1. Ito paccayaniddesato paraṃ nīvaraṇānaṃ samanaṭṭhena samathasaṅkhātānaṃ, aniccādivividhākārato dassanaṭṭhena vipassanāsaṅkhātānañca dvinnaṃ bhāvanānaṃ duvidhampi kammaṭṭhānaṃ duvidhabhāvanākammassa pavattiṭṭhānatāya kammaṭṭhānabhūtamārammaṇaṃ uttaruttarayogakammassa padaṭṭhānatāya kammaṭṭhānabhūtaṃ bhāvanāvīthiñca yathākkamaṃ samathavipassanānukkamena pavakkhāmīti yojanā.
1. The connection of words and meanings is: 'From this classification of conditions, I will explain, in order, the two kinds of meditation subjects (kammaṭṭhāna)—the object that becomes a kammaṭṭhāna because it is the ground for the development of both kinds of meditation, and the path of meditation that becomes a kammaṭṭhāna because it is the proximate cause of subsequent practice—for the two developments (bhāvanā): those called tranquillity (samatha), because of their nature of pacifying the hindrances, and those called insight (vipassanā), because of their nature of seeing by means of various aspects such as impermanence.'
1. Ito (từ phần trình bày về duyên này) paraṃ (tiếp theo), yojanā (lời giải thích) là: Ta sẽ trình bày yathākkamaṃ (theo thứ tự) Samatha và Vipassanā, về duvidhampi kammaṭṭhānaṃ (hai loại đề mục thiền) của dvinnaṃ bhāvanānaṃ (hai loại tu tập) là samathasaṅkhātānaṃ (được gọi là Samatha) vì có nghĩa là làm lắng dịu nīvaraṇānaṃ (các triền cái), và vipassanāsaṅkhātānañca (được gọi là Vipassanā) vì có nghĩa là thấy, quán chiếu với các khía cạnh đa dạng như vô thường, v.v., kammaṭṭhānabhūtamārammaṇaṃ (đề mục trở thành kammaṭṭhāna) vì là nơi phát sinh của hành vi tu tập hai loại thiền, và kammaṭṭhānabhūtaṃ bhāvanāvīthiñca (con đường tu tập trở thành kammaṭṭhāna) vì là nguyên nhân gần của hành vi tu tập liên tiếp.
Ettha hi rāgacaritā dosacaritā mohacaritā rāgadosacaritā rāgamohacaritā dosamohacaritā rāgadosamohacaritāti evaṃ rāgādike tike sattakamekaṃ.
Here, in the triad of greed, etc., there is one group of seven natures: greedy-natured, hateful-natured, deluded-natured, greedy-hateful-natured, greedy-deluded-natured, hateful-deluded-natured, and greedy-hateful-deluded-natured.
Ở đây, trong bộ ba tham, v.v., có một bộ bảy là: tánh tham, tánh sân, tánh si, tánh tham-sân, tánh tham-si, tánh sân-si, tánh tham-sân-si.
Tathā saddhācaritā buddhicaritā vitakkacaritā saddhābuddhicaritā saddhābuddhivitakkacaritā buddhivitakkacaritā saddhābuddhivitakkacaritāti saddhādikepi tike ekanti evaṃ dve tike amissetvā cuddasa caritā honti.
Similarly, in the triad of faith, etc., there is one group of seven natures: faithful-natured, intelligent-natured, discursive-natured, faithful-intelligent-natured, faithful-discursive-natured, intelligent-discursive-natured, and faithful-intelligent-discursive-natured. Thus, without mixing these two triads, there are fourteen natures.
Tương tự, trong bộ ba tín, v.v., cũng có một bộ bảy là: tánh tín, tánh trí, tánh tầm, tánh tín-trí, tánh tín-tầm, tánh trí-tầm, tánh tín-trí-tầm. Như vậy, không kết hợp hai bộ ba này, có mười bốn tánh hạnh.
Rāgāditike pana ekadvitikamūlavasena saddhāditikena saha yojite rāgasaddhācaritā rāgabuddhicaritā rāgavitakkacaritā rāgasaddhābuddhicaritā rāgasaddhāvitakkacaritā rāgabuddhivitakkacaritā rāgasaddhābuddhivitakkacaritāti rāgamūlanaye ekaṃ sattakaṃ, tathā ‘‘dosasaddhācaritā dosabuddhicaritā dosavitakkacaritā’’tyādinā dosamūlanayepi ekaṃ, ‘‘mohasaddhācaritā’’tyādinā mohamūlanayepi ekanti evaṃ ekamūlanaye sattakattayaṃ hoti.
However, when the triad of greed, etc., is combined with the triad of faith, etc., based on the one-, two-, and three-root natures, in the root-nature of greed, there is one group of seven: greedy-faithful-natured, greedy-intelligent-natured, greedy-discursive-natured, greedy-faithful-intelligent-natured, greedy-faithful-discursive-natured, greedy-intelligent-discursive-natured, and greedy-faithful-intelligent-discursive-natured. Similarly, in the root-nature of hatred, there is one group (such as 'hateful-faithful-natured, hateful-intelligent-natured, hateful-discursive-natured'). Also, in the root-nature of delusion, there is one group (such as 'deluded-faithful-natured'). Thus, in the one-root nature, there are three groups of seven.
