38. Appicchatādīhīti appicchatāsantuṭṭhisallekhapavivekāpacayavīriyārambhādīhi.
38. "Appicchatādīhi" refers to fewness of wishes, contentment, effacement, seclusion, non-accumulation, exertion, and so forth.
38. Appicchatādīhi (bằng sự ít dục, v.v.) là bằng sự ít dục, tri túc, khổ hạnh, viễn ly, loại bỏ phiền não, tinh tấn, v.v.
Pariyodāteti suvisuddhe nirupakkilese.
"Pariyodāte" means "very pure" and "without defilements."
Pariyodāte (trong sạch) là trong sạch hoàn toàn, không có phiền não.
Imasmiṃ sīleti yathāvutte catupārisuddhisīle.
"Imasmiṃ sīle" refers to "this morality of fourfold purity as stated before."
Imasmiṃ sīle (trong giới này) là trong catupārisuddhisīla (tứ thanh tịnh giới) như đã nói.
‘‘Cittaṃ bhāvaya’’nti imameva desanaṃ sandhāyāha ‘‘atisaṅkhepadesitattā’’ti.
Referring to this very instruction, "develop the mind," it is stated: "because it is taught too concisely."
Để ám chỉ lời dạy “Cittaṃ bhāvaya” (hãy tu tập tâm) này, Ngài nói: “atisaṅkhepadesitattā” (vì đã được trình bày rất vắn tắt).
Ko samādhīti sarūpapucchā.
"Ko samādhī" (What is concentration?) is a question about its nature.
Ko samādhī (định là gì?) là câu hỏi về bản chất.
Kenaṭṭhena samādhīti kena atthena samādhīti vuccati, ‘‘samādhī’’ti padaṃ kaṃ abhidheyyatthaṃ nissāya pavattanti attho.
"Kenaṭṭhena samādhī" (In what sense is it concentration?) means, "By what meaning is it called 'samādhi'? What referent meaning does the word 'samādhi' rely on to operate?"
Kenaṭṭhena samādhī (định theo nghĩa nào?) có nghĩa là theo nghĩa nào mà nó được gọi là “định”, từ “samādhī” được sử dụng dựa trên ý nghĩa nào.
Katividhoti pabhedapucchā.
"Katividho" (Of how many kinds?) is a question about its divisions.
Katividho (có bao nhiêu loại?) là câu hỏi về sự phân loại.
‘‘Ko samādhī’’ti kāmañcāyaṃ sarūpapucchā, vibhāgavantānaṃ pana sarūpavibhāvanaṃ vibhāgadassanamukheneva hotīti vibhāgo tāva anavasesato dassetabbo.
Although "What is concentration?" is indeed a question about its nature, for things with divisions, revealing their nature is done by showing their divisions. Thus, the divisions should first be explained exhaustively. And to show that there is a drawback in explaining it (exhaustively), the passage beginning with "concentration is of many kinds" was stated.
Mặc dù câu hỏi “Ko samādhī” là câu hỏi về bản chất, nhưng việc trình bày bản chất của các pháp có sự phân loại chỉ có thể thực hiện được thông qua việc trình bày sự phân loại. Vì vậy, trước hết cần trình bày sự phân loại một cách đầy đủ. Và để chỉ ra rằng có một mối nguy hiểm trong việc trình bày đó, câu “samādhi bahuvidho” (định có nhiều loại) v.v. đã được nói.
Taṃdassane ca ayamādīnavoti dassetuṃ ‘‘samādhi bahuvidho’’tiādi vuttaṃ.
In that (passage), "bahuvidho" (of many kinds) means "of various kinds according to wholesome, etc."
Ở đó, bahuvidho (nhiều loại) có nghĩa là có nhiều loại theo kusala (thiện) v.v.
Tattha bahuvidhoti kusalādivasena anekavidho.
"Nānappakārako" (of various sorts) means "of various sorts due to differences in object, attention, desire, aspiration, determination, inclination, perception, etc."
Nānappakārako (có nhiều hình thức khác nhau) có nghĩa là có nhiều hình thức khác nhau tùy theo ālambana (đối tượng), manasikāra (tác ý), chanda (dục), paṇidhi (nguyện), adhimokkha (quyết định), abhinīhāra (sự hướng tới), saññā (tưởng), v.v.
Nānappakārakoti ālambanamanasikārachandapaṇidhiadhimokkhaabhinīhārasaññānānattādinānappakāro.
"Na sādheyyā" (would not accomplish) means that the development of mundane concentration (lokiyasamādhi) is the intended meaning here, and that would not accomplish it.
Na sādheyyā (sẽ không thành tựu) có nghĩa là sự tu tập lokiyasamādhi (định thế gian) là ý nghĩa được mong muốn ở đây, và điều đó sẽ không thành tựu.
Na sādheyyāti lokiyasamādhissa bhāvanā idha adhippetattho, tañca na sādheyya.
The meaning intended here by " Na sādheyyā" is the development of worldly samādhi, and that should not be accomplished.
Na sādheyyā (không thể hoàn thành) – ở đây, ý nghĩa được đề cập là sự tu tập định thế gian (lokiyasamādhi), và điều đó không thể hoàn thành.
Jhānavimokkhādīsu hi samādhiṃ uddharitvā tassa labbhamānehi vibhāgehi vissajjane kariyamāne jhānavibhaṅgādīsu (vibha. 508 ādayo) āgato sabbo samādhipabhedo vissajjetabbo siyā.
For indeed, if samādhi were extracted from the jhāna-vimokkha and so on, and its divisions were to be explained with those obtainable divisions, then all the classifications of samādhi that appear in the Jhānavibhaṅga and so on would have to be explained.
Thật vậy, nếu trong các thiền giải thoát (jhānavimokkha) v.v., sau khi nêu ra samādhi, người ta giải thích nó bằng những phân loại có thể có được của nó, thì tất cả các loại samādhi được đề cập trong Thiền Phân Tích (Jhanavibhaṅga) v.v. sẽ phải được giải thích.
Tathā ca sati yvāyaṃ lokiyasamādhissa bhāvanāvidhi adhippeto, tassa vissajjanāya okāsova na bhaveyya.
And if that were the case, there would be no scope for explaining the method of developing mundane samādhi which is intended here.
Và khi điều đó xảy ra, sẽ không có chỗ để giải thích phương pháp tu tập của samādhi thế gian (lokiyasamādhi) mà người ta mong muốn ở đây.
Kiñca yenassa tikacatukkajhānikena hīnādibhedabhinnena pavattivibhāgena brahmapārisajjādivasena navavidho, pañcamajjhānikena vehapphalādivasena dasavidho vā ekādasavidho vā bhavappabhedo nippajjati.
Moreover, by the divisions of its occurrence, characterized by inferior and so on, pertaining to the three- and four-jhāna systems, nine kinds of existence are produced, as in the Brahma-pārisajja realms and so on; or by the five-jhāna system, ten or eleven kinds of existence are produced, as in the Vehapphala realms and so on.
Hơn nữa, nếu người ta xác định và nói rằng đây là sự phân loại về sự vận hành của samādhi, mà nhờ đó, sự phân loại về các cõi giới (bhava) chín loại theo cách của chư thiên Phạm Thiên (brahmapārisajjā) v.v., với sự khác biệt là thấp kém v.v., liên quan đến thiền tam chi (tika-jhāna) và tứ chi (catukka-jhāna), hoặc mười loại hay mười một loại theo cách của cõi Vô Tưởng (vehapphala) v.v., liên quan đến thiền ngũ chi (pañcamajjhāna) được hình thành.
Svāssa pavattivibhāgo ayaṃ soti niddhāretvā vuccamāno vikkhepāya siyā, yathā taṃ avisaye.
If its divisions of occurrence were to be pointed out and stated thus, “This is its division of occurrence,” it would lead to distraction, just as it does in an inappropriate context.
Thì sự phân loại về sự vận hành đó sẽ gây ra sự phân tán, giống như khi điều đó nằm ngoài phạm vi.
Tenāha ‘‘uttari ca vikkhepāya saṃvatteyyā’’ti.
That is why it is said, “and it would lead to further distraction.”
Vì vậy, Ngài đã nói: “Và điều đó sẽ dẫn đến sự phân tán thêm”.
Kusalacittekaggatāti kusalā anavajjasukhavipākalakkhaṇā cittekaggatā.
“Kusala-cittekaggatā” means one-pointedness of mind that is wholesome (kusala), characterized by being blameless and yielding pleasant results.
Tâm định nhất của thiện pháp (Kusalacittekaggatā) nghĩa là sự định nhất của tâm (cittekaggatā) là thiện (kusalā), có đặc tính là vô tội và cho quả vui.
Cittacetasikānaṃ samaṃ avisāravasena sampiṇḍentassa viya ādhānaṃ samādhānaṃ.
Samādhāna is the placing of mental concomitants, as if consolidating them by not allowing them to scatter, in an even manner.
Sự đặt để (ādhāna) như thể hợp nhất các tâm và tâm sở (cittacetasika) lại với nhau một cách bình đẳng không phân tán là samādhāna.
Avisāralakkhaṇo hi samādhi, sampiṇḍanaraso ca.
Indeed, samādhi is characterized by non-scattering, and its function is to unify.
Thật vậy, samādhi có đặc tính là không phân tán, và có tác dụng là hợp nhất.
Sammā avikkhipanavasena ādhānaṃ samādhānaṃ.
Samādhāna is the placing of the mind by not allowing it to scatter well.
Sự đặt để (ādhāna) một cách đúng đắn không phân tán là samādhāna.
Avikkhepalakkhaṇo vā hi samādhi, vikkhepaviddhaṃsanaraso cāti.
Or indeed, samādhi is characterized by non-distraction, and its function is to destroy distraction.
Hoặc samādhi có đặc tính là không phân tán, và có tác dụng là tiêu diệt sự phân tán.
Svāyaṃ yasmā ekārammaṇe cittassa ṭhitihetu, tasmā ‘‘ṭhapananti vuttaṃ hotī’’ti āha.
Since this (samādhi) is the cause of the mind's steadfastness on a single object, it is said, “this means steadfastness.”
Vì samādhi này là nguyên nhân của sự an trụ của tâm trên một đối tượng duy nhất, nên Ngài đã nói “được gọi là sự an trụ”.
Tathā hesa ‘‘cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhitī’’ti (dha. sa. 15) niddiṭṭho.
Indeed, it is defined as “the steadfastness, firm steadfastness, and fixed steadfastness of the mind.”
Thật vậy, samādhi này được định nghĩa là “sự an trụ (ṭhiti), sự kiên cố (saṇṭhiti), sự bất động (avaṭṭhiti) của tâm”.
Ekārammaṇaggahaṇañcettha samādhissa santānaṭṭhitibhāvadassanatthaṃ.
The mention of a single object here is to show that samādhi is a continuous steadfastness.
Việc nắm giữ một đối tượng duy nhất ở đây là để chỉ ra trạng thái an trụ liên tục của samādhi.
Tathā hissa aṭṭhakathāyaṃ dīpacciṭṭhiti nidassitā.
Indeed, in the Aṭṭhakathā, its steadfastness is illustrated by the steadiness of a lamp flame.
Thật vậy, trong chú giải (aṭṭhakathā), sự an trụ của ngọn đèn đã được dùng làm ví dụ cho samādhi.
Ānubhāvenāti balena, paccayabhāvenāti attho.
“Ānubhāvena” means by its power, that is, by way of condition.
Do năng lực (ānubhāvena) nghĩa là do sức mạnh, do yếu tố duyên.
Avikkhipamānāti na vikkhipamānā vūpasamamānā.
“Avikkhipamānā” means not scattering, but being tranquil.
Không phân tán (avikkhipamānā) nghĩa là không phân tán, mà là an tịnh.
Upasamapaccupaṭṭhāno hi samādhi.
Indeed, samādhi manifests as tranquility.
Thật vậy, samādhi có sự hiện khởi là an tịnh.
Etenassa vikkhepapaṭipakkhataṃ dasseti.
By this, it shows that samādhi is the opposite of distraction.
Với điều này, Ngài chỉ ra rằng samādhi là đối nghịch với sự phân tán.
Avippakiṇṇāti avisaṭā.
“Avippakiṇṇā” means not scattered.
Không rời rạc (avippakiṇṇā) nghĩa là không phân tán.
Etena avisāralakkhaṇataṃ.
By this, it shows the characteristic of non-scattering.
Với điều này, Ngài chỉ ra đặc tính không phân tán của samādhi.
Sayaṃ na vikkhipati, sampayuttā vā na vikkhipanti etenāti avikkhepo, so lakkhaṇaṃ etassāti avikkhepalakkhaṇo.
It itself does not scatter, or the concomitant states do not scatter through it; hence it is avikkhepa. Since it has this non-scattering as its characteristic, it is avikkhepa-lakkhaṇo.
Chính nó không phân tán, hoặc các pháp tương ưng không phân tán bởi nó, nên gọi là không phân tán (avikkhepa); đó là đặc tính của nó, nên gọi là có đặc tính không phân tán (avikkhepalakkhaṇo).
Vikkhepaṃ viddhaṃseti, tathā vā sampajjatīti vikkhepaviddhaṃsanaraso.
It destroys distraction, or it functions in that way; hence it is vikkhepa-viddhaṃsanaraso (having the function of destroying distraction).
Nó tiêu diệt sự phân tán, hoặc nó thành tựu như vậy, nên gọi là có tác dụng tiêu diệt sự phân tán (vikkhepaviddhaṃsanaraso).
Uddhacce avikampanavasena paccupatiṭṭhati, sampayuttānaṃ vā taṃ paccupaṭṭhapetīti avikampanapaccupaṭṭhāno.
It manifests as unshakable due to restlessness, or it makes its concomitants manifest as such; hence it is avikamapana-paccupaṭṭhāno (having unshakability as its manifestation).
Nó hiện khởi dưới dạng không lay động trước sự phóng dật (uddhacca), hoặc nó làm cho các pháp tương ưng hiện khởi điều đó, nên gọi là có sự hiện khởi không lay động (avikampanapaccupaṭṭhāno).
Sukhanti nirāmisaṃ sukhaṃ daṭṭhabbaṃ.
Sukha (pleasure) here should be understood as unworldly pleasure.
Lạc (sukha) ở đây nên được hiểu là lạc vô nhiễm (nirāmisaṃ sukha).
39. Avikkhepalakkhaṇaṃ nāma samādhissa āveṇiko sabhāvo, na tenassa koci vibhāgo labbhatīti āha ‘‘avikkhepalakkhaṇena tāva ekavidho’’ti.
Since non-distraction (avikkhepalakkhaṇa) is the inherent nature of samādhi, and no specific division of it can be obtained thereby, it is said, “onefold by way of the characteristic of non-distraction.”
39. Đặc tính không phân tán (avikkhepalakkhaṇa) là bản chất riêng của samādhi, và không có sự phân loại nào có thể đạt được từ đó, nên Ngài nói: “Trước hết, samādhi có một loại theo đặc tính không phân tán”.
Sampayuttadhamme ārammaṇe appento viya pavattatīti vitakko appanā.
Vitakka is appanā (application) because it occurs as if causing the concomitant mental states to enter the object.
Tầm (vitakka) vận hành như thể đưa các pháp tương ưng vào đối tượng, nên gọi là appanā (tác ý).
Tathā hi so ‘‘appanā byappanā’’ti (dha. sa. 7) niddiṭṭho.
Indeed, it is described as "appanā byappanā".
Thật vậy, tầm được định nghĩa là “appanā, byappanā”.
Tappamukhatāvasena pana sabbasmiṃ mahaggatānuttare jhānadhamme ‘‘appanā’’ti aṭṭhakathāvohāro.
However, in the Aṭṭhakathā, the term "appanā" is used in all cases of supramundane jhāna-states by way of being initiated by vitakka.
Tuy nhiên, trong chú giải (aṭṭhakathā), tất cả các pháp thiền siêu thế (mahaggata-anuttara jhānadhamma) đều được gọi là “appanā” theo nghĩa tầm là chủ yếu.
Tathā tassa anuppattiṭṭhānabhūte parittajhāne upacāravohāro.
Similarly, in the case of preliminary jhāna (paritta jhāna), which is not the sphere of its direct occurrence, it is conventionally referred to as upacāra.
Tương tự, trong thiền dục giới (paritta-jhāna) là nơi không phát sinh tầm, thì được gọi là cận hành (upacāra).
Gāmādīnaṃ samīpaṭṭhāne gāmūpacārādisamaññā viyāti āha ‘‘upacārappanāvasena duvidho’’ti.
Just as a place near a village is called a village suburb (gāmūpacāra) and so on, it is said, “twofold by way of access (upacāra) and absorption (appanā).”
Giống như tên gọi cận làng (gāmūpacāra) v.v. cho những nơi gần làng v.v., nên Ngài nói: “Có hai loại theo cận hành và an chỉ (upacārappanā)”.
Idha pana samādhivasena veditabbaṃ.
Here, however, it should be understood in terms of samādhi.
Tuy nhiên, ở đây nên hiểu theo nghĩa samādhi.
Lujjanapalujjanaṭṭhena lokoti vuccati vaṭṭaṃ, tappariyāpannatāya loke niyutto, tattha vā viditoti lokiyo.
The cycle of existence is called loka (world) because of its nature of breaking down and crumbling. It is called lokiya (mundane) because it is included within that cycle, or because it is known therein.
Vòng luân hồi (vaṭṭa) được gọi là thế gian (loka) theo nghĩa là tan rã và hủy hoại; nó được an định trong thế gian hoặc được biết đến trong đó do thuộc về thế gian, nên gọi là thế gian (lokiyo).
Tattha apariyāpannatāya lokato uttaro uttiṇṇoti lokuttaro.
That which is not included in it, which is beyond and has transcended the world, is called lokuttara (supramundane).
Nó vượt lên trên thế gian, thoát khỏi thế gian do không thuộc về thế gian, nên gọi là siêu thế gian (lokuttaro).
Kāmañcettha lokiyasamādhi bhāvetabbabhāvena gayhati, ubhayaṃ pana ekajjhaṃ gahetvā tato itaraṃ niddhāretuṃ ‘‘lokiyalokuttaravasena duvidho’’ti vuttaṃ.
Although here mundane samādhi is taken as what is to be developed, to understand the other (supramundane) by taking both together, it is said, “twofold by way of mundane and supramundane.”
Mặc dù samādhi thế gian (lokiyasamādhi) ở đây được hiểu là pháp cần được tu tập, nhưng để xác định cái này từ cái kia bằng cách gộp cả hai, Ngài đã nói: “Có hai loại theo thế gian và siêu thế gian”.
Sappītikanippītikavasenāti saha pītiyā vattatīti sappītiko, pītisampayutto.
“Sappītikanippītikavasena” means sappītika (accompanied by rapture) because it occurs with rapture, that is, it is associated with rapture.
Theo có hỷ và không hỷ (sappītikanippītikavasenā): Cái gì vận hành cùng với hỷ (pīti) thì gọi là có hỷ (sappītiko), tức là tương ưng với hỷ.
Natthi etassa pītīti nippītiko, pītivippayutto.
It is nippītika (devoid of rapture) because it has no rapture, that is, it is dissociated from rapture.
Cái gì không có hỷ thì gọi là không hỷ (nippītiko), tức là không tương ưng với hỷ.
Tesaṃ vasena.
By way of these (two).
Theo cách của chúng.
Sukhena saha ekuppādādibhāvaṃ gatoti sukhasahagato, sukhasampayuttoti attho.
Sukha-sahagata (accompanied by pleasure) means having attained simultaneous arising and so on with pleasure; the meaning is associated with pleasure.
Cái gì đạt đến trạng thái cùng phát sinh v.v. với lạc (sukha) thì gọi là tương ưng với lạc (sukhasahagato), nghĩa là tương ưng với lạc.
Upekkhāsahagatepi eseva nayo.
The same applies to upekkhā-sahagata (accompanied by equanimity).
Trong trường hợp tương ưng với xả (upekkhāsahagate) cũng vậy.
Upekkhāti cettha adukkhamasukhavedanā adhippetā.
Upekkhā (equanimity) here refers to feeling that is neither painful nor pleasant.
Xả (upekkhā) ở đây được hiểu là thọ không khổ không lạc (adukkhamasukhavedanā).
Sā hi sukhadukkhākārapavattiṃ upekkhati majjhattākārasaṇṭhitattā.
Indeed, it observes (upekkhati) the occurrence of pleasure and pain, being established in a neutral state.
Thật vậy, nó bỏ qua sự vận hành của trạng thái lạc và khổ do nó an trụ trong trạng thái trung tính.
Sukhasahagata-padena cettha sappītiko, nippītikekadeso ca saṅgahito, upekkhāsahagata-padena pana nippītikekadesovāti ayametesaṃ padānaṃ viseso.
Here, by the term 'sukha-sahagata' (accompanied by pleasure), both 'sappītika' (accompanied by rapture) and a part of 'nippītika' (devoid of rapture) are included, while by the term 'upekkhā-sahagata' (accompanied by equanimity), only a part of 'nippītika' is included. This is the distinction between these terms.
Trong đó, từ “tương ưng với lạc” bao gồm samādhi có hỷ và một phần của samādhi không hỷ, còn từ “tương ưng với xả” chỉ bao gồm một phần của samādhi không hỷ; đây là sự khác biệt giữa các từ này.
Sabhāvato, paccayato, phalato ca majjhimapaṇītehi nihīno, tesaṃ vā guṇehi parihīnoti hīno, attano paccayehi padhānabhāvaṃ nīto paṇīto, ubhinnaṃ majjhe bhavo majjhimo.
It is hīna (inferior) because it is lower than the medium and refined in terms of its nature, condition, and result, or because it is deprived of their qualities. It is paṇīta (refined) because it has been elevated to a primary state by its own conditions. It is majjhima (medium) because it exists between the two.
Nó thấp kém hơn samādhi trung bình và thù thắng về bản chất, về nhân, và về quả, hoặc nó bị thiếu sót về các đức tính đó, nên gọi là thấp kém (hīno); nó được đưa đến trạng thái chủ yếu bởi các nhân của chính nó, nên gọi là thù thắng (paṇīto); nó nằm giữa hai loại đó, nên gọi là trung bình (majjhimo).
Sampayogavasena pavattamānena saha vitakkena savitakko, saha vicārena savicāro, savitakko ca so savicāro cāti savitakkasavicāro.
Savitakka-savicāra means accompanied by vitakka and accompanied by vicāra as they occur due to association; it is accompanied by vitakka and also by vicāra.
Cái gì có tầm (vitakka) cùng vận hành theo sự tương ưng, có tứ (vicāra) cùng vận hành, có tầm và có tứ, nên gọi là có tầm có tứ (savitakkasavicāro).
Ādi-saddena avitakkavicāramatto, avitakkāvicāro ca gahito.
By the word ādi, avitakka-vicāra-matta (only vicāra, without vitakka) and avitakka-avicāra (without both vitakka and vicāra) are included.
Với từ v.v. (ādi), samādhi không tầm chỉ tứ (avitakkavicāramatta) và samādhi không tầm không tứ (avitakkāvicāro) được bao gồm.
Tattha vicārato uttari vitakkena sampayogābhāvato avitakko ca so vicāramatto cāti avitakkavicāramatto.
Among these, avitakka-vicāra-matta means it is without vitakka because it lacks association with vitakka that is superior to vicāra, and it has only vicāra.
Trong đó, cái gì không có tầm do không tương ưng với tầm vượt trội hơn tứ, và chỉ có tứ, nên gọi là không tầm chỉ tứ (avitakkavicāramatto).
Visesanivattiattho vā matta-saddo.
Or, the word matta (only) signifies a specific exclusion.
Hoặc từ chỉ (matta) có nghĩa là loại trừ sự đặc biệt.
Savitakkasavicāro hi samādhi vitakkavisiṭṭhena vicārena savicāro, ayaṃ pana vicāramattena vitakkasaṅkhātavisesarahitena, tasmā avitakkavicāramatto.
Indeed, savitakka-savicāra samādhi is savicāra due to being associated with vicāra that is accompanied by vitakka. This (avitakka-vicāra-matta), however, is only with vicāra, lacking the specific quality known as vitakka. Therefore, it is avitakka-vicāra-matta.
Thật vậy, samādhi có tầm có tứ là có tứ với tầm đặc biệt, còn samādhi này chỉ có tứ, không có sự đặc biệt gọi là tầm, do đó là không tầm chỉ tứ.
Atha vā bhāvanāya pahīnattā vitakkābhāvenāyaṃ vicāramatto, na vicārato aññassa attano sampayuttadhammassa kassaci abhāvāti dassetuṃ avitakka-vacanena vicāramatta-padaṃ visesetvā vuttaṃ.
Alternatively, it is vicāra-matta (only vicāra) due to the absence of vitakka, vitakka having been abandoned through development, not due to the absence of any other concomitant state of its own apart from vicāra—this is indicated by qualifying the term vicāra-matta with the word avitakka.
Hoặc, để chỉ ra rằng samādhi này chỉ có tứ do không có tầm vì tầm đã được loại bỏ bởi sự tu tập, chứ không phải do không có bất kỳ pháp tương ưng nào khác ngoài tứ, nên từ “chỉ tứ” được đặc biệt hóa bằng từ “không tầm”.
Ubhayarahito avitakkāvicāro.
Avitakka-avicāra is devoid of both.
Cái gì không có cả hai thì gọi là không tầm không tứ (avitakkāvicāro).
Pītisahagatādivasenāti pītisahagatasukhasahagataupekkhāsahagatavasena.
“Pīti-sahagatādivasena” means by way of accompanied by rapture, accompanied by pleasure, and accompanied by equanimity.
Theo có hỷ v.v. (pītisahagatādivasenā) nghĩa là theo có hỷ tương ưng, có lạc tương ưng, có xả tương ưng.
Yadettha vattabbaṃ, taṃ sukhasahagataduke vuttanayameva.
Whatever needs to be said here is the same as the method stated in the pair of pleasure-accompanied.
Những gì cần nói ở đây cũng giống như cách đã nói trong cặp có lạc tương ưng.
Paṭipakkhehi samantato khaṇḍitattā paritto.
Paritta (limited) means it is completely broken by adversaries.
Nó bị các đối nghịch phá hoại hoàn toàn, nên gọi là nhỏ (paritto).
Parittanti vā appamattakaṃ vuccati, ayampi appānubhāvatāya paritto viyāti paritto.
Or, paritta refers to something small. This (samādhi) is also called paritta as if it were limited due to its lesser power.
Hoặc “nhỏ” được nói đến là rất ít; samādhi này cũng như nhỏ do có ít năng lực, nên gọi là nhỏ (paritto).
Kilesavikkhambhanato, vipulaphalato, dīghasantānato ca mahantabhāvaṃ gato, mahantehi vā uḷāracchandādīhi gato paṭipannoti mahaggato.
It is mahaggata (developed) because it has attained greatness through the suppression of defilements, by having abundant results, and by having a long continuity; or it is attained and practiced by great individuals with noble aspirations and so on.
Nó đạt đến trạng thái vĩ đại do trấn áp phiền não, do quả rộng lớn, và do dòng chảy dài, hoặc nó được thực hành bởi những người có ý chí cao thượng v.v., nên gọi là đại hành (mahaggato).
Ārammaṇakaraṇavasenāpi natthi etassa pamāṇakaradhammā, tesaṃ vā paṭipakkhoti appamāṇo.
There are no phenomena that define its measure by way of its object, nor is it the opposite of such phenomena. Hence, it is appamāṇa (immeasurable).
Ngay cả theo cách lấy đối tượng làm duyên, cũng không có các pháp tạo ra giới hạn cho nó, hoặc nó là đối nghịch của các pháp đó, nên gọi là vô lượng (appamāṇo).
Paṭipajjati jhānaṃ etāyāti paṭipadā, pubbabhāgabhāvanā.
Paṭipadā is the path by which jhāna is reached, meaning the prior stage of development.
Con đường (paṭipadā) là cái mà nhờ đó người ta đạt đến thiền (jhāna), tức là sự tu tập ở giai đoạn đầu.
Dukkhā kicchā paṭipadā etassāti dukkhāpaṭipado.
Dukkhā-paṭipado (one with painful practice) means that its path of practice is difficult and arduous.
Samādhi có con đường khó khăn, gian khổ, nên gọi là khổ hành (dukkhāpaṭipado).
Pakatipaññāya abhivisiṭṭhattā abhiññā nāma appanāvahā bhāvanāpaññā, dandhā mandā abhiññā etassāti dandhābhiñño.
Abhiññā (special knowledge) refers to the development-wisdom that leads to absorption (appanā), being distinguished from ordinary wisdom. Dandhā-bhiñño (one with slow special knowledge) means that this (samādhi) has slow and dull special knowledge.
Trí tuệ tu tập (bhāvanāpaññā) dẫn đến an chỉ (appanā) được gọi là thắng trí (abhiññā) do nó vượt trội hơn trí tuệ thông thường (pakatipaññā); samādhi có thắng trí chậm chạp, yếu kém, nên gọi là thắng trí chậm chạp (dandhābhiñño).
Dukkhāpaṭipado ca so dandhābhiñño cāti dukkhāpaṭipadādandhābhiñño, samādhi.
This samādhi is dukkhā-paṭipada-dandhā-bhiñño (one with painful practice and slow special knowledge), meaning the samādhi.
Samādhi đó vừa là khổ hành vừa là thắng trí chậm chạp, nên gọi là khổ hành thắng trí chậm chạp (dukkhāpaṭipadādandhābhiñño).
Tadādivasena.
By way of that and so on.
Theo cách đó v.v.
Catujhānaṅgavasenāti catunnaṃ jhānānaṃ aṅgabhāvavasena, catukkanayavasena cetaṃ vuttaṃ.
“Catujjhānaṅgavasena” means by way of being the factors of the four jhānas, and this is stated by way of the four-fold system.
Theo chi phần của tứ thiền (catujhānaṅgavasena) nghĩa là theo chi phần của bốn thiền, và điều này được nói theo cách tứ thiền.
Hānabhāgiyādivasenāti hānakoṭṭhāsikādivasena.
“Hānabhāgiyādivasena” means by way of declining part and so on.
Theo phần thoái hóa v.v. (hānabhāgiyādivasenā) nghĩa là theo phần thoái hóa v.v.
Channaṃ anussatiṭṭhānānanti buddhānussatiādīnaṃ channaṃ anussatikammaṭṭhānānaṃ.
"The six recollection-meditation subjects" refers to the six recollection-meditation subjects such as the recollection of the Buddha.
Sáu đề mục niệm (anussatiṭṭhāna) là sáu đề mục thiền định niệm (anussatikammaṭṭhāna) như niệm Phật (buddhānussati) v.v...
Imesaṃ vasenāti imesaṃ dasannaṃ kammaṭṭhānānaṃ vasena.
"By means of these" refers to by means of these ten meditation subjects.
Do những điều này (imesaṃ vasena) là do mười đề mục thiền định này.
‘‘Pubbabhāge ekaggatā’’ti iminā appanāya upakārakanānāvajjanupacārassapi saṅgaho daṭṭhabbo, na ekāvajjanasseva.
By "one-pointedness in the preliminary stage" one should understand the inclusion of preliminary access concentration with diverse cognitive processes which is beneficial for absorption, not merely with a single cognitive process.
Với câu ‘‘tâm định nhất điểm ở giai đoạn trước’’ này, cần phải hiểu rằng nó bao gồm cả cận định (upacārasamādhi) với sự chú ý đa dạng (nānāvajjanupacāra) hỗ trợ cho an chỉ (appanā), chứ không chỉ là sự chú ý nhất quán (ekāvajjanasseva).
Appanāsamādhīnanti upakattabbaupakārakasambandhe sāmivacanaṃ ‘‘purisassa attho’’tiādīsu viya.
The word " appanāsamādhi" is a genitive case in the sense of 'relationship between the benefited and the benefactor,' as in "a person's welfare" and so on.
An chỉ định (appanāsamādhi) là từ sở hữu cách (sāmivacana) biểu thị mối quan hệ giữa cái được hỗ trợ và cái hỗ trợ, giống như trong các trường hợp ‘‘lợi ích của người đàn ông’’ (purisassa attho) v.v...
Parikammanti gotrabhu.
"Preparation" refers to gotrabhu.
Sự chuẩn bị (parikamma) là Chuyển Tộc (gotrabhu).
Aparitto samādhīti dassetuṃ ‘‘paṭhamassa jhānassā’’tiādi vuttaṃ.
To show that concentration is not limited, the phrase " of the first jhāna" and so on, was said.
Để chỉ ra rằng đó là định không hữu hạn (aparitto samādhi), đã nói ‘‘của thiền thứ nhất’’ (paṭhamassa jhānassā) v.v...
Tīsu bhūmīsūti kāmarūpārūpabhūmīsu.
"In the three planes" refers to the kāma, rūpa, and arūpa planes.
Trong ba cõi (tīsu bhūmīsu) là trong cõi Dục, cõi Sắc và cõi Vô Sắc.
Kusalacittekaggatāya adhippetattā ‘‘ariyamaggasampayuttā’’ti vuttaṃ.
The phrase " connected with the noble path" was said because one-pointedness of wholesome consciousness is intended.
Đã nói ‘‘tương ưng với Đạo Thánh’’ (ariyamaggasampayuttā) vì ý chỉ đến sự nhất tâm trong tâm thiện (kusalacittekaggatā).
Siyā sappītiko, siyā nippītikoti aniyamavacanaṃ upacārasamādhisāmaññena sabbesampi vā jhānānaṃ nānāvajjanavīthiyaṃ upacārasamādhi siyā sappītiko, siyā nippītiko.
"It might be accompanied by rapture, it might be without rapture" is an indeterminate statement. By commonality of access concentration, the access concentration in the path of diverse cognitive processes for all jhānas might be accompanied by rapture, or it might be without rapture.
Câu ‘‘có thể có hỷ, có thể không có hỷ’’ (siyā sappītiko, siyā nippītiko) là một cách nói không cố định, hoặc nói chung về cận định của tất cả các tầng thiền, cận định trong lộ trình tâm với sự chú ý đa dạng có thể có hỷ hoặc không có hỷ.
