Table of Contents

⮲

Abhidhammatthasaṅgaho

Edit
603

7. Samuccayaparicchedo

7. The Compendium of Categories (Samuccayaparicchedo)

7. Chương Tổng Hợp

604
1. Dvāsattatividhā vuttā, vatthudhammā salakkhaṇā.
1. The seventy-two fundamental phenomena, each with its own characteristic, have been stated.
1. Bảy mươi hai loại pháp thực tại cùng với đặc tính của chúng đã được nói đến.
605
Tesaṃ dāni yathāyogaṃ, pavakkhāmi samuccayaṃ.
Now, I will declare their appropriate categorization.
Bây giờ, ta sẽ giảng về sự tổng hợp của chúng một cách thích hợp.
606
2. Akusalasaṅgaho missakasaṅgaho bodhipakkhiyasaṅgaho sabbasaṅgaho ceti samuccayasaṅgaho catubbidho veditabbo.
2. The Compendium of Categories (samuccayasaṅgaho) is to be understood as fourfold: the Compendium of Unwholesome Things (akusalasaṅgaho), the Compendium of Mixed Things (missakasaṅgaho), the Compendium of Factors of Enlightenment (bodhipakkhiyasaṅgaho), and the Compendium of All Things (sabbasaṅgaho).
2. Cần hiểu rằng sự tổng hợp có bốn loại: tổng hợp các pháp bất thiện, tổng hợp các pháp tạp loại, tổng hợp các pháp trợ Bồ đề, và tổng hợp tất cả các pháp.
607
Akusalasaṅgaho
The Compendium of Unwholesome Things (Akusalasaṅgaho)
Tổng Hợp Các Pháp Bất Thiện
608
3. Kathaṃ?
3. How?
3. Như thế nào?
Akusalasaṅgahe tāva cattāro āsavā – kāmāsavo bhavāsavo diṭṭhāsavo avijjāsavo.
First, in the Compendium of Unwholesome Things, there are four influxes (āsavā): the influx of sensuality (kāmāsavo), the influx of existence (bhavāsavo), the influx of views (diṭṭhāsavo), and the influx of ignorance (avijjāsavo).
Trước hết, trong tổng hợp các pháp bất thiện, có bốn lậu hoặc: Dục lậu, Hữu lậu, Kiến lậu, Vô minh lậu.
609
4. Cattāro oghā – kāmogho bhavogho diṭṭhogho avijjogho.
4. Four floods (oghā): the flood of sensuality (kāmogho), the flood of existence (bhavogho), the flood of views (diṭṭhogho), and the flood of ignorance (avijjogho).
4. Bốn bộc lưu: Dục bộc, Hữu bộc, Kiến bộc, Vô minh bộc.
610
5. Cattāro yogā – kāmayogo bhavayogo diṭṭhiyogo avijjāyogo.
5. Four bonds (yogā): the bond of sensuality (kāmayogo), the bond of existence (bhavayogo), the bond of views (diṭṭhiyogo), and the bond of ignorance (avijjāyogo).
5. Bốn ách phược: Dục ách, Hữu ách, Kiến ách, Vô minh ách.
611
6. Cattāro ganthā – abhijjhākāyagantho, byāpādo kāyagantho, sīlabbataparāmāso kāyagantho, idaṃsaccābhiniveso kāyagantho.
6. Four bodily ties (ganthā): the bodily tie of covetousness (abhijjhākāyagantho), the bodily tie of ill will (byāpādo kāyagantho), the bodily tie of clinging to rites and rituals (sīlabbataparāmāso kāyagantho), the bodily tie of dogmatic adherence to "this is truth" (idaṃsaccābhiniveso kāyagantho).
6. Bốn triền phược: Tham thân triền, Sân thân triền, Giới cấm thủ thân triền, Thử thực chấp thủ thân triền.
612
7. Cattāro upādānā – kāmupādānaṃ diṭṭhupādānaṃ sīlabbatupādānaṃ attavādupādānaṃ.
7. Four clingings (upādānā): clinging to sensuality (kāmupādānaṃ), clinging to views (diṭṭhupādānaṃ), clinging to rites and rituals (sīlabbatupādānaṃ), and clinging to a doctrine of self (attavādupādānaṃ).
7. Bốn thủ: Dục thủ, Kiến thủ, Giới cấm thủ, Ngã luận thủ.
613
8. Cha nīvaraṇāni – kāmacchandanīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇaṃ thinamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ avijjānīvaraṇaṃ.
8. Six hindrances (nīvaraṇāni): the hindrance of sensual desire (kāmacchandanīvaraṇaṃ), the hindrance of ill will (byāpādanīvaraṇaṃ), the hindrance of sloth and torpor (thinamiddhanīvaraṇaṃ), the hindrance of restlessness and remorse (uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ), the hindrance of doubt (vicikicchānīvaraṇaṃ), and the hindrance of ignorance (avijjānīvaraṇaṃ).
8. Sáu triền cái: Dục dục triền cái, Sân triền cái, Hôn trầm thụy miên triền cái, Trạo hối triền cái, Hoài nghi triền cái, Vô minh triền cái.
614
9. Satta anusayā – kāmarāgānusayo bhavarāgānusayo paṭighānusayo mānānusayo diṭṭhānusayo vicikicchānusayo avijjānusayo.
9. Seven latent tendencies (anusayā): the latent tendency of sensual lust (kāmarāgānusayo), the latent tendency of lust for existence (bhavarāgānusayo), the latent tendency of aversion (paṭighānusayo), the latent tendency of conceit (mānānusayo), the latent tendency of views (diṭṭhānusayo), the latent tendency of doubt (vicikicchānusayo), and the latent tendency of ignorance (avijjānusayo).
9. Bảy tùy miên: Dục ái tùy miên, Hữu ái tùy miên, Sân tùy miên, Mạn tùy miên, Kiến tùy miên, Hoài nghi tùy miên, Vô minh tùy miên.
615
10. Dasa saṃyojanāni – kāmarāgasaṃyojanaṃ rūparāgasaṃyojanaṃ arūparāgasaṃyojanaṃ paṭighasaṃyojanaṃ mānasaṃyojanaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ sīlabbataparāmāsasaṃyojanaṃ vicikicchāsaṃyojanaṃ uddhaccasaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojanaṃ suttante.
10. Ten fetters (saṃyojanāni): the fetter of sensual lust (kāmarāgasaṃyojanaṃ), the fetter of lust for form existence (rūparāgasaṃyojanaṃ), the fetter of lust for formless existence (arūparāgasaṃyojanaṃ), the fetter of aversion (paṭighasaṃyojanaṃ), the fetter of conceit (mānasaṃyojanaṃ), the fetter of views (diṭṭhisaṃyojanaṃ), the fetter of clinging to rites and rituals (sīlabbataparāmāsasaṃyojanaṃ), the fetter of doubt (vicikicchāsaṃyojanaṃ), the fetter of restlessness (uddhaccasaṃyojanaṃ), and the fetter of ignorance (avijjāsaṃyojanaṃ)—as stated in the Suttas.
10. Mười kiết sử: Dục ái kiết sử, Sắc ái kiết sử, Vô sắc ái kiết sử, Sân kiết sử, Mạn kiết sử, Kiến kiết sử, Giới cấm thủ kiết sử, Hoài nghi kiết sử, Trạo cử kiết sử, Vô minh kiết sử, theo Kinh Tạng.
616
11. Aparānipi dasa saṃyojanāni – kāmarāgasaṃyojanaṃ bhavarāgasaṃyojanaṃ paṭighasaṃyojanaṃ mānasaṃyojanaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ sīlabbataparāmāsasaṃyojanaṃ vicikicchāsaṃyojanaṃ issāsaṃyojanaṃ macchariyasaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojanaṃ abhidhamme (vibha. 969).
11. And also ten other fetters – the sensuous craving fetter, the craving for existence fetter, the aversion fetter, the conceit fetter, the wrong view fetter, the adherence to rites and rituals fetter, the doubt fetter, the envy fetter, the avarice fetter, the ignorance fetter, in the Abhidhamma.
