76. Lakkhaṭṭhāne ṭhitaṃ sarena vālaṃ vijjhatīti vālavedhī.
76. One who pierces a hair with an arrow while standing at a target is called a hair-piercer (vālavedhī).
76. Người bắn tóc là người bắn một sợi tóc bằng mũi tên ở vị trí mục tiêu.
Idha pana anekadhā bhinnassa vālassa aṃsuṃ vijjhanto ‘‘vālavedhī’’ti adhippeto.
But here, a "hair-piercer" is meant to be an archer who can pierce a strand of hair that has been split many ways.
Tuy nhiên, ở đây, người bắn tóc được hiểu là người bắn một sợi tóc đã được chia thành nhiều phần.
Tena vālavedhinā.
Tena vālavedhinā means by that archer.
Tena vālavedhinā (Bởi người bắn tóc đó).
Sūdenāti bhattakārena.
Sūdenā means by a cook.
Sūdenā (Bởi người đầu bếp) có nghĩa là: bởi người nấu cơm.
‘‘Ākārā pariggahetabbā’’ti saṅkhepato vuttamatthaṃ vivarituṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ.
The passage starting with “Yathā hī” is stated to elaborate on the meaning concisely expressed as “ākārā pariggahetabbā” (the aspects should be discerned).
Để giải thích ý nghĩa đã được trình bày tóm tắt trong câu “Ākārā pariggahetabbā” (Các phương diện nên được nắm giữ), nên đã nói “Yathā hī” (Như là) v.v.
Tattha sukusaloti suṭṭhu cheko.
There, sukusalo means very skillful.
Trong đó, sukusalo (rất khéo léo) có nghĩa là: rất thành thạo.
Dhanuggahoti issāso.
Dhanuggaho means an archer.
Dhanuggaho (cung thủ) có nghĩa là: người bắn cung.
Kammanti yogyaṃ.
Kamma means suitable (work).
Kamma (việc làm) có nghĩa là: phù hợp.
Akkantapadānanti vijjhanakāle akkamanavasena pavattapadānaṃ.
Akkantapadānaṃ means the footsteps made by treading at the time of shooting.
Akkantapadāna (những bước chân đã đặt) có nghĩa là: những bước chân được thực hiện bằng cách dẫm lên trong khi bắn.
Ākāranti dhanujiyāsarānaṃ gahitākāraṃ.
Ākāra means the manner of holding the bow, string, and arrows.
Ākāra (phương diện) có nghĩa là: cách cầm cung, dây cung và mũi tên.
Pariggaṇheyyāti upadhāreyya.
Pariggaṇheyyā means he should discern.
Pariggaṇheyyā (nên ghi nhớ) có nghĩa là: nên ghi nhớ.
Bhojanasappāyādayoti ādi-saddo avuttākārānampi saṅgāhako daṭṭhabbo.
In bhojanasappāyādayo, the term ādi should be understood as including unstated aspects as well.
Bhojanasappāyādayo (những điều thích hợp cho bữa ăn, v.v.) – từ ādi (v.v.) nên được hiểu là bao gồm cả những phương diện không được nói đến.
Tena utubhāvanānimittādīnampi pariggaṇhanaṃ vuttaṃ hoti.
By this, the discernment of conditions such as temperature, mental development (bhāvanā), and the nimitta is also mentioned.
Với điều đó, việc ghi nhớ các dấu hiệu như sự thích nghi với khí hậu, v.v. cũng được nói đến.
Tasminti tasmiṃ taruṇasamādhimhi.
Tasmiṃ means in that nascent samādhi.
Tasmiṃ (Trong đó) có nghĩa là: trong taruṇasamādhi (định non) đó.
Bhattāranti sāminaṃ, bhattavetanādīhi posakanti attho.
Bhattāraṃ means the master, meaning the one who provides sustenance with food, wages, etc.
Bhattāraṃ (người chủ) có nghĩa là: chủ nhân, tức là người nuôi dưỡng bằng cơm, tiền lương, v.v.
Parivisantoti bhojento.
Parivisanto means serving food.
Parivisanto (trong khi phục vụ) có nghĩa là: trong khi cho ăn.
Tassa ruccitvā bhuñjanākāraṃ sallakkhetvā tassa upanāmentoti yojanā.
The connection is: discerning the manner in which he relishes and eats, he offers it to him.
Sự kết nối là: quan sát cách người đó ăn uống một cách thích thú, rồi dâng lên cho người đó.
Ayampi yogī.
Ayampi means this yogi.
Ayampi (Vị này cũng vậy) là: vị yogī này.
Adhigatakkhaṇe bhojanādayo ākāreti pubbe jhānassa adhigatakkhaṇe kiccasādhake bhojanādigate ākāre.
Adhigatakkhaṇe bhojanādayo ākāre means the aspects related to food, etc., which were conducive to success at the moment of attaining jhāna earlier.
Adhigatakkhaṇe bhojanādayo ākāre (các phương diện như bữa ăn, v.v. tại thời điểm đạt được) có nghĩa là: các phương diện liên quan đến bữa ăn, v.v. hữu ích tại thời điểm đạt được jhāna trước đó.
Gahetvāti pariggahetvā sallakkhetvā.
Gahetvā means having grasped, having discerned.
Gahetvā (nắm giữ) có nghĩa là: nắm giữ, ghi nhớ.
Naṭṭhe naṭṭhe samādhimhi punappunaṃ appanāya.
When samādhi is naṭṭhe naṭṭhe (lost again and again), for punappunaṃ appanāya (repeated absorption).
Naṭṭhe naṭṭhe (mỗi khi mất đi) có nghĩa là: mỗi khi samādhi mất đi, punappunaṃ appanāya (để nhập lại nhiều lần).
Mahānasavijjāparicayena paṇḍito.
Paṇḍito means wise, due to his skill in culinary arts.
Paṇḍito (người trí) là: do sự thành thạo trong nghệ thuật nấu ăn.
Tattha visadañāṇatāya byatto.
There, byatto means skilled, due to his clear wisdom in those culinary arts.
Ở đó, byatto (thông minh) là: do có trí tuệ trong sáng.
Ṭhānuppattikakaosallayogena kusalo.
Kusalo means proficient, due to his expertise in arising opportunities.
Kusalo (khéo léo) là: do sự khéo léo phù hợp với hoàn cảnh.
Nānaccayehīti nānaccayehi nānāsabhāvehi, nānārasehīti attho.
Nānaccayehī means with various mixtures, with various characteristics, with various tastes. This is the meaning.
Nānaccayehī (với nhiều loại khác nhau) có nghĩa là: với nhiều loại khác nhau, với nhiều hương vị khác nhau.
Tenāha ‘‘ambilaggehī’’tiādi.
Therefore, it says ‘‘ambilaggehī’’ and so on.
Do đó, đã nói “ambilaggehī” (với những vị chua, v.v.).
Sūpehīti byañjanehi.
Sūpehī means with curries.
Sūpehī (với các món canh) có nghĩa là: với các món ăn kèm.
Ambilaggehīti ambilakoṭṭhāsehi, ye vā ambilarasā hutvā aggabhūtā, tehi caturambilādimissehi.
Ambilaggehī means with sour ingredients, or with those dishes that are chief in sour taste, mixed with four sour tastes, and so on.
Ambilaggehī (với những vị chua) có nghĩa là: với những phần chua, hoặc những món ăn có vị chua là chủ yếu, trộn lẫn với bốn vị chua, v.v.
Esa nayo tittakaggādīsupi.
The same method applies to tittakaggā and so on.
Cách giải thích này cũng áp dụng cho tittakaggā (vị đắng), v.v.
Khārikehīti vātiṅgaṇakaḷīrādimissehi.
Khārikehī means with mixtures of brinjal, bamboo shoots, and so on.
Khārikehī (với các món mặn) có nghĩa là: với các món trộn lẫn như cà tím, măng, v.v.
Nimittanti ākāraṃ ruccanavasena bhuñjanākāraṃ.
Nimitta means the aspect, the manner of eating according to what is pleasing.
Nimittaṃ (dấu hiệu) có nghĩa là: phương cách ăn uống theo sở thích.
Uggaṇhātīti uparūpari gaṇhāti upadhāreti.
Uggaṇhātī means he takes up repeatedly, he discerns.
Uggaṇhātī (ghi nhớ) có nghĩa là: ghi nhớ liên tục, ghi nhớ kỹ càng.
Imassa vā sūpeyyassa atthāya hatthaṃ abhiharati.
Or, for the sake of this curry, he abhiharati (extends) his hand.
Hoặc abhiharati (đưa đến) bàn tay vì món canh này.
Abhihārānanti abhimukhena haritabbānaṃ paṇṇākārānaṃ, pūjābhihārānaṃ vā.
Abhihārāna means of offerings to be presented directly, or of offerings of veneration.
Abhihārānaṃ (của những món quà) có nghĩa là: của những món quà nên được dâng lên, hoặc của những món quà cúng dường.
Nimittaṃ uggaṇhātīti ‘‘evaṃ me cittaṃ samāhitaṃ ahosī’’ti nimittaṃ gaṇhāti sallakkheti.
Nimittaṃ uggaṇhātī means he grasps or discerns the sign (nimitta), thinking, "Thus my mind was concentrated."
Nimittaṃ uggaṇhātī (ghi nhớ dấu hiệu) có nghĩa là: ghi nhớ dấu hiệu, tức là “tâm tôi đã định tĩnh như thế này”.
Samādhiparipanthānanti samādhissa paripanthabhūtānaṃ.
Samādhiparipanthāna means of things that are obstacles to samādhi.
Samādhiparipanthānaṃ (của những chướng ngại đối với samādhi) có nghĩa là: của những chướng ngại đối với samādhi.
Dhammānanti kāmacchandādinīvaraṇadhammānaṃ.
Dhammāna means of the hindrances such as sensual desire.
Dhammānaṃ (của các pháp) có nghĩa là: của các pháp nīvaraṇa (triền cái) như kāmacchanda (dục ái), v.v.
Suvisodhitattāti suṭṭhu visodhitattā, vikkhambhanavaseneva sammadeva pahīnattāti attho.
Suvisodhitattā means due to being well-purified, meaning due to being perfectly abandoned by way of suppression.
Suvisodhitattā (do đã được thanh lọc kỹ lưỡng) có nghĩa là: do đã được thanh lọc rất kỹ lưỡng, tức là do đã được loại bỏ hoàn toàn bằng cách đẩy lùi.
Kāmādīnavapaccavekkhaṇādīhīti ādi-saddena asubhamanasikāranekkhammānisaṃsapaccavekkhaṇādīni saṅgaṇhāti.
By the term ādi in kāmādīnavapaccavekkhaṇādīhi, contemplations such as impure attention and the advantages of renunciation are included.
Kāmādīnavapaccavekkhaṇādīhī (bằng sự quán xét sự nguy hiểm của dục, v.v.) – từ ādi (v.v.) bao gồm sự tác ý về sự bất tịnh, sự quán xét lợi ích của sự xuất ly, v.v.
Nekkhammaguṇadassanenāpi hi tassa vibandhabhūte kāmacchande ādīnavo visesato pākaṭo hotīti.
For, by seeing the virtues of renunciation, the danger in sensual desire, which is an impediment to it, becomes especially clear.
Vì khi thấy được lợi ích của sự xuất ly, sự nguy hiểm của kāmacchanda (dục ái), vốn là chướng ngại của nó, sẽ trở nên rõ ràng hơn.
Kāyaduṭṭhullanti kāyadarathaṃ sāraddhakāyataṃ.
Kāyaduṭṭhullaṃ means bodily fatigue, agitation of the body.
Kāyaduṭṭhullaṃ (sự thô tháo của thân) có nghĩa là: sự khó chịu của thân, sự bồn chồn của thân.
Tena kāyacittānaṃ sārambhanimittassa byāpādanīvaraṇassa na visodhanamāha.
By this, it does not mean the purification of the hindrance of ill-will, which is the cause of agitation of body and mind.
Với điều đó, nó nói về sự không thanh lọc byāpādanīvaraṇa (triền cái sân hận), nguyên nhân của sự bồn chồn của thân và tâm.
Ārambhadhātumanasikārādīti ādi-saddena vīriyasambojjhaṅganimittānaṃ, ālokasaññādīnañca saṅgaho daṭṭhabbo.
In ārambhadhātumanasikārādī, the term ādi should be understood as including the conditions for the energy enlightenment factor, and also light-perception, etc.
Ārambhadhātumanasikārādī (sự tác ý về các yếu tố khởi đầu, v.v.) – từ ādi (v.v.) nên được hiểu là bao gồm các dấu hiệu của vīriyasambojjhaṅga (giác chi tinh tấn), ālokasaññā (tưởng ánh sáng), v.v.
Samathanimittamanasikārādīti ādi-saddena samādhisambojjhaṅgaṭṭhāniyānaṃ dhammānaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
In samathanimittamanasikārādī, the term ādi should be understood as including the dhammas that are in the position of the concentration enlightenment factor.
Samathanimittamanasikārādī (sự tác ý về dấu hiệu an tịnh, v.v.) – từ ādi (v.v.) nên được hiểu là bao gồm các pháp tương đương với samādhisambojjhaṅga (giác chi định).
Aññepi samādhiparipantheti vicikicchāṭṭhāniye, madamānādike ca sandhāyāha.
Aññepi samādhiparipanthe refers to what is in the position of doubt, and also to conceit, pride, and so on.
Aññepi samādhiparipanthe (những chướng ngại khác đối với samādhi) – điều này được nói đến để chỉ vicikicchā (hoài nghi) và madamānādika (kiêu mạn, v.v.).
Āsayanti vasanakasusiraṃ.
Āsaya means a dwelling place, a cave.
Āsayaṃ (nơi trú ẩn) có nghĩa là: hang động làm nơi ở.
Suparisuddhanti āsaṅkanīyattābhāvena suṭṭhu parisuddhaṃ.
Suparisuddha means exceedingly pure, due to the absence of anything to be suspected.
Suparisuddhaṃ (rất thanh tịnh) có nghĩa là: rất thanh tịnh do không có điều gì đáng nghi ngờ.
Etthāha – nanu cāyaṃ pageva kāmādīnavaṃ paccavekkhitvā samathapaṭipadaṃ paṭipanno upacārakkhaṇeyeva jhānena nīvaraṇāni vikkhambhitāni, atha kasmā puna kāmādīnavapaccavekkhaṇādi gahitanti?
Here, it is asked: “Did not this meditator already contemplate the danger in sensual pleasures and embark on the path of serenity, and were not the hindrances suppressed by jhāna at the very moment of access concentration? Why then is the contemplation of the danger in sensual pleasures, and so on, mentioned again?”
Ở đây, có người hỏi: Chẳng phải vị này đã quán xét sự nguy hiểm của dục, v.v. từ trước và đã thực hành con đường an tịnh, và các nīvaraṇa (triền cái) đã bị đẩy lùi bởi jhāna ngay tại thời điểm upacāra (cận định) sao? Vậy tại sao lại nói đến sự quán xét sự nguy hiểm của dục, v.v. một lần nữa?
Saccametaṃ.
This is true.
Điều đó là đúng.
Taṃ pana pahānamattanti jhānassa ciraṭṭhitiyā atisayapahānatthaṃ puna gahitaṃ.
However, that suppression was merely a partial abandoning. Therefore, it is mentioned again for the sake of long duration of jhāna and for extraordinary abandonment.
Tuy nhiên, sự loại bỏ đó chỉ là sự loại bỏ thông thường; nó được nói đến một lần nữa để loại bỏ một cách triệt để hơn, nhằm giúp jhāna tồn tại lâu dài.
Cittabhāvanāvepullatthanti samādhibhāvanāya vipulabhāvāya.
Cittabhāvanāvepullattha means for the sake of the expansiveness of the development of samādhi.
Cittabhāvanāvepullatthaṃ (vì sự rộng lớn của sự phát triển tâm) có nghĩa là: vì sự rộng lớn của sự phát triển samādhi.
Yathā hi bhāvanāvasena nimittassa uppatti, evamassa bhāvanāvaseneva vaḍḍhanampi.
For just as the nimitta arises by way of development, so too its growth comes about by way of development.
Quả thật, cũng như sự xuất hiện của nimitta (tướng) tùy thuộc vào sự phát triển, thì sự tăng trưởng của nó cũng tùy thuộc vào sự phát triển.
Tasmā ekaṅgulādivasena nimittaṃ vaḍḍhentassa punappunaṃ bahulīkārena jhānaṃ bhāvanāpi vuddhiṃ viruḷhiṃ vepullaṃ āpajjati.
Therefore, for one who expands the nimitta by increments of one finger-breadth, and so on, the repeated and extensive development of jhāna also attains growth, proliferation, and expansiveness.
Do đó, khi một người tăng trưởng nimitta theo từng ngón tay, v.v., thì sự phát triển jhāna lặp đi lặp lại nhiều lần cũng đạt được sự tăng trưởng, sự phát triển và sự rộng lớn.
Tena vuttaṃ ‘‘cittabhāvanāvepullatthañca yathāladdhaṃ paṭibhāganimittaṃ vaḍḍhetabba’’nti.
Thus it is said: “The attained counterpart nimitta should be expanded for the sake of the mind's development and expansiveness.”
Vì vậy, đã nói “cittabhāvanāvepullatthañca yathāladdhaṃ paṭibhāganimittaṃ vaḍḍhetabba” (và để cho sự phát triển của tâm trở nên rộng lớn, paṭibhāganimitta (tướng đối phần) đã đạt được nên được tăng trưởng).
Tassāti paṭibhāganimittassa.
Tassā refers to that counterpart nimitta.
Tassā (của nó) có nghĩa là: của paṭibhāganimitta.
77. Tatrāti sāmiatthe bhummavacanaṃ, tassāti attho.
77. Tatrā is a locative case used in the sense of the genitive case (sāmiatthe), meaning "of that" (tassa).
77. Tatrā (trong đó) là một từ ở vị trí sở hữu cách, có nghĩa là: của nó.
Avaḍḍhetvāti yathā kumbhakāro mattikāya pattaṃ karonto paṭhamaṃ aparicchinditvāva pattaṃ vaḍḍheti, evaṃ pattavaḍḍhanayogena pattavaḍḍhanayuttiyā avaḍḍhetvā pūvikassa pūvavaḍḍhanaṃ.
Without expanding it: just as a potter making a bowl with clay first expands the bowl without delimiting it, in the same way, by the method of expanding a bowl, without expanding it, it is the expansion of a pastry by a pastry maker.
Avaḍḍhetvā (không tăng trưởng) có nghĩa là, giống như người thợ gốm khi làm bát bằng đất sét, ban đầu không phân định mà cứ làm cho bát lớn lên, thì cũng vậy, pūvavaḍḍhanaṃ (sự làm bánh lớn lên) của người thợ làm bánh là pattavaḍḍhanayogena (theo cách làm cho bát lớn lên) mà không phân định.
Bhattassa upari bhattapakkhipanaṃ bhattavaḍḍhanaṃ.
Putting rice on top of rice is rice expansion.
Việc thêm cơm lên trên cơm là bhattavaḍḍhanaṃ (sự làm cơm lớn lên).
Vatthassa tintassa añchanādi dussavaḍḍhanaṃ.
Pulling a wet cloth, etc., is cloth expansion.
Việc kéo căng vải ướt, v.v., là dussavaḍḍhanaṃ (sự làm vải lớn lên).
Paccekaṃ yoga-saddo yojetabbo.
The word yoga should be applied to each separately.
Từ yoga (cách) phải được ghép vào từng cái một.
Aparicchinditvā na vaḍḍhetabbaṃ saparicchede eva bhāvanāpavattito.
It should not be expanded without delimitation, because the development (bhāvanā) occurs only within a delimited scope.
Không nên tăng trưởng mà không phân định, vì sự phát triển của thiền định chỉ xảy ra trong phạm vi được phân định.
Tathā hi vuttaṃ ‘‘sāntake no anantake’’ti (visuddhi. 1.55).
