. Conventional truth is the usage that proceeds by agreement. Ultimate truth is Nibbāna and the five aggregates.

Không phải như các khái niệm jhala v.v., tại sao không tạo khái niệm lahu (nhẹ) mà lại tạo khái niệm guru (nặng)? Giữ câu hỏi này trong tâm, để chỉ ra rằng trong hai loại khái niệm, theo ruḷhi (quy ước) và anvattha (theo nghĩa), khái niệm jhala là ruḷhi saññā (khái niệm quy ước) chỉ có mục đích tiện lợi trong giao tiếp do không có nghĩa. Còn anvattha saññā (khái niệm theo nghĩa) có thể có mục đích đó và cả mục đích khác, nên nói ‘evaṃ’ (như vậy) v.v. Vaṇṇīyatī attho etehīti (nghĩa được mô tả bởi những điều này) là vaṇṇasaññā (khái niệm về âm tiết) theo nghĩa, tức là anugatatthā (có nghĩa phù hợp). Saddādhigamanīyassa là của điều có thể được hiểu bằng từ ngữ. Vaṇṇaṃ mūlamassāti (âm tiết là gốc của nó) là vaṇṇamūlako-attho (nghĩa có gốc từ âm tiết). Tính chất của điều đó là vaṇṇamūlakatā (tính có gốc từ âm tiết). Sāpi (điều đó cũng) v.v. chứng minh tính có gốc từ âm tiết của nghĩa. Vaṇṇaṃ rūpaṃ sabhāvo etesanti (âm tiết, hình thái, bản chất là của những điều này) là vaṇṇarūpāni-padāni (các từ có hình thái âm tiết). Samudāyo pādānaṃ rūpamassāti (tập hợp các từ là hình thái của nó) là samudāyarūpaṃ vākyaṃ (câu có hình thái tập hợp). Vibhatyantamatthajotakaṃ padaṃ (từ cuối cùng có biến cách là từ chỉ nghĩa). Padasamudāyo vākyaṃ (tập hợp các từ là câu). Tất cả những điều này, theo cách ẩn dụ, đi đến chỗ được gọi là vaṇṇa (âm tiết) do vaṇṇamayatta (tính chất được tạo thành từ âm tiết). Tất cả các nghĩa, được phân biệt thành sammuti (quy ước) và paramattha (tối thượng), có thể được hiểu bằng câu, và chỉ được hiểu bằng âm tiết. Do đó, sự trình bày các nghĩa đặc biệt như đã nói không thể thực hiện được bằng khái niệm lahu. Vì mục đích đó, khái niệm vaṇṇa nặng nề đã được tạo ra cho các âm a v.v. Sammuti là sự giao tiếp theo quy ước. Paramattha là năm uẩn cùng với Nibbāna.

Ubhohi panetehi bhinno tatiyo koṭṭhāso nāma natthi, tathāca vuttaṃ–

But there is no third category distinct from these two. And so it has been said:

Không có phần thứ ba nào khác biệt từ hai điều này. Như đã nói:

96

Duve saccāni akkhāsi, sambuddho vadataṃ varo,

The Buddha, foremost of speakers, proclaimed two truths:

Bậc tối thắng trong những người nói, Đức Phật đã tuyên bố hai sự thật:

97

Sammutiṃ paramatthañca, tatiyaṃ nupalabbhatīti.

Conventional and ultimate; a third is not found.

Sự thật quy ước và sự thật tối thượng, không có sự thật thứ ba nào được tìm thấy.

98

Nanu ca–

But then:

Không phải là—

99

Appakkharamasandiddhaṃ, sasāraṃ gūḷhaniṇṇayaṃ;

"Concise, unambiguous, substantial, with hidden depths,

Ít chữ, không mơ hồ, có ý nghĩa cốt lõi, quyết định sâu sắc;

100

Pasannatthañca suttanti, āhu tallakkhaṇaññunoti.

And clear in meaning"—so say those who know the characteristics of a Sutta.

Và có nghĩa rõ ràng, đó là sutta (kinh), những người hiểu đặc tính của nó đã nói.

101

‘‘Ādayo titālīsa vaṇṇā’’ ‘‘titālīsādayo vaṇṇā’’ti vā vattabbanti na tathā sati sandiddhaṃ suttaṃ siyāti, nanu satthādo maṅgalavacanena bhavitabbaṃ, akāro paṭisedhatthopi hotīti (na) satthādo siddhasaddassopahitattā, atha hotva pubbā jhālādi saññā, saddasādhanamattappayojanattā pana sabbavidhānassa pubbācariya saññāvālametthāti kiṃ punāpi vaṇṇādisaññāvidhānena ganthagārava karaṇenāti saccametaṃ, pubbācariyesu pana gāravaṃ tadanugamanañca dīpetuṃ kāci saññāyopyanvākhyāyante, yajjevaṃ saṃyogasabbanāmalopādayopi saññā pubbācariyehi vuttā vattabbāti nanu bho vuttamevāmhehi’kāci saññāyo ākhyāyante’ti, kintadākhyānadvārena bhavatā tāpi viññātuṃ na sakkāti, kesañci sātthakattopi pativaṇṇamatthānupaladdhito vaṇṇānamadiṭṭhānamakārādīnamanukatiyo ihopadiṭṭhāityanukāriyenātthenātthavantatāya hotevākārādito vibhatti, lopena niddiṭṭhattā panassā assavanaṃ sannikaṃsavacanicchābhāvā saṃhitāyāniddeso, anukkamoti ādonissayā sarāvuttā, tato nissitā byañjanā, saresupi ekaṭṭhāniyā akārādayo bahuttā paṭhamaṃ vuttā ṭhānānukkamena, tato dvijā ṭhānānukkamena, tesupi rassāva lahuttā paṭhamaṃ vuttā, tato dīghā, byañjanesupi vaggā bahuttā ṭhānappaṭipāṭiyā paṭhamaṃ vuttā, tato yakārādayo, vaggesu ca aghosā paṭhamaṃ vuttā, tato ghosā, tesu ca sithilā paṭhamaṃ vuttā, tato dhanitā, tatthāpi appakattā dvijā pañcamā vuttā, tato yaralavā ghosabhūtā ṭhānānukkamena, tato dhanitā sakāraha kārā, tesupihakāro kesañci orasopi hotīti dvijattā pacchā vutto, kehici ‘‘laḷānamaviseso’’ti dvinnamavisese vuccamānepi lipibhedena ṭhānabhedena ca bhinnattā ḷakāro visuṃ akkharabhāvena gahito, sopi ghosabhāvena ṭhānānukkamenaca hakārato paraṃ vutto niggahītaṃ pana sarattādisabbavinimmuttattā sabbapacchā vuttanti akārādīnamayamanukkamo, imassevānukkamassa manasi vipassa vattamānattā titālīsāti gaṇanāparicchedassa dassitattā ca ‘niggahītantā’ti vuttiyaṃ vuttaṃ, pakataṃ sādhusaddānvākhyānaṃ, na vaṇṇīyate, ti saddasaṅkharaṇa saṅkhāta mukhyappayojanābhāvā, kiñcāpi na vaṇṇīyate, amhehi pana kathamakārādīnamayamanukkamo uppannoti sissānaṃ kaṅkhā vicchedappayojanampati anukkamasaddassa atthakathanabyājena vaṇṇito yevāti, karīyante uccārīyante etenāti karaṇaṃ, tattha jivhāmajjhaṃ tālujānaṃ, jivhopaggaṃ muddhajānaṃ, jivhaggaṃ, dantajānaṃ sesānaṃ sakaṭṭhānaṃ karaṇaṃ, payatti payatanaṃ, tampana vaṇṇuccāraṇato abbhantaro bāhiyo ca ussāho, tattha abbhantarapayatanaṃ-saṃvutattamakārassa, vivaṭattaṃ sarānaṃ sakārahakārānañca phuṭṭhattaṃ vaggānaṃ, īsaṃphuṭṭhattaṃ yaralavānaṃ, bāhiyapayatanantu saṃvutakaṇṭhatādi, ṭhānato paccāsattiyā vidhīyamānakāriyasambhavena payojanasambhavā āha-‘ṭhānampanā’tiādi, tiṭṭhanti ettha uppattivasena vaṇṇāti ṭhānaṃ, ‘‘e onama vaṇṇe’’ti (1-37) sutte vaṇṇeti kathanameva vaṇṇasaññākaraṇe payojanaṃ, yathāvuttamatthamaññatra byāpadisati’ eva’miccādinā, tasmā ‘‘dasādo sarā’’iccādo ‘tenā’tiādīsu ‘tena saraiccanena kvattho kasmiṃ sutte payojanaṃ taṃ dasseti ‘‘sarolopo sare’’ccādī’ti evamādinā attho daṭṭhabbo, ñāpeti vaṇṇalopanti ñāpakaṃ, kasmā pana’so cemināva ñāpakena siddho’ti vuccati nanu ‘tadaminādīni’’ti (1-47) suttaṃ dissatīti, (saccaṃ) tathāpi pakārantaroyampi vaṇṇalope dassitoti viññātabbaṃ, evasaddo pana ‘yadi ñāpakena vaṇṇalopo siyā so imināva ñāpakena siddho, nāññenā’ti avadhāreti.

It is said, "‘Forty-three sounds, etc.’ or ‘sounds, etc., forty-three’"; if it were so, the Sutta would be ambiguous. But surely the beginning of a treatise should be with an auspicious word. The letter 'a' can also be a prohibitive particle (but) not here, because it is preceded by the word 'siddha' (established). And then, there were the earlier designations like 'jhāla'. Since all the rules are merely for the purpose of linguistic derivation, the designation of earlier teachers is sufficient here. So why again provide designations like 'vaṇṇa' (sound) and create prolixity in the text? This is true. However, to show reverence for the former teachers and to follow them, some designations are also expounded. If that is the case, then designations such as 'saṃyoga' (conjunct), 'sabbanāma' (pronoun), and 'lopa' (elision), which were stated by earlier teachers, should also be mentioned, shouldn't they? Indeed, we have said, 'some designations are expounded.' But can you not understand them through that exposition? Since some are meaningful, and no meaning is found in each letter, the imitations of the unseen letters such as 'a' are taught here; thus, by the imitative meaning, there is a vibhatti (inflection) from 'a' etc. due to their having meaning. But because it is indicated by 'lopa', there is its non-audition due to the absence of a desire for proximate utterance, and non-mention in sandhi. Regarding the sequence: first, the independent vowels are stated; then, the dependent consonants. Among vowels, the 'a' group, being of a single place of articulation and numerous, are stated first, in order of articulation. Then the 'dvija' (diphthongs) in order of articulation. Among these, the short ones are stated first due to their brevity, then the long ones. Among consonants, the 'vaggas' (stops), being numerous, are stated first in the order of articulation; then the 'y' group. In the 'vaggas', the voiceless are stated first, then the voiced. Among these, the aspirated are stated first, then the unaspirated. Even there, the 'dvija' (nasals of the fifth group), being fewer, are stated fifth. Then 'y, r, l, v', being voiced, are stated in order of articulation. Then the unaspirated 's' and 'h'. Among these, 'h' is said by some to be articulated in the chest, so it is stated later due to its being 'dvija'. Although some say "no distinction between 'l' and 'ḷ'", 'ḷ' is taken as a separate letter due to distinction in script and place of articulation. It is stated after 'h' due to its voiced nature and order of articulation. 'Niggahīta', however, being free from all distinctions such as being a vowel, is stated last. This is the sequence of 'a' etc. Because this very sequence is present in the mind, and the definite number 'forty-three' is shown, it is said in the commentary: "ending with niggahīta." The exposition of proper sounds is well-made and is not described, because there is no main purpose such as creating sounds. Although it is not described, we have indeed described how this sequence of 'a' etc. arose, by way of explaining the meaning of the word 'anukkama', for the purpose of removing the students' doubts. A 'karaṇa' is that by which sounds are made or pronounced. In this regard, the middle of the tongue is the 'karaṇa' for the palatal sounds, the front of the tongue for the cerebral sounds, the tip of the tongue for the dental sounds, and their own place of articulation for the others. 'Payatti' is effort. This is the inner and outer exertion for pronouncing sounds. The inner effort is: 'saṃvutatta' (closed) for 'a'; 'vivaṭatta' (open) for vowels, 's' and 'h'; 'phuṭṭhatta' (touched) for the 'vaggas'; 'īsaṃphuṭṭhatta' (slightly touched) for 'y, r, l, v'. The outer effort is 'saṃvutakaṇṭhatā' (constriction of the throat), etc. Since the desired action is possible due to proximity to the place of articulation, and thus the purpose is possible, he says, "And 'ṭhāna' (place of articulation)," etc. 'Ṭhāna' is where sounds originate. In the Sutta "e onama vaṇṇe", merely stating 'vaṇṇa' is the purpose of designating 'vaṇṇa'. He explains the meaning just stated elsewhere with "evaṃ," etc. Therefore, in phrases like "dasādo sarā" (ten vowels first), and "tena" etc., the meaning should be understood thus: "By 'tena sara' (by that vowel), what is the purpose in which Sutta? He shows it with 'sarolopo sare' (elision of vowel before a vowel), etc." 'Ñāpaka' is that which makes known the elision of sounds. Why is it said, "It is established by this 'ñāpaka' alone"? Does the Sutta "tadaminādīni" (1-47) not exist? (True), yet this is another way to show the elision of sounds, so it should be understood. The word 'eva' emphasizes, "If the elision of sounds were by a 'ñāpaka', it would be established by this 'ñāpaka' alone, and not by another."

Nếu nói rằng: "Bốn mươi ba vaṇṇa (chữ cái) là ādi (khởi đầu)" hoặc "Bốn mươi ba vaṇṇa là ādi", thì kinh sẽ trở nên mơ hồ. Há chẳng phải khởi đầu của giáo pháp phải là một lời cát tường sao? Chữ "a" cũng có thể mang nghĩa phủ định (không). (Không phải vậy), vì ở khởi đầu của giáo pháp, từ "siddha" đã được đặt vào. Hoặc giả, trước đây đã có những định danh như "jhāla" v.v. Nhưng vì toàn bộ quy tắc chỉ nhằm mục đích tạo lập từ ngữ, nên ở đây chỉ cần những định danh của các bậc đạo sư tiền bối là đủ. Vậy tại sao lại phải làm cho văn bản trở nên nặng nề bằng cách quy định lại các định danh vaṇṇa v.v. nữa? Điều này là đúng. Tuy nhiên, để thể hiện sự tôn kính và noi theo các bậc đạo sư tiền bối, một số định danh cũng được giải thích. Nếu vậy, các định danh như saṃyoga (phụ âm kép), sabbanāma (đại danh từ), lopa (lược bỏ) v.v. cũng đã được các bậc đạo sư tiền bối nói đến, vậy có cần phải nói lại không? Này quý vị, chúng tôi đã nói rằng: "Một số định danh được giải thích." Vậy thì, thông qua cách giải thích đó, quý vị không thể hiểu được chúng sao? Đối với một số người, mặc dù có ý nghĩa, nhưng vì không tìm thấy ý nghĩa trong từng vaṇṇa, nên các chữ cái ā, kārādi (khởi đầu bằng a) không được thấy, các sự mô phỏng chúng được chỉ ra ở đây. Do đó, với ý nghĩa của sự mô phỏng, các vibhatti (biến cách) từ ā, kārādi có ý nghĩa. Tuy nhiên, vì chúng được chỉ định bằng sự lược bỏ (lopa), nên chúng không được nghe thấy. Do không có ý muốn nói gần nhau, nên chúng không được chỉ định trong saṃhitā (sự nối âm). Về thứ tự (anukkamo): trước hết, các nguyên âm (sarā) không phụ thuộc được nói đến. Sau đó là các phụ âm (byañjanā) phụ thuộc. Trong các nguyên âm, các chữ cái ā, kārādi có cùng vị trí phát âm, vì số lượng nhiều nên được nói đến trước theo thứ tự vị trí. Sau đó là các nguyên âm kép (dvijā) theo thứ tự vị trí. Trong số đó, các nguyên âm ngắn (rassā) vì nhẹ hơn nên được nói đến trước. Sau đó là các nguyên âm dài (dīghā). Trong các phụ âm, các varga (nhóm phụ âm) vì số lượng nhiều nên được nói đến trước theo thứ tự vị trí. Sau đó là các chữ cái ya, rā, lā, vā. Trong các varga, các phụ âm vô thanh (aghosa) được nói đến trước. Sau đó là các phụ âm hữu thanh (ghosa). Trong số đó, các phụ âm mềm (sithilā) được nói đến trước. Sau đó là các phụ âm mạnh (dhanitā). Trong đó, các phụ âm kép (dvijā) vì ít hơn nên được nói đến thứ năm. Sau đó là ya, ra, la, va là các phụ âm hữu thanh theo thứ tự vị trí. Sau đó là các phụ âm mạnh sa, kāra, ha, kāra. Trong số đó, ha, kāra đối với một số người cũng là âm ngực (orasa), vì là âm kép nên được nói sau. Mặc dù một số người nói "laḷānaṃ aviseso" (không có sự khác biệt giữa la và ḷa) khi nói về sự không khác biệt giữa hai âm này, nhưng vì sự khác biệt về chữ viết và vị trí phát âm, ḷakāra được coi là một chữ cái riêng biệt. Nó cũng được nói đến sau hakāra theo thứ tự vị trí và là âm hữu thanh. Niggahīta (ṃ) thì vì không thuộc về nguyên âm v.v. nên được nói đến cuối cùng. Đây là thứ tự của các chữ cái ā, kārādi. Vì thứ tự này đang hiện hữu trong tâm trí và vì sự phân định số lượng là "bốn mươi ba" đã được chỉ ra, nên trong lời nói có câu "niggahītantā" (kết thúc bằng niggahīta). Việc giải thích từ "sādhu" đã được hoàn thành, không cần phải giải thích thêm, vì không có mục đích chính là tập hợp các âm. Mặc dù không được giải thích, nhưng để giải tỏa nghi ngờ của các học trò về việc "thứ tự của các chữ cái ā, kārādi này xuất hiện như thế nào?", chúng tôi đã giải thích nó dưới danh nghĩa giải thích ý nghĩa của từ "anukkama". Karaṇa (công cụ) là cái mà nhờ đó các âm được phát ra, được đọc. Ở đó, giữa lưỡi là karaṇa cho các âm vòm (tālujānaṃ), đầu lưỡi là karaṇa cho các âm đỉnh lưỡi (muddhajānaṃ), đầu lưỡi là karaṇa cho các âm răng (dantajānaṃ), vị trí riêng của các âm còn lại là karaṇa. Payatti (sự cố gắng) là sự nỗ lực, đó là sự cố gắng bên trong và bên ngoài để phát âm các chữ cái. Trong đó, sự cố gắng bên trong là: sự đóng lại của âm a (saṃvutattaṃ akārassa), sự mở ra của các nguyên âm (vivaṭattaṃ sarānaṃ), sự chạm nhẹ của sa, kāra, ha, kāra, sự chạm của các varga (phuṭṭhattaṃ vaggānaṃ), sự chạm rất nhẹ của ya, ra, la, va (īsaṃphuṭṭhattaṃ yaralavānaṃ). Sự cố gắng bên ngoài thì là sự đóng cổ họng v.v. Vì có thể xảy ra các hành động được quy định bởi sự gần gũi với vị trí phát âm, nên có thể có mục đích. Do đó, câu nói "ṭhānampanā" v.v. đã được đưa ra. Ṭhāna (vị trí phát âm) là nơi các chữ cái phát sinh. Trong kinh "e onama vaṇṇe" (1-37), việc nói "vaṇṇe" chính là mục đích của việc tạo định danh vaṇṇa. Ý nghĩa đã nói ở trên được chỉ ra ở nơi khác bằng cách nói "evaṃ" v.v. Do đó, trong các câu như "dasādo sarā" v.v. và "tenā" v.v., ý nghĩa phải được hiểu như sau: "Cái gì là mục đích của 'tena sara' trong kinh nào? Điều đó được chỉ ra bằng 'sarolopo sare' v.v." Ñāpaka (cái chỉ ra) là cái làm cho sự lược bỏ vaṇṇa được biết đến. Tại sao lại nói rằng "nó được chứng minh chỉ bằng cái ñāpaka này"? Há chẳng phải kinh "tadaminādīni" (1-47) đã được thấy sao? (Đúng vậy), tuy nhiên, điều này cũng được biết đến là một cách khác để chỉ ra sự lược bỏ vaṇṇa. Còn từ "eva" thì xác định rằng: "Nếu sự lược bỏ vaṇṇa xảy ra do ñāpaka, thì nó được chứng minh chỉ bằng ñāpaka này, không phải bằng ñāpaka nào khác."

102

2. Dasā

103

Nanu aādayoti paṭhamantenuvattante kathamettha’tatthā’ti sattamīniddiṭṭhatāti āha-‘tañcā’tiādi, atthavasāvibhattivipariṇāmenāti aādayoti paṭhamantassa‘ādo dasā’tyanena sambandhā sambajjhamāne cādhāratthena bhavitabbanti ādhāratthavasena sattamī vibhattiyā parivattanenāti attho, atthavasā sattamiyā vipariṇāmasambhavāyevasutte avijjamānepi‘tatthā’ti vuttiyaṃ vuttaṃ, ādodasannamanaññatthapavattisambhavato tesaṃ aādayo visayabhāvenapi sakkā parikappetunti vuttaṃ-‘tesu visayabhūtesū’ti, niddhāraṇatthopi yujjateva… vaṇṇasamudāyato tadekadesabhūtāna mādo vaṇṇānaṃ dasasaṅkhyāguṇena niddhāriyamānattā, ādimhi dasa vaṇṇāti vutte avuttānampi avassaṃ vattabbānaṃ ūnapūraṇatthamajjhāhāro hotīti vuttaṃ- avaṭṭhitā niddiṭṭhā vā’ti, ekādīna maṭṭhārasantānaṃ saṅkhyānaṃ saṅkhyeyye vattanato āha-‘dasasaṅkhyāya paricchinnattā’ti, gayhupagānaṃ rassae ovaṇṇānampi kaccāyane viya apariccāgā anūnā, agayhupagānaṃ tadaññesaṃ kesañci sarānaṃ pariccagā anadhikā, dasasaddassa saṅkhyeyya vuttittā dasannampi adhikatavaṇṇānaññattā vuttaṃ-‘dasannampī’tiādi, sayaṃ pubbā’rāja=cittiyaṃ’tīsmā kvimhi antalope samāse ca tadaminādittā niruttinayena vā sarasaddo nipphajjatīti, ‘sara-gatihiṃ sācintāsu’ iccasmā appaccayena vā nippajjatīti dassetumāha=‘sayaṃ rājantī’tiādi.

Since 'aādayo' (a and so on) is in the nominative case, how is 'tatthā' (therein) expressed in the locative case here? He says, "And that," etc., meaning, by the change of case ending according to the sense. The meaning is, 'aādayo', being in the nominative case, is connected with 'ādo dasā' (ten first), and when it is not directly connected, it must be in the sense of a base (ādhāra), hence the transformation to the locative case ending. Because of the possibility of the locative case ending changing according to the sense, 'tatthā' is said in the commentary even though it is not present in the Sutta. Since 'aādayo' (a, etc.) can operate independently in the case of the first ten, they can be understood as the domain (visaya) of these. So it is said, "in those, which are their domain." The sense of determination is also appropriate... because the first ten sounds, which are parts of the whole group of sounds, are determined by the quality of having the number ten. When it is said, "the first ten sounds," for the purpose of completing what is unstated but necessarily to be stated, an ellipsis occurs, so it is said, "defined or specified." Since numbers from one to eighteen refer to the countables, he says, "being limited by the number ten." Due to not omitting 'rassa', 'e', 'o' sounds even for those that are not taken in some contexts, as in Kaccāyana's grammar, they are not deficient. Due to omitting some other vowels that are not taken in some contexts, they are not excessive. Since the word 'dasa' refers to the countables, and because all ten are additional sounds, it is said, "even the ten," etc. The word 'sara' is derived from 'sayaṃ pubbā'rāja=cittiyaṃ' (self-shining and lovely to the mind) by means of the 'kvi' suffix, with internal elision and compounding, or by the method of 'nirutti'. Or it is derived from 'sara-gatihiṃ sācintāsu' by the 'a' suffix. To show this, he says, "self-shining," etc.

Há chẳng phải các từ ā, kārādayo được theo sau bằng trường hợp thứ nhất (paṭhamantena) sao? Làm thế nào mà ở đây lại được chỉ định bằng trường hợp thứ bảy (sattamīniddiṭṭhatā) là "tatthā"? Do đó, câu nói "tañcā" v.v. đã được đưa ra. Ý nghĩa là: do sự biến đổi biến cách theo ý nghĩa, nên khi ā, kārādayo ở trường hợp thứ nhất không được liên kết với "ādo dasā", thì nó phải ở nghĩa sở y (ādhārattha), tức là do sự biến đổi thành biến cách thứ bảy theo nghĩa sở y. Vì sự biến đổi biến cách thứ bảy theo ý nghĩa có thể xảy ra, nên mặc dù không có trong kinh, nhưng "tatthā" đã được nói đến trong lời giải thích. Vì có thể có sự hoạt động không khác của mười âm đầu, nên các chữ cái ā, kārādayo có thể được giả định là đối tượng của chúng. Do đó, câu nói "tesu visayabhūtesū" (trong những đối tượng đó) đã được đưa ra. Nghĩa phân định (niddhāraṇattha) cũng phù hợp... vì trong cộng đồng các chữ cái, mười chữ cái đầu tiên là một phần của chúng được phân định bởi số lượng mười. Khi nói "ādimhi dasa vaṇṇā" (mười chữ cái ở đầu), thì cần phải thêm vào những từ không được nói nhưng nhất thiết phải nói. Do đó, câu nói "avaṭṭhitā niddiṭṭhā vā" (được sắp xếp hoặc được chỉ định) đã được đưa ra. Vì các số từ một đến mười tám đều chỉ số lượng, nên câu nói "dasasaṅkhyāya paricchinnattā" (vì được phân định bởi số lượng mười) đã được đưa ra. Vì các nguyên âm ngắn e, o không bị bỏ qua như trong Kaccāyana, nên chúng không thiếu. Vì các nguyên âm khác không được thu nhận bị bỏ qua, nên chúng không thừa. Vì từ "dasa" chỉ số lượng, và vì mười chữ cái không phải là các chữ cái thừa, nên câu nói "dasannampī" v.v. đã được đưa ra. Từ "sara" được tạo ra bởi "sayaṃ pubbā 'rāja=cittiyaṃ'" từ gốc "kvimhi" với sự lược bỏ giữa và sự ghép lại, hoặc theo quy tắc ngữ pháp (niruttinayena). Hoặc nó được tạo ra từ "sara-gatihiṃ sācintāsu" bằng hậu tố "appa". Để chỉ ra điều đó, câu nói "sayaṃ rājantī" v.v. đã được đưa ra.