11. Cũng có mười kiết sử khác – dục ái kiết sử, hữu ái kiết sử, sân kiết sử, mạn kiết sử, kiến kiết sử, giới cấm thủ kiết sử, hoài nghi kiết sử, tật kiết sử, lận kiết sử, vô minh kiết sử, (được nêu) trong Abhidhamma.
617
12. Dasa kilesā – lobho doso moho māno diṭṭhi vicikicchā thinaṃ uddhaccaṃ ahirikaṃ anottappaṃ.
12. Ten defilements – greed, hatred, delusion, conceit, wrong view, doubt, sloth, restlessness, shamelessness, fearlessness of wrongdoing.
12. Mười phiền não – tham, sân, si, mạn, kiến, hoài nghi, hôn trầm, trạo cử, vô tàm, vô quý.
618
13. Āsavādīsu panettha kāmabhavanāmena tabbatthukā taṇhā adhippetā, sīlabbataparāmāso idaṃsaccābhiniveso attavādupādo ca tathāpavattaṃ diṭṭhigatameva pavuccati.
13. Here, among the āsavas and so on, the craving rooted in sensual existence and existence itself is intended by the names 'sensuous craving' and 'craving for existence'. Adherence to rites and rituals, the conviction that 'this alone is true', and the arising of the view of a self are also said to be of the nature of wrong view.
13. Ở đây, trong các pháp như lậu hoặc, tham ái có đối tượng tương ứng được ám chỉ bằng tên gọi dục và hữu; giới cấm thủ, sự chấp thủ đây là chân lý, và sự khởi sinh ngã luận, những tà kiến diễn tiến như vậy được gọi là kiến.
619
14. Āsavoghā ca yogā ca,
14. The āsavas and oghas,
14. Lậu hoặc, bộc lưu, và ách phược,
620
Tayo ganthā ca vatthuto;
And the three ganthas in reality;
Về thực thể, ba triền cái cũng vậy;
621
Upādānā duve vuttā,
Two upādānas are stated,
Hai thủ được nói đến,
622
Aṭṭha nīvaraṇā siyuṃ.
There are eight nīvaraṇas.
Và có tám triền cái.
623
Chaḷevānusayā honti, nava saṃyojanā matā;
There are six anusayas, and nine saṃyojanas are reckoned;
Có sáu tùy miên, chín kiết sử được xem là như vậy;
624
Kilesā dasa vuttoyaṃ, navadhā pāpasaṅgaho.
These ten defilements are stated; this collection of evils is ninefold.
Mười phiền não. Đây là sự phân loại các pháp bất thiện theo chín cách.
625
Missakasaṅgaho
Mixed Compendium
Tạp Lục Phân Loại
626
15. Missakasaṅgahe cha hetū – lobho doso moho alobho adoso amoho.
15. In the Mixed Compendium are six roots – greed, hatred, delusion, non-greed, non-hatred, non-delusion.
15. Trong Tạp Lục Phân Loại, có sáu nhân – tham, sân, si, vô tham, vô sân, vô si.
627
16. Satta jhānaṅgāni – vitakko vicāro pīti ekaggatā somanassaṃ domanassaṃ upekkhā.
16. Seven jhāna factors – initial application, sustained application, rapture, one-pointedness, gladness, displeasure, equanimity.
16. Bảy thiền chi – tầm, tứ, hỷ, nhất tâm, hỷ, ưu, xả.
628
17. Dvādasa maggaṅgāni – sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi micchādiṭṭhi micchāsaṅkappo micchāvāyāmo micchāsamādhi.
17. Twelve path factors – right view, right intention, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, right concentration, wrong view, wrong intention, wrong effort, wrong concentration.
17. Mười hai đạo chi – chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm, chánh định, tà kiến, tà tư duy, tà tinh tấn, tà định.
629
18. Bāvīsatindriyāni – cakkhundriyaṃ sotindriyaṃ ghānindriyaṃ jivhindriyaṃ kāyindriyaṃ itthindriyaṃ purisindriyaṃ jīvitindriyaṃ manindriyaṃ sukhindriyaṃ dukkhindriyaṃ somanassindriyaṃ domanassindriyaṃ upekkhindriyaṃ saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriyaṃ anaññātaññassāmītindriyaṃ aññindriyaṃ aññātāvindriyaṃ.
18. Twenty-two faculties – the eye faculty, ear faculty, nose faculty, tongue faculty, body faculty, femininity faculty, masculinity faculty, life faculty, mind faculty, pleasure faculty, pain faculty, gladness faculty, displeasure faculty, equanimity faculty, faith faculty, energy faculty, mindfulness faculty, concentration faculty, wisdom faculty, the faculty 'I shall know the unknown', the faculty of knowing, the faculty of one who knows.
18. Hai mươi hai quyền – nhãn quyền, nhĩ quyền, tỷ quyền, thiệt quyền, thân quyền, nữ quyền, nam quyền, mạng quyền, ý quyền, lạc quyền, khổ quyền, hỷ quyền, ưu quyền, xả quyền, tín quyền, tấn quyền, niệm quyền, định quyền, tuệ quyền, vị tri đương tri quyền, dĩ tri quyền, cụ tri quyền.
630
19. Nava balāni – saddhābalaṃ vīriyabalaṃ satibalaṃ samādhibalaṃ paññābalaṃ hiribalaṃ ottappabalaṃ ahirikabalaṃ anottappabalaṃ.
19. Nine powers – power of faith, power of energy, power of mindfulness, power of concentration, power of wisdom, power of shame, power of dread of wrongdoing, power of shamelessness, power of fearlessness of wrongdoing.
19. Chín lực – tín lực, tấn lực, niệm lực, định lực, tuệ lực, tàm lực, quý lực, vô tàm lực, vô quý lực.
631
20. Cattāro adhipatī – chandādhipati vīriyādhipati cittādhipati vīmaṃsādhipati.
20. Four dominants – dominant of desire, dominant of energy, dominant of thought, dominant of investigation.
20. Bốn chủ – dục chủ, tấn chủ, tâm chủ, thẩm chủ.
632
21. Cattāro āhārā – kabaḷīkāro āhāro, phasso dutiyo, manosañcetanā tatiyā, viññāṇaṃ catutthaṃ.
21. Four nutriments – physical food is the first nutriment, contact is the second, mental volition is the third, consciousness is the fourth.
21. Bốn vật thực – đoàn thực, xúc thực là thứ hai, tư niệm thực là thứ ba, thức thực là thứ tư.
633
22. Indriyesu panettha sotāpattimaggañāṇaṃ anaññātaññassāmītindriyaṃ.
22. Here, among the faculties, the knowledge of the Stream-entry Path is the faculty 'I shall know the unknown'.
22. Ở đây, trong các quyền, trí tuệ của đạo Tu-đà-hoàn là vị tri đương tri quyền.
634
23. Arahattaphalañāṇaṃ aññātāvindriyaṃ.
23. The knowledge of Arahantship is the faculty of one who knows.
23. Trí tuệ của quả A-la-hán là cụ tri quyền.
635
24. Majjhe cha ñāṇāni aññindriyānīti pavuccanti.
24. The six knowledges in between are called the faculty of knowing.
24. Sáu trí tuệ ở giữa được gọi là dĩ tri quyền.
636
25. Jīvitindriyañca rūpārūpavasena duvidhaṃ hoti.
25. And the life faculty is twofold, being associated with material and immaterial phenomena.
25. Mạng quyền có hai loại, tùy theo sắc và phi sắc.
637
26. Pañcaviññāṇesu jhānaṅgāni, avīriyesu balāni, ahetukesu maggaṅgāni na labbhanti.
26. Jhāna factors are not found in the five sense-consciousnesses; powers are not found in states without energy; path factors are not found in rootless states.