Ekāvajjanavīthiyaṃ pana ādito dukatikajjhānānaṃ upacārasamādhi sappītikova, itaresaṃ nippītikova, visabhāgavedanassa cittassa āsevanapaccayatābhāvato, ekavīthiyaṃ vedanāparivattanābhāvato ca.
However, in the path of a single cognitive process, the access concentration for the second and third jhānas from the beginning is always accompanied by rapture, while for the others, it is always without rapture, due to the absence of the condition of repeated practice for a consciousness with dissimilar feeling, and due to the absence of change in feeling within a single path.
Tuy nhiên, trong lộ trình tâm với sự chú ý nhất quán (ekāvajjanavīthiyaṃ), cận định của các tầng thiền hai và ba ban đầu luôn có hỷ, còn các tầng thiền khác thì luôn không có hỷ, vì không có sự hỗ trợ của tâm với cảm thọ khác loại, và vì không có sự thay đổi cảm thọ trong cùng một lộ trình tâm.
Siyā sukhasahagato, siyā upekkhāsahagatoti etthāpi vuttanayeneva attho veditabbo.
Here too, the meaning of " it might be accompanied by happiness, it might be accompanied by equanimity" should be understood in the same way as stated (above).
Ở đây, ý nghĩa cũng cần được hiểu theo cách đã nói ở trên đối với ‘‘có thể có lạc, có thể có xả’’ (siyā sukhasahagato, siyā upekkhāsahagato).
Tattha pana ‘‘dukatikajjhānāna’’nti vuttaṃ, idha ‘‘tikacatukkajjhānāna’’nti vattabbaṃ.
In that context, the phrase "of the second and third jhānas" was used; here, "of the third and fourth jhānas" should be used.
Tuy nhiên, ở đó đã nói ‘‘của các thiền hai và ba’’, còn ở đây cần phải nói ‘‘của các thiền ba và bốn’’.
Paṭiladdhamattoti adhigatamatto anāsevito abahulīkato.
"Merely obtained" refers to merely attained, not yet practiced, not yet made abundant.
Chỉ mới đạt được (paṭiladdhamatto) là chỉ mới đạt được, chưa thực hành, chưa làm cho nhiều.
So hi paridubbalabhāvena hīno hoti.
For it is inferior due to its extreme weakness.
Thật vậy, do quá yếu kém nên nó là định hạ liệt.
Nātisubhāvitoti ativiya paguṇabhāvaṃ apāpito.
"Not extremely well-practiced" refers to not having reached an extremely skilled state.
Chưa được tu tập tốt (nātisubhāvito) là chưa đạt đến mức độ thuần thục cao độ.
Subhāvitoti suṭṭhu bhāvito sammadeva paguṇataṃ upanīto.
"Well-practiced" refers to having been well-practiced, having been brought to a perfectly skilled state.
Được tu tập tốt (subhāvito) là được tu tập một cách hoàn hảo, được đưa đến sự thuần thục đúng đắn.
Tenāha ‘‘vasippatto’’ti.
Therefore, it is said, " having attained mastery."
Vì vậy, đã nói ‘‘đã đạt được sự thành thạo’’ (vasippatto).
Chandādīnaṃ hīnatādivasenāpi imesaṃ hīnāditā veditabbā.
The inferiority, etc., of these (concentrations) should also be understood based on the inferiority, etc., of desire and so on.
Sự hạ liệt v.v... của các định này cũng cần được hiểu theo sự hạ liệt v.v... của dục (chanda) v.v...
Tathā hi uḷārapuññaphalakāmatāvasena pavattito hīno, lokiyābhiññāsampādanāya pavattito majjhimo, vivekakāmatāya ariyabhāve ṭhitena pavattito paṇīto.
Thus, that which is developed with the desire for the fruit of great merit is inferior; that which is developed for the accomplishment of worldly supernormal powers is middling; that which is developed by one established in the noble state with the desire for seclusion is superior.
Vì vậy, định được thực hành với mong muốn quả phước lớn là hạ liệt (hīno); định được thực hành để thành tựu các thần thông thế gian là trung bình (majjhimo); định được thực hành bởi người đã an trú trong trạng thái Thánh (ariya) với mong muốn viễn ly là thù thắng (paṇīto).
Attahitāya bhavasampattiatthaṃ pavattito vā hīno, kevalaṃ alobhajjhāsayena pavattito majjhimo, parahitāya pavattito paṇīto.
Or that which is developed for one's own benefit, for the attainment of prosperity in existence, is inferior; that which is developed merely with a non-greedy intention is middling; that which is developed for the benefit of others is superior.
Hoặc định được thực hành vì lợi ích bản thân, vì sự thành tựu của hữu là hạ liệt; định được thực hành chỉ với ý hướng vô tham là trung bình; định được thực hành vì lợi ích của người khác là thù thắng.
Vaṭṭajjhāsayena vā pavattito hīno, vivekajjhāsayena pavattito majjhimo, vivaṭṭajjhāsayena lokuttarapādakatthaṃ pavattito paṇīto.
Or that which is developed with the intention for saṃsāra is inferior; that which is developed with the intention for seclusion is middling; that which is developed with the intention for escape from saṃsāra, for giving rise to the supramundane, is superior.
Hoặc định được thực hành với ý hướng luân hồi là hạ liệt; định được thực hành với ý hướng viễn ly là trung bình; định được thực hành với ý hướng thoát ly luân hồi để tạo ra siêu thế là thù thắng.
Saddhiṃ upacārasamādhināti sabbesampi jhānānaṃ upacārasamādhinā saha.
"Together with access concentration" refers to together with the access concentration of all jhānas.
Cùng với cận định (saddhiṃ upacārasamādhinā) là cùng với cận định của tất cả các tầng thiền.
Vitakkamatteyeva ādīnavaṃ disvāti vitakkeyeva oḷārikato upaṭṭhahante ‘‘cittassa khobhakaradhammo aya’’nti ādīnavaṃ disvā vicārañca santato manasi karitvā.
"Having seen the danger merely in vitakka" means having seen the danger, thinking, "This is a disturbing factor of consciousness," when vitakka appears as coarse, and having made vicāra calm in mind.
Thấy sự nguy hiểm chỉ trong tầm tư (vitakkamatteyeva ādīnavaṃ disvā) là khi tầm tư (vitakka) chỉ xuất hiện một cách thô thiển, thấy sự nguy hiểm rằng ‘‘đây là pháp làm xáo động tâm’’, và tâm niệm về tứ (vicāra) một cách an tịnh.
Tenāha ‘‘vicāre adisvā’’ti.
Therefore, it is said, " without seeing (danger) in vicāra."
Vì vậy, đã nói ‘‘không thấy trong tứ’’ (vicāre adisvā).
Taṃ sandhāyāti taṃ evaṃ paṭiladdhaṃ samādhiṃ sandhāya.
"Referring to that" means referring to that concentration thus attained.
Rút gọn điều đó (taṃ sandhāya) là rút gọn định đã đạt được như vậy.
Etaṃ ‘‘avitakkavicāramatto samādhī’’ti dutiyapadaṃ vuttaṃ.
This second term, "concentration without vitakka and vicāra," was stated.
Điều này (etaṃ) là từ thứ hai ‘‘định không tầm không tứ’’ (avitakkavicāramatto samādhī) đã được nói.
Tīsūti ādito tīsu.
"In the three" refers to the first three (jhānas).
Trong ba (tīsu) là trong ba tầng thiền đầu tiên.
Tesvevāti tesu eva catukkapañcakanayesu.
"In those very ones" refers to in those very four-fold and five-fold systems.
Trong chính những điều đó (tesvevā) là trong chính những phương pháp bốn và năm tầng thiền đó.
Tatiye catuttheti catukkanaye tatiye, pañcakanaye catuttheti yojetabbaṃ.
"In the third, in the fourth" should be connected as: in the third in the four-fold system, and in the fourth in the five-fold system.
Thứ ba, thứ tư (tatiye catutthe) cần được ghép nối là: trong phương pháp bốn tầng thiền là thứ ba, trong phương pháp năm tầng thiền là thứ tư.
Avasāneti dvīsupi nayesu pariyosānajjhāne.
"At the end" refers to the final jhāna in both systems.
Ở cuối (avasāne) là ở tầng thiền cuối cùng trong cả hai phương pháp.
Yathākkamaṃ catutthe, pañcame vā.
Respectively, in the fourth or fifth.
Theo thứ tự là thứ tư hoặc thứ năm.
Pītisukhasahagato vāti etthāpi heṭṭhā vuttanayeneva attho veditabbo.
Here too, the meaning of "accompanied by rapture and happiness" should be understood in the way stated below.
Ở đây, ý nghĩa cũng cần được hiểu theo cách đã nói ở dưới đối với ‘‘có hỷ và lạc’’ (pītisukhasahagato vā).
Ettha ca satipi pītisahagatassāpi samādhissa sukhasahagatatte tīṇipi padāni asaṅkarato dassetuṃ nippītikasukhato sappītikasukhassa visesadassanatthaṃ satthu pītitikadesanāti nippītikasseva sukhassa vasena sukhasahagato samādhi gahitoti daṭṭhabbo.
And here, even though concentration accompanied by rapture is also accompanied by happiness, in order to show all three terms without confusion, and for the purpose of showing the distinction of happiness accompanied by rapture from happiness without rapture, it should be understood that the Buddha's teaching of the triad of rapture means that concentration accompanied by happiness is taken as referring to happiness without rapture only.
Ở đây, mặc dù định có hỷ cũng có lạc, nhưng để trình bày ba từ một cách không lẫn lộn, và để chỉ ra sự khác biệt của lạc có hỷ so với lạc không hỷ, nên sự giảng dạy về tam đề mục hỷ của Đức Phật đã được thực hiện, và cần hiểu rằng định có lạc đã được lấy theo lạc không hỷ.
Paṭhamasamannāhāro bhāvanaṃ ārabhantassa ‘‘pathavī pathavī’’tiādinā kammaṭṭhāne paṭhamābhiniveso.
"The first engagement" is the initial application of mind in the meditation subject by one who is commencing meditation, saying "earth, earth" and so on.
Sự chú tâm ban đầu (paṭhamasamannāhāro) là sự chú tâm, sự chuyên chú ban đầu vào đề mục thiền định (kammaṭṭhāna) của người bắt đầu tu tập, bằng cách niệm ‘‘đất, đất’’ (pathavī pathavī) v.v...
Tassa tassa jhānassa upacāranti nīvaraṇavitakkavicāranikantiādīnaṃ vūpasame thirabhūtaṃ kāmāvacarajjhānaṃ.
"Access to that jhāna" refers to sensual jhāna that has become firm upon the calming of hindrances, vitakka, vicāra, attachment, and so on.
Cận định của tầng thiền đó (tassa tassa jhānassa upacāra) là tầng thiền dục giới (kāmāvacarajjhāna) đã trở nên vững chắc nhờ sự lắng dịu của các triền cái (nīvaraṇa), tầm (vitakka), tứ (vicāra), sự chấp thủ (nikanti) v.v...
‘‘Yāva appanā’’ti iminā pubbabhāgapaññāya eva abhiññābhāvo vutto viya dissatīti vadanti.
They say that by "up to absorption," it appears as if the absence of supernormal knowledge is spoken of only for the preliminary stage of wisdom.
Họ nói rằng với câu ‘‘cho đến an chỉ’’ (yāva appanā) này, dường như chỉ nói rằng trí tuệ ở giai đoạn trước (pubbabhāgapaññā) không phải là thắng trí (abhiññā).
Appanāpaññā pana abhiññāva.
However, absorption wisdom is indeed supernormal knowledge.
Tuy nhiên, trí tuệ an chỉ (appanāpaññā) chính là thắng trí (abhiññāva).
Yadaggena hi pubbabhāgapaññāya dandhasīghatā, tadaggena appanāpaññāyapīti.
For to the extent that the preliminary wisdom is slow or swift, to that extent is absorption wisdom also.
Thật vậy, mức độ chậm hay nhanh của trí tuệ ở giai đoạn trước như thế nào thì mức độ của trí tuệ an chỉ cũng như thế ấy.
Samudācāragahaṇatāyāti samudācārassa gahaṇabhāvena, pavattibāhullatoti attho.
"Due to the grasping of frequent occurrence" means due to the frequent occurrence of activity.
Do sự nắm giữ của sự vận hành (samudācāragahaṇatāyā) có nghĩa là do sự vận hành phức tạp, do sự xuất hiện nhiều.
Asukhāsevanāti kasirabhāvanā.
"Unpleasant cultivation" refers to difficult development.
Sự thực hành không dễ chịu (asukhāsevanā) là sự tu tập khó khăn.
Palibodhupacchedādīnīti ādi-saddena bhāvanāvidhānāparihāpanādiṃ saṅgaṇhāti.
By the term " breaking of hindrances, etc.," the word "etc." includes not failing in the method of development, and so on.
Sự đoạn trừ các chướng ngại (palibodhupacchedādīnī) v.v... Với từ v.v... (ādi), bao gồm việc không bỏ bê các quy tắc tu tập (bhāvanāvidhānāparihāpana) v.v...
Asappāyasevīti upacārādhigamato pubbe asappāyasevitāya dukkhā paṭipadā.
"One who cultivates unsuitable things" means a difficult path of practice because of cultivating unsuitable things before the attainment of access concentration.
Người thực hành điều không thích hợp (asappāyasevī) là hành trì khổ hạnh (dukkhā paṭipadā) do thực hành điều không thích hợp trước khi đạt được cận định.
Pacchā asappāyasevitāya dandhā abhiññā hoti.
Afterward, by cultivating unsuitable things, it becomes a slow supernormal knowledge.
Do thực hành điều không thích hợp sau đó nên thắng trí chậm chạp (dandhā abhiññā hoti).
Sappāyasevinoti etthāpi eseva nayo.
The same method applies to "one who cultivates suitable things."
Đối với người thực hành điều thích hợp (sappāyasevino) cũng theo cách tương tự.
Pubbabhāgeti upacārajjhānādhigamato orabhāge.
"In the preliminary stage" means below the attainment of access jhāna.
Ở giai đoạn trước (pubbabhāge) là ở giai đoạn trước khi đạt được cận thiền.
Aparabhāgeti tato uddhaṃ.
"In the later stage" means above that.
Ở giai đoạn sau (aparabhāge) là sau đó.
Tassa vomissakatāti yo pubbabhāge asappāyaṃ sevitvā aparabhāge sappāyasevī, tassa dukkhā paṭipadā khippābhiññā.
"Its mixed state" means that for one who cultivated unsuitable things in the preliminary stage and suitable things in the later stage, the path of practice is difficult and the supernormal knowledge is swift.
Sự pha trộn của điều đó (tassa vomissakatā) là đối với người mà ở giai đoạn trước thực hành điều không thích hợp, rồi ở giai đoạn sau thực hành điều thích hợp, thì hành trì của người ấy là khổ hạnh và thắng trí nhanh chóng.
Itarassa sukhā paṭipadā dandhābhiññā hoti.
For the other (the reverse case), the path of practice is pleasant and the supernormal knowledge is slow.
Đối với người kia, hành trì là dễ chịu và thắng trí chậm chạp.
Evaṃ paṭhamacatutthānaṃ vomissakatāya dutiyatatiyāti attho.
Thus, due to the mixed nature of the first and fourth (types), there are the second and third (types of path of practice), that is the meaning.
Như vậy, có nghĩa là do sự pha trộn của loại thứ nhất và thứ tư mà có loại thứ hai và thứ ba.
Akatapalibodhupacchedassa saparipanthatāya paṭipadā dukkhā hoti, itarassa sukhā.
For one who has not cut off hindrances, the path of practice is difficult due to obstacles; for the other, it is pleasant.
Đối với người chưa đoạn trừ các chướng ngại (palibodha), do có chướng ngại nên hành trì là khổ hạnh; đối với người kia thì là dễ chịu.
Asampāditaappanākosallassa ñāṇassa avisadatāya dandhā abhiññā hoti, visadatāya khippā abhiññā.
For one who has not accomplished skill in absorption, the supernormal knowledge is slow due to the unclearness of knowledge; due to its clarity, it is swift supernormal knowledge.
Đối với người chưa thành tựu sự khéo léo trong an chỉ (appanākosalla), do trí tuệ không rõ ràng nên thắng trí chậm chạp; do trí tuệ rõ ràng nên thắng trí nhanh chóng.
Taṇhāavijjāvasenāti taṇhāavijjānaṃ abhibhavānabhibhavavasena.
"By way of craving and ignorance" means by way of the dominance and non-dominance of craving and ignorance.
Do tham ái và vô minh (taṇhāavijjāvasenā) là do sự chế ngự và không chế ngự của tham ái và vô minh.
Samathavipassanādhikāravasenāti samathavipassanāsu asato, sato ca adhikārassa vasena.
"By way of the quality of samatha and vipassanā" means by way of the presence or absence of the quality in samatha and vipassanā.
Do sự tinh tấn trong Tịnh Chỉ và Tuệ Quán (samathavipassanādhikāravasenā) là do sự tinh tấn có hoặc không có trong Tịnh Chỉ và Tuệ Quán.
Taṇhāya samādhissa ujupaṭipakkhattā sā samathapaṭipadāya paripanthinīti āha ‘‘taṇhābhibhūtassa hi dukkhā paṭipadā hotī’’ti.
Since craving is a direct opponent of concentration, it is an obstacle to the path of samatha. Therefore, it is said, " for one overpowered by craving, the path of practice is difficult."
Vì tham ái là đối nghịch trực tiếp với định, nên nó là chướng ngại cho hành trì tịnh chỉ. Vì vậy, đã nói ‘‘thật vậy, đối với người bị tham ái chế ngự, hành trì là khổ hạnh’’ (taṇhābhibhūtassa hi dukkhā paṭipadā hotī).
Abhibhavo cassā itarakilesehi adhikatāya anabhibhūtassa taṇhāyāti adhikārato veditabbaṃ.
Its dominance should be understood as being greater than other defilements, and "not overpowered by craving" should be understood in relation to the quality.
Sự chế ngự của nó cần được hiểu là do sự vượt trội của nó so với các phiền não khác, và người không bị tham ái chế ngự (anabhibhūtassa taṇhāya) là do sự tinh tấn.
Tathā avijjā paññāya ujupaṭipakkhāti tadabhibhūtassa dandhābhiññatā vuttā.
Similarly, ignorance is a direct opponent of wisdom, hence it is said that for one overpowered by it, supernormal knowledge is slow.
Tương tự, vô minh là đối nghịch trực tiếp với trí tuệ, nên đã nói rằng người bị vô minh chế ngự thì thắng trí chậm chạp.
Akatādhikāroti bhavantare akataparicayo yathā paguṇaṃ katvā vissaṭṭhagantho appamattakena payogena suppavatti vācuggatova hoti, evaṃ pubbe kataparicayassa bhāvanā appakasireneva ijjhatīti āha ‘‘katādhikārassa sukhā’’ti.
"One who has not established a quality" refers to one who has not practiced in a previous existence. Just as a text that has been practiced skillfully and then laid aside becomes well-mastered and comes to mind easily with a little effort, so too, for one who has practiced previously, meditation succeeds easily. Therefore, it is said, " for one who has established a quality, it is pleasant."
Người chưa từng tinh tấn (akatādhikāro) là người chưa từng quen thuộc trong các kiếp sống trước. Giống như một cuốn sách đã được học thuộc lòng và bỏ qua, chỉ với một chút nỗ lực là có thể thành thạo, tương tự, sự tu tập của người đã từng quen thuộc trước đây sẽ thành công một cách dễ dàng. Vì vậy, đã nói ‘‘đối với người đã từng tinh tấn thì dễ chịu’’ (katādhikārassa sukhā).
Svāyaṃ akato, kato ca adhikāro samathanissito paṭipadāyaṃ vutto samādhippadhānattā paṭipadāya.
That striving (adhikāra), both unfulfilled and fulfilled, which relies on serenity (samatha) is taught in the path, due to the predominance of concentration (samādhi) in the path.
Sự nỗ lực này, dù chưa được thực hiện hay đã được thực hiện, được nói là nương tựa vào samatha trong đạo lộ, vì samādhi là chính yếu đối với đạo lộ.
Vipassanānissito abhiññāyaṃ ñāṇappadhānattā appanāya.
That which relies on insight (vipassanā) is taught in higher knowledge (abhiññā), due to the predominance of wisdom (ñāṇa) in higher knowledge.
(Sự nỗ lực ấy) nương tựa vào vipassanā được nói là trong abhiññā (trực giác), vì tuệ là chính yếu đối với appanā (thiền định nhập định).
Kilesindriyavasenāti tikkhātikkhānaṃ kilesindriyānaṃ vasena.
" Kilesindriyavasenā" means by means of defilements and faculties, both sharp and dull.
Kilesindriyavasenā (do năng lực của các căn phiền não) có nghĩa là do năng lực của các căn phiền não sắc bén và không sắc bén.
Tenāha ‘‘tibbakilesassā’’tiādi.
Therefore, it is said, " tibbakilesassā" (of one with strong defilements), and so on.
Vì vậy, (văn bản) nói rằng: ‘‘tibbakilesassā’’ (của người có phiền não mạnh) v.v.
Tattha kilesā kāmacchandādayo, indriyāni saddhādīni.
Therein, " kilesā" refers to sensual desire (kāmacchanda) and so forth, and " indriyāni" refers to faith (saddhā) and so forth.
Trong đó, kilesā (các phiền não) là kāmacchanda (dục tham) v.v., indriyāni (các căn) là saddhā (tín) v.v.
Yathāvuttā paṭipadābhiññā puggalādhiṭṭhānāti dhammaniddesampi puggalādhiṭṭhānamukhena dassetuṃ ‘‘yo puggalo’’tiādi vuttaṃ.
The path and higher knowledge as stated are based on persons, and to show the designation of phenomena (dhamma) as also based on persons, the passage " yo puggalo" (the person who) and so on was stated.
Để chỉ rõ rằng paṭipadā (đạo lộ) và abhiññā (trực giác) đã được nói đến là dựa trên cá nhân, sự trình bày Pháp (dhammaniddesa) cũng được nói đến qua phương diện dựa trên cá nhân (puggalādhiṭṭhāna) bằng cách nói ‘‘yo puggalo’’ (người nào) v.v.
Appaguṇoti na subhāvito vasībhāvaṃ apāpito.
" Appaguṇo" means not well-developed, not yet brought to mastery (vasībhāva).
Appaguṇo (không thuần thục) có nghĩa là chưa được tu tập tốt, chưa đạt đến sự thành thạo.
Tenāha ‘‘uparijhānassa paccayo bhavituṃ na sakkotī’’ti.
Therefore, it is said, "cannot be a condition for a higher jhāna."
Vì vậy, (văn bản) nói rằng: ‘‘uparijhānassa paccayo bhavituṃ na sakkotī’’ (không thể trở thành nhân duyên cho thiền cao hơn).
Ayaṃ parittoti ayaṃ samādhi appānubhāvatāya paritto.
" Ayaṃ paritto" means this concentration (samādhi) is limited due to its lesser efficacy.
Ayaṃ paritto (cái này là hạn lượng) có nghĩa là samādhi này là hạn lượng vì uy lực nhỏ bé.
Avaḍḍhiteti ekaṅguladvaṅgulamattampi na vaḍḍhite yathāupaṭṭhite ārammaṇe.
" Avaḍḍhite" means when the object is not increased even by one or two finger-breadths, as it appeared.
Avaḍḍhite (không tăng trưởng) có nghĩa là trên đối tượng đã xuất hiện như vậy, ngay cả một ngón tay hay hai ngón tay cũng không tăng trưởng.
Ekaṅgulamattampi hi vaḍḍhitaṃ appamāṇamevāti vadanti.
Indeed, they say that even an increase of one finger-breadth is considered immeasurable.
Quả thật, họ nói rằng ngay cả khi tăng trưởng một ngón tay, nó vẫn là vô lượng.
‘‘Paguṇo subhāvito’’ti vatvā ‘‘uparijhānassa paccayo bhavituṃ sakkotī’’ti iminā yathā paguṇopi uparijhānassa paccayo bhavituṃ asakkonto samādhi parittoyeva hoti, na appamāṇo, evaṃ ñāṇuttarassa ekāsaneneva uparijhānanibbattanenāti subhāvitopi uparijhānassa paccayabhāvasaṅkhātāya subhāvitakiccasiddhiyā ‘‘appamāṇo’’tveva vuccati.
Having said, "well-developed, well-practiced," with the phrase "can be a condition for a higher jhāna," just as a well-practiced concentration that cannot be a condition for a higher jhāna is merely limited, not immeasurable, so too, for one whose knowledge is superior, by achieving a higher jhāna in one sitting, even an undeveloped concentration is called " appamāṇo" (immeasurable) due to the accomplishment of its purpose of being well-developed, i.e., being a condition for a higher jhāna.
Sau khi nói ‘‘paguṇo subhāvito’’ (thuần thục, tu tập tốt) và với câu ‘‘uparijhānassa paccayo bhavituṃ sakkotī’’ (có thể trở thành nhân duyên cho thiền cao hơn) này, samādhi dù đã thuần thục nhưng không thể trở thành nhân duyên cho thiền cao hơn thì vẫn là hữu hạn, không phải vô lượng. Tương tự như vậy, đối với người có tuệ siêu việt, việc chứng đắc thiền cao hơn chỉ trong một lần ngồi, thì dù chưa tu tập tốt hoàn toàn, nhưng vì đã hoàn thành nhiệm vụ tu tập tốt là trở thành nhân duyên cho thiền cao hơn, nên được gọi là ‘‘appamāṇo’’ (vô lượng).
Apare pana sace subhāvito paguṇo vasībhāvaṃ patto uparijhānassa paccayo ahontopi appamāṇo eva, pamāṇakarānaṃ rāgādipaṭipakkhānaṃ suvidūrabhāvatoti vadanti.
Others, however, say that if a well-developed, well-practiced concentration that has attained mastery, even if it does not become a condition for a higher jhāna, is still immeasurable, because its opponents, such as lust, which cause limitation, are very far away.
Tuy nhiên, những người khác nói rằng, nếu samādhi đã được tu tập tốt, thuần thục, đạt đến sự thành thạo, thì dù không phải là nhân duyên cho thiền cao hơn, nó vẫn là vô lượng, vì sự xa cách với các đối thủ như tham ái, v.v., vốn là những thứ tạo ra giới hạn.
Vuttalakkhaṇavomissatāyāti yo appaguṇo uparijhānassa paccayo bhavituṃ na sakkoti, vaḍḍhite ārammaṇe pavatto, ayaṃ paritto appamāṇārammaṇo.
" Vuttalakkhaṇavomissatāyā" (by the intermingling of the stated characteristics) means: that concentration which is not well-developed, cannot be a condition for a higher jhāna, and occurs with an increased object, is limited but has an immeasurable object.
Vuttalakkhaṇavomissatāyā (do sự pha trộn các đặc điểm đã nói) có nghĩa là samādhi nào chưa thuần thục, không thể trở thành nhân duyên cho thiền cao hơn, và khởi lên trên đối tượng đã tăng trưởng, thì samādhi này là hữu hạn với đối tượng vô lượng.
Yo pana paguṇo uparijhānassa paccayo bhavituṃ sakkoti, avaḍḍhite ārammaṇe pavatto, ayaṃ appamāṇo parittārammaṇoti evaṃ paṭhamacatutthasamādhīnaṃ vuttalakkhaṇassa vomissakabhāvena dutiyatatiyasamādhisaṅgāhako vomissakanayo veditabbo.
But that which is well-developed, can be a condition for a higher jhāna, and occurs with an unincreased object, is immeasurable but has a limited object. Thus, the mixed method, which encompasses the second and third concentrations (samādhis), should be understood as an intermingling of the stated characteristics of the first and fourth concentrations.
Còn samādhi nào đã thuần thục, có thể trở thành nhân duyên cho thiền cao hơn, và khởi lên trên đối tượng không tăng trưởng, thì samādhi này là vô lượng với đối tượng hữu hạn. Như vậy, phương pháp hỗn hợp (vomissakanaya) được hiểu là bao gồm samādhi thứ hai và thứ ba do sự pha trộn các đặc điểm đã nói của samādhi thứ nhất và thứ tư.
Hānaṃ bhajatīti hānabhāgiyo, hānabhāgo vā etassa atthīti hānabhāgiyo, parihānakoṭṭhāsikoti attho.
It tends towards decline, hence " hānabhāgiyo"; or it has a share of decline, hence " hānabhāgiyo," meaning it is prone to decline.
Nó hướng đến sự suy giảm nên là hānabhāgiyo (thuộc phần suy giảm), hoặc nó có phần suy giảm nên là hānabhāgiyo, có nghĩa là thuộc về sự suy đồi.
Ālayassa apekkhāya apariccajanato ṭhitiṃ bhajatīti ṭhitibhāgiyo.
It tends towards stability by not abandoning attachment and craving (ālayassa apekkhāya apariccajanato), hence " ṭhitibhāgiyo."
Nó hướng đến sự ổn định do không từ bỏ sự bám víu (ālayassa apekkhāya apariccajanato) nên là ṭhitibhāgiyo (thuộc phần ổn định).
Visesaṃ bhajatīti visesabhāgiyo.
It tends towards distinction (visesa), hence " visesabhāgiyo."
Nó hướng đến sự đặc biệt nên là visesabhāgiyo (thuộc phần đặc biệt).
Paccanīkasamudācāravasenāti tassa tassa jhānassa paccanīkānaṃ nīvaraṇavitakkavicārādīnaṃ pavattivasena.
" Paccanīkasamudācāravasenā" means by the occurrence of opposing factors (paccanīkā), such as hindrances (nīvaraṇa), initial application (vitakka), and sustained application (vicāra), for each respective jhāna.
Paccanīkasamudācāravasenā (do sự khởi lên của các đối nghịch) có nghĩa là do sự khởi lên của các đối nghịch của thiền đó, như các triền cái, tầm, tứ, v.v.
Tadanudhammatāyāti tadanurūpabhūtāya satiyā.
" Tadanudhammatāyā" means by mindfulness (sati) that is conformable to that (jhāna).
Tadanudhammatāyā (do sự tương ứng với Pháp đó) có nghĩa là do chánh niệm tương ứng với Pháp đó.
Saṇṭhānavasenāti saṇṭhahanavasena patiṭṭhānavasena.
" Saṇṭhānavasenā" means by the manner of settling, by the manner of establishing.
Saṇṭhānavasenā (do cách an trú) có nghĩa là do cách an trú, do cách thiết lập.
‘‘Sā pana tadassādasaṅkhātā, tadassādasampayuttakkhandhasaṅkhātā vā micchāsatī’’ti sammohavinodaniyaṃ (vibha. aṭṭha. 799) vuttaṃ.
"That is indeed called wrong mindfulness (micchāsati) as delighting in it, or as the aggregates associated with delighting in it," is stated in the Sammohavinodanīya.
Điều đó được nói trong Sammohavinodanīyaṃ (VibhA. 799) rằng: “Sati (chánh niệm) đó hoặc là sự thưởng thức đó, hoặc là các uẩn đi kèm với sự thưởng thức đó, là tà niệm (micchāsati).”
Tattha sāpekkhassa upari visesaṃ nibbattetuṃ asakkuṇeyyattā avigatanikantikā taṃtaṃpariharaṇasatītipi vattuṃ vaṭṭati.
In that context, since one who is attached (sāpekkhassa) cannot produce higher distinction, it can also be said to be mindfulness that preserves each specific jhāna, being devoid of detachment (avigatanikantikā).
Trong trường hợp đó, cũng có thể nói rằng đó là chánh niệm giữ gìn thiền đó, vì người có sự bám víu không thể tạo ra sự đặc biệt cao hơn.
Evañca katvā ‘‘satiyā vā nikantiyā vā’’ti vikappavacanañca yuttaṃ hoti.
And having done so, the alternative expression "by mindfulness or by craving" is also appropriate.
Và khi đã làm như vậy, câu nói lựa chọn ‘‘satiyā vā nikantiyā vā’’ (do chánh niệm hay do sự khao khát) cũng trở nên hợp lý.
Visesādhigamavasenāti visesādhigamassa paccayabhāvavasena, visesaṃ vā adhigacchati etenāti visesādhigamo, tassa vasena.
" Visesādhigamavasenā" means by being a condition for the attainment of distinction (visesādhigamassa paccayabhāvasena), or by that through which distinction is attained, hence it is an attainment of distinction, by means of that.
Visesādhigamavasenā (do sự đạt được điều đặc biệt) có nghĩa là do sự trở thành nhân duyên cho việc đạt được điều đặc biệt, hoặc điều đặc biệt được đạt được nhờ nó, nên được gọi là visesādhigamo, do đó.
Nibbidāsahagatasaññāmanasikārasamudācāravasenāti ādīnavadassanapubbaṅgamanibbindanañāṇasampayuttasaññāya ca ābhogassa ca pavattivasena.
" Nibbidāsahagatasaññāmanasikārasamudācāravasenā" means by the occurrence of perception associated with knowledge of weariness (nibbidāñāṇa) preceded by seeing danger (ādīnavadassanapubbaṅgama) and by attention (ābhogassa).
Nibbidāsahagatasaññāmanasikārasamudācāravasenā (do sự khởi lên của tưởng và tác ý đi kèm với sự nhàm chán) có nghĩa là do sự khởi lên của tưởng đi kèm với tuệ nhàm chán, có sự thấy rõ sự nguy hiểm đi trước, và sự chú ý.
Nibbedhabhāgiyatāti saccānaṃ nibbijjhanapakkhikatā vipassanāya saṃvattatīti attho.
" Nibbedhabhāgiyatā" means that it conduces to insight (vipassanā) by being conducive to the penetration of the truths (saccānaṃ nibbijjhanapakkhikatā).
Nibbedhabhāgiyatā (thuộc phần thấu hiểu) có nghĩa là thuộc về phía thấu hiểu các Chân lý, tức là dẫn đến vipassanā.
Kāmasahagatāti kāmārammaṇā, kāmasaññāhi vā vokiṇṇā.
" Kāmasahagatā" means having sensual objects, or intermingled with sensual perceptions.
Kāmasahagatā (đi kèm với dục) có nghĩa là có đối tượng là dục, hoặc bị trộn lẫn với các tưởng về dục.