104

3. Dvedve

105

Teti’ādo’ti sattamyantattā apare dve parāmasati, heṭṭhā viyāti heṭṭhā vuttaṃ atthavasā vibhattivipariṇāmaṃ upameti, atova viññāyamānatthavasena tesu’ti vuttaṃ, tesuti pana niddhāraṇattavivacchāyaṃ tampi sambhavatīti tesaṃ vaṇṇānaṃ majjhe dvedveti dvisaṅkhyāya niddhāraṇatthopi veditabbo, vicchāyaṃ vutti yassa so vicchāvutti-dvisaddo, vicchāvuttitā cāssa savaṇṇattaguṇena dvinnaṃ (‘byāpitu) miṭṭhattā, kamenāvaṭṭhiteti iminā akārādivaṇṇappabandhassa anādikālasiddhaṃ kamasiddhattamāha.

The word 'te' (those) in 'ādo' (at the beginning), being in the locative case, refers to the subsequent two. "As below" means it compares to the transformation of case ending according to the sense mentioned below. Therefore, 'tesu' (in them) is said in the sense of the meaning understood. In the sense of determination, it is also possible, so the meaning of determination by the number two, "two by two among those sounds," should also be understood. 'Vicchāvutti' is that whose usage is distributive — the word 'dvi' (two). And its distributive usage is due to its being desirable to apply to two entities with the quality of being similar sounds. "Arranged in order" — by this, he states the existence of the established order of the 'a'-group of sounds, which has existed since beginningless time.

Từ "teti" là ở trường hợp thứ bảy (sattamyantattā), nên nó ám chỉ hai cái sau. "Heṭṭhā viyāti" (như ở dưới) so sánh với sự biến đổi biến cách theo ý nghĩa đã nói ở dưới. Do đó, "tesu" (trong số đó) đã được nói đến theo ý nghĩa được hiểu. Tuy nhiên, nếu muốn nói về nghĩa phân định trong "tesu", thì điều đó cũng có thể xảy ra. Do đó, nghĩa phân định "dvedve" (từng hai) trong số các chữ cái đó bằng số lượng hai cũng phải được hiểu. Vicchāvutti là từ "dvi" có sự phân tán ý nghĩa. Sự phân tán ý nghĩa của nó là do sự mong muốn (byāpitu) hai âm có cùng phẩm chất (savaṇṇattaguṇena). "Kamenāvaṭṭhiteti" (được sắp xếp theo thứ tự) chỉ ra rằng chuỗi các chữ cái ā, kārādi đã có thứ tự từ vô thủy.

Nanu samānā vaṇṇā savaṇṇātyanvatthe savaṇṇasadde sati kataṃ rassadīghānaṃ savaṇṇasaññā siyā… asamānattā etesanti, netadatthivaṇṇappabandhassa kamasiddhattā vacanabalenevāsamānānampi hotevāti, nevampi vattuṃ yuttaṃ‘‘dvedve savaṇṇā’’ti suttassa tādisasāmatthiyasabbhāve^* visesakāraṇābhāvāti āha‘samānattampanā’tiādi.

When there is the word savaṇṇa (homogeneous) in the sense of 'same letters, homogeneous', how could there be the designation savaṇṇa for short and long vowels?… ‘Because they are dissimilar,’ if it is said that this is not the case because the sequence of letters is established by arrangement, and by the power of the statement, even dissimilar ones become so, it is not proper to say this, as there is no specific reason for the sutta "Two by two are homogeneous" to have such power, thus it says, 'But similarity' and so on.

Chẳng phải các âm (vaṇṇa) giống nhau (samānā) là đồng loại (savaṇṇa) theo nghĩa của từ 'savaṇṇa' sao? Vậy thì làm sao các nguyên âm ngắn (rassa) và dài (dīgha) lại có thể được gọi là đồng loại (savaṇṇa-saññā) vì chúng không giống nhau? Điều này không đúng, vì chuỗi âm (vaṇṇappabandha) đã được thiết lập theo thứ tự, và ngay cả những âm không giống nhau cũng có thể trở thành đồng loại do sức mạnh của lời nói (quy tắc). Cũng không nên nói như vậy, vì nếu Sutta 'Dvedve savaṇṇā' (hai hai là đồng loại) có khả năng như vậy, thì không cần lý do đặc biệt. Do đó, người ta nói 'samānattampi pana' (nhưng sự giống nhau...) và tiếp tục.

Tiṭṭhanti ettha vaṇṇā cittajattepi abhibyatti vasenāti ṭhānaṃ kaṇṭhādi, tena katanti samāso, kaṇṭhatātu iti catte pāṇyaṅgattā napuṃsakattaṃ.

The letters reside here due to manifestation, even in those born of consciousness, thus ṭhāna (place) is the throat, etc. It is a compound formed with that (place). For kaṇṭhatātu in the cattāri pāṇyaṅgattā (four body parts), it is neuter.

Các âm (vaṇṇa) ở đây tồn tại ngay cả trong tâm tạo (cittaja) theo cách biểu hiện, nên gọi là ṭhāna (vị trí phát âm) như cổ họng, v.v. Samāsa (ghép từ) được tạo ra bởi chúng. Vì là một bộ phận của thân thể, nên cổ họng (kaṇṭhatā) là giống trung.

Pañcamehi vaggapañcamehi.

By the fifth letters, by the fifth letters of the classes.

Với năm âm cuối của các vaggas (nhóm phụ âm).

Antaṭṭhākīti vaggānamante tiṭṭhantīti antaṭṭhā, tāhi, yuttassāti brahmacariyā, guyha’ntiādīsu yuttassa.

By the antaṭṭhā means by those that stand at the end of the classes, hence antaṭṭhā. Of that which is conjoined, it means of brahmacariya, of that which is conjoined in "secret" and so on.

Antaṭṭhākī: Những âm đứng cuối các vaggas, nên gọi là antaṭṭhā. Bởi chúng. Yuttassa: của phạm hạnh (brahmacariya), như trong 'guyha' (bí mật) v.v.

Kecīti aniyamena vuttaṃ, te pana–

Some (say) it is stated without restriction, but they–

Keci: được nói một cách không cố định. Chúng là:

106

‘‘Hakāro pañcameheva, antaṭṭhāhi ca saṃyuto;

"The letter H, conjoined with the fifth letters of the classes, and with the antaṭṭhā,

"Hakāra (âm H) khi kết hợp với năm âm cuối của các vaggas và các antaṭṭhā,

107

Oraso iti viññeyyo, kaṇṭhajo tadasaṃyuto’’ti vadanti.

Should be understood as chest-born; unaccompanied by them, it is throat-born," so they say.

được biết là orasa (phát ra từ ngực); khi không kết hợp với chúng thì là kaṇṭhaja (phát ra từ cổ họng)," họ nói.

108

4. Pubbo

4. Pubbo (Prior)

4. Pubbo (Trước)

109

Vattateti atthavasā vibhattivipariṇāmena vattate, nanu cetyādicodanā, nesadosoccādi parihāro, dosābhāve kāraṇa māha-‘yoyo…pe… patīyate’ti, vuttaṃ samatteti-‘nahi’ccādinā, nanu ca pubbasaddo yamekattā ekaṃ pubbamācikkhati na sakalanti kathaṃ ‘‘pubbo’ti vutte yoyoti ñāyati ‘yoyo pubbo’ti ca vutte ‘tesu dvīsu’ti ettha’dvīsu dvīsu’ti idaṃ kathaṃ sukheneva patīyate tadidamasiddhenāsiddhasādhananti āsaṅkiya tadabhāvamubbhāvīya pubba saddassa vicchāgamakattamavagamayitumāha-‘naceda’miccādi.

It is applied: by transformation of the case ending according to the meaning, it is applied. If it is objected, "Is it not...?" and so on, the refutation is "This is not a fault," and so on. As to the reason for the absence of fault, it says, 'Whatever...pe... is understood.' The entirety is stated by 'Indeed,' and so on. Is it not that the word pubba (prior) signifies one prior thing by reason of oneness, not the whole? How then, when "prior" is stated, is 'whatever' understood? And when "whatever prior" is stated, how is 'in these two' in 'in these two' easily understood? Fearing that this is proving the unproven by the unproven, and having eliminated that possibility, to convey that the word pubba is indicative of a choice, it says, 'And if this is not...' and so on.

Vattateti: được hiểu là 'vattate' (xảy ra) do sự biến đổi của vibhatti (biến cách) theo nghĩa. Câu hỏi 'nanu ca' (chẳng phải là...) và tiếp theo là câu trả lời 'nesadoso' (không có lỗi) và tiếp theo là lời giải thích. Để giải thích lý do không có lỗi, người ta nói 'yoyo…pe… patīyate' (cái nào... được hiểu). Điều này được hoàn tất bằng 'nahi' (không phải). Chẳng phải từ 'pubba' (trước) chỉ một cái trước vì nó là số ít, vậy làm sao khi nói 'pubbo' (cái trước) lại được hiểu là 'yoyo' (cái nào cái nào)? Và khi nói 'yoyo pubbo' (cái nào cái nào là cái trước), làm sao 'dvīsu dvīsu' (trong hai hai) ở đây lại được hiểu dễ dàng trong 'tesu dvīsu' (trong hai đó)? Điều này là chứng minh cái chưa thành tựu bằng cái chưa thành tựu. Để giải tỏa nghi ngờ đó và để từ 'pubba' có nghĩa là ám chỉ sự gián đoạn, người ta nói 'nacedaṃ' (nếu không phải điều này...) và tiếp theo.

Taṃyogāti upacāravasenāha, tabbantatāyavāti atthiyatthe appaccayavasena, evamuparipi.

Its conjunction, it says by way of figure of speech. Its ending-ness, by way of the a suffix in the sense of existence. Similarly, for what follows.

Taṃyogāti: được nói theo nghĩa ẩn dụ. Tabbantatāyavāti: theo nghĩa 'có' (atthi), do tiếp vĩ ngữ 'a'. Tương tự ở các phần trên.

110

5. Paro

5. Paro (Subsequent)

5. Paro (Sau)

111

Sesamiccādinā‘tesu dvīsūti savaṇṇasaññakesu dvīsu’ iccādi kamatidissati.

By 'the rest' and so on, it appears in the sequence 'in these two' means 'in these two homogeneous-designated ones' and so on.

Sesamiccādinā: theo 'tesu dvīsu' (trong hai đó), tức là 'trong hai cái có savaṇṇa-saññā' v.v., trình tự được hiển thị.

Lahusaññā rassassa, saṃyogapubbassa rassassa dīghassa ca gurusaññā na vattabbā… uccāraṇavasenevānvatthasaññāti viññāyati, pubbācariyavasena vā ihāvuttāvasesasaññāviya.

The designation laghu (light) is for the short vowel, the designation guru (heavy) should not be stated for a short vowel preceding a conjunction, nor for a long vowel... it is understood that the designation is appropriate by way of pronunciation alone, or like the remaining designations stated here, according to the former teachers.

Lahusaññā (ký hiệu nhẹ) cho nguyên âm ngắn (rassa), gurusaññā (ký hiệu nặng) cho nguyên âm ngắn và dài trước một phụ âm kép (saṃyogapubba) không cần phải nói... được hiểu là anvatthasaññā (ký hiệu có ý nghĩa) theo cách phát âm. Hoặc giống như các saññā còn lại được đề cập ở đây theo các vị thầy cổ xưa.

112

6. Kādayo

6. Kādayo (The K-group)

6. Kādayo (Các âm K v.v.)

113

Kevala byañjanānamatthappakāsattābhāvā sarānamatthappakāsane accantopakārā byañjanāti ‘etehī’ti karaṇattena vuttaṃ, tenāha ‘sarāna’miccādi.

Since consonants alone do not express meaning, and vowels are greatly aided in expressing meaning, 'by these' is stated in the instrumental case. Therefore, it says 'of vowels' and so on.

Vì các phụ âm (byañjana) đơn thuần không có khả năng biểu lộ ý nghĩa, nhưng lại cực kỳ hữu ích trong việc biểu lộ ý nghĩa của các nguyên âm (sara), nên chúng được nói đến với tư cách là công cụ (karaṇa) qua 'etehi' (bởi những cái này). Do đó, người ta nói 'sarānaṃ' (của các nguyên âm) v.v.

Vipubbā ‘añja-byattiyaṃ’tīmasmā karaṇe anappaccaye rūpaṃ, napuṃsakattampissāvagamayituṃ ‘upakārakānī’ti vuttaṃ, byañjanattaṃ diṭṭhantena phuṭayati ‘yathā’iccādinā, yathā odanassupakārakāni sūpādīni byañjanāni, tathā sarānamupakārakānīti adhippāyo, byañjanampana addhamattikaṃ, vuttaṃ hi–

From the root añja-byattiyaṃ preceded by vi-, in the sense of the instrument, with the ana suffix, the form is derived. To convey its neuter gender, 'helpers' is stated. The nature of consonants is made clear by an example, 'just as' and so on. Just as curries, etc., are helpers of rice, so too are consonants helpers of vowels – this is the intention. A consonant, however, has half a mātra (unit of time). Indeed, it is said–

Vipubbā 'añja-byattiyaṃ'tīmasmā: Từ gốc 'añja' (biểu lộ) với tiền tố 'vi' trong nghĩa 'biểu lộ', tạo thành 'byañjana' với tiếp vĩ ngữ 'ana' trong nghĩa công cụ. Để chỉ ra rằng nó cũng là giống trung, người ta nói 'upakārakānī' (những cái hữu ích). Tính chất phụ âm (byañjanatta) được làm rõ bằng ví dụ 'yathā' (như) v.v. Ý nghĩa là: giống như các món ăn phụ (byañjana) như súp, v.v., hữu ích cho cơm (odana), thì các phụ âm cũng hữu ích cho các nguyên âm. Phụ âm chỉ có nửa mātta (đơn vị thời gian). Như đã nói:

114

Ekamatto bhave rasso, dīgho mattadvayāyuto;

A short vowel should be one mātra, a long vowel possessed of two mātras;

Nguyên âm ngắn có một mātta, nguyên âm dài có hai mātta;

115

Pluto timatto viññeyyo, byañjanaṃ tvaddhamattikaṃti.

A pluta vowel should be known as three mātras, while a consonant is half a mātra.

Nguyên âm plu (kéo dài) được biết là ba mātta, còn phụ âm thì nửa mātta.

116

Anvatthāti anvatthato, ‘anvatthā byañjanā’ti sambandho.

Anvatthāti: according to its meaning. The connection is 'consonants are appropriate in meaning'.

Anvatthāti: theo đúng ý nghĩa. 'Anvatthā byañjanā' là sự liên kết.

117

7. Pañca

7. Pañca (Five)

7. Pañca (Năm)

118

Sajātyapekkhāya samudāyavācittepi kādayotī anuvattanato vaggasaddena kakhagaghañādayova gayhanti, pañca parimāṇamassa pañcakovaggo, ‘‘tamassa parimāṇaṃ ṇiko cā’’ti (4-41) ko, sutte ādibhūto pañcasaddo pañcasaṅkhyāparicchedaṃ kurumāno māvasānānaṃ vaggānaṃ bahuttaṃ gametīti ‘pañcakā’ti vuttaṃ, vaggāti bahuvacanato paccekanti viññāyati, vajjenti yakārādayobhi vaggā, paṭhamakkharavasena pana kavaggādivohāro.

Even though it has a collective meaning with respect to its own kind, since 'the K-group' (kādayo) is followed through, only k, kh, g, gh, ṅ and so on are taken by the word vagga (class). A pañcaka-vagga is a class of which the measure is five. "Its measure is ṇiko ca" (4-41) refers to ko. The word pañca at the beginning of the sutta, delimiting the number five, indicates the plurality of the classes ending in ma, so 'five-fold' is stated. From the plural 'classes', it is understood that it refers to each individually. The y and other letters are also classes (or categories), but the designation kavagga and so on is by means of the first letter.

Mặc dù có nghĩa là một tập hợp khi xét đến cùng loại, nhưng do 'kādayo' (các âm K v.v.) được tiếp nối, nên từ 'vagga' (nhóm) chỉ các âm như ka, kha, ga, gha, ṅa, v.v. 'Pañcakovaggo' (nhóm năm) là nhóm có số lượng năm. 'Ko' từ quy tắc "tamassa parimāṇaṃ ṇiko cā" (4-41). Từ 'pañca' đứng đầu trong Sutta, khi xác định số lượng là năm, ngụ ý sự đa dạng của các vaggas kết thúc bằng 'ma', nên được gọi là 'pañcakā' (những nhóm năm). Từ 'vaggā' ở số nhiều được hiểu là từng cái một. Các âm như ya, v.v., cũng là vaggas. Tuy nhiên, cách gọi 'kavagga' (nhóm K) v.v., là theo chữ cái đầu tiên.

119

8. Bindu

8. Bindu (Dot/Niggahīta)

8. Bindu (Chấm)

120

Anekatthattā dhātūna muccāraṇatthopettha gaṇhātīti nipubbā tato kammanti ttappaccaye ññimhi pādisamāse dīgheca rūpaṃ dassento ‘rassā’tiādīmāha, pīḷanatthato niggahanaṃ niggaho, ‘i-ajjhena gatīsu’iccasmā kattari^* ttappaccaye itaṃ, niggahena itanti amādisa māse rūpaṃ dassento ‘karaṇaṃ niggahena vā’tiādimāha, pacchimapakkhaṃ sādhetumāha-‘vuttaṃ hī’ti.

Since roots have multiple meanings, the meaning of 'pronunciation' is taken here. Showing the form by means of the tappaccaya (suffix) in the sense of action (kamma) from the root ni-, with ññimhi and pādisamāsa and lengthening, it says 'short vowels' and so on. Niggaha (suppression) is from the meaning of 'pressing'. From 'i-ajjhena gatīsu' in the agentive sense^*, with the tappaccaya it is itaṃ. Showing the form by means of the amādisamāsa (compound) as 'that which is suppressed by suppression', it says 'by means of the instrument, suppression' and so on. To establish the latter position, it says, 'Indeed, it is said'.

Vì các gốc từ có nhiều nghĩa, ở đây nó mang nghĩa phát âm. Để chỉ ra dạng từ được tạo ra bằng cách thêm tiếp vĩ ngữ 'tta' vào gốc 'ni' (phát ra) rồi biến đổi thành 'ññi' trong nghĩa 'hành động' (kamma), và kéo dài trong samāsa (ghép từ) như 'pādi', người ta nói 'rassā' (ngắn) v.v. Niggahana (sự kìm nén) từ nghĩa 'pīḷana' (ép buộc). 'Itaṃ' được tạo ra bằng tiếp vĩ ngữ 'tta' trong nghĩa chủ thể (kattari) từ 'i-ajjhena gatīsu' (đi trong sự học hỏi)^*. Để chỉ ra dạng từ 'niggahena itaṃ' (được kìm nén) trong samāsa như 'amādi', người ta nói 'karaṇaṃ niggahena vā' (hoặc bằng sự kìm nén) v.v. Để chứng minh vế sau, người ta nói 'vuttaṃ hi' (vì đã nói).

121

9. Iyu

9. Iyu (I and U)

9. Iyu (I và U)

122

Catthasamāsoti itarītarayogadvandasamāso.

Catthasamāso means an itarītarayogadvanda compound (copulative compound).

Catthasamāso: là itarītarayogadvandasamāsa (ghép từ dvanda chỉ sự kết hợp lẫn nhau).

Atteti muni saddādivacanīye atthe, namatītīmassetaṃ kammaṃ,

In the meaning to be expressed by words like muni and so on. This is the object of 'pays homage'.

Atteti: trong nghĩa được nói đến bởi từ 'muni' v.v. Đây là đối tượng của 'namatī' (cúi mình).

123

Yaṃ sabbavacanaṃ sabba, liṅgaṃ sabbavibhattikaṃ;

Whatever is all words, all genders, all case endings,

Cái gì là tất cả lời nói, tất cả giống, tất cả biến cách;

124

Taṃ sabbatthe namanato, viduṃ nāmanti tabbidū.

That, because it bows in all senses, the knowers of it know as nāma (noun).

Cái đó cúi mình trong mọi nghĩa, bậc trí giả biết nó là 'nāma' (danh từ).

125

Idha nāmasaññāyābhāvepi anvatthabalāyeva nāmasaññā siddhāti (āha) ‘anvatthabyapadesenā’ti, syādyantapakatirūpanti paccayā paṭhamaṃ karīyatīti pakati, sā eva rūpanti pakatirūpaṃ, syādyantassa pakati rūpaṃ munisaddādi syādyantapakatirūpaṃ, atthavantamadhātukamappaccayampāṭipadikaṃ, padaṃ padaṃ pati paṭipade, paṭipadaṃ niyuttaṃ pāṭipadikaṃ.

Even in the absence of the designation nāma here, the designation nāma is established by the power of its meaning (says) 'by way of an appropriate designation'. The basic form ending in syā means the suffixes are made first, which is the basic form. The basic form ending in syā is munisadda, etc., which is the basic form ending in syā. A nominal base (pāṭipadika) is that which has meaning, is not a root, and has no suffixes. Paṭipade means 'to each word'. Pāṭipadika is that which is connected to paṭipada.

Mặc dù ở đây không có nāmasaññā (ký hiệu danh từ), nhưng nāmasaññā vẫn được thiết lập chỉ bằng sức mạnh của anvatthabala (ý nghĩa tự thân). (Do đó) người ta nói 'anvatthabyapadesenā' (bằng sự chỉ định theo ý nghĩa). Syādyantapakatirūpaṃ: 'pakati' là cái được tạo ra trước tiên bởi các tiếp vĩ ngữ. Chính nó là 'rūpa' (dạng), nên là 'pakatirūpa'. 'Pakati rūpa' kết thúc bằng 'syādi' là các từ như 'muni' v.v. 'Pāṭipadika' là một từ có ý nghĩa, không phải gốc từ, không có tiếp vĩ ngữ. 'Padaṃ padaṃ pati paṭipade' (từng từ từng từ). 'Paṭipadaṃ niyuttaṃ pāṭipadikaṃ' (cái được gắn vào paṭipada là pāṭipadika).

Visesanenāti sutte ‘namassante’ti vuttena ivaṇṇuvaṇṇānaṃ visesanena.

By specification: by the specification of the vowels i and u as stated in the sutta "namassante" (prostrating).

Visesanenāti: bằng cách mô tả các nguyên âm 'i' và 'u' như đã nói trong Sutta 'namassante' (khi cúi mình).

Ākhyātassāti pacatiādino.

Of a verb (ākhyāta): of pacati (cooks) and so on.

Ākhyātassāti: của các động từ như 'pacati' (nấu) v.v.

Ādimajjhavattinoti inda udakasaddādīnaṃ ādo, pakhumādīnaṃ majjheca vattino.

Of those in the beginning and middle: of those in the beginning of words like inda (Indra) and udaka (water), and in the middle of words like pakhuma (eyelash) and so on.

Ādimajjhavattinoti: của các âm 'i' và 'u' xuất hiện ở đầu các từ như 'inda' (Indra), 'udaka' (nước) v.v., và ở giữa các từ như 'pakhuma' (lông mi) v.v.

Padesesūti ‘‘jhalā sassa no’’ti (2-83) ādikesu suttappadesesu, aniṭṭhapasaṅga (saṅkaṃ) nivattetīti sambandho, aniṭṭhappasaṅgonāma^* pacati-inda (udaka pakhuma) saddādīna manta ādimajjhabhūtaivaṇṇādīnaṃ jhalasaññā vidhāya tato parāsaṃ sādi vibhattīnaṃ ‘‘jhalā sassa no’’ti (2-81) ādīhi ‘no’ ādesādimhi kate ‘pacatino, indano, udakano, pakhumano’tiādi rūpappasaṅgo, nanucādiādi codanā.

In the sections: in the sutta sections such as "jhalā sassa no" (2-83) and so on, it prevents an undesirable implication/consequence, this is the connection. The undesirable implication is this: by establishing the jhala designation for the i and other vowels occurring at the beginning, middle, and end of words like pacati, inda (udaka, pakhuma), and then by means of "jhalā sassa no" (2-81) and so on, when the 'no' substitute is made for the sā and other case endings following them, there would be the implication of forms like pacatino, indano, udakano, pakhumano and so on. Is it not that the question is 'etc., etc.'?

Padesesūti: trong các phần của Sutta như "jhalā sassa no" (2-83) v.v. Liên quan đến việc ngăn chặn 'aniṭṭhapasaṅga' (sự cố không mong muốn). 'Aniṭṭhappasaṅga' là sự cố không mong muốn khi áp dụng saññā 'jhala' cho các nguyên âm 'i' v.v., ở đầu, giữa hoặc cuối các từ như 'pacati', 'inda' (udaka, pakhuma), và sau đó thay thế các vibhatti 'sādi' bằng 'no' theo "jhalā sassa no" (2-81) v.v., dẫn đến các dạng từ như 'pacatino', 'indano', 'udakano', 'pakhumano' v.v. Câu hỏi 'nanu cādi' (chẳng phải là...) và tiếp theo.

Vattabbanti sutte vattabbaṃ.

To be stated: to be stated in the sutta.

Vattabbaṃ: cần nói trong Sutta.

Byāsaniddesenāti asamāsaniddesena.

By separate exposition: by non-compound exposition.

Byāsaniddesenāti: bằng cách giải thích không ghép từ (asamāsa).

Tadayuttantiādi parihāro, tanti taṃ codyaṃ, satihītiādinā ayuttattaṃ samattheti, dvīsuttaresu yogesūti uparimesu ‘‘pitthiyaṃ’’ ‘‘ghā’’ti dvīsu suttesu.

That is not proper: this is the refutation. That objection. By 'Indeed, when there is' and so on, it establishes that it is not proper. In the two subsequent rules: in the next two suttas, "pitthiyaṃ" and "ghā".

Tadayuttantiādi: là lời giải thích. 'Taṃ' là câu hỏi. 'Satihītiādinā' chứng minh sự không phù hợp. Dvīsuttaresu yogesūti: trong hai Sutta tiếp theo là "pitthiyaṃ" và "ghā".