26. Trong năm thức, không có thiền chi; trong các tâm vô tấn, không có lực; trong các tâm vô nhân, không có đạo chi.
638
27. Tathā vicikicchācitte ekaggatā maggindriyabalabhāvaṃ na gacchati.
27. Similarly, one-pointedness in a mind associated with doubt does not attain the state of a path faculty or a power.
27. Tương tự, trong tâm hoài nghi, nhất tâm không đạt đến trạng thái của đạo chi, quyền và lực.
639
28. Dvihetukatihetukajavanesveva yathāsambhavaṃ adhipati ekova labbhatīti.
28. Only one dominant is found, as appropriate, in root-conditioned and triple-root-conditioned impulsion processes.
28. Chỉ trong các tốc hành tâm nhị nhân và tam nhân, tùy theo khả năng, chỉ có một chủ được tìm thấy.
640
29. Cha hetū pañca jhānaṅgā, maggaṅgā nava vatthuto.
29. Six roots, five jhāna factors, path factors, nine in reality.
29. Sáu nhân, năm thiền chi, chín đạo chi về thực thể.
641
Soḷasindriyadhammā ca, baladhammā naveritā.
And sixteen faculty-phenomena, nine power-phenomena are stated.
Mười sáu pháp quyền, và chín pháp lực đã được nói đến.
642
Cattārodhipati vuttā, tathāhārāti sattadhā;
Four dominants are stated, and similarly nutriments, thus in seven ways;
Bốn chủ đã được nói, cũng như bốn vật thực; như vậy có bảy loại.
643
Kusalādisamākiṇṇo, vuttomissakasaṅgaho.
This mixed compendium, interspersed with wholesome and other states, is thus stated.
Tạp lục phân loại, bao gồm cả thiện và các pháp khác, đã được trình bày.
644
Bodhipakkhiyasaṅgaho
Compendium of Bodhipakkhiyadhammas
Bồ Đề Phần Phân Loại
645
30. Bodhipakkhiyasaṅgahe cattāro satipaṭṭhānā kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ vedanānupassanāsatipaṭṭhānaṃ cittānupassanāsatipaṭṭhānaṃ dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ.
30. In the Compendium of Bodhipakkhiyadhammas are four foundations of mindfulness – mindfulness of the body, mindfulness of feelings, mindfulness of mind, mindfulness of mental phenomena.
30. Trong Bồ Đề Phần Phân Loại, có bốn niệm xứ – thân tùy quán niệm xứ, thọ tùy quán niệm xứ, tâm tùy quán niệm xứ, pháp tùy quán niệm xứ.
646
31. Cattāro sammappadhānā uppannānaṃ pāpakānaṃ pahānāya vāyāmo, anuppannānaṃ pāpakānaṃ anuppādāya vāyāmo, anuppannānaṃ kusalānaṃ uppādāya vāyāmo, uppannānaṃ kusalānaṃ bhiyyobhāvāya vāyāmo.
31. Four right efforts – effort to abandon arisen unwholesome states, effort to prevent unarisen unwholesome states from arising, effort to arouse unarisen wholesome states, effort to increase arisen wholesome states.
31. Bốn chánh cần – tinh tấn để đoạn trừ các pháp ác đã sanh, tinh tấn để không cho các pháp ác chưa sanh được sanh khởi, tinh tấn để làm sanh khởi các pháp thiện chưa sanh, tinh tấn để làm tăng trưởng các pháp thiện đã sanh.
647
32. Cattāro iddhipādā – chandiddhipādo vīriyiddhipādo cittiddhipādo vīmaṃsiddhipādo.
32. Four bases of spiritual power – base of spiritual power of desire, base of spiritual power of energy, base of spiritual power of mind, base of spiritual power of investigation.
32. Bốn như ý túc – dục như ý túc, tấn như ý túc, tâm như ý túc, thẩm như ý túc.
648
33. Pañcindriyāni – saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriyaṃ.
33. Five faculties – faith faculty, energy faculty, mindfulness faculty, concentration faculty, wisdom faculty.
33. Năm quyền – tín quyền, tấn quyền, niệm quyền, định quyền, tuệ quyền.
649
34. Pañca balāni – saddhābalaṃ vīriyabalaṃ satibalaṃ samādhibalaṃ paññābalaṃ.
34. Five powers – power of faith, power of energy, power of mindfulness, power of concentration, power of wisdom.
34. Năm lực – tín lực, tấn lực, niệm lực, định lực, tuệ lực.
650
35. Satta bojjhaṅgā – satisambojjhaṅgo dhammavicayasambojjhaṅgo vīriyasambojjhaṅgo pītisambojjhaṅgo passaddhisambojjhaṅgo samādhisambojjhaṅgo upekkhāsambojjhaṅgo.
35. Seven factors of enlightenment – mindfulness factor of enlightenment, investigation of phenomena factor of enlightenment, energy factor of enlightenment, rapture factor of enlightenment, tranquility factor of enlightenment, concentration factor of enlightenment, equanimity factor of enlightenment.
35. Bảy giác chi – niệm giác chi, trạch pháp giác chi, tấn giác chi, hỷ giác chi, khinh an giác chi, định giác chi, xả giác chi.
651
36. Aṭṭha maggaṅgāni – sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi.
36. Eight path factors – right view, right intention, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, right concentration.
36. Tám đạo chi – chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm, chánh định.
652
37. Ettha pana cattāro satipaṭṭhānāti sammāsati ekāva pavuccati.
37. Here, however, the four foundations of mindfulness are said to be merely right mindfulness.
37. Ở đây, bốn niệm xứ chỉ được gọi là một, tức chánh niệm.
653
38. Tathā cattāro sammappadhānāti ca sammāvāyāmo.
38. Similarly, the four right efforts are right effort.
38. Tương tự, bốn chánh cần là chánh tinh tấn.
654
39. Chando cittamupekkhā ca, saddhāpassaddhipītiyo.
39. Desire, mind, and equanimity, faith, tranquility, and rapture.
39. Dục, tâm, xả, và tín, khinh an, hỷ.
655
Sammādiṭṭhi ca saṅkappo, vāyāmo viratittayaṃ.
Right view and intention, effort, the three abstinences.
Chánh kiến và tư duy, tinh tấn, ba tiết chế.
656
Sammāsati samādhīti, cuddasete sabhāvato;
Right mindfulness, concentration – these fourteen, in their nature;
Chánh niệm, chánh định, về thực thể có mười bốn pháp này;
657
Sattatiṃsappabhedena, sattadhā tattha saṅgaho.
In seven ways, with thirty-seven distinctions, is the compendium thereof.
Với ba mươi bảy loại, sự phân loại ở đây có bảy phần.
658
40. Saṅkappapassaddhi ca pītupekkhā,
40. Intention, tranquility, rapture, and equanimity,
40. Tư duy và khinh an, hỷ và xả,
659
Chando ca cittaṃ viratittayañca;
Desire, and mind, and the three abstinences;
Dục và tâm, và ba tiết chế;
660
Navekaṭhānā viriyaṃ navaṭṭha,
Nine are found in one instance, energy in nine or eight,
Chín pháp này ở một nơi, tinh tấn ở chín, niệm ở tám,
661
Satī samādhī catu pañca paññā;
Mindfulness in four, concentration in five, wisdom in five;
Định ở bốn, tuệ ở năm;
662
Saddhā duṭhānuttamasattatiṃsa-
Faith in two instances – this is the supreme classification
Tín ở hai nơi. Đây là sự phân chia ưu việt
663
Dhammānameso pavaro vibhāgo.
Of the thirty-seven excellent phenomena.
của ba mươi bảy pháp tối thượng này.
664
41. Sabbe lokuttare honti, na vā saṅkappapītiyo.
41. All are supramundane, or not; intention and rapture (may be absent).
41. Tất cả đều có trong siêu thế, nhưng tư duy và hỷ thì không phải lúc nào cũng có.
665
Lokiyepi yathāyogaṃ, chabbisuddhipavattiyaṃ.
In mundane realms too, as appropriate, in the course of the six purifications.
Trong các pháp thế gian cũng vậy, tùy theo sự thích hợp, trong tiến trình của sáu thanh tịnh.
666
Sabbasaṅgaho
General Compendium
Toàn Thể Phân Loại
667
42. Sabbasaṅgahe pañcakkhandhā – rūpakkhandho vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho.
42. In the General Compendium are five aggregates – the aggregate of form, the aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations, the aggregate of consciousness.
42. Trong Toàn Thể Phân Loại, có năm uẩn – sắc uẩn, thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn, thức uẩn.
668
43. Pañcupādānakkhandhā – rūpupādānakkhandho vedanupādānakkhandho saññupādānakkhandho saṅkhārupādānakkhandho viññāṇupādānakkhandho.