Avitakkasahagatāti ‘‘kathaṃ nu kho me avitakkaṃ jhānaṃ bhaveyyā’’ti evaṃ avitakkārammaṇā avitakkavisayā.
" Avitakkasahagatā" means having an object without initial application (vitakka), having the sphere of without initial application, as in "How might my jhāna be without initial application?"
Avitakkasahagatā (đi kèm với không tầm) có nghĩa là có đối tượng là không tầm, có phạm vi là không tầm, như trong câu ‘‘kathaṃ nu kho me avitakkaṃ jhānaṃ bhaveyyā’’ (làm sao thiền không tầm có thể xảy ra với tôi?).
Kāmañcāyaṃ ‘‘paṭhamassa jhānassā’’tiādiko pāṭho paññāvasena āgato, samādhissāpi panettha saṅgaho atthevāti udāharaṇassa sātthakataṃ dassetuṃ ‘‘tāya pana paññāya sampayuttā samādhīpi cattāro hontī’’ti tesaṃ vasena evaṃ vuttanti attho.
Although this passage starting with "of the first jhāna" comes in the sense of wisdom (paññā), there is also an inclusion of concentration (samādhi) here, to show that the example is meaningful, the meaning is that it is thus stated by means of those, "the four concentrations associated with that wisdom."
Mặc dù đoạn văn ‘‘paṭhamassa jhānassā’’ (của thiền thứ nhất) v.v. này được đưa ra theo phương diện trí tuệ (paññā), nhưng samādhi cũng được bao gồm ở đây. Do đó, để chỉ rõ tính hữu ích của ví dụ, (văn bản) nói rằng: ‘‘tāya pana paññāya sampayuttā samādhīpi cattāro hontī’’ (nhưng bốn samādhi cũng đi kèm với trí tuệ đó), có nghĩa là được nói như vậy theo phương diện của chúng.
Bhāvanāmayassa samādhissa idhādhippetattā upacārekaggatā ‘‘kāmāvacaro samādhī’’ti vuttaṃ.
Since concentration (samādhi) developed through meditation (bhāvanā) is intended here, proximate one-pointedness (upacārekaggatā) is referred to as " kāmāvacaro samādhī" (sensual sphere concentration).
Vì samādhi thuộc về sự tu tập (bhāvanāmaya) được đề cập ở đây, nên sự tập trung cận định (upacārekaggatā) được gọi là ‘‘kāmāvacaro samādhī’’ (samādhi thuộc cõi dục).
Adhipatiṃ karitvāti ‘‘chandavato ce samādhi hoti, mayhampi evaṃ hotī’’ti chandaṃ adhipatiṃ, chandaṃ dhuraṃ jeṭṭhakaṃ pubbaṅgamaṃ katvā.
" Adhipatiṃ karitvā" means making intention (chanda) the chief, making intention the forefront, the principal, the leader, as in "If one with intention has concentration, I also have such an intention."
Adhipatiṃ karitvā (lấy làm chủ đạo) có nghĩa là lấy chanda (ý muốn) làm chủ đạo, lấy chanda làm chính yếu, làm tối cao, làm tiên phong, như trong câu ‘‘chandavato ce samādhi hoti, mayhampi evaṃ hotī’’ (nếu samādhi có ý muốn, thì tôi cũng có ý muốn như vậy).
Labhati samādhinti evaṃ yaṃ samādhiṃ labhati, ayaṃ vuccati chandasamādhi, chandādhipatisamādhīti attho.
" Labhati samādhi" means if one obtains such concentration, " ayaṃ vuccati chandasamādhi" (this is called concentration of intention), meaning concentration with intention as the chief.
Labhati samādhiṃ (đạt được samādhi) có nghĩa là samādhi nào được đạt được như vậy, ayaṃ vuccati chandasamādhi (cái này được gọi là chandasamādhi), có nghĩa là samādhi có chanda làm chủ đạo.
Evaṃ vīriyasamādhiādayopi veditabbā.
Similarly, concentration of energy (vīriyasamādhi) and others should also be understood.
Tương tự, vīriyasamādhi (samādhi có tinh tấn) v.v. cũng nên được hiểu như vậy.
Catukkabhedeti catukkavasena samādhippabhedaniddese.
" Catukkabhede" means in the description of the classifications of concentration into four types.
Catukkabhede (trong phân loại bốn phần) có nghĩa là trong sự trình bày chi tiết về các loại samādhi theo cách bốn phần.
Aññattha sampayogavasena vicārena saha vattamāno vitakko pañcakanaye dutiyajjhāne viyojitopi na suṭṭhu viyojitoti, tena saddhiṃyeva vicārasamatikkamaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘vitakkavicārātikkamena tatiya’’nti.
In other contexts, initial application (vitakka), which occurs with sustained application (vicāra) by way of association, even if separated in the second jhāna according to the fivefold system, is not completely separated; therefore, to show the transcending of both initial and sustained application (vitakkavicārasamatikkamaṃ) together with it, it is stated " vitakkavicārātikkamena tatiya" (the third by transcending initial and sustained application).
Ở nơi khác, tầm (vitakka) hiện hữu cùng với tứ (vicāra) theo phương diện tương ưng, dù được tách ra trong thiền thứ hai theo phương pháp năm phần, nhưng không hoàn toàn tách rời. Do đó, để chỉ rõ sự vượt qua tầm và tứ cùng với nó, (văn bản) nói rằng: ‘‘vitakkavicārātikkamena tatiya’’ (thứ ba là vượt qua tầm và tứ).
Dvidhā bhinditvā catukkabhede vuttaṃ dutiyaṃ jhānanti yojanā.
The interpretation is that the second jhāna, stated in the fourfold classification, is divided into two parts.
Đó là sự kết nối rằng thiền thứ hai được nói đến trong phân loại bốn phần bằng cách chia thành hai phần.
Pañcajhānaṅgavasenāti pañcannaṃ jhānānaṃ aṅgabhāvavasena samādhissa pañcavidhatā veditabbā.
" Pañcajhānaṅgavasenā" means the fivefold nature of concentration should be understood by way of being components of the five jhānas.
Pañcajhānaṅgavasenā (do các chi của năm thiền) có nghĩa là sự năm phần của samādhi nên được hiểu theo phương diện các chi của năm thiền.
40. Vibhaṅgeti ñāṇavibhaṅge.
40. " Vibhaṅge" means in the Ñāṇavibhaṅga.
40. Vibhaṅge (trong Phân tích) có nghĩa là trong Ñāṇavibhaṅga (Phân tích về Tuệ).
Tattha hi ‘‘jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṃkilesavodāna’’nti, ettha ‘‘saṃkilesa’’ntiādi vuttaṃ.
Therein, in the passage "the defilement and purification (saṃkilesavodāna) of jhānas, liberations, concentrations, and attainments," the explanation " saṃkilesa" and so on is given.
Ở đó, trong câu ‘‘jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṃkilesavodāna’’ (sự ô nhiễm và thanh tịnh của thiền, giải thoát, định và nhập định), ‘‘saṃkilesa’’ (ô nhiễm) v.v. được nói đến.
Tattha hānabhāgiyo dhammoti apaguṇehi paṭhamajjhānādīhi vuṭṭhitassa saññāmanasikārānaṃ kāmādianupakkhandanaṃ.
Therein, " hānabhāgiyo dhammo" (the phenomenon conducive to decline) refers to the non-running towards sensual pleasures and so forth of the perceptions and mental applications of one who has emerged from undeveloped first jhānas and so forth.
Trong đó, hānabhāgiyo dhammo (pháp thuộc phần suy giảm) là sự không hướng về dục lạc v.v. của tưởng và tác ý của người đã xuất khỏi thiền thứ nhất v.v. chưa thuần thục.
Visesabhāgiyo dhammoti paguṇehi paṭhamajjhānādīhi vuṭṭhitassa saññāmanasikārānaṃ dutiyajjhānādianupakkhandanaṃ.
" Visesabhāgiyo dhammo" (the phenomenon conducive to distinction) refers to the non-running towards second jhānas and so forth of the perceptions and mental applications of one who has emerged from well-developed first jhānas and so forth.
Visesabhāgiyo dhammo (pháp thuộc phần đặc biệt) là sự không hướng về thiền thứ hai v.v. của tưởng và tác ý của người đã xuất khỏi thiền thứ nhất v.v. đã thuần thục.
Tenāha ‘‘paṭhamassa jhānassa lābhi’’ntiādi.
Therefore, it is said, " paṭhamassa jhānassa lābhi" (one who has attained the first jhāna) and so on.
Vì vậy, (văn bản) nói rằng: ‘‘paṭhamassa jhānassa lābhi’’ (người đạt được thiền thứ nhất) v.v.
Tassattho (vibha. aṭṭha. 828) – apaguṇassa paṭhamassa jhānassa lābhīnaṃ tato vuṭṭhitaṃ ārammaṇavasena kāmasahagatā hutvā saññāmanasikārā samudācaranti codenti tudanti, tassa kāmānupakkhandānaṃ saññāmanasikārānaṃ vasena sā paṭhamajjhānapaññā hāyati, tasmā hānabhāginī paññā.
Its meaning is: For one who has attained an undeveloped first jhāna, having emerged from it, perceptions and mental applications associated with sensual pleasures arise (samudācaranti) by way of the object, urging and inciting. By means of those perceptions and mental applications that do not run towards sensual pleasures, that wisdom of the first jhāna declines. Therefore, it is called hānabhāginī paññā (wisdom conducive to decline).
Ý nghĩa của câu đó là (VibhA. 828) – đối với người đã đạt được thiền thứ nhất chưa thuần thục, các tưởng và tác ý của người đã xuất khỏi thiền đó, do đối tượng là dục lạc, khởi lên (samudācaranti), thúc đẩy (codenti), kích thích (tudanti); do các tưởng và tác ý không hướng về dục lạc đó, trí tuệ thiền thứ nhất đó suy giảm, do đó hānabhāginī paññā (trí tuệ thuộc phần suy giảm).
Avitakkasahagatā ti avitakkaṃ dutiyaṃ jhānaṃ santato paṇītato manasi karoto ārammaṇavasena avitakkasahagatā samudācaranti paguṇapaṭhamajjhānato vuṭṭhitaṃ dutiyajjhānādhigamatthāya codenti tudanti, tassa dutiyajjhānānupakkhandānaṃ saññāmanasikārānaṃ vasena paṭhamajjhānapaññā visesabhūtassa dutiyajjhānassa uppattiyā padaṭṭhānatāya visesabhāginī paññā.
“Avitakkasahagatā” means that to a person who considers the second jhāna, which is without vitakka, as tranquil and sublime, the states associated with avitakka arise due to the object. They urge and incite the person who has emerged from the perfected first jhāna towards the attainment of the second jhāna. Thus, the wisdom of the first jhāna, by means of the perceptions and applications of mind that do not incline towards the second jhāna, becomes the proximate cause for the arising of the distinguished second jhāna, and is therefore called “visesabhāginī paññā” (wisdom partaking of distinction).
Avitakkasahagatā (Vô Tầm Câu Hữu) nghĩa là: đối với người quán tưởng thiền thứ hai (dutiya jhāna) là an tịnh và thù thắng, thì các avitakkasahagatā (tưởng và tác ý) khởi lên theo đối tượng; chúng thúc đẩy, khuyến khích người đã xuất khỏi sơ thiền thành thục để đạt được nhị thiền; và do các tưởng và tác ý không hướng đến nhị thiền, tuệ của sơ thiền trở thành visesabhāginī paññā (tuệ phần thù thắng) vì là nhân cận cho sự phát sinh của nhị thiền, một trạng thái đặc biệt.
Taṃsampayutto samādhi idhādhippeto.
The concentration associated with that wisdom is intended here.
Định tương ưng với tuệ đó được đề cập ở đây.
Iminā nayenāti iminā paṭhamajjhāne vuttena vidhinā dutiyajjhānādīsupi hānabhāgiyadhammo, visesabhāgiyadhammo ca veditabbo.
“Iminā nayenā” (by this method) means that the declining states (hānabhāgiyadhammo) and the distinguishing states (visesabhāgiyadhammo) should be understood in the second jhāna and so on, by the method stated for the first jhāna.
Iminā nayenā (theo cách này) nghĩa là: theo phương pháp đã nói về sơ thiền, các pháp phần suy thoái (hānabhāgiyadhammo) và các pháp phần thù thắng (visesabhāgiyadhammo) cũng nên được hiểu tương tự trong nhị thiền và các tầng thiền khác.
41. Ariyamaggasampayuttoti lokuttaraappamāṇaapariyāpannaggahaṇena lokiyehi asādhāraṇato, sappītikādiggahaṇena sādhāraṇato ca ariyamaggasampayutto samādhi vutto.
“Ariyamaggasampayutto” (associated with the Noble Path) means that concentration is described as associated with the Noble Path because it is not common with mundane states due to the inclusion of supramundane, immeasurable, and unconfined concentration, and it is common due to the inclusion of that which has rapture and so forth.
41. Ariyamaggasampayutto (tương ưng với Đạo Thánh) nghĩa là: Định được gọi là tương ưng với Đạo Thánh vì nó không phổ biến đối với các định thế gian do sự nắm bắt vô lượng, không giới hạn của nó, và cũng phổ biến do sự nắm bắt các yếu tố như hỷ (pīti).
Bhāvito hoti saññāya sampayuttattā.
“Bhāvito hoti” (it is developed) because it is associated with wisdom.
Bhāvito hoti (đã được tu tập) vì tương ưng với tuệ.
Tanti ariyamaggasamādhiṃ.
“Taṃ” (that) refers to the concentration of the Noble Path.
Taṃ (điều đó) là định của Đạo Thánh.
Visunti paññābhāvanāya visuṃ katvā na vadāma.
“Visuṃ” (separately) means that “we do not speak of it separately” from the development of wisdom.
Visuṃ (riêng biệt) nghĩa là: chúng tôi na vadāma (không nói) riêng biệt với sự tu tập tuệ.
Āvasanti etthāti āvāso.
“Āvāso” (abode) means that which is inhabited.
Āvāso (trú xứ) là nơi cư ngụ.
Paricchedavasena veṇiyati dissatīti pariveṇaṃ.
“Pariveṇaṃ” means that which appears as a delimited area.
Pariveṇaṃ (khu vực xung quanh) là nơi được thấy như một phần được phân chia.
Vihāre bhikkhūnaṃ taṃ taṃ vasanaṭṭhānaṃ.
It refers to the various dwelling places for bhikkhus in a monastery.
Nơi cư ngụ của các tỳ-kheo trong tu viện.
Svāyaṃ āvāso.
“Svāyaṃ” (that is) this abode.
Svāyaṃ (trú xứ đó).
Navakammādīsūti ādi-saddena āvāsassa tadaññaṃ abhivuddhikāraṇaṃ saṅgaṇhāti.
“Navakammādīsū” (in new construction and so on) — the word “ādi” (and so on) includes other causes for the prosperity of the abode.
Navakammādīsu (trong các công việc xây dựng mới, v.v.) nghĩa là: với từ ādi (v.v.), bao gồm các nguyên nhân khác làm cho trú xứ phát triển.
Kāraṇenāti ‘‘chāyūdakasampannaṃ sulabhabhikkha’’ntiādinā kāraṇena.
“Kāraṇenā” (by reason of) means by such reasons as “endowed with shade and water, easy to obtain almsfood.”
Kāraṇenā (do nguyên nhân) nghĩa là: do nguyên nhân như “có bóng mát và nước đầy đủ, dễ dàng tìm được vật thực khất thực”.
Apekkhavāti sālayo.
“Apekkhavā” (attached) means having longing.
Apekkhavā (có sự mong muốn) nghĩa là: có sự gắn bó.
Tatrāti tasmiṃ palibodhābhāve.
“Tatrā” (there) means in that absence of hindrances.
Tatrā (ở đó) nghĩa là: trong trường hợp không có chướng ngại đó.
Pācīnakhaṇḍarājinti puratthimadisāyaṃ pabbatakhaṇḍānaṃ antare vanarājiṭṭhānaṃ.
“Pācīnakhaṇḍarājiṃ” refers to a forest-ridge area between mountain ranges in the eastern direction.
Pācīnakhaṇḍarājiṃ (dãy núi phía Đông) là khu rừng nằm giữa các dãy núi ở phía Đông.
‘‘Nāmā’’ti iminā tassa padesassa ayaṃ samaññāti dasseti.
“Nāmā” (named) indicates that this is the designation of that place.
Từ “Nāmā” (tên là) cho thấy đây là tên của vùng đất đó.
Paṭisāmitamevāti niccakālaṃ paṭisāmetvāva vihārato nikkhamāmīti dasseti.
“Paṭisāmitamevā” (always put away) indicates that “I always leave the monastery only after putting it away.”
Paṭisāmitamevā (đã sắp xếp xong) cho thấy rằng vị ấy luôn sắp xếp xong rồi mới rời khỏi tu viện.
Dhātunidhānaṭṭhānanti kāyabandhanadhammakaraṇanhānasāṭikaakkhakadhātusaṅkhātānaṃ paribhogasarīradhātūnaṃ nidahitaṭṭhānaṃ.
“Dhātunidhānaṭṭhānaṃ” (the place for depositing relics) means the place where personal and bodily relics, such as the waist-band, filtering cloth, bathing cloth, and tooth-relic, are deposited.
Dhātunidhānaṭṭhānaṃ (nơi cất giữ xá-lợi) là nơi cất giữ các xá-lợi thân và xá-lợi tùy thân như dây lưng, lọc nước, y tắm, và xá-lợi răng.
Īdisassa ayaṃ thero viya alaggacittassa.
This is for one whose mind is unattached, like that elder.
Đối với một người có tâm không dính mắc như vị Trưởng lão này.
Etena ‘‘bhikkhunā nāma āvāse evarūpena bhavitabba’’nti ovādo dinno hoti.
By this, the advice “a bhikkhu should be like this in an abode” is given.
Qua đó, lời khuyên được đưa ra là: “Một tỳ-kheo nên sống trong trú xứ như vậy”.
Ito paresupi vatthūsu eseva nayo.
The same method applies to the remaining matters.
Cách này cũng áp dụng cho các trường hợp khác.
Kulanti kulaggahaṇena kulamanussānaṃ gahaṇaṃ gāmaggahaṇena gāmavāsīnaṃ viya.
“Kulaṃ” (family) means the taking of family people by the term 'family', just as the taking of villagers by the term 'village'.
Kulaṃ (gia đình) nghĩa là: việc nắm bắt từ ‘kula’ (gia đình) là nắm bắt những người trong gia đình, giống như việc nắm bắt từ ‘gāma’ (làng) là nắm bắt những người sống trong làng.
Upaṭṭhākakulampīti pi-saddena pageva ñātikulanti dasseti.
“Upaṭṭhākakulampī” (even a supporting family) – the word “pi” (even) indicates that it is an even greater concern than a relative's family.
Upaṭṭhākakulampī (ngay cả gia đình hộ độ) nghĩa là: với từ pi (cũng), cho thấy rằng ngay cả gia đình thân quyến cũng vậy.
Uddesatthanti uddisāpanatthaṃ, pāṭhaṃ uddisāpetvā sajjhāyitunti attho.
“Uddesatthaṃ” means for the purpose of recitation, meaning to have the text recited and to rehearse it.
Uddesatthaṃ (vì mục đích đọc tụng) nghĩa là: vì mục đích đọc tụng, tức là để đọc tụng và học thuộc lòng kinh điển.
Idhevāti imasmiṃyeva padese, yattha katthaci vihāreti attho.
“Idhevā” (right here) means in this very place, or in any monastery whatsoever.
Idhevā (ngay tại đây) nghĩa là: ngay tại vùng đất này, tức là ở bất kỳ tu viện nào.
Taṃ vihāranti taṃ koraṇḍakavihāraṃ.
“Taṃ vihāraṃ” (that monastery) means that Koraṇḍaka monastery.
Taṃ vihāraṃ (tu viện đó) là tu viện Koraṇḍaka đó.
Upagatoti vassaṃ upagato.
“Upagato” (approached) means having entered the Rains-retreat.
Upagato (đã đến) nghĩa là: đã nhập hạ.
Sadāti gatakālato pabhuti visesato pavāritadivasato paṭṭhāya sabbadā divase divase.
“Sadā” (always) means every day, from that past time, especially from the day of the Pavāraṇā ceremony.
Sadā (luôn luôn) nghĩa là: kể từ thời điểm đã qua, đặc biệt là từ ngày Pavāraṇā, mỗi ngày luôn luôn.
Paridevamānāti taṃtaṃvilapanavasena vividhaṃ paridevantī.
“Paridevamānā” (lamenting) means lamenting in various ways by grieving over various things.
Paridevamānā (than khóc) nghĩa là: than khóc đủ kiểu, than vãn về những điều đó.
Sabbaṃ pavattinti attanā tattha diṭṭhakālato paṭṭhāya pacchā samāgamapariyosānaṃ daharassa sabbaṃ pavattiṃ.
“Sabbaṃ pavattiṃ” (all the events) means all the events concerning the young bhikkhu, from the time they saw him there until the end of their later meeting.
Sabbaṃ pavattiṃ (tất cả câu chuyện) nghĩa là: tất cả câu chuyện của vị Sa-di, từ khi tự mình nhìn thấy ở đó cho đến khi kết thúc cuộc gặp gỡ sau này.
Kāyasakkhinti ‘‘passa ima’’nti mukhapaṭiggāhakaṃ katvā.
“Kāyasakkhiṃ” (a bodily witness) means “Look at this (monk)!” by making him a direct recipient.
Kāyasakkhiṃ (chứng kiến bằng thân) nghĩa là: bằng cách nói “Hãy nhìn người này” như một lời chứng trực tiếp.
Rathavinītapaṭipadanti dasakathāvatthukittanapubbikaṃ rathavinītūpamāhi vibhāvitaṃ rathavinītasutte (ma. ni. 1.252) āgataṃ sattavisuddhipaṭipadaṃ.
“Rathavinītapaṭipadaṃ” (the practice of the Relay of Chariots) refers to the seven purifications path that is explained with the simile of the Relay of Chariots in the Rathavinītasutta (M. I, 252), preceded by the recitation of the ten topics of discourse.
Rathavinītapaṭipadaṃ (con đường của bài kinh Rathavinīta) là con đường bảy sự thanh tịnh (sattavisuddhipaṭipada) được trình bày trong kinh Rathavinīta (Ma. Ni. 1.252), với mười chủ đề thảo luận được kể trước và được giải thích bằng các ví dụ về cỗ xe.
Nālakapaṭipadanti ‘‘moneyyaṃ te upaññissa’’ntiādinā (su. ni. 706) satthārā nālakattherassa desitapaṭipadaṃ.
“Nālakapaṭipadaṃ” (the practice of Nālakatthera) refers to the practice taught by the Teacher to Nālakatthera, beginning with “I shall instruct you in the state of a sage” (Sn. 706).
Nālakapaṭipadaṃ (con đường của Nālakā) là con đường được Đức Phật thuyết giảng cho Trưởng lão Nālakā với câu “Ta sẽ chỉ dạy con sự tịch tịnh” (Su. Ni. 706) và các câu tương tự.
Tuvaṭakapaṭipadanti ‘‘mūlaṃ papañcasaṅkhāyā’’tiādinā (su. ni. 922) bhagavatā desitapaṭipadaṃ.
“Tuvaṭakapaṭipadaṃ” (the practice of the Tuvaṭaka Sutta) refers to the practice taught by the Blessed One, beginning with “Considering the root of proliferation” (Sn. 922).
Tuvaṭakapaṭipadaṃ (con đường của Tuvaṭaka) là con đường được Đức Thế Tôn thuyết giảng với câu “Hãy biết rằng cội rễ của sự hý luận” (Su. Ni. 922) và các câu tương tự.
Tattha hi yathākkamaṃ –
For there, in order, are found:
Ở đó, theo thứ tự –
Labbhatīti lābho.
“Lābho” (gain) means that which is obtained.
Lābho (lợi lộc) là thứ được nhận.
Tenāha ‘‘cattāro paccayā’’ti.
That is why it says, “the four requisites.”
Do đó, Ngài nói “cattāro paccayā” (bốn vật dụng).
Mahāparivāreti vipulaparivāre.
“Mahāparivāre” (with a large retinue) means with an extensive retinue.
Mahāparivāre (có đoàn tùy tùng lớn) nghĩa là: có đoàn tùy tùng đông đảo.
Piṇḍapātaṃ tāva dentā buddhapūjāpattacīvarādīni tassa parivārāni katvā denti, tathā cīvarādidānepi.
When giving almsfood, they offer it along with offerings to the Buddha, bowls, robes, and other accessories. The same applies to giving robes and so on.
Khi dâng vật thực khất thực, họ dâng các vật phẩm như y bát cúng dường chư Phật làm tùy tùng cho vật thực đó, và cũng tương tự khi dâng y phục, v.v.
Bāhullikapiṇḍapātikāti piṇḍapātikā hutvā paccayabāhullikā.
“Bāhullikapiṇḍapātikā” (alms-collectors with abundant requisites) refers to those who are alms-collectors but strive for an abundance of requisites.
Bāhullikapiṇḍapātikā (những vị khất thực có nhiều vật dụng) nghĩa là: những vị tỳ-kheo sống hạnh khất thực nhưng lại có nhiều vật dụng.
Vadantīti purimadivase bhikkhāya āhiṇḍanakāle yathāsutaṃ vadanti.
“Vadantī” (they say) means they say what they heard while wandering for alms on the previous day.
Vadantī (họ nói) nghĩa là: vào ngày hôm trước, khi đi khất thực, họ nói những gì đã nghe.
Niccabyāvaṭo upāsakādīnaṃ saṅgaṇhane.
“Niccabyāvaṭo” (always busy) in winning over male and female lay devotees.
Niccabyāvaṭo (luôn bận rộn) trong việc thu hút các cư sĩ, v.v.
Pabbajjāpekkhoti sīhaḷadīpe kira kuladārakānaṃ pabbajjā āvāhavivāhasadisā, tasmā taṃ paricchinnadivasaṃ atikkametuṃ na sakkā.
“Pabbajjāpekkho” (a candidate for ordination) – it is said that in Sri Lanka, the ordination of young men is like a marriage, therefore, the fixed day cannot be surpassed.
Pabbajjāpekkho (người mong cầu xuất gia) nghĩa là: nghe nói ở đảo Sīhaḷa, việc xuất gia của các hoàng tử giống như việc kết hôn, do đó không thể bỏ qua ngày đã định.
‘‘Sace taṃ alabhanto na sakkoti adhivāsetu’’ntiādinā samāpanena palibodhupacchedo vutto, byatirekato pana ‘‘sace taṃ alabhanto sakkoti adhivāsetuṃ, araññaṃ pavisitvā samaṇadhammova kātabbo’’ti ayamattho dassitoti saṅgahaṇena palibodhupacchedo veditabbo.
By the conclusion starting with “If, not obtaining that, he cannot endure it,” the cutting off of hindrances is stated. By contrast, however, if, not obtaining that, he can endure it, then he should enter the forest and perform only the duty of a renunciant. This meaning is shown. Thus, the cutting off of hindrances should be understood by implication.
Với lời kết thúc “Sace taṃ alabhanto na sakkoti adhivāsetuṃ” (Nếu không có được điều đó, không thể chịu đựng được), sự đoạn trừ chướng ngại được nói đến; nhưng theo nghĩa trái lại, “Sace taṃ alabhanto sakkoti adhivāsetuṃ, araññaṃ pavisitvā samaṇadhammova kātabbo” (Nếu không có được điều đó, có thể chịu đựng được, thì nên vào rừng và thực hành pháp Sa-môn), ý nghĩa này được chỉ ra. Do đó, sự đoạn trừ chướng ngại nên được hiểu qua sự thu xếp.
Esa nayo sesesupi.
The same method applies in the other cases as well.
Cách này cũng áp dụng cho các trường hợp còn lại.
‘‘Gantho’’ti iminā ganthapalibodho idha vuttoti āha ‘‘pariyattiharaṇa’’nti.
“Gantho” (text) indicates that the hindrance of texts is mentioned here, which is why it says “pariyattiharaṇaṃ” (carrying the scriptures).
“Gantho” (kinh điển) nghĩa là: chướng ngại về kinh điển được nói đến ở đây, do đó Ngài nói “pariyattiharaṇaṃ” (việc mang vác kinh điển).
Sajjhāyādīhīti sajjhāyadhāraṇaparicayapucchādīhi.
“Sajjhāyādīhi” (by recitation and so on) means by recitation, memorization, practice, questioning, and so on.
Sajjhāyādīhi (bằng cách đọc tụng, v.v.) nghĩa là: bằng cách đọc tụng, ghi nhớ, thực hành, hỏi han, v.v.
Itarassāti abyāvaṭassa.
“Itarassā” (of the other) means of the one who is not busy.
Itarassā (đối với người khác) nghĩa là: đối với người không bận rộn.
Yassa ganthadhuraṃ vissajjetvā ṭhitassāpi gantho vattateva, na tassa gantho palibodho.
If a person, even having abandoned the burden of texts, still has texts being recited, then those texts are not a hindrance for them.
Đối với người đã từ bỏ gánh nặng kinh điển nhưng kinh điển vẫn còn trong tâm, thì kinh điển không phải là chướng ngại đối với người đó.
Yathā tamhi tamhi vatthumhi āgatattherānaṃ, nāpi sabbena sabbaṃ aganthapasutassa.
Just like the elders mentioned in various contexts, nor is it a hindrance for one who is not at all engaged in texts.
Giống như các vị Trưởng lão được đề cập trong các câu chuyện khác nhau, và cũng không phải đối với người hoàn toàn không chuyên tâm vào kinh điển.
Majjhimapaṇṇāsako āgacchati, suttapadesānaṃ vārānañca sadisatāya byāmuyhanato.
The Majjhimapaṇṇāsaka appears because of the confusion arising from the similarity of the Sutta passages and their turns of phrase.
Trung Paṇṇāsaka (Majjhimapaṇṇāsaka) đến, vì sự giống nhau của các phần kinh và các lượt, gây ra sự bối rối.
Puna na olokessāmīti kammaṭṭhānaṃ gahetvā ganthadhuraṃ vissajjemīti attho.
The meaning is: "I will not look back again," meaning, having taken up the meditation subject, I will abandon the burden of texts.
Tôi sẽ không nhìn lại nữa, nghĩa là sau khi đã nhận lấy đề mục thiền (kammaṭṭhāna), tôi sẽ từ bỏ gánh nặng kinh điển (ganthadhura).
Gāmavāsikattherehīti anurādhapuravāsīhi.
By the village-dwelling elders means by the elders residing in Anurādhapura.
Bởi các trưởng lão cư sĩ (gāmavāsikattherehi) là bởi các trưởng lão sống ở Anurādhapura.
Anuggahetvāti aggahetvā tattha paricayaṃ akatvā.
Without favoring means without taking up (the commentaries), without becoming familiar with them.
Anuggahetvā có nghĩa là không học, không thực hành quen thuộc ở đó.
Pañcanikāyamaṇḍaleti dīghāgamādike pañcapi nikāye sikkhitaparisāya.
In the assembly of the five Nikāyas means in the assembly of those who have studied the five Nikāyas, such as the Dīgha Nikāya.
Trong vòng năm bộ Nikāya (pañcanikāyamaṇḍale) là trong hội chúng đã học năm bộ Nikāya như Dīgha Nikāya.
Parivattessāmīti vaṇṇayissāmi.
I will elaborate means I will explain.
Tôi sẽ giải thích (parivattessāmī) là tôi sẽ trình bày.
Suvaṇṇabherinti seṭṭhabheriṃ.
A golden drum means an excellent drum.
Suvaṇṇabheri là cái trống tốt nhất.
Katamācariyānaṃ uggahoti katamesaṃ ācariyānaṃ uggaho, kena parivattīyatīti adhippāyo.
Whose teachers' instruction? The intention is, "Whose teachers' instruction is this? By whom will it be expounded?"
Sự học hỏi của các vị đạo sư nào (katamācariyānaṃ uggaho) có nghĩa là sự học hỏi của các vị đạo sư nào, được giải thích bởi ai?
Ācariyamaggoti ācariyānaṃ kathāmaggo.
The teachers' way means the method of teaching of the teachers.
Con đường của các đạo sư (ācariyamaggo) là con đường thuyết giảng của các đạo sư.
Attano ācariyānanti attano kathetuṃ yuttānaṃ ācariyānaṃ.
One's own teachers means teachers suitable for one to expound.
Của các đạo sư của tự thân (attano ācariyānaṃ) là của các đạo sư phù hợp để tự mình thuyết giảng.
Suvinicchitā sabbā tipiṭakapariyatti etasmiṃ atthīti sabbapariyattiko, tepiṭakoti attho.
All the Pariyatti of the Tipiṭaka are well-defined in him, hence he is sabbapariyattiko, meaning he is a Tepiṭaka.
Tất cả giáo pháp Tam Tạng (tipiṭakapariyatti) đều được quyết định rõ ràng trong người này, nên gọi là sabbapariyattiko, nghĩa là người thông thạo Tam Tạng.
Pīṭhe nisinno tato otaritvā bhūmiyaṃ taṭṭikāya nisīditvā.
Having sat on a seat, he descended from it and sat on a mat on the ground.
Đang ngồi trên ghế, sau khi bước xuống từ đó, ngồi trên tấm chiếu (taṭṭikāya nisīditvā) trên mặt đất.
Gatakassāti paṭipattigamanena gatassa diṭṭhasaccassa.
For one who has gone means for one who has gone by the path of practice, for one who has seen the truth.
Của người đã đạt đến (gatakassā) là của người đã đạt đến sự thật được thấy bằng cách thực hành.
Cīvaraṃ pārupitvāti ācariyassa apacitidassanatthaṃ parimaṇḍalaṃ cīvaraṃ pārupitvā.
Having put on the robe means having put on the robe perfectly (arranged) to show respect for the teacher.
Mặc y (cīvaraṃ pārupitvā) là mặc y một cách chỉnh tề để tỏ lòng tôn kính vị đạo sư.
Sāṭheyyābhāvato uju.