Itthiyanti idanti ‘‘pitthiya’’nti sutte itthiyanti idaṃ padaṃ.

In the feminine: this is the word itthiyaṃ (in the feminine) in the sutta "pitthiyaṃ".

Itthiyanti: đây là từ 'itthiyaṃ' trong Sutta "pitthiyaṃ".

Vaṇṇavisesanaṃ siyāti ‘‘pitthiya’’nti sutte ‘iyuvaṇṇā’ti anuvattanato ‘itthiyaṃ ivaṇṇuvaṇṇā’ti evaṃ ivaṇṇu vaṇṇā ‘‘gho’’ti sutte ‘itthiyaṃ ā’tievaṃ avaṇṇassa ca visesanaṃ bhaveyya.

It would be a specification of letters: in the sutta "pitthiyaṃ", since 'the vowels i and u' is followed through, it would be a specification of the i and u vowels as 'the i and u vowels in the feminine', and in the sutta " gho", it would be a specification of the a vowel as 'the a vowel in the feminine'.

Vaṇṇavisesanaṃ siyāti: trong Sutta "pitthiyaṃ", do sự tiếp nối của 'iyuvaṇṇā' (các nguyên âm i và u), nên 'itthiyaṃ ivaṇṇuvaṇṇā' (các nguyên âm i và u ở giống cái) sẽ là sự mô tả cho các nguyên âm i và u. Và trong Sutta "gho", 'itthiyaṃ ā' (a ở giống cái) sẽ là sự mô tả cho nguyên âm a.

Vaṇṇavisesane virodhamāha ‘evañce’ccādi, nāmassanteti asamāsaniddese tvavirodhamāha- ‘byāse’ccādi.

It states the contradiction in specifying letters by 'And if so' and so on. In a separate exposition (non-compound exposition), it states the absence of contradiction by 'by separate exposition' and so on.

Virodhamāha 'evañce'ccādi: chỉ ra sự mâu thuẫn trong việc mô tả các nguyên âm. Nāmassanteti: trong việc giải thích không ghép từ, chỉ ra sự không mâu thuẫn bằng 'byāse'ccādi.

Sakkānāmavisesanaṃ kātunti dvīsu suttesu itthiyantiādinā vakkhamānakkamena.

It is possible to make a specific designation of nouns: in the two suttas by the method to be stated by 'in the feminine' and so on.

Sakkānāmavisesanaṃ kātunti: có thể mô tả các danh từ theo cách sẽ được nói đến trong hai Sutta bằng 'itthiyaṃ' v.v.

Nāmassa anto nāmantoti samāsassa uttarapadatthappadhānattā samāse guṇībhūtassa nāmassa itthiyanti idaṃ visesanaṃ kātuṃ na sakkāti adhippāyo, vacanamantarenāti pāṇiniyānamiva ‘‘yathāsaṅkhyamanudeso samānaṃ’’ti (1-3-10) suttaṃ vinā, samāsaṅkhya etesanti samasaṅkhyakā, itisaddo ādyattho, tena–

The intention is that it is not possible to make this adjective 'feminine' for the name, which is subordinate in the compound, because in the compound 'nāmanta' (end of a name), the meaning of the latter term is predominant. Without a specific statement, like for the Pāṇinīyas, without the Sūtra "yathāsaṅkhyamanudeso samānaṃ," those which are equal in number for these are 'samasaṅkhyakā' (of equal number). The word 'iti' has the meaning of 'etc.'; by that –

Do samāsassa (hợp từ) nāmantoti (nāmassa anto – cuối danh từ) có uttarapadatthappadhānattā (nghĩa của hậu tố là chính), nên không thể kātuṃ (làm) idaṃ (điều này) visesanaṃ (tính từ) itthiyanti (ở giống cái) cho nāmassa (danh từ) guṇībhūtassa (đã trở thành phụ thuộc) trong samāse (hợp từ) – đó là ý nghĩa. Vacanamantarenāti (không có lời nói) là không có suttaṃ (kinh) ‘‘yathāsaṅkhyamanudeso samānaṃ’’ti (1-3-10) như của pāṇiniyānamiva (những người theo Pāṇini). Samāsaṅkhya etesanti (số lượng của những điều này bằng nhau) là samasaṅkhyakā (có số lượng bằng nhau). Itisaddo (từ ‘iti’) có nghĩa là ādyattho (vân vân), do đó–

126

‘‘Ālāpahāsalīlāhi, muninda vijayā tava;

“With playful speech and laughter, O Sage-king, your victories;

‘‘Hỡi bậc Hiền giả tối thượng, chiến thắng của Ngài,

127

Kokilā kumudānī vo, pasevante vanaṃ jalaṃ’’ (260).

The cuckoos and water lilies for you, frequent the forest and the water.”

Với những lời nói, tiếng cười và dáng điệu đẹp đẽ, những con chim cu và hoa súng của các Ngài, phục vụ rừng và nước.’’ (260).

128

Iccādiṃ saṅgaṇhāti.

It includes such instances.

Bao gồm những điều tương tự như vậy.

129

10. Pitthi

130

Itthiyaṃ nāmassāti ca, ante ivaṇṇuvaṇṇāti ca vutte tesamā dhārādheyyasambandho ādheyyassādhāre pavattiṃ vinā na sambhavatīti ajjhāhāravasena ‘vattamānā’ti vuttiyaṃ vuttaṃ.

When it is said "of a name in the feminine" and "at the end are the vowels i and u," the connection of the container and the contained cannot exist without the contained occurring in the container. Therefore, 'vattamānā' (existing) is stated in the commentary by way of ellipsis.

Khi nói Itthiyaṃ nāmassāti ca (và của danh từ ở giống cái) và ante ivaṇṇuvaṇṇāti ca (và các nguyên âm i và u ở cuối), thì tesamā (sự liên hệ giữa vật chứa và vật được chứa) dhārādheyyasambandho (của chúng) không thể sambhavatīti (xảy ra) vinā (nếu không có) ādheyyassādhāre pavattiṃ (sự hiện diện của vật được chứa trong vật chứa), nên ajjhāhāravasena (theo cách bổ sung từ) ‘vattamānā’ti (đang hiện hữu) được nói trong vuttiyaṃ (chú giải).

Ivaṇṇu vaṇṇāti apekkhiya‘visesīyantī’ti bahuvacanametaṃ sambandhassa purisādhīnatāya nāmantīminā sambandhe sati‘visesīyatī’tekattena pariṇamati.

Referring to "vowels i and u," this is a plural form, 'visesīyantī' (are qualified). When there is a connection by 'nāmanta' (end of a name), due to the connection being dependent on the masculine, it transforms into the singular 'visesīyatī' (is qualified).

Ivaṇṇu vaṇṇāti (các nguyên âm i và u) apekkhiya (khi được đề cập đến), thì bahuvacanametaṃ (số nhiều này) ‘visesīyantī’ti (được xác định) là do sambandhassa (mối liên hệ) purisādhīnatāya (phụ thuộc vào người nói), và nāmantīminā (bởi cái tên này) sambandhe sati (khi có mối liên hệ) thì pariṇamati (trở thành) ekattena (số ít) ‘visesīyatī’ti (được xác định).

131

11. Ghā

132

Itthiyaṃ nāmassanteti ca vattate.

"Of a name in the feminine" also applies.

Itthiyaṃ nāmassanteti ca (và ở cuối danh từ giống cái) cũng vattate (được áp dụng).

Heṭṭhā sabbattha saññino niddisiya saññāya niddiṭṭhattā tattha viya visuṃ saññino paṭhamamaniddese asanto viyāti dosalesamālambiya codayati nanhace’tyādinā.

Since the denoter (saññin) is indicated everywhere below by the denotation (saññā), the author challenges with "nanhace" (if it were not so), etc., implying that without explicitly stating the denoter first, it is as if it does not exist, thereby pointing out a flaw.

Heṭṭhā (ở dưới) sabbattha (khắp nơi) saññino (của đối tượng được đặt tên) niddisiya (đã được chỉ định) saññāya (bởi tên gọi) niddiṭṭhattā (đã được chỉ định), nên codayati (người ta chất vấn) nanhace’tyādinā (bằng cách nói ‘nếu không phải như vậy’ v.v.) dựa trên dosalesamālambiya (một chút lỗi lầm) asanto viyāti (như thể không tồn tại) visuṃ saññino paṭhamamaniddese (trong việc không chỉ định đối tượng được đặt tên riêng biệt trước) tattha viya (như ở đó).

Tattha setoti vijjamānassa saññino.

There, 'seto' refers to the existing denoter.

Tattha (ở đó) setoti (là trắng) là vijjamānassa saññino (của đối tượng được đặt tên đang hiện hữu).

Kāriyenāti saññākāriyena.

'Kāriyena' means by the function of denotation.

Kāriyenāti (bởi hành động) là saññākāriyena (bởi hành động của tên gọi).

Pariharati ‘nāyaṃ doso’tiādinā.

He refutes this with "nāyaṃ doso" (this is no fault), etc.

Pariharati (người ta giải thích) ‘nāyaṃ doso’tiādinā (bằng cách nói ‘đây không phải là lỗi’ v.v.).

Pacchāvuttamattenāti ‘‘ghā’’ti sutte kāriyino ākārassa pacchā vuttamattena.

'Pacchāvuttamattenāti' means merely by being stated later, in the Sūtra "ghā," by the mere later mention of the vowel 'ā' which is the function-doer.

Pacchāvuttamattenāti (chỉ bằng cách nói sau) là ‘‘ghā’’ti (là ‘ghā’) sutte (trong kinh) kāriyino (của tác nhân) ākārassa (của âm ā) pacchā vuttamattena (chỉ bằng cách nói sau).

Nacāti ettha casaddo vattabbantarasamuccaye, aparampi kiñci vattabbamaniyamarūpamatthīti attho.

Here, the word 'ca' in 'na ca' signifies the aggregation of other things to be stated. The meaning is that there is also something else to be stated, a form of irregularity.

Nacāti (và không) ở đây casaddo (từ ‘ca’) là samuccaye (để tập hợp) vastu antarassa (một điều khác cần nói), nghĩa là aparampi kiñci (còn có một điều khác) aniyamarūpamatthīti (có hình thức không cố định) vā (hoặc) vattabbaṃ (cần nói).

Aniyamarūpamācariyappavattito sādhetumāha ‘ubhayathāpi’ccādi.

He explains 'ubhayathāpi' (in both ways), etc., to establish the form of irregularity from the tradition of the teachers.

Aniyamarūpamācariyappavattito (hình thức không cố định từ sự thực hành của các bậc thầy) sādhetumāha (để chứng minh, người ta nói) ‘ubhayathāpi’ccādi (cả hai cách v.v.).

133

12. Gosyā

134

Āsaddo ābhimukhye, anabhimukhamabhimukhaṃ katvā lapanaṃ kathanamāla panaṃ, tasmiṃ ālapane, ālapanatthe vihito sīti attho.

'Ā' signifies addressing. 'Ālapana' is speaking or talking after making what is not addressed, addressed. In that address, the meaning is that the 'sī' ending is prescribed for the meaning of addressing.

Āsaddo (âm ā) là ābhimukhye (hướng về), anabhimukhamabhimukhaṃ katvā (làm cho cái không hướng về trở nên hướng về) lapanaṃ (nói), kathanamāla panaṃ (nói chuyện), tasmiṃ ālapane (trong lời nói đó), ālapanatthe (trong nghĩa của lời nói) vihito (được thiết lập) sīti (là sī) là ý nghĩa.

135

Iti moggallānapañcikāṭīkāyaṃ sāratthavilāsiniyaṃ

Here ends the chapter on Denotation

Như vậy, trong Sāratthavilāsinī, chú giải của Moggallānapañcikāṭīkā,

136

Saññādhikāro samatto.

in Sāratthavilāsinī, a sub-commentary to the Moggallāna Pañcikā.

Chương về Saññā (quy ước) đã hoàn tất.

137

Paribhāsādhikāra

Chapter on Definitions

Paribhāsādhikāra (Chương về các quy tắc giải thích)

138

13. Vidhi

139

Vacanārambhayojanamāha–‘yaṃ visesanabhāvene’ccādi, yanti aniyamena ‘‘ato yonaṃ ṭāṭe’’ti (2-43) ādīsu atotiādikaṃ visesanabhāvena vattumicchitaṃ parāmasati, tenāti vise sanattenu-pādiyamānena yaṃ saddaniddiṭṭhena atotiādikena karaṇabhūtena, yathākathañcitabbatoti ādo majjhe-nte vā sabbhāvato yenakenaci ākārena abhedopacārena akārādivisesanavato nāmādino, tadantatthanti taṃ atotyādi visesanamante, nādo na majjhe yassa taṃ tadantaṃ, taṃ attho payojanaṃ yassāti aññapadattho, vattāyattāti vattuno āyattā… attāvāttano vacane padhānanti, tassāti vattuno, sāti vacanicchā, payogānusā renāti jinavacanānusārena, itīti kāraṇatthe nipāto, iminā kāraṇenāti attho, na sabbatthappasaṅgoti saṃhitādividhimhi sabbattha tadanta vidhippasaṅgo na hoti, tathāhi ‘‘saro lopo sare’’ti (1-26) ettha saroti visesanabhāvena vacanicchāya sabbhāve saroti tatrā’dīnaṃ visesananti yathākathañcisarādisaramajjhasarantānaṃ tatrādīnaṃ lopappasaṅge ‘‘vidhibbisesanantassā’’ti (1-13) sarantassapasaṅgo siyā, na ‘‘chaṭṭhiyantassā’’ti (1-13) antassa… chaṭṭhīniddesābhāvā, tathā sati ‘tatrime’tiādimhi ‘ime’tiādinā vattabbatā āpajjeyyāti payogaṃ nānusaṭā nāmasiyunti na sabbattha tadanta vidhippasaṅgo, tathā ‘‘gatibodhā’’ (2-4) disuttādimhipi ‘gamayati māṇavakaṃgāmaṃ tyādippasaṅgotiādi ca yathāyogamavagantabbaṃ, vuttiyaṃ ‘‘ato yonaṃ ṭāṭe’’ti suttodāharaṇaṃ dassitaṃ, ‘‘narā nare’’ti lakkhiyodāharaṇaṃ.

He states the purpose of beginning the statement with 'yaṃ visesanabhāvene'ccādi (that which is in the nature of an adjective), etc. 'Yaṃ' refers to that which is desired to be stated as an adjective, such as 'ato' (from this) in "ato yonaṃ ṭāṭe" (2-43), etc., without restriction. 'Tenāti' means by that which is used as an adjective, by that 'ato' (from this), etc., indicated by the word, which serves as an instrument. 'Yathākathañcitabbatoti' means that for a name, etc., which possesses adjectives such as 'a' (akārādi) by way of non-difference, in any manner, either at the beginning, middle, or end. 'Tadantatthanti' means that which has that adjective 'ato' (from this), etc., at its end, not at its beginning or middle, is 'tadanta' (ending in that). 'Taṃ attho payojanaṃ yassāti' refers to a word having that as its purpose (aññapadattho). 'Vattāyattāti' means dependent on the speaker... or the speaker is primary in his own statement. 'Tassāti' refers to the speaker. 'Sāti' refers to the desire to speak. 'Payogānusārenāti' means in accordance with the usage of the Victor (Buddha). 'Itīti' is a particle in the sense of cause. The meaning is 'for this reason'. 'Na sabbatthappasaṅgoti' means that the rule of "ending in that" does not apply everywhere, such as in the rules of Sandhi, etc. For example, in "saro lopo sare" (1-26), if 'saro' (vowel) is understood as an adjective due to the desire to state it, and 'sare' (in a vowel) refers to the adjective, then in cases like 'tatrā' (there) and 'ime' (these), which are words having vowels at the beginning, middle, or end, there would be an unintended application of the rule of "ending in a vowel" from "vidhibbisesanantassā" (1-13). It would not be an unintended application of the rule of "ending in a sixth case" (chaṭṭhiyantassā) (1-13) because there is no indication of the sixth case. In such a case, in 'tatrime' (there these), etc., it would lead to having to say 'ime' (these), etc., which is not in accordance with usage, so the rule of "ending in that" does not apply everywhere. Similarly, in Sūtras like "gatibodhā" (2-4), etc., an unintended application like 'gamayati māṇavakaṃ gāmaṃ' (he makes the boy go to the village), etc., should be understood as appropriate. The commentary gives the Sūtra "ato yonaṃ ṭāṭe" as an example. "Narā nare" is an example of the target word.

Vacanārambhayojanamāha (Người ta nói về mục đích của việc bắt đầu lời nói) – ‘yaṃ visesanabhāvene’ccādi (điều gì đó với tư cách là tính từ v.v.), yanti (điều gì đó) aniyamena (một cách không cố định) ‘‘ato yonaṃ ṭāṭe’’ti (2-43) ādīsu (trong các trường hợp như) atotiādikaṃ (ato v.v.) visesanabhāvena (với tư cách là tính từ) vattumicchitaṃ (được mong muốn nói) parāmasati (được đề cập đến), tenāti (bởi điều đó) là vise sanattenu-pādiyamānena (bởi điều được sử dụng với tư cách là tính từ) yaṃ saddaniddiṭṭhena (bởi điều được chỉ định bằng từ) atotiādikena (ato v.v.) karaṇabhūtena (với tư cách là công cụ), yathākathañcitabbatoti (bằng bất kỳ cách nào cần thiết) là ādo majjhe-nte vā (ở đầu, giữa, hoặc cuối) sabbhāvato (do sự hiện hữu) yenakenaci ākārena (bằng bất kỳ hình thức nào) abhedopacārena (bằng cách ẩn dụ không khác biệt) akārādivisesanavato (có tính từ akāra v.v.) nāmādino (của danh từ v.v.), tadantatthanti (có nghĩa là kết thúc bằng điều đó) là taṃ atotyādi (tính từ ato v.v.) visesanamante (ở cuối), nādo na majjhe yassa taṃ tadantaṃ (không ở đầu, không ở giữa của cái mà nó kết thúc bằng điều đó), taṃ attho payojanaṃ yassāti (cái mà điều đó là mục đích) là aññapadattho (nghĩa của từ khác), vattāyattāti (phụ thuộc vào người nói) là vattuno āyattā (phụ thuộc vào người nói)… attāvāttano vacane padhānanti (chính nó là chính trong lời nói của chính nó), tassāti (của người nói) là vattuno (của người nói), sāti (điều đó) là vacanicchā (mong muốn nói), payogānusā renāti (theo cách sử dụng) là jinavacanānusārena (theo lời nói của Đức Phật), itīti (như vậy) là kāraṇatthe nipāto (một giới từ có nghĩa là nguyên nhân), iminā kāraṇenāti (bởi nguyên nhân này) là ý nghĩa, na sabbatthappasaṅgoti (không phải sự áp dụng khắp nơi) là saṃhitādividhimhi (trong quy tắc saṃhitā v.v.) sabbattha (khắp nơi) tadanta vidhippasaṅgo (sự áp dụng quy tắc tadanta) na hoti (không xảy ra), tathāhi (thật vậy) ‘‘saro lopo sare’’ti (1-26) ettha (ở đây) saroti (âm nguyên âm) visesanabhāvena (với tư cách là tính từ) vacanicchāya (do mong muốn nói) sabbhāve (khi hiện hữu) saroti tatrā’dīnaṃ visesananti (âm nguyên âm là tính từ của tatrā v.v.) yathākathañcisarādisaramajjhasarantānaṃ (bằng bất kỳ cách nào của những từ bắt đầu bằng nguyên âm, có nguyên âm ở giữa, hoặc kết thúc bằng nguyên âm) tatrādīnaṃ (của tatrā v.v.) lopappasaṅge (khi có sự áp dụng quy tắc lược bỏ) ‘‘vidhibbisesanantassā’’ti (1-13) sarantassapasaṅgo siyā (sẽ có sự áp dụng quy tắc cho từ kết thúc bằng nguyên âm), na ‘‘chaṭṭhiyantassā’’ti (1-13) antassa (của từ kết thúc bằng)… chaṭṭhīniddesābhāvā (do không có sự chỉ định ở cách thứ sáu), tathā sati (nếu vậy) ‘tatrime’tiādimhi (trong ‘tatrime’ v.v.) ‘ime’tiādinā (bằng ‘ime’ v.v.) vattabbatā āpajjeyyāti (sẽ có điều cần nói) payogaṃ nānusaṭā nāmasiyunti (và không theo cách sử dụng) na sabbattha tadanta vidhippasaṅgo (không phải sự áp dụng quy tắc tadanta khắp nơi), tathā ‘‘gatibodhā’’ (2-4) disuttādimhipi (và trong các kinh như) ‘gamayati māṇavakaṃgāmaṃ tyādippasaṅgotiādi (sẽ có sự áp dụng ‘gamayati māṇavakaṃgāmaṃ’ v.v.) ca yathāyogamavagantabbaṃ (và cần được hiểu một cách thích hợp), vuttiyaṃ (trong chú giải) ‘‘ato yonaṃ ṭāṭe’’ti suttodāharaṇaṃ dassitaṃ (ví dụ về kinh ‘‘ato yonaṃ ṭāṭe’’ được trình bày), ‘‘narā nare’’ti lakkhiyodāharaṇaṃ (ví dụ về từ ‘‘narā nare’’).

140

14. Sattadhī

141

Vacanaphalamupadasseti‘yatthe’ccādinā, yattha yasmiṃ ‘‘saro lopo sare’’tyādike sutte, sattamiyāti ‘sare’tiādinā sattamiyā, yassāti sarotiādinā niddiṭṭhassa, kāriyaṃ lopādi, sambandhā visesāti saretyādo opasilesikamadhikaraṇaṃ, tañcopasilese bhavamadhikaraṇaṃ pubbassa vā paraṃ siyā parassa vā pubbanti pubbaparopasi lesassāvisiṭṭhattā pubbaparānaṃ sambandhassa avisesā, parassāpīti na kevalaṃ pubbasseva, satītyasmiṃ atthe jotanīye sattamī saṃsattamī santasaddassa samādesena, sattañcetyādivacanamevaṃ sati ghaṭate, santi vā santasaddatthe pādi, sutte avuttepi vuttiyaṃ ‘niddese’ti vacane kāraṇamāha-sattañcā’tiādi, niddesamantarena sattaṃ na sambhavatīti sambandho, sattamiyā niddese satiyeva taṃ sambandhāya sattāya sambhavo, aññathā kimaññantassā patiṭṭhāti adhippāyo, pubbasaddassa sambandhisaddattā kinnissāya pubbattamiccāha-‘sattami’ccādi, tanti ‘‘saro lopo sare’’ti suttaṃ, ukārassāti ‘veḷu’iccatra ukārassa, pubbassa…pe… karitvā taṃmanasikatañcodanaṃ dassetumāha-‘tamaha’nti ccāditi evamettha sājjhāhāro sambandho veditabbo.

He explains the result of the statement with 'yatthe'ccādinā (where, etc.). 'Yattha' (where) refers to the Sūtra "saro lopo sare" (vowel deletion in a vowel), etc. 'Sattamiyāti' means by the seventh case 'sare' (in a vowel), etc. 'Yassāti' means for that which is indicated by 'saro' (vowel), etc. 'Kāriyaṃ' is the function like deletion. 'Sambandhā visesāti' refers to the specific connection, which is a locative of close proximity ('opasilesikam adhikaraṇaṃ') in 'sare' (in a vowel), etc. And since that locative of close proximity, whether it is for the preceding or the succeeding, and the close proximity of the preceding and succeeding are not specific, the connection between the preceding and succeeding is not specific. 'Parassāpīti' means not only for the preceding. 'Satītyasmiṃ atthe jotanīye' means when the meaning 'existing' is to be illuminated, the seventh case is a close-proximity seventh case, which is a substitution for the word 'sant' (existing). If it is so, the statement 'sattañcetyādi' (and existence, etc.) is appropriate. Or, 'pādi' refers to the beginning of the word 'sant' (existing). Although not stated in the Sūtra, the commentary gives the reason for the statement 'niddese' (in the indication) with 'sattañcā'tiādi (and existence, etc.). The connection is that existence is not possible without indication. When there is an indication in the seventh case, only then is the existence for that connection possible. Otherwise, what other thing has a foundation? This is the intention. Since 'pubba' (preceding) is a relative term, he asks, "For what is it preceding?" with 'sattami'ccādi (seventh case, etc.). 'Tanti' refers to the Sūtra "saro lopo sare." 'Ukārassāti' refers to the vowel 'u' in 'veḷu' (bamboo). He states 'tamaha'nti ccāditi (that, etc.) to show the challenge that is made by considering that (ukāra) as preceding, etc. Thus, an elliptical connection should be understood here.

Vacanaphalamupadasseti‘yatthe’ccādinā (Người ta trình bày kết quả của lời nói bằng ‘yatthe’ v.v.), yattha (ở đâu) yasmiṃ (trong cái nào) ‘‘saro lopo sare’’tyādike sutte (trong kinh như ‘‘saro lopo sare’’ v.v.), sattamiyāti (bằng cách thứ bảy) ‘sare’tiādinā (bằng ‘sare’ v.v.) sattamiyā (cách thứ bảy), yassāti (của cái nào) sarotiādinā (bằng ‘saro’ v.v.) niddiṭṭhassa (cái được chỉ định), kāriyaṃ lopādi (hành động lược bỏ v.v.), sambandhā visesāti (sự đặc biệt của mối liên hệ) saretyādo (trong sare v.v.) opasilesikamadhikaraṇaṃ (là trạng từ chỉ sự tiếp xúc), tañcopasilese bhavamadhikaraṇaṃ (và trạng từ chỉ sự tiếp xúc đó) pubbassa vā paraṃ siyā (có thể là cái sau của cái trước) parassa vā pubbanti (hoặc cái trước của cái sau) pubbaparopasi lesassāvisiṭṭhattā (do sự không đặc biệt của sự tiếp xúc trước và sau) pubbaparānaṃ sambandhassa avisesā (không có sự khác biệt trong mối liên hệ giữa cái trước và cái sau), parassāpīti (cũng của cái sau) na kevalaṃ pubbasseva (không chỉ của cái trước), satītyasmiṃ atthe (trong nghĩa ‘khi hiện hữu’) jotanīye (khi cần làm rõ) sattamī saṃsattamī santasaddassa samādesena (cách thứ bảy là cách thứ bảy của sự tiếp xúc bằng cách thay thế từ ‘santa’), sattañcetyādivacanamevaṃ sati ghaṭate (và lời nói ‘sattañca’ v.v. phù hợp khi đó), santi vā santasaddatthe pādi (hoặc ‘santi’ v.v. trong nghĩa của từ ‘santa’), sutte avuttepi (mặc dù không được nói trong kinh) vuttiyaṃ (trong chú giải) ‘niddese’ti vacane kāraṇamāha-sattañcā’tiādi (người ta nói lý do trong lời nói ‘niddese’ là ‘sattañca’ v.v.), niddesamantarena (nếu không có sự chỉ định) sattaṃ na sambhavatīti sambandho (mối liên hệ là sự hiện hữu không thể xảy ra), sattamiyā niddese satiyeva taṃ sambandhāya sattāya sambhavo (chỉ khi có sự chỉ định ở cách thứ bảy thì sự hiện hữu cho mối liên hệ đó mới có thể xảy ra), aññathā kimaññantassā patiṭṭhāti (nếu không thì điều gì khác sẽ được thiết lập cho cái khác) là adhippāyo (ý nghĩa), pubbasaddassa sambandhisaddattā (do từ ‘pubba’ là một từ liên hệ) kinnissāya pubbattamiccāha-‘sattami’ccādi (người ta nói ‘sattami’ v.v. là cái trước cho cái nào), tanti (điều đó) là ‘‘saro lopo sare’’ti suttaṃ (kinh ‘‘saro lopo sare’’), ukārassāti (của nguyên âm u) ‘veḷu’iccatra (trong ‘veḷu’) ukārassa (của nguyên âm u), pubbassa…pe… karitvā taṃmanasikatañcodanaṃ dassetumāha-‘tamaha’nti ccāditi (để trình bày sự chất vấn đã được thực hiện và ghi nhớ điều đó, người ta nói ‘tamahaṃ’ v.v.), evamettha sājjhāhāro sambandho veditabbo (như vậy, ở đây mối liên hệ được bổ sung cần được hiểu).