43. Five aggregates of clinging – the aggregate of clinging to form, the aggregate of clinging to feeling, the aggregate of clinging to perception, the aggregate of clinging to mental formations, the aggregate of clinging to consciousness.
43. Năm thủ uẩn – sắc thủ uẩn, thọ thủ uẩn, tưởng thủ uẩn, hành thủ uẩn, thức thủ uẩn.
669
44. Dvādasāyatanāni – cakkhāyatanaṃ sotāyatanaṃ ghānāyatanaṃ jivhāyatanaṃ kāyāyatanaṃ manāyatanaṃ rūpāyatanaṃ saddāyatanaṃ gandhāyatanaṃ rasāyatanaṃ phoṭṭhabbāyatanaṃ dhammāyatanaṃ.
44. Twelve sense bases – the eye sense base, ear sense base, nose sense base, tongue sense base, body sense base, mind sense base, visible object sense base, sound sense base, odor sense base, taste sense base, tangible object sense base, mental object sense base.
44. Mười hai xứ – nhãn xứ, nhĩ xứ, tỷ xứ, thiệt xứ, thân xứ, ý xứ, sắc xứ, thanh xứ, hương xứ, vị xứ, xúc xứ, pháp xứ.
670
45. Aṭṭhārasa dhātuyo – cakkhudhātu sotadhātu ghānadhātu jivhādhātu kāyadhātu rūpadhātu saddadhātu gandhadhātu rasadhātu phoṭṭhabbadhātu cakkhuviññāṇadhātu sotaviññāṇadhātu ghānaviññāṇadhātu jivhāviññāṇadhātu kāyaviññāṇadhātu manodhātu dhammadhātu manoviññāṇadhātu.
45. Eighteen elements – eye element, ear element, nose element, tongue element, body element, visible object element, sound element, odor element, taste element, tangible object element, eye-consciousness element, ear-consciousness element, nose-consciousness element, tongue-consciousness element, body-consciousness element, mind element, mental object element, mind-consciousness element.
45. Mười tám giới – nhãn giới, nhĩ giới, tỷ giới, thiệt giới, thân giới, sắc giới, thanh giới, hương giới, vị giới, xúc giới, nhãn thức giới, nhĩ thức giới, tỷ thức giới, thiệt thức giới, thân thức giới, ý giới, pháp giới, ý thức giới.
671
46. Cattāri ariyasaccāni – dukkhaṃ ariyasaccaṃ, dukkhasamudayo ariyasaccaṃ, dukkhanirodho ariyasaccaṃ, dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ.
46. Four Noble Truths – the Noble Truth of Suffering, the Noble Truth of the Origin of Suffering, the Noble Truth of the Cessation of Suffering, the Noble Truth of the Path Leading to the Cessation of Suffering.
46. Bốn Thánh đế – Khổ Thánh đế, Khổ Tập Thánh đế, Khổ Diệt Thánh đế, Khổ Diệt Đạo Thánh đế.
672
47. Ettha pana cetasikasukhumarūpanibbānavasena ekūnasattati dhammā dhammāyatanadhammadhātūti saṅkhaṃ gacchanti.
47. Here, however, sixty-nine phenomena, comprising mental factors, subtle material phenomena, and Nibbāna, fall under the category of mental object sense base and mental object element.
47. Ở đây, sáu mươi chín pháp, tức là các tâm sở, sắc tế và Niết-bàn, được tính là pháp xứ và pháp giới.
673
48. Manāyatanameva sattaviññāṇadhātuvasena bhijjati.
48. The mind sense base itself differentiates into the seven consciousness elements.
48. Chính ý xứ được phân chia thành bảy thức giới.
674
49. Rūpañca vedanā saññā, sesacetasikā tathā.
49. Form, and feeling, perception, similarly the remaining mental factors.
49. Sắc, thọ, tưởng, các tâm sở còn lại cũng vậy.
675
Viññāṇamiti pañcete, pañcakkhandhāti bhāsitā.
And consciousness – these five are spoken of as the five aggregates.
Và thức, năm pháp này được gọi là năm uẩn.
676
50. Pañcupādānakkhandhāti, tathā tebhūmakā matā.
50. And the five aggregates of clinging, similarly, are considered as belonging to the three planes of existence.
50. Tương tự, các pháp thuộc ba cõi được xem là năm thủ uẩn.
677
Bhedābhāvena nibbānaṃ, khandhasaṅgahanissaṭaṃ.
Nibbāna is without differentiation, released from the aggregate collection.
Do không có sự phân chia, Nibbāna vượt ngoài sự tổng hợp của các uẩn.
678
51. Dvārārammaṇabhedena, bhavantāyatanāni ca.
51. And the āyatanas exist by the distinction of door and object.
51. Do sự phân chia theo môn và cảnh, có các xứ như vậy.
679
Dvārālambataduppanna-pariyāyena dhātuyo.
The dhātus by the method of door, object, and what arises.
Theo thứ tự môn, cảnh, và cái sanh khởi từ đó, có các giới.
680
52. Dukkhaṃ tebhūmakaṃ vaṭṭaṃ, taṇhā samudayo bhave.
52. Suffering is the three-realm cycle of existence; craving should be the origin.
52. Khổ là vòng luân hồi trong ba cõi, ái là tập khởi.
681
Nirodho nāma nibbānaṃ, maggo lokuttaro mato.
Cessation is indeed Nibbāna; the path is considered supramundane.
Diệt được gọi là Nibbāna, đạo được cho là siêu thế.
682
53. Maggayuttā phalā ceva, catusaccavinissaṭā.
53. The paths and their fruits are dissociated from the four noble truths.
53. Các quả liên quan đến đạo thì vượt ngoài bốn đế.
683
Iti pañcappabhedena, pavutto sabbasaṅgaho.
Thus the entire Compendium is expounded in five divisions.
Như vậy, toàn bộ pháp yếu đã được trình bày theo năm cách phân loại.
684
Iti abhidhammatthasaṅgahe samuccayasaṅgahavibhāgo nāma
Here ends the seventh chapter called the Division of the Compendium of Collections in the Abhidhammatthasaṅgaha.
Như thế là kết thúc chương thứ bảy trong Abhidhammatthasaṅgaha,
685
Sattamo paricchedo.
The Seventh Chapter.
có tên là Phân Tích Tổng Hợp Các Pháp Hỗn Tạp.
686

8. Paccayaparicchedo

8. Chapter on Conditions

8. Chương Duyên Hệ

687
1. Yesaṃ saṅkhatadhammānaṃ, ye dhammā paccayā yathā.
1. Now I will expound as is fitting how which conditions pertain to which conditioned phenomena,
1. Đối với các pháp hữu vi nào, những pháp nào là duyên, và như thế nào,
688
Taṃ vibhāgamihedāni, pavakkhāmi yathārahaṃ.
their division in this regard.
nay tôi sẽ trình bày sự phân tích ấy một cách thích đáng.
689
2. Paṭiccasamuppādanayo paṭṭhānanayo ceti paccayasaṅgaho duvidho veditabbo.
2. The Compendium of Conditions is known to be of two kinds: the method of Dependent Origination (Paṭiccasamuppāda) and the method of Conditional Relations (Paṭṭhāna).
2. Cần phải hiểu rằng sự tổng hợp các duyên có hai loại: phương pháp Lý Duyên Khởi (paṭiccasamuppādanayo) và phương pháp Hệ Duyên (paṭṭhānanayo).
690
3. Tattha tabbhāvabhāvībhāvākāramattopalakkhito paṭiccasamuppādanayo, paṭṭhānanayo pana āhaccapaccayaṭṭhitimārabbha pavuccati, ubhayaṃ pana vomissetvā papañcenti ācariyā.
3. Among these, the method of Dependent Origination is characterized merely by the mode of "that being, this comes to be." The method of Conditional Relations, however, is expounded with reference to the specific conditionality (āhaccapaccayaṭṭhiti). Yet, the teachers expound both by intermingling them.
3. Trong đó, phương pháp Lý Duyên Khởi được đặc trưng chỉ bởi cách thức "khi cái này có, cái kia có". Còn phương pháp Hệ Duyên được trình bày dựa trên sự tồn tại của duyên một cách đặc thù. Tuy nhiên, các vị luận sư giải thích bằng cách kết hợp cả hai.