Thus it is said: "within the bounded, not within the unbounded."
Như đã nói: “Trong cái có giới hạn, không phải trong cái vô hạn” (Visuddhimagga 1.55).
Pabbateyyāti pabbate bahulacārinī.
Pabbateyyāti means one who frequently roams in the mountains.
Pabbateyyā (thuộc về núi) có nghĩa là thường xuyên đi lại trên núi.
Akhettaññūti agocaraññū.
Akhettaññūti means one who does not know the proper range of activity.
Akhettaññū (không biết địa bàn) có nghĩa là không biết phạm vi hoạt động.
Samādhiparipanthānaṃ visodhanānabhiññātāya bālo.
He is foolish due to not knowing how to purify the obstacles to samādhi.
Bālo (người ngu) vì không biết cách thanh lọc những chướng ngại của định.
Jhānassa paguṇabhāvāpādanaveyyattiyassa abhāvena abyatto.
He is unskilled due to the absence of proficiency in making the jhāna well-practiced.
Abyatto (không khéo léo) vì không có sự tinh thông trong việc làm cho thiền định trở nên thuần thục.
Uparijhānassa padaṭṭhānabhāvānavabodhena akhettaññū.
He is ignorant of the field due to not understanding the upper jhāna as a proximate cause.
Akhettaññū (không biết địa bàn) vì không nhận thức được trạng thái nền tảng của thiền định cao hơn.
Sabbathāpi samāpattikosallābhāvena akusalo.
In every way, he is unskilful due to the absence of skill in attainment.
Akusalo (không thiện xảo) vì hoàn toàn không có sự khéo léo trong việc nhập định.
Samādhinimittassa vā anāsevanāya bālo.
Or he is foolish due to not cultivating the sign of samādhi.
Hoặc bālo (người ngu) vì không thực hành tướng định.
Abhāvanāya abyatto.
He is unskilled due to not developing it.
Abyatto (không khéo léo) vì không tu tập.
Abahulīkārena akhettaññū.
He is ignorant of the field due to not cultivating it repeatedly.
Akhettaññū (không biết địa bàn) vì không thực hành nhiều.
Sammadeva anadhiṭṭhānato akusaloti yojetabbaṃ.
He is unskilful due to not firmly establishing it properly, thus it should be understood.
Akusalo (không thiện xảo) vì không an trú đúng đắn, nên phải ghép vào như vậy.
Ubhato bhaṭṭhoti ubhayato jhānato bhaṭṭho.
Fallen from both means fallen from both jhānas.
Ubhato bhaṭṭho (rớt cả hai) có nghĩa là rớt khỏi cả hai thiền định.
So hi appaguṇatāya na suppatiṭṭhitatāya saussāhopi vināsato, asāmatthiyato ca jhānadvayato parihīno.
Even though he strives, he perishes due to lack of practice and instability, and he is deprived of both jhānas due to inability to attain the second jhāna.
Người ấy, do không thuần thục và không an trú vững chắc, dù có tinh tấn cũng bị hủy hoại, và do không có khả năng nên bị mất cả hai thiền định.
Ciṇṇavasināti āsevitavasinā.
Ciṇṇavasināti means one who has practiced mastery.
Ciṇṇavasinā (người đã thực hành sự thuần thục) có nghĩa là người đã thuần thục.
78. Vasanaṃ vasīti dhātuniddesatāya kiriyāniddesoti adhippāyenāha ‘‘vasiyo’’ti, yathāruci pavattiyoti attho.
78. "Vasanaṃ vasīti" (dwelling is mastery) means to dwell according to one's wish, so he says "vasiyo" (masteries), intending it to be a verbal noun indicating action, as it describes the root.
‘‘Vasiyo’’ (những sự thuần thục) được nói với ý nghĩa là sự chỉ định hành động (kiriya-niddesa) theo cách chỉ định căn (dhātu-niddesa), như trong “vasanaṃ vasī” (sự thuần thục là sự ở), tức là sự diễn ra theo ý muốn.
Āvajjanāya vasī, āvajjanāvasena vā vasī āvajjanavasī.
Mastery in advertence, or mastery by way of advertence, is āvajjanavasī (mastery in advertence).
Sự thuần thục trong việc hướng tâm, hoặc sự thuần thục theo cách hướng tâm, là āvajjanavasī (sự thuần thục trong việc hướng tâm).
Jhānaṃ āvajjituṃ yattha yattha padese icchā yatthicchakaṃ.
Yatthicchakaṃ means the desire to advert to jhāna in any place one wishes.
Yatthicchakaṃ (tùy ý nơi nào) là sự mong muốn hướng tâm đến thiền định ở bất cứ nơi nào.
Yadā yadā, yasmiṃ yasmiṃ vā jhānaṅge icchā yadicchakaṃ.
Yadicchakaṃ means the desire at any time or with respect to any jhāna factor.
Yadicchakaṃ (tùy ý khi nào) là sự mong muốn (hướng tâm) vào bất cứ khi nào, hoặc vào bất cứ chi thiền nào.
Yāva yāva icchā yāvadicchakaṃ, da-kāro padasandhikaro.
Yāvadicchakaṃ means as long as one wishes; the 'da' is for euphony.
Yāvadicchakaṃ (tùy ý bao lâu) là sự mong muốn (hướng tâm) bao lâu tùy ý; âm ‘da’ là để nối từ.
‘‘Yāvā’’ti ca idaṃ bahūnaṃ javanavārānaṃ nirantaraṃ viya tathāpavattanaṃ sandhāya vuttaṃ, na ekameva.
And this "yāvā" is stated with reference to the occurrence of many impulsion-moments continuously, not just one.
Và từ ‘‘yāvā’’ này được nói để chỉ sự diễn ra liên tục của nhiều sát na tốc hành, chứ không phải chỉ một sát na.
So hi paricchinnacittakkhaṇoti.
For it (a single impulsion) is a delimited mind-moment.
Vì sát na ấy là sát na tâm có giới hạn.
Āvajjanāya dandhāyitattaṃ natthīti vuttanayena yattha katthaci ṭhāne yadā yadā yaṃ kiñci jhānaṅgaṃ āvajjentassa yathicchitaṃ kālaṃ āvajjanāya āvajjanappavattiyā dandhāyitattaṃ vitthāyitattaṃ, cirāyitattaṃ vā natthi.
There is no sluggishness in advertence, meaning that for one advertizing any jhāna factor in any place, at any time, there is no sluggishness, dullness, or delay in the occurrence of advertence, for as long as he wishes.
Āvajjanāya dandhāyitattaṃ natthī (không có sự chậm trễ trong việc hướng tâm) có nghĩa là, theo cách đã nói, khi một người hướng tâm đến bất cứ chi thiền nào, ở bất cứ nơi nào, vào bất cứ khi nào, thì không có sự chậm trễ, sự kéo dài, hoặc sự trì hoãn trong việc hướng tâm ấy, trong sự diễn ra của việc hướng tâm, trong khoảng thời gian mong muốn.
Evaṃ āvajjanavasī siddhā nāma hotīti attho.
Thus, the mastery in advertence is considered to be accomplished, that is the meaning.
Có nghĩa là, như vậy, sự thuần thục trong việc hướng tâm được thành tựu.
Sesāti vuṭṭhānaadhiṭṭhānapaccavekkhaṇāvasiyo.
The remaining are the masteries of emerging, resolving, and reviewing.
Sesā (những cái còn lại) là những sự thuần thục trong việc xuất định (vuṭṭhāna), quyết định (adhiṭṭhāna) và quán xét (paccavekkhaṇā).
Aṅgasamudāyabhāvato jhānassa jhāne āvajjanavasiṃ nipphādetukāmena paṭipāṭiyā jhānaṅgāni āvajjetabbānīti āha ‘‘paṭhamaṃ vitakkaṃ āvajjayato’’ti.
Since jhāna is a collection of factors, one who wishes to accomplish mastery in advertence concerning jhāna must advert to the jhāna factors in sequence; thus it is said, "first advert to vitakka".
Vì thiền định là một tập hợp các chi phần, nên người muốn thành tựu sự thuần thục trong việc hướng tâm đến thiền định phải hướng tâm đến các chi thiền theo thứ tự, nên đã nói ‘‘paṭhamaṃ vitakkaṃ āvajjayato’’ (khi hướng tâm đến tầm đầu tiên).
Yadipi āvajjanamevettha icchitaṃ āvajjanavasiyā adhippetattā, āvajjanāya pana uppannāya javanehi bhavitabbaṃ.
Even though advertence itself is desired here, because mastery in advertence is intended, once advertence arises, impulsion-moments must follow.
Mặc dù ở đây, chỉ có sự hướng tâm là được mong muốn, vì được đề cập trong sự thuần thục về hướng tâm, nhưng khi sự hướng tâm phát sinh, thì phải có các sát na tốc hành.
Tāni ca kho āvajjanatapparatāya cittābhinīhārassa yathāvajjitajhānaṅgārammaṇāni katipayāneva honti, na paripuṇṇānīti vuttaṃ ‘‘vitakkārammaṇāneva cattāri pañca vā javanāni javantī’’ti.
And these (impulsion-moments), due to the mind's inclination towards advertence and taking as their object the jhāna factors to which one has adverted, are only a few, not complete; thus it is said, "four or five impulsion-moments flash forth, having vitakka as their object."
Và những sát na tốc hành ấy, do sự chuyên chú vào việc hướng tâm, và do sự tập trung tâm vào đối tượng là các chi thiền đã được hướng tâm, chỉ có một vài, không đầy đủ, nên đã nói ‘‘vitakkārammaṇāneva cattāri pañca vā javanāni javantī’’ (chỉ có bốn hoặc năm sát na tốc hành chạy với tầm làm đối tượng).
Cattāri tikkhindriyassa.
Four for one with keen faculties.
Cattāri (bốn) là dành cho người có căn sắc bén.
Pañca nātitikkhindriyassāti daṭṭhabbaṃ.
Five for one whose faculties are not excessively keen, it should be understood.
Pañca (năm) là dành cho người có căn không quá sắc bén, nên phải hiểu như vậy.
Nirantaranti visabhāgehi nirantaraṃ.
Continuously means continuously, without dissimilar (impulsion-moments).
Nirantaraṃ (không gián đoạn) có nghĩa là không gián đoạn bởi những tâm khác loại.
Ayaṃ panāti bhavaṅgadvayantaritā catujavanacittā yathāvuttā āvajjanavasī.
This, however, is the aforementioned mastery in advertence of four impulsion-thoughts separated by two bhavanga-moments.
Ayaṃ panā (nhưng đây) là āvajjanavasī (sự thuần thục trong việc hướng tâm) đã nói, với bốn sát na tốc hành được ngăn cách bởi hai bhavaṅga.
Aññesaṃ vā dhammasenāpatiādīnaṃ.
Or of others, like the Dhamma general (Sāriputta).
Hoặc aññesaṃ vā (của những người khác) như Dhammasenāpati, v.v.
Evarūpe kāleti uṭṭhāya samuṭṭhāya lahutaraṃ āvajjanavasīnibbattanakāle.
At such a time means at the time of swiftly accomplishing the mastery in advertence, by arising and rousing oneself repeatedly.
Evarūpe kāle (trong thời điểm như vậy) có nghĩa là trong thời điểm thành tựu sự thuần thục trong việc hướng tâm một cách nhanh chóng, bằng cách đứng dậy và nỗ lực.
Sā ca kho ittarā parittakālā, na satthu yamakamahāpāṭihāriye viya ciratarappabandhavatī.
And that (mastery) is temporary, of a short duration, not of long continuity like the Twin Miracle of the Teacher.
Và sự thuần thục ấy là tạm thời, trong một khoảng thời gian ngắn, không phải là một chuỗi dài như trong đại thần thông song hành của Đức Phật.
Tathā hi taṃ sāvakehi asādhāraṇaṃ vuttaṃ.
Thus, it is said to be unique to the Teacher, not shared by disciples.
Vì đã nói rằng điều đó là không phổ biến đối với các đệ tử.
Adhigamena samaṃ sasampayuttassa jhānassa sammā āpajjanaṃ paṭipajjanaṃ samāpajjanaṃ, jhānasamaṅgitā.
The proper entering, the proper practicing of jhāna, accompanied by the attainment, is samāpajjanaṃ, being endowed with jhāna.
Sự nhập định đúng đắn, sự thực hành thiền định đã đạt được cùng với các pháp tương ưng, là samāpajjanaṃ (sự nhập định), tức là sự thành tựu thiền định.
Sīghanti ettha samāpajjitukāmatānantaraṃ dvīsu bhavaṅgesu uppannesu bhavaṅgaṃ upacchinditvā uppannāvajjanānantaraṃ samāpajjanaṃ sīghaṃ samāpajjanasamatthatā.
As for swiftly: here, immediately after the wish to enter, when two bhavanga-moments have arisen, immediately after the advertence that arises, having cut off the bhavanga, the entering is swift, which is the ability to enter swiftly.
Ở đây, sīghaṃ (nhanh chóng) samāpajjanasamatthatā (khả năng nhập định nhanh chóng) là khả năng nhập định nhanh chóng, sau khi hai bhavaṅga phát sinh ngay sau ý muốn nhập định, cắt đứt bhavaṅga, và ngay sau sự hướng tâm đã phát sinh.
Ayañca matthakappattā samāpajjanavasī satthu dhammadesanāyaṃ labbhati.
And this mastery in entering, having reached its peak, is found in the teaching of the Dhamma by the Teacher.
Và samāpajjanavasī (sự thuần thục trong việc nhập định) đạt đến đỉnh cao này được tìm thấy trong lời dạy của Đức Phật.
Yaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘so kho ahaṃ, aggivessana, tassā eva kathāya pariyosāne tasmiṃyeva purimasmiṃ samādhinimitte ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapemi sannisādemi ekodiṃ karomi samādahāmi yenassudaṃ niccakappaṃ viharāmī’’ti (ma. ni. 1.387).
Referring to which it is said: "I, Aggivessana, at the end of that very talk, on that same former sign of concentration, settled my mind internally, composed it, unified it, and concentrated it, by which I constantly dwelt."
Để chỉ điều đó, đã nói: “Này Aggivessana, khi lời nói ấy kết thúc, ta an trú tâm vào chính tướng định trước đó, làm cho nó an tịnh, hợp nhất và định tĩnh, nhờ đó ta thường trú trong trạng thái ấy” (Majjhima Nikāya 1.387).
Ito sīghatarā hi samāpajjanavasī nāma natthi.
Indeed, there is no mastery in entering swifter than this.
Không có sự thuần thục trong việc nhập định nào nhanh hơn thế.
Juṇhāya rattiyā navoropitehi kesehi kapotakandarāyaṃ viharantassa āyasmato sāriputtassa yakkhena mahantampi pabbatakūṭaṃ padāletuṃ samatthe pahāre sīse dinne samāpajjanampettha nidassetabbaṃ.
The entering of Venerable Sāriputta, who was dwelling in a pigeon's cave on a moonlit night with recently shaven hair, when a yakkha delivered a blow to his head capable of splitting a great mountain peak, should also be adduced here.
Ở đây, cũng nên nêu ra sự nhập định của Tôn giả Sāriputta, khi ngài đang trú trong hang bồ câu vào một đêm trăng sáng với mái tóc vừa được cạo, và một dạ xoa đã giáng một đòn mạnh vào đầu ngài, đủ sức làm vỡ cả một đỉnh núi lớn.
Tathā hi vakkhati ‘‘tadā thero tassa paharaṇasamaye samāpattiṃ appesī’’ti (visuddhi. 2.374).
Thus it will be stated: "At that time, the Elder entered samāpatti at the moment of that blow."
Như sẽ nói: “Khi ấy, Trưởng lão đã nhập định vào lúc bị đánh” (Visuddhimagga 2.374).
Pāḷiyaṃ pana ‘‘aññataraṃ samādhiṃ samāpajjitvā nisinno’’ti (udā. 34) vuttaṃ.
In the Pāḷi however, it is stated: "having entered a certain samādhi, he sat."
Trong Pāḷi thì nói: “Ngồi sau khi đã nhập một định nào đó” (Udāna 34).
Ime pana therā ‘‘samāpattito vuṭṭhānasamakālaṃ tena pahāro dinno’’ti vadanti.
But these Elders say: "The blow was delivered by that yakkha at the very moment he emerged from samāpatti."
Nhưng những vị trưởng lão này nói: “Đòn đánh ấy được giáng ngay khi ngài vừa xuất định”.
Accharāmattanti aṅguliphoṭamattaṃ khaṇaṃ.
Accharāmattaṃ means for the duration of a finger-snap, a moment.
Accharāmattaṃ (chỉ trong một cái búng ngón tay) là khaṇaṃ (một khoảnh khắc).
Ṭhapetu nti setu viya sīghasotāya nadiyā oghaṃ vegena pavattituṃ adatvā yathāvuttakkhaṇaṃ jhānaṃ ṭhapetuṃ samatthatā.
To retain means the ability to retain the jhāna for the aforementioned moment, without allowing the swift current of a rapid river to flow quickly, like a dam.
Ṭhapetuṃ (để giữ) là samatthatā (khả năng) giữ thiền định trong khoảnh khắc đã nói, giống như một cái đập ngăn dòng chảy xiết của một con sông để nó không chảy nhanh.
Abhibhuyya ṭhapanaṃ, adhiṭṭhānaṃ viyāti vā adhiṭṭhānaṃ.
Retaining by overcoming, or resolving as if a determination (adhiṭṭhāna).
Sự giữ lại bằng cách chế ngự, hoặc giống như sự quyết định, là sự quyết định.
Tattha vasī adhiṭṭhānavasī.
Mastery therein is adhiṭṭhānavasī (mastery in resolve).
Sự thuần thục trong đó là adhiṭṭhānavasī (sự thuần thục trong việc quyết định).
Tatheva lahuṃ vuṭṭhātunti accharāmattaṃ vā dasaccharāmattaṃ vā lahuṃ khaṇaṃ jhānasamaṅgī hutvā jhānato vuṭṭhātuṃ samatthatā.
To emerge swiftly in the same way means the ability to be endowed with jhāna for a moment, whether a finger-snap or ten finger-snaps, and to emerge swiftly from jhāna.
Tatheva lahuṃ vuṭṭhātuṃ (cũng vậy, để xuất định nhanh chóng) là khả năng xuất định nhanh chóng, sau khi đã thành tựu thiền định trong một khoảnh khắc ngắn, chỉ bằng một cái búng ngón tay hoặc mười cái búng ngón tay.
Bhavaṅgacittuppattiyeva hettha jhānato vuṭṭhānaṃ nāma.
Here, the arising of bhavanga-consciousness itself is called emerging from jhāna.
Ở đây, sự xuất định khỏi thiền định chỉ là sự phát sinh của tâm bhavaṅga.
Ettha ca yathā ‘‘ettakameva khaṇaṃ jhānaṃ ṭhapessāmī’’ti pubbaparikammavasena adhiṭṭhānasamatthatā adhiṭṭhānavasī, evaṃ ‘‘ettakameva khaṇaṃ jhānasamaṅgī hutvā jhānato vuṭṭhahissāmī’’ti pubbaparikammavasena vuṭṭhānasamatthatā vuṭṭhānavasī veditabbā, yā samāpatti ‘‘vuṭṭhānakusalatā’’ti vuccati.
And here, just as the ability to resolve by means of prior preparation, "I will retain the jhāna for only this much time," is adhiṭṭhānavasī (mastery in resolve), so too the ability to emerge by means of prior preparation, "I will be endowed with jhāna for only this much time and emerge from jhāna," is to be understood as vuṭṭhānavasī (mastery in emerging), which is called "skill in emerging from attainment."