Straightforward due to the absence of deceit.
Vì không có sự xảo trá, nên chính trực (uju).
Kāraṇākāraṇassa ājānanato ājānīyo.
Discerning due to knowing what is cause and what is not cause.
Vì biết nguyên nhân và phi nguyên nhân, nên ājānīyo (người có trí tuệ).
Pothujjanikāti puthujjane bhavā.
Pothujjanikā means belonging to an ordinary person (puthujjana).
Pothujjanikā là cái quyền năng phát sinh ở phàm nhân.
Dupparihārā bahuparissayatāya.
Difficult to manage due to many dangers.
Dupparihārā (khó giữ) vì có nhiều hiểm nguy.
Tathā hissā uttānaseyyakadārako, taruṇasassañca nidassitaṃ.
Thus, a child lying on its back and young crops are cited as examples for this.
Thật vậy, đó là lý do tại sao đứa bé nằm ngửa (uttānaseyyakadārako) và cây lúa non (taruṇasassa) được đưa ra làm ví dụ.
Vipassanāya palibodho samathayānikassa, na vipassanāyānikassa.
An impediment to insight is for one whose vehicle is samatha, not for one whose vehicle is vipassanā.
Trở ngại cho thiền quán (vipassanāya palibodho) là đối với người tu thiền định (samathayānika), chứ không phải đối với người tu thiền quán (vipassanāyānika).
Yebhuyyena hi jhānalābhī samathayānikova hoti vipassanāsukhato.
Indeed, one who has attained jhāna is mostly of the samatha vehicle due to the ease of vipassanā.
Thật vậy, phần lớn người đắc thiền là người tu thiền định, vì dễ dàng tu thiền quán.
Itarenāti samathatthikena.
By the other means by one who desires samatha.
Bởi người khác (itarenā) là bởi người muốn thiền định.
Avasesā nava palibodhā.
The remaining nine impediments.
Chín trở ngại còn lại (avasesā).
42. Kammaṭṭhāne niyutto kammaṭṭhāniko, bhāvanamanuyuñjanto.
42. One engaged in the meditation subject is a kammaṭṭhāniko, one who constantly applies himself to development.
42. Người chuyên tâm vào đề mục thiền là kammaṭṭhāniko, người không ngừng thực hành thiền định.
Tena kammaṭṭhānikena.
By that kammaṭṭhāniko.
Bởi người chuyên tâm vào đề mục thiền (kammaṭṭhānikena) đó.
Paricchinditvāti ‘‘imasmiṃ vihāre sabbe bhikkhū’’ti evaṃ paricchinditvā.
Having delimited means having delimited thus: "All bhikkhus in this monastery."
Sau khi xác định (paricchinditvā) có nghĩa là sau khi xác định rằng "tất cả các tỳ khưu trong tu viện này".
Sahavāsīnaṃ bhikkhūnaṃ.
To the bhikkhus who are co-residents.
Của các tỳ khưu cùng trú (sahavāsīnaṃ).
Muducittatanti attani muducittataṃ janeti, ayañca sahavāsīnaṃ cittamaddavajananādiattho ‘‘manussānaṃ piyo hotī’’tiādinayappavattena mettānisaṃsasuttena (a. ni. 11.15; paṭi. ma. 2.22; mi. pa. 4.4.6) dīpetabbo.
He generates gentleness of mind in himself. This meaning of generating gentleness of mind in co-residents, and so on, should be explained by the Mettānisamsa Sutta (A.N. 11.15; Paṭis.M. 2.22; Mil.P. 4.4.6) which states, "he becomes dear to humans," and so forth.
Sự mềm mại của tâm (muducittataṃ) là sinh ra sự mềm mại của tâm nơi tự thân; và lợi ích này của việc làm cho tâm của các tỳ khưu cùng trú trở nên mềm mại, v.v., cần được giải thích bằng kinh về lợi ích của tâm từ (mettānisaṃsasutta) (A.N. 11.15; Paṭi.M. 2.22; Mi.Pa. 4.4.6) theo cách trình bày như "người được mọi người yêu mến", v.v.
Anolīnavuttiko hoti sammāpaṭipattiyaṃ.
He is not sluggish in conduct in right practice.
Không có thái độ chùn bước (anolīnavuttiko hoti) trong sự thực hành chân chánh.
Dibbānipi ārammaṇāni pageva itarāni.
Even divine objects are of course, no match for others.
Ngay cả các đối tượng thiền của chư thiên (dibbānipi ārammaṇāni), huống chi các đối tượng khác.
Sabbattha sabbasmiṃ samaṇakaraṇīye, sabbasmiṃ vā kammaṭṭhānānuyoge.
Everywhere means in every monastic duty, or in every application of the meditation subject.
Ở khắp mọi nơi (sabbattha) là trong mọi việc cần làm của Sa-môn, hoặc trong mọi sự chuyên tâm vào đề mục thiền.
Pubbāsevanavasena atthayitabbaṃ.
To be desired by way of prior cultivation.
Cần phải mong muốn (atthayitabbaṃ) theo cách đã thực hành trước đây.
Yogassa bhāvanāya anuyuñjanaṃ yogānuyogo, tadeva karaṇīyaṭṭhena kammaṃ, tassa yogānuyogakammassa ṭhānaṃ nipphattihetu.
The continuous application of meditation (bhāvanā) is yogānuyoga; that itself is action (kamma) in the sense of a duty; the basis of that yogānuyoga action is the cause of its accomplishment.
Sự chuyên tâm vào thiền định là yogānuyogo, chính điều đó là hành động (kamma) theo nghĩa cần phải làm, cơ sở (ṭhānaṃ) cho hành động yogānuyoga đó là nguyên nhân của sự thành tựu.
Niccaṃ pariharitabbattāti sabbatthakakammaṭṭhānaṃ viya ekadāva ananuyuñjitvā sabbakālaṃ pariharaṇīyattā anuyuñjitabbattā.
Because it is to be constantly attended to means because it is to be applied constantly, not merely once like a general meditation subject, but to be attended to at all times.
Vì luôn luôn phải thực hành (niccaṃ pariharitabbattā) có nghĩa là vì không chỉ thực hành một lần như đề mục thiền phổ quát, mà phải luôn luôn thực hành, luôn luôn chuyên tâm.
Evamādiguṇasamannāgatanti piyabhāvādīhi guṇehi sampannaṃ.
Endowed with such qualities means endowed with qualities such as being amiable and so on.
Được trang bị những đức tính như vậy (evamādiguṇasamannāgataṃ) có nghĩa là được trang bị những đức tính như được yêu mến, v.v.
Kalyāṇamitto hi saddhāsampanno hoti sīlasampanno sutasampanno cāgasampanno vīriyasampanno satisampanno samādhisampanno paññāsampanno.
A kalyāṇamitta is endowed with faith, endowed with moral virtue, endowed with learning, endowed with generosity, endowed with energy, endowed with mindfulness, endowed with concentration, and endowed with wisdom.
Thật vậy, một người bạn lành (kalyāṇamitta) là người có đầy đủ niềm tin (saddhā), đầy đủ giới (sīla), đầy đủ sự học hỏi (suta), đầy đủ sự bố thí (cāga), đầy đủ tinh tấn (vīriya), đầy đủ niệm (sati), đầy đủ định (samādhi), đầy đủ tuệ (paññā).
Tattha saddhāsampattiyā saddahati tathāgatassa bodhiṃ, kammaphalañca, tena sammāsambodhiyā hetubhūtaṃ sattesu hitesitaṃ na pariccajati.
Therein, by being endowed with faith, he trusts in the Bodhi of the Tathāgata and the results of kamma, and therefore he does not abandon the desire for the welfare of beings, which is the cause of perfect self-awakening.
Trong số đó, nhờ sự đầy đủ niềm tin, người ấy tin vào sự giác ngộ của Đức Như Lai và quả báo của nghiệp, do đó không từ bỏ ý muốn lợi ích chúng sinh, vốn là nguyên nhân của Chánh Đẳng Giác.
Sīlasampattiyā sattānaṃ piyo hoti garu bhāvanīyo codako pāpagarahī vattā vacanakkhamo, sutasampattiyā saccapaṭiccasamuppādādipaṭisaṃyuttānaṃ gambhīrānaṃ kathānaṃ kattā hoti, cāgasampattiyā appiccho hoti santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho, vīriyasampattiyā āraddhavīriyo hoti attahitaparahitapaṭipattiyaṃ, satisampattiyā upaṭṭhitassati hoti, samādhisampattiyā avikkhitto samāhitacitto, paññāsampattiyā aviparītaṃ pajānāti.
By being endowed with moral virtue, he is dear to beings, respected, to be revered, an admonisher, a reprover of evil, an instructor, and patient with instruction. By being endowed with learning, he is an exponent of profound discourses connected with the Four Noble Truths, dependent origination, and so on. By being endowed with generosity, he is of few wishes, contented, secluded, and unattached. By being endowed with energy, he has aroused energy in practice for his own welfare and the welfare of others. By being endowed with mindfulness, his mindfulness is established. By being endowed with concentration, his mind is undisturbed and collected. By being endowed with wisdom, he understands correctly without distortion.
Nhờ sự đầy đủ giới, người ấy được chúng sinh yêu mến, được tôn kính, được quý trọng, là người khiển trách, là người quở trách điều ác, là người khuyên dạy, là người chịu lắng nghe lời khuyên. Nhờ sự đầy đủ sự học hỏi, người ấy là người thuyết giảng những câu chuyện sâu sắc liên quan đến Tứ Diệu Đế, Duyên Khởi, v.v. Nhờ sự đầy đủ sự bố thí, người ấy là người ít ham muốn, biết đủ, sống độc cư, không giao du. Nhờ sự đầy đủ tinh tấn, người ấy là người có tinh tấn đã bắt đầu trong việc thực hành lợi ích cho mình và lợi ích cho người khác. Nhờ sự đầy đủ niệm, người ấy là người có niệm hiện hữu. Nhờ sự đầy đủ định, người ấy là người có tâm không tán loạn, tâm định tĩnh. Nhờ sự đầy đủ tuệ, người ấy hiểu biết đúng đắn, không sai lệch.
So satiyā kusalākusalānaṃ dhammānaṃ gatiyo samannesamāno paññāya sattānaṃ hitāhitaṃ yathābhūtaṃ jānitvā samādhinā tattha ekaggacitto hutvā vīriyena satte ahitaṃ nisedhetvā hite niyojeti.
Such a person, by mindfulness, examines the destinies of wholesome and unwholesome states, and by wisdom, truly knows the welfare and harm of beings; then, with a concentrated mind, he, by energy, restrains beings from harm and encourages them in what is beneficial.
Người ấy, nhờ niệm, khảo sát các đường đi của các pháp thiện và bất thiện, nhờ tuệ, biết rõ lợi ích và bất lợi của chúng sinh như thật, nhờ định, có tâm nhất tâm trong đó, nhờ tinh tấn, ngăn cản chúng sinh khỏi điều bất lợi và khuyến khích họ làm điều lợi ích.
Tena vuttaṃ ‘‘piyo…pe… niyojakoti evamādiguṇasamannāgata’’nti.
Therefore it is said, "dear... and so on... encourages, thus endowed with such qualities."
Do đó, đã nói rằng "được yêu mến... v.v. được trang bị những đức tính như vậy".
Taṃ pana kalyāṇamittaṃ paramukkaṃsagataṃ dassetuṃ ‘‘mamaṃ hī’’tiādi vuttaṃ.
To show that such a kalyāṇamitta has reached the highest excellence, "Indeed, I..." and so on, was spoken.
Để chỉ ra rằng người bạn lành đó đã đạt đến đỉnh cao nhất, đã nói "chính tôi" v.v.
Kārakabhāvaṃ yogakammassa.
The state of being the doer of the practice of yogic meditation.
Tính chất là người thực hiện (kārakabhāvaṃ) của hành động thiền định.
Pakāseti attānaṃ paṭipattiyā amoghabhāvadassanena samuttejanāya, sampahaṃsanāya ca, nanu kathesi paveṇipālanatthanti adhippāyo.
He makes known (himself) by showing the efficacy of his practice, by urging and delighting, implying, "Did you not teach this for the preservation of the tradition?"
Tuyên bố (pakāseti) chính mình bằng cách chứng tỏ sự thực hành không vô ích, để khuyến khích và làm vui mừng. Ý là: chẳng phải đã thuyết giảng để duy trì truyền thống sao?
Evarūpoti pesalo hutvā bahussuto.
Such a one means being virtuous and learned.
Người như vậy (evarūpo) là người có đạo đức và học rộng.
Tantidharoti suttadharo tattha kehicipi asaṃhīro.
A keeper of the texts means a keeper of the suttas, unswayed by anyone in that regard.
Người giữ gìn kinh điển (tantidharo) là người giữ gìn các bài kinh, không bị ai làm lung lay trong đó.
Vaṃsānurakkhakoti buddhānubuddhavaṃsassa anurakkhako.
A preserver of the lineage means a preserver of the lineage of the Buddhas and their disciples.
Người bảo vệ dòng dõi (vaṃsānurakkhako) là người bảo vệ dòng dõi của chư Phật và các đệ tử giác ngộ.
Paveṇipālakoti paveṇiyā ācariyuggahaṇassa anupālako.
A protector of the tradition means one who maintains the tradition of receiving instruction from teachers.
Người duy trì truyền thống (paveṇipālako) là người duy trì truyền thống học hỏi từ các đạo sư.
Ācariyamatikoti ācariyamatiyaṃ niyutto tassā anativattanato.
Following the teacher's view means dedicated to the teacher's view, as he does not deviate from it.
Người theo ý kiến của đạo sư (ācariyamatiko) là người chuyên tâm vào ý kiến của đạo sư, vì không vượt qua ý kiến đó.
Na attanomatiṃ pakāseti kathetīti na attanomatiko, attano matiṃ paggayha vattā na hotīti attho.
He does not expound or teach his own view, hence not one of his own view, meaning he is not one who speaks asserting his own view.
Không tuyên bố, không thuyết giảng ý kiến của mình, nên gọi là không theo ý kiến của mình (na attanomatiko), nghĩa là không phải là người nói bằng cách giữ chặt ý kiến của mình.
‘‘Pubbe vuttakhīṇāsavādayo’’tiādi ekaccakhīṇāsavato bahussutova kammaṭṭhānadāne seyyoti dassanatthaṃ āraddhaṃ.
"Those Arahants mentioned earlier," etc., was started to show that a very learned person is superior to some Arahants in giving meditation subjects.
Lời "Các vị A-la-hán đã được nói đến trước đây" v.v. được bắt đầu để chỉ ra rằng người học rộng tốt hơn trong việc truyền dạy đề mục thiền so với một số vị A-la-hán.
Tattha pubbe vuttakhīṇāsavādayoti ‘‘yaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetukāmo’’tiādinā vuttakhīṇāsavādikā.
Therein, those Arahants mentioned earlier, etc., means the Arahants and so on, mentioned by "one who wishes to take up a meditation subject," etc.
Trong đó, các vị A-la-hán đã được nói đến trước đây (pubbe vuttakhīṇāsavādayo) là các vị A-la-hán, v.v., đã được nói đến bằng lời "người muốn nhận đề mục thiền" v.v.
Uggahaparipucchānaṃ visodhitattāti uggahetabbato ‘‘uggaho’’ti laddhanāmāya kammaṭṭhānupakārāya pāḷiyā, tadatthaṃ paripucchanato ‘‘paripucchā’’ti laddhasamaññāya atthasaṃvaṇṇanāya ca visesato sodhitattā niggumbaṃ nijjaṭaṃ katvā gahitattā.
Due to the purification of learning and questioning means due to having learned and understood the Pāḷi that benefits the meditation subject, which is named "learning" (uggaha) because it is to be memorized, and also the commentary that explains the meaning, named "questioning" (paripucchā) because it is to be thoroughly questioned for its meaning, specifically purified, meaning having been grasped without entanglement or confusion.
Vì sự thanh lọc của việc học hỏi và hỏi han (uggahaparipucchānaṃ visodhitattā) có nghĩa là vì đã học thuộc lòng kinh điển có ích cho đề mục thiền, được gọi là "uggaha", và vì đã hỏi han để giải thích ý nghĩa của nó, được gọi là "paripucchā", và vì đã được thanh lọc đặc biệt, tức là đã được học một cách rõ ràng, không rối rắm.
Ito cito ca suttañca kāraṇañca sallakkhetvāti pañcasupi nikāyesu ito cito ca tassa tassa kammaṭṭhānassa anurūpaṃ suttapadañceva suttānugataṃ yuttiñca suṭṭhu upalakkhetvā.
Having carefully observed suttas and reasons here and there means having thoroughly noted sutta passages and reasons consistent with the suttas, suitable for each meditation subject, found here and there in all five Nikāyas.
Sau khi nhận biết kỹ càng các bài kinh và lý lẽ từ đây và đó (ito cito ca suttañca kāraṇañca sallakkhetvā) có nghĩa là sau khi nhận biết kỹ càng các phần kinh phù hợp và các lý lẽ theo kinh điển từ đây và đó trong cả năm bộ Nikāya cho từng đề mục thiền.
Sappāyāsappāyaṃ yojetvāti yassa kammaṭṭhānaṃ ācikkhati, tassa upakārānupakāraṃ yuttiṃ magganena yojetvā, samādāya vā sammadeva hadaye ṭhapetvāti attho.
Having combined what is suitable and unsuitable means having combined by seeking the appropriate reasons for what is beneficial and unbeneficial to the person to whom he teaches the meditation subject, or having correctly established it in the heart.
Sau khi kết hợp điều phù hợp và không phù hợp (sappāyāsappāyaṃ yojetvā) có nghĩa là sau khi kết hợp điều có lợi và không có lợi cho người mà mình thuyết giảng đề mục thiền bằng cách tìm kiếm lý lẽ, hoặc có nghĩa là sau khi đặt nó một cách đúng đắn vào trong tâm.
Mahāmaggaṃ dassentoti kammaṭṭhānavidhiṃ mahāmaggaṃ katvā dassento.
Showing the great path means showing the method of meditation as a great path.
Khi chỉ ra con đường lớn (mahāmaggaṃ dassento) có nghĩa là khi chỉ ra phương pháp đề mục thiền như một con đường lớn.
Sabbatthāti tattha tattha vihāre.
Everywhere means in each and every monastery.
Ở khắp mọi nơi (sabbattha) là ở mỗi tu viện.
Vattapaṭipattiṃ kurumānenāti paviṭṭhakāle āgantukavattaṃ, nikkhamanakāle gamikavattanti yathārahaṃ taṃ taṃ vattaṃ pūrentena.
While performing duties and practices means by fulfilling the respective duties, such as the duty of a newly arrived bhikkhu upon entering, and the duty of a departing bhikkhu upon leaving.
Bằng cách thực hành các bổn phận (vattapaṭipattiṃ kurumānenā) có nghĩa là bằng cách thực hành đầy đủ các bổn phận thích hợp, như bổn phận của khách khi vào, và bổn phận của người đi khi rời đi.
Sabbapārihāriyatelanti sabbesaṃ aṅgānaṃ, sabbesaṃ vā bhikkhūnaṃ atthāya pariharitabbatelaṃ.
Oil for all uses means oil to be kept for all limbs, or for the benefit of all bhikkhus.
Dầu dùng chung cho tất cả (sabbapārihāriyatelaṃ) là dầu được giữ để dùng cho tất cả các bộ phận, hoặc cho tất cả các tỳ khưu.
Ṭhapemīti anujānāpanaṃ.
I allow is a word of permission.
Tôi cho phép (ṭhapemī) là lời cho phép.
Yaṃ taṃ sammāvattaṃ paññattanti sambandho.
The connection is: "that which is the right conduct that has been enjoined."
Sự liên kết là: bổn phận đúng đắn nào đã được quy định.
Ekadivasaṃ sāyaṃ vissajjitenāpīti yojanā.
The construction is: "even if he is dismissed in the evening of one day."
Sự kết hợp là: ngay cả khi đã được giải tán vào buổi tối một ngày.
Ārocetabbaṃ āgamanakāraṇaṃ.
The reason for coming should be announced.
Cần phải báo cáo lý do đến (ārocetabbaṃ āgamanakāraṇaṃ).
Sappāyavelā sarīracittānaṃ kallasamayo.
A suitable time is a time of well-being for the body and mind.
Sappāyavelā (thời điểm thích hợp) là thời điểm cơ thể và tâm trí khỏe mạnh.
43. Santāne rāgassa ussannabhāvena caraṇaṃ pavatti rāgacariyā, sā sassatāsayādayo viya daṭṭhabbā.
43. The prevalence or activity of lust (rāga) in the mental continuum is rāgacariyā (lustful temperament). This should be understood like the sassatāsaya (eternalistic view) and so on.
43. Sự vận hành, sự phát sinh do trạng thái tham dục (rāga) quá mạnh trong dòng tương tục (santāna) được gọi là rāgacariyā (hạnh tham dục); nó nên được xem như các khuynh hướng (āsaya) thường kiến (sassata) và các loại tương tự.
Tathā dosacariyādayo.
Similarly for dosacariyā (hateful temperament) and so on.
Tương tự là dosacariyā (hạnh sân) và các loại khác.
Saṃsaggo sampayogārahavasena veditabbo, yathā ‘‘rāgamohacariyā dosamohacariyā’’tiādi.
Saṃsagga (combination) should be understood in terms of being worthy of association, as in "lust-and-delusion temperament, hate-and-delusion temperament," and so on.
Sự saṃsaggo (hỗn hợp) nên được hiểu theo cách xứng đáng để cùng tồn tại (sampayoga), ví dụ như “rāgamohacariyā (hạnh tham-si), dosamohacariyā (hạnh sân-si)” v.v.
Sannipāto ekasantatipariyāpannatāvasena, yathā ‘‘rāgadosacariyā rāgadosamohacariyā’’tiādi.
Sannipāta (conjunction) is in the sense of being included in one and the same mental continuum, as in "lust-and-hate temperament, lust-hate-and-delusion temperament," and so on.
Sự sannipāto (kết hợp) nên được hiểu theo cách thuộc về một dòng tương tục duy nhất, ví dụ như “rāgadosacariyā (hạnh tham-sân), rāgadosamohacariyā (hạnh tham-sân-si)” v.v.
Imā eva hi sandhāya ‘‘aparāpi catasso’’ti vuttaṃ.
Indeed, it is with reference to these very* that it was said, "also another four."
Chính những điều này được đề cập khi nói “aparāpi catasso” (còn có bốn loại khác).
Tathāti yathā rāgādīnaṃ, tathā saddhādīnaṃ saṃsaggasannipātavasena saddhābuddhicariyā saddhāvitakkacariyā buddhivitakkacariyā saddhābuddhivitakkacariyāti.
Similarly, just as with lust and so on, so too with faith and so on, in the sense of saṃsagga and sannipāta, there are faith-and-wisdom temperament, faith-and-thought temperament, wisdom-and-thought temperament, faith-wisdom-and-thought temperament.
Tathā (tương tự): Cũng như đối với tham dục (rāga) v.v., tương tự đối với đức tin (saddhā) v.v., saṃsaggasannipātavasena (theo cách hỗn hợp và kết hợp) có saddhābuddhicariyā (hạnh tin-tuệ), saddhāvitakkacariyā (hạnh tin-tầm tư), buddhivitakkacariyā (hạnh tuệ-tầm tư), saddhābuddhivitakkacariyā (hạnh tin-tuệ-tầm tư).
Imā aparāpi catasso.
These are another four.
Đây là bốn loại khác.
Evanti saṃsaggasannipātavasena.
Thus means by way of saṃsagga and sannipāta.
Evaṃ (như vậy) là theo cách hỗn hợp và kết hợp.
Saṃsagganti saṃsajjanaṃ missīkaraṇaṃ ‘‘rāgasaddhācariyā dosasaddhācariyā’’tiādinā.
Saṃsagga means mingling, mixing, as in "lust-and-faith temperament, hate-and-faith temperament," and so on.
Saṃsaggaṃ (hỗn hợp) là sự pha trộn, sự kết hợp, như trong “rāgasaddhācariyā (hạnh tham-tin), dosasaddhācariyā (hạnh sân-tin)” v.v.
Anekāti tesaṭṭhi, tato atirekāpi vā, tā pana asammohantena saṃyuttasuttaṭīkāyaṃ vitthārato dassitāti tattha vuttanayena veditabbā.
Many means sixty-three, or even more than that. But those have been extensively shown by Asaṃmoha in the Saṃyutta Suttaṭīkā, so they should be understood according to the method stated there.
Anekā (nhiều loại) là sáu mươi ba, hoặc thậm chí nhiều hơn thế, nhưng những điều đó đã được giải thích chi tiết trong Saṃyuttasuttaṭīkā bởi vị không mê lầm (asammoha), vì vậy nên hiểu theo cách đã nói ở đó.
‘‘Pakatī’’ti iminā asati paṭipakkhabhāvanāyaṃ tattha tattha santāne cariyāya sabhāvabhūtataṃ dasseti.
By the word "pakatī" (nature), it shows the natural state of the cariyā in each mental continuum when there is no cultivation of an opposite.
Với từ “pakatī” (bản chất), ngài chỉ ra rằng khi không có sự phát triển của đối pháp, hạnh (cariyā) ở mỗi dòng tương tục (santāna) là một bản chất tự nhiên (sabhāvabhūtatā).
Ussannatā aññadhammehi rāgādīnaṃ adhikatā, yato rāgacariyādīnaṃ paccayasamavāye rāgādayo balavanto honti, abhiṇhañca pavattanti.
Ussannatā (prevalence) is the superiority of lust and so on over other qualities. Because of this, when the conditions for the lustful temperament and so on arise, lust and so on become strong and manifest frequently.
Ussannatā (sự trội vượt) là sự vượt trội của tham dục (rāga) v.v. so với các pháp khác, vì khi các yếu tố của rāgacariyā (hạnh tham dục) v.v. hội tụ, tham dục (rāga) v.v. trở nên mạnh mẽ và phát sinh thường xuyên.
Tāsaṃ vasenāti channaṃ mūlacariyānaṃ vasena chaḷeva puggalā honti.
By their prevalence means by the prevalence of the six root temperaments, there are only six types of individuals.
Tāsaṃ vasenāti (theo những điều đó), tức là theo sáu hạnh căn bản, chỉ có sáu loại người.
Aññathā anekapuggalā siyuṃ, tathā ca sati adhippetatthasiddhi ca na siyāti adhippāyo.
Otherwise, there would be many types of individuals, and in that case, the intended purpose would not be achieved, this is the intention.
Nếu không, sẽ có nhiều loại người, và khi đó, ý nghĩa mong muốn sẽ không đạt được. Đó là ý định.
Saddhā balavatī hoti rāgussanne santāne tadanuguṇassa dhammassa niyogato adhikabhāvasambhavato.
Faith is strong in a mental continuum where lust is prevalent because of the constant arising and possible excess of a quality akin to it.
Đức tin (saddhā) trở nên mạnh mẽ trong dòng tương tục (santāna) có tham dục (rāga) trội vượt, do tính chất tương hợp của pháp đó với tham dục, có khả năng phát sinh mạnh mẽ hơn.
Tenāha ‘‘rāgassa āsannaguṇattā’’ti, sinehapariyesanāpariccajanehi sabhāgadhammattāti attho.
Therefore, it is said, "because of its affinity to lust," meaning because it is a kindred quality through delight, seeking, and non-abandonment.
Do đó, ngài nói “rāgassa āsannaguṇattā” (vì có phẩm chất gần gũi với tham dục), nghĩa là do có những pháp tương đồng về sự gắn bó (sineha), tìm kiếm (pariyesanā) và không từ bỏ (apariccajana).
Sabhāgo hi dūrepi āsanneyevāti sabhāgatālakkhaṇamidha āsannaggahaṇaṃ.
For a kindred thing, even if far, is considered near; thus, the notion of "near" here characterizes kinship.
Thật vậy, một điều tương đồng (sabhāga) dù ở xa cũng được xem là gần gũi (āsanna); ở đây, việc nắm giữ sự gần gũi (āsannaggahaṇa) là đặc điểm của sự tương đồng (sabhāgatālakkhaṇa).
Tattha saddhāya siniyhanaṃ pasādavasena akālussiyaṃ alūkhatā, rāgassa pana rañjanavasena.
Herein, for faith, "delighting" is in the sense of clarity, being unclouded, not harsh; for lust, it is in the sense of attachment.
Trong đó, sự gắn bó (siniyhana) của đức tin (saddhā) là sự trong sáng (akālussiyaṃ), sự không thô ráp (alūkhatā) theo cách thanh tịnh (pasāda); còn của tham dục (rāga) là theo cách say đắm (rañjana).
Saddhāya pariyesanaṃ adhimuccanavasena tanninnatā, rāgassa taṇhāyanavasena.
For faith, "seeking" is in the sense of inclination towards it through conviction; for lust, it is in the sense of craving.
Sự tìm kiếm (pariyesanā) của đức tin (saddhā) là sự hướng về (tanninnatā) theo cách quyết định (adhimuccana); còn của tham dục (rāga) là theo cách khao khát (taṇhāyana).
Saddhāya apariccajanaṃ okappanavasena anupakkhandanaṃ, rāgassa abhisaṅgavasenāti evaṃ bhinnasabhāvānampi tesaṃ yathā alūkhatādisāmaññena sabhāgatā, evaṃ taṃsamaṅgīnampi puggalānanti āha ‘‘rāgacaritassa saddhācarito sabhāgo’’ti.
For faith, "non-abandonment" is non-exertion in the sense of acceptance; for lust, it is in the sense of clinging. Thus, even for those with different natures, just as there is kinship through commonality such as non-harshness, so too for individuals endowed with them, as it says, "one with a faith temperament is kindred to one with a lust temperament."
Sự không từ bỏ (apariccajana) của đức tin (saddhā) là sự không xâm nhập (anupakkhandana) theo cách chấp nhận (okappana); còn của tham dục (rāga) là theo cách bám víu (abhisaṅga). Như vậy, mặc dù có bản chất khác nhau, nhưng sự tương đồng của chúng về sự không thô ráp (alūkhatā) v.v. cũng giống như sự tương đồng của những người có chúng. Do đó, ngài nói “rāgacaritassa saddhācarito sabhāgo” (người có hạnh tham dục tương đồng với người có hạnh đức tin).
Paññā balavatī hoti dosussanne santāne tadanuguṇassa dhammassa niyogato adhikabhāvasambhavato.
Wisdom is strong in a mental continuum where hate is prevalent because of the constant arising and possible excess of a quality akin to it.
Trí tuệ (paññā) trở nên mạnh mẽ trong dòng tương tục (santāna) có sân hận (dosa) trội vượt, do tính chất tương hợp của pháp đó với sân hận, có khả năng phát sinh mạnh mẽ hơn.
Tenāha ‘‘dosassa āsannaguṇattā’’ti, anallīyanapariyesanaparivajjanehi sabhāgadhammattāti attho.
Therefore, it is said, "because of its affinity to hate," meaning because it is a kindred quality through non-clinging, seeking, and avoidance.
Do đó, ngài nói “dosassa āsannaguṇattā” (vì có phẩm chất gần gũi với sân hận), nghĩa là do có những pháp tương đồng về sự không bám víu (anallīyana), tìm kiếm (pariyesanā) và tránh né (parivajjana).
Tattha paññāya ārammaṇassa anallīyanaṃ tassa yathāsabhāvāvabodhavasena visaṃsaṭṭhatā, dosassa pana byāpajjanavasena.
Herein, for wisdom, non-clinging to the object is its non-adulteration by understanding its true nature; for hate, it is in the sense of aggression.
Trong đó, sự không bám víu (anallīyana) của trí tuệ (paññā) vào đối tượng là sự không pha trộn (visaṃsaṭṭhatā) theo cách nhận thức đúng bản chất của nó; còn của sân hận (dosa) là theo cách làm hại (byāpajjana).
Paññāya pariyesanaṃ yathābhūtadosapavicayo, dosassa abhūtadosanijigīsā.
For wisdom, "seeking" is the investigation of the actual fault; for hate, it is the desire for the unreal fault.
Sự tìm kiếm (pariyesanā) của trí tuệ (paññā) là sự phân tích đúng về sân hận (yathābhūtadosapavicaya); còn của sân hận (dosa) là sự tìm kiếm những lỗi lầm không có thật (abhūtadosanijigīsā).
Paññāya parivajjanaṃ nibbindanādivasena ñāṇutrāso, dosassa ahitādhānavasena chaḍḍananti evaṃ bhinnasabhāvānampi tesaṃ yathā anallīyanādisāmaññena sabhāgatā, evaṃ taṃsamaṅgīnampi puggalānanti āha ‘‘dosacaritassa buddhicarito sabhāgo’’ti.
For wisdom, "avoidance" is the dread born of knowledge through disenchantment and so on; for hate, it is rejection in the sense of causing harm. Thus, even for those with different natures, just as there is kinship through commonality such as non-clinging, so too for individuals endowed with them, as it says, "one with a wisdom temperament is kindred to one with a hate temperament."
Sự tránh né (parivajjana) của trí tuệ (paññā) là sự sợ hãi của trí tuệ (ñāṇutrāsa) theo cách nhàm chán (nibbindanā) v.v.; còn của sân hận (dosa) là sự loại bỏ (chaḍḍana) theo cách gây hại (ahitādhāna). Như vậy, mặc dù có bản chất khác nhau, nhưng sự tương đồng của chúng về sự không bám víu (anallīyana) v.v. cũng giống như sự tương đồng của những người có chúng. Do đó, ngài nói “dosacaritassa buddhicarito sabhāgo” (người có hạnh sân hận tương đồng với người có hạnh trí tuệ).
Antarāyakarā vitakkāti micchāvitakkā micchāsaṅkappā uppajjanti mohussanne santāne tadanuguṇassa dhammassa yebhuyyena pavattisabbhāvato.
Interfering thoughts means wrong thoughts (micchāvitakkā), wrong intentions (micchāsaṅkappā) arise in a mental continuum where delusion is prevalent because of the frequent occurrence of qualities akin to it.