Pubbassāti sattamī niddiṭṭhato pubbassa, anantarassāti abyavahitassa, vuttaṃ kiñci natthīti sambandho, ayamadhippāyo ‘‘tasminti niddiṭṭhe pubbassā’’ti (1-1-66) pāṇiniyavacane ‘‘disirayamuccāraṇakriyo nisaddopyaya miha nerantariyaṃ joteti, tattha‘nirantaraṃ diṭṭho’ti pādisamāse kate phuṭamevānantaramuccāritetyamattho-vagamyateti ‘‘pubbasaddassa byavahitepi payogadassane byavahitepi kāriyaṃ pappotī’’ti bhassakārādayo vaṇṇenti, iha tādisavacanābhāvena vaṇṇādi byavadhānepi siyā’’ti, sareccādiparihāravacane-dhippāya mubbhāvayati ‘yadipi’ccādinā, mathurāya pāṭaliputtakassa cāntarāḷe gāmādīnaṃ sabbhāvā byavadhānepi pubbasaddassa pavattiyā diṭṭhantamāha-‘mathurā’ iccādi, yasmā sareti opasilesikādhāre sattamyantaṃ padaṃ, tasmā byavadhāne saralopo na hotīti evaṃ saṅkhepabyākhyānena vuttiya mattho veditabbo, na kevalaṃ sareti etthevāti āha- ‘kāriye’ccādi, opasilesikeyevādhāre bhavatīti seso, kāraṇamāha-‘vatticchānhavidhānato saddassā’ti, vattuno yā icchā vacanicchā tassā anutūlena vidhānato atthassa kathanatoti attho,yena hi yamatthaṃ vattātidhātumicchati satīpyabhidhānasā matthiye na tato-ññamatthaṃ saddobhidadhātītyadhippāyo, vatticchā vasāye kāraṇamāha’vatticchāpi’ccādi, vattuno suttakārassa icchā vatticchā, kathamupadesato vatticchā-vasīyate’ kathañca sāmatthiyatoti āsaṅkiya tamupadassetumāha-‘atocetyādi, ato vakkhamānakāraṇā upadesato vasīyateti sambandho, kintaṃ kāraṇa miccāha-‘yasmā’iccādi, anvayasaddenettha gurupārampariyo-padeso vivacchito, yasmā kāraṇā anvayo gurupārampariyo padeso gurukulamupagamma pañhakaraṇādinā anvicchīyate gavesīyati, ato kāraṇā guruparamparā gataupadesato vasīyatoti attho, sāmatthiyato-vasāyappaṭipādayitumāha- ‘sāmatthiyampi’ccādi, sāmatthiyampi vuccatetiseso, laghunopāyena saddānamupalakkhaṇe pavattīti byavahitanivattiyā vacanantaraka-raṇamanupannaṃ, upapannaṃ vacanantarakaraṇaṃ, tassa ca opasilesikādhāra mantarena aññathānupapattiyā ādhāravisesappaṭippattīti idamettha sāmatthiyaṃ, ādhārantareccādinā yathāvuttaṃ sāmatthiyaṃ vibhāveti, ādhārantarepīti sabbattha pāṭho dissati, pasaṅgābhāvato atthanta-renāpi ādhārantarepi opasilesikādhārepi vacanantarappasaṅgo siyāti sambandhasambhavā opasilesikādhāranissayanepi ānisaṃso na dissatīti samuccayatthenāpi natthi payojananti vajjetabbo yampi saddoti, nanu kimevaṃ vaṇṇīyate pubbasseveti vacana mevopasilesikamadhikaraṇaṃ viññāpayati… tattheva pubbaparatta sambhavāti yomaññate, tassesā kappanā na saṅgatāti dassetumāha-‘pubbassāti’ccādi, ayuttatte kāraṇamāha-‘sāmīpikepi tassa sambhavā’ti, ‘gaṅgāyaṃ ghoso’ti vutte ghoso gaṅgāyaṃ pubbo vā paro veti gammamānattā sāmīpikepyadhikaraṇe pubbaparattassa sambhavāti attho, etāvavuccateti pubbasseva hoti na parassāti ettakameva vuccate, tathāca vakkhati-‘kinta’ntiādi, adhikaṃ byavahitanivutyādi na vuccateti sambandho, ādisaddenettha chaṭṭhīpakappanā gahitā, chaṭṭhīpakappanāpi sāmattiyā katāti sambandho, pakappanaṃ pakappanāvidhānaṃ, evaṃ maññate ‘pāṇiniyā ‘‘chaṭṭhīṭṭhāneyogā’’tyato (1-1-49) ‘‘tasminti niddiṭṭhe pubbassa’’ (1-1-66) ‘‘tasmā tyuttarassa’’ iti (1-1-67) paribhāsāsuttadvaye chaṭṭhīgahaṇamanuvattiya ‘tasminti niddiṭṭhe pubbassa chaṭṭhī’ ‘tasmātyuttarassa chaṭṭhī^* ti chaṭṭhīpakappanaṃ paṭipādenti ‘yasmiṃ sutte chaṭṭhīniddeso natthi, tattha chaṭṭhīpakappanāyathā siyā’ti, idha pana vacanantarābhāvepi yattha chaṭṭhīniddeso natthi, tattha sāmatthiyeneva chaṭṭhīpakappanā siddhā’ti, sāmatthiyamupadasseti ‘sattamīniddese’ccādinā, aññavibhattiniddiṭṭhopi paṭipajjateti sambandho, kāriyayo ganti kāriyasambandhaṃ, yathā ‘‘vagge vagganto’’ti etthānuvattamānaṃ niggahīta’ntidaṃ chaṭṭhīyantaṃ viññāyate, kathaṃ vaggetesā sattamyakatatthā ‘‘niggahīta’’nti (1-38) pubbasutte katatthatāya paṭhamā vibhattiyā chaṭṭhīvibhattimpakappeti sattamiyaṃ pubbasse’ti tathetyavagantabbaṃ.

"Pubbassa" means "of the former," specifically the former in relation to something indicated by the seventh case ending; "anantarassa" means "of what is immediate," "uninterrupted." The connection is that "nothing whatsoever is stated" (in between). This is the intention: in Pāṇini's statement, "Pubbassa tasmin niddiṭṭhe" (1-1-66), "the root disi refers to the act of uttering, and the prefix ni here indicates continuity. When a compound like 'nirantaraṃ diṭṭho' is formed, the meaning of 'immediately uttered' becomes clear. Thus, commentators like Bhassakāra explain that 'even in the presence of an intervening factor, a task is achieved by the word pubbassa, due to its observed usage in such contexts.' Here, however, in the absence of such a statement, it could apply even with the intervention of a letter or similar." The intention behind the statement about avoiding 'sare' and so forth is brought out by "although..." etc. As an example of the word pubbassa occurring even with intervention, given the presence of villages and so forth between Mathurā and Pāṭaliputta, it is said, "Mathurā," etc. Since "sare" is a word in the seventh case ending, referring to the opasilesika (locative of close contact) basis, the elision of a vowel does not occur with intervention. The meaning of the vutti should be understood through such a brief explanation. It is not only in "sare" that this applies, but also, it is said, "in the task," etc. It applies only in the opasilesika basis, this is the remainder (of the statement). The reason is given as "due to the arrangement of the word according to the speaker's intention." The meaning is: "due to the explanation of the meaning according to the arrangement that is aligned with the speaker's intention, which is the desire to speak." The intention is that if a speaker desires to convey a certain meaning, even if the word has the capacity to express it, it does not convey a different meaning from that. The reason for the speaker's intention is given as "the speaker's intention," etc. The speaker's intention is the intention of the Suttakāra. How is the speaker's intention inferred from instruction? And how is it inferred from capacity? Having raised this question, to explain it, it is said, "due to this," etc. The connection is that "due to this, the forthcoming reason, it is inferred from instruction." What is that reason? It is said, "because," etc. Here, the word anvaya means the instruction passed down through the lineage of teachers (gurupāramparā). The meaning is: "because of this reason, the anvaya, the instruction passed down through the lineage of teachers, is sought after and investigated by going to the teacher's school, asking questions, and so forth. Therefore, it is inferred from the instruction passed down through the lineage of teachers." To explain how it is inferred from capacity, it is said, "capacity too," etc. It means "capacity too is spoken of." The occurrence in the observation of words by easy means means that the statement of another word (in the case of non-intervention) is not appropriate. The statement of another word is appropriate, and without the opasilesika basis, it is not otherwise possible, which leads to the attainment of a specific basis. This is the capacity here. The capacity as stated is elaborated with "in another basis," etc. The reading "in all other bases" is seen. Due to the absence of the occasion, the possibility of another word's application might arise even in another meaning or in another basis (opasilesika basis). If there is a connection, then even by relying on the opasilesika basis, no benefit is seen, so "it is not useful even by way of accumulation" should be rejected, and the word yampi. Why is it explained in this way, that the statement "pubbassa eva" itself indicates the opasilesika adhikaraṇa (locative case of close contact)... If someone thinks that "the possibility of anterior and posterior only exists there," then to show that this assumption is not correct, it is said, "pubbassa" etc. The reason for its inappropriateness is given as "due to its possibility even in proximity." When "gaṅgāyaṃ ghoso" (a village on the Ganges) is stated, because it is understood whether the village is anterior or posterior to the Ganges, the possibility of anterior and posterior exists even in the locative of proximity. It is said, "only this much" means only that it belongs to the former, not to the latter. As it will also be said, "What," etc., "and not the intervening cessation," etc., is not said. Here, by "ādisaddena," the interpretation of the sixth case ending is taken. The interpretation of the sixth case ending is also done by capacity. Pakappanā means "interpretation" or "arrangement." Thus it is thought: "Pāṇini, by following the sixth case ending from "Chaṭṭhīṭṭhāneyogā" (1-1-49) in the two definitional suttas "Tasmin niddiṭṭhe pubbassa" (1-1-66) and "Tasmā tyuttarassa" (1-1-67), explains the interpretation of the sixth case ending as 'the sixth case ending of the former in relation to what is indicated by that' and 'the sixth case ending of the latter in relation to what is indicated by that'^*; so that 'where there is no explicit mention of the sixth case ending, the interpretation of the sixth case ending may occur.' Here, however, even in the absence of another statement, where there is no explicit mention of the sixth case ending, the interpretation of the sixth case ending is achieved by capacity alone." Capacity is explained by "in the seventh case ending indication," etc. The connection is that "even what is indicated by other case endings is accepted." "Kāriyayogaṃ" means "connection to the task." Just as in "vagge vagganto," the word niggahīta which is carried forward is understood to be in the sixth case ending, similarly, how is "vagge" (in the group) in the seventh case ending, while "niggahītaṃ" (1-38) in the preceding sutta, having already established its meaning, uses the first case ending to imply the sixth case ending in the seventh case ending of the former? It should be understood in this way.

Đối với pubbassa là đối với cái trước được chỉ định bằng cách sở thất, đối với anantarassa là đối với cái không bị ngăn cách, không có điều gì được nói đến — đây là mối liên hệ. Ý nghĩa là như vầy: Trong câu nói của Pāṇini “tasmim iti niddiṭṭhe pubbassā” (1-1-66), các vị như Bhassakāra giải thích rằng: “Gốc disi ở đây có nghĩa là hành động phát âm, và tiếp đầu ngữ ni làm rõ nghĩa không gián đoạn. Ở đó, khi tạo hợp từ như ‘nirantaraṃ diṭṭho’, ý nghĩa ‘được phát âm ngay liền sau’ được hiểu rõ. Do đó, vì thấy từ pubbassa cũng được dùng cho trường hợp có ngăn cách, nên hành động^* cũng có thể xảy ra ngay cả khi có ngăn cách.” Ở đây, do không có lời nói tương tự, nên^* có thể xảy ra ngay cả khi có sự ngăn cách bởi vần, v.v. Bằng câu “yadipi”, v.v., tác giả làm sáng tỏ ý nghĩa trong lời giải thích về sara, v.v. Tác giả đưa ra ví dụ “mathurā”, v.v., về sự áp dụng của từ pubbassa ngay cả khi có sự ngăn cách, do sự tồn tại của làng mạc, v.v., giữa Mathurā và Pāṭaliputta. Bởi vì sare là một từ kết thúc bằng cách sở thất trong ý nghĩa vị trí phụ thuộc tiếp cận (opasilesikādhāra), nên việc xóa bỏ sara không xảy ra khi có sự ngăn cách — ý nghĩa của bản chú giải cần được hiểu qua lời giải thích tóm tắt như vậy. Tác giả nói “kāriya”, v.v., để chỉ rằng không chỉ ở trường hợp sare. Phần còn lại của câu là “chỉ xảy ra trong vị trí phụ thuộc tiếp cận (opasilesikādhāre)”. Tác giả nêu lý do: “vatticchānhavidhānato saddassā’ti”, nghĩa là, do việc trình bày ý nghĩa theo ý muốn nói của người nói. Bởi vì, dù một từ có khả năng biểu đạt, nó cũng không biểu đạt ý nghĩa nào khác ngoài ý nghĩa mà người nói muốn truyền đạt. Tác giả nêu lý do về sự quyết định theo ý muốn của người nói: “vatticchāpi”, v.v. Vatticchā là ý muốn của người nói, tức là người soạn kinh. Người ta có thể thắc mắc: “Làm thế nào ý muốn của người nói được quyết định bởi sự chỉ dạy? Và làm thế nào bởi năng lực (sāmatthiya)?” Để chỉ ra điều đó, tác giả nói: “ato ca”, v.v. Mối liên hệ là “ato vasīyate upadesato” (do đó, nó được quyết định bởi sự chỉ dạy). Người ta hỏi: “Lý do đó là gì?” Tác giả trả lời: “yasmā”, v.v. Ở đây, từ anvaya chỉ sự chỉ dạy theo truyền thống thầy trò. Bởi vì anvaya, tức sự chỉ dạy theo truyền thống thầy trò, được tìm kiếm, được tra cứu bằng cách đến trường phái của thầy và đặt câu hỏi, v.v., do đó, nó được quyết định bởi sự chỉ dạy được truyền lại từ thầy. Để trình bày sự quyết định bởi năng lực, tác giả nói: “sāmatthiyampi”, v.v. Phần còn lại của câu là “vuccate” (được nói đến). Việc tạo ra một quy tắc khác để loại trừ trường hợp có ngăn cách là không hợp lý, vì các từ ngữ pháp có xu hướng chỉ định^* bằng phương pháp ngắn gọn. Việc tạo ra một quy tắc khác là hợp lý, và vì điều đó không thể xảy ra nếu không có vị trí phụ thuộc tiếp cận, nên sự nhận biết về một loại vị trí cụ thể được hình thành — đây là năng lực (sāmatthiya) trong trường hợp này. Bằng câu “ādhārantare”, v.v., tác giả làm rõ năng lực đã nói. Trong tất cả các bản, đều thấy có câu “ādhārantarepi”. Bởi vì không có sự liên quan, và vì có thể có mối liên hệ rằng “ngay cả trong một vị trí khác (atthantarena), tức là ngay cả trong vị trí phụ thuộc tiếp cận, cũng có thể có sự liên quan của một quy tắc khác”, nên không thấy có lợi ích gì trong việc dựa vào vị trí phụ thuộc tiếp cận. Do đó, từ “api” với ý nghĩa kết hợp cũng không có ích lợi gì và nên được loại bỏ. Có người cho rằng: “Tại sao lại giải thích như vậy? Chính lời nói ‘pubbasseva’ cho biết đó là vị trí phụ thuộc tiếp cận… vì chỉ ở đó mới có thể có mối quan hệ trước-sau.” Để chỉ ra rằng giả định của người đó không hợp lý, tác giả nói: “pubbassāti”, v.v. Tác giả nêu lý do cho sự không hợp lý: “sāmīpikepi tassa sambhavā’ti”, nghĩa là, vì mối quan hệ trước-sau cũng có thể xảy ra trong vị trí phụ thuộc gần kề (sāmīpika), bởi khi nói “gaṅgāyaṃ ghoso” (tiếng ồn ở sông Hằng), người ta hiểu rằng tiếng ồn đó ở trước hay sau sông Hằng. “Etāva vuccate” có nghĩa là chỉ nói đến chừng đó, rằng “chỉ xảy ra cho cái trước, không phải cho cái sau”. Và tác giả sẽ nói như vậy trong câu “kinta”, v.v. Mối liên hệ là “adhikaṃ na vuccati” (điều gì thêm nữa không được nói đến), chẳng hạn như việc loại trừ trường hợp có ngăn cách. Ở đây, từ ādi bao hàm việc giả định cách sở hữu. Việc giả định cách sở hữu cũng được thực hiện bởi năng lực — đây là mối liên hệ. Pakappanā là pakappanāvidhānaṃ (phương pháp giả định). Người ta nghĩ như vầy: “Trong ngữ pháp Pāṇini, từ quy tắc ‘chaṭṭhī ṭhāneyogā’ (1-1-49), người ta kế thừa việc sử dụng cách sở hữu vào hai quy tắc định nghĩa ‘tasmim iti niddiṭṭhe pubbassa’ (1-1-66) và ‘tasmāt ityuttarassa’ (1-1-67), và trình bày việc giả định cách sở hữu như sau: ‘tasmim iti niddiṭṭhe pubbassa chaṭṭhī’ (khi được chỉ định bằng ‘cái đó’, cách sở hữu được dùng cho cái trước), ‘tasmāt ityuttarassa chaṭṭhī’ (khi được chỉ định bằng ‘từ cái đó’, cách sở hữu được dùng cho cái sau)^*, để trong những quy tắc không có chỉ định cách sở hữu, cách sở hữu có thể được giả định.” Nhưng ở đây, ngay cả khi không có quy tắc khác, ở những nơi không có chỉ định cách sở hữu, việc giả định cách sở hữu vẫn được xác lập chính bởi năng lực. Tác giả chỉ ra năng lực đó: “sattamīniddese”, v.v. Mối liên hệ là “aññavibhattiniddiṭṭhopi paṭipajjate” (ngay cả khi được chỉ định bằng một cách khác, nó vẫn được hiểu). “Kāriyayogaṃ” là “kāriyasambandhaṃ” (liên quan đến hành động ngữ pháp). Ví dụ, trong quy tắc “vagge vagganto”, từ niggahītaṃ được kế thừa được hiểu là ở cách sở hữu. Tại sao? Bởi vì cách sở thất vagge làm cho cách thứ nhất niggahītaṃ, vốn đã hoàn thành mục đích của nó trong quy tắc trước “niggahītaṃ” (1-38), giả định thành cách sở hữu. Tương tự, cần hiểu rằng trong quy tắc “sattamiyaṃ pubbasse”,^*.

Etāva vuccateti vutte idanti na viññāyateti āha ‘kinta’ntiādi, yadāhiccādinā pariyāyapasaṅgakkamaṃ dasseti.

When it is said, "Only this much is stated," this (meaning) is not understood, so it is said, "What," etc. By "yadāhi" (when it is said), etc., the sequence of the occasion for alternatives is shown.

Khi nói “etāva vuccate” (chỉ nói đến chừng đó), người ta không hiểu “cái đó” là gì, do đó tác giả nói “kinta”, v.v. Bằng câu “yadāhi”, v.v., tác giả chỉ ra trình tự của sự liên quan tuần tự.

Kimidamuccate pariyāyappasaṅge niyamatthaṃ vacananti nanu pubbaparānaṃ yugapaduppattiya mācariyavacanappamāṇenāppaṭipattiyaṃ vijjhanatthaṃ vacananti kasmā nocca teccāha- ‘yugapadupasiliṭṭhāna’ntyādi, yugapadupasiliṭṭhānamasambhavoti sambandho, kutoccāha-‘aparassūpasilesikassābhāvato’ti, atoti yugapadubhinnampattiyā abhāvato, vacanaṃ ‘‘saro lopāsare’’ccādikaṃ (1-26) suttaṃ.

What is said here is that "the statement is for the purpose of restriction in the occasion of alternatives." Why is it not said that "it is a statement for piercing (the doubt) in the non-occurrence of simultaneous arising of prior and posterior, which is known by the teacher's statement as the authority"? This is answered by "yugapadupasiliṭṭhānaṃ" (of things in simultaneous close contact), etc. The connection is "the impossibility of things in simultaneous close contact." And why? It is said, "due to the absence of the other (posterior) in close contact." "Ato" (from this) means "due to the absence of simultaneous arising." "Vacanaṃ" (the statement) refers to the sutta "saro lopāsare" (1-26) and similar ones.

“Tại sao lại nói rằng quy tắc này nhằm mục đích điều chỉnh trong trường hợp có sự liên quan tuần tự?” Người ta có thể hỏi: “Tại sao không nói rằng quy tắc này nhằm mục đích cấm đoán, vì sự phát sinh đồng thời của cái trước và cái sau không được chấp nhận theo lời dạy của bậc thầy?” Để trả lời, tác giả nói: “yugapadupasiliṭṭhānaṃ”, v.v. Mối liên hệ là “yugapadupasiliṭṭhānam asambhavo” (sự tồn tại của những cái tiếp cận đồng thời là không thể). Tại sao? Tác giả trả lời: “aparassūpasilesikassābhāvato’ti” (vì không có cái sau tiếp cận). “Ato” (do đó) là do không có sự đạt được của cả hai một cách đồng thời. “Vacanaṃ” (lời nói, quy tắc) là kinh như “saro lopāsare”, v.v. (1-26).

142

15. Pañca

15. The Fifth

15. Năm

143

Avadhibhāvenāti ‘ato’ccādinā avadhittena, yassāti yo ādino, kāriyanti ‘ṭāṭe’ādikaṃ, pubbaparāpekkhattenāvisesāti yathā- ‘gāmā devadatto’ti vutte so tato pubbo parogeti viññāyatītyavadhibhāvassa pubbaparāpekkhattenāviseso, tathehāpi ‘‘ato yonaṃ ṭāṭe’’ti (2-41) vuccamāne ato pubbesaṃ yonaṃ athavā paresanti pubbaparāpekkhattenāvadhibhāvassāvisesāti maññate, pure viyātyanena sattamiyanti ettha vuttaṃ niddesavacane kāraṇamatidisati, vuttiyaṃ ‘narānamere’ti ettha apavādavippaṭisedhe satiparattā ṭāṭeādesānaṃ pavattiṃ ‘‘ādissā’’ti ettha vaṇṇayissāma, atha kimiminā vacanena nanu yato yattha pañcamī niddeso tattha sabbattha ‘‘mānubandho sarānamantā paro’’ (1-21) tyato ‘paro’tyanuvattetuṃ sakkāti tassānuvattitassa yonamiccanena sāmānādhikaraṇyā‘paresaṃ yonaṃ’tyayamattho viññāyate, tato pubbesaṃ pasaṅgoyeva natthīti, netadatthi, paroti tyanuvattamānaṃ ‘ato’ti pañcamyantena sambajjhamānaṃ na koci vāretā atthīti parato-kārato pubbesampi yonaṃ ṭāṭeādesā pappontīti vacaneneminā bhavitabbamevāti dassetumāha-‘vacane’ccādi, evañcarahi tadevodāharitabbaṃ, kiṃ ‘narānare’ tyudāhaṭanti ce, nesadoso, aññadatthaṃ kārīyamānamihā-pyatthavantaṃ hotīti, pubbako parihāroti byava hitanivattiyā pubbasutte vutto ‘‘saretopasilesikādhāro’’ti parihāro, na sambhavatīti iha sattamiyā abhāvā na sambhavati, vacanānantaranti pāṇiniyānaṃ niddiṭṭhaggahaṇamiva byavahitanivattiyā suttantaraṃ, te hi ‘‘tasmātyuttarassā’’tyettha (1-1-67) niddiṭṭhaggahaṇamanuvattiya tena pubbe viya byavahitanivattimpaṭipādenti.

By reason of being a limit, it refers to being a limit beginning with 'ato' (from this/that). 'Whose' means that which is the beginning. 'The task' refers to beginning with 'ṭāṭe.' There is no distinction due to expecting prior and subsequent, just as when it is said, 'Devadatta from the village,' it is understood that he is prior to and subsequent to that. Thus, there is no distinction in being a limit due to expecting prior and subsequent. Similarly, here, when 'ṭāṭe (substitutions) for 'yo' (plural suffix) after 'ato'' is stated, it is considered that there is no distinction in being a limit due to expecting prior and subsequent, meaning either 'for the 'yo's prior to 'ato'' or 'for the subsequent ones.' By 'as before,' it strongly indicates the reason in the injunctive statement mentioned here regarding the seventh case. In the exposition, regarding 'narānamere,' we will describe the occurrence of the ṭāṭe substitutions in 'ādissā' due to the preeminence of the exception-negation. Now, what is the purpose of this statement? Is it not possible to derive 'paro' (after) from ''mānubandho sarānamantā paro'' in every instance where there is a fifth-case instruction? Thus, when that 'paro' is connected with 'yonaṃ,' the meaning 'for the subsequent 'yo's' is understood, and there is no possibility for the prior ones. This is not the case. If 'paro' is inferred and connected with the word ending in the fifth case 'ato,' there is no one to prevent it. Thus, to show that these ṭāṭe substitutions can apply to the 'yo's prior to the 'kāra' due to the word 'paro,' it says 'vacane,' etc. If so, then that same example should have been given. Why was 'narānare' given as an example? This is no fault. What is done for another purpose can also be meaningful here. The previous solution is the solution 'saretopasilesikādhāro' mentioned in the earlier Sutta regarding the removal of an intervening element. 'It is not possible' means it is not possible here due to the absence of the seventh case. 'Immediately after the statement' refers to a different Sutta for the removal of an intervening element, like the niddiṭṭhaggahaṇa of the Pāṇinīyas. For they infer the niddiṭṭhaggahaṇa in ''tasmātyuttarassā,'' and thereby establish the removal of an intervening element, as before.