Ở đây, giống như adhiṭṭhānavasī (sự thuần thục trong việc quyết định) là khả năng quyết định, theo sự chuẩn bị trước, rằng “ta sẽ giữ thiền định trong chừng ấy khoảnh khắc”, thì cũng vậy, vuṭṭhānavasī (sự thuần thục trong việc xuất định) là khả năng xuất định, theo sự chuẩn bị trước, rằng “ta sẽ thành tựu thiền định trong chừng ấy khoảnh khắc và xuất định khỏi thiền định”, điều này được gọi là “sự thiện xảo trong việc xuất định” (vuṭṭhānakusalatā).
Tadubhayadassanatthanti adhiṭṭhānavuṭṭhānavasīdassanatthaṃ.
Tadubhayadassanattha means for the purpose of showing the mastery in resolution and mastery in emergence.
Để chỉ ra cả hai điều đó có nghĩa là để chỉ ra sự thành thạo về quyết định và sự thành thạo về xuất thiền.
79. Nīvaraṇappahānassa tappaṭhamatāya āsannanīvaraṇapaccatthikā.
79. Āsannanīvaraṇapaccatthikā means that the primary removal of hindrances is due to the first jhāna being primary for that.
79. Các chướng ngại gần kề là do sự diệt trừ các triền cái là điều đầu tiên.
Thūlaṃ nāma vipulampi pheggu viya sukhabhañjanīyanti āha ‘‘oḷārikattā aṅgadubbalā’’ti.
Something gross, though extensive, is easily broken like a husk, therefore it is said: ‘‘oḷārikattā aṅgadubbalā’’ (because of its grossness, its factors are weak).
Một điều thô thiển, dù lớn, cũng dễ bị phá vỡ như vỏ trấu, nên nói “do thô thiển nên các chi yếu kém”.
Santato manasi karitvāti paṭhamajjhānaṃ viya anoḷārikaṅgattā, santadhammasamaṅgitāya ca ‘‘santa’’nti manasi katvā.
Santato manasi karitvā means having considered it as "tranquil" due to its factors not being gross like the first jhāna, and due to its being endowed with tranquil qualities.
Sau khi quán niệm là tĩnh lặng có nghĩa là sau khi quán niệm là “tĩnh lặng” vì các chi không thô thiển như thiền thứ nhất và vì nó có các pháp tĩnh lặng.
Ye hi dhammā dutiyajjhāne pītisukhādayo, kāmaṃ te paṭhamajjhānepi santi, tehi pana te santatarā ceva paṇītatarā ca bhavantīti.
Indeed, those qualities such as rapture and happiness that are in the second jhāna, though they are also present in the first jhāna, are more tranquil and more refined than those.
Thật vậy, các pháp như hỷ (pīti) và lạc (sukha) trong thiền thứ hai, mặc dù cũng có trong thiền thứ nhất, nhưng chúng tĩnh lặng và vi diệu hơn trong thiền thứ hai.
Nikantinti nikāmanaṃ, apekkhanti attho.
Nikanti means desiring, longing for, is the meaning.
Nikanti có nghĩa là sự ham muốn, sự khao khát.
Pariyādāyāti khepetvā.
Pariyādāyā means having exhausted.
Pariyādāya có nghĩa là làm cho cạn kiệt.
Cattāri pañcāti vā-saddo luttaniddiṭṭho.
In the phrase Cattāri pañcā, the word ‘vā’ is elliptically expressed.
Trong cụm từ bốn hoặc năm thì từ “hoặc” (vā) đã bị lược bỏ.
Dutiyajjhānaṃ etassa atthīti dutiyajjhānikaṃ.
One who possesses the second jhāna is called a second-jhāna practitioner.
Thiền thứ hai có điều này, nên gọi là dutiyajjhānikaṃ (người chứng thiền thứ hai).
Vuttappakārānevāti paṭhamajjhāne vuttappakārāniyeva, parikammādināmakānīti attho.
Vuttappakārānevā means of the same kinds as stated in the first jhāna, meaning those named parikamma and so on.
Chỉ những loại đã nói có nghĩa là chỉ những loại đã nói trong thiền thứ nhất, tức là những loại có tên như parikamma (chuẩn bị) v.v.
80. Vūpasamāti vūpasamahetu, vūpasamoti cettha pahānaṃ adhippetaṃ, tañca vitakkavicārānaṃ.
80. Vūpasamā means due to pacification. Here, vūpasamo (pacification) is intended to mean abandonment, and that refers to the abandonment of vitakka and vicāra.
80. Do sự tĩnh lặng có nghĩa là do nguyên nhân của sự tĩnh lặng. Ở đây, sự tĩnh lặng có nghĩa là sự đoạn trừ, và đó là sự đoạn trừ tầm và tứ (vitakka-vicāra).
Atikkamo atthato dutiyajjhānakkhaṇe anuppādoti āha ‘‘samatikkamā’’tiādi.
Transcendence, in its actual meaning, is the non-arising at the moment of the second jhāna, hence it is said ‘‘samatikkamā’’ and so on.
Sự vượt qua, theo nghĩa thực tế, là sự không phát sinh trong khoảnh khắc của thiền thứ hai, nên nói “do sự vượt qua” v.v.
Katamesaṃ panettha vitakkavicārānaṃ vūpasamo adhippeto, kiṃ paṭhamajjhānikānaṃ, udāhu dutiyajjhānikānanti.
Which vitakka and vicāra are intended here as pacification? Are they those of the first jhāna, or those of the second jhāna?
Vậy thì, sự tĩnh lặng của tầm và tứ nào được đề cập ở đây? Là của tầm và tứ trong thiền thứ nhất, hay của tầm và tứ trong thiền thứ hai?
Kiñcettha yadi paṭhamajjhānikānaṃ, natthi tesaṃ vūpasamo.
What is to be said here? If they are of the first jhāna, there is no pacification for them.
Nếu là của tầm và tứ trong thiền thứ nhất, thì không có sự tĩnh lặng của chúng.
Na hi kadāci paṭhamajjhānaṃ vitakkavicārarahitaṃ atthi.
For the first jhāna is never without vitakka and vicāra.
Vì không bao giờ có thiền thứ nhất mà không có tầm và tứ.
Atha dutiyajjhānikānaṃ, evampi nattheva vūpasamo, sabbena sabbaṃ tesaṃ tattha abhāvatoti?
If they are of the second jhāna, still there is no pacification, because they are entirely absent there?
Nếu là của tầm và tứ trong thiền thứ hai, thì cũng không có sự tĩnh lặng, vì chúng hoàn toàn không có ở đó?
Vuccate – yehi vitakkavicārehi paṭhamajjhānassa oḷārikatā, tesaṃ samatikkamā dutiyassa jhānassa samadhigamo, na sabhāvato anoḷārikānaṃ phassādīnaṃ samatikkamāti ayamattho ‘‘vitakkavicārānaṃ vūpasamā’’ti etena dīpito.
It is said: The attainment of the second jhāna is due to the transcendence of those vitakka and vicāra by which the first jhāna has its grossness, not due to the transcendence of inherently non-gross qualities such as phassa (contact). This meaning is elucidated by the phrase ‘‘vitakkavicārānaṃ vūpasamā’’.
Được nói rằng: Sự thành tựu thiền thứ hai là do sự vượt qua những tầm và tứ mà do chúng thiền thứ nhất trở nên thô thiển, chứ không phải do sự vượt qua các pháp không thô thiển như xúc (phassa) v.v., theo bản chất. Ý nghĩa này được diễn đạt bằng cụm từ “do sự tĩnh lặng của tầm và tứ”.
Tasmā ‘‘kiṃ paṭhamajjhānikānaṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamo idhādhippeto, udāhu dutiyajjhānikāna’’nti edisī codanā anokāsāva.
Therefore, such a question as "Is the pacification of the vitakka and vicāra of the first jhāna intended here, or those of the second jhāna?" is indeed out of place.
Vì vậy, câu hỏi “sự tĩnh lặng của tầm và tứ trong thiền thứ nhất hay thiền thứ hai được đề cập ở đây?” là không có cơ sở.
Yasmā diṭṭhādīnavassa taṃtaṃjhānakkhaṇe anuppattidhammatāpādanaṃ vūpasamanaṃ adhippetaṃ.
Because what is intended by "pacification" is the bringing about of a state of non-arising for the identified drawback at the moment of that particular jhāna.
Vì sự tĩnh lặng được đề cập là việc làm cho các pháp đã được thấy là có khuyết điểm không phát sinh trong khoảnh khắc của thiền tương ứng.
Vitakkādayo eva jhānaṅgabhūtā tathā karīyanti, na taṃsampayuttā phassādayo, tasmā vitakkādīnaṃyeva vūpasamādivacanaṃ ñāyāgataṃ.
Only vitakka and so on, which are jhāna factors, are made so; not phassa and so on, which are associated with them. Therefore, the statement of pacification, etc., of vitakka and so on, is proper.
Chỉ có tầm v.v. là các chi thiền mới được làm như vậy, chứ không phải các pháp đồng sanh như xúc v.v. Do đó, việc nói về sự tĩnh lặng của tầm v.v. là phù hợp với lý lẽ.
Yasmā pana vitakkādīnaṃ viya taṃsampayuttadhammānampi etena ‘‘etaṃ oḷārika’’nti ādīnavadassanaṃ sutte āgataṃ, tasmā avisesena vitakkādīnaṃ, taṃsahagatānañca vūpasamādike vattabbe vitakkādīnaṃyeva vūpasamo vuccamāno adhikavacanaṃ aññaṃ atthaṃ bodhetīti katvā kiñci visesaṃ dīpetīti dassetuṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘oḷārikassa panā’’tiādi gahitanti idha ‘‘yehi vitakkavicārehī’’tiādi vuttanti daṭṭhabbaṃ.
However, since the drawback-seeing, such as "this is gross", is stated in the Sutta also for the qualities associated with vitakka and so on, just as it is for vitakka and so on, when pacification, etc., should be spoken of for vitakka and so on, and for those associated with them, the statement of pacification only for vitakka and so on, implies an additional meaning. Therefore, to show that it elucidates some distinction, ‘‘oḷārikassa panā’’ and so on, is adopted in the Commentary, and hence it should be understood that ‘‘yehi vitakkavicārehī’’ and so on, is stated here.
Tuy nhiên, vì trong kinh cũng có đề cập đến việc thấy sự nguy hiểm của các pháp đồng sanh với tầm v.v. (như “điều này là thô thiển”), giống như tầm v.v., nên khi nói về sự tĩnh lặng của tầm v.v. và các pháp đồng sanh với chúng mà chỉ nói riêng về sự tĩnh lặng của tầm v.v. thì đó là một cách diễn đạt bổ sung, hàm ý một ý nghĩa khác. Để chỉ ra rằng điều này làm sáng tỏ một số điểm đặc biệt, trong Chú giải đã lấy cụm từ “ của sự thô thiển” v.v. và ở đây đã nói “do những tầm và tứ” v.v. Điều này cần được hiểu.
‘‘Pītiyā ca virāgā’’tiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to phrases like ‘‘Pītiyā ca virāgā’’ (and with the fading of rapture) and so on.
Trong các cụm từ như “do sự ly tham đối với hỷ” v.v. cũng theo cách tương tự.
Tasmā vitakkavicārapītisukhasamatikkamavacanāni oḷārikoḷārikaṅgasamatikkamā dutiyādiadhigamadīpakānīti tesaṃ ekadesabhūtaṃ vitakkavicārasamatikkamavacanaṃ taṃdīpakaṃ vuttaṃ.
Therefore, the expressions for transcending vitakka, vicāra, pīti, and sukha, indicate the attainment of the second and subsequent jhāna through the transcendence of gross factors and factors that cause grossness. Thus, the expression for transcending vitakka and vicāra, which is a part of those, is stated as indicating that attainment.
Do đó, các cụm từ “vượt qua tầm và tứ, hỷ và lạc” là để chỉ sự thành tựu thiền thứ hai v.v. do vượt qua các chi thô thiển. Và cụm từ “vượt qua tầm và tứ” là một phần của chúng, được nói để chỉ điều đó.
Visuṃ visuṃ ṭhitepi hi vitakkavicārasamatikkamavacanādike paheyyaṅganiddesatāsāmaññena cittena samūhato gahite vitakkavicāravūpasamavacanassa tadekadesatā daṭṭhabbā.
Even when the expressions for transcending vitakka and vicāra, and so on, stand separately, the expression for the pacification of vitakka and vicāra, when taken collectively by the mind as being common in designating the factors to be abandoned, should be understood as a part of that whole.
Dù các cụm từ “vượt qua tầm và tứ” v.v. đứng riêng biệt, nhưng khi được tâm nắm giữ một cách tổng thể do tính phổ biến của việc chỉ ra các chi cần đoạn trừ, thì cần thấy rằng cụm từ “tĩnh lặng tầm và tứ” là một phần của chúng.
Ayañca attho avayavena samudāyopalakkhaṇanayena vutto.
And this meaning is stated by way of indicating the whole by a part.
Ý nghĩa này được nói theo cách lấy một phần để chỉ toàn thể.
Atha vā vitakkavicāravūpasamavacaneneva taṃsamatikkamā dutiyādhigamadīpakena pītivirāgādivacanānaṃ pītiādisamatikkamā tatiyādiadhigamadīpakatā dīpitā hotīti tassa taṃdīpakatā vuttā.
Alternatively, by the very expression of the pacification of vitakka and vicāra, which indicates the attainment of the second jhāna through their transcendence, the nature of the expressions of the fading of pīti and so on, as indicating the attainment of the third and subsequent jhāna through the transcendence of pīti and so on, is elucidated. Thus, its nature as indicating that is stated.
Hoặc, chỉ riêng cụm từ “tĩnh lặng tầm và tứ” đã chỉ ra rằng việc vượt qua chúng dẫn đến thành tựu thiền thứ hai, và điều này cũng ngụ ý rằng các cụm từ như “ly tham hỷ” v.v. là để chỉ sự thành tựu thiền thứ ba v.v. do vượt qua hỷ v.v. Vì vậy, việc nói rằng nó chỉ ra điều đó là hợp lý.
Niyakajjhattamadhippetaṃ na ajjhattajjhattādi.
Niyakajjhattamadhippetaṃ means one’s own internal is intended, not internal-internal and so on.
Chỉ ý nghĩa nội tại của chính nó chứ không phải nội tại của nội tại v.v.
Tattha kāraṇamāha ‘‘vibhaṅge panā’’tiādi.
The reason for that is stated with ‘‘vibhaṅge panā’’ and so on.
Về điều đó, nguyên nhân được nói là “Trong Vibhaṅga thì” v.v.
Nīlavaṇṇayogato nīlavatthaṃ viyāti nīlayogato vatthaṃ nīlaṃ viyāti adhippāyo.
Nīlavaṇṇayogato nīlavatthaṃ viyā means the intention is like a blue cloth by virtue of its association with blueness.
Giống như vải xanh do có màu xanh có nghĩa là giống như vải trở nên xanh do có màu xanh.
Yena sampasādanena yogā jhānaṃ sampasādanaṃ.
The jhāna is sampasādana (serenity) by virtue of its association with the sampasādana (faith/clarity) by which it is serene.
Thiền là sự thanh tịnh (sampasādana) do sự kết hợp với sự thanh tịnh đó.
Tasmiṃ dassite ‘‘sampasādanaṃ jhāna’’nti samānādhikaraṇaniddeseneva taṃyogā jhāne taṃsaddappavatti dassitāti avirodho yutto.
When that is shown, it is appropriate that there is no contradiction, because by the appositional statement ‘‘sampasādanaṃ jhāna’’ (serenity is jhāna), the occurrence of that term in relation to jhāna due to its association with that is shown.
Khi điều đó được chỉ ra, việc nói “thiền là sự thanh tịnh” bằng cách dùng cách diễn đạt đồng vị ngữ đã chỉ ra rằng từ đó được dùng cho thiền do sự kết hợp đó, nên không có sự mâu thuẫn là hợp lý.
Ekodibhāve kathanti ekodimhi dassite ekodibhāvaṃ jhānanti samānādhikaraṇaniddeseneva jhānassa ekodivaḍḍhanatā vuttā hotīti ce?
How is it appropriate in the case of ekodibhāva (one-pointedness)? If it is said that by the appositional statement "ekodibhāvaṃ jhāna" (one-pointedness is jhāna), when ekodi (one-pointedness) is shown, the jhāna's enhancing of ekodi is stated?
Nếu nói rằng: Khi sự nhất tâm được chỉ ra, việc nói “thiền là sự nhất tâm” bằng cách dùng cách diễn đạt đồng vị ngữ đã chỉ ra rằng thiền làm tăng trưởng sự nhất tâm, thì sao?
‘‘Ekodibhāva’’nti padaṃ uddharitvā ekodissa niddeso na kātabbo siyāti ekodibhāvasaddo eva samādhimhi pavatto sampasādanasaddo viya jhāne pavattatīti yuttaṃ.
Then, if the word ‘‘ekodibhāva’’ is extracted, the designation of ekodi should not be made. Therefore, it is appropriate that the word ekodibhāva itself occurs in jhāna, just like the word sampasādana occurs in samādhi.
Khi đó, không nên bỏ từ “nhất tâm” và chỉ ra sự nhất tâm. Vì vậy, việc từ “nhất tâm” được dùng cho thiền, giống như từ “thanh tịnh” được dùng cho định, là hợp lý.
Imasmiñca atthavikappeti ‘‘cetaso sampasādayatī’’ti etasmiṃ pakkhe ‘‘cetaso’’ti ca upayogatthe sāmivacanaṃ.
Imasmiñca atthavikappe means in this interpretation of meaning, i.e., in the alternative starting with ‘‘cetaso sampasādayatī’’ (purifies the mind), the word ‘‘cetaso’’ is in the genitive case signifying object.
Trong trường hợp ý nghĩa này có nghĩa là trong trường hợp “làm cho tâm thanh tịnh”, từ “tâm” (cetaso) là một từ sở hữu cách dùng với ý nghĩa công cụ.
Purimasminti ‘‘sampasādanayogato jhānaṃ sampasādana’’nti vuttapakkhe.
Purimasmi means in the previously stated alternative, i.e., ‘‘sampasādanayogato jhānaṃ sampasādana’’ (jhāna is serenity due to its association with serenity).
Trong trường hợp trước có nghĩa là trong trường hợp đã nói “thiền là sự thanh tịnh do sự kết hợp với sự thanh tịnh”.
Cetasoti sambandhe sāmivacanaṃ.
The word Cetaso is in the genitive case signifying connection.
Cetaso là sở hữu cách trong ý nghĩa quan hệ.
Seṭṭhopi loke ‘‘eko’’ti vuccati ‘‘yāva pare ekāhaṃ te karomī’’tiādīsu.
Even the best one is called ‘‘eko’’ (one) in the world, as in ‘‘yāva pare ekāhaṃ te karomī’’ (I shall make them into one for a day) and so on.
Người ưu việt nhất trên đời cũng được gọi là “một” như trong các câu “Ta sẽ làm cho các ngươi thành một” v.v.
Eko adutiyo ‘‘ekākībhi khuddakehi jita’’ntiādīsu asahāyatthopi eka-saddo diṭṭhoti āha ‘‘eko asahāyo hutvā’’ti.
The word eka is seen to have the meaning of "alone, without a second" in phrases such as ‘‘ekākībhi khuddakehi jita’’ (conquered by alone, by the small ones) and so on; hence it is said ‘‘eko asahāyo hutvā’’ (being alone, without a companion).
Từ “eka” (một) cũng được thấy dùng với nghĩa “một mình, không có người thứ hai” như trong các câu “được chiến thắng bởi những người nhỏ bé một mình” v.v., nên nói “một mình, không có bạn bè”.
Saddhādayopi kāmaṃ sampayuttadhammānaṃ sādhāraṇato, asādhāraṇato ca paccayā hontiyeva, samādhi pana jhānakkhaṇe sampayuttadhammānaṃ avikkhepalakkhaṇe indaṭṭhakaraṇena sātisayaṃ paccayo hotīti dassento ‘‘sampayuttadhamme…pe… adhivacana’’nti āha.