Các tầm tư (vitakka) gây chướng ngại là các tà tầm tư (micchāvitakka), các tà tư duy (micchāsaṅkappa) phát sinh trong dòng tương tục (santāna) có si mê (moha) trội vượt, do sự phát sinh phổ biến của pháp đó tương hợp với si mê.
Tenāha ‘‘mohassa āsannalakkhaṇattā’’ti, anavaṭṭhānacañcalabhāvehi sabhāgadhammattāti attho.
Therefore, it is said, "because of its close characteristic to delusion," meaning because it is a kindred quality through instability and restlessness.
Do đó, ngài nói “mohassa āsannalakkhaṇattā” (vì có đặc tính gần gũi với si mê), nghĩa là do có những pháp tương đồng về sự không ổn định (anavaṭṭhāna) và sự xao động (cañcalabhāva).
Tattha vitakkassa anavaṭṭhānaṃ parikappavasena savipphāratāya, mohassa sammūḷhatāvasena byākulatāya.
Herein, for thought (vitakka), "instability" is its widespread activity in the sense of conception; for delusion (moha), it is its perplexity in the sense of confusion.
Trong đó, sự không ổn định (anavaṭṭhāna) của tầm tư (vitakka) là do sự lan tỏa (savipphāratā) theo cách suy đoán (parikappa); còn của si mê (moha) là do sự rối loạn (byākulatā) theo cách mê muội (sammūḷhatā).
Tathā vitakkassa lahuparivitakkanena tadaṅgacalatāya cañcalatā, mohassa anogāḷhatāyāti evaṃ bhinnasabhāvānampi tesaṃ yathā anavaṭṭhānādisāmaññena sabhāgatā, evaṃ taṃsamaṅgīnampi puggalānanti āha ‘‘mohacaritassa vitakkacarito sabhāgo’’ti.
Likewise, for thought, "restlessness" is its quick consideration causing momentary agitation; for delusion, it is its inability to penetrate deeply. Thus, even for those with different natures, just as there is kinship through commonality such as instability, so too for individuals endowed with them, as it says, "one with a thought temperament is kindred to one with a delusion temperament."
Tương tự, sự xao động (cañcalatā) của tầm tư (vitakka) là do sự dao động tạm thời (tadaṅgacalatā) bởi sự suy nghĩ nhanh chóng (lahuparivitakkana); còn của si mê (moha) là do sự không thấu hiểu (anogāḷhatā). Như vậy, mặc dù có bản chất khác nhau, nhưng sự tương đồng của chúng về sự không ổn định (anavaṭṭhāna) v.v. cũng giống như sự tương đồng của những người có chúng. Do đó, ngài nói “mohacaritassa vitakkacarito sabhāgo” (người có hạnh si mê tương đồng với người có hạnh tầm tư).
Taṇhā rāgoyeva sabhāvato, tasmā rāgacariyāvinimuttā taṇhācariyā natthīti attho.
Craving is just lust by nature. Therefore, there is no craving temperament separate from the lustful temperament, that is the meaning.
Tham ái (taṇhā) chính là tham dục (rāga) về bản chất (sabhāvato), do đó không có taṇhācariyā (hạnh tham ái) tách rời khỏi rāgacariyā (hạnh tham dục). Đó là ý nghĩa.
Taṃsampayuttoti tena rāgena sampayutto, dosādayo viya tena vippayutto natthīti adhippāyo.
Connected with that means connected with that lust; the intention is that there is no māna (conceit) separated from it, as there is for hate and so on.
Taṃsampayutto (cùng tồn tại với nó) nghĩa là cùng tồn tại với tham dục (rāga) đó; không có kiêu mạn (māna) tách rời khỏi nó như sân hận (dosa) v.v. Đó là ý nghĩa.
Tadubhayanti taṇhāmānadvayaṃ.
Both of these refers to the pair of craving and conceit.
Tadubhayaṃ (cả hai điều đó) là cặp tham ái (taṇhā) và kiêu mạn (māna).
Nātivattatīti sabhāvato, sampayogavasena ca na atikkamitvā vaṭṭati.
Does not surpass means does not exist by surpassing, either by nature or by way of association.
Nātivattatī (không vượt quá) nghĩa là không vượt quá về bản chất (sabhāvato) và về sự cùng tồn tại (sampayoga).
Kāmañcettha yathā rāgadosehi sampayogavasena saha vattamānassapi mohassa ussannatāvasena visuṃ cariyābhāvo, na kevalaṃ mohasseva, tathā saddhābuddhivitakkānaṃ.
Although here, just as delusion, even when associated with lust and hate, has a distinct temperament due to its prevalence—and not just delusion, but also faith, wisdom, and thought—
Mặc dù ở đây, si mê (moha) cùng tồn tại với tham dục (rāga) và sân hận (dosa) theo cách cùng tồn tại (sampayoga), nhưng do sự trội vượt của nó, si mê có một hạnh riêng biệt; không chỉ riêng si mê, mà cả đức tin (saddhā), trí tuệ (buddhi) và tầm tư (vitakka) cũng vậy.
Evaṃ rāgena satipi sampayoge mānassāpi visuṃ cariyābhāvo yutto siyā, evaṃ santepi rāgapaṭighamānadiṭṭhivicikicchāvijjānaṃ viya anusayaṭṭho imesaṃ rāgādīnaṃyeva āveṇiko cariyaṭṭhoti, nattheva mānacariyā.
similarly, conceit, even when associated with lust, should also logically have a distinct temperament. However, despite this, just as the latent dispositions (anusaya) of lust, aversion, conceit, wrong view, doubt, and ignorance are unique, so too the temperamental aspect is unique to these very lust and so on. Therefore, there is no conceit temperament.
Như vậy, mặc dù kiêu mạn (māna) cùng tồn tại với tham dục (rāga), nhưng việc có một hạnh riêng biệt cho kiêu mạn cũng có thể hợp lý. Tuy nhiên, cũng như trạng thái khuynh hướng (anusayaṭṭha) của tham dục (rāga), sân hận (paṭigha), kiêu mạn (māna), tà kiến (diṭṭhi), hoài nghi (vicikicchā) và vô minh (avijjā) là độc đáo (āveṇika), thì trạng thái hạnh (cariyaṭṭha) của những điều này, tức là tham dục (rāga) v.v., cũng là độc đáo. Do đó, không có hạnh kiêu mạn (mānacariyā).
Yato cariyā ‘‘pakatī’’ti vuttā.
Because cariyā is said to be "nature."
Vì hạnh (cariyā) được gọi là “bản chất” (pakatī).
Pakati ca sabhāvoti.
And nature is sabhāva (inherent characteristic).
Và bản chất (pakati) là tự tánh (sabhāva).
Eteneva diṭṭhiyāpi visuṃ cariyābhāvābhāvo saṃvaṇṇitoti daṭṭhabbo.
By this same reasoning, the absence of a distinct wrong view (diṭṭhi) temperament is also explained.
Chính vì lý do này mà sự không có hạnh riêng biệt cho tà kiến (diṭṭhi) cũng được giải thích.
Aṭṭhakathāyaṃ pana mohacariyantogadhāva diṭṭhicariyāti dassetuṃ ‘‘mohanidānattā cā’’tiādi vuttaṃ.
However, in the Commentary, to show that wrong view temperament is included within delusion temperament, it is said, "and because it has delusion as its origin," and so on.
Tuy nhiên, trong Aṭṭhakathā, để chỉ ra rằng hạnh tà kiến (diṭṭhicariyā) được bao gồm trong hạnh si mê (mohacariyā), ngài đã nói “mohanidānattā cā” (và vì có nguồn gốc từ si mê) v.v.
Tattha ca-saddena sampayogaṃ samuccinoti mohanidānattā, mohasampayuttattā cāti.
Here, the particle ca combines the association: because it has delusion as its origin, and because it is associated with delusion.
Ở đó, từ “ca” bao gồm sự cùng tồn tại, tức là vì có nguồn gốc từ si mê (mohanidānattā) và vì cùng tồn tại với si mê (mohasampayuttattā).
44. Kiṃ sappāyanti kīdisaṃ senāsanādisappāyaṃ.
44. What is suitable? means what kind of suitable lodging, etc.
44. Kiṃ sappāyaṃ (những gì là thích hợp) nghĩa là loại chỗ ở (senāsana) nào v.v. là thích hợp.
Pubbāciṇṇaṃ purimajātīsu ācaritaṃ.
Pubbāciṇṇaṃ (practiced before) refers to what was practiced in previous existences.
Pubbāciṇṇaṃ (đã quen thuộc từ trước) là những gì đã được thực hành trong các kiếp trước.
Ekacceti upatissattheraṃ sandhāyāha.
Ekacce (some) is stated with reference to Venerable Upatissa.
Ekacce (một số người) là nói đến Đại Trưởng Lão Upatissa.
Tena hi vimuttimagge tathā vuttaṃ.
Indeed, it is stated thus in the Vimuttimagga.
Thật vậy, điều đó đã được nói như vậy trong Vimuttimagga.
Pubbe kirāti kira-saddo arucisūcanattho.
Pubbe kira (it is said formerly)—the word kira indicates disapproval.
Pubbe kirā (nghe nói trước đây) – từ kira có ý nghĩa biểu thị sự không hài lòng.
Iṭṭhappayogo manāpakiriyā.
Iṭṭhappayogo (pleasant performance) is a pleasant action.
Iṭṭhappayogo (thực hành điều mong muốn) là hành động dễ chịu.
Subhakammabahulo yebhuyyena sobhanakammakārī.
Subhakammabahulo (one who performs many good deeds) is one who mostly performs beautiful deeds.
Subhakammabahulo (người có nhiều việc thiện) là người thường làm những việc tốt đẹp.
Na sabbe rāgacaritā eva honti, aluddhānampi pubbe iṭṭhappayogasubhakammabahulatāsambhavato, saggā cavitvā idhūpapattisambhavato ca.
Not all lustful individuals are necessarily greedy, as it is possible for non-greedy individuals to have performed pleasant actions and many good deeds in the past, and to have been reborn here after falling from heaven.
Không phải tất cả những người có hạnh tham dục (rāgacarita) đều là những người tham lam (luddha), vì ngay cả những người không tham lam cũng có thể đã thực hành nhiều việc dễ chịu và việc thiện trong quá khứ, và có thể đã tái sinh ở đây sau khi chết từ cõi trời.
Etena asati pubbahetuniyāme yathāvuttakāraṇamattena na tesaṃ luddhatā, luddhabhāvahetukā ca rāgacariyāti imamatthaṃ dasseti.
By this, it is shown that in the absence of a pre-established cause (previous karma), their greediness or a lustful temperament caused by greediness does not arise merely due to the aforementioned causes.
Điều này chỉ ra rằng, khi không có quy định về nguyên nhân quá khứ, chỉ với lý do đã nêu, họ không phải là người tham lam, và hạnh tham dục (rāgacariyā) không phải do tham lam gây ra.
Itareti chedanādikammabahulā nirayādito idhūpapannā ca na sabbe dosamohacaritā eva hontīti yojanā.
The others (itare)—meaning, those who performed many acts of cutting and so on, and those who were reborn here from hell and so on—are not all hate- and delusion-tempered individuals. This is the connection.
Itare (những người khác) là những người thường làm các việc như cắt xén v.v., và những người tái sinh ở đây từ các cõi địa ngục v.v., không phải tất cả đều chỉ có hạnh sân hận (dosa) và si mê (moha). Đó là cách kết nối.
Idhāpi yathāvuttakāraṇassa kodhanabhāve, mūḷhabhāve ca anekantikattā dosamohacaritatāyapi anekaṃsikatā veditabbā.
Here too, the stated reason (for being hateful or deluded) is not exclusive, so the non-exclusivity of being hate-tempered or delusion-tempered should be understood.
Ở đây cũng vậy, cần hiểu rằng sự trội vượt của các yếu tố đã nói không nhất quán trong việc gây ra tính nóng nảy (kodhanabhāva) và tính mê muội (mūḷhabhāva), do đó, hạnh sân hận (dosa) và si mê (moha) cũng không nhất quán.
Dhātūnaṃ ussadaniyamo yadi pamāṇato, so natthi, atha sāmatthiyato, sopi ekaṃsiko na upalabbhatīti dassento āha ‘‘yathāvutteneva nayena ussadaniyamo nāma natthī’’ti.
Showing that there is no fixed prevalence of the elements (dhātu) by measure, nor is it definitively found by potency, it says, "there is no fixed prevalence according to the aforementioned method."
Để chỉ ra rằng không có quy định về sự trội vượt của các yếu tố (dhātu) theo số lượng (pamāṇa), và nếu theo khả năng (sāmatthiya), thì điều đó cũng không được tìm thấy một cách nhất quán, ngài đã nói “yathāvutteneva nayena ussadaniyamo nāma natthi” (không có sự quy định về sự trội vượt theo cách đã nói).
Tattha yathāvuttenevāti ‘‘dvinnaṃ pana dhātūna’’ntiādinā vuttappakāreneva.
There, yathāvutteneva means precisely in the manner stated with "of the two elements," and so on.
Trong đó, yathāvuttenevā (như đã nói) có nghĩa là chỉ theo cách đã được nói đến bằng câu ‘dvinnaṃ pana dhātūna’ (hai giới này) và những câu tương tự.
Dosaniyameti semhādidosādhikatāya rāgādicarito hotīti dosavasena cariyāniyame ‘‘semhādhiko rāgacarito’’ti vatvā puna ‘‘semhādhiko mohacarito’’ti, ‘‘vātādhiko mohacarito’’ti vatvā puna ‘‘vātādhiko rāgacarito’’ti ca vuttattā tampi dosavasena niyamavacanaṃ pubbāparaviruddhameva.
Dosaniyame refers to the determination of character based on dosa, saying "one with excess phlegm has a greedy character" and then again "one with excess phlegm has a deluded character," and saying "one with excess wind has a deluded character" and then again "one with excess wind has a greedy character." Therefore, that statement of determination based on dosa is contradictory in itself.
Dosaniyame (trong sự xác định tính cách dựa trên lỗi) là do sự vượt trội của các lỗi như đờm, người đó có tính cách tham ái (rāga) v.v... Khi xác định tính cách dựa trên lỗi, sau khi nói “người có đờm nhiều là người có tính cách tham ái (rāga)” rồi lại nói “người có đờm nhiều là người có tính cách si mê (moha)”, và sau khi nói “người có phong nhiều là người có tính cách si mê (moha)” rồi lại nói “người có phong nhiều là người có tính cách tham ái (rāga)”, do đã nói như vậy, nên tampi (lời nói đó) về sự xác định dựa trên lỗi pubbāparaviruddhameva (chỉ mâu thuẫn trước sau).
Aparicchinnavacananti paricchedakārikāya paññāya na paricchinditvā vuttavacanaṃ, anupaparikkhitavacananti attho.
Aparicchinnavacana means a statement made without discernment by wisdom, not having examined it; that is, an unexamined statement.
Aparicchinnavacana (lời nói không phân định) có nghĩa là lời nói không được phân định bằng tuệ phân định, tức là lời nói không được xem xét kỹ lưỡng.
Ussadakittaneti vipākakathāyaṃ gahitaussadakittane.
Ussadakittane means in the exposition of preponderance as found in the discourse on results.
Ussadakittane (trong việc tuyên bố sự vượt trội) là trong việc tuyên bố sự vượt trội được chấp nhận trong phần nói về quả dị thục.
Pubbahetuniyāmenāti purimabhave pavattalobhādihetuniyāmena.
Pubbahetuniyāmena means by the law of prior causes such as greed that occurred in a previous existence.
Pubbahetuniyāmena (bằng sự xác định nhân quá khứ) là bằng sự xác định nhân tham ái (lobha) v.v... đã xảy ra trong kiếp trước.
Niyāmoti ca tesaṃyeva lobhādīnaṃ paṭiniyato lubbhanādisabhāvo daṭṭhabbo.
And niyāmo (law) should be understood as the specific nature of coveting, etc., of those same factors of greed and so on.
Và niyāmo (sự xác định) cần được hiểu là bản chất đặc thù của chính những tham ái (lobha) v.v... đó, như sự tham lam.
Lobho ussado etesanti lobhussadā, ussannalobhā, lobhādhikāti attho.
Lobhussadā means those in whom greed is preponderant, meaning they have excessive greed, or are abundant in greed.
Lobhussadā là những người có tham ái (lobha) vượt trội, tức là những người có tham ái (lobha) dồi dào, những người có tham ái (lobha) mạnh mẽ.
Amohussadā cāti ettha ca-saddo sampiṇḍanattho.
In amohussadā cā, the particle ca has the meaning of aggregation.
Trong câu Amohussadā cā (và những người có vô si (amoha) vượt trội), từ ca (và) có nghĩa là tổng hợp.
Tena ye ime lobhussadatādīnaṃ paccekaṃ vomissato ca cuddasa pabhedā icchitā, te anavasesato sampiṇḍeti yathāvuttesu chasveva tesaṃ antogadhattā.
By this, the fourteen varieties, each separate and mixed, desired for those with preponderance of greed, etc., are completely aggregated, because they are included within the six varieties stated above.
Do đó, nó tổng hợp không sót những mười bốn phân loại được mong muốn của mỗi loại tham ái (lobhussadatā) v.v... và sự pha trộn, vì tất cả chúng đều nằm trong sáu loại đã nói.
Phalabhūtā cettha lobhussadatādayo daṭṭhabbā.
And here, the preponderance of greed, etc., should be understood as resultant.
Ở đây, tham ái (lobhussadatā) v.v... cần được hiểu là những gì đã trở thành quả.
Idāni taṃ nesaṃ lobhussadatādīnaṃ paccekaṃ vomissakatādiṃ vibhāgena dassetuṃ ‘‘yassa hī’’tiādi āraddhaṃ.
Now, to show the individual and mixed varieties of these preponderances of greed, etc., "yassa hi" and so on is commenced.
Bây giờ, để trình bày sự pha trộn riêng lẻ của tham ái (lobhussadatā) v.v... đó theo phân loại, đoạn ‘‘yassa hī’’ (nếu của ai) v.v... được bắt đầu.
Kammāyūhanakkhaṇeti kammakaraṇavelāyaṃ.
Kammāyūhanakkhaṇe means at the time of performing the action.
Kammāyūhanakkhaṇe (vào thời điểm tạo nghiệp) là vào lúc thực hiện nghiệp.
Lobho balavāti lobho tajjāya paccayasāmaggiyā sāmatthiyato adhiko hoti.
Lobho balavā means greed is strong due to its power from the appropriate convergence of conditions.
Lobho balavā (tham ái mạnh) có nghĩa là tham ái trở nên mạnh mẽ do sức mạnh của sự hội tụ các điều kiện tương ứng.
Alobho mandoti tappaṭipakkho alobho dubbalo.
Alobho mando means its opposite, non-greed, is weak.
Alobho mando (vô tham yếu) có nghĩa là vô tham (alobha), đối nghịch với tham ái, yếu ớt.
Kathaṃ panete lobhālobhā aññamaññaṃ ujuvipaccanīkabhūtā ekakkhaṇe pavattantīti?
But how can these greed and non-greed, being directly opposite to each other, occur at the same moment?
Nhưng làm sao những tham ái (lobha) và vô tham (alobha) này, vốn là những đối nghịch trực tiếp của nhau, lại có thể tồn tại cùng một lúc?
Na kho panetaṃ evaṃ daṭṭhabbaṃ ‘‘ekakkhaṇe pavattantī’’ti.
This should not be understood as "occurring at the same moment."
Không nên hiểu rằng chúng tồn tại cùng một lúc.
Nikantikkhaṇaṃ pana āyūhanapakkhiyameva katvā evaṃ vuttaṃ.
Rather, the moment of clinging is considered as belonging to the effort-making aspect, and thus it is stated.
Tuy nhiên, thời điểm ham muốn (nikantikkhaṇa) được coi là thuộc về việc tạo nghiệp (āyūhanapakkhiya) nên đã nói như vậy.
Eseva nayo sesesupi.
The same method applies to the remaining cases.
Cách giải thích tương tự cũng áp dụng cho các trường hợp còn lại.
Pariyādātunti abhibhavituṃ na sakkoti.
Pariyādātuṃ means to overcome, na sakkoti means is unable.
Pariyādātuṃ (để chế ngự) na sakkoti (không thể).
Yo hi ‘‘evaṃsundaraṃ evaṃvipulaṃ evaṃmahagghañca na sakkā dātu’’ntiādinā amuttacāgatādivasena pavattāya cetanāya sampayutto alobho, so sammadeva lobhaṃ pariyādātuṃ na sakkoti.
Indeed, the non-greed associated with the volition arising from non-generosity, etc., saying, "It is not possible to give something so beautiful, so vast, and so precious," is truly unable to completely overcome greed.
Thật vậy, vô tham (alobha) được kết hợp với tác ý (cetanā) phát sinh từ sự không buông xả (amuttacāgatā) v.v... với ý nghĩ “không thể bố thí một vật tốt đẹp, rộng lớn và quý giá như vậy”, thì vô tham đó không thể hoàn toàn chế ngự tham ái (lobha).
Dosamohānaṃ anuppattiyā, tādisapaccayalābhena ca adosāmohā balavanto.
Due to the non-arising of dosa and moha, and due to obtaining such conditions, adosāmohā (non-aversion and non-delusion) are strong.
Do sự không phát sinh của sân (dosa) và si mê (moha), và do việc đạt được các điều kiện như vậy, nên adosāmohā balavanto (vô sân và vô si mạnh mẽ).
Tasmāti lobhādosāmohānaṃ balavabhāvato, alobhadosamohānañca dubbalabhāvatoti vuttameva kāraṇaṃ paccāmasati.
Tasmā (therefore) refers back to the reason already stated, namely, the strength of greed, aversion, and delusion, and the weakness of non-greed, non-aversion, and non-delusion.
Tasmā (do đó) liên hệ lại nguyên nhân đã nói, tức là do sự mạnh mẽ của tham (lobha), vô sân (adosa), vô si (amoha), và sự yếu ớt của vô tham (alobha), sân (dosa), si mê (moha).
Soti taṃsamaṅgīpuggalo.
So means that individual endowed with it.
So (người đó) là người có đầy đủ những điều đó.
Tena kammenāti tena lobhādiupanissayavatā kusalakammunā.
Tena kammena means by that wholesome action which has greed, etc., as its decisive support.
Tena kammena (bằng nghiệp đó) là bằng nghiệp thiện (kusalakamma) có tham ái (lobha) v.v... làm cận y duyên (upanissaya).
Sukhasīloti sakhilo.
Sukhasīlo means amiable.
Sukhasīlo (người có giới hạnh an lạc) là người hòa nhã (sakhila).
Tamevatthaṃ ‘‘akkodhano’’ti pariyāyena vadati.
This same meaning is conveyed by the alternative expression "akkodhano" (not angry).
Cùng ý nghĩa đó, Ngài nói ‘‘akkodhano’’ (không phẫn nộ) bằng một cách khác.
Ettha ca lobhavasena, dosamohalobhadosalobhamohadosamohalobhadosamohavasenāti tayo ekakā, tayo dukā, eko tikoti lobhādiussadavasena akusalapakkheyeva satta vārā, tathā kusalapakkhe alobhādiussadavasenāti cuddasa vārā labbhanti.
Here, there are seven cases in the unwholesome category based on the preponderance of greed, dosa, moha, greed-dosa, greed-moha, dosa-moha, and greed-dosa-moha (three single, three dual, one triple). Similarly, there are seven cases in the wholesome category based on the preponderance of non-greed, etc., making fourteen cases in total.
Ở đây, có bảy loại trong phe bất thiện (akusala) theo sự vượt trội của tham ái (lobha) v.v...: ba loại đơn lẻ (tham ái, sân, si mê), ba loại đôi (tham ái-sân, tham ái-si mê, sân-si mê), và một loại ba (tham ái-sân-si mê); tương tự, có bảy loại trong phe thiện (kusala) theo sự vượt trội của vô tham (alobha) v.v..., tổng cộng là mười bốn loại.
Tattha alobhadosāmohā, alobhādosamohā, alobhadosamohā balavantoti āgatehi kusalapakkhe tatiyadutiyapaṭhamavārehi dosussadamohussadadosamohussadavārā gahitā eva honti, tathā akusalapakkhe lobhādosamohā, lobhadosāmohā, lobhādosāmohā balavantoti āgatehi tatiyadutiyapaṭhamavārehi adosussadaamohussadaadosāmohussadavārā gahitā evāti akusalakusalapakkhesu tayo tayo vāre antogadhe katvā aṭṭheva vārā dassitā.
Among these, the cases of preponderance of dosa, preponderance of moha, and preponderance of dosa-moha are already included in the third, second, and first cases of the wholesome category, where non-greed, non-dosa, non-moha; non-greed, non-dosa, delusion; and non-greed, aversion, non-moha are strong. Similarly, in the unwholesome category, the cases of preponderance of non-dosa, preponderance of non-moha, and preponderance of non-dosa-non-moha are already included in the third, second, and first cases, where greed, dosa, moha; greed, dosa, non-moha; and greed, non-dosa, non-moha are strong. Thus, only eight cases are presented, with three cases each in the unwholesome and wholesome categories being included.
Trong số đó, các loại vượt trội của sân (dosussada), si mê (mohussada), và sân-si mê (dosamohussada) đã được bao gồm trong ba loại thứ ba, thứ hai và thứ nhất của phe thiện, nơi vô tham (alobha), vô sân (adosa), vô si (amoha) là mạnh mẽ; tương tự, các loại vượt trội của vô sân (adosussada), vô si (amohussada), và vô sân-vô si (adosāmohussada) đã được bao gồm trong ba loại thứ ba, thứ hai và thứ nhất của phe bất thiện, nơi tham (lobha), sân (dosa), si mê (moha) là mạnh mẽ; do đó, chỉ có tám loại được trình bày bằng cách bao gồm ba loại trong mỗi phe bất thiện và thiện.
Ye pana ubhayesaṃ missatāvasena lobhālobhussadavārādayo apare ekūnapaññāsa vārā dassetabbā, te alabbhanato eva na dassitā.
However, the other forty-nine cases that should be shown, such as the mixed cases of preponderance of greed and non-greed, etc., are not presented because they are not obtainable.
Tuy nhiên, bốn mươi chín loại khác như loại vượt trội của tham ái-vô tham (lobhālobhussada) v.v... được trình bày theo sự pha trộn của cả hai phe, không được trình bày vì chúng không thể đạt được.
Na hi ekasmiṃ santāne antarena avatthantaraṃ ‘‘lobho ca balavā, alobho cā’’tiādi yujjatīti, paṭipakkhavasena vā hi etesaṃ balavadubbalabhāvo, sahajātadhammavasena vā.
Indeed, it is not appropriate to say "greed is strong, and non-greed is strong" in the same continuum without an intermediate state, because their strength and weakness are either due to being opposites or due to being co-arising phenomena.
Thật vậy, trong một dòng tâm thức (santāna), việc nói “tham ái (lobha) mạnh và vô tham (alobha) cũng mạnh” v.v... mà không có trạng thái trung gian là không hợp lý, vì sự mạnh yếu của chúng là do sự đối nghịch hoặc do các pháp đồng sinh (sahajāta).
Tattha lobhassa tāva paṭipakkhavasena alobhena anadhibhūtatāya balavabhāvo, tathā dosamohānaṃ adosāmohehi.
Among these, greed's strength is due to not being overpowered by non-greed, as its opposite; and similarly for dosa and moha by non-dosa and non-moha.
Trong đó, sự mạnh mẽ của tham ái (lobha) là do không bị vô tham (alobha) chế ngự theo cách đối nghịch; tương tự, sự mạnh mẽ của sân (dosa) và si mê (moha) là do không bị vô sân (adosa) và vô si (amoha) chế ngự.
Alobhādīnaṃ pana lobhādiabhibhavanato, sabbesañca samānajātiyamabhibhuyya pavattivasena sahajātadhammato balavabhāvo.
However, non-greed, etc., are strong due to overpowering greed, etc., and all (wholesome states) are strong due to their co-arising nature by prevailing over similar types (of unwholesome states).
Còn sự mạnh mẽ của vô tham (alobha) v.v... là do chế ngự tham ái (lobha) v.v..., và sự mạnh mẽ của tất cả chúng là do các pháp đồng sinh (sahajāta) theo cách phát sinh sau khi chế ngự các pháp cùng loại.
Tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘lobho balavā alobho mando, adosāmohā balavanto dosamohā mandā’’ti.
Therefore, it is stated in the Paṭisambhidāmagga: "Greed is strong, non-greed is weak; non-aversion and non-delusion are strong, aversion and delusion are weak."
Do đó, trong Aṭṭhakathā đã nói: “tham ái (lobha) mạnh, vô tham (alobha) yếu; vô sân (adosa) và vô si (amoha) mạnh, sân (dosa) và si mê (moha) yếu.”
So ca nesaṃ mandabalavabhāvo purimūpanissayato tathā āsayassa paribhāvitatāya veditabbo.
And this weakness and strength of theirs should be understood from prior decisive support and from the cultivation of the disposition.
Và sự yếu mạnh của chúng cần được hiểu là do cận y duyên (upanissaya) từ kiếp trước và do sự thấm nhuần của khuynh hướng (āsaya).
Yo luddhoti vuttoti yo ussadakittane ‘‘luddho’’ti vutto, ayaṃ idha cariyāvicāre ‘‘rāgacarito’’ti veditabbo.
The one who was called " luddho" (greedy) in the exposition of preponderance, this one should be understood here in the analysis of character as "rāgacarito" (of greedy character).
Yo luddhoti vutto (người được gọi là tham lam) là người đã được gọi là “tham lam” trong việc tuyên bố sự vượt trội, ayaṃ (người này) trong sự xem xét tính cách ở đây cần được hiểu là ‘‘rāgacarito’’ (người có tính cách tham ái).
Duṭṭhadandhāti ‘‘duṭṭho, dandho’’ti ca vuttā yathākkamaṃ dosamohacaritā.
Those called duṭṭha (hateful) and dandhā (slow-witted) are, respectively, of dosa-character and moha-character.
Duṭṭhadandhā (người ác và chậm chạp) là những người được gọi là “ác” và “chậm chạp” tương ứng, là những người có dosamohacaritā (tính cách sân và si mê).
Paññavāti sātisayaṃ sappañño.
Paññavā means endowed with exceptional wisdom.
Paññavā (người có trí tuệ) là người có trí tuệ vượt trội.
Yato saddhāvitakkesu vijjamānesupi buddhicaritoti vuccati.
Because, even when faith and discursive thought are present, one is called buddhicarito (of intelligent character).
Vì ngay cả khi có đức tin (saddhā) và tầm (vitakka), người đó vẫn được gọi là buddhicarito (người có tính cách trí tuệ).
Alobhādosānaṃ balavabhāvo saddhūpanissayatāya vinā na hotīti āha ‘‘aluddhaaduṭṭhā pasannapakatitāya saddhācaritā’’ti.
Since the strength of non-greed and non-aversion does not occur without the decisive support of faith, it is said: "aluddhaaduṭṭhā pasannapakatitāya saddhācaritā" (the non-greedy and non-hateful, by their serene nature, are of faith-character).
Sự mạnh mẽ của vô tham (alobha) và vô sân (adosa) không thể có nếu không có cận y duyên (upanissaya) là đức tin (saddhā), do đó Ngài nói ‘‘aluddhaaduṭṭhā pasannapakatitāya saddhācaritā’’ (những người không tham, không ác, do bản chất thanh tịnh nên có tính cách tín tâm).
Ayañca nayo sādhāraṇato vuttoti nibbattitapubbahetuniyāmavaseneva buddhicaritādikepi dassetuṃ ‘‘yathā vā’’tiādi vuttaṃ.
And this method is stated in a general way; thus, to also show the intelligent character and so on based on the law of accumulated prior causes, "yathā vā" (or just as) and so on is stated.
Và phương pháp này được nói một cách tổng quát, do đó đoạn ‘‘yathā vā’’ (hoặc như) v.v... được nói để trình bày cả tính cách trí tuệ (buddhicarita) v.v... chỉ theo sự xác định của nhân quá khứ đã được tạo ra.
Tattha amohaparivārenāti amohaparikkhittena, upanissayato sampayogato ca paññāya abhisaṅkhatenāti attho.
There, amohaparivārenā means surrounded by non-delusion, that is, conditioned by wisdom through decisive support and co-arising.
Trong đó, amohaparivārena (với đoàn tùy tùng vô si) có nghĩa là được bao quanh bởi vô si (amoha), tức là được tạo tác bởi trí tuệ (paññā) từ cận y duyên (upanissaya) và sự đồng sinh (sampayoga).
Sesapadattayepi eseva nayo.
The same method applies to the other three compound words.
Cách giải thích tương tự cũng áp dụng cho ba từ còn lại.
Lobhādinā vomissaparivārenāti ettha lobhamohādinā aññamaññaaviruddhavomissaparivārenāti attho.
In lobhādinā vomissaparivārenā, the meaning is surrounded by a mixture of greed, delusion, etc., which are not mutually contradictory.
Trong câu Lobhādinā vomissaparivārenā (với đoàn tùy tùng pha trộn bởi tham ái v.v...), có nghĩa là với đoàn tùy tùng pha trộn bởi tham ái (lobha), si mê (moha) v.v... không mâu thuẫn với nhau.
Avirodho ca yugaggāhavasena appavattiyā veditabbo.
And non-contradiction should be understood as non-occurrence by way of simultaneous grasping.
Và sự không mâu thuẫn cần được hiểu là do không phát sinh cùng lúc.
Tathā hi saddhānusāridhammānusārigottāni aññamaññampi bhinnasabhāvāneva.
Thus, the lineages of faith-followers and dhamma-followers are indeed of different natures from each other.
Thật vậy, các chủng tánh tùy tín (saddhānusāri) và tùy pháp (dhammānusāri) cũng có bản chất khác nhau.
Ekaṃsena ca missakacariyāpi sampaṭicchitabbā pubbahetuniyāmena cariyāsiddhito.
And mixed characters are also to be accepted unequivocally, as character arises from the law of prior causes.
Và tính cách pha trộn (missakacariyā) cũng cần được chấp nhận một cách dứt khoát, vì tính cách được thành tựu bởi sự xác định của nhân quá khứ.