Với tư cách là giới hạn (avadhibhāvena), nghĩa là với tư cách là giới hạn của ‘ato’ và các từ tương tự, ‘yassa’ nghĩa là cái nào là khởi đầu, ‘kāriyaṃ’ là ‘ṭāṭe’ và các từ tương tự. Với sự tương đối giữa trước và sau, không có sự khác biệt (pubbaparāpekkhattenāvisesāti), ví dụ, khi nói ‘gāmā devadatto’ (Devadatta từ làng), người ta hiểu rằng anh ta ở trước hay sau đó, nên không có sự khác biệt về giới hạn do sự tương đối giữa trước và sau. Tương tự ở đây, khi nói ‘‘ato yonaṃ ṭāṭe’’ (2-41), người ta nghĩ rằng ‘yonaṃ’ của những cái trước ‘ato’ hoặc của những cái sau, nên không có sự khác biệt về giới hạn do sự tương đối giữa trước và sau. Với ‘pure viyātyanena sattamiyanti’, điều này chỉ ra nguyên nhân trong câu chỉ định được nói ở đây. Trong ‘vuttiyaṃ narānamere’, khi có sự bác bỏ quy tắc ngoại lệ (apavādavippaṭisedhe), chúng ta sẽ giải thích sự xuất hiện của các biến đổi ṭāṭeādesa do sự ưu tiên của quy tắc sau (parattā) trong ‘‘ādissā’’. Vậy câu này có ý nghĩa gì? Chẳng phải ở bất cứ đâu có chỉ định ở cách thứ năm (pañcamī niddeso), thì có thể tiếp tục ‘paro’ từ ‘‘mānubandho sarānamantā paro’’ (1-21) sao? Khi đó, với sự đồng nhất về cách (sāmānādhikaraṇyā) của ‘yonamiccanena’ với ‘paro’ được tiếp tục, ý nghĩa ‘paresaṃ yonaṃ’ được hiểu. Do đó, không có trường hợp nào cho những cái trước. Điều này không đúng. Không có ai ngăn cản ‘paro’ được tiếp tục lại liên kết với ‘ato’ ở cách thứ năm. Do đó, để chỉ ra rằng các biến đổi ṭāṭeādesa cũng áp dụng cho ‘yonaṃ’ của những cái trước ‘parato-kārato’, câu này là cần thiết, nên nói ‘vacane’ và các từ tương tự. Nếu vậy, tại sao lại phải đưa ra ví dụ đó? Nếu nói rằng tại sao lại đưa ra ‘narānare’ làm ví dụ, thì không có lỗi. Điều được thực hiện cho mục đích khác cũng có ý nghĩa ở đây. ‘Pubbako parihāro’ là sự bác bỏ trước đó, tức là sự bác bỏ được nói trong sūtra trước đó ‘‘saretopasilesikādhāro’’ do sự ngắt quãng (byava hitanivattiyā). ‘Na sambhavatīti’ nghĩa là không thể xảy ra ở đây do không có cách thứ bảy (sattamiya). ‘Vacanānantaranti’ là một sūtra khác do sự ngắt quãng, giống như sự chấp nhận chỉ định của các nhà ngữ pháp Pāṇini. Họ tiếp tục ‘niddiṭṭhaggahaṇaṃ’ trong ‘‘tasmātyuttarassā’’ (1-1-67) và bằng cách đó, họ thiết lập sự ngắt quãng như trước đây.

Anantaretivacanā paccāsattiyā nissayanaṃ viññāyate, katatthatāyāti vacanā jātiyātyāha- ‘paccāsatyā jātiṃ sannissāyā’ti jātiṃ sannissāya paccāsatyā karaṇabhūtāya nivattimāheti sambandho, iminā paccāsatti ñāyabyāpanañāyajātipadatthabyattipadatthesu paccāsattiñāyo jātipadatthoceha nissīyateti dasseti, na hi kevalaṃ jātiṃ nissāya byavahitanivatti vattuṃ sakkā, tathāhi yadettha paccāsattiñāyo na nissito, tadā byāpanañāyena byavahite cābyavahite cāsajjatīti jātiyā nissayane satyapi byavahitepi byāpyamānā jāti kena nivārīyate nāpi kevalaṃ paccāsattinnissāya byavahitanivatti vattuṃ sakkā, tathāhyasati jātisannissayena byattinissīyate, byattiyañca padatthe paṭilakkhiyaṃ lakkhaṇaṃ pavattatīti paccāsatti ñāyanissayanepyabyavahitampati yaṃ lakkhaṇaṃ bhinnaṃ tadabyavahite pavattaṃ, yampana byavahitampati bhinnaṃ lakkhaṇaṃ, tañca vacanappamāṇato mābhavatvassa byatthatāti byavahitepi pavattate, tasmā ubhopi nissāya nīyāti.

From the statement 'anantaretivacanā,' immediacy (paccāsatti) is understood as the basis. By 'katatthatāya,' meaning 'by reason of its purpose having been accomplished,' it says 'by reason of immediacy' regarding 'jāti.' The connection is: 'by resorting to the genus through immediacy as the means, it causes the cessation.' By this, it shows that the immediacy principle and the genus principle are resorted to here among the principles of immediacy, pervasion, genus, and explicit meaning of words. For it is not possible to speak of the cessation of an intervening element by merely resorting to genus. Indeed, if the immediacy principle is not resorted to here, then by the pervasion principle, it would apply to both intervening and non-intervening elements. Thus, even when resorting to genus, by what is the genus that pervades the intervening element prevented? Nor is it possible to speak of the cessation of an intervening element by merely resorting to immediacy. Indeed, in the absence of resorting to genus, the individual (byatti) is resorted to. And in the individual, the characteristic to be identified (lakkhaṇa) operates in the meaning of the word. Therefore, even when resorting to the immediacy principle, the characteristic that is different for the non-intervening element operates in the non-intervening element. And the characteristic that is different for the intervening element, by the authority of the statement, should not exist for it; therefore, it operates in the intervening element as well. Therefore, it is led by resorting to both.

Với ‘anantaretivacanā’, sự gần gũi (paccāsattiyā) được hiểu là sự nương tựa (nissayanaṃ). Với ‘katatthatāyāti vacanā’, nói ‘paccāsatyā jātiṃ sannissāyā’ do từ ‘jātiyā’, nghĩa là có mối liên hệ ‘nissāya jātiṃ nivattimāheti karaṇabhūtāya paccāsatyā’. Điều này chỉ ra rằng trong các khái niệm về sự gần gũi (paccāsatti ñāya), sự bao trùm (byāpana ñāya), loại (jāti ñāya), và sự rõ ràng của ý nghĩa từ (padatthabyatti), ở đây, sự gần gũi và loại được nương tựa. Không thể nói sự ngắt quãng chỉ dựa vào loại. Bởi vì nếu ở đây không nương tựa vào sự gần gũi, thì theo nguyên tắc bao trùm, nó sẽ áp dụng cho cả những cái bị ngắt quãng và không bị ngắt quãng. Ngay cả khi nương tựa vào loại, loại được bao trùm trong những cái bị ngắt quãng được ngăn chặn bởi cái gì? Cũng không thể nói sự ngắt quãng chỉ dựa vào sự gần gũi. Bởi vì nếu không có sự nương tựa vào loại, thì nương tựa vào cá thể (byatti). Và trong cá thể, một đặc điểm được nhận biết trong ý nghĩa từ sẽ xuất hiện. Do đó, ngay cả khi nương tựa vào nguyên tắc gần gũi, đặc điểm nào khác biệt đối với cái không bị ngắt quãng, thì nó xuất hiện trong cái không bị ngắt quãng. Còn đặc điểm nào khác biệt đối với cái bị ngắt quãng, thì nó cũng xuất hiện trong cái bị ngắt quãng để tránh sự vô ích của nó theo bằng chứng của lời nói. Do đó, cần phải nương tựa vào cả hai.

Visayadassanappasaṅge visayidassanamatthabyattikāraṇanti vākyantogadhapadānamatthampaṭhamaṃ dassetvā pacchā samāsādikaṃ dassetuṃ ‘kato’tyādikamāraddhaṃ, jātilakkhaṇoti abyavahitattajātisabhāvo, ‘osadhyo’ti ettha sakāre akārā parassa dhakārena byavahitassa yossa viyāvasesānampi sabbhāvato vuttaṃ-‘yoppabhutīna’nti, jāti sāmaññaṃ, yāvati visayeti gavādike yattake visaye, kāmacārato visaya parisamattiyā diṭṭhantamāha-‘taṃ yathe’ti, bhojayetīti ettha bhojayeitīti padacchedo, katohi jātyattho kasiṇoti yasmā sakalo brāhmaṇa jātisaṅkhāto attho parisamatto, tasmāti attho, idaṃ vuttaṃ hoti- ‘yāva diṭṭhambhojaye’ti vutte^* santāya sāmaññavutti brāhmaṇasaddappayogasāmatthiyā paccekambhojanakiriyā katā nāma hoti, yato kasiṇopi jātyattho parisamatto nāmāti.

In the context of showing the referent, showing the referent of the referent is the cause of explicitness of meaning. To first show the meaning of words included in the sentence and then show compounds, etc., the section beginning with 'kato' has been started. 'Nature of the genus' means the inherent nature of non-intervening. In 'osadhyo,' because of the existence of 'yassa' (whose) which is preceded by 'a' in 'sakāra' and intervened by 'dhakāra,' as well as the remaining similar elements, it is said, 'yoppabhutīnaṃ' (beginning with 'yo'). 'Jāti' is generality. 'As far as the range' means the extent of the range in things like cows. To illustrate the limit of the range due to free action, it says, 'taṃ yathe'ti. In 'bhojayetīti,' the word division is 'bhojaye' 'iti.' 'Because the meaning of the genus is complete' means 'because the entire meaning consisting of the Brahmin genus is complete.' This means: when it is said, 'feed as far as is seen,' by the power of using the word 'Brāhmaṇa' which has a general application, the act of feeding each one is accomplished, because the entire meaning of the genus is considered complete.

Khi có trường hợp hiển thị đối tượng (visayadassanappasaṅge), việc hiển thị chủ thể (visayidassanamatthabyattikāraṇanti) là nguyên nhân của sự rõ ràng về ý nghĩa. Để hiển thị ý nghĩa của các từ trong câu trước, sau đó hiển thị các từ ghép, v.v., ‘kato’ và các từ tương tự được bắt đầu. ‘Jātilakkhaṇoti’ là bản chất của loại do không bị ngắt quãng. Trong ‘osadhyo’, do sự hiện diện của các trường hợp khác ngoài ‘yo’ bị ngắt quãng bởi ‘dhakāra’ sau ‘akāra’ trong ‘sakāra’, nên nói ‘yoppabhutīnaṃ’. ‘Jāti’ là chung. ‘Yāvati visaye’ nghĩa là trong bao nhiêu đối tượng như bò, v.v. Để chỉ ra ví dụ về sự hoàn thành của đối tượng do sự tự do (kāmacārato), nói ‘taṃ yathe’. Trong ‘bhojayetīti’, cách chia từ là ‘bhojaye’ và ‘itīti’. ‘Katohi jātyattho kasiṇoti’ nghĩa là vì toàn bộ ý nghĩa của loại, tức là brāhmaṇa, đã hoàn thành, nên có ý nghĩa đó. Điều này có nghĩa là: khi nói ‘yāva diṭṭhambhojaye’, do khả năng sử dụng từ ‘brāhmaṇa’ có ý nghĩa chung, hành động cúng dường từng người được thực hiện. Bởi vì toàn bộ ý nghĩa của loại đã hoàn thành.

‘‘Byañjane dīgharassā’’ti (1-33) sutte byañjaneti sattamī pubbassa dīghādividhimhi caritattā ‘‘saramhā dve’’ti (1-34) ettha saramhāti pañcamyaka tatthā, tato pañcamīniddesassa balīyattaṃ, tato ‘‘sattamiyaṃ pubbassa’’ ‘‘pañcamiyaṃ parassā’’ti dvinnaṃ parassa samuṭṭhāpane ‘byañjane’ti sattamī parassa kāriya yogitāya atthato vibhattivipariṇāmena chaṭṭhībhāvena pariṇamatī… dvinnaṃ suttānaṃ vippaṭisedhe parassa balī yattāvāti etādisasāmatthiyasabbhāvato vuttaṃ-‘chaṭṭhīpakappanāpi pureviya sāmatthiyā’ti.

In the Sutta ''Byañjane dīgharassā'' (1-33), 'byañjane' is in the seventh case, as the long, etc., rule applies to the preceding element. In ''saramhā dve'' (1-34), 'saramhā' is in the fifth case. Therefore, the fifth-case instruction has greater force. Therefore, in the context of the operation of the subsequent for both ''sattamiyaṃ pubbassa'' (for the preceding in the seventh case) and ''pañcamiyaṃ parassā'' (for the subsequent in the fifth case), the seventh case 'byañjane,' due to its appropriateness for the subsequent action, is transformed into the sixth case through the transformation of the case ending in meaning. ... Due to the existence of such a capability, that is, the greater force of the subsequent in the conflict of the two Suttas, it is said, 'The assumption of the sixth case is also by capability, as before.'

Trong sūtra ‘‘Byañjane dīgharassā’’ (1-33), ‘byañjane’ ở cách thứ bảy. Vì quy tắc kéo dài, v.v., đã được áp dụng cho nguyên âm trước đó, nên ‘‘saramhā dve’’ (1-34) không có cách thứ năm ‘saramhāti’. Do đó, chỉ định ở cách thứ năm mạnh hơn. Do đó, khi hai quy tắc ‘‘sattamiyaṃ pubbassa’’ (cho nguyên âm trước ở cách thứ bảy) và ‘‘pañcamiyaṃ parassā’’ (cho nguyên âm sau ở cách thứ năm) xuất hiện, ‘byañjane’ ở cách thứ bảy biến đổi thành cách thứ sáu về mặt ý nghĩa do khả năng áp dụng cho hành động của nguyên âm sau… và do khả năng của sự ưu tiên của quy tắc sau khi hai sūtra mâu thuẫn, nên nói ‘chaṭṭhīpakappanāpi pureviya sāmatthiyā’ (sự giả định cách thứ sáu cũng như trước đây do khả năng).

144

16. Ādissa

145

Kiñci antassa sampattanti yaṃ ṭānubandhamanekavaṇṇaṃ na hoti, taṃ ‘‘chaṭṭhiyantasse’’ (1-17) tyantassa pattaṃ, kiñci sabbasseti ‘‘ṭānubandhānekavaṇṇā sabbasseti’’ (1-19) ṭānubandhamanekavaṇṇañca kāriyaṃ sabbassa pattaṃ.

Something applies to the end: that which does not have a ṭa-anubandha and is not multi-syllabic, that applies to the end by ''chaṭṭhiyantasse'' (1-17). Something applies to the whole: ''ṭānubandhānekavaṇṇā sabbasseti'' (1-19) means the action that has a ṭa-anubandha and is multi-syllabic applies to the whole.

‘Kiñci antassa sampattanti’ nghĩa là bất cứ cái gì không có ‘ṭānubandha’ và không có nhiều âm tiết, thì nó áp dụng cho âm cuối theo ‘‘chaṭṭhiyantasse’’ (1-17). ‘Kiñci sabbasseti’ nghĩa là bất cứ hành động nào có ‘ṭānubandha’ và nhiều âm tiết, thì nó áp dụng cho toàn bộ theo ‘‘ṭānubandhānekavaṇṇā sabbasseti’’ (1-19).

Yadantabhāvikāriyaṃtyādinā vacanaphalamupadassento ‘chaṭṭhīyantasse’tīmassāpavādo yaṃ yogoti dasseti, tassāyama pavādo hotu ṭānubandhādikāriyaṃ kathanti āha-‘ṭānubandhe’ccādi, vippaṭisedhāti apavādavippaṭisedhā, ‘‘chaṭṭhiyantasse’ti hi ussaggo, tassāpavādā ‘‘ādissa’’ ‘‘ṭānubandhānekavaṇṇā sabbasse’’tyete, ‘‘ādissā’’tīmassāvakāso ‘terasā’ti, ‘‘ṭānubandhānekavaṇṇā sabbassā’’tīmassāvakāso ‘esu, anenā’ti, ihobhayampappoti ‘‘ato yonaṃ ṭāṭe’’ (2-41) ‘‘narānare’’ ‘‘atena’’ (2-108) ‘‘janenā’’ti (tattha) ‘‘ṭānubandhānekavaṇṇā sabbasse’’tīdampavattatīti tesamapavādānaṃ vippaṭisedhā sabbādeso bhavati.

By 'yadantabhāvikāriyaṃ,' etc., showing the result of the statement, it shows that the rule ''chaṭṭhīyantasse'' has an exception, which is the rule 'yogoti.' Let this be an exception to that. How does the action with a ṭa-anubandha occur? It says 'ṭānubandhe,' etc. 'Vippaṭisedhāti' means 'due to the negation of the exception.' Indeed, ''chaṭṭhiyantasse'' is the general rule. Its exceptions are ''ādissa'' and ''ṭānubandhānekavaṇṇā sabbasse.'' The scope of ''ādissā'' is 'terasā.' The scope of ''ṭānubandhānekavaṇṇā sabbassā'' is 'esu, anenā.' Here, both apply: ''ato yonaṃ ṭāṭe,'' ''narānare,'' ''atena,'' ''janenā.'' Thus, ''ṭānubandhānekavaṇṇā sabbasseti'' also operates. Therefore, due to the negation of these exceptions, a substitution of the whole takes place.

Bằng cách chỉ ra kết quả của lời nói với ‘yadantabhāvikāriyaṃtyādinā’, nó cho thấy rằng quy tắc này là một ngoại lệ của ‘‘chaṭṭhīyantasse’’. Hãy để điều này là một ngoại lệ. Vậy hành động có ‘ṭānubandha’ và các từ tương tự thì sao? Nói ‘ṭānubandhe’ và các từ tương tự. ‘Vippaṭisedhāti’ nghĩa là sự bác bỏ các ngoại lệ. ‘‘Chaṭṭhiyantasse’’ là quy tắc chung. Các ngoại lệ của nó là ‘‘ādissa’’ và ‘‘ṭānubandhānekavaṇṇā sabbasse’’. Trường hợp áp dụng của ‘‘ādissā’’ là ‘terasā’. Trường hợp áp dụng của ‘‘ṭānubandhānekavaṇṇā sabbassā’’ là ‘esu, anenā’. Ở đây, cả hai đều áp dụng trong ‘‘ato yonaṃ ṭāṭe’’ (2-41), ‘‘narānare’’, ‘‘atena’’ (2-108), ‘‘janenā’’ (ở đó). Điều này cũng áp dụng ‘‘ṭānubandhānekavaṇṇā sabbasse’’. Do sự bác bỏ các ngoại lệ đó, biến đổi toàn bộ xảy ra.

‘‘Chaṭṭhiyantassā’’ti dasasadde-ntassa pattopi tadapavādattā ‘‘ādissā’’tiādibhūtassa dakārassa hotīti āha ‘dakārassaro’ti.

Although ''chaṭṭhiyantassā'' applies to the end of the word 'dasa,' due to its being an exception to that, it applies to the initial 'dakāra' by ''ādissā.'' Thus, it says, 'dakārassaro.'

Mặc dù ‘‘chaṭṭhiyantassā’’ áp dụng cho âm cuối của từ ‘dasa’, nhưng do nó là một ngoại lệ, nó áp dụng cho âm ‘dakāra’ là âm đầu của ‘ādissā’. Do đó, nói ‘dakārassaro’.

146

17. Chaṭṭhī

147

Kotthonta saddasseccāha-‘antovasāna’miccādi, ‘‘vaṇṇassantassa’’ti (1-1-52) sutte vaṇṇaggahaṇamantavisesanāyopadiṭṭhaṃ pāṇininā-antassa padassa vākyassa vā mābhavī’ti, iha tvanatthakaṃ vaṇṇaggahaṇaṃ byavacchejjābhāvāti dassetumāha-‘so ce’ tyādi, nanu brahmassāti visesanatthena vattumicchito mahābrahmasaddo chaṭṭhīniddiṭṭho nāmāti ‘‘brahmassu vā’’ti (2-194) uādeso ‘‘chaṭṭhiyantassā’’ti antabrahmasaddassa pappoti, tathā sati ‘na hi chaṭṭhī niddiṭṭhassa antaṃ padaṃ vākyaṃ vā sambhavatī’ti kasmā vuttanti, vuccate- na visesanatthenākkhepamattena mahābrahmasaddo chaṭṭhī niddiṭṭho nāma bhavatīti na brahmasaddassa sabbassādesappasaṅgo, mahābrahmasadde vā brahmasaddo atthīti tassāntassa uttaṃ vidhīyate.

Regarding the word ‘koṭṭhonta’, he says, “‘antovasāna’ (ending part)” and so on. In the Sutta, “‘vaṇṇassantassa’” (1-1-52), the taking of the word ‘vaṇṇa’ (letter/sound) was taught by Pāṇini to specify the ‘anta’ (end) so that it would not be for a word or a sentence. Here, however, the taking of ‘vaṇṇa’ is meaningless due to the absence of anything to be excluded; to show this, he says, “‘so ce’ (if that)” and so on. Is it not that the word ‘mahābrahma’, which is intended to be spoken in the sense of a qualifier, is designated by the genitive case ‘brahmassa’? Therefore, does not the substitution ‘u’ (in “brahmassu vā” (2-194)) apply to the ‘anta’ of the word ‘brahma’ due to “‘chaṭṭhiyantassa’” (of that ending in the genitive case)? If so, why is it said, ‘Indeed, there cannot be an end (anta) to a word or a sentence designated by the genitive case’? It is said: The word ‘mahābrahma’ is not designated by the genitive case merely by being implied in the sense of a qualifier, so there is no occasion for the entire word ‘brahma’ to be substituted. Or, the word ‘brahma’ is present in the word ‘mahābrahma’, and the substitution is prescribed for its ‘anta’.

Đối với từ "kotthonta", v.v., người ta nói "antovasāna" (kết thúc). Trong kinh "vaṇṇassantassa" (1-1-52), việc lấy "vaṇṇa" (âm tiết) được Pāṇini chỉ ra để đặc tả cái cuối cùng, để nó không xảy ra với từ hoặc câu cuối cùng. Nhưng ở đây, việc lấy "vaṇṇa" là vô nghĩa vì không có gì để loại trừ, để chỉ ra điều đó, người ta nói "so ce" (nếu vậy), v.v. Chẳng phải từ "mahābrahma" (Đại Phạm thiên) được muốn nói đến với ý nghĩa đặc biệt là "brahmassa" (của Phạm thiên) được chỉ định bằng cách dùng cách cấp sáu (chaṭṭhī) sao? Và chẳng phải sự thay thế bằng "u" trong "brahmassu vā" (2-194) xảy ra với "brahmasaddo" (từ "brahma") cuối cùng của "chaṭṭhiyantassa" (cái có tận cùng là cách cấp sáu) sao? Nếu vậy, tại sao lại nói rằng "quả thật, không thể có từ hay câu cuối cùng của cái được chỉ định bằng cách cấp sáu"? Người ta nói rằng: Từ "mahābrahma" không được gọi là cái được chỉ định bằng cách cấp sáu chỉ bằng cách ám chỉ với ý nghĩa đặc biệt, nên không có sự nguy hiểm của việc thay thế toàn bộ từ "brahma". Hoặc từ "brahma" có trong từ "mahābrahma", nên sự thay thế bằng "u" được quy định cho cái cuối cùng của nó.

148

18. Vānu

149

‘‘Chaṭṭhiyantasse’’tyanenevāvisesena vānubandhakāriyepyantassa siddhe kimatthoyamārambhotyāsaṅkiya ṭānubandhātyādinā vacanaphalamupadassento ‘bādhakabādhanattho-yamārambho’ti-vadati, tathāhi ‘‘chaṭṭhiyantasse’’tyassa bādhako ‘‘ṭānubandhānekavaṇṇā sabbasse’’ti, tassa ca ‘‘vānubandho’’tyayaṃ yogo bādhakoti bādhakabādhanattho sampajjate, apaiccayamupasaggo vajjane nīvāraṇe, panayane vā vattateti apodyante ussaggalakkhaṇāni vajjīyante nīvārīyante apanīyante nenetyapavādo, suttekadesena suttamevopalakkhitanti antassa‘chaṭṭhiyantassā’ti suttassa apavādo antāpavādo, ussajjate nivattīyatyapavādenetyussaggo, ussaggāpavādakkamo panettha evaṃ veditabbo ‘‘chaṭṭhiyantasse’’tyussaggo, tadapavādā ‘‘ṭānubandhānekavaṇṇā sabbassa’’ ‘‘ukānubandhādyantā’’ ‘‘mānubandho sarā namantā paro’’ti, ‘‘ṭānubandhānekavaṇṇā sabbasse’’tyussaggo, tada pavādā ‘‘vānubandho’’ ‘‘mānubandho sarānamantā paro’’ti.