Though faith and other qualities may indeed be causes for associated phenomena both commonly and uncommonly, concentration, at the moment of jhāna, is a specially effective cause for associated phenomena in the characteristic of non-distraction, by acting as the controller. Thus, showing this, it is said ‘‘sampayuttadhamme…pe… adhivacana’’.
Đức tin (saddhā) v.v. cũng là nhân duyên cho các pháp đồng sanh, cả theo nghĩa chung và không chung, nhưng định (samādhi) là nhân duyên đặc biệt cho các pháp đồng sanh trong khoảnh khắc thiền, với vai trò là chủ tể trong việc không bị xao động. Để chỉ ra điều này, nên nói “các pháp đồng sanh… v.v. là tên gọi”.
‘‘Sampasādanaṃ, cetaso ekodibhāva’’nti visesanadvayaṃ jhānassa atisayavacanicchāvasena gahitaṃ.
The two distinguishing terms, ‘‘sampasādanaṃ, cetaso ekodibhāva’’ (serenity, one-pointedness of mind), are adopted with the intention of expressing the excellence of jhāna.
Hai đặc điểm “sự thanh tịnh và sự nhất tâm của tâm” được dùng để chỉ sự siêu việt của thiền.
Svāyamatisayo yathā imasmiṃ jhāne labbhati, na tathā paṭhamajjhāneti imaṃ visesaṃ dassetuṃ ‘‘nanu cā’’tiādi vuttaṃ.
This excellence, as it is obtained in this jhāna, is not so in the first jhāna. To show this distinction, ‘‘nanu cā’’ and so on, is stated.
Để chỉ ra rằng sự siêu việt này có được trong thiền này chứ không phải trong thiền thứ nhất, nên nói “chẳng phải là” v.v.
Ārammaṇe āhananapariyāhananavasena, anumajjanaanuyojanavasena ca pavattamānā dhammā satipi nīvaraṇappahānena kilesakālussiyāpagame sampayuttānaṃ kañci khobhaṃ karontā viya tehi ca te na sannisinnā hontīti vuttaṃ ‘‘vitakkavicārakkhobhena na suppasanna’’nti.
Even though, by the abandoning of hindrances, the mental defilements as impurities have disappeared, the phenomena, active by way of initial striking and sustained application to the object, and by way of repeated examination and continuous application, are as if causing some slight agitation to the associated phenomena, and those associated phenomena are not well-settled by them; therefore, it is said: "not well-clarified by the agitation of vitakka and vicāra."
Các pháp đang vận hành theo cách đập phá và đập phá xung quanh đối tượng, và theo cách suy xét, quán sát lại, dù các phiền não đã được đoạn trừ và sự ô nhiễm của phiền não đã biến mất, dường như vẫn gây ra một sự xao động nào đó cho các pháp tương ưng, và do đó, chúng không thể lắng dịu hoàn toàn. Vì vậy, đã nói rằng “không trong sạch hoàn toàn do sự xao động của tầm và tứ”.
Khuddikā ūmiyo vīciyo.
Small waves are vīciyo.
Những làn sóng nhỏ là vīciyo.
Mahatiyo taraṅgā.
Large waves are taraṅgā.
Những làn sóng lớn là taraṅgā.
Satipi indriyasamatte, vīriyasamatāya ca teneva khobhena, sampasādābhāvena ca samādhipi na suṭṭhu pākaṭo bahale viya jale maccho.
Even though there is equipoise of faculties and evenness of energy, samādhi is not clearly evident, due to that very agitation and the lack of clarity, like a fish in murky water.
Dù có sự quân bình về các căn và sự quân bình về tinh tấn, nhưng do sự xao động đó và do thiếu sự trong sạch, samādhi cũng không thật sự rõ ràng như cá trong nước đục.
Yathāvuttakkhobho eva palibodho.
That very agitation described is an impediment.
Sự xao động đã nói trên chính là palibodha.
Evaṃ vuttenāti yassā saddhāya vasena sampasādanaṃ, yassā ca cittekaggatāya vasena ekodibhāvanti ca jhānaṃ vuttaṃ.
"Thus it is said" refers to the jhāna described as clarity by means of faith and one-pointedness of mind by means of mental one-pointedness.
Đã nói như vậy là chỉ về thiền, theo đó sự trong sạch là do đức tin, và sự nhất tâm là do sự nhất tâm của tâm.
Tāsaṃ eva ‘‘saddahanā’’tiādinā pavattiākārassa visesavibhāvanāvasena vuttena.
That which is stated by way of elaborating the specific mode of occurrence of those same*, beginning with "faith" (saddahanā), etc.
Với những gì đã nói theo cách làm rõ đặc điểm của sự vận hành của chúng, bắt đầu bằng “sự tin tưởng” (saddahanā) và tương tự.
Tena vibhaṅgapāṭhena.
"By that" refers to the Vibhaṅga Pāḷi.
Với đoạn văn phân tích đó (vibhaṅgapāṭhena).
‘‘Sampasādanayogato, sampasādanato vā sampasādanaṃ, ekodiṃ bhāvetīti ekodibhāvanti jhānaṃ vutta’’nti evaṃ pavattā ayaṃ atthavaṇṇanā na virujjhati.
"This explanation of the meaning does not contradict" the statement that jhāna is "clarity by reason of clarifying, or from clarifying," and "one-pointedness of mind by reason of making it one-pointed,"
Sự giải thích ý nghĩa này, như “thiền được gọi là sampasādana do sự trong sạch, hoặc do sự trong sạch; và ekodibhāva do sự nhất tâm”, không mâu thuẫn.
Yathā pana avirodho, so vutto eva.
and how there is no contradiction has already been stated.
Tuy nhiên, sự không mâu thuẫn đó đã được nói đến rồi.
81. Santāti samaṃ nirodhaṃ gatā.
81. Santā means having reached calmness and cessation.
81. Santā có nghĩa là đã đạt đến sự an tịnh, sự diệt trừ.
Samitāti bhāvanāya samaṃ gamitā nirodhitā.
Samitā means brought to calmness and cessation by meditation.
Samitā có nghĩa là đã được đưa đến sự an tịnh, đã được diệt trừ bằng sự tu tập.
Vūpasantāti tato eva suṭṭhu upasantā.
Vūpasantā means thoroughly calmed from that very cause.
Vūpasantā có nghĩa là đã được an tịnh hoàn toàn do chính điều đó.
Atthaṅgatāti atthaṃ vināsaṃ gatā.
Atthaṅgatā means having gone to destruction, to ruin.
Atthaṅgatā có nghĩa là đã đi đến sự tiêu diệt, sự hủy hoại.
Abbhatthaṅgatāti upasaggena padaṃ vaḍḍhetvā vuttaṃ.
Abbhatthaṅgatā is said by adding a prefix to expand the word.
Abbhatthaṅgatā được nói bằng cách thêm tiền tố để mở rộng từ.
Appitāti vināsaṃ gamitā.
Appitā means brought to destruction.
Appitā có nghĩa là đã được đưa đến sự hủy hoại.
Sositāti pavattisaṅkhātassa santānassa abhāvena sosaṃ sukkhabhāvaṃ itā.
Sositā means having gone to dryness, to a dry state, due to the absence of the continuum, which is the process of arising.
Sositā có nghĩa là đã đi đến sự khô cạn, sự khô khan do không có sự liên tục được gọi là sự vận hành.
Byantikatāti vigatantakatā.
Byantikatā means having been made to cease completely, having reached the end.
Byantikatā có nghĩa là đã được làm cho không còn giới hạn.
Ayamatthoti bhāvanāya pahīnattā vitakkavicārānaṃ abhāvo.
"This meaning" refers to the absence of vitakka and vicāra due to their abandonment through meditation.
Ý nghĩa này là sự không có tầm và tứ do đã được đoạn trừ bằng sự tu tập.
Codakena vuttamatthaṃ sampaṭicchitvā pariharituṃ ‘‘evametaṃ siddhovāyamattho’’ti vatvā ‘‘na paneta’’ntiādi vuttaṃ.
The statement "this is not" and so forth was made after accepting the meaning stated by the questioner and then refuting it, by saying "thus this meaning is established."
Sau khi chấp nhận ý nghĩa đã được người chất vấn nói, và để giải thích, sau khi nói “ý nghĩa này đã được chứng minh như vậy”, đã nói “nhưng không phải điều đó” và tương tự.
Tattha etanti ‘‘vitakkavicārānaṃ vūpasamā’’ti etaṃ vacanaṃ.
Here, "this" refers to the expression "the calming of vitakka and vicāra."
Ở đó, etaṃ là câu “do sự an tịnh của tầm và tứ”.
Tadatthadīpakanti tassa vitakkavicārābhāvamattasaṅkhātassa atthassa dīpakaṃ.
"Illustrative of that meaning" means illustrative of that meaning consisting merely in the absence of vitakka and vicāra.
Tadatthadīpakaṃ có nghĩa là làm sáng tỏ ý nghĩa của sự không có tầm và tứ.
Ayañhettha attho – dutiyajjhānādiadhigamūpāyadīpakena ajjhattasampasādanatāya, cetaso ekodibhāvatāya ca hetudīpakena, avitakkaavicārabhāvahetudīpakena ca vitakkavicāravūpasamavacaneneva vitakkavicārābhāvo dīpitoti kiṃ puna avitakkaavicāravacanena katenāti?
Here is the meaning: Is it not superfluous to use the term "without vitakka, without vicāra" when the absence of vitakka and vicāra has already been indicated by the expression "calming of vitakka and vicāra," which is illustrative of the means of attaining the second jhāna, and illustrative of the cause of inner clarification and one-pointedness of mind, and illustrative of the cause of the state of being without vitakka and without vicāra?
Ý nghĩa ở đây là: “Do lời nói về sự an tịnh của tầm và tứ, vốn làm sáng tỏ phương tiện để đạt được thiền thứ hai trở đi, làm sáng tỏ nguyên nhân của sự trong sạch nội tại và sự nhất tâm của tâm, và làm sáng tỏ nguyên nhân của trạng thái vô tầm vô tứ, thì sự không có tầm và tứ đã được làm sáng tỏ rồi. Vậy thì, cần gì phải nói thêm lời vô tầm vô tứ nữa?”
Na, adīpitattā.
No, because it has not been fully indicated.
Không, vì nó chưa được làm sáng tỏ.
Na hi vitakkavicāravūpasamavacanena vitakkavicārānaṃ appavatti vuttā hoti.
Indeed, the absence of vitakka and vicāra is not stated by the expression "calming of vitakka and vicāra."
Thật vậy, lời nói về sự an tịnh của tầm và tứ không có nghĩa là sự không vận hành của tầm và tứ.
Vitakkavicāresu hi taṇhāppahānaṃ etesaṃ vūpasamanaṃ, ye ca saṅkhāresu taṇhāppahānaṃ karonti, tesu maggesu, pahīnataṇhesu ca phalesu saṅkhārapavatti hoti eva, evamevidhāpi vikkhambhitavitakkavicārataṇhassa dutiyajjhānassa vitakkavicārasampayogo purimena na nivārito siyāti taṃnivāraṇatthaṃ, āvajjitukāmatādiatikkamova tesaṃ vūpasamoti dassanatthañca ‘‘avitakkaṃ avicāra’’nti vuttaṃ.
The abandonment of craving regarding vitakka and vicāra is their calming; and in those paths that abandon craving in regard to formations, and in those fruits where craving has been abandoned, the occurrence of formations still takes place. Likewise, in the second jhāna, which has craving regarding vitakka and vicāra suppressed, their association with vitakka and vicāra would not be prevented by the former (phrase). Therefore, to prevent that association, and to show that their calming is indeed the transcendence of the desire to reflect and so forth, it is said: "without vitakka, without vicāra."
Thật vậy, sự đoạn trừ tham ái đối với tầm và tứ là sự an tịnh của chúng. Và đối với những ai đoạn trừ tham ái đối với các hành, thì sự vận hành của các hành vẫn xảy ra trong các đạo và quả đã đoạn trừ tham ái đó. Tương tự như vậy, sự tương ưng của tầm và tứ trong thiền thứ hai, nơi tham ái đối với tầm và tứ đã được trấn áp, có thể không bị ngăn chặn bởi lời nói trước đó. Vì vậy, để ngăn chặn điều đó, và để chỉ ra rằng sự vượt qua ý muốn chú tâm và tương tự chính là sự an tịnh của chúng, đã nói “vô tầm, vô tứ”.
Paṭhamampīti paṭhamaṃ jhānampi.
"The first (jhāna) also" means the first jhāna.
Paṭhamampi có nghĩa là thiền thứ nhất cũng vậy.
‘‘Dutiyaṃ uppannantipi dutiya’’nti vattuṃ vaṭṭatiyeva.
It is indeed appropriate to say "the second (jhāna) is also the second that has arisen."
Nói “thứ hai đã sinh khởi cũng là thứ hai” là đúng.
Na tathā imassa vitakkavicārāti yathā paṭhamajjhānassa upacārakkhaṇe nīvaraṇāni pahīyanti, tathā imassa dutiyajjhānassa upacārakkhaṇe vitakkavicārā na pahīyanti asaṃkiliṭṭhasabhāvattā, upacārabhāvanāya ca te pahātuṃ asamatthabhāvato.
"Not like that are the vitakka and vicāra of this (jhāna)" means that just as the hindrances are abandoned at the access moment (upacāra-kkhana) of the first jhāna, so too the vitakka and vicāra of this second jhāna are not abandoned at the access moment because they are not of a defiling nature, and the development of access concentration is unable to abandon them.
Tầm và tứ của thiền này không như vậy, nghĩa là, như trong giai đoạn cận định của thiền thứ nhất, các triền cái được đoạn trừ; thì trong giai đoạn cận định của thiền thứ hai này, tầm và tứ không được đoạn trừ, vì chúng có bản chất không bị ô nhiễm, và sự tu tập cận định không đủ sức để đoạn trừ chúng.
Yadipi tāya tesu taṇhā pahīyati, na pana savisesaṃ.
Although craving in them is abandoned by that (access concentration), it is not with distinction.
Dù tham ái đối với chúng được đoạn trừ bằng sự tu tập đó, nhưng không phải một cách đặc biệt.
Savisesañhi tattha taṇhāppahānaṃ appanāya eva hoti.
Indeed, the abandonment of craving with distinction in them occurs only at the moment of absorption (appanā).
Thật vậy, sự đoạn trừ tham ái một cách đặc biệt ở đó chỉ xảy ra bằng sự an chỉ (appanā) mà thôi.
Tena vuttaṃ ‘‘appanākkhaṇeyevā’’tiādi.
Therefore, it is said: "only at the moment of absorption" and so forth.
Vì vậy, đã nói “chỉ trong khoảnh khắc an chỉ” và tương tự.
Pahānaṅgatāpi atisayappahānavaseneva veditabbā yathā nīvaraṇānaṃ paṭhamajjhānassa.
Its being an abandoning factor should also be understood in terms of supreme abandonment, just as with the hindrances in the first jhāna.
Sự trở thành chi phần của sự đoạn trừ cũng phải được hiểu theo cách đoạn trừ đặc biệt, giống như sự đoạn trừ các triền cái đối với thiền thứ nhất.
Tasmāti yasmā tivaṅgamevetaṃ jhānaṃ, tasmā.
"Therefore" means, because this jhāna has only three factors, therefore.
Tasmā (Do đó) có nghĩa là, vì thiền này chỉ có ba chi phần, nên do đó.
Tanti vibhaṅge vacanaṃ.
"That" refers to the statement in the Vibhaṅga.
Taṃ (điều đó) là lời nói trong Vibhaṅga.
Rathassa paṇḍukambalaṃ viya sampasādo jhānassa parikkhāro, na jhānaṅganti āha ‘‘saparikkhāraṃ jhānaṃ dassetu’’nti.
He said, "to show the jhāna with its accessories," meaning that clarification (sampasāda) is an accessory of jhāna, like a decorative blanket for a carriage, not a jhāna factor.
Sự trong sạch (sampasāda) là một yếu tố phụ trợ của thiền, giống như tấm thảm màu vàng đối với cỗ xe, chứ không phải là một chi phần của thiền. Vì vậy, đã nói “để chỉ ra thiền cùng với các yếu tố phụ trợ của nó”.
82. Uppilāvitanti kāmañcāyaṃ pariggahesu apariccattapemassa anādīnavadassino taṇhāsahagatāya pītiyā pavattiākāro, idha pana dutiyajjhānapīti adhippetā.
82. Uppilāvita (exaltation): Although this is indeed a state of rapture accompanied by craving, occurring in one who has not relinquished affection for acquisitions and does not see their peril, here the rapture of the second jhāna is intended.
82. Uppilāvitaṃ (sự trôi nổi): Mặc dù đây là đặc điểm của hoan hỷ đi kèm với tham ái của người chưa từ bỏ tình yêu đối với các đối tượng nắm giữ, và không thấy được sự nguy hiểm của chúng; nhưng ở đây, ý muốn nói đến hoan hỷ trong thiền thứ hai.
Tathāpi sabbaso pītiyaṃ avirattaṃ, sāpi anubandheyyāti vuttaṃ.
Nevertheless, it is said that even so, if one is not entirely detached from rapture, that (craving-accompanied rapture) might also follow.
Dù vậy, nếu một người hoàn toàn không thoát ly khỏi hoan hỷ, thì hoan hỷ đó có thể tiếp tục đeo bám. Vì vậy, đã nói như vậy.
Uppilāvitaṃ viyāti vā uppilāvitaṃ.
Or it is called uppilāvita as if floating up.
Hoặc uppilāvitaṃ có nghĩa là giống như sự trôi nổi.
Ādīnavaṃ hi tattha pākaṭataraṃ katvā dassetuṃ evaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Indeed, it should be understood that this was said to make the peril there more apparent.
Thật vậy, phải hiểu rằng điều này được nói để làm rõ hơn sự nguy hiểm ở đó.
84. Upapattitoti samavāhitabhāvena patirūpato.
84. "By occurrence" means appropriately, by reason of being well-established.
84. Upapattito có nghĩa là một cách thích hợp, do trạng thái quân bình.
Jhānupekkhāpi samavāhitameva antonītaṃ katvā pavattatīti āha ‘‘samaṃ passatī’’ti.
He said "sees equally" because jhāna-equanimity also proceeds by embracing that which is well-established.
Xả thiền cũng vận hành bằng cách bao gồm cả sự quân bình nội tại. Vì vậy, đã nói “thấy một cách bình đẳng”.
Visadāyāti paribyattāya saṃkilesavigamena.
"By being clear" means by being distinct due to the absence of defilements.
Visadāyā có nghĩa là rõ ràng, minh bạch do sự chấm dứt ô nhiễm.
Vipulāyāti mahatiyā sātisayaṃ mahaggatabhāvappattiyā.
"By being vast" means great, having attained a state of exceedingly sublime development.
Vipulāyā có nghĩa là rộng lớn, vĩ đại, đã đạt đến trạng thái siêu việt một cách đặc biệt.
Thāmagatāyāti pītivigamena thirabhāvappattāya.
"By being firm" means having attained a steady state due to the disappearance of rapture.
Thāmagatāyā có nghĩa là đã đạt đến trạng thái vững chắc do sự chấm dứt hoan hỷ.
‘‘Paṭhamaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya nīvaraṇe…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya ākiñcaññāyatanasaññaṃ paṭisaṅkhā santiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇa’’nti (paṭi. ma. 1.57) evamāgatā imā aṭṭha samādhivasena uppajjanti.
These eight, as they appear in phrases like "wisdom that contemplates and discerns the not-self in the sign of the base of neither-perception-nor-non-perception, for the attainment of the first jhāna, hindrances, and so forth," arise by way of samādhi.
Tám điều này, như được nói trong kinh: “Để đạt được thiền thứ nhất, các triền cái… để đạt được Thiền Vô Sở Hữu Xứ, để đạt được Thiền Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ, tuệ tri là sự quán sát và an trú vào tưởng Vô Sở Hữu Xứ, là tri kiến về các hành xả” (Paṭi. Ma. 1.57), sinh khởi theo phương pháp samādhi.