Tathā ceva ussadakittanaṃ pavattaṃ yathārahaṃ lobhālobhādīnaṃ vipākassa paccayabhāvato.
And similarly, the exposition of preponderance takes place because it (character) is the condition for the results of greed, non-greed, and so on, as appropriate.
Và sự tuyên bố về sự vượt trội cũng phát sinh như vậy, do là điều kiện cho quả dị thục của tham ái (lobha), vô tham (alobha) v.v... một cách thích đáng.
Tenāha paṭisambhidāmagge (paṭi. ma. 1.232) –
Therefore, it is said in the Paṭisambhidāmagga:
Do đó, trong Paṭisambhidāmagga đã nói:
‘‘Gatisampattiyā ñāṇasampayutte katamesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti?
"In a fortunate destiny, at the moment of rebirth associated with knowledge, what are the eight conditions by whose causality rebirth occurs?
“Trong sự thành tựu cảnh giới (gatisampatti), sự tái sinh (upapatti) nào phát sinh do điều kiện của tám nhân (hetu) nào được kết hợp với trí tuệ (ñāṇa)?”
Kusalakammassa javanakkhaṇe tayo hetū kusalā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati kusalamūlapaccayāpi saṅkhārā.
At the moment of impulsion of a wholesome kamma, three wholesome roots are co-arising conditions for the volition that arose at that moment; therefore, mental formations are also said to be conditioned by wholesome roots."
Vào thời điểm tốc hành tâm (javana) của nghiệp thiện (kusalakamma), ba nhân thiện (kusala hetu) là duyên đồng sinh (sahajātapaccaya) với tác ý (cetanā) phát sinh vào thời điểm đó. Do đó, các hành (saṅkhāra) cũng được gọi là duyên từ căn thiện (kusalamūlapaccaya).
Nikantikkhaṇe dve hetū akusalā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati akusalamūlapaccayāpi saṅkhārā.
At the moment of longing and attachment, two unwholesome roots are conascence conditions for the arisen volition at that moment; therefore, formations are also said to arise due to unwholesome roots as conditions.
Vào khoảnh khắc khao khát (nikanti), hai nhân (hetū) bất thiện (akusala) là duyên đồng sinh (sahajātapaccaya) với tâm sở tư (cetanā) sinh khởi vào khoảnh khắc ấy. Vì thế, các hành (saṅkhāra) được gọi là cũng có duyên từ các căn bất thiện (akusalamūla).
Paṭisandhikkhaṇe tayo hetū abyākatā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi nāmarūpa’’nti –
At the moment of relinking, three indeterminate roots are conascence conditions for the arisen volition at that moment; therefore, consciousness is said to arise due to nāmarūpa as condition, and nāmarūpa is said to arise due to consciousness as condition.”
Vào khoảnh khắc tái tục (paṭisandhi), ba nhân (hetū) vô ký (abyākata) là duyên đồng sinh với tâm sở tư sinh khởi vào khoảnh khắc ấy. Vì thế, thức (viññāṇa) được gọi là cũng có duyên từ danh sắc (nāmarūpa), và danh sắc được gọi là cũng có duyên từ thức.
Pubbahetuniyāmena ca yathā tihetukassa paññāveyyattiyaṃ, na tathā duhetukassa.
And by the principle of prior conditions, a person with three roots (tihetuka) has a sharpness of wisdom not like one with two roots (duhetuka).
Và theo quy luật nhân quá khứ, trí tuệ sắc bén của người tam nhân (tihetuka) không giống như của người nhị nhân (duhetuka).
Yathā ca duhetukassa itikattabbatā nepakkaṃ, na tathā ahetukassa.
And the maturity of wisdom regarding what should be done for a person with two roots is not like that of one without roots (ahetuka).
Và sự thành thục trong việc nên làm của người nhị nhân không giống như của người vô nhân (ahetuka).
Evaṃ lobhussadādayo puggalā rāgacaritādayo hontīti niṭṭhamettha gantabbanti.
Thus, it should be concluded here that individuals preponderant in greed, and so forth, are of the greed-type, and so forth.
Như vậy, những cá nhân có nhiều tham (lobha) v.v... trở thành những người có hành vi tham (rāgacarita) v.v... – đây là điều cần phải kết luận ở đây.
Yathāvuttamatthaṃ nigamavasena dassetuṃ ‘‘evaṃ lobhādīsū’’tiādi vuttaṃ.
To show the aforementioned meaning by way of conclusion, it is stated: “Thus in greed, and so forth,” and so on.
Để trình bày ý nghĩa đã nói trên theo cách tóm tắt, câu “evaṃ lobhādīsū” (như vậy trong các tham v.v...) đã được nói.
45. Tatrāti tasmiṃ pucchāvacane.
45. Tatra here refers to that question-statement.
45. Tatrā (trong đó) có nghĩa là trong câu hỏi đó.
Nayoti jānananayo.
Nayo means the method of knowing.
Nayo (phương pháp) có nghĩa là phương pháp nhận biết.
Puggalādhiṭṭhānena vuttopi attho dhammamukheneva paññāyatīti dhammādhiṭṭhānenāha ‘‘cariyāyo vibhāvaye’’ti.
The meaning, though stated from the perspective of an individual (puggalādhiṭṭhāna), is understood through the Dhamma; thus, from the perspective of the Dhamma (dhammādhiṭṭhāna), he said: “one should elucidate the conducts.”
Mặc dù ý nghĩa được nói dựa trên cá nhân (puggalādhiṭṭhāna), nhưng nó được hiểu rõ nhất qua phương diện pháp (dhammamukha); do đó, dựa trên pháp, Ngài nói “cariyāyo vibhāvaye” (nên phân biệt các hành vi).
Pakatigamanenāti akittimena sabhāvagamanena.
Pakatigamanena means by natural, unartificial movement.
Pakatigamanenā (bằng cách đi tự nhiên) có nghĩa là bằng cách đi theo bản chất không giả tạo.
Cāturiyenāti cāturabhāvena siṅgārena.
Cāturiyena means with elegance, with adornment.
Cāturiyenā (bằng sự khéo léo) có nghĩa là bằng vẻ duyên dáng, sự trang nhã.
Ukkuṭikanti asamphuṭṭhamajjhaṃ.
Ukkuṭikaṃ means with an untouched middle (of the foot).
Ukkuṭikaṃ (ngồi xổm) có nghĩa là phần giữa không chạm (đất).
Khaṇanto viyāti bhūmiṃ khaṇanto viya.
Khaṇanto viyā means like digging the ground.
Khaṇanto viyā (như đang đào bới) có nghĩa là như đang đào đất.
Anukaḍḍhitanti pādanikkhepasamaye kaḍḍhanto viya pādaṃ nikkhipati.
Anukaḍḍhitaṃ: he places his foot as if dragging it at the moment of placing the foot.
Anukaḍḍhitaṃ (kéo lê) có nghĩa là đặt chân như thể đang kéo lê chân khi bước.
Tenassa padaṃ anukaḍḍhitaṃ pacchato añchitaṃ hoti.
Hence, his foot is said to be "dragged," pulled back.
Vì thế, bàn chân của người ấy bị kéo lê, bị giật lùi về phía sau.
Paribyākulāyāti parito āluḷitāya.
Paribyākulāyā means completely scattered.
Paribyākulāyā (bị xáo trộn khắp nơi) có nghĩa là bị xáo trộn từ mọi phía.
Chambhito viyāti vitthāyanto viya.
Chambhito viyā means as if startled.
Chambhito viyā (như bị kinh hãi) có nghĩa là như bị sợ hãi.
Bhīto viyāti keci.
Some say, as if frightened.
Một số người nói là như bị sợ hãi (bhīto viyā).
Sahasānupīḷitanti aggapādena, paṇhiyā ca sahasāva sannirujjhitaṃ.
Sahasānupīḷitaṃ means pressed down suddenly with the forefoot and the heel.
Sahasānupīḷitaṃ (bị ép mạnh) có nghĩa là bị nén chặt đột ngột bằng mũi chân và gót chân.
Vivaṭṭacchadassāti vinivaṭṭacchadanassa pahīnakilesassa.
Vivaṭṭacchadassā means of one whose coverings are removed, whose defilements are abandoned.
Vivaṭṭacchadassā (có mái che đã được tháo gỡ) có nghĩa là của người đã loại bỏ phiền não (kilesa), người đã từ bỏ các che chướng.
Idamīdisaṃ padanti bhagavato padaṃ disvā vadati.
Idamīdisaṃ padaṃ refers to what one says after seeing the footprints of the Blessed One.
Idamīdisaṃ padaṃ (dấu chân như thế này) là nói sau khi nhìn thấy dấu chân của Đức Thế Tôn.
Pāsādikanti pasādāvahaṃ.
Pāsādikaṃ means inspiring confidence.
Pāsādikaṃ (dễ chịu, thanh tịnh) có nghĩa là mang lại sự thanh tịnh.
Madhurākāranti iṭṭhākāraṃ.
Madhurākāraṃ means a pleasing manner.
Madhurākāraṃ (dáng vẻ ngọt ngào) có nghĩa là dáng vẻ dễ chịu.
Thaddhākāranti thambhitākāraṃ.
Thaddhākāraṃ means a stiff manner.
Thaddhākāraṃ (dáng vẻ cứng nhắc) có nghĩa là dáng vẻ cứng ngắc.
Ataramānoti nataramāno, saṇikanti attho.
Ataramāno means not hurrying, that is to say, slowly.
Ataramāno (không vội vàng) có nghĩa là không vội vã, tức là chậm rãi.
Samodhāyāti sammadeva odhāya avikkhipitvā.
Samodhāyā means placing properly, without scattering.
Samodhāyā (tập trung) có nghĩa là đặt đúng chỗ, không phân tán.
Nipajjitvāti kāyapasāraṇalakkhaṇāya nipajjāya seyyāya nipajjitvā sayati niddāyati.
Nipajjitvā: having lain down with the act of lying down characterized by stretching out the body, he sayati (sleeps).
Nipajjitvā (nằm xuống) có nghĩa là nằm xuống với tư thế duỗi thẳng thân thể, tức là sayati (ngủ).
Pakkhittakāyoti avakkhittakāyo avaso viya sahasā patitakāyo.
Pakkhittakāyo means having a body as if thrown down, as if fallen suddenly without control.
Pakkhittakāyo (thân thể bị quăng xuống) có nghĩa là thân thể bị quăng xuống, như thể bất lực, thân thể đột ngột ngã xuống.
Dussaṇṭhānanti virūpasannivesaṃ.
Dussaṇṭhānaṃ means ill-shaped, deformed.
Dussaṇṭhānaṃ (tư thế xấu) có nghĩa là tư thế không đẹp.
Vikkhittakāyoti ito cito ca khittaaṅgapaccaṅgo.
Vikkhittakāyo means with limbs and minor limbs scattered here and there.
Vikkhittakāyo (thân thể bị phân tán) có nghĩa là các chi thể bị quăng tứ tung.
Nipuṇamadhurasamasakkaccakārīti sukosallaṃ sundaraṃ avisamaṃ sābhisaṅkhārañca karaṇasīlo.
Nipuṇamadhurasamasakkaccakārī means one who is skilled, excellent, even-tempered, and diligent in performance.
Nipuṇamadhurasamasakkaccakārī (người khéo léo, ngọt ngào, cân bằng và cẩn trọng) có nghĩa là người có thói quen làm việc một cách khéo léo, đẹp đẽ, cân đối và có sự chuẩn bị kỹ lưỡng.
Gāḷhathaddhavisamakārīti thiraṃ asithilaṃ visamañca karaṇasīlo.
Gāḷhathaddhavisamakārī means one who is firm, unyielding, and uneven in performance.
Gāḷhathaddhavisamakārī (người làm việc cứng nhắc, thô bạo và bất thường) có nghĩa là người có thói quen làm việc một cách vững chắc, không lỏng lẻo và bất thường.
Aparicchinnaṃ apariniṭṭhitaṃ.
Aparicchinnaṃ means unfinished, incomplete.
Aparicchinnaṃ (không hoàn thành) có nghĩa là chưa hoàn tất.
Māyādīsu santadosapaṭicchadanalakkhaṇā māyā.
45. Among māyā and the others, māyā is characterized by concealing existing faults.
45. Trong số māyā v.v..., māyā (lừa dối) có đặc tính che giấu những lỗi lầm hiện có.
Asantaguṇapakāsanalakkhaṇaṃ sāṭheyyaṃ.
Sāṭheyyaṃ is characterized by displaying non-existent qualities.
Sāṭheyyaṃ (xảo trá) có đặc tính phô bày những phẩm chất không có.
Unnatilakkhaṇo māno.
Māno is characterized by elevation.
Māno (kiêu mạn) có đặc tính là sự tự cao.
Asantaguṇasambhāvanāmukhena paṭiggahaṇe amattaññutālakkhaṇā pāpicchatā.
Pāpicchatā is characterized by immoderation in accepting things by means of assuming non-existent qualities.
Pāpicchatā (ác dục) có đặc tính là không biết đủ khi nhận lãnh thông qua việc giả vờ có những phẩm chất không có.
Santaguṇasambhāvanāmukhena paṭiggahaṇe amattaññutālakkhaṇā mahicchatā.
Mahicchatā is characterized by immoderation in accepting things by means of assuming existing qualities.
Mahicchatā (đại dục) có đặc tính là không biết đủ khi nhận lãnh thông qua việc giả vờ có những phẩm chất hiện có.
Sakalābhena asantussanalakkhaṇā asantuṭṭhitā.
Asantuṭṭhitā is characterized by not being content with all gains.
Asantuṭṭhitā (không biết đủ) có đặc tính là không hài lòng với tất cả những gì đã đạt được.
Vijjhanaṭṭhena siṅgaṃ, siṅgāratānāgarikabhāvasaṅkhātaṃ kilesasiṅgaṃ.
Siṅgaṃ (horn) because of its piercing nature; it is the defilement-horn, which is defined as adornment and worldly sophistication.
Siṅgaṃ (sừng) theo nghĩa đâm xuyên, là sừng phiền não được gọi là sự duyên dáng và phong thái thành thị.
Attano sarīrassa, cīvarādiparikkhārassa ca maṇḍanavasena pavattaṃ loluppaṃ cāpalyaṃ.
Cāpalyaṃ is fickleness, which occurs through adorning one’s own body and requisites such as robes, being a greedy craving.
Cāpalyaṃ (xao động) là sự tham lam phát sinh do trang hoàng thân thể và các vật dụng như y phục.
Evamādayo ti ettha ādi-saddena ahirikānottappamadappamādādayo saṅgayhanti.
In evamādayo, the term ādi (etc.) includes shamelessness (ahirika), fearlessness of wrongdoing (anottappa), conceit (mada), heedlessness (pamāda), and so forth.
Ở đây, với từ ādi (v.v...), các pháp như ahirika (không hổ thẹn), anottappa (không ghê sợ), mada (kiêu ngạo) và pamāda (phóng dật) được bao gồm.
Parāparādhassa upanayhanalakkhaṇo upanāho.
Upanāho is characterized by bearing a grudge against another's fault.
Upanāho (oán kết) có đặc tính là tích trữ lỗi lầm của người khác.
Paresaṃ guṇamakkhaṇalakkhaṇo makkho.
Makkho is characterized by disparaging the qualities of others.
Makkho (che lấp) có đặc tính là che lấp phẩm chất của người khác.
Parassa guṇe ḍaṃsitvā apanento viya yugaggāhalakkhaṇo paḷāso.
Paḷāso is characterized by rivalry, as if biting and removing others' good qualities.
Paḷāso (ganh tỵ) có đặc tính là sự cạnh tranh, như thể cắn và loại bỏ phẩm chất của người khác.
Parasampattiusūyanalakkhaṇā issā.
Issā is characterized by envying others' prosperity.
Issā (đố kỵ) có đặc tính là ghen tỵ với thành công của người khác.
Attasampattinigūhanalakkhaṇaṃ macchariyaṃ.
Macchariyaṃ is characterized by concealing one's own prosperity.
Macchariyaṃ (keo kiệt) có đặc tính là che giấu thành công của mình.
Idha ādi-saddena dovacassatāpāpamittatādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
Here, the term ādi (etc.) should be understood as including disobedience (dovacassatā), evil companionship (pāpamittatā), and so forth.
Ở đây, với từ ādi, nên hiểu rằng các pháp như dovacassatā (khó dạy bảo) và pāpamittatā (có bạn xấu) được bao gồm.
Anussāhanaṃ thinaṃ.
Thinaṃ is lack of exertion.
Thīnaṃ (hôn trầm) là sự không nỗ lực.
Asattivighāto middhaṃ.
Middhaṃ is fatigue due to lack of energy.
Middhaṃ (thụy miên) là sự suy yếu năng lực.
Cetaso avūpasamo uddhaccaṃ.
Uddhaccaṃ is mental unrest.
Uddhaccaṃ (trạo cử) là sự không an tịnh của tâm.
Vippaṭisāro kukkuccaṃ.
Kukkuccaṃ is remorse.
Kukkuccaṃ (hối hận) là sự hối tiếc.
Saṃsayo vicikicchā.
Vicikicchā is doubt.
Vicikicchā (hoài nghi) là sự nghi ngờ.
Ayoniso daḷhaggāho ādhānaggāhitā.
Ādhānaggāhitā is firm adherence to an inappropriate view.
Ādhānaggāhitā (cố chấp) là sự chấp giữ vững chắc một cách phi lý.
Yathāgahitassa micchāgāhassa dubbiveṭhiyatā duppaṭinissaggiyatā.
Duppaṭinissaggiyatā is the difficulty of letting go of a wrong view once adopted.
Duppaṭinissaggiyatā (khó từ bỏ) là sự khó từ bỏ những tà kiến đã chấp giữ.
Idha ādi-saddena muṭṭhasaccaasampajaññādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
Here, the term ādi (etc.) should be understood as including loss of mindfulness (muṭṭhasacca), lack of clear comprehension (asampajañña), and so forth.
Ở đây, với từ ādi, nên hiểu rằng các pháp như muṭṭhasacca (mất niệm) và asampajañña (không tỉnh giác) được bao gồm.
Pasādanīyaṭṭhānaṃ nāma vatthuttayaṃ.
Pasādanīyaṭṭhānaṃ (inspiring object) refers to the Triple Gem.
Pasādanīyaṭṭhānaṃ (những nơi đáng hoan hỷ) là Tam Bảo.
Saṃvejanīyaṭṭhānāni jātiādīni.
Saṃvejanīyaṭṭhānāni (things inspiring a sense of urgency) are birth and so forth.
Saṃvejanīyaṭṭhānāni (những nơi đáng xúc động) là sinh (jāti) v.v...
Kusalānuyogeti kusaladhammabhāvanāyaṃ.
Kusalānuyoge means in the cultivation of wholesome states.
Kusalānuyoge (trong sự tinh tấn thiện) có nghĩa là trong việc tu tập các pháp thiện.
‘‘Evañca evañca karissāmī’’ti kiccānaṃ rattibhāge parivitakkanaṃ rattiṃ dhūmāyanā.
Rattiṃ dhūmāyanā is pondering over duties at night, thinking, “I will do this and that.”
Việc suy tư về các công việc vào ban đêm, "Ta sẽ làm thế này và thế này", là rattiṃ dhūmāyanā (khói bốc lên vào ban đêm).
Tathāvitakkitānaṃ tesaṃ divasabhāge anuṭṭhānaṃ divā pajjalanā.
Divā pajjalanā is the non-performance of those same pondered tasks during the daytime.
Việc không thực hiện những công việc đã suy tư như vậy vào ban ngày là divā pajjalanā (cháy bùng lên vào ban ngày).
Hurāhuraṃ dhāvanāti ito cito ca tattha tattha ārammaṇe cittavosaggo.
Hurāhuraṃ dhāvanā is the scattering of the mind here and there to various objects.
Hurāhuraṃ dhāvanā (chạy từ nơi này đến nơi khác) có nghĩa là tâm bị phóng dật hết chỗ này đến chỗ khác, hết đối tượng này đến đối tượng khác.
Tenevāha ‘‘idaṃ pure cittamacāri cārikaṃ, yenicchakaṃ yatthakāmaṃ yathāsukha’’nti (dha. pa. 326), ‘‘cittamassa vidhāvatī’’ti (saṃ. ni. 1.55) ca.
That is why it is said: “This mind once wandered as it wished, wherever it wished, as it pleased” and “his mind wanders about.”
Vì thế, Ngài đã nói: "Trước kia, tâm này đã lang thang, tùy ý muốn, tùy nơi thích hợp, tùy theo sự thoải mái" và "tâm của người ấy chạy tán loạn".
Dhammappavattidassanādi ca pāḷiyaṃ, aṭṭhakathāyañca anāgatamevāti na sakkā vattunti ‘‘sabbākārenā’’ti vuttaṃ.
Because the showing of the arising of phenomena and so forth is not found in either the Pāli or the Aṭṭhakathā, it is not possible to state it, hence the phrase “in every aspect.”
Việc trình bày sự phát sinh của các pháp v.v... không có trong cả Pāḷi lẫn Aṭṭhakathā, nên không thể nói được, vì thế đã nói “sabbākārenā” (bằng mọi cách).
Kiñci kiñci āgatampi atthevāti hi adhippāyo.
The intention is that some things are indeed found.
Thật vậy, ý nghĩa là có một số điều đã được đề cập.
‘‘Na sārato paccetabba’’nti vatvā tattha kāraṇaṃ dassento ‘‘rāgacaritassa hī’’tiādimāha.
Having said, “It should not be essentially trusted,” he then gives the reason, beginning with “for a person of the greed-type,” and so on.
Sau khi nói "không nên tin tưởng một cách cốt yếu", để chỉ ra lý do, Ngài nói “rāgacaritassa hī” (vì người có hành vi tham) v.v...
Appamādavihārinoti tattha vinidhāya bhāvaṃ paṭipajjanena appamādakārino.
Appamādavihārino means one who practices heedfulness by abandoning (their inherent nature) and behaving accordingly in those postures and so forth.
Appamādavihārino (người sống không phóng dật) có nghĩa là người thực hành không phóng dật bằng cách từ bỏ bản chất tự nhiên trong các oai nghi đó.
Bhinnalakkhaṇā iriyāpathādayoti cāturiyena acāturiyena saṇikaṃ, sahasā ca gamanādayo.
Bhinnalakkhaṇā iriyāpathādayo means walking and so forth with elegance or without elegance, slowly or quickly, and so on, with varying characteristics.
Bhinnalakkhaṇā iriyāpathādayo (các oai nghi có đặc tính khác biệt) là các hành động như đi lại một cách duyên dáng hoặc không duyên dáng, chậm rãi hoặc vội vã.
Na upapajjantīti na yujjanti.
Na upapajjantī means they are not appropriate.
Na upapajjantī (không phù hợp) có nghĩa là không tương thích.
Pucchitvā jānitabbanti dhammappavattiādiṃ pucchitvā jānitabbaṃ.
Pucchitabbaṃ jānitabbaṃ means the arising of phenomena and so forth should be known by asking.
Pucchitvā jānitabbaṃ (nên hỏi để biết) có nghĩa là nên hỏi về sự phát sinh của các pháp v.v... để biết.
46. Sappāyaṃ hitaṃ, kilesavighātīti attho.
46. Sappāyaṃ means beneficial, that is, it suppresses defilements.
46. Sappāyaṃ (phù hợp) là điều có lợi, có nghĩa là diệt trừ phiền não.
Adhotavedikanti aparisuddhaparikkhepavedikaṃ.
Adhotavedikaṃ means a veranda with an unclean enclosure.
Adhotavedikaṃ (hàng rào chưa được rửa sạch) có nghĩa là có hàng rào bao quanh không sạch sẽ.
Bhūmaṭṭhakanti bhūmitaleyeva uṭṭhāpitaṃ uparimatalarahitaṃ.
Bhūmaṭṭhakaṃ means set up on the ground level itself, without an upper storey.
Bhūmaṭṭhakaṃ (chỉ có tầng trệt) có nghĩa là được dựng lên ngay trên mặt đất, không có tầng trên.
Ekato onatassa pabbatapādassa heṭṭhābhāgo akatabhittibhūmiparikammo akatapabbhāro.
Akatapabbhāro is the lower part of a mountain slope that is slanting to one side, without constructed walls or a prepared ground.
Akatapabbhāro (hang động chưa được làm) là phần dưới của chân núi nghiêng về một phía, chưa được xây tường và làm nền đất.
Jatukābharitanti adhomukhāhi olambamānamukhāhi khuddakavaggulīhi paripuṇṇaṃ.
Jatukābharitaṃ means full of small bats hanging upside down with their faces directed downwards.
Jatukābharitaṃ (đầy dơi) có nghĩa là đầy những con dơi nhỏ với miệng treo lủng lẳng hướng xuống dưới.
Oluggavilugganti chinnabhinnaṃ.
Oluggavilugga means broken and fragmented.
Oluggavilugga có nghĩa là bị cắt đứt, có nhiều lỗ thủng.
Ujjaṅgalaṃ lūkhadhūsaraṃ chāyūdakarahitaṃ.
Ujjaṅgala is dry and dusty, devoid of shade and water.
Ujjaṅgala là nơi khô cằn, có màu xám xịt, không có bóng mát và nước.
Sīhabyagghādibhayena sāsaṅkaṃ.
Sāsaṅka means fearful due to dangers such as lions and tigers.
Sāsaṅka là đáng sợ hãi, lo lắng vì hiểm nguy từ sư tử, cọp, v.v.
Durūpanti virūpaṃ.
Durūpa means ugly.
Durūpa có nghĩa là xấu xí, không đẹp.
Dubbaṇṇanti asundaravaṇṇaṃ, dussaṇṭhānaṃ vā.
Dubbaṇṇa means having an unpleasant color, or a bad shape.
Dubbaṇṇa có nghĩa là màu sắc không đẹp, hoặc hình dáng không tốt.
Jālākārena katapūvaṃ jālapūvaṃ.
Jālapūva is a cake made in the shape of a net.
Bánh được làm theo hình lưới gọi là jālapūva.
Sāṇi viya kharasamphassanti sāṇiphalako viya dukkhasamphassaṃ.
Sāṇi viya kharasamphassa means having a rough touch like a plank with knots, a painful touch.
Sāṇi viya kharasamphassa có nghĩa là có xúc chạm khó chịu như tấm ván có nhiều mắt gỗ.
Bhārikabhāvena, antarantarā tunnakaraṇena ca kicchapariharaṇaṃ.
Kicchapariharaṇa means difficult to manage due to its heaviness and needing to be mended frequently.
Kicchapariharaṇa có nghĩa là khó khăn trong việc giữ gìn vì nặng nề và phải vá víu ở giữa.
Āṇigaṇṭhikāhatoti āṇinā, gaṇṭhiyā ca hatasobho.
Āṇigaṇṭhikāhato means its beauty is destroyed by knots and bumps.
Āṇigaṇṭhikāhato có nghĩa là vẻ đẹp bị phá hoại bởi các mắt gỗ và nút thắt.
Idaṃ rāgacaritassa sappāyaṃ, evamassa kilesasamudācāro na hotīti adhippāyo.
This entire set of things is suitable for one of greedy temperament; the intention is that in this way, defilements will not arise for him.
Ý nghĩa là tất cả những điều này đều phù hợp với người có tánh tham (rāgacarita), và khi đó, sự phát sinh phiền não của người ấy sẽ không xảy ra.
Eseva nayo sesesupi.
The same method applies to the others.
Cùng một phương pháp này cũng áp dụng cho những tánh khác.
Pabhedaparicchedato nidānaparicchedato vibhāvanaparicchedato sappāyaparicchedatoti paccekaṃ pariccheda-saddo yojetabbo.
The word pariccheda (distinction) should be individually joined with 'distinction by division', 'distinction by origin', 'distinction by elucidation', and 'distinction by suitability'.
Từ pariccheda (sự phân định) phải được ghép riêng với từng loại: phân định theo loại, phân định theo nguyên nhân, phân định theo sự hiển bày, và phân định theo sự thích hợp.
Vibhāvanāti ‘‘ayaṃ rāgacarito’’tiādinā jānanavibhāvanā.
Vibhāvanā means the elucidation of knowing, such as "this person is of greedy temperament."
Vibhāvanā có nghĩa là sự hiển bày nhận biết rằng “người này có tánh tham” v.v.
Ekaccakasiṇānussatiṭṭhānamattassa pasaṅgena kathitattā vuttaṃ ‘‘na ca tāva cariyānukūlaṃ kammaṭṭhānaṃ sabbākārena āvikata’’nti.
It is stated, "nor has the meditation subject fully revealed itself as suitable to the temperament," because only certain kasiṇa and recollection meditation objects were mentioned incidentally.
Vì chỉ nói đến một số kasiṇa và niệm xứ nhất định một cách ngẫu nhiên, nên đã nói rằng “chưa hiển bày hoàn toàn đề mục thiền phù hợp với tánh”.
47. Saṅkhātaniddesatoti saṅkhātānaṃ ‘‘cattālīsāyā’’ti saṅkhyāvasena gahitānaṃ uddiṭṭhānaṃ niddesato.
Saṅkhātaniddesato means by way of detailing the enumerated, i.e., those taken by number, as in "forty."
Saṅkhātaniddesato có nghĩa là từ sự giải thích các đề mục đã được liệt kê theo số lượng là “bốn mươi”.
‘‘Ettha ettakāni upacārajjhānāvahāni, ettakāni appanājjhānāvahānī’’ti upacārappanāvahato.
Upacārappanāvahato means by way of bringing about access concentration and absorption concentration, such as "Among these, so many lead to access concentration, and so many lead to absorption concentration."
Upacārappanāvahato có nghĩa là từ sự dẫn đến cận định và an chỉ định, ví dụ: “Trong số này, có bấy nhiêu đề mục dẫn đến cận định, bấy nhiêu đề mục dẫn đến an chỉ định”.
‘‘Ettakāni ekajjhānikāni, ettakāni dukatikajjhānikāni, ettakāni sakalajjhānikānī’’ti jhānappabhedato.
Jhānappabhedato means by way of the classification of jhāna, such as "so many of these are one-jhāna, so many are two-or-three-jhāna, and so many are all-jhāna."
Jhānappabhedato có nghĩa là từ sự phân loại thiền, ví dụ: “Bấy nhiêu đề mục là thiền nhất, bấy nhiêu là thiền nhị và tam, bấy nhiêu là thiền toàn bộ”.
‘‘Etesu aṅgasamatikkamo, etesu ārammaṇasamatikkamo’’ti evaṃ samatikkamato.
Samatikkamato means by way of transcending, such as "in these, there is the transcending of factors; in these, there is the transcending of the object."
Samatikkamato có nghĩa là từ sự vượt qua, ví dụ: “Ở đây là vượt qua các chi, ở đây là vượt qua đối tượng”.
‘‘Ettakānettha vaḍḍhetabbāni, ettakāni na vaḍḍhetabbānī’’ti vaḍḍhanāvaḍḍhanato.
Vaḍḍhanāvaḍḍhanato means by way of increasing and not increasing, such as "among these, so many should be increased, and so many should not be increased."
Vaḍḍhanāvaḍḍhanato có nghĩa là từ sự tăng trưởng và không tăng trưởng, ví dụ: “Trong số này, bấy nhiêu đề mục nên được tăng trưởng, bấy nhiêu không nên được tăng trưởng”.
Ārammaṇatoti sabhāvadhammanimittanavattabbavasena, calitācalitavasena ca ārammaṇavibhāgato.
Ārammaṇato means by way of the division of objects, based on whether they are intrinsic phenomena, signs, or non-phenomena, and whether they are movable or immovable.
Ārammaṇato có nghĩa là từ sự phân chia đối tượng theo bản chất pháp, tướng, không nên nói, và theo sự lay động hay không lay động.
Bhūmitoti kāmāvacarādibhūmivibhāgato.
Bhūmito means by way of the division of planes, such as the sense-sphere plane.
Bhūmito có nghĩa là từ sự phân chia các cõi như dục giới.
Gahaṇatoti diṭṭhādivasena gahaṇavibhāgato.
Gahaṇato means by way of the division of apprehension, such as by seeing.
Gahaṇato có nghĩa là từ sự phân chia cách nắm bắt như nhìn thấy, v.v.
Paccayatoti āruppādīnaṃ yathārahaṃ paccayabhāvato.
Paccayato means by way of conditionality, as in their being conditions for the immaterial attainments and so forth, as appropriate.
Paccayato có nghĩa là từ sự làm nhân duyên thích hợp cho các thiền vô sắc, v.v.
Cariyānukūlatoti rāgacariyādīnaṃ anukūlabhāvato.
Cariyānukūlato means by way of suitability to temperaments such as the greedy temperament.
Cariyānukūlato có nghĩa là từ sự phù hợp với các tánh như tánh tham.
Kammaṭṭhānānīti ārammaṇabhāvena yogakammassa pavattiṭṭhānāni.
Kammaṭṭhānāni means the bases for the practice of yoga, in the sense of being objects.
Kammaṭṭhānāni là những chỗ phát sinh của hành động tu tập (yoga-kamma) với tư cách là đối tượng.
Catukkajjhānikāti catubbidharūpāvacarajjhānavanto, tesaṃ ārammaṇabhūtāti attho.
Catukkajjhānikā means possessing the four rūpāvacara jhāna; the meaning is that they are objects for these.
Catukkajjhānikā có nghĩa là có bốn loại thiền sắc giới, tức là chúng là đối tượng của các thiền đó.
Catukkanayavasena cetaṃ vuttaṃ.
And this is stated in terms of the fourfold method.
Điều này được nói theo phương pháp tứ thiền.
Tikacatukkajjhānikesūti tikajjhānikesu purimesu brahmavihāresu, catukkajjhānikesu ānāpānakasiṇesu.
Tikacatukkajjhānikesu means among the three-jhāna ones, the former Brahmavihārā; among the four-jhāna ones, the ānāpāna and kasiṇa.
Tikacatukkajjhānikesu có nghĩa là trong các Phạm trú (brahmavihāra) trước đó thuộc tam thiền, và trong các kasiṇa hơi thở (ānāpāna) thuộc tứ thiền.