Since the ‘anta’ (end) for the effect with the ‘vā’ marker is already established by “‘chaṭṭhiyantassa’” (of that ending in the genitive case) without qualification, what is the purpose of this commencement? Having thus raised the doubt, he indicates the fruit of the statement with “ṭānubandhā” and so on, and says, “this commencement is for the purpose of overturning a suppressor.” Thus, the suppressor of “‘chaṭṭhiyantassa’” is “‘ṭānubandhānekavaṇṇā sabbassa’” (for the entire word having a ‘ṭa’ marker and multiple letters), and this rule “‘vānubandho’” (having a ‘vā’ marker) suppresses that suppressor. Thus, the purpose of overturning a suppressor is achieved. The prefix ‘apa’ means avoiding, preventing, or removing. Therefore, ‘apavādo’ means that the characteristics of the general rule are avoided, prevented, or removed by it. A part of the Sutta implies the entire Sutta; thus, the ‘apavādo’ of the Sutta “‘chaṭṭhiyantassa’” is ‘antāpavādo’ (suppressor of the end). ‘Ussaggo’ is that which is issued or that which is discontinued by a suppressor. The sequence of general rules and suppressors here should be understood as follows: “‘chaṭṭhiyantassa’” is the general rule. Its suppressors are “‘ṭānubandhānekavaṇṇā sabbassa’” (for the entire word having a ‘ṭa’ marker and multiple letters), “‘ukānubandhādyantā’” (those having a ‘u’ marker at the beginning or end), and “‘mānubandho sarā namantā paro’” (the ‘ma’ marker comes after the ‘anta’ of a vowel). “‘ṭānubandhānekavaṇṇā sabbasse’” is a general rule. Its suppressors are “‘vānubandho’” (having a ‘vā’ marker) and “‘mānubandho sarānamantā paro’” (the ‘ma’ marker comes after the ‘anta’ of a vowel).

Khi nghi ngờ rằng "chaṭṭhiyantassa" (đối với cái có tận cùng là cách cấp sáu) đã đủ để hoàn thành công việc của vānubandha (cái có hậu tố vā) mà không cần đặc biệt, thì tại sao lại bắt đầu điều này? Người ta nói rằng "bādhakabādhanattho-yamārambho" (sự khởi đầu này nhằm mục đích bác bỏ sự bác bỏ), bằng cách chỉ ra kết quả của câu nói với "ṭānubandhā" (cái có hậu tố ṭa), v.v. Thật vậy, "ṭānubandhānekavaṇṇā sabbassa" (tất cả những gì có hậu tố ṭa và nhiều âm tiết) là sự bác bỏ của "chaṭṭhiyantassa" (đối với cái có tận cùng là cách cấp sáu), và "vānubandho" (cái có hậu tố vā) là sự bác bỏ của nó. Như vậy, điều này trở thành sự bác bỏ của sự bác bỏ. "Apa" là một tiền tố có nghĩa là loại bỏ, ngăn cản hoặc gạt bỏ. Do đó, "apavādo" (sự bác bỏ) là cái mà các dấu hiệu của tiền tố được loại bỏ, ngăn cản hoặc gạt bỏ. Một phần của kinh được dùng để chỉ toàn bộ kinh. Do đó, "antāpavādo" (sự bác bỏ cái cuối cùng) là sự bác bỏ của kinh "chaṭṭhiyantassa" (đối với cái có tận cùng là cách cấp sáu) cuối cùng. "Ussaggo" (sự quy định chung) là cái bị loại bỏ, bị ngăn cản bởi sự bác bỏ. Trình tự của "ussagga" và "apavāda" ở đây nên được hiểu như sau: "chaṭṭhiyantassa" là "ussagga". Các "apavāda" của nó là "ṭānubandhānekavaṇṇā sabbassa" (tất cả những gì có hậu tố ṭa và nhiều âm tiết), "ukānubandhādyantā" (những gì có hậu tố uka ở đầu và cuối), "mānubandho sarā namantā paro" (cái có hậu tố ma sau nguyên âm không phải ở cuối). "ṭānubandhānekavaṇṇā sabbassa" là "ussagga". Các "apavāda" của nó là "vānubandho" (cái có hậu tố vā) và "mānubandho sarānamantā paro" (cái có hậu tố ma sau nguyên âm không phải ở cuối).

150

19. Ṭānu

151

Chaṭṭhīniddiṭṭhasseccādinā vacanārambhappayojanākhyānenāntādesāpavādo yaṃ yogoti bravīti, paccekamabhisambandhoti so ṭakārānubandho cādesotiādinā, kassa sabbassa bhavaticcāha-‘chaṭṭhī niddiṭṭhasse’ccādi, nanu ca ṭeādesopyanekavaṇṇoeva dvivaṇṇasamudāyattātyāsaṅkiyāha-‘upalakkhiye’ccādi, anubadhyate payoge asuyyamānepi payojanavasenānusarīyatītyanubandho, upadese yevopalakkhiya nivattatetyanenetaṃ dasseti ‘uccāritavināsinonubandhā’ti, upadese paṭhamuccāraṇe.

By explaining the purpose of commencing the statement with “‘chaṭṭhīniddiṭṭhassa’” (of that designated by the genitive case) and so on, he states that this rule is a suppressor of the ‘anta’ (end) substitution. With “paccekamabhisambandho” (mutual connection individually), he says, “so ṭakārānubandho cādeso” (that ‘ṭa’ marker is also a substitution) and so on. For what does the ‘sabbassa’ (entire word) occur? He says, “‘chaṭṭhī niddiṭṭhassa’” (of that designated by the genitive case) and so on. But is not the ‘ṭa’ substitution also multi-lettered, being a compound of two letters? Anticipating this, he says, “‘upalakkhiya’” (having implied) and so on. ‘Anubandho’ means that which is followed for the sake of its purpose, even if not heard in the usage. By “upadese yevopalakkhiya nivattate” (it is only implied in the instruction and then ceases), this shows that ‘uccāritavināsinonubandhā’ (markers are destroyed after being uttered). ‘Upadese’ means in the first utterance.

Bằng cách giải thích mục đích của việc bắt đầu câu nói với "chaṭṭhīniddiṭṭhassa" (của cái được chỉ định bằng cách cấp sáu), v.v., người ta nói rằng đây là một "yoga" (quy tắc) bác bỏ sự thay thế ở cuối. "Paccekamabhisambandho" (mối liên hệ riêng lẻ) là "so ṭakārānubandho cādesoti" (cái có hậu tố ṭa là sự thay thế), v.v. Đối với cái nào mà toàn bộ điều này xảy ra? Người ta nói "chaṭṭhī niddiṭṭhassa" (của cái được chỉ định bằng cách cấp sáu), v.v. Chẳng phải sự thay thế bằng "ṭe" cũng có nhiều âm tiết, vì nó là một tập hợp của hai âm tiết sao? Nghi ngờ điều đó, người ta nói "upalakkhiya" (sau khi được chỉ ra), v.v. "Anubandha" (hậu tố) là cái được theo dõi vì mục đích của nó, ngay cả khi không được nghe thấy trong cách dùng. Điều này được chỉ ra bằng cách nói rằng nó được chỉ ra và biến mất trong "upadesa" (sự hướng dẫn) ngay lập tức, tức là "uccāritavināsinonubandhā" (các hậu tố biến mất sau khi được phát âm). "Upadese" (trong sự hướng dẫn) có nghĩa là trong lần phát âm đầu tiên.

152

20. Ñakā

153

Ādyantāti vutte kathamavayavātyayamattho labbhatī tyāha-‘ādyantasaddānami’ccādi, ādyantasaddānaṃ niyatavayavavācittā avayavassa cāvayavināmantarenā sambhavato sāmatthiyāvayavī lakkhīyati, chaṭṭhiyātyanuvuttito vāvayavāvayavisambandhesā chaṭṭhī, tāya niddiṭṭhassātyayamattho viññāyateti vuttiyaṃ-‘chaṭṭhīniddiṭṭhassā’ti (vuttaṃ), teneva paccayavidhimhi kūppaccayādayo na dosā bhavantīti, atoyevāti tadavayavācittatoyeva, taggahaṇeneti avayavaggahaṇena, katākatappasaṅgittāti otte katepi akatepi vukāgamassa pasaṅgato, bhūyattattā hi ottassa bhūggahaṇe sati katepi otte vukāgamena bhavitabbamakatepi tatova ‘‘katākatappa saṅgī yo vidhi sanicco’’ti niccattā ottaṃ bādhitvā vukāgamo hoti, atha vukāgame pacchā tena na bhavitabbanti āha-‘antāvayave’ccādi.

When ‘ādyanta’ (beginning and end) is stated, how is the meaning of ‘avayava’ (part) obtained? He says, “‘ādyantasaddānaṃ’” (of the words ‘ādi’ and ‘anta’) and so on. Since the words ‘ādi’ and ‘anta’ inherently denote parts, and since a part cannot exist without its whole, the whole is implied by capability. Or, due to the continuation of the genitive case, this genitive case is in the relation of part-to-whole, and by it, the meaning “‘chaṭṭhīniddiṭṭhassā’” (of that designated by the genitive case) is understood. Therefore, it is said in the commentary: “‘chaṭṭhīniddiṭṭhassā’” (of that designated by the genitive case). By this, in the rule for suffixes, suffixes like ‘kū’ are not faults. ‘Atoyeva’ (for this very reason) means for the very reason of denoting its part. ‘Taggahaṇena’ (by the taking of that) means by the taking of the part. ‘Katākatappasaṅgittāti’ means due to the application of the ‘vuk’ augmentation whether the ‘otta’ substitution is made or not. For, if ‘bhū’ is taken, then whether the ‘otta’ is made or not, the ‘vuk’ augmentation must occur; even if not made, it comes from there. Therefore, “‘katākatappasaṅgī yo vidhi sanicco’” (a rule that applies whether made or not is permanent); being permanent, it suppresses ‘otta’ and the ‘vuk’ augmentation occurs. Then, it should not occur after the ‘vuk’ augmentation. He says, “‘antāvayave’” (in the final part) and so on.

Khi nói "ādyantā" (đầu và cuối), làm thế nào mà ý nghĩa "avayavā" (bộ phận) lại được hiểu? Người ta nói "ādyantasaddānaṃ" (của các từ "đầu" và "cuối"), v.v. Vì các từ "đầu" và "cuối" có nghĩa là bộ phận cố định, và vì một bộ phận không thể tồn tại nếu không có toàn thể, nên toàn thể được ngụ ý bởi sức mạnh của ngữ cảnh. Hoặc vì "chaṭṭhiyā" (cách cấp sáu) được tiếp tục, nên đây là cách cấp sáu trong mối quan hệ bộ phận-toàn thể. Bằng cách đó, ý nghĩa "chaṭṭhīniddiṭṭhassa" (của cái được chỉ định bằng cách cấp sáu) được hiểu, như đã nói trong "vuttiyaṃ" (chú giải). Do đó, trong quy tắc về hậu tố, các hậu tố "kū" không phải là lỗi. "Atoyeva" (chỉ từ đó) có nghĩa là chỉ từ việc là bộ phận của nó. "Taggahaṇena" (bằng cách lấy đó) có nghĩa là bằng cách lấy bộ phận. "Katākatappasaṅgittā" (vì sự nguy hiểm của việc đã làm và chưa làm) có nghĩa là vì sự nguy hiểm của việc thêm "vuka" xảy ra cho dù "otta" (sự thay thế bằng "o") đã được thực hiện hay chưa. Thật vậy, vì "otta" là chủ yếu, nếu có việc lấy "bhū", thì việc thêm "vuka" phải xảy ra cho dù "otta" đã được thực hiện hay chưa. Vì vậy, "katākatappasaṅgī yo vidhi sanicco" (quy tắc nào có nguy cơ xảy ra cho cả cái đã làm và chưa làm thì là vĩnh viễn), do đó, vì tính vĩnh viễn, việc thêm "vuka" xảy ra sau khi bác bỏ "otta". Sau đó, khi "vuka" được thêm vào, nó không nên xảy ra. Người ta nói "antāvayave" (ở bộ phận cuối cùng), v.v.

154

21. Mānubandho

155

Yadiniddhāraṇe chaṭṭhī antassāvisesitattā avisesena yato kutoci antato bānubandho paro siyā, na hi dutiyaṃ saraggahaṇamatthi, yenānto visesīyateccāha-‘niddhāraṇa’miccādi, kāraṇamāha-‘sutattā’ti, ‘sarāna’nti sutattāti attho, tena ‘‘sutānumitesusutasambandhobalavā’’ti rundhatītetthadhakārassā numitassa maṃ na hotīti dīpeti, samāna jātiyasseva loke niddhāraṇappatīti hoticcāha-‘tathā hi’ccādi, yathā’kaṇhā gāvīnaṃ sampannakhīratamā’ti vutte avisesitattepi kaṇhāya kaṇhāgāvīyeva patīyate, tathehāpi sarānaṃ majjhe antātyantattena niddhāriyamāno samānajātiyo saroyeva patīyate, tena sarānaṃ yevāntāparo bhavissatīti bhāvo, visesanattoti ‘‘ñilatasse’’ti (5-163) sutte assāti vutte ayameveti niyamābhāvā yassakassaci akārassa ñippatti, tenāniṭṭhappattīti lānusaṅgisseva assāti lassa yaṃ visesanattaṃ taṃ attho payojanamassa ‘‘kattarilo’’ti (5-18) lakārassāti visesanattho lakāro, idhevāti imasmiṃ ‘‘mānubandho’’tiādisutteyeva.

If, in the genitive case of specification, the ‘anta’ is unspecified, then the ‘bā’ marker (in ‘bānubandho’) could occur after the ‘anta’ from anywhere without specific relation. Indeed, there is no second taking of ‘sara’ (vowel) by which the ‘anta’ might be specified. He says, “‘niddhāraṇaṃ’” (specification) and so on. He states the reason: “‘sutattā’” (because it is heard). The meaning is, because “‘sarānaṃ’” (of vowels) is heard. This shows that “‘sutānumitesusutasambandhobalavā’” (among what is heard and what is inferred, the connection of what is heard is stronger), thus in ‘rundhatī’, the implied ‘maṃ’ of the ‘dhā’ marker does not occur. He says, “‘tathā hi’” (just as) and so on, that in the world, specification is understood only for things of the same class. Just as when it is said, “‘kaṇhā gāvīnaṃ sampannakhīratamā’” (the black one among cows is the richest in milk), even if unspecified, the black cow herself is understood as the black one. Similarly, here, among vowels, the ‘anta’ being specified as ‘anta’ is understood to be a vowel of the same class. Therefore, it means it will occur only after the ‘anta’ of vowels. “‘Visesanatto’” (by way of specification) means that in the Sutta “‘ñilatasse’” (5-163), when ‘assa’ is stated, there is no rule that it must be this one, so the ‘ñi’ substitution of any ‘a’ vowel, thereby leading to an undesirable result. Therefore, the specification of ‘assa’ that pertains only to ‘la’ is the purpose of this for the ‘la’ marker in “‘kattarilo’” (5-18). So ‘lakāra’ (the letter ‘la’) is the specifying factor. “‘Idheva’” (only in this) means only in this Sutta, “‘mānubandho’” (the ‘ma’ marker) and so on.

Nếu trong "niddhāraṇa" (sự xác định), cách cấp sáu không đặc tả cái cuối cùng, thì "bānubandha" (cái có hậu tố ba) có thể xảy ra sau cái cuối cùng từ bất cứ đâu mà không có sự đặc tả. Thật vậy, không có việc lấy nguyên âm thứ hai để đặc tả cái cuối cùng. Người ta nói "niddhāraṇaṃ" (sự xác định), v.v. Người ta nói lý do là "sutattā" (vì đã nghe). Ý nghĩa là "sarānaṃ" (của các nguyên âm) vì đã nghe. Do đó, "sutānumitesusutasambandhobalavā" (mối quan hệ của cái đã nghe mạnh hơn trong những cái đã nghe và những cái được suy ra) cho thấy rằng "maṃ" không xảy ra đối với "dhakāra" (âm "dha") được suy ra trong "rundhatītettha". Người ta nói "tathā hi" (thật vậy), v.v., vì trong thế gian, sự xác định chỉ được hiểu là của cùng một loại. Giống như khi nói "kaṇhā gāvīnaṃ sampannakhīratamā" (con bò đen là con có nhiều sữa nhất trong số các con bò), ngay cả khi không được đặc tả, chỉ có con bò đen được hiểu là con bò đen. Tương tự như vậy ở đây, trong số các nguyên âm, cái cuối cùng được xác định là cái cuối cùng, chỉ có nguyên âm cùng loại được hiểu. Do đó, ý nghĩa là "mānubandha" sẽ xảy ra sau cái cuối cùng của chính các nguyên âm. "Visesanattoti" (vì có tính đặc tả) có nghĩa là trong kinh "ñilatasse" (5-163), khi nói "assa" (của cái này), vì không có quy tắc "chỉ cái này", nên "ñippatti" (sự xuất hiện của ñi) xảy ra đối với bất kỳ "akāra" (âm "a") nào, dẫn đến kết quả không mong muốn. Do đó, "lānusaṅgisseva assāti" (chỉ của cái có liên quan đến "la") là ý nghĩa đặc tả của "la", và mục đích của nó là "kattarilo" (5-18) là "lakārassa" (của "lakāra"). "Visesanattho lakāro" (lakāra có ý nghĩa đặc tả). "Idhevāti" (chỉ ở đây) có nghĩa là chỉ trong kinh "mānubandho" (cái có hậu tố ma), v.v.

156

22. Vippaṭi

157

Paroti vattate, so cāññādhikyaiṭṭhādyanekatthopi idha iṭṭha vācī daṭṭhabbo, kammabyatihāreghaṇiti kammabyatihāro kiriyāparivattanaṃ bhāvaviseso tasmiṃ ‘bhāvakārakesvaghaṇghakā’’ti (5-44) sāmaññena vihitattā vippaṭisedhananti atthe ghaṇi vippaṭī sedho, tenāha-‘sāmaññe’ccādi, vippaṭisedhasaddassa atthamāha-‘aññamaññapaṭisedho’ti, saṃsiddhiyaṃ vattamānopi sidhi upasaggasambandhe nātthantarepi hotīti aññamaññavirodhotyattho, vippaṭisedhasaddassa loke virodhavācittena pasiddhattamāha ‘tathā hi’ccādinā, kathampana pamāṇabhūtassācariyassa vacanesu aññamaññavirodho sambhavatīccāsaṅkiya ubhinnaṃ sāvakāsatte sati sambhavati nāññathāti ‘dvinna’miccādi vuttigantho pavattoti vattuṃ ‘socā’tiādimāha aññamaññānajjhāsiteti aññamaññenānakkante apariggahiteti vuttaṃ hoti, anubhayatāginīti yo visayekadeso ubhayanna bhajate tasmiṃ anubhayabhāgini visayekadese, sāmaññavisayo dvinnaṃ vidhīnaṃ sādhāraṇo visayo, tattha pavattippasaṅge sati soca vippaṭisedho jāyatīti sambandho, iminā vippaṭisedhassa visayo pavattippasaṅgo visayavisayīnamabhedena sutte ‘vippaṭisedho’tivuttoti ‘dvinna’miccādinā vuttigantho racitoti dīpeti, paro hotī tividhidassitoti iminā yadi niyamo-bbhūpagato siyā, tadā ‘parovahotī’ti vadeyyāti dasseti, pāṇiniyā hi jātiyaṃ padatthe sakimeva lakkhaṇaṃ pavattatīti caritatthattā visayantare dvinnampi lakkhaṇānamappavattiyaṃ paraṃ pacchimaṃ kāriyanti vidhyatthamidaṃ vacanaṃ, byattiyantu padatthe latvādīnamiva pariyāyappasaṅge niyamatthanti paṭipannā, idha pana jātiyaṃ byattiyañca dvinnampi suttānamappavattiyameva vidhyatthamevidaṃ vacanaṃ, na niyamatthampīti paṭipādetumāha-‘tathāhi’ccādi, kāmacārato parisamāpīyateti sambandho, kāmato parisamāpanañcetissā sabbasmiṃ attano gocare avicchedabyāpanena pavattisabbhāvato.

‘Para’ is current. And although it has many meanings such as 'other', 'superior', 'desired', etc., here it should be understood as meaning 'desired'. The word vippaṭisedha takes the ghaṇ suffix in the sense of kammabyatihāra, which is the interchange of actions, a specific state, because the ghaṇ suffix is generally prescribed in the sense of agent and action. Hence it is said, ‘generally’, etc. The meaning of the word vippaṭisedha is given as ‘mutual contradiction’. Although saṃsiddhi (accomplishment) is current, sidhi also occurs in other meanings when connected with a prefix, hence 'mutual opposition'. To show that the word vippaṭisedha is commonly known in the world to mean 'opposition', it is said 'thus indeed', etc. But how can mutual opposition arise in the words of a Teacher who is an authority? Having doubted thus, it is stated 'when both have scope, it can occur, not otherwise', hence the text of the commentary 'dvinnaṃ' etc., is presented. To explain this, ‘socā’ etc., is stated. ‘Anubhayatāginī’ means not taken up or grasped by one another. ‘In that part of the subject which does not belong to both’, i.e., in that part of the subject where it does not belong to both. The common subject is the subject common to both rules. When there is a possibility of both operating there, that is when contradiction arises, is the connection. By this, it is indicated that the subject of contradiction (vippaṭisedha) is the possibility of both operating, and the word 'vippaṭisedha' in the Sutta is used in an undifferentiated sense of subject and object. Thus the commentary text 'dvinnaṃ' etc., is composed. ‘Para hotī tividhidassitoti’—by this, it is shown that if a rule were admitted, then it would say ‘paro vā hotī’. For Pāṇiniyas, since a rule operates only once regarding the genus-meaning of a word and is thereby fulfilled, and there is no operation of either rule in another subject, this statement is for the purpose of prescription: 'the later action is to be done'. In the specific instances (byatti), however, when there is a possibility of alternation, as in the case of latvādi, it is understood to be for the purpose of regulation. Here, however, this statement is for the purpose of prescription even when both Suttas do not operate, both in the genus and in the specific instance; it is not for the purpose of regulation. To explain this, it is said 'tathāhi' etc. 'It is completed at will' is the connection. And this completion at will means that it (the rule) operates everywhere within its scope, without interruption.

Từ para được dùng. Mặc dù nó có nhiều nghĩa như 'khác', 'thêm', 'mong muốn', v.v., ở đây nó nên được hiểu là có nghĩa 'mong muốn'. Trong trường hợp kammabyatihāra (hành động qua lại), kammabyatihāra là một trạng thái đặc biệt của sự thay đổi hành động. Trong đó, ghaṇ được quy định chung theo quy tắc "bhāvakārakesvaghaṇghakā" (5-44), và vippaṭisedhana có nghĩa là vippaṭisedha (sự cấm đoán) trong ghaṇ. Do đó, (người ấy) nói "sāmaññe" (trong trường hợp chung) v.v. (Người ấy) giải thích nghĩa của từ vippaṭisedha: "aññamaññapaṭisedho" (sự cấm đoán lẫn nhau). Mặc dù sidhi đang được dùng trong nghĩa 'thành tựu', nhưng khi kết hợp với tiền tố, nó cũng có thể mang nghĩa khác. Vì vậy, nghĩa là 'sự đối kháng lẫn nhau'. (Người ấy) nói rằng từ vippaṭisedha nổi tiếng trong đời thường với nghĩa 'đối kháng' bằng cách nói "tathā hi" (thật vậy) v.v. Sau khi đặt câu hỏi làm thế nào sự đối kháng lẫn nhau có thể xảy ra trong những lời của một bậc đạo sư đáng tin cậy, (người ấy) nói rằng điều đó có thể xảy ra khi cả hai có cơ hội (sāvakāsa), chứ không phải cách khác. Do đó, đoạn văn được trích dẫn "dvinnaṃ" (của hai) v.v. được dùng để nói rằng "socā" (và nó) v.v. được nói. "aññamaññānajjhāsiteti" có nghĩa là không bị xâm phạm hoặc không bị chiếm đoạt bởi cái khác. "anubhayatāginīti" có nghĩa là trong một phần của đối tượng không thuộc về cả hai, tức là trong một phần của đối tượng không chia sẻ cả hai. "sāmaññavisayo" là đối tượng chung cho cả hai quy tắc. Khi có khả năng phát sinh trong đó, thì vippaṭisedha đó xảy ra—đó là mối liên hệ. Điều này chỉ ra rằng đối tượng của vippaṭisedha là khả năng phát sinh. Trong kinh, vippaṭisedha được nói đến với sự đồng nhất giữa đối tượng và chủ thể của đối tượng. Do đó, đoạn văn được trích dẫn "dvinnaṃ" (của hai) v.v. được tạo ra. "paro hotī tividhidassitoti" chỉ ra rằng nếu một quy tắc đã được chấp nhận, thì (người ấy) sẽ nói "parovahotī" (cái sau sẽ xảy ra). Đối với Pāṇini, trong nghĩa của từ liên quan đến loại, quy tắc chỉ áp dụng một lần, và vì nó đã hoàn thành mục đích của mình, nên trong một đối tượng khác, khi cả hai quy tắc không áp dụng, thì cái sau là điều cần làm—đây là một tuyên bố có tính quy định. Tuy nhiên, liên quan đến nghĩa của từ trong cá thể, khi có khả năng thay thế như latvādi, (các nhà ngữ pháp) đã chấp nhận rằng nó có tính quy định. Nhưng ở đây, trong cả loại và cá thể, đây là một tuyên bố có tính quy định ngay cả khi cả hai sutta không áp dụng, và không có tính quy định—để chứng minh điều này, (người ấy) nói "tathāhi" (thật vậy) v.v. Mối liên hệ là "kāmacārato parisamāpīyateti" (nó được hoàn thành theo ý muốn). Sự hoàn thành theo ý muốn là do sự hiện diện của sự phát sinh của nó trong toàn bộ phạm vi của nó mà không bị gián đoạn hoặc lan truyền.

Kathampanekassāpi pavatti na bhaveyyātyāsaṅkiya kāraṇamāha‘ubhayampi’ccādi, hisaddo yasmātthe, yasmā ubhayampidamācariyavacanaṃ, tatoyeva pamāṇaṃ, abhimatakāriyavidhāne liṅgabhāvena saddikānumatattā(tesaṃ) vidhīnaṃ vidhāyakañca tasmāti attho.

How can it be that even one (rule) does not operate? Having doubted this, the reason is given: 'ubhayampi' etc. The word 'hi' is in the sense of 'because'. Because both these statements of the Teacher are, for that very reason, authoritative, and are considered by grammarians as indicators in prescribing the desired effect, and are prescribers of those rules, that is the meaning.

Sau khi đặt câu hỏi làm thế nào ngay cả một (quy tắc) cũng không thể phát sinh, (người ấy) đưa ra lý do: "ubhayampi" (cả hai) v.v. Từ hi có nghĩa là 'bởi vì'. Bởi vì cả hai lời này đều là của bậc đạo sư, chỉ từ đó chúng mới có giá trị, và bởi vì chúng được các nhà ngữ pháp chấp nhận là một dấu hiệu trong việc quy định hành động mong muốn, và chúng là những quy định quy định các quy tắc đó—đó là ý nghĩa.