‘‘Sotāpattimaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ.
arising, continuity, sign, accumulation, rebirth-linking, destination, production, reappearance, birth, old age, sickness, death, sorrow, lamentation, and despair—for the attainment of the path of stream-entry.
‘‘Để đạt được đạo Nhập Lưu: sự sinh khởi, sự tiếp diễn, tướng (của các hành), sự nỗ lực (tạo nghiệp), sự tái tục, nẻo tái sinh, sự phát sinh, sự tái sinh, sự sinh, sự già, sự bệnh, sự sầu, sự than khóc, sự tuyệt vọng.
Sotāpattiphalasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ…pe… arahattamaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ…pe… upāyāsaṃ…pe… arahattaphalasamāpattatthāya suññatāvihārasamāpattatthāya animittavihārasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhā santiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇa’’nti evamāgatā imā dasa vipassanāvasena uppajjanti.
Likewise, for the attainment of the fruit of stream-entry, arising, continuity…pe… for the attainment of the path of arahantship, arising…pe… despair…pe… for the attainment of the fruit of arahantship, for the attainment of the attainment of emptiness-dwelling, for the attainment of the attainment of signless-dwelling, arising, continuity, sign, accumulation, rebirth-linking, destination, production, reappearance, birth, old age, sickness, death, sorrow, lamentation, and despair: the knowledge in saṅkhārupekkhā (equanimity regarding formations) is the wisdom that contemplates and firmly establishes them. These ten (modes of knowledge) as thus taught arise through insight.
Để đạt được quả Nhập Lưu, sự sinh khởi, sự tiếp diễn…(v.v.)… để đạt được đạo A-la-hán, sự sinh khởi…(v.v.)… sự tuyệt vọng…(v.v.)… để đạt được quả A-la-hán, để chứng nhập không vô biên xứ, để chứng nhập vô tướng, sự sinh khởi, sự tiếp diễn, tướng (của các hành), sự nỗ lực (tạo nghiệp), sự tái tục, nẻo tái sinh, sự phát sinh, sự tái sinh, sự sinh, sự già, sự bệnh, sự chết, sự sầu, sự than khóc, sự tuyệt vọng, sự quán xét và an trú của tuệ, trí tuệ trong các saṅkhārupekkhā (xả hành)’’—mười điều này, được đề cập như vậy, phát sinh theo phương pháp tuệ quán.
Ettha ca paṭhamajjhānādīhi vikkhambhitāni nīvaraṇavitakkavicārādīni paṭisaṅkhāya sabhāvato upaparikkhitvā sanniṭṭhānavasena tiṭṭhamānā nīvaraṇādipaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā diṭṭhādīnavattā tesaṃ gahaṇe uppādane ajjhupekkhantī vipassanāpaññā gahaṇe majjhattabhūtā upekkhā.
Herein, the wisdom of insight that, having discerned and examined by nature the hindrances, initial application, discursive thought, etc., which have been suppressed by the first jhāna etc., remains stable by way of determination, is called nīvaraṇādipaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā (discernment and firm establishment of hindrances etc.). This wisdom, which sees the danger (of formations), is the upekkhā (equanimity) that is impartial in apprehending these (formations) when giving rise to them (by karma).
Trong đó, sau khi quán xét các triền cái, tầm, tứ, v.v., đã bị trấn áp bởi các thiền định sơ thiền, v.v., sau khi quán xét bằng tự tánh và an trú theo cách quyết định, tuệ quán xét và an trú các triền cái, v.v., là sự xả (upekkhā) trung dung trong việc nắm bắt (gahaṇa) các điều đó, là tuệ quán thấy các hiểm họa đã được thấy, và trong việc khởi lên các điều đó, là tuệ quán đang nhìn các điều đó với thái độ trung dung.
Tattha uppādanti purimakammapaccayā khandhānaṃ idha uppattimāha.
Therein, uppāda (arising) refers to the arising of the aggregates in this existence due to karma from a previous life.
Trong đó, sự sinh khởi (uppāda) là sự phát sinh của các uẩn ở đây do nghiệp nhân trong đời trước.
Pavattanti tathāuppannassa pavattiṃ.
Pavatta (continuity) refers to the continuous occurrence of that which has thus arisen.
Sự tiếp diễn (pavatta) là sự tiếp diễn của những gì đã phát sinh như vậy.
Nimittanti sabbampi tebhūmakasaṅkhāragataṃ nimittabhāvena upaṭṭhānato.
Nimitta (sign) refers to all conditioned phenomena of the three planes of existence, as they present themselves as a sign (of arising, decay, etc.).
Tướng (nimitta) là tất cả các hành thuộc ba cõi, vì chúng hiện khởi dưới dạng tướng.
Āyūhananti āyatiṃ paṭisandhihetubhūtaṃ kammaṃ.
Āyūhana (accumulation) refers to the karma that is the cause of rebirth-linking in the future.
Sự nỗ lực (āyūhana) là nghiệp là nhân tái tục trong tương lai.
Paṭisandhinti āyatiṃ uppattiṃ.
Paṭisandhi (rebirth-linking) refers to arising in the future.
Sự tái tục (paṭisandhi) là sự phát sinh trong tương lai.
Gatinti yāya gatiyā sā paṭisandhi hoti.
Gati (destination) refers to the destination in which that rebirth-linking occurs.
Nẻo tái sinh (gati) là nẻo mà sự tái tục đó xảy ra.
Nibbattinti khandhānaṃ nibbattanaṃ.
Nibbatti (production) refers to the production of the aggregates.
Sự phát sinh (nibbatti) là sự phát sinh của các uẩn.
Upapattinti ‘‘samāpannassa vā upapannassa vā’’ti (paṭi. ma. 1.72) ettha ‘‘upapannassā’’ti vuttavipākappavattiṃ.
Upapatti (reappearance) refers to the occurrence of resultant phenomena as stated in "of one who has attained or of one who has reappeared" (Paṭisambhidāmagga 1.72), where "one who has reappeared" is said.
Sự tái sinh (upapatti) là sự tiếp diễn của quả dị thục đã được nói đến trong câu ‘‘của người đã chứng nhập hoặc của người đã tái sinh’’ (Paṭi. Ma. 1.72) với từ ‘‘của người đã tái sinh’’.
Jātinti jarādīnaṃ paccayabhūtaṃ bhavapaccayā jātiṃ.
Jāti (birth) refers to birth in a future existence, which is a condition for old age etc., and is conditioned by existence.
Sự sinh (jāti) là sự sinh do duyên hữu, là nhân cho sự già, v.v.
Jarābyādhimaraṇādayo pākaṭā eva.
Jarābyādhimaraṇādayo (old age, sickness, death, etc.) are evident.
Già, bệnh, chết, v.v., thì hiển nhiên rồi.
Ettha ca uppādādayo pañceva saṅkhārupekkhāñāṇassa visayavasena vuttā, sesā tesaṃ vevacanavasena.
Here, the first five terms—arising, etc.—are stated as objects of saṅkhārupekkhā-ñāṇa, while the remaining terms are their synonyms.
Và ở đây, năm điều sinh khởi, v.v., được nói đến theo đối tượng của saṅkhārupekkhāñāṇa (trí xả hành), còn những điều khác là đồng nghĩa với chúng.
‘‘Nibbatti, jātī’’ti idañhi dvayaṃ uppādassa ceva paṭisandhiyā ca vevacanaṃ, ‘‘gati, upapatti cā’’ti idaṃ dvayaṃ pavattassa, jarādayo nimittassāti veditabbaṃ.
Indeed, these two terms, "production" and "birth," are synonyms for arising and rebirth-linking, respectively. These two, "destination" and "reappearance," are for continuity, and old age etc. are for sign; thus should it be understood.
Thật vậy, hai điều ‘‘sự phát sinh, sự sinh’’ là đồng nghĩa với sự sinh khởi và sự tái tục; hai điều ‘‘nẻo tái sinh và sự tái sinh’’ là đồng nghĩa với sự tiếp diễn; già, v.v., là đồng nghĩa với tướng—điều này cần được hiểu.
Appaṇihitavimokkhavasena magguppattihetubhūtā catasso, tathā phalasamāpattiyā catasso, suññatavihāraanimittavihāravasena dveti dasa saṅkhārupekkhā.
There are ten types of saṅkhārupekkhā: four (that are causes) for the arising of the path by way of the Appaṇihita Vimokkha (wishless liberation), likewise four for the attainment of the fruit, and two by way of the attainment of emptiness-dwelling and signless-dwelling.
Có mười loại saṅkhārupekkhā: bốn loại là nhân cho sự phát sinh của đạo theo phương pháp vô nguyện giải thoát (appaṇihitavimokkha), bốn loại tương tự cho sự chứng nhập quả, và hai loại theo phương pháp không vô biên xứ và vô tướng vô biên xứ.
Yāti vipassanāpaññā.
Yā (which) refers to the wisdom of insight.
Yā (cái gì) là tuệ quán.
Yadatthīti yaṃ aniccādilakkhaṇattayaṃ upalabbhati.
Yadatthī (whatever exists) refers to the three characteristics of impermanence, etc., that are apprehended.
Yadatthī (cái gì có) là ba đặc tính vô thường, v.v., được nhận biết.
Yaṃ bhūtanti yaṃ paccayanibbattattā bhūtaṃ khandhapañcakaṃ.
Yaṃ bhūta (whatever has come into being) refers to the five aggregates that have come into being due to conditions.
Yaṃ bhūtaṃ (cái gì đã thành) là năm uẩn đã thành do các duyên.
Taṃ pajahatīti aniccānupassanādīhi niccasaññādayo pajahanto sammadeva diṭṭhādīnavattā tappaṭibaddhacchandarāgappahānena pajahati, yathā āyatiṃ ādānaṃ na hoti, tathā paṭipattiyā pajahati.
Taṃ pajahatī (he abandons that) means that by means of insight into impermanence, etc., he abandons perceptions of permanence, etc., completely, by abandoning the desire and attachment associated with them, due to having seen the danger (of formations). He practices so that there is no future clinging, thus he abandons it through practice.
Taṃ pajahatī (người ấy từ bỏ điều đó) — từ bỏ các tưởng thường, v.v., bằng sự quán vô thường, v.v., người ấy từ bỏ hoàn toàn do thấy rõ hiểm họa, và từ bỏ bằng sự thực hành để không còn sự chấp thủ trong tương lai.
Tathābhūto ca tattha upekkhaṃ paṭilabhati.
Such a person attains equanimity with regard to them.
Người như vậy đạt được sự xả (upekkhā) trong điều đó.
Vicinaneti aniccādivasena sammasanepi.
Vicinane (in scrutinizing) means also in contemplating by way of impermanence, etc.
Vicinane (trong việc quán xét) cũng là trong việc quán xét theo vô thường, v.v.
Yadi atthato ekā, kathamayaṃ bhedoti āha ‘‘tena tenā’’tiādi.
If in essence it is one, how then is this distinction? He says, “By this and that,” etc.
Nếu về bản chất là một, thì tại sao lại có sự khác biệt này? Điều này được nói đến trong ‘‘tena tenā’’ (do điều này, do điều kia), v.v.
Tasmāti yasmā satipi sabhāvato abhede yehi pana paccayavisesehi svāyamimāsaṃ avatthābhedo, tesaṃ ekajjhaṃ appavattito na tāsaṃ abhedo, ekajjhaṃ vā pavatti, tasmā.
Tasmā (therefore) means that although there is no essential difference, there is no lack of distinction among them because of the non-occurrence of those specific conditions that cause this difference in their states to arise simultaneously, nor do they arise simultaneously; therefore.
Tasmā (do đó) là vì, mặc dù về bản chất không có sự khác biệt, nhưng do các duyên đặc biệt mà có sự khác biệt về trạng thái của chúng, và do sự không cùng hiện khởi của các duyên đó, nên không có sự không khác biệt của chúng, hoặc không có sự cùng hiện khởi.
Tenāha ‘‘yattha chaḷaṅgupekkhā’’tiādi.
Therefore, it is said, “where there is six-factored equanimity,” etc.
Do đó, có câu ‘‘yattha chaḷaṅgupekkhā’’ (nơi có xả sáu chi), v.v.
Ekībhāvoti ekatā.
Ekībhāvo (oneness) means unity.
Ekībhāvo (sự hợp nhất) là sự đồng nhất.
Satipi majjhattābhāvasāmaññe visayabhedena panassā bhedo.
Even though there is a commonality in being impartial, it has distinctions due to differences in object.
Mặc dù có sự tương đồng về trạng thái trung dung, nhưng có sự khác biệt của nó do sự khác biệt về đối tượng.
Yamatthaṃ sandhāya ‘‘kiccavasena dvidhā bhinnā’’ti vuttaṃ, taṃ vitthārato dassento ‘‘yathā hī’’tiādimāha.
To extensively demonstrate the meaning with reference to which it was said, “divided into two by function,” he states “just as” etc.
Để giải thích chi tiết ý nghĩa mà câu ‘‘kiccavasena dvidhā bhinnā’’ (khác biệt hai loại theo chức năng) đã đề cập, ngài nói ‘‘yathā hī’’ (chẳng hạn như), v.v.
Ayaṃ vipassanupekkhā.
This is vipassanā upekkhā (equanimity of insight).
Đây là vipassanupekkhā (xả tuệ quán).
Yaṃ sandhāya vuttaṃ pāḷiyaṃ ‘‘yadatthi yaṃ bhūtaṃ, taṃ pajahati, upekkhaṃ paṭilabhatī’’ti (ma. ni. 3.71; a. ni. 7.55).
With reference to which it was stated in the Canon: "whatever exists, whatever has come into being, he abandons that, he attains equanimity."
Điều này được đề cập trong Pāḷi rằng: ‘‘Cái gì có, cái gì đã thành, người ấy từ bỏ điều đó, đạt được sự xả’’.
Tattha yadatthi yaṃ bhūtanti khandhapañcakaṃ, taṃ muñcitukamyatāñāṇena pajahati.
Therein, yadatthi yaṃ bhūta (whatever exists, whatever has come into being) refers to the five aggregates; he abandons them with the knowledge that desires release.
Trong đó, yadatthi yaṃ bhūtaṃ (cái gì có, cái gì đã thành) là năm uẩn; người ấy từ bỏ chúng bằng trí tuệ mong muốn giải thoát.
Diṭṭhasovattikattayassa sabbalakkhaṇavicinane viya diṭṭhalakkhaṇattayassa bhūtassa saṅkhāralakkhaṇavicinane upekkhaṃ paṭilabhati.
Just as in scrutinizing the true characteristics of a three-striped snake that has been seen, so too, in scrutinizing the characteristics of formations—the three characteristics of that which has come into being and has been seen—he attains equanimity.
Người ấy đạt được sự xả trong việc quán xét đặc tính của các hành, là những gì đã thành với ba đặc tính đã được thấy, giống như trong việc quán xét tất cả các đặc tính của một con rắn đã thấy ba vạch ở cổ.
Saṅkhārānaṃ aniccādilakkhaṇassa sudiṭṭhattā tesaṃ vicinane majjhattabhūtāya vipassanupekkhāya siddhāya tathā diṭṭhādīnavānaṃ tesaṃ gahaṇepi ajjhupekkhanā siddhāva hoti, sabbaso visaṅkhāraninnattā ajjhāsayassa.
Because the impermanent etc. characteristics of formations are clearly seen, the vipassanā upekkhā (equanimity of insight) which has become impartial in scrutinizing them is already established. Thus, the non-involvement even in apprehending those (formations) whose danger has been seen is also established, because one's disposition is entirely inclined towards Nibbāna, which is free from formations.
Vì các đặc tính vô thường, v.v., của các hành đã được thấy rõ, nên xả tuệ quán đã thành tựu, là trạng thái trung dung trong việc quán xét chúng, và sự xả trong việc chấp thủ các điều hiểm họa đã được thấy đó cũng đã thành tựu, vì tâm hướng hoàn toàn về sự không hành (visaṅkhāra).
Anābhogarasāti paṇītasukhepi tasmiṃ avanatipaṭipakkhakiccāti attho.
Anābhogarasā (its function is non-engagement) means its function is counteracting the inclination even towards that exalted happiness.
Anābhogarasā (không cần nỗ lực) có nghĩa là không có sự bận tâm đối nghịch ngay cả trong niềm lạc cao thượng đó.
Abyāpārapaccupaṭṭhānāti satipi sukhapāramippattiyaṃ tasmiṃ sukhe abyāvaṭā hutvā paccupatiṭṭhati, sampayuttānaṃ vā tattha abyāpāraṃ paccupaṭṭhapetīti attho.
Abyāpārapaccupaṭṭhānā (its manifestation is non-involvement) means that even upon attaining the summit of happiness, it manifests by being not involved in that happiness, or it causes co-arisen phenomena to manifest non-involvement therein.
Abyāpārapaccupaṭṭhānā (hiện khởi không bận tâm) có nghĩa là hiện khởi mà không bận tâm đến niềm lạc đó, ngay cả khi đã đạt đến đỉnh cao của niềm lạc, hoặc làm cho các pháp tương ưng hiện khởi mà không bận tâm đến điều đó.
Sampayuttadhammānaṃ khobhaṃ, uppilavañca āvahantehi vitakkādīhi abhibhūtattā aparibyattaṃ.
Because it is overwhelmed by initial application etc., which bring about agitation and exaltation in co-arisen phenomena, it is aparibyattaṃ (unmanifested).
Aparibyattaṃ (không rõ ràng) vì bị các tầm, v.v., làm cho dao động và nổi lên, gây ra sự xáo động và nổi bật cho các pháp tương ưng.
Tattha tatramajjhattatāya kiccaṃ.
Kiccaṃ (function) therein refers to being impartial in those (jhānas).
Kiccaṃ (chức năng) là sự trung dung trong đó.
Tadabhāvato idha paribyattaṃ.
Due to the absence of that (agitation and exaltation), it is paribyattaṃ (manifested) here.
Do không có điều đó, ở đây là paribyattaṃ (rõ ràng).
85. ‘‘Saratīti sato’’ti padassa kattusādhanatamāha.
85. The phrase saratīti sato (he remembers, therefore he is mindful) describes the agentive derivation of the word sato.
Đối với từ ‘‘saratīti sato’’ (nhớ nên là sati), ngài giải thích về cách hình thành chủ động.
Sampajānātīti sammadeva pajānāti.
Sampajānāti (he understands clearly) means he understands thoroughly.
Sampajānātī (hiểu biết rõ ràng) là hiểu biết một cách đúng đắn.
Saraṇaṃ cintanaṃ upaṭṭhānaṃ lakkhaṇametissāti saraṇalakkhaṇā.
Its characteristic is remembering, contemplating, and being present; hence, it is saraṇalakkhaṇā (having the characteristic of remembering).
Saraṇalakkhaṇā (đặc tính ghi nhớ) là đặc tính của nó là sự ghi nhớ, sự tư duy, sự hiện khởi.
Sammussanapaṭipakkho asammussanaṃ, taṃ kiccaṃ etissāti asammussanarasā.
The opposite of forgetfulness is non-forgetfulness; that is its function, hence it is asammussanarasā (having the function of non-forgetfulness).
Asammussanarasā (chức năng không quên lãng) là sự không quên lãng, là đối nghịch với sự quên lãng; đó là chức năng của nó.
Kilesehi ārakkhā hutvā paccupatiṭṭhati, tato vā ārakkhaṃ paccupaṭṭhapetīti ārakkhapaccupaṭṭhānā.
It appears as a protection from defilements, or it causes protection from them to appear; hence it is ārakkhapaccupaṭṭhānā (having the manifestation of protection).
Ārakkhapaccupaṭṭhānā (hiện khởi như sự bảo vệ) là nó hiện khởi như sự bảo vệ khỏi các phiền não, hoặc nó làm cho sự bảo vệ khỏi chúng hiện khởi.
Asammuyhanaṃ sammadeva pajānanaṃ, sammohapaṭipakkho vā asammoho.