Sesesūti vuttāvasesesu ekavīsatiyā kammaṭṭhānesu.
Sesesū means among the remaining twenty-one meditation subjects.
Sesesu có nghĩa là trong hai mươi mốt đề mục thiền còn lại.
Dibbacakkhunā diṭṭhahadayarūpassa sattassa cittaṃ ādikammiko cetopariyañāṇena paricchindituṃ sakkoti, na itarassāti kasiṇapharaṇaṃ cetopariyañāṇassa paccayo hoti.
An initial meditator who has seen the heart-base of a being with the divine eye can discern the mind of that being with the mind-penetrating knowledge, but not otherwise. Thus, the diffusion of kasiṇa becomes a condition for mind-penetrating knowledge.
Hành giả sơ cơ có thể phân biệt tâm của chúng sanh có sắc thân đã được thấy bằng thiên nhãn thông qua tâm thông (cetopariyañāṇa), chứ không phải tâm của người khác. Do đó, sự biến mãn kasiṇa là nhân duyên cho tâm thông.
Tena vuttaṃ ‘‘parasattānañca cetasā cittamaññātuṃ samattho hotī’’ti.
Therefore, it is said, "he is able to know the minds of other beings with his mind."
Vì thế đã nói rằng: “có khả năng biết tâm của chúng sanh khác bằng tâm”.
Okāsena paricchinnattāti attano ṭhitokāsena paricchinnattā.
Okāsena paricchinnattā means being delimited by their own existing space.
Okāsena paricchinnattā có nghĩa là bị giới hạn bởi chỗ đứng của chính mình.
Tathā uggahakosallassa sampāditattā paricchinnākāreneva tāni upatiṭṭhanti, tasmā na tattha vaḍḍhanāti adhippāyo.
And just as the skill in apprehension is accomplished, they appear in a delimited form; therefore, there is no increase in them—this is the intention.
Tương tự, vì sự khéo léo trong việc nắm bắt đã được thành tựu, chúng xuất hiện dưới dạng giới hạn. Do đó, không có sự tăng trưởng ở đó, đó là ý nghĩa.
Sace pana koci vaḍḍheyya, na tena koci guṇoti dassento āha ‘‘ānisaṃsābhāvā cā’’ti.
And showing that there is no benefit if one were to increase them, he says, "and because there is no advantage."
Nếu có ai tăng trưởng chúng, điều đó không mang lại lợi ích gì, và để chỉ ra điều đó, đã nói: “cũng vì không có lợi ích”.
‘‘Tesu panā’’tiādinā tameva ānisaṃsābhāvaṃ vivarati.
He explains that lack of advantage with the words "But among these..."
Với câu “Tesu panā” v.v., điều đó giải thích sự thiếu lợi ích đó.
Yasmā vaḍḍhitesu kuṇaparāsiyeva vaḍḍhati, avaḍḍhitepi kāmarāgavikkhambhanā hotiyeva, tasmā ānisaṃsābhāvo.
Since only a heap of corpses increases when increased, and the suppression of sensual lust occurs even when not increased, there is no advantage.
Vì khi tăng trưởng, chỉ có đống xác chết tăng trưởng, và ngay cả khi không tăng trưởng, sự trấn áp dục ái vẫn xảy ra. Do đó, không có lợi ích.
Vibhūtāti vipulārammaṇatāya supākaṭā, vaḍḍhitanimittatāya appamāṇārammaṇabhāvena paribyattāti attho.
Vibhūtā means very clear due to having a vast object, fully manifest due to having an immeasurable object by increasing the sign; this is the meaning.
Vibhūtā có nghĩa là rất rõ ràng do đối tượng rộng lớn, và rất hiển nhiên do tướng đã được tăng trưởng, tức là có đối tượng vô lượng.
Kevalanti sakalaṃ anavasesaṃ.
Kevala means all, without remainder.
Kevala có nghĩa là toàn bộ, không còn sót lại.
‘‘Pathaviṃ ima’’nti vacanaṃ upaṭṭhānākārena vuttaṃ, na nimittassa vaḍḍhanenāti adhippāyo.
The phrase "this earth" is stated in terms of the mode of manifestation, not by increasing the sign; this is the intention.
Câu “Pathaviṃ ima” được nói theo cách xuất hiện, không phải theo cách tăng trưởng tướng, đó là ý nghĩa.
Lābhittāti sātisayaṃ lābhitāya, ukkaṃsagatavasibhāvatoti attho.
Lābhittā means due to having attained it exceedingly, meaning due to having attained the highest mastery.
Lābhittā có nghĩa là do có được một cách vượt trội, tức là do đạt được sự thành thạo tối thượng.
Thero hi paramāya vasipattiyā assamaṇḍale assaṃ sārento viya yattha tattha nisinnopi ṭhitopi taṃ jhānaṃ samāpajjateva.
For the elder, with supreme mastery, like one guiding a horse in a horse arena, even if he is sitting or standing anywhere, he attains that jhāna.
Vị Trưởng lão đó, với sự thành thạo tối thượng, nhập thiền đó dù ngồi hay đứng ở bất cứ đâu, như người điều khiển ngựa trên trường đua.
Tenassa samantato nimittaṃ vaḍḍhitaṃ viya upaṭṭhāsi.
Therefore, the sign appeared to him as if it had increased everywhere.
Do đó, tướng xuất hiện trước ngài như đã được tăng trưởng khắp mọi phía.
Tena vuttaṃ ‘‘sabbadisāsū’’tiādi.
Therefore, it is said, "in all directions" and so on.
Vì thế đã nói “sabbadisāsu” v.v.
Vuttāti dhammasaṅgahe vuttā.
Vuttā means stated in the Dhammasaṅgaṇī.
Vuttā có nghĩa là đã được nói trong Dhammasaṅgaṇī.
Mahanteti vipule.
Mahante means vast.
Mahante có nghĩa là rộng lớn.
Ninnathalādivasena hi ekadese aṭṭhatvā samantato gahaṇavasena sakalasarīre nimittaṃ gaṇhantassa taṃ mahantaṃ hoti.
Indeed, for one who apprehends the sign over the entire body by taking it from all sides, without dwelling in a single spot due to hollows, plains, and so on, that sign becomes vast.
Thật vậy, đối với người nắm bắt tướng trên toàn bộ cơ thể theo cách nắm bắt khắp mọi phía, không chỉ ở một phần nào đó như chỗ trũng hay chỗ gồ ghề, tướng đó trở nên lớn.
Mahante vā sarīre.
Or, in a large body.
Hoặc mahante (trên cơ thể) lớn.
Appaketi sarīrassa ekadese nimittaṃ gaṇhātīti yojanā.
Appake means "he apprehends the sign" in a single part of the body—this is the construction.
Appake có nghĩa là nắm bắt tướng ở một phần nhỏ của cơ thể, đó là cách ghép câu.
Appake vā khuddake dārakasarīre.
Or, in a small, child's body.
Hoặc appake (trên cơ thể) nhỏ, tức là cơ thể trẻ con.
Etanti asubhanimittaṃ.
Eta means this unattractive sign.
Eta là tướng bất tịnh.
Ādīnavanti ‘‘asubharāsi eva vaḍḍhati, na ca koci ānisaṃso’’ti vuttaṃ ādīnavaṃ.
Ādīnava means the drawback mentioned, "only the heap of the repulsive increases, and there is no advantage."
Ādīnava là sự nguy hiểm đã được nói rằng “chỉ có đống bất tịnh tăng trưởng, không có lợi ích gì”.
Sesānipi na vaḍḍhetabbānīti saṅkhepato vuttamatthaṃ upapattito vivarituṃ ‘‘kasmā’’tiādi vuttaṃ.
The phrase "the others also should not be increased" is stated briefly; in order to explain this meaning with reasoning, "Why?" and so on is stated.
Để giải thích ý nghĩa đã được nói tóm tắt là “những thứ còn lại cũng không nên tăng trưởng” bằng lý do, đã nói “kasmā” (tại sao) v.v.
Picupiṇḍādivasena upaṭṭhahantampi nimittaṃ vātasaṅghātasannissayanti katvā vuttaṃ ‘‘vātarāsiyeva vaḍḍhatī’’ti.
Even though the sign appears like a ball of cotton, it is stated, "only a mass of air increases," considering it to be dependent on a mass of air.
Ngay cả tướng xuất hiện như một cục bông gòn, v.v., cũng được nói là “chỉ có khối gió tăng trưởng” vì nó dựa vào sự tập hợp của gió.
Okāsena paricchinnanti nāsikaggamukhanimittādiokāsena saparicchedaṃ.
Okāsena paricchinna means delimited by space, such as the tip of the nose, the mouth-sign, and so on.
Okāsena paricchinna có nghĩa là có giới hạn bởi chỗ như chóp mũi, tướng miệng, v.v.
Vāyokasiṇavaḍḍhane viya na ettha koci guṇo, kevalaṃ vātavaḍḍhanamevāti āha ‘‘sādīnavattā’’ti.
He says "due to having drawbacks," meaning there is no benefit here as there is in increasing the air kasiṇa; it is merely an increase of air.
Không có lợi ích gì ở đây như trong việc tăng trưởng kasiṇa gió, chỉ có sự tăng trưởng của gió, vì thế đã nói “sādīnavattā” (vì có sự nguy hiểm).
Tesanti brahmavihārānaṃ.
Tesa means of the Brahmavihārā.
Tesa là của các Phạm trú.
Nimittanti ārammaṇaṃ.
Nimitta means the object.
Nimitta là đối tượng.
Na ca tena attho atthīti tena sattarāsivaḍḍhanena pathavīkasiṇādivaḍḍhane viya kiñci payojanaṃ natthi.
Na ca tena attho atthī means there is no purpose at all with that increase of beings, as there is in the increase of the earth kasiṇa and so on.
Na ca tena attho atthī có nghĩa là không có mục đích gì với sự tăng trưởng của khối chúng sanh đó, như trong việc tăng trưởng kasiṇa đất, v.v.
Pariggahavasenāti apariggahitassa bhāvanāvisayassa pariggahavasena, na nimittavaḍḍhanavasena.
Pariggahavasenā means by way of comprehending the uncomprehended meditation object, not by way of increasing the sign.
Pariggahavasenā có nghĩa là theo cách nắm bắt đối tượng tu tập chưa được nắm bắt, không phải theo cách tăng trưởng tướng.
Tenāha ‘‘ekāvāsadviāvāsādinā’’tiādi.
Therefore, he says, "by way of one dwelling, two dwellings," and so on.
Vì thế đã nói “ekāvāsadvīāvāsādinā” v.v.
Etthāti brahmavihārabhāvanāyaṃ.
Etthā means in this cultivation of the Brahmavihārā.
Ettha là trong sự tu tập Phạm trú.
Yadayanti yaṃ paṭibhāganimittaṃ ayaṃ yogī.
Yadaya means which counter-sign this yogi.
Yadayaṃ có nghĩa là tướng đối tượng này mà hành giả này.
Sīmāsambhedeneva hettha upacārajjhānuppatti, na nimittuppattiyā.
Here, the arising of access jhāna is only by way of the breaking of boundaries, not by the arising of the sign.
Ở đây, sự phát sinh cận định chỉ do sự phá vỡ giới hạn, không phải do sự phát sinh tướng.
Yadi evaṃ kathaṃ parittādiārammaṇatā jhānassāti āha ‘‘parittaappamāṇārammaṇatāpettha pariggahavasenā’’ti, katipaye satte pariggahetvā pavattā mettādayo parittārammaṇā, bahuke appamāṇārammaṇāti attho.
If so, how can jhāna have limited and immeasurable objects? So he says, "the limited and immeasurable object-status of jhāna here is also by way of comprehension," meaning that mettā and so on, when directed towards a few beings, have limited objects, and when directed towards many, have immeasurable objects.
Nếu vậy, làm thế nào thiền lại có đối tượng nhỏ và vô lượng? Để trả lời, đã nói “parittaappamāṇārammaṇatāpettha pariggahavasenā”, có nghĩa là từ bi, v.v., được thực hành bằng cách nắm bắt một số ít chúng sanh là có đối tượng nhỏ, và nắm bắt nhiều chúng sanh là có đối tượng vô lượng.
Ākāsaṃ kasiṇugghāṭimattā na vaḍḍhetabbanti yojanā.
Ākāsaṃ kasiṇugghāṭimattā means that it should not be increased—this is the construction.
Ākāsaṃ kasiṇugghāṭimattā (không gian chỉ do việc mở kasiṇa) không nên tăng trưởng, đó là cách ghép câu.
Vakkhati vā yaṃ tena sambandhitabbaṃ.
Or it should be connected with what will be said.
Hoặc nó nên được liên kết với điều sẽ được nói.
Parikappajameva ārammaṇaṃ vaḍḍhetuṃ sakkā, na itaranti āha ‘‘na hi sakkā sabhāvadhammaṃ vaḍḍhetu’’nti.
“Only an object arisen from mental fabrication can be developed, not the other*,” it is said, “for a real phenomenon cannot be developed.”
Chỉ có thể tăng trưởng đối tượng do khái niệm tạo ra, không thể tăng trưởng pháp tự tánh khác. Do đó, người ta nói: "Thật vậy, không thể tăng trưởng pháp tự tánh."
Āruppānaṃ parittaappamāṇārammaṇatā parittakasiṇugghāṭimākāse, vipulakasiṇugghāṭimākāse ca pavattiyā veditabbā.
The limited and immeasurable range of objects for the Aruppa attainments should be understood as occurring in the space revealed by a small kasiṇa and in the space revealed by a large kasiṇa.
Sự hiện hữu của các Aruppa (thiền vô sắc) với đối tượng nhỏ (parittaārammaṇa) và vô lượng (appamāṇaārammaṇa) cần được hiểu là chúng hiện hữu trong không gian được tạo ra bằng cách loại bỏ một kasiṇa nhỏ và trong không gian được tạo ra bằng cách loại bỏ một kasiṇa lớn.
Sesāni buddhānussatiādīni dasa kammaṭṭhānāni.
The remaining ten kammaṭṭhānas are recollection of the Buddha and so forth.
Các đề mục còn lại là mười đề mục thiền quán (kammaṭṭhāna) như Phật tùy niệm (Buddhānussati) và các thứ khác.
Animittattāti paṭibhāganimittābhāvā.
Because they are signless means due to the absence of a counterpart sign (paṭibhāganimitta).
Do không có tướng (nimitta) là do không có tướng đối chiếu (paṭibhāganimitta).
Paṭibhāganimittārammaṇānīti paṭibhāganimittabhūtāni ārammaṇāni.
Objects that are counterpart signs means objects that have become counterpart signs.
Các đối tượng là tướng đối chiếu là các đối tượng là tướng đối chiếu.
Sesāni aṭṭhārasa.
The remaining eighteen*.
Các đề mục còn lại là mười tám.
Sesāni chāti cattāro brahmavihārā, ākāsānañcāyatanaṃ, ākiñcaññāyatananti imāni sesāni cha.
The remaining six means the four Brahmavihāras, ākāsānañcāyatana, and ākiñcaññāyatana—these are the remaining six.
Sáu đề mục còn lại là bốn Phạm trú (brahmavihāra), Không vô biên xứ (ākāsānañcāyatana) và Vô sở hữu xứ (ākiñcaññāyatana) – đây là sáu đề mục còn lại.
Vissandamānapubbatāya vipubbakaṃ.
Vipubbakaṃ (the festering corpse) due to its putrefaction.
Vipubbakaṃ (thiền quán về xác chết sưng phồng) là do có mủ chảy ra.
Paggharamānalohitatāya lohitakaṃ.
Lohitakaṃ (the bloody corpse) due to its flowing blood.
Lohitakaṃ (thiền quán về xác chết đẫm máu) là do có máu chảy ra.
Kimīnaṃ pacalanena puḷuvakaṃ, calitārammaṇaṃ vuttaṃ.
Puḷuvakaṃ (the worm-infested corpse) due to the squirming of worms; this is said to be a moving object.
Puḷuvakaṃ (thiền quán về xác chết đầy giòi bọ) là do giòi bọ lúc nhúc, được gọi là đối tượng chuyển động.
Vātapānavivarādīhi antopaviṭṭhassa sūriyālokādikassa calanākāro paññāyatīti obhāsamaṇḍalārammaṇampi calitārammaṇaṃ vuttaṃ.
The object of a disk of light is also said to be a moving object because the movement of sunlight, etc., that has entered through window openings, etc., is perceptible.
Vì trạng thái chuyển động của ánh sáng mặt trời, v.v., đi vào từ các khe hở cửa sổ, v.v., được nhận biết, nên đối tượng là quầng sáng cũng được gọi là đối tượng chuyển động.
Pubbabhāgeti paṭibhāganimittappavattiyā pubbabhāge.
In the initial stage means in the initial stage of the manifestation of the counterpart sign.
Trong giai đoạn đầu là trong giai đoạn trước khi tướng đối chiếu (paṭibhāganimitta) xuất hiện.
Sannisinnamevāti santaṃ niccalameva.
Calm and still means tranquil and motionless.
Hoàn toàn tĩnh lặng là tĩnh lặng và bất động.
Diṭṭhenāti diṭṭhena vatthunā kāraṇabhūtena.
By what is seen means by a seen phenomenon that is a cause.
Bằng cái đã thấy là bằng cái đã thấy làm nguyên nhân.
Gahetabbānīti uggahetabbāni, uppādetabbauggahanimittānīti attho.
To be taken up means to be learned, meaning that uggahanimittas are to be produced.
Cần phải nắm giữ là cần phải nắm bắt, nghĩa là các tướng học (uggahanimitta) cần được tạo ra.
Tenāha ‘‘pubbabhāge’’tiādi.
Therefore, it is said, “in the initial stage,” and so on.
Vì vậy, người ta nói "trong giai đoạn đầu", v.v.
Tassāti kāyagatāsatiyā.
Of this means of body-contemplation (kāyagatāsati).
Của nó là của niệm thân (kāyagatāsati).
Ucchusassādīnaṃ pattesu pacalamānavaṇṇaggahaṇamukhena vā tassa gahetabbattā vuttaṃ ‘‘vāyokasiṇaṃ diṭṭhaphuṭṭhenā’’ti.
Or, because the air-kasiṇa should be taken up by means of grasping the visible, moving color on the leaves of sugarcane plants, etc., it is said, “the air-kasiṇa through what is seen and touched.”
Hoặc vì nó cần được nắm giữ qua việc nắm bắt màu sắc chuyển động trên lá của cây mía, v.v., nên người ta nói "đề mục gió (vāyokasiṇa) bằng cái đã thấy và đã xúc chạm".
Na ādikammikena gahetabbānīti ādikammikena na gahetabbāni, bhāvanārambhavasena na paṭṭhapetabbāni, heṭṭhime tayo brahmavihāre, kasiṇesu rūpāvacaracatutthajjhānañca anadhigantvā sampādetuṃ asakkuṇeyyattā.
Not to be taken up by a beginner means that they should not be taken up by a beginner, nor should they be established as a starting point for meditation, because they cannot be attained without first having achieved the three lower Brahmavihāras and the fourth rūpāvacara jhāna among the kasiṇas.
Người mới bắt đầu không nên nắm giữ nghĩa là người mới bắt đầu không nên nắm giữ, không nên thiết lập theo cách bắt đầu tu tập, vì không thể hoàn thành chúng mà không đạt được ba Phạm trú thấp hơn và thiền thứ tư sắc giới (rūpāvacaracatutthajjhāna) trong các kasiṇa.
‘‘Ekādasa kammaṭṭhānāni anukūlānī’’ti ujuvipaccanīkavasena cetaṃ vuttaṃ.
“Eleven kammaṭṭhānas are suitable”—this is stated in terms of direct opposition.
"Mười một đề mục thiền quán là thích hợp" được nói theo nghĩa trực tiếp và đối nghịch.
Evaṃ sesesupi.
Likewise for the others.
Cũng vậy đối với các trường hợp còn lại.
Vakkhati hi ‘‘sabbañceta’’ntiādi.
Indeed, it will be said, “all this,” and so on.
Thật vậy, nó sẽ nói "tất cả những điều này", v.v.
Anukūlāni rāgavikkhambhanassa upāyabhāvato.
Suitable because they are means for suppressing lust.
Thích hợp là do chúng là phương tiện để trấn áp tham ái.
Aṭṭha anukūlānīti yojanā.
The construction is: eight are suitable.
Tám đề mục là thích hợp – đây là cách kết nối.
Evaṃ sesesu.
Likewise for the others.
Cũng vậy đối với các trường hợp còn lại.
Ekanti idaṃ anussatiapekkhaṃ anussatīsu ekanti, na mohacaritavitakkacaritāpekkhaṃ tesaṃ aññassāpi anukūlassa alabbhanato.
One—this refers to one among the recollections, having recollections in mind, not having the dull-natured or speculative-natured in mind, because no other suitable one is obtainable for them.
Một – điều này liên quan đến các tùy niệm (anussati), nghĩa là một trong các tùy niệm, chứ không liên quan đến người có tánh si (mohacarita) và người có tánh tầm (vitakkacarita), vì không thể tìm thấy đề mục thích hợp nào khác cho họ.
‘‘Saddhācaritassa purimā cha anussatiyo’’ti idaṃ atisappāyavasena vuttaṃ.
“For the faith-natured, the first six recollections”—this is stated in terms of being highly suitable.
"Sáu tùy niệm đầu tiên cho người có tánh tín (saddhācarita)" được nói theo nghĩa thích hợp nhất.
Imasseva ujuvipaccanīkaṃ imassa atisappāyanti gahetabbassa visesassa abhāvato sabbacaritānaṃ anukūlāni.
Since there is no special quality to assume that this alone is directly opposed or highly suitable for this particular individual, they are suitable for all temperaments.
Vì không có sự đặc biệt nào để nắm giữ điều đối nghịch trực tiếp của điều này là thích hợp nhất cho người này, nên chúng thích hợp cho tất cả các tánh hạnh.
Paritta nti sarāvamattaṃ, appamāṇanti tato adhikapamāṇaṃ.
Limited means the size of a bowl; immeasurable means a measure greater than that.
Nhỏ là bằng một cái bát, vô lượng là một lượng lớn hơn thế.
Parittaṃ vā suppasarāvamattaṃ, appamāṇaṃ adhikapamāṇaṃ khalamaṇḍalādikasiṇabhāvena pariggahitaṃ.
Or, the size of a food-bowl is limited, and a kasiṇa grasped as a threshing floor or similar with a greater measure is immeasurable.
Hoặc, một kasiṇa bằng một cái bát nhỏ là nhỏ, một kasiṇa được bao phủ bởi một vòng tròn sân lúa, v.v., với kích thước lớn hơn là vô lượng.
Cattāro dhammāti cattāro manasikaraṇīyā dhammā.
The four dhammas means the four phenomena to be attended to.
Bốn pháp là bốn pháp cần được tác ý.
Uttarīti sīlasampadā, kalyāṇamittatā, sappāyadhammassavanaṃ, vīriyaṃ; paññāti imesu pañcasu dhammesu patiṭṭhānato upari.
Higher means above (i.e., beyond) these five qualities: accomplishment in morality, good friendship, listening to suitable Dhamma, energy, and wisdom, because of their foundation therein.
Tối thượng là vượt lên trên sự thiết lập trong năm pháp này: sự thành tựu giới (sīlasampadā), có bạn lành (kalyāṇamittatā), nghe pháp thích hợp (sappāyadhammassavana), tinh tấn (vīriya), và tuệ (paññā).
Asubhāti asubhabhāvanā ekādasasu asubhakammaṭṭhānesu bhāvanānuyogā.
Asubhā means the asubhabhāvanā (contemplation of foulness), the devotion to meditation among the eleven asubha kammaṭṭhānas.
Bất tịnh là sự tu tập bất tịnh (asubhabhāvanā) trong mười một đề mục thiền quán bất tịnh.
Mettāti anodhiso, odhiso vā pavattā mettābhāvanā.
Mettā means the mettābhāvanā (contemplation of loving-kindness) practiced without or with boundaries.
Từ ái là sự tu tập từ ái (mettābhāvanā) được thực hành không giới hạn (anodhiso) hoặc có giới hạn (odhiso).
Ānāpānassatīti soḷasavatthukā ānāpānassatisamādhibhāvanā.
Ānāpānassati means the development of concentration through mindfulness of breathing, based on sixteen objects.
Niệm hơi thở vào ra (ānāpānassati) là sự tu tập định niệm hơi thở vào ra (ānāpānassatisamādhibhāvanā) với mười sáu đối tượng.
Vitakkupacchedāyāti micchāvitakkānaṃ upacchindanatthāya.
For the cutting off of vitakkas means for the purpose of cutting off wrong thoughts (micchāvitakkas).
Để đoạn trừ tầm là để đoạn trừ các tà tầm (micchāvitakka).
Aniccasaññāti ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti (a. ni. 3.137; dha. pa. 277; mahāni. 27) evaṃ pavattā aniccānupassanā.
Perception of impermanence means aniccānupassanā (contemplation of impermanence) that arises with the thought, “all formations are impermanent.”
Tưởng vô thường (aniccasaññā) là sự quán vô thường (aniccānupassanā) được thực hành như "tất cả các hành là vô thường".
Asmimānasamugghātāyāti ‘‘asmī’’ti uppajjanakassa navavidhassāpi mānassa samucchindanāya.
For the eradication of the conceit ‘I am’ means for the complete eradication of all nine kinds of conceit that arise as “I am.”
Để nhổ bật ngã mạn (asmimāna) là để đoạn trừ hoàn toàn chín loại ngã mạn phát sinh từ "ta là".
Ettha hi ekasseva cattāro dhammā bhāvetabbā vuttā, na ekassa catucariyatāya.
Here, indeed, it is said that only four qualities should be developed by one person, not due to one person having four temperaments.
Ở đây, bốn pháp được nói là cần tu tập chỉ cho một người, chứ không phải do một người có bốn tánh hạnh.
Tena viññāyati ‘‘sabbānipi kammaṭṭhānāni sabbākusalavikkhambhanāni sabbakusalaparibrūhanānī’’ti.
Hence it is understood that “all kammaṭṭhānas are suppressants of all unwholesome states and cultivators of all wholesome states.”
Do đó, có thể hiểu rằng "tất cả các đề mục thiền quán đều trấn áp tất cả các bất thiện và phát triển tất cả các thiện pháp".
Ekasseva satta kammaṭṭhānāni vuttāni, na cāyasmā rāhulo sabbacaritoti adhippāyo.
Seven kammaṭṭhānas are stated for one person alone, and the intention is that Venerable Rāhula was not of all temperaments.
Bảy đề mục thiền quán được nói chỉ cho một người, ý muốn nói rằng Tôn giả Rāhula không phải là người có tất cả các tánh hạnh.
Vacanamatteti ‘‘asukakammaṭṭhānaṃ asukacaritassa anukūla’’nti evaṃ vuttavacanamatte.
In the mere statement means in the mere statement, “such and such a kammaṭṭhāna is suitable for such and such a temperament.”
Chỉ trong lời nói là chỉ trong lời nói được nói như "đề mục thiền quán này thích hợp cho tánh hạnh này".
Adhippāyoti tathāvacanassa adhippāyo.
Intention means the intention of such a statement.
Ý nghĩa là ý nghĩa của lời nói đó.
So pana ‘‘sabbañceta’’ntiādinā vibhāvito eva.
And that has already been elucidated by “all this,” and so on.
Điều đó đã được giải thích bằng "tất cả những điều này", v.v.
48. ‘‘Piyo garū’’tiādinā (a. ni. 7.37) vuttappakāraṃ kalyāṇamittaṃ.
A good friend (kalyāṇamitta) is one of the kind described in “lovable, venerable,” and so on.
48. Bạn lành (kalyāṇamitta) là người có phẩm chất được nói đến trong "đáng yêu, đáng kính", v.v.
‘‘Attano pattacīvaraṃ sayameva gahetvā’’tiādinā vuttanayena upasaṅkamitvā.
Having approached in the manner described in “having taken his own robe and bowl,” and so on.
Sau khi đến gần theo cách được nói trong "tự mình cầm y bát", v.v.
Somanassameva uppajjati ‘‘evaṃ bahuparissayoyaṃ attabhāvo ṭhāneyeva mayā niyyātito’’ti.
Joy alone arises with the thought, “This existence, fraught with many dangers, has been entrusted by me in a suitable place.”
Chỉ có hỷ lạc phát sinh với ý nghĩ "thân này đầy hiểm nguy đã được ta giao phó đúng chỗ".
Tenāha ‘‘yathā hī’’tiādi.
Therefore, it is said, “just as,” and so on.
Vì vậy, người ta nói "như vậy", v.v.
Atajjanīyoti na tajjetabbo na niggahetabbo.
Not to be chided means not to be rebuked, not to be reprimanded.
Không đáng khiển trách là không đáng khiển trách, không đáng quở trách.
Svāyaṃ atajjanīyabhāvo dovacassatāya vā siyā, ācariye aniviṭṭhapematāya vāti tadubhayaṃ dassetuṃ ‘‘dubbaco vā’’tiādi vuttaṃ.
This quality of being not to be chided might be due to being difficult to admonish or due to not having deep affection for the teacher; to show both of these, “or difficult to admonish” and so on, is stated.
Trạng thái không đáng khiển trách này có thể do khó dạy (dovacassatā) hoặc do không có tình yêu thương sâu sắc đối với vị thầy, và để chỉ ra cả hai điều đó, người ta nói "hoặc khó dạy", v.v.
Yo hi ācariyena tajjiyamāno kopañca dosañca apaccayañca pātukaroti, yo vā ‘‘kimassa santike vāsenā’’ti pakkamati, ayaṃ duvidhopi atajjanīyo.
For whoever, when chided by the teacher, reveals anger, ill will, and discontent, or whoever departs saying, “What good is it to stay with him?”—both of these are not to be chided.
Người nào khi bị thầy khiển trách lại biểu lộ sự giận dữ, sân hận và bất mãn, hoặc người nào bỏ đi với ý nghĩ "ở với vị thầy này thì được lợi ích gì?", cả hai loại người này đều không đáng khiển trách.
Dhammenāti ovādānusāsanidhammena.
By the Dhamma means by the Dhamma of exhortation and instruction.
Bằng pháp là bằng pháp giáo huấn và khuyên răn.
Gūḷhaṃ ganthanti kammaṭṭhānaganthaṃ, saccapaṭiccasamuppādādisahitaṃ gambhīraṃ suññatāpaṭisaṃyuttañca.
Hidden knot means the knot of kammaṭṭhāna, which is deep, connected with the Four Noble Truths, Dependent Origination, and so on, and associated with emptiness (suññatā).
Sự ràng buộc ẩn giấu là sự ràng buộc của đề mục thiền quán, sâu xa bao gồm Tứ diệu đế, Duyên khởi, v.v., và liên quan đến tánh không (suññatā).
Tumhākamatthāyāti vutteti ‘‘sataporise papāte patanena tumhākaṃ koci attho hotī’’ti kenaci vutte.
When it is said, ‘For your benefit’ means when someone says, “Is there any benefit for you in falling down a hundred-fathom precipice?”
Khi được nói "vì lợi ích của quý vị" là khi có ai đó nói "có lợi ích gì cho quý vị khi rơi xuống vực sâu một trăm sải?".
Ghaṃsentoti ‘‘manussakakkena tumhākaṃ koci attho’’ti vutte ghaṃsento niravasesaṃ attabhāvaṃ khepetuṃ ussaheyyaṃ.
Rubbing means, if someone said, “Is there any benefit for you from human dust?” then I would strive to destroy my entire existence by rubbing.
Đang cọ xát là khi có ai đó nói "có lợi ích gì cho quý vị bằng bột người?", tôi sẽ cố gắng tiêu hủy thân mình hoàn toàn bằng cách cọ xát.
‘‘Mama assāsapassāsanirundhanena tumhākaṃ koci rogavūpasamādiko attho atthī’’ti kenaci vutte.
When someone says, “Is there any benefit for you, such as the alleviation of illness, from my stopping my in-breaths and out-breaths?”
Khi có ai đó nói "có lợi ích gì cho quý vị như sự thuyên giảm bệnh tật, v.v., bằng cách tôi ngừng hơi thở vào ra?",
Tīhipi bhikkhūhi ācariye bhattipavedanamukhena vīriyārambho eva pavedito.
Through the declaration of devotion to the teacher by the three bhikkhus, only their vigorous exertion was declared.
Ba vị tỳ khưu đã bày tỏ sự tinh tấn của mình qua việc bày tỏ lòng tôn kính đối với vị thầy.
49. Aññattha pavattitvāpi cittaṃ āgamma yattha seti, so tassa āsayo ‘‘migāsayo’’ viya, āsayo eva ajjhāsayo.
Ajjhāsaya is simply āsaya (a dwelling place), just as a deer’s dwelling place (migāsayo), where the mind, even if it has moved elsewhere, comes to rest; that is its āsaya.
49. Tâm, sau khi đã hoạt động ở nơi khác, trở lại và an trú ở đâu, đó là nơi nương tựa của nó, như "nơi nương tựa của hươu". Nơi nương tựa đó chính là ajjhāsaya (khuynh hướng nội tâm).
So duvidho vipanno, sampannoti.
It is of two kinds: corrupted and accomplished.
Nó có hai loại: sai lạc (vipanna) và hoàn hảo (sampanna).
Tattha vipanno sassatādimicchābhinivesanissito.
Among these, the corrupted one is based on the wrong view of eternalism and so forth.
Trong đó, loại sai lạc nương tựa vào các tà kiến như thường kiến.
Sampanno duvidho vaṭṭanissito, vivaṭṭanissitoti.
The accomplished one is of two kinds: based on saṃsāra and based on liberation (nibbāna).
Loại hoàn hảo có hai loại: nương tựa vào luân hồi (vaṭṭanissita) và nương tựa vào thoát ly luân hồi (vivaṭṭanissita).
Tesu vivaṭṭanissito ajjhāsayo ‘‘sampannajjhāsayenā’’ti idhādhippeto.
Among these, the ajjhāsaya based on liberation is intended here by “with an accomplished ajjhāsaya.”
Trong số đó, khuynh hướng nội tâm nương tựa vào thoát ly luân hồi là điều được ám chỉ ở đây bằng "với khuynh hướng nội tâm hoàn hảo".