691
Paṭiccasamuppādanayo
The Method of Dependent Origination
Phương pháp Lý Duyên Khởi
692
4. Tattha avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti.
4. Among these, conditioned by ignorance (avijjā) are volitional formations (saṅkhārā); conditioned by volitional formations is consciousness (viññāṇa); conditioned by consciousness is mind-and-matter (nāmarūpa); conditioned by mind-and-matter are the six sense bases (saḷāyatana); conditioned by the six sense bases is contact (phassa); conditioned by contact is feeling (vedanā); conditioned by feeling is craving (taṇhā); conditioned by craving is clinging (upādāna); conditioned by clinging is existence (bhava); conditioned by existence is birth (jāti); conditioned by birth arise old age and death (jarāmaraṇa), sorrow (soka), lamentation (parideva), pain (dukkha), displeasure (domanassa), and despair (upāyāsa).
4. Ở đây, do vô minh làm duyên, các hành sanh khởi; do các hành làm duyên, thức sanh khởi; do thức làm duyên, danh-sắc sanh khởi; do danh-sắc làm duyên, lục nhập sanh khởi; do lục nhập làm duyên, xúc sanh khởi; do xúc làm duyên, thọ sanh khởi; do thọ làm duyên, ái sanh khởi; do ái làm duyên, thủ sanh khởi; do thủ làm duyên, hữu sanh khởi; do hữu làm duyên, sanh sanh khởi; do sanh làm duyên, lão-tử, sầu, bi, khổ, ưu, não sanh khởi.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti ayamettha paṭiccasamuppādanayo.
Thus arises this entire mass of suffering. This, in this context, is the Method of Dependent Origination.
Như vậy, đó là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này. Đây là phương pháp Lý Duyên Khởi.
693
5. Tattha tayo addhā dvādasaṅgāni vīsatākārā tisandhi catusaṅkhepā tīṇi vaṭṭāni dve mūlāni ca veditabbāni.
5. In this context, three time periods (addhā), twelve factors (aṅga), twenty aspects (ākāra), three connections (sandhi), four sections (saṅkhepa), three rounds (vaṭṭa), and two roots (mūla) should be understood.
5. Ở đây, cần phải biết có ba thời, mười hai chi phần, hai mươi phương diện, ba mối nối, bốn nhóm tóm tắt, ba vòng luân hồi, và hai gốc rễ.
694
6. Kathaṃ?
6. How so?
6. Như thế nào?
Avijjāsaṅkhārā atīto addhā, jātijarāmaraṇaṃ anāgato addhā, majjhe aṭṭha paccuppanno addhāti tayo addhā.
Ignorance and volitional formations constitute the past time period; birth, old age, and death constitute the future time period; the eight factors in between constitute the present time period—these are the three time periods.
Vô minh và các hành là thời quá khứ; sanh và lão-tử là thời vị lai; tám chi phần ở giữa là thời hiện tại. Như vậy là ba thời.
695
7. Avijjā saṅkhārā viññāṇaṃ nāmarūpaṃ saḷāyatanaṃ phasso vedanā taṇhā upādānaṃ bhavo jāti jarāmaraṇanti dvādasaṅgāni.
7. Ignorance, volitional formations, consciousness, mind-and-matter, six sense bases, contact, feeling, craving, clinging, existence, birth, old age, and death—these are the twelve factors.
7. Vô minh, các hành, thức, danh-sắc, lục nhập, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sanh, lão-tử là mười hai chi phần.
696
8. Sokādivacanaṃ panettha nissandaphalanidassanaṃ.
8. The mention of sorrow, etc., here is an illustration of consequential fruits.
8. Việc đề cập đến sầu, v.v. ở đây là để chỉ rõ kết quả tất yếu.
697
9. Avijjāsaṅkhāraggahaṇena panettha taṇhupādānabhavāpi gahitā bhavanti, tathā taṇhupādānabhavaggahaṇena ca avijjāsaṅkhārā, jātijarāmaraṇaggahaṇena ca viññāṇādiphalapañcakameva gahitanti katvā –
9. By the inclusion of ignorance and volitional formations, craving, clinging, and existence are also included here. Similarly, by the inclusion of craving, clinging, and existence, ignorance and volitional formations are included. And by the inclusion of birth, old age, and death, the five fruits starting with consciousness are included. Taking this into account,
9. Ở đây, khi đề cập đến vô minh và các hành, thì ái, thủ, và hữu cũng được bao hàm; tương tự, khi đề cập đến ái, thủ, và hữu, thì vô minh và các hành cũng được bao hàm; và khi đề cập đến sanh và lão-tử, thì chính năm quả là thức, v.v. cũng được bao hàm. Do đó –
698
10. Atīte hetavo pañca, idāni phalapañcakaṃ.
10. Five causes in the past, five fruits in the present,
10. Năm nhân trong quá khứ, năm quả trong hiện tại.
699
Idāni hetavo pañca, āyatiṃ phalapañcakanti;
Five causes in the present, five fruits in the future—
Năm nhân trong hiện tại, năm quả trong tương lai;
700
Vīsatākārā tisandhi, catusaṅkhepā ca bhavanti.
These are the twenty aspects, three connections, and four sections.
Có hai mươi phương diện, ba mối nối, và bốn nhóm tóm tắt.
701
11. Avijjātaṇhupādānā ca kilesavaṭṭaṃ, kammabhavasaṅkhāto bhavekadeso saṅkhārā ca kammavaṭṭaṃ, upapattibhavasaṅkhāto bhavekadeso avasesā ca vipākavaṭṭanti tīṇi vaṭṭāni.
11. Ignorance, craving, and clinging constitute the round of defilements (kilesavaṭṭa). A part of existence called karmic existence (kammabhava), and volitional formations (saṅkhārā) constitute the round of kamma (kammavaṭṭa). A part of existence called rebirth-existence (upapattibhava), and the remaining factors constitute the round of results (vipākavaṭṭa)—these are the three rounds.
11. Vô minh, ái và thủ là phiền não luân (kilesavaṭṭa); nghiệp hữu (kammabhava) là một phần của hữu, cùng với các hành là nghiệp luân (kammavaṭṭa); sanh hữu (upapattibhava) là một phần của hữu, cùng với các chi phần còn lại là quả luân (vipākavaṭṭa). Như vậy là ba vòng luân hồi.
702
12. Avijjātaṇhāvasena dve mūlāni ca veditabbāni.
12. Ignorance and craving are to be understood as the two roots.
12. Cần phải biết có hai gốc rễ là vô minh và ái.
703
13. Tesameva ca mūlānaṃ, nirodhena nirujjhati.
13. By the cessation of these very roots, it ceases.
13. Và do sự diệt của chính những gốc rễ ấy, nó diệt tận.
704
Jarāmaraṇamucchāya, pīḷitānamabhiṇhaso;
Those tormented by the fainting of old age and death, repeatedly;
Đối với những chúng sanh thường xuyên bị sự ngất lịm của lão-tử hành hạ;
705
Āsavānaṃ samuppādā, avijjā ca pavattati.
From the arising of the influxes (āsava), ignorance also proceeds.
Do sự sanh khởi của các lậu hoặc, vô minh cũng tiếp diễn.
706
Vaṭṭamābandhamiccevaṃ, tebhūmakamanādikaṃ;
Thus the Great Sage expounded the cycle, binding the beginningless three realms,
Vòng luân hồi trong ba cõi, vô thủy, tiếp tục trói buộc như vậy;
707
Paṭiccasamuppādoti, paṭṭhapesi mahāmuni.
as Dependent Origination.
Đấng Đại Giác đã thiết lập nó là Lý Duyên Khởi.
708
Paṭṭhānanayo
The Method of Conditional Relations
Phương pháp Hệ Duyên
709
14. Hetupaccayo ārammaṇapaccayo adhipatipaccayo anantarapaccayo samanantarapaccayo sahajātapaccayo aññamaññapaccayo nissayapaccayo upanissayapaccayo purejātapaccayo pacchājātapaccayo āsevanapaccayo kammapaccayo vipākapaccayo āhārapaccayo indriyapaccayo jhānapaccayo maggapaccayo sampayuttapaccayo vippayuttapaccayo atthipaccayo natthipaccayo vigatapaccayo avigatapaccayoti ayamettha paṭṭhānanayo.