Non-delusion, thorough understanding, or the opposite of delusion, is asammoho (non-delusion).
Asammoho (không mê mờ) là sự hiểu biết đúng đắn, không mê mờ, hoặc là đối nghịch với sự mê mờ.
Tīraṇaṃ kiccassa pāragamanaṃ.
Tīraṇaṃ (crossing over) is the completion or reaching the other shore of a task.
Tīraṇaṃ (sự hoàn thành) là sự hoàn thành chức năng.
Pavicayo vīmaṃsā.
Pavicayo (investigation) is scrutiny.
Pavicayo (sự phân tích) là sự quán xét.
Kāmaṃ upacārajjhānādīni upādāya paṭhamadutiyajjhānānipi sukhumāneva, imaṃ pana uparijhānaṃ upādāya ‘‘oḷārikattā’’ti vuttaṃ.
Indeed, even the first and second jhānas, with reference to access concentration etc., are subtle. However, with reference to the jhāna above this (third jhāna), it is said “due to its grossness.”
Mặc dù các thiền định sơ thiền và nhị thiền cũng vi tế, dựa trên các thiền cận định, v.v., nhưng dựa trên thiền định cao hơn này, ngài nói ‘‘oḷārikattā’’ (vì thô thiển).
Sā ca oḷārikatā vitakkādithūlaṅgatāya veditabbā.
And that grossness should be understood as having gross factors such as initial application etc.
Và sự thô thiển đó cần được hiểu là do có các chi thô như tầm, v.v.
Keci ‘‘bahucetasikatāyā’’ti ca vadanti.
Some also say, "due to having many mental factors."
Một số người cũng nói ‘‘do có nhiều tâm sở’’.
Gati sukhā hoti tattha jhānesūti adhippāyo.
The intention is that gati sukhā hoti (the progress is pleasant) in those jhānas.
Gati sukhā hoti (sự vận hành là an lạc) – ý là trong các thiền định đó.
Abyattaṃ tattha satisampajaññakiccaṃ ‘‘idaṃ nāma dukkaraṃ karīyatī’’ti vattabbassa abhāvato.
The function of mindfulness and clear comprehension there is unmanifested because there is nothing to say, "this is difficult to do."
Abyattaṃ tattha satisampajaññakiccaṃ (chức năng của niệm và tuệ không rõ ràng trong đó) vì không có điều gì để nói rằng ‘‘điều này là khó làm’’.
Oḷārikaṅgappahānena sukhumattāti ayamattho kāmaṃ dutiyajjhānepi sambhavati, tathāpi yebhuyyena avippayogībhāvena vattamānesu pītisukhesu pītisaṅkhātassa oḷārikaṅgassa pahānena sukhumatāya idha sātisayo satisampajaññabyāpāroti vuttaṃ ‘‘purisassā’’tiādi.
"Because of the abandonment of the gross factors and their subtlety": This meaning, indeed, occurs in the second jhāna too. Nevertheless, among the joy-and-happiness (pītisukha) that mostly exist inseparably, due to the abandonment of the gross factor, namely joy (pīti), and its subtlety, in this third jhāna, the activity of mindfulness and clear comprehension is said to be exceptional, thus it is stated "A person..." etc.
Với sự từ bỏ yếu tố thô thiển và sự vi tế – ý nghĩa này có thể xảy ra trong nhị thiền, nhưng ở đây, trong tam thiền, vì sự từ bỏ yếu tố thô thiển được gọi là hoan hỷ (pīti) trong hoan hỷ và lạc (pītisukha) thường hiện hữu mà không tách rời, nên sự tinh tế của nó là sự hoạt động đặc biệt của chánh niệm và trí tuệ (satisampajañña). Do đó, có câu “của người” và vân vân.
Punadeva pītiṃ upagaccheyyāti hānabhāgiyaṃ jhānaṃ siyā dutiyajjhānameva sampajjeyyāti attho.
"He might again come to joy" means that the jhāna would be of the nature of decline, and it would just become the second jhāna.
Lại nữa, nếu hoan hỷ (pīti) xuất hiện trở lại – thì ý nghĩa là thiền (jhāna) sẽ trở thành phần thoái hóa, và chỉ có nhị thiền mới có thể thành tựu.
Tenāha ‘‘pītisampayuttameva siyā’’ti.
Therefore, he said, "It would be accompanied by joy."
Do đó, có câu “chỉ có hoan hỷ (pīti) đi kèm”.
‘‘Idañca atimadhuraṃ sukha’’nti tatiyajjhānasukhaṃ sandhāyāha.
"This pleasure is also exceedingly sweet" – he said this referring to the pleasure of the third jhāna.
“Và lạc này là vô cùng ngọt ngào” – câu này được nói đến để chỉ lạc của tam thiền.
Atimadhuratā cassa pahāsodagyasabhāvāya pītiyā abhāveneva veditabbā.
And its exceeding sweetness should be understood as due to the absence of joy, which is of the nature of extreme exhilaration.
Sự vô cùng ngọt ngào của nó cần được hiểu là do không có hoan hỷ (pīti) vốn có bản chất hân hoan, phấn khởi.
Idanti ‘‘sato, sampajāno’’ti padadvayaṃ.
"This" refers to the two terms "mindful, clearly comprehending."
Đây – là hai từ “có chánh niệm (sato), có trí tuệ (sampajāno)” (sato, sampajāno).
Tasmā etamatthaṃ dassentoti yasmā tassa jhānasamaṅgino yaṃ nāmakāyena sampayuttaṃ sukhaṃ, taṃ so paṭisaṃvedeyya.
"Therefore, showing this meaning": Because that pleasure which is connected with the mental body (nāmakāya) of the person endowed with jhāna, he (the person) would experience it.
Vì vậy, để chỉ rõ ý nghĩa này – bởi vì người thành tựu thiền ấy cảm nhận được lạc đi kèm với danh thân (nāmakāya).
Yaṃ vā tanti atha vā yaṃ taṃ yathāvuttaṃ nāmakāyasampayuttaṃ sukhaṃ.
"Or that" means, or that aforesaid pleasure connected with the mental body (nāmakāya).
Hoặc điều đó – hoặc lạc đó, tức là lạc đi kèm với danh thân (nāmakāya) như đã nói.
Taṃsamuṭṭhānena tato samuṭṭhitena atipaṇītena rūpena assa jhānasamaṅgino rūpakāyo yasmā phuṭo.
"By that arising": By the extremely refined form arisen from that pleasure, the bodily form (rūpakāya) of that person endowed with jhāna is pervaded.
Do sự phát sinh từ đó – do sắc thân (rūpakāya) của người thành tựu thiền ấy được lan tỏa bởi sắc vi diệu phát sinh từ lạc đó.
Yassa rūpakāyassa phuṭattā jhānā vuṭṭhitopi jhānasamaṅgī kāyikaṃ sukhaṃ paṭisaṃvedeyya.
"Because it is pervaded" means that even having risen from jhāna, the person endowed with jhāna would experience physical pleasure.
Do sự lan tỏa của sắc thân (rūpakāya) đó, ngay cả khi đã xuất thiền, người thành tựu thiền ấy vẫn cảm nhận được lạc thân (kāyikaṃ sukhaṃ).
Tasmā etaṃ cetasikakāyikasukhapaṭisaṃvedanasaṅkhātaṃ atthaṃ dassento ‘‘sukhañca kāyena paṭisaṃvedetīti āhā’’ti yojanā.
Therefore, showing "this meaning" which consists of the experience of mental and physical pleasure, the phrase "and he experiences pleasure with his body" is to be construed.
Vì vậy, để chỉ rõ ý nghĩa này, tức là sự cảm nhận lạc tâm và lạc thân, có câu “và cảm nhận lạc bằng thân”.
Ayañhettha saṅkhepattho – nāmakāyena cetasikasukhaṃ, kāyikasukhaheturūpasamuṭṭhāpanena kāyikasukhañca jhānasamaṅgī paṭisaṃvedetīti vuccati.
Herein, the short meaning is this: it is said that the person endowed with jhāna experiences mental pleasure with the mental body and physical pleasure by producing the form that is the cause of physical pleasure.
Đây là ý nghĩa tóm tắt ở đây: Người thành tựu thiền được nói là cảm nhận lạc tâm bằng danh thân (nāmakāya) và lạc thân bằng sự phát sinh sắc vi diệu là nguyên nhân của lạc thân.
Phuṭattāti byāpitattāti attho.
"Because it is pervaded" means because it is spread throughout.
Do sự lan tỏa – có nghĩa là do sự bao trùm.
Yathā hi udakena phuṭasarīrassa tādise nātipaccanīke vātādiphoṭṭhabbe phuṭe sukhaṃ uppajjati, evametehi phuṭasarīrassāti.
Just as pleasure arises in one whose body is pervaded by water when such not too adverse contacts as wind are experienced, so too it is for one whose body is pervaded by these (refined forms).
Giống như lạc phát sinh khi thân thể được nước bao trùm và tiếp xúc với các xúc chạm như gió không quá đối nghịch, thì cũng vậy, lạc phát sinh khi thân thể được những điều này bao trùm.
Aparo nayo – sukhañca kāyena paṭisaṃvedetīti ettha kathamābhogena vinā sukhapaṭisaṃvedanāti codanāyaṃ ‘‘kiñcāpi…pe… evaṃ santepī’’ti.
Another method: Regarding "and he experiences pleasure with his body," to the question "How can pleasure be experienced without attention?", he states "even though... and even so..."
Một phương pháp khác – đối với câu “và cảm nhận lạc bằng thân”, khi có câu hỏi “làm sao có thể cảm nhận lạc mà không có sự chú ý?”, thì có câu “mặc dù… vân vân… ngay cả khi như vậy”.
Yasmā tassa nāmakāyena sampayuttaṃ sukhaṃ, tasmā sukhañca kāyena paṭisaṃvedetīti yojanā.
Because there is pleasure associated with the mental body of that person, therefore the phrase "and he experiences pleasure with his body" is to be construed.
Vì lạc đi kèm với danh thân (nāmakāya) của người ấy, nên có câu “và cảm nhận lạc bằng thân”.
Idāni sahāpi ābhogena sukhapaṭisaṃvedanaṃ dassetuṃ ‘‘yaṃ vā ta’’ntiādi vuttaṃ.
Now, in order to show the experience of pleasure even with attention, "or that" etc. was stated.
Bây giờ, để chỉ rõ sự cảm nhận lạc ngay cả khi có sự chú ý, có câu “hoặc điều đó” và vân vân.
86. Yanti hetuatthe nipāto, yasmāti attho.
86. "Yaṃ" is an indeclinable signifying cause; it means "because."
86. Yaṃ – là một tiểu từ chỉ nguyên nhân, có nghĩa là “bởi vì”.
Tenāha ‘‘yaṃjhānahetū’’ti.
Therefore, he said, "yaṃjhānahetū (due to which jhāna)."
Do đó, có câu “do thiền đó làm nguyên nhân”.
‘‘Ācikkhantī’’tiādīni padāni kittanatthānīti adhippāyenāha ‘‘pasaṃsantīti adhippāyo’’ti.
The words "ācikkhantī" etc. are meant for proclaiming, with the intention of saying "they praise."
Các từ “ācikkhanti” (chỉ dạy) và vân vân có ý nghĩa là kể ra, nên có câu “ý nghĩa là khen ngợi”.
Kintīti pasaṃsanākārapucchā.
"Kintī" is a question about the manner of praise.
Kinti – là câu hỏi về cách khen ngợi.
Edisesu ṭhānesu satiggahaṇeneva sampajaññampi gahitaṃ hotīti idha pāḷiyaṃ satiyā eva gahitattā evaṃ upaṭṭhitasatitāya ‘‘satimā’’ icceva vuttaṃ, ‘‘sampajāno’’ti heṭṭhā vuttattā vā.
In such instances, clear comprehension is also included by the mere mention of mindfulness; therefore, in this third jhāna, due to mindfulness being established in this way, it is stated "satimā" (mindful) only, or because "sampajāno" (clearly comprehending) was already stated previously.
Ở những trường hợp như vậy, chỉ cần đề cập đến chánh niệm (sati) là đã bao gồm cả trí tuệ (sampajañña). Do đó, ở đây, trong kinh tạng, chỉ đề cập đến chánh niệm, nên chỉ nói “người có chánh niệm” (satimā) như vậy, hoặc vì đã nói “có trí tuệ” (sampajāno) ở phần trước.
87. Idāni nibbattitavisesaṃ dassento ‘‘ayaṃ pana viseso’’ti vatvā ‘‘yasmā’’tiādimāha.
87. Now, showing the specifically produced difference, he said, "But this is the difference," and then stated "yasmā" (because) etc.
87. Bây giờ, để chỉ rõ sự khác biệt đã phát sinh, sau khi nói “nhưng đây là sự khác biệt”, Ngài nói “bởi vì” và vân vân.
Āsevanapaccayena paccayo na hoti, aniṭṭhe ṭhāne padantarasaṅgahitassa āsevanapaccayattābhāvato.
It is not a condition by way of repetition (āsevanapaccaya), because a phenomenon included by another term in an undesired state cannot be a condition by way of repetition.
Không phải là duyên do sự thực hành (āsevanapaccaya), vì không có sự thực hành đối với điều không mong muốn được bao gồm trong một từ khác.
Adukkhamasukhāya vedanāya uppajjitabbaṃ sātisayaṃ sukhavirāgabhāvanābhāvato.
"A feeling that is neither painful nor pleasant should arise," due to the absence of the cultivation of extreme dispassion for pleasure.
Cảm thọ không khổ không lạc (adukkhamasukhā vedanā) phải phát sinh do không có sự tu tập mạnh mẽ về sự ly tham đối với lạc.
Tānīti appanāvīthiyaṃ javanāni sandhāyāha.
"Tāni" (those) refers to the javana impulses in the absorption path.
Tāni – từ này được nói đến để chỉ các javana (tâm tốc hành) trong lộ trình appanā (định).
88. ‘‘Pubbevā’’ti vuttattā kadā pana tesaṃ pahānaṃ hotīti codanāyaṃ āha ‘‘catunnaṃ jhānānaṃ upacārakkhaṇe’’ti.
88. Since it was stated "pubbevā" (formerly), to the question "When then is their abandonment?", he replies, "at the upacāra (access) moment of the four jhāna."
88. Do đã nói “trước đó”, khi nào thì chúng được đoạn trừ? Để giải đáp câu hỏi này, Ngài nói “trong khoảnh khắc cận định của bốn thiền”.
Evaṃ veditabbanti sambandho.
"It should be known thus" is the connection.
Cần phải hiểu như vậy – đó là sự liên kết.
Pahānakkamo nāma pahāyakadhammānaṃ uppattipaṭipāṭi.
The "order of abandonment" refers to the sequence of arising of the phenomena to be abandoned.
Trình tự đoạn trừ – là trình tự phát sinh của các pháp cần đoạn trừ.
Tena pana vuccamāne ‘‘dukkhaṃ domanassaṃ sukhaṃ somanassa’’nti vattabbaṃ siyā.
However, if one were to speak according to that, it would have to be said "pain, displeasure, pleasure, joy."
Nếu được nói theo trình tự đó, thì phải nói “khổ (dukkha), ưu (domanassa), lạc (sukha), hỷ (somanassa)”.
Kasmā ito aññathā vacananti āha ‘‘indriyavibhaṅge’’tiādi.
Why is it stated differently from this? He says, "in the Indriya-vibhaṅga (Analysis of Faculties)" etc.
Tại sao lại nói khác đi? Ngài nói “trong phân tích các căn” và vân vân.
Atha kasmā jhānesveva nirodho vuttoti sambandho.
Now, why is cessation mentioned only in the jhānas? This is the connection.
Vậy tại sao sự đoạn diệt chỉ được nói đến trong các thiền? Đó là sự liên kết.
Kattha cuppannaṃ dukkhindriyanti attano paccayehi uppannaṃ dukkhindriyaṃ.
"Where does the faculty of pain arise?" refers to the faculty of pain arisen through its own conditions.
Khổ căn (dukkhindriya) phát sinh ở đâu – là khổ căn phát sinh do các duyên của chính nó.
Kattha ca aparisesaṃ nirujjhatīti nirodhaṭṭhānaṃ pucchati.
"And where does it cease without remainder?" asks about the place of cessation.
Và ở đâu thì nó diệt tận không còn sót lại – câu này hỏi về nơi đoạn diệt.
Tena ‘‘katthā’’ti pucchāyaṃ, ‘‘etthā’’ti vissajjanepi hetumhi bhummavacanaṃ daṭṭhabbaṃ.
Therefore, in the question "Where?" and in the answer "Here," the locative case should be understood as indicating cause.
Do đó, trong câu hỏi “ở đâu” và trong câu trả lời “ở đây”, cần hiểu là cách dùng sở cách chỉ nguyên nhân.
Jhānānubhāvanimittaṃ hi anuppajjantaṃ ‘‘dukkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhatī’’ti vuttaṃ.
Indeed, the faculty of pain is said to "cease without remainder" when it does not arise due to the power of jhāna.
Khổ căn (dukkhindriya) không phát sinh do sức mạnh của thiền (jhāna), nên được nói là “khổ căn diệt tận không còn sót lại”.
Atisayanirodho suṭṭhu pahānaṃ ujupaṭipakkhena vūpasamo.
"Extreme cessation" means a complete abandonment, a calming by direct opposition.
Sự đoạn diệt tột cùng – là sự đoạn trừ hoàn toàn, sự lắng dịu bằng cách đối trị trực tiếp.
Nānāvajjaneti yena āvajjanena appanāvīthi, tato bhinnāvajjane, anekāvajjane vā.
"In various advertings" means in advertings different from that advertence by which the absorption-path occurs, or in multiple advertings.
Trong sự chú ý khác nhau (nānāvajjane) – là trong sự chú ý khác với sự chú ý mà lộ trình appanā (định) diễn ra, hoặc trong sự chú ý đa dạng.
Appanāvīthiyañhi upacāro ekāvajjano, itaro anekāvajjano anekakkhattuṃ pavattanato.
For in the absorption-path, access (upacāra) has a single advertence, while the other has multiple advertences due to occurring many times.
Trong lộ trình appanā (định), cận định (upacāra) có một sự chú ý duy nhất, còn các cận định khác có nhiều sự chú ý do chúng diễn ra nhiều lần.
Visamanisajjāya uppannakilamatho visamāsanupatāpo.
The fatigue arisen from an uncomfortable posture is "visamāsanupatāpo" (discomfort from an unsuitable seat).
Sự mệt mỏi phát sinh do ngồi không đúng tư thế là sự nóng bức do ngồi không đúng tư thế (visamāsanupatāpo).
Pītipharaṇenāti pītiyā pharaṇarasattā, pītisamuṭṭhānānaṃ vā paṇītarūpānaṃ kāyassa byāpanato vuttaṃ.
"By the pervading of joy" is stated because of joy's nature of pervading, or because the refined forms arisen from joy spread throughout the body.
Do sự lan tỏa của hoan hỷ (pītipharaṇena) – được nói là do hoan hỷ (pīti) có bản chất là sự lan tỏa, hoặc do sự lan tỏa của các sắc vi diệu phát sinh từ hoan hỷ (pīti) khắp thân.
Tenāha ‘‘sabbo kāyo sukhokkanto hotī’’ti.
Therefore, he said, "the whole body is filled with pleasure."
Do đó, có câu “toàn thân tràn ngập lạc”.
Vitakkavicārapaccayepīti pi-saddo aṭṭhānappayutto, so ‘‘pahīnassā’’ti ettha ānetvā sambandhitabbo ‘‘pahīnassāpi domanassindriyassā’’ti.
In "vitakkavicārapaccayepī" (even due to vitakka and vicāra), the word "pi" (even) is used inappropriately; it should be brought to "pahīnassā" (of the abandoned) and connected as "even of the abandoned faculty of displeasure."
Ngay cả khi có tầm và tứ làm duyên (vitakkavicārapaccayepī) – từ pi ở đây được dùng không đúng chỗ, cần được mang đến và liên kết với từ “pahīnassa” thành “ngay cả khi ưu căn (domanassindriya) đã được đoạn trừ”.