Pamāṇattā dvinnampi appattiyaṃ kāraṇamāha-‘anubhayabhāgimhi’ccādi, yato laddhāvakāsā tato samānabalāti, itisaddo hetumhi, viruddhācāti ettha itisaddaṃ datvā ‘anubhayabhāgimhi…pe… viruddhācāti dvinnaṃ vacanānaṃ pamāṇattā ubhinnampi appavattīti sambandho veditabbo.

He states the reason for the non-application of both, due to their authoritativeness, starting with 'anubhayabhāgimhi' (not belonging to either part): "because they have found scope, they are therefore of equal strength." The word 'iti' here signifies a reason. Placing the word 'iti' at 'viruddhā ca' (and are contradictory), the connection should be understood as: "due to the authoritativeness of the two statements, 'anubhayabhāgimhi' ... (pe) ... and 'viruddhā ca', both are not applied."

Về lý do tại sao cả hai không áp dụng mặc dù chúng có giá trị, (người ấy) nói: "anubhayabhāgimhi" (trong phần không thuộc về cả hai) v.v. "Yato laddhāvakāsā tato samānabalāti" (bởi vì chúng có cơ hội, nên chúng có sức mạnh ngang nhau). Từ iti ở đây có nghĩa là 'lý do'. Sau khi thêm từ iti vào "viruddhācāti" (và chúng đối kháng), mối liên hệ cần được hiểu là "anubhayabhāgimhi…pe… viruddhācāti dvinnaṃ vacanānaṃ pamāṇattā ubhinnampi appavattīti" (bởi vì cả hai lời đều có giá trị trong phần không thuộc về cả hai và chúng đối kháng, nên cả hai đều không áp dụng).

Samānabalānaṃ dvinnaṃ lokepi virodhittaṃ ekakkhaṇeyeva ubhinnampi kāriye appavatti ca dissatīti diṭṭhantamāha ‘lokece’tyādi, ettha ca pessassa (a)virodhatthino kāriye appavattiriva^* samānabalāna mubhinnaṃ vacanānaṃ kāriye appavattīti sukheno pamāsaṃsandanaṃ viññātabbaṃ.

He gives an example, starting with 'loke ca' (and in the world), saying that the contradictory nature of two things of equal strength is seen in the world, and also the non-application of both to an action at the very same moment. Here, it should be easily understood that the non-application of both statements of equal strength to an action is similar to the non-application of a messenger wishing for non-opposition to an action.

Để chứng minh rằng ngay cả trong đời thường, sự đối kháng của hai (thứ) có sức mạnh ngang nhau và việc cả hai hành động không áp dụng cùng một lúc đều được thấy, (người ấy) đưa ra ví dụ: "lokece" (và nếu trong đời thường) v.v. Ở đây, cần hiểu rằng sự so sánh dễ dàng là: giống như hành động không áp dụng của một người đưa tin không muốn đối kháng, hành động của cả hai lời có sức mạnh ngang nhau cũng không áp dụng.

158

Jātipakkheyeva bhassakārena dvinnaṃ yugapadippattiyaṃ ‘latvādīnamiva’ pariyāyappasaṅgo vaṇṇito, tassāyuttattamupadassento āha ‘nacāpi’ccādi, bhinnavisayattāti dvinnaṃ vidhīnaṃ bhinnavisayattā.

In the context of genus (jāti), the speaker described the simultaneous application of two (rules) as an occurrence of sequential application, like 'latvā-ādīnamiva' (like latvā and the rest). Pointing out the unsuitability of this, he says 'na cāpi' (nor indeed) and so forth, meaning "due to having different objects," i.e., due to the two rules having different objects.

Chính trong khía cạnh loại, sự khả năng xảy ra đồng thời của hai (quy tắc) đã được nhà chú giải mô tả là "khả năng thay thế" giống như latvādi. Để chỉ ra sự không phù hợp của điều này, (người ấy) nói "nacāpi" (và cũng không) v.v. "bhinnavisayattāti" có nghĩa là do hai quy tắc có đối tượng khác nhau.

Abhinnavisayatte hi pariyāyakappanā yuttimatī, atoca latvādīnamabhinnavisayattampaṭipādayitumāha- ‘latvādayo hi’ccādi, anavayaveneti dhātu mattato vidhānenāvayavabyatirekasabbhāvato sabbadhātupariggahena, yattha yasmiṃ dhātvatthekadese pavattā samānā pavattā santo laddhāvakāsā siyuṃ tassekadesassa parihārenāpi pariccāgenāpi na vidhīyanteti sambandho, latvādīna mekakkhaṇe asambhavā ekasmiṃ kate satītaravacanāna mānatthakyappasaṅgāca pariyāyena bhavantīti yantaṃ yuttanti sambandho.

For if they had the same object, the assumption of sequential application would be logical. Therefore, to establish that latvā and the rest also have different objects, he says 'latvādayo hi' (for latvā and the rest) and so forth: "they are not prescribed in parts, but by excluding or abandoning a part of that (verb-root) where they (the affixes) might become applicable by being applied equally in a section of a verb-root meaning, without a component part, i.e., by being made from the mere verb-root, because of the existence of a distinction from a component part, by encompassing all verb-roots. And what is logical is that they occur sequentially, due to the impossibility of latvā and the rest existing at the same moment, and due to the implication that other statements would be meaningless if one is performed."

Thật vậy, nếu đối tượng không khác nhau, thì việc giả định sự thay thế là hợp lý. Để chứng minh rằng latvādi có đối tượng không khác nhau, (người ấy) nói: "latvādayo hi" (thật vậy, latvādi) v.v. "anavayaveneti" có nghĩa là bằng cách quy định chỉ từ gốc động từ, do sự hiện diện của sự khác biệt về bộ phận, bằng cách bao gồm tất cả các gốc động từ. Mối liên hệ là "yattha yasmiṃ dhātvatthekadese pavattā samānā pavattā santo laddhāvakāsā siyuṃ tassekadesassa parihārenāpi pariccāgenāpi na vidhīyanteti" (nơi mà, trong một phần của nghĩa gốc động từ, chúng được áp dụng và có cơ hội, chúng không được quy định bằng cách loại bỏ hoặc từ bỏ phần đó). Mối liên hệ là "latvādīna mekakkhaṇe asambhavā ekasmiṃ kate satītaravacanāna mānatthakyappasaṅgāca pariyāyena bhavantīti yantaṃ yuttanti" (vì latvādi không thể xảy ra cùng một lúc, và khi một cái được thực hiện, có nguy cơ các lời khác trở nên vô nghĩa, nên việc chúng xảy ra luân phiên là hợp lý).

Ihāti imasmiṃ yugapadippattiyaṃ, iha tathābhāvassa kāraṇamāha-‘sāvakā…pe… vacana’nti, tatthāti yugapadippattiyaṃ.

'Iha' (here) refers to this simultaneous application. He states the reason for such a state here: 'sāvākā ... (pe) ... vacana' (the word 'sāvaka'...). 'Tattha' (there) refers to simultaneous application.

"Ihāti" có nghĩa là trong sự xảy ra đồng thời này. (Người ấy) đưa ra lý do cho trạng thái đó ở đây: "sāvakā…pe… vacana" (lời có cơ hội). "Tatthāti" có nghĩa là trong sự xảy ra đồng thời.

Jātiyampadatthe ‘‘punappasaṅgavijānanā siddhaṃ, vippaṭisedhe yaṃ bādhitaṃ tambādhitamevā’’tīmāsamubhinnaṃ paribhāsanampavattiṃ paṭipādento āha- ‘parasmiṃ ce’tyādi, parasminti iṭṭhe, paribhāsanampana ayamattho ‘punappasaṅgavijānanāti dvinnaṃ suttānamekatthappa saṅgasaṅkhāte vippaṭisedhe satiparamiṭṭhaṃ paṭhamaṃ hoti, hontena tena yadītarassa nimittopaghāto na kato tadā tassāpi punappasaṅgo tassa vijānanā siddhanti, vippaṭisedhe yathāvutte sati paṭhamaṃ hontena yaṃ suttaṃ bādhitaṃ tassa punappavattiyā yadi nimittaṃ natthi taṃ bādhitameve’ti.

In the context of genus (jāti) and word-meaning, establishing the occurrence of the two definitions "understanding the repeated occurrence is established; in contradiction, what is nullified remains nullified," he says 'parasmiṃ ce' (if in the other) and so forth. 'Parasmiṃ' means in the desired (rule). The meaning of the definition is this: "When there is a contradiction, which is the implication of two suttas (rules) having one meaning, the desired one occurs first. If, by that occurring (rule), the condition for the other (rule) has not been destroyed, then the repeated occurrence of that (other rule) is established by understanding it. If, when there is contradiction as stated, the rule that is nullified by the one occurring first, has no condition for repeated occurrence, then it remains nullified."

Trong nghĩa của từ liên quan đến loại, để chứng minh sự áp dụng của hai định nghĩa này: "punappasaṅgavijānanā siddhaṃ, vippaṭisedhe yaṃ bādhitaṃ tambādhitamevā" (sự hiểu biết về khả năng xảy ra lại được thiết lập, và cái gì bị cấm đoán trong vippaṭisedha thì vẫn bị cấm đoán), (người ấy) nói: "parasmiṃ ce" (và nếu trong cái sau) v.v. "Parasminti iṭṭhe" (trong cái sau, tức là cái mong muốn). Ý nghĩa của định nghĩa là: "punappasaṅgavijānanāti dvinnaṃ suttānamekatthappa saṅgasaṅkhāte vippaṭisedhe satiparamiṭṭhaṃ paṭhamaṃ hoti, hontena tena yadītarassa nimittopaghāto na kato tadā tassāpi punappasaṅgo tassa vijānanā siddhanti" (sự hiểu biết về khả năng xảy ra lại là: khi có vippaṭisedha được gọi là khả năng xảy ra của hai sutta với cùng một nghĩa, thì cái mong muốn sau cùng xảy ra trước. Nếu bằng cách xảy ra đó, dấu hiệu của cái kia không bị phá hủy, thì khả năng xảy ra lại của cái đó cũng được thiết lập bởi sự hiểu biết về nó). "vippaṭisedhe yathāvutte sati paṭhamaṃ hontena yaṃ suttaṃ bādhitaṃ tassa punappavattiyā yadi nimittaṃ natthi taṃ bādhitameve’ti" (khi vippaṭisedha xảy ra như đã nói, nếu không có dấu hiệu cho sự áp dụng lại của sutta bị cấm đoán bởi cái xảy ra trước, thì nó vẫn bị cấm đoán).

Byattiyampi vidhyatthamevidaṃ vacanaṃ, na niyamatthanti dassetumāha-‘byattiya’miccādi, evaṃ maññate ‘byattiyaṃ paṭilakkhiyaṃlakkhaṇappavattiyaṃ dvinnaṃ sādhāraṇaṃ ṭhānampati yāni vacanāni bhinnāni tesampi niravakāsattena tulyabalattā dvinnampaṭipattiyevasiyā, natu pariyāyappasaṅgo’ti.

In the context of individual expressions (byatti) too, this statement is for a rule, not for a restrictive definition—to show this, he says 'byattiyaṃ' (in individual expression) and so forth. He thinks thus: "In the application of a distinguishing characteristic observed in individual expressions, there would be application of both (rules) due to their equal strength, having no scope for differentiation at a common locus for two (rules) that are distinct; there would not be an occurrence of sequential application."

Để chỉ ra rằng ngay cả trong cá thể, tuyên bố này là có tính quy định, không phải có tính quy tắc, (người ấy) nói: "byattiya" (trong cá thể) v.v. (Người ấy) nghĩ rằng: "byattiyaṃ paṭilakkhiyaṃlakkhaṇappavattiyaṃ dvinnaṃ sādhāraṇaṃ ṭhānampati yāni vacanāni bhinnāni tesampi niravakāsattena tulyabalattā dvinnampaṭipattiyevasiyā, natu pariyāyappasaṅgo’ti" (trong cá thể, trong sự áp dụng của quy tắc được nhận biết, khi có một vị trí chung cho cả hai, thì ngay cả những lời khác nhau cũng có sức mạnh ngang nhau do không có cơ hội. Do đó, chỉ có sự áp dụng của cả hai, chứ không phải khả năng thay thế).

Byattiyampi yathāvuttānaṃ paribhāsānaṃ pavatti vuttavidhinevāti dassento ‘paribhāsānampi’ccādimāha.

To show that the occurrence of the aforementioned definitions applies in the context of individual expressions (byatti) too, he says 'paribhāsānampi' (of the definitions) and so forth.

Để chỉ ra rằng sự áp dụng của các định nghĩa đã nói ở trên cũng diễn ra theo cách đã nói trong cá thể, (người ấy) nói "paribhāsānampi" (ngay cả các định nghĩa) v.v.

159

Jātiyampadatthe ‘‘vattamāneti anti, si tha, mi ma, te ante, se vhe, e mhe’’ccādīnaṃ lakkhaṇānamekamekatthepi vattamāneti anti, vattamāne si tha iccādīnaṃ vākyekadesānaṃ gacchaticcādo gaccha siccādo ca lakkhiye sakimpavattiyā sabbasmiṃ sake visaye paṭhama majjhimapurisekavacanajāti parisamattāti caritatthattā tumhe gacchathāti ettha dvīhi dvinnaṃ purisāna mekakkhaṇe pavattiyaṃ na kassaci, byattiyampi paṭilakkhiyaṃ lakkhaṇāni bhijjantīti sādhāraṇaṃ ṭhānaṃ patibhinnehi lakkhaṇehi dvinnampekatthe-kakkhaṇe pavattiyaṃ na kassaci, tathā vuttanayeneva tiṇṇaṃ purisānamekakkhaṇe pavattiyanti sabbathā appavattiyaṃ sampattāyaṃ vacanamidaṃ, paro hotīti majjhimuttamaṃ bhavatīti adhippāyena ‘yathe’ccādinā vuttaṃ vuttiganthampañhamukhenā haritvā dassetuṃ ‘kvapanā’tiādimāha, nedamudāharaṇamamhaṃ manaṃ bhoseti-yato vippaṭisedhavisayamevedaṃ na hoti, kuto yato ‘‘vattamāneti anti’’ccādippabhutīnaṃ vattamāneti anticcādīhi vākyekadesehi niddiṭṭhānameva pubbaparacchakkānaṃ purisavacanavisesavidhāyakena ‘‘pubbaparacchakkāna mekānekesu tumhāmha sesesu dvedve majjhimuttamapaṭhamā’’ (6-14) tīminā vākyāvayavena tumhāmhasesesu payujjamānesu appayujjamānesu vā yathākkamaṃ pubbacchakkānaṃ paracchakkānañca majjhimuttamapaṭhamānaṃ paccekaṃ dvedve vacanāni yathākkamaṃ bhavantīti ‘gacchatha gacchāmā’ti ettha ekakkhaṇe pavattiyeva natthi, dvinnampana sāvakāsāna mekakkhaṇe pavattiyeva hi vippaṭisedhoti, tathāpi vuttanayena vippaṭisedhappakappanāpi sakkā kātuntīdamudāhaṭaṃ siyāti daṭṭhabbaṃ, imissā pana paribhāsāya nirākulappavatti ‘‘ādissā’’ tīmissā vuttanayena veditabbā, katākatappasaṅgī yo vidhi, so nicco, yotvakateyevāyamaniccoti vuttaniccāniccesu antaraṅgabahiraṅgesu cātulyabalattā nāssa yogassa byāpāro, tathāhi niccāniccesu niccameva balavanti niccāniccānamatulyabalatā, antaraṅgabahiraṅgappakāra(mpana) upari ‘‘lopo’’ti (1-39) sutte pakāsissāma.

In the context of the word jātiyaṃ, regarding the characteristics such as "anti, si tha, mi ma, te ante, se vhe, e mhe" in the present tense, even in each individual meaning, the primary, middle, and first person singular number categories are fulfilled, being effective in all their respective domains by their single occurrence in the examples like gacchati (he goes) and gacchasi (you go), which are parts of the expressions vattamāneti anti and vattamāne si tha respectively. Therefore, in tumhe gacchatha (you go), there is no simultaneous occurrence for any two persons among the two, because the characteristics become distinct in individual instances when applying to individuals, thus at a common locus, with distinct characteristics, there is no simultaneous occurrence for any two in a single meaning. Similarly, by the method described, this statement, arriving at a situation where there is absolutely no simultaneous occurrence for three persons, means that the middle and excellent one becomes the other. With the intention of meaning "may it be," the commentary's statement "yathe'ccādinā" (thus, etc.) is extracted through a question and presented by saying "kvapanā" (where then, etc.). This example does not please our mind, because it is not a case of mutual contradiction. Why? Because the rule "pubbaparacchakkāna mekānekesu tumhāmha sesesu dvedve majjhimuttamapaṭhamā" (6-14), which specifically prescribes the middle, excellent, and first persons for the preceding and succeeding groups, stating that for the preceding and succeeding groups, whether tumha (you) or amha (we) are used or not, two forms each of the middle, excellent, and first persons occur respectively; this verbal component indicates that in gacchatha gacchāmā (you go, we go), there is no simultaneous occurrence. Indeed, a simultaneous occurrence of two rules that have scope is a case of mutual contradiction. Nevertheless, it should be understood that even a conceptualization of mutual contradiction can be made in the manner described, and so this has been cited as an example. The clear application of this definition is to be understood in the manner described for "ādissā." The rule that involves both katākata (done and undone) is permanent, while that which pertains only to akata (undone) is impermanent. Due to the unequal strength of these permanent and impermanent rules, and the internal and external factors, this conjunction has no operation. Thus, among the permanent and impermanent, the permanent are always stronger; this is the unequal strength of the permanent and impermanent. We will elucidate the nature of internal and external factors later in the Sutta "lopo" (1-39).

Trong ý nghĩa của từ jāti, đối với các quy tắc như ‘‘vattamāne ti anti, si tha, mi ma, te ante, se vhe, e mhe’’, dù trong mỗi ý nghĩa riêng lẻ, khi các phần của câu như vattamāne ti anti, vattamāne si tha, v.v. được áp dụng một lần cho một đối tượng như gacchati, gaccha si, v.v. trong toàn bộ phạm vi của chúng, thì jāti (loại) của ngôi thứ nhất và ngôi thứ hai, số ít và số nhiều đã được hoàn thành, và do đó đã đạt được mục đích. Vì vậy, trong trường hợp ‘tumhe gacchatha’ (các ngươi đi), khi có sự áp dụng cho hai người trong hai ngôi ở cùng một thời điểm, thì không có quy tắc nào có thể áp dụng, và ngay cả khi xét đến từng cá thể (byatti), các quy tắc cũng sẽ bị phá vỡ. Do đó, một vị trí chung với các quy tắc riêng biệt, khi áp dụng cho hai người trong cùng một ý nghĩa và cùng một thời điểm, thì không có quy tắc nào có thể áp dụng. Tương tự, theo phương pháp đã nói, khi có sự áp dụng cho ba ngôi ở cùng một thời điểm, thì hoàn toàn không thể áp dụng được. Khi tình huống này xảy ra, lời này được nói ra. ‘Paro hoti’ có nghĩa là majjhima và uttama được ưu tiên. Với ý định này, để trình bày đoạn văn trong Vutti bắt đầu bằng ‘yathā’ v.v. bằng cách đưa ra dưới dạng câu hỏi, ngài đã nói ‘kvapanā’tiādi. Đây không phải là ví dụ làm hài lòng tâm trí của chúng tôi, bởi vì điều này không phải là đối tượng của vippaṭisedha (sự mâu thuẫn). Tại sao? Bởi vì đối với các quy tắc bắt đầu bằng ‘‘vattamāneti anti’’, được chỉ định bởi các phần của câu như vattamāneti anti, v.v., chính bởi phần của câu ‘‘pubbaparacchakkāna mekānekesu tumhāmha sesesu dvedve majjhimuttamapaṭhamā’’ (6-14), là quy tắc quy định các ngôi và số cụ thể cho nhóm sáu trước và nhóm sáu sau, rằng khi các từ tumha và amha được sử dụng hoặc không được sử dụng, thì hai số của ngôi thứ hai, ngôi thứ nhất và ngôi thứ ba của nhóm sáu trước và nhóm sáu sau sẽ lần lượt được áp dụng. Do đó, trong các trường hợp ‘gacchatha gacchāma’, không có sự áp dụng đồng thời. Vippaṭisedha chỉ xảy ra khi có sự áp dụng đồng thời của hai quy tắc đều có cơ hội. Tuy nhiên, cần hiểu rằng ví dụ này có thể đã được đưa ra vì có thể tạo ra một vippaṭisedha theo cách đã nói. Sự áp dụng không rắc rối của paribhāsā này cần được hiểu theo cách đã nói cho quy tắc ‘‘ādissā’’. Một quy tắc mà có khả năng áp dụng cho cả trường hợp đã thực hiện và chưa thực hiện thì là nicca (thường hằng). Một quy tắc chỉ áp dụng cho trường hợp chưa thực hiện thì là anicca (vô thường). Giữa các quy tắc nicca và anicca, và giữa các quy tắc antaraṅga (nội tại) và bahiraṅga (ngoại tại), do có sức mạnh tương đương, nên quy tắc này không có tác dụng. Cụ thể, giữa nicca và anicca, quy tắc nicca mạnh hơn, do đó sức mạnh của nicca và anicca không tương đương. Về loại antaraṅga và bahiraṅga, chúng tôi sẽ giải thích ở trên trong kinh ‘‘lopo’’ti (1-39).

160

23. Saṅketo

161

Vacanārambhassa phalamāha-‘anubandhoti yaṃ vuttaṃ’tyādi, vuttiyaṃ ‘‘yonavayavabhūto saṅketo’’ti sāmaññena vuttepi ‘‘bhāsissaṃ māgadhaṃ saddalakkhaṇa’’nti saddalakkhaṇā bhidhānappakaraṇato saddassānavayavabhūtoti viññāyateti dassetumāha-‘kassa’tyādiltuppaccaye lakāro udāharaṇaṃ, pakatiyādi samudāyassātiādivākyassa sāppāyamatthaṃ vivarituṃ ‘evamaññate’ccādi vuttaṃ, keci saddasatthakārāti pāṇiniṃ sandhāyāha, vacananti ‘‘tassa lopo’’ti (1-3-9) vacanaṃ, payogāsamavāyitāti kattāiccādippayoge asamavāyitā appayogitāti adhippāyo, evampissa lopo vaseyo… anupubbo bandhivināsatthoti āhu uccāritapadhaṃsittā anubandhyate vinassatetyanubandhoti imāya sadda byuppattiyāvasena.

The result of the commencement of the statement is given by "anubandhoti yaṃ vuttaṃ" (what is called anubandha, etc.). Although the commentary generally states "yonavayavabhūto saṅketo" (a saṅketa that is not a constituent part), it is understood to be not a constituent part of the sound, given that it is a treatise on the designation of sound characteristics: "bhāsissaṃ māgadhaṃ saddalakkhaṇa" (I will explain the Magadhan sound characteristics). To illustrate this, it states "kassa" (whose, etc.). The letter l in the affix tuppaccaye is an example. To explain the suitable meaning of the sentence pakatiyādi samudāyassātiādivākyassa (of the sentence "of the collection of primary elements, etc."), "evamaññate" (thus it is understood, etc.) is said. "Keci saddasatthakārāti" (some grammarians) refers to Pāṇini. "Vacanaṃ" (the statement) refers to the statement "tassa lopo" (1-3-9). "Payogāsamavāyitāti" (not associated with usage) means not being used in a usage like kattā (agent); this is the intention. Thus, its elision should remain... and anupubbo bandhivināsatthoti (successively bound for destruction) is said, meaning that due to the perishing of the uttered word, that which is successively bound and destroyed is anubandha; this is based on this etymological derivation of the word.

Ngài nói về kết quả của việc bắt đầu lời nói: ‘anubandhoti yaṃ vuttaṃ’tyādi. Trong Vutti, mặc dù được nói một cách tổng quát là ‘‘yonavayavabhūto saṅketo’’ (quy ước là một phần cấu thành), nhưng do đây là chương giải thích về saddalakkhaṇa (đặc tính của từ) từ câu ‘‘bhāsissaṃ māgadhaṃ saddalakkhaṇa’’, nên cần hiểu là ‘saddassānavayavabhūto’ (không phải là phần cấu thành của từ). Để chỉ ra điều này, ngài đã nói ‘kassa’tyādi. Trong tiếp vị ngữ tu, chữ la là một ví dụ. Để làm rõ ý nghĩa thích hợp của câu bắt đầu bằng ‘pakatiyādi samudāyassā’ti, ngài đã nói ‘evamaññate’ccādi. ‘Keci saddasatthakārā’ (một số nhà ngữ pháp học) là nói đến Pāṇini. ‘Vacanaṃ’ (lời nói) là chỉ quy tắc ‘‘tassa lopo’’ti (1-3-9). ‘Payogāsamavāyitā’ (không có mặt trong cách dùng) có ý nghĩa là không có mặt, không được sử dụng trong các cách dùng như kattā, v.v. ‘Evampissa lopo vaseyo…’ (dù vậy, sự biến mất của nó là tốt hơn). Họ nói rằng ‘anupubbo bandhivināsatthoti’ (tiền tố anu đi với gốc bandh có nghĩa là hủy diệt) dựa trên từ nguyên này: anubandhyate vinassatetyanubandho (nó được gắn vào và bị hủy diệt, do đó gọi là anubandha), vì nó bị hủy diệt sau khi được phát âm.