14. The root condition (hetupaccayo), the object condition (ārammaṇapaccayo), the predominance condition (adhipatipaccayo), the contiguity condition (anantarapaccayo), the immediate contiguity condition (samanantarapaccayo), the co-nascence condition (sahajātapaccayo), the mutuality condition (aññamaññapaccayo), the support condition (nissayapaccayo), the decisive support condition (upanissayapaccayo), the pre-nascence condition (purejātapaccayo), the post-nascence condition (pacchājātapaccayo), the repetition condition (āsevanapaccayo), the kamma condition (kammapaccayo), the result condition (vipākapaccayo), the nutriment condition (āhārapaccayo), the faculty condition (indriyapaccayo), the jhāna condition (jhānapaccayo), the path condition (maggapaccayo), the association condition (sampayuttapaccayo), the dissociation condition (vippayuttapaccayo), the presence condition (atthipaccayo), the absence condition (natthipaccayo), the disappearance condition (vigatapaccayo), the non-disappearance condition (avigatapaccayo)—this, in this context, is the Method of Conditional Relations.
14. Nhân duyên, Cảnh duyên, Trưởng duyên, Vô gián duyên, Đẳng vô gián duyên, Câu sanh duyên, Hỗ tương duyên, Y duyên, Cận y duyên, Tiền sanh duyên, Hậu sanh duyên, Tập hành duyên, Nghiệp duyên, Quả duyên, Thực duyên, Quyền duyên, Thiền duyên, Đạo duyên, Tương ưng duyên, Bất tương ưng duyên, Hiện hữu duyên, Vô hữu duyên, Ly duyên, Bất ly duyên. Đây là phương pháp Hệ Duyên.
710
15. Chadhā nāmaṃ tu nāmassa, pañcadhā nāmarūpinaṃ.
15. How can mind condition mind in six ways, mind condition mind-and-matter in five ways,
15. Danh làm duyên cho danh theo sáu cách, cho danh-sắc theo năm cách.
711
Ekadhā puna rūpassa, rūpaṃ nāmassa cekadhā.
matter condition matter in one way, and matter condition mind also in one way?
Lại nữa, danh làm duyên cho sắc theo một cách, sắc cho danh cũng theo một cách.
712
Paññattināmarūpāni, nāmassa duvidhā dvayaṃ;
How can concept (paññatti) and mind-and-matter condition mind in two ways, and
Chế định và danh-sắc làm duyên cho danh theo hai cách, cả hai làm duyên cho cả hai;
713
Dvayassa navadhā ceti, chabbidhā paccayā kathaṃ.
both (mind and matter) condition both in nine ways? These are the six types of conditions.
Cả hai làm duyên theo chín cách. Như vậy các duyên có sáu loại, như thế nào?
714
16. Anantaraniruddhā cittacetasikā dhammā paṭuppannānaṃ cittacetasikānaṃ dhammānaṃ anantarasamanantaranatthivigatavasena, purimāni javanāni pacchimānaṃ javanānaṃ āsevanavasena, sahajātā cittacetasikā dhammā aññamaññaṃ sampayuttavaseneti ca chadhā nāmaṃ nāmassa paccayo hoti.
16. Mentality conditions mentality in six ways as follows: by contiguity, immediate contiguity, absence, and disappearance through immediately ceased consciousness and mental factors conditioning presently arisen consciousness and mental factors; by repetition, earlier javana processes conditioning later javana processes; and by association, co-nascent consciousness and mental factors conditioning each other.
16. Các pháp tâm và tâm sở đã diệt ngay trước đó làm duyên cho các pháp tâm và tâm sở hiện tại theo cách vô gián, đẳng vô gián, vô hữu, và ly; các tâm tốc hành trước làm duyên cho các tâm tốc hành sau theo cách tập hành; các pháp tâm và tâm sở câu sanh làm duyên cho nhau theo cách tương ưng. Như vậy, danh làm duyên cho danh theo sáu cách.
715
17. Hetujhānaṅgamaggaṅgāni sahajātānaṃ nāmarūpānaṃ hetādivasena, sahajātā cetanā sahajātānaṃ nāmarūpānaṃ, nānākkhaṇikā cetanā kammābhinibbattānaṃ nāmarūpānaṃ kammavasena, vipākakkhandhā aññamaññaṃ sahajātānaṃ rūpānaṃ vipākavaseneti ca pañcadhā nāmaṃ nāmarūpānaṃ paccayo hoti.
17. Mentality conditions mind-and-matter in five ways as follows: by root, jhāna factor, and path factor, co-nascent roots, etc., conditioning co-nascent mind-and-matter; by kamma, co-nascent volitional formations conditioning co-nascent mind-and-matter, and volitional formations of different moments conditioning mind-and-matter produced by kamma; and by result, resultant aggregates conditioning co-nascent matter.
17. Các nhân, các chi thiền, các chi đạo làm duyên cho danh-sắc câu sanh theo cách nhân, v.v.; tư câu sanh làm duyên cho danh-sắc câu sanh, tư khác thời điểm làm duyên cho danh-sắc do nghiệp sanh theo cách nghiệp; các uẩn dị thục làm duyên cho nhau và cho các sắc câu sanh theo cách quả. Như vậy, danh làm duyên cho danh-sắc theo năm cách.
716
18. Pacchājātā cittacetasikā dhammā purejātassa imassa kāyassa pacchājātavaseneti ekadhāva nāmaṃ rūpassa paccayo hoti.
18. Mentality conditions matter in one way as follows: by post-nascence, post-nascent consciousness and mental factors conditioning this pre-nascent body.
18. Các pháp tâm và tâm sở sanh sau làm duyên cho thân này đã sanh trước theo cách hậu sanh. Như vậy, danh làm duyên cho sắc chỉ theo một cách.
717
19. Cha vatthūni pavattiyaṃ sattannaṃ viññāṇadhātūnaṃ pañcārammaṇāni ca pañcaviññāṇavīthiyā purejātavaseneti ekadhāva rūpaṃ nāmassa paccayo hoti.
19. Matter conditions mentality in one way as follows: by pre-nascence, the six bases in the course of existence and the five objects of the five sense-door cognitive processes.
19. Sáu vật trong lúc bình nhật làm duyên cho bảy thức giới, và năm cảnh làm duyên cho năm lộ trình thức theo cách tiền sanh. Như vậy, sắc làm duyên cho danh chỉ theo một cách.
718
20. Ārammaṇavasena upanissayavaseneti ca duvidhā paññattināmarūpāni nāmasseva paccayā honti.
20. Concept and mind-and-matter condition mentality in two ways: by object and by decisive support.
20. Theo cách cảnh và cách cận y, chế định và danh-sắc làm duyên cho chính danh theo hai cách.
719
21. Tattha rūpādivasena chabbidhaṃ hoti ārammaṇaṃ.
21. Among these, the object is sixfold by way of visible form, etc.
21. Ở đây, cảnh có sáu loại theo cách sắc, v.v.
720
22. Upanissayo pana tividho hoti – ārammaṇūpanissayo anantarūpanissayo pakatūpanissayo ceti.
22. Decisive support, however, is threefold: object decisive support, contiguity decisive support, and natural decisive support.
22. Còn cận y duyên có ba loại: cảnh cận y, vô gián cận y, và thường cận y.
721
23. Tattha ārammaṇameva garukataṃ ārammaṇūpanissayo.
23. Among these, an object that is held important is object decisive support.
23. Ở đây, chính cảnh được xem là trọng yếu là cảnh cận y.
722
24. Anantaraniruddhā cittacetasikā dhammā anantarūpanissayo.
24. Immediately ceased consciousness and mental factors constitute contiguity decisive support.
24. Các pháp tâm và tâm sở đã diệt ngay trước đó là vô gián cận y.
723
25. Rāgādayo pana dhammā saddhādayo ca sukhaṃ dukkhaṃ puggalo bhojanaṃ utusenāsanañca yathārahaṃ ajjhattañca bahiddhā ca kusalādidhammānaṃ, kammaṃ vipākānanti ca bahudhā hoti pakatūpanissayo.