Etaṃ domanassindriyaṃ uppajjatīti sambandho.
"This faculty of displeasure arises" is the connection.
Ưu căn (domanassindriya) này phát sinh – đó là sự liên kết.
‘‘Tassa mayhaṃ aticiraṃ vitakkayato vicārayato kāyopi kilamicittampi uhaññī’’ti vacanato kāyacittakhedānaṃ vitakkavicārappaccayatā veditabbā.
The causal relationship between vitakka and vicāra and bodily and mental fatigue should be understood from the saying: "As I thought and pondered for a long time, my body became weary and my mind agitated."
Theo câu nói “khi tôi suy tư và quán sát quá lâu, thân thể tôi cũng mệt mỏi và tâm trí tôi cũng bị tổn thương”, cần hiểu rằng tầm và tứ là duyên cho sự mệt mỏi của thân và tâm.
‘‘Vitakkavicārabhāve uppajjati domanassindriya’’nti ānetvā sambandhitabbaṃ.
It should be connected by bringing it as "the faculty of displeasure arises in the presence of vitakka and vicāra."
Cần mang đến và liên kết thành “ưu căn (domanassindriya) phát sinh khi có tầm và tứ”.
Tatthassa siyā uppattīti tattha dutiyajjhānūpacāre assa domanassassa uppatti bhaveyya.
"There might be its arising there" means that the arising of that displeasure might occur in the access of the second jhāna.
Sự phát sinh của ưu đó có thể xảy ra ở đó – tức là sự phát sinh của ưu đó có thể xảy ra trong cận định của nhị thiền.
Ettha ca yadeke ‘‘tatthassa siyā uppattī’’ti vadantena jhānalābhīnampi domanussuppatti atthīti dassitaṃ hoti.
And here, by saying "there might be its arising there," it is shown that the arising of displeasure also exists for those who have attained jhāna.
Ở đây, một số người nói rằng “sự phát sinh của ưu đó có thể xảy ra ở đó” cho thấy rằng ngay cả những người thành tựu thiền cũng có thể phát sinh ưu (domanassa).
Tena ca anīvaraṇasabhāvo lobho viya dosopi atthīti dīpeti.
And by this, it is indicated that hatred (dosa) also exists, like greed (lobha), as being of a non-hindering nature.
Và điều đó cho thấy rằng sân (dosa) cũng tồn tại, giống như tham (lobha) có bản chất không phải là triền cái (nīvaraṇa).
Na hi dosena vinā domanassaṃ pavattati.
For displeasure does not occur without hatred.
Thật vậy, ưu (domanassa) không thể xảy ra nếu không có sân (dosa).
Na cettha paṭṭhānapāḷiyā virodho cintetabbo.
And no contradiction with the Paṭṭhāna Pāḷi should be considered here.
Và ở đây, không nên nghĩ rằng có sự mâu thuẫn với kinh Paṭṭhāna.
Yasmā tattha parihīnaṃ jhānaṃ ārammaṇaṃ katvā pavattamānaṃ domanassaṃ dassitaṃ, aparihīnajjhānamārammaṇaṃ katvā uppajjamānassa domanassassa asambhavato.
Because there, displeasure occurring by taking a deteriorated jhāna as its object is shown, since the arising of displeasure by taking an undeteriorated jhāna as its object is impossible.
Bởi vì ở đó, ưu (domanassa) được chỉ ra là phát sinh khi lấy thiền đã suy thoái làm đối tượng, vì không thể có ưu phát sinh khi lấy thiền chưa suy thoái làm đối tượng.
Jhānalābhīnaṃ sabbaso domanassaṃ nuppajjatīti ca na sakkā vattuṃ, aṭṭhasamāpattilābhino api tassa uppannattā.
Nor can it be said that displeasure never arises for those who have attained jhāna, because it arose even for Asita, who had attained the eight attainments.
Và cũng không thể nói rằng ưu (domanassa) hoàn toàn không phát sinh ở những người thành tựu thiền, vì nó đã phát sinh ngay cả ở vị đạt được tám định (aṭṭhasamāpattilābhin).
Na heva kho so pahīnajjhāno ahosīti vadanti, taṃ ayuttaṃ anīvaraṇasabhāvassa dosassa abhāvato.
Those who say that he was not someone whose jhāna had deteriorated, that is not appropriate, because there is no hatred of a non-hindering nature.
Họ nói rằng vị ấy không phải là người đã suy thoái thiền, điều đó không hợp lý vì không có sân (dosa) có bản chất không phải là triền cái (nīvaraṇa).
Yadi siyā, rūpārūpāvacarasattānampi uppajjeyya, na ca uppajjati.
If there were, it would also arise for beings in the rūpāvacara and arūpāvacara realms, but it does not.
Nếu có, thì nó cũng sẽ phát sinh ở các chúng sinh trong cõi sắc giới và vô sắc giới, nhưng nó không phát sinh.
Tathā hi ‘‘arūpe kāmacchandanīvaraṇaṃ paṭicca thinamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccanīvaraṇaṃ avijjānīvaraṇa’’ntiādīsu byāpādakukkuccanīvaraṇāni anuddhaṭāni.
Indeed, in statements such as “dependent on the sensual desire impediment in the formless realms are the sloth-and-torpor impediment, the restlessness impediment, the ignorance impediment,” the ill-will and remorse impediments are not mentioned.
Thật vậy, trong các đoạn như ‘‘Trong các cảnh giới vô sắc, tùy thuộc vào dục tham triền cái, có hôn trầm thụy miên triền cái, trạo cử triền cái, vô minh triền cái’’, thì sân hận triền cái và hối hận triền cái không được đề cập.
Na cettha nīvaraṇattā parihāro, kāmacchandādīnampi anīvaraṇānaṃyeva nīvaraṇasadisatāya nīvaraṇapariyāyassa vuttattā.
And there is no evasion here on account of being non-impediments, for sensual desire and the like, though not impediments, are described as analogous to impediments due to their similarity to them.
Và ở đây, không có sự biện hộ rằng chúng không phải là triền cái; bởi vì ngay cả các pháp không phải là triền cái như dục tham cũng được gọi là triền cái do chúng tương tự như triền cái.
Yaṃ pana vuttaṃ ‘‘aṭṭhasamāpattilābhino api tassa uppannattā’’ti, tampi akāraṇaṃ uppajjamānena ca domanassena jhānato parihāyanato.
That which was stated, “because it arose even for Asita, who had attained the eight attainments,” is also not a valid reason, because sorrow arising leads to the decline from jhāna.
Điều được nói rằng ‘‘ngay cả những người đạt được tám định cũng có thể phát sinh nó’’ thì cũng không hợp lý, vì do ưu bi phát sinh mà họ bị suy giảm khỏi thiền.
Lahukena pana paccayena parihīnaṃ tādisā appakasireneva paṭipākatikaṃ karontīti daṭṭhabbaṃ.
However, it should be understood that those who have fallen from jhāna due to a slight cause can easily restore it to its original state.
Tuy nhiên, cần phải hiểu rằng những người như vậy có thể dễ dàng phục hồi trạng thái thiền đã bị suy giảm do một duyên nhẹ.
‘‘Tatthassa siyā uppattī’’ti idaṃ pana parikappavacanaṃ upacārakkhaṇe domanassassa appahīnabhāvadassanatthaṃ.
But the statement “it might arise there” is a hypothetical statement to show that sorrow is not entirely abandoned at the access moment.
Còn câu ‘‘ở đó có thể có sự phát sinh (của ưu bi)’’ là một lời giả định để chỉ ra rằng ưu bi chưa được đoạn trừ trong giai đoạn cận định.
Tathā hi vuttaṃ ‘‘na tveva antoappanāya’’nti.
Thus it was said, “but not within absorption.”
Thật vậy, đã nói rằng ‘‘nhưng không phải trong giai đoạn nhập định’’. (tức là không phải trong giai đoạn an chỉ định).
Yadi pana tadā domanassaṃ uppajjeyya, paṭhamajjhānampissa parihīnamevāti daṭṭhabbaṃ.
If sorrow were to arise at that time, then his first jhāna would also have declined, so it should be understood.
Nếu ưu bi phát sinh vào lúc đó, thì thiền thứ nhất của người ấy cũng đã bị suy giảm.
Pahīnampi somanassindriyaṃ pīti viya na dūreti katvā ‘‘āsannattā’’ti vuttaṃ.
Though the faculty of gladness is abandoned, it is said “due to proximity”, considering it not to be far away like piti.
Mặc dù hoan hỷ căn đã được đoạn trừ, nhưng nó không xa như hỷ, nên đã nói là ‘‘gần gũi’’.
Nānāvajjanūpacāre pahīnampi pahānaṅgaṃ paṭipakkhena avihatattā antarantarā uppajjeyya vāti imamatthaṃ dassento ‘‘appanāppattāyā’’tiādimāha.
Showing that even an abandoned factor of abandonment in the access moments with varied adverting might arise intermittently because it has not been overcome by the opponent, it is said, “due to the lack of absorption” and so forth.
Để chỉ ra rằng ngay cả khi một chi phần đã được đoạn trừ trong các giai đoạn cận định khác nhau, nó vẫn có thể phát sinh xen kẽ do không bị phá hoại bởi đối thủ, nên đã nói ‘‘cho đến khi đạt đến an chỉ định’’ và tiếp theo.
Tādisāya āsevanāya icchitabbattā yathā maggavīthito pubbe dve tayo javanavārā sadisānupassanāva pavattanti, evamidhāpi appanāvārato pubbe dve tayo javanavārā upekkhāsahagatāva pavattantīti vadanti.
Because it is desired to cultivate such a practice, they say that just as two or three javana series before the path-process proceed with similar contemplation, so here too, two or three javana series before the absorption-process proceed accompanied by equanimity.
Vì cần phải thực hành như vậy, nên các vị thầy nói rằng: cũng như trước lộ trình đạo, có hai hoặc ba sát-na tốc hành chỉ diễn ra dưới dạng quán sát tương tự, thì ở đây cũng vậy, trước sát-na an chỉ định, có hai hoặc ba sát-na tốc hành chỉ diễn ra cùng với xả.
Samāhaṭāti samānītā, saṅgahetvā vuttāti attho.
Samāhaṭā means brought together, that is, stated collectively.
Samāhaṭā có nghĩa là được tập hợp lại, được tổng hợp lại để nói.
Sukhadukkhāni viya anoḷārikattā avibhūtatāya sukhumā.
They are subtle because they are not gross like pleasure and pain, and are not clearly manifest.
Sukhumā (vi tế) vì chúng không thô tháo và không rõ ràng như khổ và lạc.
Tato eva anuminitabbasabhāvattā duviññeyyā.
For that very reason, they are difficult to comprehend, having the nature of being inferred.
Cũng chính vì thế mà chúng duviññeyyā (khó hiểu) do bản chất chỉ có thể suy luận.
Duṭṭhassāti duṭṭhapayogassa, duddammassāti attho.
For the corrupted means for one with corrupt practice, that is, one who is difficult to tame.
Duṭṭhassā có nghĩa là có sự thực hành tồi tệ, khó điều phục.
Sakkā hoti esā gāhayituṃ aññāpohananayenāti adhippāyo.
The intention is that it is possible to grasp this by the method of eliminating other sensations.
Ý nghĩa là có thể nắm bắt được điều này theo phương pháp loại trừ những cái khác.
Somanassaṃ rāgassa paccayo.
Gladness is a condition for lust.
Somanassaṃ (hỷ) là duyên của rāgassa (tham ái).
Vuttañhi ‘‘sukhāya kho, āvuso visākha, vedanāya rāgānusayo anusetī’’ti (ma. ni. 1.465).
For it was said, “Visākha, the latent tendency to lust underlies pleasant feeling.”
Thật vậy, đã nói: ‘‘Này Hiền giả Visākha, tùy miên tham ái ẩn tàng trong cảm thọ lạc’’.
Domanassaṃ dosassa paccayo.
Sorrow is a condition for aversion.
Domanassaṃ (ưu bi) là duyên của dosassa (sân hận).
Vuttampi cetaṃ ‘‘dukkhāya kho, āvuso visākha, vedanāya paṭighānusayo anusetī’’ti.
It was also said, “Visākha, the latent tendency to aversion underlies painful feeling.”
Điều này cũng đã được nói: ‘‘Này Hiền giả Visākha, tùy miên sân hận ẩn tàng trong cảm thọ khổ’’.
Sukhādighātenāti sukhādīnaṃ pahānena.
By the eradication of pleasure and so forth means by the abandonment of pleasure and so forth.
Sukhādighātenā (do sự phá hoại lạc, v.v.) có nghĩa là do sự đoạn trừ lạc, v.v.
Assa jhānassa.
Assa refers to that jhāna.
Assa (của thiền) có nghĩa là của thiền này.
Na dukkhanti adukkhaṃ, dukkhavidhuraṃ.
Not suffering means adukkhaṃ, free from suffering.
Không khổ là adukkhaṃ, không có khổ.
Yasmā tattha dukkhaṃ natthi, tasmā vuttaṃ ‘‘dukkhābhāvenā’’ti.
Because there is no suffering there, it is said, “due to the absence of suffering.”
Vì ở đó không có khổ, nên đã nói ‘‘do không có khổ’’.
Asukhanti etthapi eseva nayo.
The same applies to asukhaṃ.
Trong trường hợp asukhaṃ (không lạc) cũng vậy.
Etenāti dukkhasukhapaṭikkhepavacanena.
By this refers to the statement refuting suffering and pleasure.
Etena (bằng lời này) là bằng lời phủ nhận khổ và lạc.
‘‘Paṭipakkhabhūta’’nti idaṃ idha tatiyavedanāya dukkhādīnaṃ samatikkamavasena pattabbattā vuttaṃ, na kusalākusalānaṃ viya ujuvipaccanīkatāya.
This statement “being opposite” is said here because it is to be attained by transcending suffering and the like, not by direct opposition as in the case of wholesome and unwholesome states.
Lời ‘‘paṭipakkhabhūtaṃ’’ (đối nghịch) ở đây được nói theo nghĩa vượt qua khổ, v.v., của cảm thọ thứ ba, chứ không phải theo nghĩa đối lập trực tiếp như thiện và bất thiện.
Iṭṭhāniṭṭhaviparītassa majjhattārammaṇassa, iṭṭhāniṭṭhaviparītaṃ vā majjhattākārena anubhavanalakkhaṇā iṭṭhāniṭṭhaviparītānubhavanalakkhaṇā.
Iṭṭhāniṭṭhaviparītānubhavanalakkhaṇā means having the characteristic of experiencing what is opposite to the agreeable and disagreeable, or having the characteristic of experiencing a neutral object in a neutral way.
Iṭṭhāniṭṭhaviparītānubhavanalakkhaṇā (đặc tính kinh nghiệm sự ngược lại của điều đáng mong muốn và không đáng mong muốn) có nghĩa là kinh nghiệm đối tượng trung tính, ngược lại với điều đáng mong muốn và không đáng mong muốn, hoặc kinh nghiệm sự ngược lại của điều đáng mong muốn và không đáng mong muốn theo cách trung tính.
Tato eva majjhattarasā.
For that very reason, it is majjhattarasā (neutral in taste).
Cũng chính vì thế mà nó majjhattarasā (có vị trung tính).
Avibhūtapaccupaṭṭhānāti sukhadukkhāni viya na vibhūtākārā, piṭṭhipāsāṇe migagatamaggo viya tehi anumātabbā avibhūtākāropaṭṭhānā.
Avibhūtapaccupaṭṭhānā means that its manifestation is not clear like pleasure and pain; it manifests as unclear, like the path of a deer on a rock, which must be inferred from them.
Avibhūtapaccupaṭṭhānā (sự hiện hữu không rõ ràng) có nghĩa là sự hiện hữu không rõ ràng, như dấu chân nai trên tảng đá, chỉ có thể suy luận từ khổ và lạc.
Sukhanirodho nāma idha catutthajjhānūpacāro, so padaṭṭhānaṃ etissāti sukhanirodhapadaṭṭhānā.
The cessation of pleasure here is the access to the fourth jhāna; that is its proximate cause, hence sukhanirodhapadaṭṭhānā.
Sự diệt lạc ở đây là giai đoạn cận định của thiền thứ tư, đó là sukhanirodhapadaṭṭhānā (nền tảng của sự diệt lạc) của nó.
89. ‘‘Upekkhāsatipārisuddhi’’nti purimapade uttarapadalopenetaṃ samāsapadanti āha ‘‘upekkhāya janitasatipārisuddhi’’nti.
89. Regarding “upekkhāsatipārisuddhi”, he states that this is a compound word formed by the elision of the latter word in the former compound, meaning “purity of mindfulness generated by equanimity.”
89. ‘‘Upekkhāsatipārisuddhi’’ (sự thanh tịnh của niệm xả) là một từ ghép do bỏ đi từ cuối trong từ trước, nên đã nói ‘‘sự thanh tịnh của niệm được tạo ra bởi xả’’.
Sabbapaccanīkadhammaparisuddhāya paccanīkasamanepi abyāvaṭāya pārisuddhiupekkhāya vattamānāya catutthajjhāne sati sampahaṃsanapaññā viya suparisuddhā, suvisadā ca hotīti āha ‘‘yā ca tassā satiyā pārisuddhi, sā upekkhāya katā, na aññenā’’ti.
He states, “that purity of mindfulness is effected by equanimity, not by anything else,” meaning that mindfulness in the fourth jhāna, dwelling in purity of equanimity which is utterly pure from all opposing states and unconcerned even with the suppression of opposing states, is perfectly pure and very clear, like the wisdom that makes one rejoice.
Sự thanh tịnh của niệm trong thiền thứ tư, khi xả thanh tịnh đang hiện hữu, không bị bận tâm ngay cả khi đối thủ đã được làm lắng dịu, thì niệm ấy trở nên rất thanh tịnh và rất trong sáng như trí tuệ làm cho hoan hỷ, nên đã nói ‘‘sự thanh tịnh của niệm ấy được thực hiện bởi xả, chứ không phải bởi cái khác’’.
Yadi tatramajjhattatā idha ‘‘upekkhā’’ti adhippetā, kathaṃ satiyeva ‘‘parisuddhā’’ti vuttāti āha ‘‘na kevala’’ntiādi.
If tatramajjhattatā (equanimity-as-balance-of-mind) is what is meant by "upekkhā" here, then how is mindfulness alone said to be "pure"? In response, he says, “not only,” and so on.
Nếu tatramajjhattatā (sự trung tính trong đó) ở đây được hiểu là ‘‘xả’’, thì tại sao chỉ có niệm được nói là ‘‘thanh tịnh’’? Để trả lời câu hỏi này, đã nói ‘‘không chỉ vậy’’ và tiếp theo.
Evampi kasmā ayameva sati ‘‘upekkhāsatipārisuddhī’’ti vuttāti anuyogaṃ sandhāya ‘‘tattha kiñcāpī’’tiādi vuttaṃ.
Even so, why is this very mindfulness called “purity of mindfulness due to equanimity”? In response to this question, he says, “although there,” and so on.
Ngay cả như vậy, tại sao chỉ có niệm này được gọi là ‘‘upekkhāsatipārisuddhi’’? Để trả lời câu hỏi này, đã nói ‘‘ở đó, mặc dù’’ và tiếp theo.
Tattha heṭṭhā tīsu jhānesu vijjamānāyapi tatramajjhattatāya paccanīkābhibhavato, sahāyapaccayavekallato ca apārisuddhi, tathā taṃsampayuttānaṃ.
In the three lower jhāna, even though equanimity-as-balance-of-mind is present, there is impurity due to the dominance of opposing factors and the lack of supporting conditions, and the same applies to states associated with it.
Ở đó, trong ba thiền dưới, mặc dù có sự trung tính trong đó, nhưng do bị các pháp đối nghịch lấn át và do thiếu các duyên hỗ trợ, nên không có sự thanh tịnh; và các pháp đồng hành với nó cũng vậy.