162

24. Vaṇṇa

163

‘Atenā’ti (2-108) ettha atoti rassabyattiniddeso vā siyā rassajātiniddeso vā sakalanissayabyāpī atthajāti niddesovā, tattha rassabyattiniddese sati buddhasiddhādīsu yatthakatthaci akāro gayhateti neṭṭhappasiddhi… kesañci asijjhanato, rassa jātiniddese pana buddhasiddhādisabbākārantānaṃ lakkhaṇikagavādyakā rantānañcākāro gayhatīti sabbathā iṭṭhappasiddhi, nāñño dīgho byattantarattāti nāniṭṭhappatti ākārato nāssenābhāvā, tasmā atoti rassajātiniddese nissite sabbamidamiṭṭhaṃ nipphajjatīti nātthajāti nissīyate, na rassabyattica, ‘‘yuvaṇṇāname oluttā’’ti (1-29) ādīsu pana rassabyattiyā rassajātiyā vā niddese ‘tassedaṃ nopeti’ccādīsu eoādikamiṭṭhaṃ katthaci bhaveyya, na sabbattha, sabbattha vā bhaveyya ‘vāteritaṃ samonā’tiādīsu byattanta rattā, tasmā sabbathā iṭṭhappasiddhiyā ittajātyādi nissīyate, athavā vaṇṇuccāraṇampati kesañci vaṇṇuppattiṭṭhānānaṃ uccanīcatadubhaya saṃhāravasena vaṇṇavisesuppatti dassanato tesaṃ vasena rassa byattiniddese rassajātiniddese vā vuttanayena iṭṭhāniṭṭhappattiyaṃ sabbathā sabbathā iṭṭhappasiddhiyā ittajātyādi nissīyate, tattha vaṇṇa parena savaṇṇaggahaṇaṃ niyamituṃ vacanamidamāraddhanti ‘sabbatthevā’tiādinā vacanārambhaphalamāha, sabbatthevāti sabbasmiṃyeva suttappadese.

Here, in "Atenā" (2-108), ato could be a designation of a short individual sound, or a designation of the short category, or a designation of the attha category encompassing all nissaya. In the case of designating a short individual sound, if the letter a is taken from buddhasiddhādīsu (Buddha-perfected, etc.) anywhere, the desired accomplishment is not attained... due to some not being accomplished. However, in the case of designating the short category, the a sound from all akāra endings in buddhasiddhā (Buddha-perfected) and others, and also from the akāra endings of gavādyakā (cows, etc.) which are grammatical forms, is taken, thus the desired accomplishment is fully attained. No other long vowel, being a different individual sound, leads to undesired consequences, as there is no absence of ā sound from the ā sound. Therefore, all this desired outcome is accomplished when ato designates the short category, and not the attha category, nor the short individual sound. However, in "yuvaṇṇāname oluttā" (1-29) and similar instances, if an individual short sound or a short category is designated, the desired eo etc. might occur somewhere in "tassedaṃ nopeti" (this does not apply to that) etc., but not everywhere. Or it might occur everywhere in "vāteritaṃ samonā" (the one moved by wind) etc., being a different individual sound. Therefore, to fully achieve the desired outcome in every respect, the itta category etc. is relied upon. Alternatively, regarding the pronunciation of vaṇṇa, since some places of vaṇṇa production produce specific vaṇṇa sounds based on high, low, and a combination of both, the itta category etc. is relied upon for full accomplishment in every respect, if there is a desired or undesired outcome in the manner described in the designation of the short individual sound or the short category. Here, this statement is initiated to regulate the taking of a cognate sound after a vaṇṇa; thus, the result of the commencement of the statement is given by "sabbatthevā" (everywhere, etc.). "Sabbatthevā" means in every part of the Sutta.

Trong quy tắc ‘Atenā’ti (2-108), ‘ato’ có thể là sự chỉ định một byatti (cá thể) ngắn, hoặc là sự chỉ định một jāti (loại) ngắn, hoặc là sự chỉ định một jāti (loại) có ý nghĩa bao trùm toàn bộ nissaya. Trong đó, nếu là sự chỉ định một byatti ngắn, thì nguyên âm a ở bất kỳ đâu trong các từ như buddhasiddha, v.v. sẽ được lấy, do đó không đạt được kết quả mong muốn... vì một số trường hợp không thành tựu. Nhưng nếu là sự chỉ định một jāti ngắn, thì nguyên âm a của tất cả các từ tận cùng bằng a như buddhasiddha, v.v. và của các từ tận cùng bằng a như gava, v.v. theo quy tắc đều được lấy, do đó hoàn toàn đạt được kết quả mong muốn. ‘Nāñño dīgho byattantarattā’ (nguyên âm dài khác không được lấy vì là một byatti khác), do đó không xảy ra kết quả không mong muốn, vì không có sự thay thế ā thành a. Do đó, khi dựa vào sự chỉ định jāti ngắn của ‘ato’, tất cả những điều mong muốn này đều được hình thành, vì vậy không dựa vào jāti có ý nghĩa, cũng không dựa vào byatti ngắn. Tuy nhiên, trong các quy tắc như ‘‘yuvaṇṇāname oluttā’’ti (1-29), nếu chỉ định bằng byatti ngắn hoặc jāti ngắn, thì kết quả mong muốn như eo, v.v. trong các trường hợp như ‘tassedaṃ nopeti’ có thể xảy ra ở một vài nơi, chứ không phải ở mọi nơi. Hoặc có thể xảy ra ở mọi nơi, nhưng trong các trường hợp như ‘vāteritaṃ samonā’ti, v.v. thì không, vì là một byatti khác. Do đó, để đạt được kết quả mong muốn ở mọi nơi, người ta dựa vào jāti có ý nghĩa, v.v. Hoặc là, đối với việc phát âm các vaṇṇa (âm), do sự khác biệt trong việc tạo ra các vaṇṇa đặc biệt dựa trên vị trí phát âm cao, thấp hoặc cả hai, nên khi chỉ định bằng byatti ngắn hoặc jāti ngắn theo cách đã nói, sẽ xảy ra kết quả mong muốn và không mong muốn. Để đạt được kết quả mong muốn ở mọi nơi, người ta dựa vào jāti có ý nghĩa, v.v. Ở đây, để quy định việc lấy savaṇṇa (âm đồng loại) bởi một vaṇṇa theo sau, quy tắc này đã được bắt đầu. Ngài nói về kết quả của việc bắt đầu lời nói bằng ‘sabbatthevā’tiādi. ‘Sabbatthevā’ có nghĩa là trong toàn bộ phạm vi của các kinh.

Nanu sayañcāti vuttepi pariyattaṃ, na hyaññaṃ rūpā sayamatthi, aññaṃ vā (saya)to rūpanti siddhepyevaṃ sati atthettha paro koci visesoti ñāpetuṃ sañca rūpa’nti vuttikāro āhāti sambandho, rūpassa visesitabbattā ‘sañca rūpa’nti vuttiyaṃ niddisīyamānattā ca rūpanti viññāyatīti ‘sañca gayhatī’ti vuttaṃ, saṃrūpaggahaṇāyāpisaddaṃ karoto-dhippāyo-yanti vattumāha-‘aññathe’ccādi, aññathāti aññenappakārena saṃrūpaggahaṇāya apisaddābhāveti adhippāyo, aññapadattheti aññapadattha samāsavisaye, guṇībhūtassāti appadhānabhūtassākāre kārādino, samāsena vuttattā padhānatū tattepi guṇo bhavati aññapadattho-kārekārādi vidhāya kattā, vidhīyamāno savaṇṇova padhānaṃ… idamatthitāya tappavattiyāti.

Although saying sayañcāti (and by itself) is sufficient—for there is no other form by itself, nor is there any form different from saya—the commentator says sañca rūpa (and the form itself) to indicate that there is some other particularity here. Since the form needs to be specified, and sañca rūpa is indicated in the commentary, rūpa is understood; hence, sañca gayhatī (and the form itself is taken) is stated. The intention of making an apisadda (also-word) for the taking of a collective form is explained by "aññathe" (otherwise, etc.). "Aññathāti" (otherwise) means in another way, in the absence of an apisadda for the taking of a collective form, this is the intention. "Aññapadattheti" (in the context of another word) means in the context of a compound word whose meaning refers to something other than its literal components. "Guṇībhūtassāti" (of the secondary, i.e., non-principal, akāra, ekāra, etc.) means that even though it is expressed by a compound, it becomes secondary, and the aññapadattha (meaning of another word) becomes the actor prescribing ekāra, kāra, etc. The cognate sound being prescribed is indeed the primary one... for its occurrence is for this purpose.

Hỏi: Mặc dù nói ‘sayañcā’ cũng đã đủ, vì không có rūpa nào khác là chính nó, hoặc không có rūpa nào khác từ chính nó, nên dù đã thành tựu như vậy, nhưng để cho biết rằng ở đây có một ý nghĩa đặc biệt nào đó, tác giả Vutti đã nói ‘sañca rūpa’nti. Đây là mối liên hệ. Vì rūpa là đối tượng được bổ nghĩa và được chỉ định trong Vutti là ‘sañca rūpa’nti, nên được hiểu là rūpa. Do đó, đã nói ‘sañca gayhatī’ti (cả chính nó cũng được lấy). Để nói lên ý định của người tạo ra từ ‘api’ để bao gồm cả saṃrūpa (chính hình thức đó), ngài đã nói ‘aññathe’ccādi. ‘Aññathā’ có nghĩa là theo cách khác, tức là nếu không có từ ‘api’ để bao gồm saṃrūpa. ‘Aññapadatthe’ti có nghĩa là trong phạm vi của samāsa có nghĩa của từ khác. ‘Guṇībhūtassā’ti có nghĩa là của nguyên âm a, i, v.v. đã trở thành phụ thuộc. Mặc dù là chính, nhưng do được nói bằng samāsa, nó trở thành phụ thuộc. Từ khác là đối tượng thực hiện hành động quy định nguyên âm a, i, v.v. Cái được quy định, tức savaṇṇa, là chính... vì sự áp dụng của nó phụ thuộc vào sự tồn tại của điều này.

Nanu vuttiyamapisaddassātthaṃ vadatā sayañceti vattabbaṃ, ‘‘tathā sayamattanī’’ti nighaṇḍuto sayañca-ttākārekārādiñca gayhatītyamattho sambhāvīyatīti codanampanasi nidhāya ‘sañca rūpa’nti vadanto sādhippāyāruḷhaṃ kiñci atthavisesaṃ pakāsetuṃ tathevāhāti dassetuṃ vuttaṃ-‘sayañce’tyādi, ‘‘dhanaññātīsu saṃsaddo, tathāttattaniyesupī’’ti nighaṇḍuvacanato ‘sa’nti attāpi gayhati, ko so saddarūpaṃ sādhāraṇaṃ, ‘sa’nti attaniyampi, kintaṃ saddāna masādhāraṇaṃ saddarūpaṃ, tathā sati attaniyaṃ rūpaṃ nāmāttasaṅkhātasaddasambandhīti āha-‘saṃrūpaṃ saddānamasādhāraṇaṃ rūpa’nti, etañca idantīminā sambandhitabbaṃ, asādhāraṇanti asādhāraṇaṃ saddarūpaṃ, sati sambhave byabhicāre ca visesanassa sātthakatāya asādhāraṇanti rūpaṃ visesatā sādhāraṇassāpi sambhavo vuttoyeva nāmāti āha-‘duvidhaṃ hi’ccādi, kintaṃ sādhāraṇamasādhāraṇañcarūpanti sāmaññena rūpaṃ niddisitumāha-‘tatthā’tiādi, tatthāti niddhāraṇe sattamī, saddānanti sātthakaniratthakānaṃ yesaṃkesañci saddānaṃ, taṃtaṃ saddattādīhi tesaṃtesaṃ buddha aiādīnaṃ saddānaṃ saddattādi, ubhayattha ādisaddena attho saṅgahito, tena sādhāraṇaṃ saddarūpamattharūpaṃ tathā-sādhāraṇanti catubbidhaṃ saṃrūpanti dasseti, catūsupi cetesvasādhāraṇassa saddarūpassevopānaṃ dassetumāha-‘tatthā’tiādi, sādhāraṇarūpabyudāsenāti sādhāraṇarūpassa pariccāgena, upādiyanto rūpameva saddassasaṃ, nātthoti ca dassetīti sambandho, ca saddo panettha ‘idaṃ dassetī’ti heṭṭhā vuttaṃ samuccinoti, asādhāraṇassevopādiyane kāraṇamāha-‘tanta’miccādi, itaranti ye saṃkesañci saddānaṃ saddattādi, parassāpīti aññassa yassakassaci saddassāpi, iti idaṃ, patitaṃ pasiddhaṃ, ettha pana itisaddo hetumhi, yasmā idaṃ yathāvuttaṃ pasiddhaṃ tasmā pubbācariyaparamparāyāgato padesato upādiyantoti pakataṃ, saṃsaddavisesanasāmatthiyena asādhāraṇarūpopādiyanepi asādhāraṇaṃ saddarūpamevopādīyati nāsādhāraṇamattharūpaṃ… iminā vakkhamānakāraṇatā^* vasenāti āha-‘saddasse’ccādi, āsannaṃ…saddato saddabhāvasā naññattā, vipariyayatoti vipariyāsena anāsanna bhāvenāti attho, cakkhuvisayopi hi attho kathaṃ sotavisayasaddassa na āsanno saṃrūpambhavitumarahatīti, kāraṇantaramāha-‘aheyyattācā’tiādi, aheyyattāti apariccajanīyattā, idampi niccasambandhitte kāraṇavacanaṃ, taṃ saddarūpaṃ, niccasambandhīti nirantarasaṃyogī, vipariyayatoti heyyattā, tathāhiccādinā atthassa heyyattaṃ bodheti, aparaṃ kāraṇamāha-‘asādhāraṇañca rūpaṃ’tyādinā, sādhāraṇo pariyāya saddānaṃ, paccetabbattāti viññātabbattā, idāni kāraṇattayaṃ samodhānetvā imehi kāraṇehi rūpameva saddassa saṃnāma, nātthoti niyametvā dassetuṃ ‘tadeva’ntiādi āraddhaṃ, tadevanti yasmā evaṃ, taṃ tasmāti attho, sarūpappadhāneti ‘‘gossā vaṅa’’ (1-32) tyādo gossātyādike sarūpappadhāne.

It might be asked, "Is it not the case that in a statement conveying the meaning of the word 'saṃ,' it should be said 'sayañca,' and that the meaning 'the self (sayaṃ) and the qualities such as 'tta' and 'kāra' are taken from the lexicon 'tathā sayamattanī' is plausible?" Setting aside this objection, by saying 'sañca rūpaṃ,' it is shown that something with a specific intended meaning is declared, and to show that it is said in the same way, it is stated 'sayañca,' etc. According to the lexicon's statement, "The word 'saṃ' refers to wealth and relatives, and also to the self and what belongs to oneself (attaniya)," 'saṃ' can refer to the self (attā), which is the common form of a word. And 'saṃ' can also refer to what belongs to oneself (attaniya), which is the uncommon form of a word. When this is the case, attaniya-rūpaṃ means that which is related to the word denoted by 'attā.' Thus, it states: 'saṃrūpaṃ saddānamasādhāraṇaṃ rūpa' (the form 'saṃ' is the uncommon form of words). This should be connected with 'this' (idaṃ). 'Asādhāraṇaṃ' means the uncommon form of a word. When there is possibility and deviation, the qualifier (visesaṇa) is meaningful; thus, 'asādhāraṇaṃ' refers to a specific form. The possibility of a common form has also been stated. Thus, it states: 'duvidhaṃ hi,' etc. What is the common and uncommon form? To generally indicate form, it states: 'tatthā'ti, etc.' Here, 'tatthā' is the locative case of determination. 'Saddānaṃ' refers to any meaningful or meaningless words. Their 'saddattādi' (word-ness, etc.) refers to the 'saddattādi' of the Buddha and others. In both instances, the word 'ādi' (etc.) includes the meaning (attha). Therefore, it is shown that 'saṃrūpaṃ' is fourfold: common word-form, meaning-form, and similarly, uncommon. To show that among these four, only the uncommon word-form is taken, it states 'tatthā'ti, etc.' 'Sādhāraṇarūpabyudāsenāti' means by excluding the common form. The connection is: 'By taking the form (rūpa) itself, it shows that the 'saṃ' of a word is not the meaning (attha).' The particle 'ca' here collects what was said below as 'idaṃ dassetī' (this shows). It states the reason for taking only the uncommon (asādhāraṇa) form: 'tantaṃ,' etc. 'Itaraṃ' refers to the 'saddattādi' of any words. 'Parassāpīti' means of any other word. 'Iti idaṃ, patitaṃ pasiddhaṃ' means 'this is well-known.' Here, the word 'iti' is used in the sense of a reason. Since this, as stated, is well-known, it is understood that it is taken from a tradition handed down by previous teachers. By the power of the qualifier 'saṃ-sadda,' even when taking the uncommon form, only the uncommon word-form is taken, not the uncommon meaning-form... For this reason, it states 'saddasse'ccādi. 'Āsannaṃ' (proximate)... 'saddato' (from the word) because of the non-difference of 'saddabhāva' (word-nature). 'Vipariyayatoti' means by way of inversion, in the sense of not being proximate. For how can the meaning, which is within the range of sight, not be a proximate form (saṃrūpaṃ) of a word, which is within the range of hearing? It states another reason: 'aheyyattācā'ti, etc. 'Aheyyattāti' means because it cannot be abandoned. This is also a statement of the reason for constant connection. 'Taṃ saddarūpaṃ' (that word-form) is 'niccasambandhī' (constantly connected). 'Vipariyayatoti' means by being abandonable. In 'tathā hi' etc., it indicates the abandonability of the meaning. It states another reason with 'asādhāraṇañca rūpaṃ' etc. 'Sādhāraṇo pariyāya saddānaṃ' means common to synonymous words. 'Paccetabbattāti' means because it is to be understood. Now, having combined the three reasons, and having determined and shown by these reasons that only form is the 'saṃ' of a word, and not meaning, it begins 'tadeva'nti, etc. 'Tadevanti' means 'since it is so, therefore it is so.' 'Sarūpappadhāneti' means in phrases where the form itself is primary, such as 'gossā vaṅa' (1-32) where 'gossā' etc. is primary by its form.

Há chẳng phải khi nói ý nghĩa của từ "saṃ" trong ngữ pháp, cần phải nói "sayañca" (tự mình), và ý nghĩa "từ điển (nighaṇḍu) lấy 'sayañca' và các âm 'ttākārekārādi' từ 'tathā sayamattanī' (cũng tự mình)" được cho là có thể xảy ra, và để chỉ ra rằng khi nói "sañca rūpaṃ" (và sắc), điều đó được nói với một ý định muốn làm sáng tỏ một ý nghĩa đặc biệt nào đó đã được ngụ ý, thì đã nói "sayañce" v.v. Từ điển nói "saṃsaddo dhanaññātīsu, tathāttattaniyesupī" (từ "saṃ" có nghĩa là tài sản và họ hàng, cũng như tự ngã và của riêng mình), nên "saṃ" cũng được hiểu là tự ngã (attā), đó là gì? Là sắc của âm thanh (saddarūpa) chung (sādhāraṇa). "Saṃ" cũng là của riêng mình (attaniya), đó là gì? Là sắc của âm thanh không chung (asādhāraṇa) của các âm thanh. Như vậy, sắc của riêng mình có liên quan đến âm thanh được gọi là tự ngã (attā). Do đó, có nói: "saṃrūpaṃ saddānamasādhāraṇaṃ rūpaṃ" (saṃrūpa là sắc không chung của các âm thanh). Điều này cần được liên kết với "idanti". "Asādhāraṇaṃ" là sắc của âm thanh không chung. Khi có khả năng và sự sai lệch, tính hữu ích của tính từ được thể hiện, do đó, khi nói "asādhāraṇaṃ" (không chung), điều đó có nghĩa là đã nói đến khả năng có cả sắc chung (sādhāraṇa) nữa. Do đó, có nói: "duvidhaṃ hi" v.v. Sắc chung và sắc không chung là gì? Để chỉ định sắc nói chung, có nói: "tatthā" v.v. "Tatthā" là thất cách chỉ định. "Saddānaṃ" là của bất kỳ âm thanh nào, dù có nghĩa hay vô nghĩa. "Taṃtaṃ saddattādīhi" là cái đó cái đó của các âm thanh như Phật v.v. với các tính chất âm thanh của chúng v.v. Ở cả hai nơi, từ "ādi" bao gồm ý nghĩa. Do đó, nó chỉ ra rằng saṃrūpa có bốn loại: sắc của âm thanh chung, sắc của ý nghĩa (attharūpa) chung, và sắc của âm thanh không chung, sắc của ý nghĩa không chung. Để chỉ ra rằng trong bốn loại này, chỉ có sắc của âm thanh không chung được chấp nhận, có nói: "tatthā" v.v. "Sādhāraṇarūpabyudāsenāti" có nghĩa là bằng cách loại bỏ sắc chung. "Upādiyanto rūpameva saddassasaṃ, nātthoti ca dassetīti" là mối liên hệ. Từ "ca" ở đây tổng hợp điều đã nói ở trên là "idaṃ dassetī" (điều này chỉ ra). Lý do chỉ chấp nhận sắc không chung được nói: "tanta" v.v. "Itaraṃ" là tính chất âm thanh của bất kỳ âm thanh nào khác. "Parassāpīti" là của bất kỳ âm thanh nào khác. "Iti idaṃ" là điều này. "Patitaṃ" là nổi tiếng. Ở đây, từ "iti" là chỉ lý do. Vì điều đã nói này là nổi tiếng, nên nó được chấp nhận từ truyền thống của các bậc thầy cổ xưa. Với khả năng của tính từ "saṃsadda", ngay cả khi chấp nhận sắc không chung, chỉ có sắc của âm thanh không chung được chấp nhận, không phải sắc của ý nghĩa không chung... Với lý do sẽ được nói đến sau, có nói: "saddasse" v.v. "Āsannaṃ" (gần)... từ âm thanh, do tính chất âm thanh không khác biệt. "Vipariyayatoti" có nghĩa là do sự đảo ngược, do tính chất không gần gũi. Ý nghĩa là đối tượng của mắt, làm sao nó có thể là saṃrūpa không gần gũi với âm thanh là đối tượng của tai? Một lý do khác được nói: "aheyyattācā" v.v. "Aheyyattāti" là do không thể từ bỏ. Điều này cũng là một lý do cho sự liên kết vĩnh viễn. "Taṃ saddarūpaṃ" là sắc của âm thanh đó. "Niccasambandhīti" là liên kết không ngừng. "Vipariyayatoti" là do tính chất có thể từ bỏ. "Tathāhiccādinā" làm cho ý nghĩa có thể từ bỏ. Một lý do khác được nói: "asādhāraṇañca rūpaṃ" v.v. "Sādhāraṇo" là từ đồng nghĩa của các âm thanh. "Paccetabbattāti" là do tính chất có thể hiểu được. Bây giờ, ba lý do được kết hợp lại, và để chỉ ra rằng với những lý do này, chỉ có sắc là saṃ của âm thanh, không phải ý nghĩa, thì "tadeva" v.v. được bắt đầu. "Tadevaṃ" có nghĩa là vì như vậy, nên đó. "Sarūpappadhāneti" trong "gossā vaṅa" (1-32) v.v., trong "gossā" v.v., là ưu tiên sắc tự thân.

164

25. Ntu

165

Ntusutiyā jantvādīnampi ‘‘ntantūnaṃnto yomhi paṭhame’’ (2-215) tyādinā gahaṇappasaṅge jātiyamabhippasaṅgabādhanatthaṃ byattiyaṃ vantvādi sambandhīnamupādānattamidamāraddhaṃ ‘‘vantvavaṇṇā’’ (4-79) ‘‘tametthassattīti mantu’’ (4-78) ‘‘kattari bhūte ktavantu ktāvī’’ (5-55) ti vihitā vantvādayo nāma.

To prevent the extension to 'jantu,' etc., when taking 'ntu-suti' (the suffix 'ntu') by means of 'ntantūnaṃnto yomhi paṭhame' (2-215), and to prevent its over-extension to the generic class (jāti), this is begun to specify the inclusion of words related to 'vantu' in the individual instance (byatti), as 'vantvavaṇṇā' (4-79), 'tametthassattīti mantu' (4-78), 'kattari bhūte ktavantu ktāvī' (5-55) are the prescribed 'vantu,' etc.

Để ngăn chặn sự trùng lặp về giống khi có khả năng chấp nhận cả "jantu" v.v. trong "ntu-suti" (âm "ntu") theo "ntantūnaṃnto yomhi paṭhame" (2-215) v.v., việc chấp nhận các từ liên quan đến "vantu" v.v. trong nghĩa cá thể được bắt đầu: "vantvādayo nāma" (các từ "vantu" v.v.) được quy định trong "vantvavaṇṇā" (4-79), "tametthassattīti mantu" (4-78), "kattari bhūte ktavantu ktāvī" (5-55).

166

Iti moggallānapañcikāṭīkāyaṃ sāratthavilāsiniyaṃ

Here ends the section on definitions in the Sāratthavilāsinī, a sub-commentary to the Moggallāna Pañcikā.

Như vậy, trong Sāratthavilāsinī, chú giải Pañcikā của Moggallāna,

167

Paribhāsādhikāro samatto.

The Chapter on Paribhāsā (Definitions) is concluded.

Chương về các định nghĩa đã kết thúc.

Table of Contents

1. Paṭhamakaṇḍavaṇṇanā

1. Explanation of the First Chapter

1. Giải thích chương đầu tiên

Saññādhikāra

Section on Designation (Saññādhikāra)

Chương về các ký hiệu

1. A ādayo

1. A ādayo (A, etc.)

1. A, ā, v.v.

2. Dasā

2. Dasā

2. Dasā

3. Dvedve

3. Dvedve

3. Dvedve

4. Pubbo

4. Pubbo (Prior)

4. Pubbo (Trước)

5. Paro

5. Paro (Subsequent)

5. Paro (Sau)

6. Kādayo

6. Kādayo (The K-group)

6. Kādayo (Các âm K v.v.)

7. Pañca

7. Pañca (Five)

7. Pañca (Năm)

8. Bindu

8. Bindu (Dot/Niggahīta)

8. Bindu (Chấm)

9. Iyu

9. Iyu (I and U)

9. Iyu (I và U)

10. Pitthi

10. Pitthi

10. Pitthi

11. Ghā

11. Ghā

11. Ghā

12. Gosyā

12. Gosyā

12. Gosyā

Paribhāsādhikāra

Chapter on Definitions

Paribhāsādhikāra (Chương về các quy tắc giải thích)

13. Vidhi

13. Vidhi

13. Vidhi

14. Sattadhī

14. Sattadhī

14. Sattadhī

15. Pañca

15. The Fifth

15. Năm

16. Ādissa

16. Ādissa

16. Ādissa

17. Chaṭṭhī

17. Chaṭṭhī

17. Chaṭṭhī

18. Vānu

18. Vānu

18. Vānu

19. Ṭānu

19. Ṭānu

19. Ṭānu

20. Ñakā

20. Ñakā

20. Ñakā

21. Mānubandho

21. Mānubandho

21. Mānubandho

22. Vippaṭi

22. Vippaṭi

22. Vippaṭi

23. Saṅketo

23. Saṅketo

23. Saṅketo