25. However, defilements like lust, and virtues like faith, happiness, suffering, persons, food, weather, dwelling, as is fitting, internal and external phenomena, wholesome and unwholesome phenomena, and kamma for results, are manifold natural decisive support.
25. Còn các pháp như tham, v.v. và tín, v.v., lạc, khổ, cá nhân, thực phẩm, thời tiết và nơi ở, tùy theo trường hợp, cả bên trong lẫn bên ngoài, làm duyên cho các pháp thiện, v.v.; và nghiệp làm duyên cho các quả. Như vậy, thường cận y có nhiều loại.
724
26. Adhipatisahajātaaññamaññanissayaāhāraindriyavippayuttaatthiavigatavaseneti yathārahaṃ navadhā nāmarūpāni nāmarūpānaṃ paccayā bhavanti.
26. Mind-and-matter condition mind-and-matter in nine ways, as is fitting: by predominance, co-nascence, mutuality, support, nutriment, faculty, dissociation, presence, and non-disappearance.
26. Tùy theo trường hợp, theo cách trưởng, câu sanh, hỗ tương, y, thực, quyền, bất tương ưng, hiện hữu, và bất ly, danh-sắc làm duyên cho danh-sắc theo chín cách.
725
27. Tattha garukatamārammaṇaṃ ārammaṇādhipativasena nāmānaṃ, sahajātādhipati catubbidhopi sahajātavasena sahajātānaṃ nāmarūpānanti ca duvidho hoti adhipatipaccayo.
27. The predominance condition is twofold: an object held important by way of object predominance for mentality, and all four kinds of co-nascent predominance by way of co-nascence for co-nascent mind-and-matter.
27. Ở đây, cảnh được xem là trọng yếu nhất làm duyên cho các danh theo cách cảnh trưởng; trưởng câu sanh cả bốn loại làm duyên cho danh-sắc câu sanh theo cách câu sanh. Như vậy, trưởng duyên có hai loại.
726
28. Cittacetasikā dhammā aññamaññaṃ sahajātarūpānañca, mahābhūtā aññamaññaṃ upādārūpānañca, paṭisandhikkhaṇe vatthuvipākā aññamaññanti ca tividho hoti sahajātapaccayo.
28. The co-nascence condition is threefold: consciousness and mental factors mutually, the great elements mutually, and the heart-basis and resultant aggregates mutually at the moment of rebirth-linking.
28. Các pháp tâm và tâm sở làm duyên cho nhau và cho các sắc câu sanh; các đại hiển làm duyên cho nhau và cho các sắc y sinh; vào khoảnh khắc tái sanh, vật và các quả làm duyên cho nhau. Như vậy, câu sanh duyên có ba loại.
727
29. Cittacetasikā dhammā aññamaññaṃ, mahābhūtā aññamaññaṃ, paṭisandhikkhaṇe vatthuvipākā aññamaññanti ca tividho hoti aññamaññapaccayo.
29. The mutuality condition is threefold: consciousness and mental factors mutually, the great elements mutually, and the heart-basis and resultant aggregates mutually at the moment of rebirth-linking.
29. Các pháp tâm và tâm sở làm duyên cho nhau; các đại hiển làm duyên cho nhau; vào khoảnh khắc tái sanh, vật và các quả làm duyên cho nhau. Như vậy, hỗ tương duyên có ba loại.
728
30. Cittacetasikā dhammā aññamaññaṃ sahajātarūpānañca, mahābhūtā aññamaññaṃ upādārūpānañca, cha vatthūni sattannaṃ viññāṇadhātūnanti ca tividho hoti nissayapaccayo.
30. The support condition (nissaya-paccaya) is of three kinds: mind and mental factors for each other and for co-arisen material phenomena; the great primary elements for each other and for derivative material phenomena; and the six bases for the seven consciousness-elements.
30. Duyên y chỉ có ba loại: các pháp tâm và tâm sở nương tựa lẫn nhau và các sắc đồng sanh; các đại chủng nương tựa lẫn nhau và các sắc y sinh; sáu căn nương tựa cho bảy thức giới.
729
31. Kabaḷīkāro āhāro imassa kāyassa, arūpino āhārā sahajātānaṃ nāmarūpānanti ca duvidho hoti āhārapaccayo.
31. The nutriment condition (āhāra-paccaya) is of two kinds: edible food for this body, and immaterial nutriments for co-arisen name-and-form.
31. Duyên vật thực có hai loại: đoàn thực cho thân này; các vật thực vô sắc cho danh sắc đồng sanh.
730
32. Pañca pasādā pañcannaṃ viññāṇānaṃ, rūpajīvitindriyaṃ upādinnarūpānaṃ, arūpino indriyā sahajātānaṃ nāmarūpānanti ca tividho hoti indriyapaccayo.
32. The faculty condition (indriya-paccaya) is of three kinds: the five sensitive material phenomena for the five consciousnesses; the material life faculty for grasped material phenomena; and immaterial faculties for co-arisen name-and-form.
32. Duyên quyền có ba loại: năm tịnh sắc cho năm thức; sắc mạng quyền cho các sắc bị chấp thủ; các quyền vô sắc cho danh sắc đồng sanh.
731
33. Okkantikkhaṇe vatthu vipākānaṃ, cittacetasikā dhammā sahajātarūpānaṃ sahajātavasena, pacchājātā cittacetasikā dhammā purejātassa imassa kāyassa pacchājātavasena cha vatthūni pavattiyaṃ sattannaṃ viññāṇadhātūnaṃ purejātavaseneti ca tividho hoti vippayuttapaccayo.
33. The dissociation condition (vippayutta-paccaya) is of three kinds: the base at the moment of conception for resultant phenomena; mind and mental factors for co-arisen material phenomena by way of co-arising; later-arisen mind and mental factors for this earlier-arisen body by way of later-arising; and the six bases for the seven consciousness-elements in the course of existence by way of earlier-arising.
33. Duyên bất tương ưng có ba loại: căn cảnh trong khoảnh khắc tái tục cho các pháp dị thục; các pháp tâm và tâm sở cho các sắc đồng sanh theo cách đồng sanh; các pháp tâm và tâm sở sanh sau cho thân này đã sanh trước theo cách sanh sau; sáu căn cảnh trong tiến trình cho bảy thức giới theo cách sanh trước.
732
34. Sahajātaṃ purejātaṃ, pacchājātañca sabbathā.
34. Co-arising, earlier-arising,
34. Đồng sanh, sanh trước,
733
Kabaḷīkāro āhāro, rūpajīvitamiccayanti–
and later-arising in all respects,
Và sanh sau trong mọi trường hợp.
734
Pañcavidho hoti atthipaccayo avigatapaccayo ca.
edible food, and the material life faculty—these are the five kinds of existence condition (atthi-paccaya) and non-disappearance condition (avigata-paccaya).
Đoàn thực, mạng quyền sắc –
735
35. Ārammaṇūpanissayakammatthipaccayesu ca sabbepi paccayā samodhānaṃ gacchanti.
35. All conditions are consolidated in the object, decisive support, kamma, and existence conditions.
Đó là năm loại duyên hiện hữu và duyên bất ly.
736
36. Sahajātarūpanti panettha sabbatthāpi pavatte cittasamuṭṭhānānaṃ, paṭisandhiyaṃ kaṭattārūpānañca vasena duvidhaṃ hotīti veditabbaṃ.
36. And here, "co-arisen material phenomena" (sahajātarūpa) should be understood as being of two kinds in all instances: mind-produced material phenomena in the course of existence, and kamma-produced material phenomena at conception.
35. Và tất cả các duyên đều hội tụ trong duyên cảnh tăng thượng, duyên cận y và duyên nghiệp hiện hữu.
737
37. Iti tekālikā dhammā, kālamuttā ca sambhavā.
37. Thus, phenomena that are temporal, and beyond time, and those that arise;
36. Ở đây, cần phải biết rằng sắc đồng sanh có hai loại: các sắc do tâm sanh trong tiến trình và các sắc do nghiệp tạo trong tái tục.