Idāni naṃ vibhāgena dassetuṃ ‘‘alobhādīnaṃ vasenā’’tiādi vuttaṃ.
Now, to show it in detail, “by way of non-greed and so on” is stated.
Bây giờ, để chỉ ra điều đó một cách chi tiết, người ta nói "theo cách không tham", v.v.
Tattha chahākārehīti alubbhanādīhi chahi ākārehi.
In this, by six aspects means by the six aspects of non-greed and so on.
Trong đó, bằng sáu phương diện là bằng sáu phương diện như không tham, v.v.
Sampannajjhāsayenāti pubbabhāgiyānaṃ sīlasampadādīnaṃ sādhanavasena, lokuttarānaṃ upanissayabhāvena ca sampanno ajjhāsayo etassāti sampannajjhāsayo, tena.
By 'with an accomplished disposition' (Sampannajjhāsāyena): This refers to one whose disposition (ajjhāsaya) is accomplished by way of achieving preliminary factors such as the accomplishment of virtue, and as a strong supporting condition for the supramundane. Therefore, he is one with an accomplished disposition.
Sampannajjhāsayena (với tâm ý hoàn hảo) có nghĩa là, tâm ý của người này hoàn hảo do việc thực hành các phẩm hạnh như giới hạnh (sīlasampadā) thuộc phần sơ khởi (pubbabhāgiya), và cũng do là cận duyên (upanissaya) cho các pháp siêu thế (lokuttara).
Alobhādayo hi anekadosavidhamanato, anekaguṇāvahato ca sattānaṃ bahukārā visesato yogino.
For alobha (non-greed) and so on are very beneficial to beings, especially to yogis, as they dispel many faults and bring about many qualities.
Quả thật, vô tham (alobha) và các pháp tương tự rất hữu ích cho chúng sinh, đặc biệt là cho các hành giả (yogī), vì chúng loại trừ nhiều lỗi lầm và mang lại nhiều công đức.
Tathā hi alobhādayo maccheramalādīnaṃ paṭipakkhabhāvena pavattanti.
Indeed, alobha and so on function as opponents to defilements such as stinginess.
Thật vậy, vô tham và các pháp tương tự xuất hiện như là đối nghịch với các cấu uế như sự xan tham (macchera-mala) và những thứ khác.
Vuttaṃ hetaṃ (dha. sa. aṭṭha. 1 mūlarāsīvaṇṇanā) –
For it has been said:
Điều này đã được nói đến (Dhammasaṅgaṇī Aṭṭhakathā, 1, Mūlarāsīvaṇṇanā):
‘‘Alobho maccheramalassa paṭipakkho, adoso dussīlyamalassa, amoho kusalesu dhammesu abhāvanāya.
"Non-greed (alobha) is the opponent of the stain of stinginess (maccheramala); non-hatred (adosa) is the opponent of the stain of immorality (dussīlyamala); non-delusion (amoha) is for the non-cultivation of wholesome states (kusalesu dhammesu abhāvanāya).
“Vô tham là đối nghịch với cấu uế xan tham; vô sân (adosa) là đối nghịch với cấu uế ác giới (dussīlya); vô si (amoha) là đối nghịch với sự không tu tập các thiện pháp.
Alobho cettha dānahetu, adoso sīlahetu, amoho bhāvanāhetu.
Here, alobha is the cause of giving; adosa is the cause of virtue; amoha is the cause of meditation.
Ở đây, vô tham là nhân của bố thí (dānahetu); vô sân là nhân của giới (sīlahetu); vô si là nhân của sự tu tập (bhāvanāhetu).
Tesu ca alobhena anadhikaṃ gaṇhāti luddhassa adhikaggahaṇato, adosena anūnaṃ duṭṭhassa ūnaggahaṇato, amohena aviparītaṃ mūḷhassa viparītaggahaṇato.
Among these, with alobha, one does not take excessively, because a greedy person takes excessively; with adosa, one does not take deficiently, because an angry person takes deficiently; with amoha, one takes correctly, because a deluded person takes what is true as untrue and what is untrue as true.
Trong số đó, với vô tham, người ta không nắm giữ quá mức, vì người tham lam nắm giữ quá mức; với vô sân, người ta không nắm giữ thiếu sót, vì người sân hận nắm giữ thiếu sót (của người khác); với vô si, người ta nắm giữ không sai lệch, vì người si mê nắm giữ sai lệch.
‘‘Alobhena cettha vijjamānaṃ dosaṃ dosato dhārento dose pavattati, luddho hi dosaṃ paṭicchādeti.
Here, with alobha, one acts with fault, maintaining an existing fault as a fault, for a greedy person conceals a fault.
Ở đây, với vô tham, người ta hoạt động trong lỗi lầm bằng cách giữ lỗi lầm hiện có như là lỗi lầm, vì người tham lam che giấu lỗi lầm.
Adosena vijjamānaṃ guṇaṃ guṇato dhārento guṇe pavattati, duṭṭho hi guṇaṃ makkheti.
With adosa, one acts with virtue, maintaining an existing virtue as a virtue, for an angry person disparages a virtue.
Với vô sân, người ta hoạt động trong công đức bằng cách giữ công đức hiện có như là công đức, vì người sân hận phỉ báng công đức.
Amohena yāthāvasabhāvaṃ yāthāvasabhāvato dhārento yāthāvasabhāve pavattati, mūḷho hi tacchaṃ ‘ataccha’nti, atacchañca ‘taccha’nti gaṇhāti.
With amoha, one acts with reality, maintaining reality as reality, for a deluded person takes what is true as 'untrue' and what is untrue as 'true'.
Với vô si, người ta hoạt động trong bản chất chân thật bằng cách giữ bản chất chân thật như là bản chất chân thật, vì người si mê nắm giữ cái thật là ‘không thật’ và cái không thật là ‘thật’.
Alobhena ca piyavippayogadukkhaṃ na hoti luddhassa piyasabbhāvato, piyavippayogāsahanato ca, adosena appiyasampayogadukkhaṃ na hoti duṭṭhassa appiyasabbhāvato, appiyasampayogāsahanato ca, amohena icchitālābhadukkhaṃ na hoti, amūḷhassa hi ‘taṃ kutettha labbhā’ti evamādipaccavekkhaṇasabbhāvato.
And with alobha, there is no suffering of separation from loved ones, for a greedy person cherishes loved ones and cannot bear separation from them; with adosa, there is no suffering of association with unloved ones, for an angry person cherishes unloved ones and cannot bear association with them; with amoha, there is no suffering of not getting what is desired, for an undeluded person considers, 'How can one obtain that here?' and so on.
Với vô tham, không có khổ đau chia lìa với người thân yêu, vì người tham lam có sự hiện hữu của người thân yêu và không thể chịu đựng sự chia lìa với người thân yêu; với vô sân, không có khổ đau gặp gỡ người không thân yêu, vì người sân hận có sự hiện hữu của người không thân yêu và không thể chịu đựng sự gặp gỡ người không thân yêu; với vô si, không có khổ đau không đạt được điều mong muốn, vì người không si mê có sự quán xét như ‘làm sao có thể đạt được điều đó ở đây?’.
‘‘Alobhena cettha jātidukkhaṃ na hoti alobhassa taṇhāpaṭipakkhato, taṇhāmūlakattā ca jātidukkhassa, adosena jarādukkhaṃ na hoti tikkhadosassa khippaṃ jarāsambhavato, amohena maraṇadukkhaṃ na hoti, sammohamaraṇañhi dukkhaṃ, na ca taṃ amūḷhassa hoti.
Here, with alobha, there is no suffering of birth, because alobha is the opponent of craving, and the suffering of birth has craving as its root; with adosa, there is no suffering of old age, because fierce anger quickly leads to old age; with amoha, there is no suffering of death, for the suffering of death is delusion-laden death, and that does not occur for one who is undeluded.
Ở đây, với vô tham, không có khổ đau sinh (jātidukkha), vì vô tham là đối nghịch của tham ái (taṇhā), và khổ đau sinh có gốc rễ từ tham ái; với vô sân, không có khổ đau già (jarādukkha), vì người có sân hận mãnh liệt nhanh chóng bị già yếu; với vô si, không có khổ đau chết (maraṇadukkha), vì cái chết trong si mê mới là khổ đau, và điều đó không xảy ra với người không si mê.
Alobhena ca gahaṭṭhānaṃ, amohena pabbajitānaṃ, adosena pana sabbesampi sukhasaṃvāsatā hoti.
And with alobha, householders, and with amoha, renunciants, experience harmonious living; but with adosa, all, without exception, experience harmonious living.
Với vô tham, sự sống chung hạnh phúc (sukhasaṃvāsatā) xảy ra cho hàng gia chủ; với vô si, cho hàng xuất gia; còn với vô sân, cho tất cả mọi người.
‘‘Visesato cettha alobhena pettivisaye upapatti na hoti, yebhuyyena hi sattā taṇhāya pettivisayaṃ upapajjanti, taṇhāya ca paṭipakkho alobho.
Specifically here, with alobha, there is no rebirth in the realm of hungry ghosts (pettivisaya), for most beings are reborn in the realm of hungry ghosts due to craving, and alobha is the opponent of craving.
Đặc biệt ở đây, với vô tham, không có sự tái sinh vào cõi ngạ quỷ (pettivisaya), vì đa số chúng sinh tái sinh vào cõi ngạ quỷ do tham ái, và vô tham là đối nghịch của tham ái.
Adosena niraye upapatti na hoti, dosena hi caṇḍajātitāya dosasadisaṃ nirayaṃ upapajjanti, dosassa ca paṭipakkho adoso.
With adosa, there is no rebirth in hell, for due to anger and a violent nature, beings are reborn in a hell similar to anger, and adosa is the opponent of anger.
Với vô sân, không có sự tái sinh vào địa ngục (niraya), vì do sân hận và tính hung dữ, chúng sinh tái sinh vào địa ngục tương tự như sân hận, và vô sân là đối nghịch của sân hận.
Amohena tiracchānayoniyaṃ nibbatti na hoti, mohena hi niccasammūḷhaṃ tiracchānayoniṃ upapajjanti, mohapaṭipakkho ca amoho.
With amoha, there is no rebirth in the animal realm, for due to delusion, beings are reborn in the animal realm, which is constantly bewildered, and amoha is the opponent of delusion.
Với vô si, không có sự tái sinh vào loài súc sinh (tiracchānayoni), vì do si mê, chúng sinh tái sinh vào loài súc sinh luôn luôn si mê, và vô si là đối nghịch của si mê.
Etesu ca alobho rāgavasena upagamanassa abhāvakaro, adoso dosavasena apagamanassa, amoho mohavasena amajjhattabhāvassa.
Among these, alobha prevents attachment by way of lust; adosa prevents aversion by way of hatred; amoha prevents partiality by way of delusion.
Trong số đó, vô tham là nguyên nhân của sự không dính mắc do tham ái; vô sân là nguyên nhân của sự không xa lánh do sân hận; vô si là nguyên nhân của sự không trung lập do si mê.
‘‘Tīhipi cetehi yathāpaṭipāṭiyā nekkhammasaññā abyāpādasaññā avihiṃsāsaññāti imā tisso, asubhasaññā appamāṇasaññā dhātusaññāti imā ca tisso saññāyo honti.
And by these three, in due order, arise the three perceptions: perception of renunciation (nekkhamma-saññā), perception of non-ill-will (abyāpāda-saññā), and perception of non-violence (avihiṃsā-saññā); and also these three perceptions: perception of impurity (asubha-saññā), perception of boundlessness (appamāṇa-saññā), and perception of elements (dhātu-saññā).
Với ba pháp này, theo thứ tự, có ba tưởng (saññā) này: tưởng xuất ly (nekkhammasaññā), tưởng vô sân (abyāpādasaññā), tưởng vô hại (avihiṃsāsaññā); và ba tưởng này: tưởng bất tịnh (asubhasaññā), tưởng vô lượng (appamāṇasaññā), tưởng giới (dhātusaññā).
Alobhena pana kāmasukhallikānuyogaantassa, adosena attakilamathānuyogaantassa parivajjanaṃ hoti, amohena majjhimāya paṭipattiyā paṭipajjanaṃ.
Furthermore, with alobha, there is avoidance of the extreme of addiction to sensual pleasures; with adosa, there is avoidance of the extreme of addiction to self-mortification; with amoha, there is adherence to the Middle Path.
Hơn nữa, với vô tham, có sự tránh xa cực đoan của sự buông thả theo dục lạc (kāmasukhallikānuyogaanta); với vô sân, có sự tránh xa cực đoan của sự tự hành khổ (attakilamathānuyogaanta); với vô si, có sự thực hành con đường trung đạo (majjhimā paṭipadā).
Tathā alobhena abhijjhākāyaganthassa pabhedanaṃ hoti, adosena byāpādakāyaganthassa, amohena sesaganthadvayassa.
Similarly, with alobha, there is the breaking of the bodily fetter of covetousness (abhijjhākāyagantha); with adosa, of the bodily fetter of ill-will (byāpādakāyagantha); with amoha, of the remaining two fetters.
Tương tự, với vô tham, có sự phá vỡ kiết sử thân kiến tham lam (abhijjhākāyagantha); với vô sân, có sự phá vỡ kiết sử thân kiến sân hận (byāpādakāyagantha); với vô si, có sự phá vỡ hai kiết sử còn lại.
Purimāni ca dve satipaṭṭhānāni purimānaṃ dvinnaṃ ānubhāvena, pacchimāni pacchimasseva ānubhāvena ijjhanti.
And the first two foundations of mindfulness are accomplished through the power of the first two (i.e., alobha and adosa), while the latter ones are accomplished through the power of the latter one (i.e., amoha).
Hai niệm xứ (satipaṭṭhāna) đầu tiên thành tựu nhờ sức mạnh của hai pháp đầu tiên, và các niệm xứ sau thành tựu nhờ sức mạnh của pháp cuối cùng.
‘‘Alobho cettha ārogyassa paccayo hoti, aluddho hi lobhanīyampi asappāyaṃ na sevati, tena arogo hoti.
Here, alobha is a condition for health, for one who is not greedy does not indulge in what is unwholesome, even if it is tempting, and thus becomes healthy.
Ở đây, vô tham là nhân của sức khỏe, vì người không tham lam không dùng những thứ không phù hợp dù có đáng tham lam, do đó người ấy khỏe mạnh.
Adoso yobbanassa, aduṭṭho hi valitapalitāvahena dosagginā aḍayhamāno dīgharattaṃ yuvā hoti.
Adosa is a condition for youthfulness; for one who is not hateful, not being burnt by the fire of hatred that brings wrinkles and grey hair, remains youthful for a long time.
Vô sân là nhân của tuổi trẻ, vì người không sân hận không bị đốt cháy bởi lửa sân hận mang lại nếp nhăn và tóc bạc, nên người ấy trẻ lâu.
Amoho dīghāyukatāya, amūḷho hi hitāhitaṃ ñatvā ahitaṃ parivajjento, hitañca paṭisevamāno dīghāyuko hoti.
Amoha is a condition for longevity; for one who is not deluded, knowing what is beneficial and harmful, avoids what is harmful and practices what is beneficial, thus having a long life.
Vô si là nhân của tuổi thọ, vì người không si mê biết điều lợi và hại, tránh điều hại và thực hành điều lợi, nên người ấy sống lâu.
‘‘Alobho cettha bhogasampattiyā paccayo cāgena bhogapaṭilābhato, adoso mittasampattiyā mettāya mittānaṃ paṭilābhato, aparihānato ca, amoho attasampattiyā, amūḷho hi attano hitameva karonto attānaṃ sampādeti.
Here, alobha is a condition for wealth, through the acquisition of wealth by generosity; adosa is a condition for good friends, through the acquisition of friends by loving-kindness and their non-loss; amoha is a condition for self-accomplishment, for an undeluded person, by doing what is beneficial for oneself, perfects oneself.
Ở đây, vô tham là nhân của sự sung túc tài sản, do có được tài sản nhờ bố thí; vô sân là nhân của sự sung túc bạn bè, do có được bạn bè nhờ lòng từ và không bị mất mát; vô si là nhân của sự tự hoàn thiện, vì người không si mê chỉ làm điều lợi cho mình nên tự hoàn thiện bản thân.
Alobho ca dibbavihārassa paccayo hoti, adoso brahmavihārassa, amoho ariyavihārassa.
And alobha is a condition for the divine dwelling (dibbavihāra); adosa for the sublime dwelling (brahmavihāra); amoha for the noble dwelling (ariyavihāra).
Vô tham là nhân của thiên trú (dibbavihāra); vô sân là nhân của phạm trú (brahmavihāra); vô si là nhân của thánh trú (ariyavihāra).
‘‘Alobhena ca aniccadassanaṃ hoti, luddho hi upabhogāsāya aniccepi saṅkhāre aniccato na passati.
And with alobha, there is the insight into impermanence (aniccadassana), for a greedy person, due to the desire for enjoyment, does not see even impermanent formations as impermanent.
Với vô tham, có sự thấy vô thường (aniccadassana), vì người tham lam do mong muốn hưởng thụ mà không thấy các hành là vô thường, dù chúng là vô thường.
Adosena dukkhadassanaṃ, adosajjhāsayo hi pariccattaāghātavatthupariggaho saṅkhāreyeva dukkhato passati.
With adosa, there is the insight into suffering (dukkhadassana), for one whose disposition is non-hatred, having relinquished and taken up objects of aversion, sees only formations as suffering.
Với vô sân, có sự thấy khổ (dukkhadassana), vì người có tâm ý vô sân, đã từ bỏ sự chấp thủ vào đối tượng của sự oán hận, chỉ thấy các hành là khổ.
Amohena anattadassanaṃ, amūḷho hi yāthāvagahaṇakusalo apariṇāyakaṃ khandhapañcakaṃ apariṇāyakato bujjhati.
With amoha, there is the insight into non-self (anattadassana), for one who is undeluded and skilled in grasping reality correctly understands the five aggregates, which have no leader, as being without a leader.
Với vô si, có sự thấy vô ngã (anattadassana), vì người không si mê, khéo léo trong việc nắm bắt chân lý, nhận thức năm uẩn không có người điều khiển là không có người điều khiển.
Yathā ca etehi aniccadassanādīni, evaṃ etepi aniccadassanādīhi honti.
Just as the insights into impermanence and so on arise from these, so too do these arise from the insights into impermanence and so on.
Cũng như sự thấy vô thường và các pháp tương tự có được nhờ ba pháp này, thì ba pháp này cũng có được nhờ sự thấy vô thường và các pháp tương tự.
Aniccadassanena hi alobho hoti, dukkhadassanena adoso, anattadassanena amoho.
For alobha arises from the insight into impermanence; adosa from the insight into suffering; amoha from the insight into non-self.
Với sự thấy vô thường, có vô tham; với sự thấy khổ, có vô sân; với sự thấy vô ngã, có vô si.
Ko hi nāma ‘aniccamida’nti sammā ñatvā tassatthāya pihaṃ uppādeyya, saṅkhāre vā ‘dukkha’nti jānanto aparampi accantatikhiṇaṃ kodhadukkhaṃ uppādeyya, attasuññatañca bujjhitvā puna sammohaṃ āpajjeyyā’’ti.
Who, indeed, having rightly known, 'This is impermanent,' would arouse craving for it? Or, knowing formations to be 'suffering,' would arouse another extremely sharp suffering of anger? Or, having understood the emptiness of self, would fall into delusion again?"
Ai mà sau khi đã hiểu đúng đắn rằng ‘cái này là vô thường’ lại còn phát sinh sự khao khát vì nó? Hoặc ai mà biết các hành là ‘khổ’ lại còn phát sinh khổ đau sân hận cực kỳ mãnh liệt khác? Hoặc ai mà sau khi đã giác ngộ sự trống rỗng của tự ngã lại còn rơi vào si mê nữa?”
Idāni te ajjhāsaye pāḷiyāva vibhāvetuṃ ‘‘yathāhā’’tiādi vuttaṃ.
Now, to elaborate on those dispositions using only the Pali, the phrase "As it has been said" and so on, was uttered.
Bây giờ, để giải thích rõ hơn những tâm ý đó bằng chính kinh văn (pāḷi), câu yathāhā (như đã nói) v.v. đã được đề cập.
Tattha chāti gaṇanaparicchedo.
Therein, "six" (chā) is a numerical designation.
Trong đó, cha (sáu) là một từ chỉ sự phân loại theo số lượng.
Ajjhāsayāti paricchinnadhammanidassanaṃ.
"Dispositions" (ajjhāsayā) is an indication of the discriminated states.
Ajjhāsayā (các tâm ý) là một từ chỉ rõ các pháp đã được phân loại.
Ubhayaṃ pana ekajjhaṃ katvā chabbidhā ajjhāsayāti attho.
Combining both, the meaning is that there are six types of dispositions.
Tuy nhiên, khi gộp cả hai lại, có nghĩa là có sáu loại tâm ý (chabbidhā ajjhāsayā).
Bodhisattāti bujjhanakasattā, bodhiyā vā niyatabhāvena sattā laggā, adhimuttā tanninnā tappoṇāti attho.
"Bodhisattas" (Bodhisattā) are beings who will awaken; or, by virtue of their certain attachment to enlightenment (bodhi), they are devoted, inclined, and bent towards it.
Bodhisattā (các vị Bồ Tát) có nghĩa là những chúng sinh sẽ giác ngộ (bujjhanakasattā), hoặc những chúng sinh đã được xác định chắc chắn (niyatabhāvena sattā) và dính mắc vào sự giác ngộ (bodhi), những người có khuynh hướng (adhimutta), hướng về (tanninna), và nghiêng về (tappoṇa) nó.
Bodhiparipākāya saṃvattantīti yathābhinīhāraṃ attanā pattabbabodhiyā paripācanāya bhavanti.
"Conduce to the maturation of enlightenment" (Bodhiparipākāya saṃvattanti) means they lead to the ripening of the enlightenment to be attained by oneself, according to one's aspiration.
Bodhiparipākāya saṃvattanti (hướng đến sự viên mãn của giác ngộ) có nghĩa là chúng trở thành nhân để làm cho sự giác ngộ mà họ phải đạt được theo lời nguyện (abhinīhāra) của họ trở nên viên mãn.
Alobhajjhāsayāti alubbhanākārena pavattaajjhāsayā, ādito ‘‘kathaṃ nu kho mayaṃ sabbattha, sabbadā ca aluddhā eva hessāmā’’ti, majjhe ca alubbhanavaseneva, pacchā ca tasseva rocanavasena pavattaajjhāsayā.
"Disposition of non-greed" (Alobhajjhāsayā) refers to a disposition that arises in the mode of non-greed: from the beginning, thinking "How shall we always and everywhere be free from greed?", and in the middle, by the very act of non-greed, and at the end, by delighting in that same non-greed.
Alobhajjhāsayā (tâm ý vô tham) là những tâm ý hoạt động theo cách không tham lam, tức là ngay từ đầu đã có tâm ý như “làm sao chúng ta có thể luôn luôn không tham lam ở mọi nơi, mọi lúc?”, và ở giữa cũng chỉ theo cách không tham lam, và sau cùng cũng theo cách chấp nhận điều đó.
Lobhe dosadassāvinoti lubbhanalakkhaṇe lobhe sabbappakārena ādīnavadassāvino.
Lobhe dosadassāvino means seeing the danger in all aspects of lobha, which is characterized by clinging.
Lobhe dosadassāvino có nghĩa là thấy rõ tai hại trong sự tham ái, tức là sự tham ái có đặc tính là ham muốn, thấy rõ tai hại bằng mọi cách.
Idaṃ tassa ajjhāsayassa ekadesato brūhanākāradassanaṃ.
This shows a partial development of his inclination.
Đây là sự trình bày một phần cách phát triển của ý chí đó.
Lobhe hi ādīnavaṃ, alobhe ca ānisaṃsaṃ passantassa alobhajjhāsayo parivaḍḍhati, svāyaṃ tattha ādīnavānisaṃsadassanavidhi vibhāvitoyeva.
For one who sees the danger in lobha and the benefit in alobha, the inclination towards alobha increases. Thus, the method of seeing danger and benefit in that regard has been explained.
Thật vậy, khi người ta thấy tai hại trong tham ái và lợi ích trong vô tham, thì ý chí vô tham sẽ tăng trưởng. Phương pháp thấy rõ tai hại và lợi ích ở đó đã được trình bày.
Sesapadesupi iminā nayena attho veditabbo.
The meaning in the remaining passages should also be understood in this way.
Trong các phần còn lại cũng vậy, ý nghĩa nên được hiểu theo cách này.
Ayaṃ pana viseso – nekkhammanti idha pabbajjā.
However, there is this distinction: nekkhammaṃ here refers to going forth into homelessness (pabbajjā).
Tuy nhiên, đây là một điểm đặc biệt – nekkhamma (xuất ly) ở đây là sự xuất gia.
Paviveko tadaṅgaviveko, vikkhambhanaviveko, kāyaviveko, cittaviveko ca.
Paviveko is detachment by way of specific components (tadaṅgaviveka), detachment by suppression (vikkhambhanaviveka), physical seclusion (kāyaviveka), and mental seclusion (cittaviveka).
Paviveko (viễn ly) là tadaṅgaviveko (viễn ly từng phần), vikkhambhanaviveko (viễn ly trấn áp), kāyaviveko (thân viễn ly) và cittaviveko (tâm viễn ly).
Nissaraṇaṃ nibbānaṃ.
Nissaraṇaṃ is Nibbāna.
Nissaraṇaṃ (xuất ly) là Nibbāna.
Sabbabhavagatīsūti sabbesu bhavesu, sabbāsu ca gatīsu.
Sabbabhavagatīsū means in all existences and in all destinations.
Sabbabhavagatīsū có nghĩa là trong tất cả các cõi hữu và trong tất cả các cảnh giới.
Tadadhimuttatāyāti yadatthaṃ bhāvanānuyogo, yadatthā ca pabbajjā, tadadhimuttena.
Tadadhimuttatāya means being inclined towards that*, which is the purpose of the practice of meditation and the purpose of going forth into homelessness.
Tadadhimuttatāyā có nghĩa là với sự thiên về điều đó, vì mục đích đó mà có sự chuyên cần tu tập, và vì mục đích đó mà có sự xuất gia.
Tenevāha ‘‘samādhādhimuttenā’’tiādi.
Therefore, it is said, "samādhādhimuttena" and so on.
Chính vì thế mà nói “samādhādhimuttena” (thiên về định), v.v.
50. ‘‘Kiṃ caritosī’’ti pucchito sace ‘‘na jānāmī’’ti vadeyya, ‘‘ke vā te dhammā bahulaṃ samudācarantī’’ti pucchitabbo.
50. If, when asked "How do you conduct yourself?" (Kiṃ caritosī), he should say, "I do not know," then he should be asked, "Which states of mind frequently manifest in you?"
50. Nếu được hỏi “Kiṃ caritosī” (ông đã thực hành điều gì?) mà trả lời “na jānāmi” (tôi không biết), thì phải hỏi tiếp “ke vā te dhammā bahulaṃ samudācarantī” (hay những pháp nào thường xuyên hiện hành nơi ông?).
Kiṃ vāti kiṃ asubhaṃ vā anussatiṭṭhānaṃ vā aññaṃ vā.
Kiṃ vā means what asubha, or what meditation subject (anussatiṭṭhānaṃ), or what else?
Kiṃ vā có nghĩa là điều gì, đó là bất tịnh (asubha) hay đề mục niệm (anussatiṭṭhāna) hay điều gì khác.
Kiṃ te manasi karoto phāsu hotīti cittassa ekaggabhāvena sukhaṃ hoti.
Kiṃ te manasi karoto phāsu hotī means, "Does it become comfortable for your mind to be one-pointed?"
Kiṃ te manasi karoto phāsu hotī có nghĩa là tâm có được sự an lạc do nhất tâm không?
Cittaṃ namatīti pakatiyāva abhirativasena namati.
Cittaṃ namatī means, "Does the mind naturally incline with delight?"
Cittaṃ namatī có nghĩa là tâm có khuynh hướng tự nhiên hướng về sự hoan hỷ không?
Evamādīhīti ādi-saddena iriyāpathādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
The word ādi in evamādīhi (and so on) should be understood to include postures (iriyāpatha) and so forth.
Evamādīhī – với từ “ādi” (v.v.) phải hiểu là bao gồm các oai nghi, v.v.
Tepi hi na sabbassa ekaṃsato byabhicārino eva.
Indeed, these are not unequivocally unvarying for everyone.
Vì những điều đó không phải lúc nào cũng hoàn toàn không thay đổi đối với tất cả mọi người.
Tathā hi samudācāro pucchitabbo vutto.
Thus, the manifestation of conduct (samudācāro) was said to be a matter for questioning.
Thật vậy, đã nói rằng cần phải hỏi về sự thực hành thường xuyên.
‘‘Asukañca asukañca manasikāravidhiṃ katipayadivasaṃ anuyuñjāhī’’ti ca vattabbo.
And he should be told, "Practice such and such a method of mental application (manasikāra) for a few days."
Và cũng phải nói rằng: “Hãy thực hành phương pháp tác ý này và phương pháp tác ý kia trong vài ngày.”
‘‘Pakatiyā uggahitakammaṭṭhānassā’’ti idaṃ yaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetukāmo, tattha sajjhāyavasena vā manasikāravasena vā kataparicayaṃ sandhāya vuttaṃ.
The phrase "pakatiyā uggahitakammaṭṭhānassā" refers to a meditation subject that one wishes to take up, regarding which one has already established familiarity through recitation or mental application.
“Pakatiyā uggahitakammaṭṭhānassā” (đối với người đã học đề mục thiền một cách tự nhiên) – điều này được nói để chỉ người đã quen thuộc với đề mục thiền mà mình muốn học, hoặc bằng cách tụng đọc hoặc bằng cách tác ý.
Ekaṃ dve nisajjānīti ekaṃ vā dve vā uṇhāsanāni.
Ekaṃ dve nisajjānī means one or two sittings (sessions).
Ekaṃ dve nisajjānī (một hoặc hai chỗ ngồi) có nghĩa là một hoặc hai chỗ ngồi ấm.
Sajjhāyaṃ kāretvā attano sammukhāva adhīyāpetvā dātabbaṃ, so ce aññattha gantukāmoti adhippāyo.
Sajjhāyaṃ kāretvā means having him recite it in one's presence, then it should be dātabbaṃ (given). This implies if he wishes to go elsewhere.
Sajjhāyaṃ kāretvā (sau khi đã cho tụng đọc) – sau khi đã cho học thuộc lòng ngay trước mặt mình, dātabbaṃ (phải trao cho), ý là nếu vị ấy muốn đi nơi khác.
Tenāha ‘‘santike vasantassā’’ti.
That is why it is said, "santike vasantassā" (for one who lives nearby).
Chính vì thế mà nói “santike vasantassā” (đối với người sống gần).
Āgatāgatakkhaṇe kathetabbaṃ, pavattiṃ sutvāti adhippāyo.
Āgatāgatakkhaṇe kathetabbaṃ means, "it should be told at every coming moment," which implies after hearing his progress.
Āgatāgatakkhaṇe kathetabbaṃ (phải nói vào mỗi khi đến) – ý là sau khi nghe tin tức.
Pathavīkasiṇanti pathavīkasiṇakammaṭṭhānaṃ.
Pathavīkasiṇaṃ means the earth-kasiṇa meditation subject.
Pathavīkasiṇaṃ là đề mục thiền đất (pathavīkasiṇa).
Katassāti katassa kasiṇassa.
Katassā means of the kasiṇa that has been made.
Katassā có nghĩa là của kasiṇa đã được làm.
Taṃ taṃ ākāranti ācariyena kammaṭṭhāne vuccamāne padapadatthādhippāyaopammādikaṃ attano ñāṇassa paccupaṭṭhitaṃ taṃ taṃ ākāraṃ, yaṃ yaṃ nimittanti vuttaṃ.
Taṃ taṃ ākāraṃ means that particular aspect, that particular sign (nimitta), that arises in one's knowledge regarding the meaning, intent, analogy, and so forth of each word when the teacher explains the meditation subject.
Taṃ taṃ ākāraṃ (cái tướng đó, cái tướng đó) có nghĩa là cái tướng đó, cái tướng đó xuất hiện trong trí tuệ của mình, như ý nghĩa của từng từ, ý nghĩa chính, ví dụ, v.v., khi vị thầy giảng về đề mục thiền, tức là cái nimitta (tướng) này, cái nimitta kia đã được nói đến.
Upanibandhitvāti upanetvā nibaddhaṃ viya katvā, hadaye ṭhapetvā apamussantaṃ katvāti attho.
Upanibandhitvā means having grasped it closely, having established it as if bound in the heart, making sure not to forget it.
Upanibandhitvā có nghĩa là như thể đã mang đến và buộc chặt, tức là giữ trong lòng và không quên.
Evaṃ suṭṭhu upaṭṭhitassatitāya nimittaṃ gahetvā tattha sampajānakāritāya sakkaccaṃ suṇantena.
Evaṃ means, thus, with well-established mindfulness, nimittaṃ gahetvā means taking the sign, and with perfect comprehension in that, sakkaccaṃ suṇantena means listening attentively.
Evaṃ (như vậy) – với tâm niệm được an trú vững chắc, nimittaṃ gahetvā (nắm giữ tướng), và sakkaccaṃ suṇantena (lắng nghe một cách cẩn trọng) với sự hiểu biết rõ ràng về điều đó.
Tanti taṃ yathāvuttaṃ suggahitaṃ nissāya.
Taṃ means depending on that well-grasped* as described.
Taṃ (cái đó) – nương vào cái đã được nắm giữ vững chắc như đã nói.
Itarassāti tathā agaṇhantassa.
Itarassā means for one who does not grasp it in that way.
Itarassā (đối với người khác) – đối với người không nắm giữ như vậy.
Sabbākārenāti kassacipi pakārassa tattha asesitattā vuttaṃ.
Sabbākārenā is stated because no aspect whatsoever is left out in that regard.
Sabbākārenā (bằng mọi cách) được nói vì không có bất kỳ khía cạnh nào bị bỏ sót ở đó.