Tadabhāvato idha pārisuddhīti imamatthaṃ rūpakavasena dassetuṃ ‘‘yathā panā’’tiādi vuttaṃ.
To demonstrate this meaning, that due to the absence of these factors, there is purity here, he states, “just as,” and so on, by way of simile.
Do không có điều đó, ở đây có sự thanh tịnh. Để chỉ ra ý nghĩa này bằng cách ẩn dụ, đã nói ‘‘cũng như’’ và tiếp theo.
Sūriyappabhābhibhavāti sūriyappabhāya abhibhuyyamānattā.
Sūriyappabhābhibhavā means being overcome by the sun’s radiance.
Sūriyappabhābhibhavā (bị ánh sáng mặt trời lấn át) có nghĩa là bị ánh sáng mặt trời lấn át.
Atikkhatāya candalekhā viya rattipi sommasabhāvā sabhāgāya rattiyameva ca candalekhā samujjalatīti sā tassā sabhāgāti dassento ‘‘sommabhāvena ca attano upakārakattena vā sabhāgāya rattiyā’’ti āha.
Showing that the night, being not harsh, is serene like the moon's light, and the moon's light shines brilliantly only on a congenial night, thus the night is congenial to it, he states, “by the serene nature or by being a congenial supporter, or by being congenial to the night.”
Để chỉ ra rằng đêm cũng có bản chất dịu mát như ánh trăng do không gay gắt, và ánh trăng chỉ tỏa sáng trong đêm có cùng bản chất, nên đêm là đồng loại của nó, đã nói ‘‘bởi đêm có bản chất dịu mát và là người hỗ trợ của nó’’.
90. Tatthāti paṭhamajjhāne.
90. Tattha means in the first jhāna.
90. Tatthā (ở đó) là trong thiền thứ nhất.
Catukkanayassa dutiyajjhāne viyāti catukkanayasambandhini dutiyajjhāne viya.
Catukkanayassa dutiyajjhāne viyā means like in the second jhāna pertaining to the fourfold method.
Catukkanayassa dutiyajjhāne viyā (như trong thiền thứ hai của phương pháp tứ phần) là như trong thiền thứ hai liên quan đến phương pháp tứ phần.
Taṃ dvidhā bhinditvāti catukkanaye dutiyaṃ ‘‘avitakkaṃ vicāramattaṃ, avitakkaṃ avicāra’’nti ca evaṃ dvidhā bhinditvā pañcakanaye dutiyañceva tatiyañca hoti abhidhammeti (dha. sa. 168) adhippāyo.
Taṃ dvidhā bhinditvā means by dividing the second jhāna in the fourfold method into two, namely “without vitakka, only with vicāra” and “without vitakka, without vicāra,” thus it becomes the second and third jhāna in the fivefold method in the Abhidhamma; this is the intention.
Taṃ dvidhā bhinditvā (chia nó thành hai cách) có nghĩa là trong Vi Diệu Pháp, thiền thứ hai của phương pháp tứ phần được chia thành hai là ‘‘thiền không tầm chỉ có tứ’’ và ‘‘thiền không tầm không tứ’’, và như vậy trở thành thiền thứ hai và thứ ba trong phương pháp ngũ phần.
Suttantesu pana sarūpato pañcakanayo na gahito.
However, in the Suttanta, the fivefold method is not taken in its precise form.
Tuy nhiên, trong các bài kinh, phương pháp ngũ phần không được chấp nhận theo bản chất của nó.
Kasmā panettha nayadvayavibhāgo gahitoti?
Why is the distinction of the two methods adopted here?
Tại sao ở đây lại có sự phân chia thành hai phương pháp?
Abhidhamme nayadvayavasena jhānānaṃ desitattā.
Because in the Abhidhamma, the jhāna are taught according to two methods.
Vì trong Vi Diệu Pháp, các thiền được giảng dạy theo hai phương pháp.
Kasmā ca tattha tathā tāni desitāni?
And why are they taught in that way there?
Và tại sao chúng lại được giảng dạy như vậy ở đó?
Puggalajjhāsayato, desanāvilāsato ca.
Due to the disposition of individuals and the variety of teaching styles.
Do khuynh hướng của chúng sinh và do phong cách thuyết giảng.
Sannipatitadevaparisāya kira yesaṃ yathādesite paṭhamajjhāne vitakko eva oḷārikato upaṭṭhāsi, itare santato.
It is said that for those in the assembly of devas who were present, vitakka manifested as gross in the first jhāna as taught, while for others it manifested as subtle.
Người ta nói rằng trong hội chúng chư thiên đang tụ họp, đối với những người mà tầm hiện rõ ràng trong thiền thứ nhất được giảng dạy theo cách đó, thì những người khác thấy nó vi tế.
Tesaṃ ajjhāsayavasena ca caturaṅgikaṃ avitakkaṃ vicāramattaṃ jhānaṃ desitaṃ.
According to their disposition, the jhāna with four factors, which is without vitakka and only with vicāra, was taught.
Và thiền tứ chi không tầm chỉ có tứ được giảng dạy theo khuynh hướng của họ.
Yesaṃ vicāro, yesaṃ pīti, yesaṃ sukhaṃ oḷārikato upaṭṭhāsi, itare santato.
For whom vicāra, for whom pīti, for whom sukha appeared coarsely, for others it appeared subtly.
Đối với những ai mà tầm (vicāra), hỷ (pīti), lạc (sukha) hiện khởi một cách thô tháo, còn những người khác thì vi tế.
Tesaṃ tesaṃ ajjhāsayavasena tatiyādīni jhānāni desitāni.
According to the inclination of those individuals, the third and subsequent jhānas were taught.
Tùy theo khuynh hướng của từng người mà các thiền từ đệ tam trở đi đã được giảng dạy.
Ayaṃ tāva puggalajjhāsayo.
This, then, is the individual's inclination.
Đây chính là khuynh hướng của cá nhân.
Yassā pana dhammadhātuyā suppaṭividdhattā bhagavā yasmā desanāvilāsappatto, tasmā ñāṇamahantatāya desanāya sukusalo yaṃ yaṃ aṅgaṃ labbhati, tassa tassa vasena yathāruciṃ desanaṃ niyāmento catukkanayavasena, pañcakanayavasena ca.
Furthermore, because the Blessed One had thoroughly penetrated the Dhamma-element (the Omniscient Knowledge), and because He had attained skill in the exposition of the Dhamma, by reason of His great knowledge and His supreme expertise in teaching, designating the teaching according to taste based on whatever factor is obtained, He taught by way of the tetrad method and by way of the pentad method.
Tuy nhiên, vì Đức Thế Tôn đã thấu triệt hoàn toàn yếu tố Pháp (dhammadhātu), Ngài đã đạt đến sự tinh xảo trong việc giảng dạy, do đó, với trí tuệ vĩ đại, Ngài đã khéo léo trong việc giảng dạy, tùy theo sở thích mà Ngài đã sắp đặt bài giảng theo cách bốn chi và cách năm chi, tùy theo mỗi chi phần được nhận biết.
Tattha ca pañcaṅgikaṃ paṭhamaṃ, caturaṅgikaṃ dutiyaṃ, tivaṅgikaṃ tatiyaṃ, duvaṅgikaṃ catutthaṃ, duvaṅgikameva pañcamaṃ jhānaṃ desesīti ayaṃ desanāvilāso.
And among these, the first jhāna with five factors, the second with four factors, the third with three factors, the fourth with two factors, and the fifth jhāna also with two factors were taught; this is the variety of exposition.
Trong đó, Ngài đã giảng dạy thiền thứ nhất có năm chi, thiền thứ hai có bốn chi, thiền thứ ba có ba chi, thiền thứ tư có hai chi, và thiền thứ năm cũng có hai chi. Đây là sự tinh xảo trong việc giảng dạy.
Ettha ca pañcakanaye dutiyajjhānaṃ catukkanaye dutiyajjhānapakkhikaṃ katvā vibhattaṃ ‘‘yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti avitakkaṃ vicāramattaṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharatī’’ti (dha. sa. 168).
Here, in the pentad method, the second jhāna is included as part of the second jhāna in the tetrad method, and thus distinguished, as in "at the time when he develops the path to rebirth in the Rūpa Realm, he abides having entered and remained in the second jhāna, which is without initial application (avitakkaṃ), with only sustained application (vicāramattaṃ), born of concentration (samādhijaṃ), with rapture and happiness (pītisukhaṃ)."
Và ở đây, trong cách năm chi, thiền thứ hai được phân loại bằng cách gộp vào nhóm thiền thứ hai trong cách bốn chi, như đã nói: "Khi nào vị ấy tu tập đạo lộ dẫn đến sự tái sinh trong cõi sắc giới, vị ấy nhập và an trú trong thiền thứ hai, không tầm, chỉ có tứ (vicāra), hỷ lạc do định sinh ra".
Ekattakāyanānattasaññīsattāvāsaphalatāya dutiyajjhānena samānaphalattā, paṭhamajjhānasamādhito jātattā ca.
Because it has the same result as the second jhāna (of the tetrad method), namely, the state of beings with one body and diverse perceptions, and because it is born from the concentration of the first jhāna.
Vì nó có quả tương tự như thiền thứ hai, đó là nơi trú ngụ của những chúng sinh có thân thể đồng nhất và tưởng khác biệt, và vì nó sinh ra từ định của thiền thứ nhất.
Paṭhamajjhānameva hi ‘‘kāmehi akusalehi ca vivitta’’nti tadabhāvā na idha ‘‘vivicceva kāmehi vivicca akusalehī’’ti sakkā vattuṃ, nāpi ‘‘vivekaja’’nti.
Indeed, the first jhāna is "secluded from sensual pleasures and unwholesome states" (kāmehi akusalehi ca vivittaṃ). Therefore, in this (pentad method's) second jhāna (without vitakka but with vicāra), it cannot be said "secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states," nor "born of seclusion."
Thật vậy, chỉ có thiền thứ nhất mới "tách rời khỏi các dục và các pháp bất thiện"; do không có trạng thái đó, không thể nói ở đây là "tách rời khỏi các dục, tách rời khỏi các pháp bất thiện", cũng không thể nói là "do ly dục sinh ra".
Suttantadesanāsu ca pañcakanaye dutiyatatiyajjhānāni dutiyajjhānameva bhajanti vitakkavūpasamā vicāravūpasamā avitakkattā, avicārattā ca.
In the Suttanta teachings, the second and third jhānas of the pentad method fall under the second jhāna (of the tetrad method) due to the cessation of vitakka and the cessation of vicāra, respectively, and due to being avitakka and avicāra.
Trong các bài giảng trong Kinh tạng, thiền thứ hai và thứ ba trong cách năm chi đều thuộc về thiền thứ hai do sự lắng dịu của tầm (vitakka) và tứ (vicāra), do không có tầm và không có tứ.
Evañca katvā suttantadesanāyapi pañcakanayo labbhatevāti siddhaṃ hoti.
Thus, it is established that even in the Suttanta teachings, the pentad method is obtainable.
Khi đã làm như vậy, cách năm chi cũng được tìm thấy trong các bài giảng trong Kinh tạng, điều này được chứng minh.
Nanu suttante cattāriyeva jhānāni vibhattānīti pañcakanayo na labbhatīti?
But is it not the case that in the Suttantas, only four jhānas are distinguished, and thus the pentad method is not obtainable?
Há không phải trong Kinh tạng chỉ có bốn thiền được phân loại, nên cách năm chi không được tìm thấy sao?
Na, ‘‘savitakkasavicāro samādhī’’tiādinā (dī. ni. 3.305) samādhittayāpadesena pañcakanayassa labbhamānattā.
No, because the pentad method is obtainable through the designation of the three kinds of concentration, beginning with "concentration with initial application and sustained application" (savitakkasavicāro samādhītiādinā).
Không, vì cách năm chi được tìm thấy qua sự chỉ định ba loại định, bắt đầu bằng "định có tầm có tứ" v.v.
Catukkanayanissito pana katvā pañcakanayo vibhattoti suttantadesanāyapi pañcakanayo niddhāretabbo.
However, the pentad method was distinguished by being based on the tetrad method, so the pentad method should be ascertained even in the Suttanta teachings.
Tuy nhiên, cách năm chi được phân loại dựa trên cách bốn chi, do đó cách năm chi cũng phải được xác định trong các bài giảng trong Kinh tạng.
‘‘Vitakkavicārānaṃ vūpasamā’’ti hi vitakkassa, vicārassa, vitakkavicārānañca ‘‘vitakkavicārāna’’nti sakkā vattuṃ.
For, regarding "the cessation of vitakka and vicāra," it is possible to speak of "of vitakka," "of vicāra," and "of vitakka and vicāra."
Thật vậy, trong từ "vitakkavicārānaṃ vūpasamā" (do sự lắng dịu của tầm và tứ), có thể nói là "vitakkavicārānaṃ" (của tầm và tứ) đối với tầm, đối với tứ, và đối với cả tầm và tứ.
Tathā ‘‘avitakkaṃ, avicāra’’nti ca vinā, saha ca vicārena vitakkappahānena avitakkaṃ, saha, vinā ca vitakkena vicārappahānena avicāranti avitakkaṃ, avicāraṃ, avitakkañca avicārañcāti vā tividhampi sakkā saṅgahetuṃ.
Similarly, regarding "without initial application (avitakkaṃ), without sustained application (avicāraṃ)," it is possible to include all three types: avitakka by the abandonment of vitakka with or without vicāra; avicāra by the abandonment of vicāra with or without vitakka; or avitakka and avicāra.
Tương tự, trong "avitakkaṃ, avicāraṃ" (không tầm, không tứ), có thể bao gồm ba loại: không tầm do sự từ bỏ tầm có hoặc không có tứ, không tứ do sự từ bỏ tứ có hoặc không có tầm, hoặc không tầm và không tứ.
Dutiyanti ca vitakkarahite, vitakkavicāradvayarahite ca ñāyāgatā desanā dutiyaṃ adhigantabbattā, vicāramattarahitepi dvayappahānādhigatasamānadhammattā.
And second (dutiyaṃ) is a designation rightly applied to the jhāna without vitakka and to the jhāna without both vitakka and vicāra, because it is attained for the second time, and also to the jhāna merely without vicāra because its qualities are similar to those attained by the abandonment of both factors.
Và bài giảng được đưa ra một cách hợp lý là thứ hai đối với thiền không tầm, và thiền không cả tầm và tứ, vì nó là thiền thứ hai cần đạt được, và ngay cả đối với thiền chỉ không tứ, nó cũng có các pháp tương tự như thiền đạt được do từ bỏ cả hai.
Evañca katvā pañcakanayaniddese dutiye vūpasantopi vitakko sahāyabhūtavicārāvūpasamena na sammā vūpasantoti vitakkavicāradvayarahite viya vicāravūpasameneva tadupasamaṃ, sesadhammānaṃ samānatañca dassentena ‘‘vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharatī’’ti tatiyaṃ catukkanaye dutiyena nibbisesaṃ vibhattaṃ.
And having done so, in the exposition of the pentad method, even though vitakka has ceased in the second (jhāna), it is not fully ceased due to the non-cessation of its companion vicāra. Therefore, to show the cessation of vitakka through the cessation of vicāra—as in the jhāna free from both vitakka and vicāra—and to show the similarity of the remaining factors, the third jhāna (of the pentad method) is distinguished as identical to the second (jhāna) of the tetrad method: "With the cessation of initial application and sustained application, he enters and remains in the third jhāna, which has internal placidity, unification of mind, and is without initial application, without sustained application, with rapture and happiness born of concentration."
Và khi đã làm như vậy, trong sự chỉ định cách năm chi, mặc dù tầm đã lắng dịu trong thiền thứ hai, nhưng do tứ, người bạn đồng hành, chưa lắng dịu hoàn toàn, nên để chỉ ra sự lắng dịu đó chỉ do sự lắng dịu của tứ, và sự tương đồng của các pháp còn lại như trong thiền không cả tầm và tứ, thiền thứ ba được phân loại không khác gì thiền thứ hai trong cách bốn chi, như đã nói: "Do sự lắng dịu của tầm và tứ, vị ấy đạt được sự thanh tịnh nội tâm, sự nhất tâm, không tầm, không tứ, hỷ lạc do định sinh ra, và an trú trong thiền thứ ba".
Duvidhassāpi sahāyavirahena, aññathā ca vitakkappahānena avitakkattaṃ, samādhijaṃ pītisukhattañca samānanti samānadhammattāpi dutiyanti niddeso.
And because both types (of jhāna), due to the absence of a companion, and also in another way, have the same state of being without vitakka through the abandonment of vitakka, and the same state of having rapture and happiness born of concentration, therefore, due to these similar qualities, the designation second is used.
Và do sự từ bỏ tầm có hoặc không có người bạn đồng hành, và bằng cách khác, trạng thái không tầm và trạng thái hỷ lạc do định sinh ra là tương đồng, nên do có các pháp tương đồng, nó cũng được gọi là thứ hai.
Vicāramattampi hi vitakkavicāradvayarahitaṃ viya ‘‘yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti avitakkaṃ vicāramattaṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharatī’’ti (dha. sa. 168) avitakkaṃ samādhijaṃ pītisukhanti vibhattaṃ.
Indeed, even the jhāna with only vicāra (the second jhāna of the pentad method) is distinguished as being avitakka, with rapture and happiness born of concentration, just like the jhāna free from both vitakka and vicāra (the second jhāna of the tetrad method), as in, "at the time when he develops the path to rebirth in the Rūpa Realm, he abides having entered and remained in the second jhāna, which is without initial application (avitakkaṃ), with only sustained application (vicāramattaṃ), born of concentration (samādhijaṃ), with rapture and happiness (pītisukhaṃ)."
Thật vậy, ngay cả thiền chỉ có tứ (vicāramattaṃ) cũng được phân loại là không tầm, hỷ lạc do định sinh ra, giống như thiền không cả tầm và tứ, như đã nói: "Khi nào vị ấy tu tập đạo lộ dẫn đến sự tái sinh trong cõi sắc giới, vị ấy nhập và an trú trong thiền thứ hai, không tầm, chỉ có tứ, hỷ lạc do định sinh ra".
Paṭhamajjhāne vā sahacārīsu vitakkavicāresu ekaṃ atikkamitvā dutiyampi tatraṭṭhameva dosato disvā ubhayampi sahātikkamantassa pañcakanaye tatiyaṃ vuttaṃ, tatiyaṃ adhigantabbattā.
Alternatively, in the first jhāna, having overcome one of the co-arising vitakka and vicāra, and seeing fault in the remaining second (factor) in that same state, for the one who simultaneously overcomes both, the third jhāna is stated in the pentad method, because it is to be attained for the third time.
Hoặc, trong thiền thứ nhất, sau khi vượt qua một trong tầm và tứ là những pháp đồng hành, và nhận thấy tứ là pháp thứ hai vẫn còn tồn tại như một khuyết điểm, thì đối với người cùng lúc vượt qua cả hai, thiền thứ ba được nói đến trong cách năm chi, vì nó là thiền thứ ba cần đạt được.
Paṭhamato anantarabhāvena panassa dutiyabhāvo ca uppajjatīti.
And its state of being second arises due to its immediate succession to the first.
Và do nó là trạng thái tiếp theo sau thiền thứ nhất, nên nó cũng phát sinh trạng thái thứ hai.
Kasmā panevaṃ sarūpato pañcakanayo na vibhattoti?
But why was the pentad method not explicitly distinguished in the Suttantas?
Vì sao cách năm chi không được phân loại theo bản chất như vậy trong Kinh tạng?
Vineyyajjhāsayato.
Due to the inclination of the disciples.
Do khuynh hướng của những người có thể được giáo hóa.
Yathānulomadesanā hi suttantadesanāti.
For the Suttanta teachings are teachings in accordance with what is appropriate.
Vì bài giảng trong Kinh tạng là bài giảng thuận theo.