738
Ajjhattañca bahiddhā ca, saṅkhatāsaṅkhatā tathā;
internal and external, conditioned and unconditioned likewise;
37. Như vậy, các pháp thuộc ba thời, và vượt ngoài thời gian;
739
Paññattināmarūpānaṃ, vasena tividhā ṭhitā;
existing in three ways according to designation, name, and form;
Nội tại và ngoại tại, hữu vi và vô vi cũng vậy;
740
Paccayā nāma paṭṭhāne, catuvīsati sabbathā.
the conditions in the Paṭṭhāna are twenty-four in all.
Các duyên được phân thành ba loại theo cách thức của chế định và danh sắc;
741
38. Tattha rūpadhammā rūpakkhandhova, cittacetasikasaṅkhātā cattāro arūpino khandhā, nibbānañceti pañcavidhampi arūpanti ca nāmanti ca pavuccati.
38. Here, material phenomena are just the material aggregate; the four immaterial aggregates, called mind and mental factors; and Nibbāna—these five kinds are called immaterial and also called name.
Trong Paṭṭhāna, có tất cả hai mươi bốn duyên.
742
Paññattibhedo
Classification of Designation
38. Trong đó, các pháp sắc chỉ là sắc uẩn; bốn uẩn vô sắc gồm tâm và tâm sở, và Nibbāna – năm loại này được gọi là vô sắc và cũng được gọi là danh.
743
39. Tato avasesā paññatti pana paññāpiyattā paññatti, paññāpanato paññattīti ca duvidhā hoti.
39. The remaining designation (paññatti) is of two kinds: designation by being designated (paññāpiyattā paññatti), and designation by designating (paññāpanato paññatti).
Các loại chế định
744
40. Kathaṃ?
40. How?
39. Phần còn lại là chế định, có hai loại: chế định theo nghĩa được chế định, và chế định theo nghĩa chế định.
Taṃtaṃbhūtavipariṇāmākāramupādāya tathā tathā paññattā bhūmipabbatādikā, sambhārasannivesākāramupādāya geharathasakaṭādikā, khandhapañcakamupādāya purisapuggalādikā, candāvaṭṭanādikamupādāya disākālādikā, asamphuṭṭhākāramupādāya kūpaguhādikā, taṃtaṃbhūtanimittaṃ bhāvanāvisesañca upādāya kasiṇanimittādikā ceti evamādippabhedā pana paramatthato avijjamānāpi atthacchāyākārena cittuppādānamārammaṇabhūtā taṃ taṃ upādāya upanidhāya kāraṇaṃ katvā tathā tathā parikappiyamānā saṅkhāyati samaññāyati voharīyati paññāpīyatīti paññattīti pavuccati.
By taking the transformation and alteration of various elements, designations such as earth, mountains, etc.; by taking the arrangement and combination of parts, designations such as houses, chariots, carts, etc.; by taking the five aggregates, designations such as persons, individuals, etc.; by taking the movement of the moon, etc., designations such as directions, times, etc.; by taking the unpervaded aspect, designations such as wells, caves, etc.; and by taking the sign of various elements and specific development, designations such as kasiṇa-signs, etc.—these various kinds, though not ultimately existing, become objects of consciousness by way of a shadowy semblance of meaning, and are thus conceived, named, expressed, and designated by taking various things as causes and conditions, and are therefore called designation (paññatti).
40. Thế nào? Chế định là những gì được giả định theo nhiều cách khác nhau, lấy sự biến đổi trạng thái của các yếu tố cơ bản làm cơ sở, như đất đai, núi non, v.v.; lấy sự sắp đặt của các thành phần làm cơ sở, như nhà cửa, xe cộ, v.v.; lấy năm uẩn làm cơ sở, như người, cá nhân, v.v.; lấy sự chuyển động của mặt trăng, v.v. làm cơ sở, như phương hướng, thời gian, v.v.; lấy trạng thái không tiếp xúc làm cơ sở, như giếng, hang động, v.v.; lấy các tướng của các yếu tố cơ bản và sự phát triển đặc biệt làm cơ sở, như tướng kasiṇa, v.v. Mặc dù những điều này không thực sự tồn tại theo chân đế, nhưng chúng là đối tượng của các tâm sanh dưới dạng bóng dáng của ý nghĩa, được giả định theo nhiều cách khác nhau, lấy cái này cái kia làm cơ sở, làm nguyên nhân, được gọi là saṅkhā, samaññā, vohāra, paññatti. Chế định này được gọi là chế định theo nghĩa được chế định.
Ayaṃ paññatti paññāpiyattā paññatti nāma.
This designation is called "designation by being designated."
Chế định này được gọi là chế định theo nghĩa được chế định.
745
41. Paññāpanato paññatti pana nāmanāmakammādināmena paridīpitā, sā vijjamānapaññatti avijjamānapaññatti, vijjamānena avijjamānapaññatti, avijjamānena vijjamānapaññatti, vijjamānena vijjamānapaññatti, avijjamānena avijjamānapaññatti ceti chabbidhā hoti.
41. Designation by designating, however, is manifested by names such as "name," "kamma," etc. It is of six kinds: existing designation, non-existing designation, existing-by-non-existing designation, non-existing-by-existing designation, existing-by-existing designation, and non-existing-by-non-existing designation.
41. Chế định theo nghĩa chế định được giải thích bằng danh từ, danh nghiệp, v.v. Nó có sáu loại: chế định hiện hữu, chế định không hiện hữu, chế định hiện hữu bằng không hiện hữu, chế định không hiện hữu bằng hiện hữu, chế định hiện hữu bằng hiện hữu, và chế định không hiện hữu bằng không hiện hữu.
746
42. Tattha yadā pana paramatthato vijjamānaṃ rūpavedanādiṃ etāya paññāpenti, tadāyaṃ vijjamānapaññatti.
42. Here, when by means of this designation they designate ultimately existing phenomena such as material form or feeling, then this is "existing designation."
42. Trong đó, khi người ta chế định bằng sắc, thọ, v.v. đang hiện hữu theo chân đế, thì đây là chế định hiện hữu.
Yadā pana paramatthato avijjamānaṃ bhūmipabbatādiṃ etāya paññāpenti, tadāyaṃ avijjamānapaññattīti pavuccati.
When by means of this designation they designate ultimately non-existing phenomena such as earth or mountains, then this is called "non-existing designation."
Khi người ta chế định bằng đất đai, núi non, v.v. không hiện hữu theo chân đế, thì đây được gọi là chế định không hiện hữu.
Ubhinnaṃ pana vomissakavasena sesā yathākkamaṃ chaḷabhiñño, itthisaddo, cakkhuviññāṇaṃ, rājaputtoti ca veditabbā.
The remaining (four) should be understood respectively as "sixfold proficient" (chaḷabhiñño), "sound of a woman" (itthisaddo), "eye-consciousness" (cakkhuviññāṇa), and "son of a king" (rājaputto), by way of their mixed nature.
Còn lại, theo cách hỗn hợp của cả hai, lần lượt là: sáu thần thông, tiếng đàn bà, nhãn thức, và con vua.
747
43. Vacīghosānusārena, sotaviññāṇavīthiyā.
43. Following the sound of speech, in the ear-consciousness process,
43. Theo tiếng nói,
748
Pavatthānantaruppanna-manodvārassa gocarā.
and being objects of the mind-door which arises immediately after that process,
Là đối tượng của ý môn sanh ngay sau khi tiến trình nhĩ thức hoạt động.
749
Atthā yassānusārena, viññāyanti tato paraṃ;
the meanings of which are subsequently understood;
Các ý nghĩa mà theo đó, sau đó được nhận thức;
750
Sāyaṃ paññatti viññeyyā, lokasaṅketanimmitā.
that designation should be known as created by worldly convention.
Chế định ấy nên được biết là do quy ước thế gian tạo ra.
751
Iti abhidhammatthasaṅgahe paccayasaṅgahavibhāgo nāma
Thus ends the section on the Classification of Conditions in the Abhidhammatthasaṅgaha,
Đây là phần phân loại các duyên trong Abhidhammatthasaṅgaha
752
Aṭṭhamo paricchedo.
the eighth chapter.
Chương thứ tám.
Next Page →

Settings