Tuy nhiên, khi bộ ba tham, v.v., được kết hợp với bộ ba tín, v.v., theo cách một gốc, hai gốc, ba gốc, thì theo cách gốc tham, có một bộ bảy là: tánh tham-tín, tánh tham-trí, tánh tham-tầm, tánh tham-tín-trí, tánh tham-tín-tầm, tánh tham-trí-tầm, tánh tham-tín-trí-tầm. Tương tự, theo cách gốc sân, cũng có một bộ bảy như: “tánh sân-tín, tánh sân-trí, tánh sân-tầm,” v.v., và theo cách gốc si, cũng có một bộ bảy như: “tánh si-tín,” v.v. Như vậy, theo cách một gốc, có ba bộ bảy.
Yathā cettha, evaṃ dvimūlakanayepi ‘‘rāgadosasaddhācaritā rāgadosabuddhicaritā rāgadosavitakkacaritā’’tyādinā sattakattayaṃ.
Just as here, so too in the two-root nature, there are three groups of seven (such as 'greedy-hateful-faithful-natured, greedy-hateful-intelligent-natured, greedy-hateful-discursive-natured').
Cũng như ở đây, theo cách hai gốc, có ba bộ bảy như: “tánh tham-sân-tín, tánh tham-sân-trí, tánh tham-sân-tầm,” v.v.
Timūlakanaye pana ‘‘rāgadosamohasaddhācaritā’’tyādinā ekaṃ sattakanti evaṃ missato sattasattakavasena ekūnapaññāsa caritā honti.
In the three-root nature, there is one group of seven (such as 'greedy-hateful-deluded-faithful-natured'). Thus, from mixing, there are forty-nine natures based on seven groups of seven.
Còn theo cách ba gốc, có một bộ bảy như: “tánh tham-sân-si-tín,” v.v. Như vậy, khi kết hợp, có bốn mươi chín tánh hạnh theo cách bảy bộ bảy.
Iti imā ekūnapaññāsa, purimā ca cuddasāti tesaṭṭhi caritā daṭṭhabbā.
Therefore, these forty-nine and the previous fourteen make sixty-three natures.
Vì vậy, bốn mươi chín tánh hạnh này và mười bốn tánh hạnh trước đó là sáu mươi ba tánh hạnh cần được thấy.
Keci pana diṭṭhiyā saddhiṃ ‘‘catusaṭṭhī’’ti vaṇṇenti.
Some explain there are "sixty-four" including the view-natured.
Một số người khác lại giải thích là “sáu mươi bốn” khi tính thêm tánh tà kiến (diṭṭhi).
4. Bhāvanāya paṭisaṅkhārakammabhūtā, ādikammabhūtā vā pubbabhāgabhāvanā parikammabhāvanā nāma.
4. The initial development (pubbabhāgabhāvanā) which is the preparatory action for development, or the preliminary action, is called preparatory development (parikammabhāvanā).
4. Parikammabhāvanā (tu tập sơ khởi) là sự tu tập ở giai đoạn đầu, là hành vi chuẩn bị cho sự tu tập, hoặc là sự tu tập ở giai đoạn đầu tiên của sự tu tập.
Nīvaraṇavikkhambhanato paṭṭhāya gotrabhūpariyosānā kāmāvacarabhāvanā upacārabhāvanā nāma.
The development in the sensuous sphere (kāmāvacarabhāvanā), starting from the suppression of hindrances up to the change-of-lineage (gotrabhū) consciousness, is called access development (upacārabhāvanā).
Upacārabhāvanā (tu tập cận định) là sự tu tập thuộc cõi dục bắt đầu từ việc tạm thời chế ngự các triền cái cho đến giai đoạn Gotrabhū.
Appanāya samīpacārittā gāmūpacārādayo viya.
Like the environs of a village, etc., it is called access because it operates near absorption (appanā).
Giống như các vùng lân cận của làng, nó thường xảy ra gần với appanā.
Mahaggatabhāvappattā appanābhāvanā nāma appanāsaṅkhātavitakkapamukhattā.
The development that has attained the exalted state (mahaggatabhāva) is called absorption development (appanābhāvanā), because it is led by vitakka which is called absorption.
Appanābhāvanā (tu tập nhập định) là sự tu tập đã đạt đến trạng thái siêu thế, vì nó có appanā (sự an trụ) là vitakka (tầm) đứng đầu.
Sampayuttadhammehi ārammaṇe appento viya pavattatīti vitakko appanā.
Vitakka is absorption because it proceeds as if entering the associated mental factors into the object.
Vitakka được gọi là appanā vì nó hoạt động như thể đang đặt các pháp tương ưng vào đối tượng.
Tathā hi so ‘‘appanā byappanā’’ti (dha. sa. 7) niddiṭṭho.
Indeed, it is described as "absorption and pervasive absorption" (Dhs. 7).
Thật vậy, nó được giải thích là “appanā byappanā” (Dha. Sa. 7).
Tappamukhatāvasena pana sabbepi mahaggatānuttarajhānadhammā ‘‘appanā’’ti vuccanti.
However, all exalted and supra-mundane jhāna factors are called "absorption" in terms of having vitakka as their leader.
Tuy nhiên, tất cả các pháp thiền siêu thế và siêu xuất thế đều được gọi là “appanā” theo cách có vitakka đứng đầu.
5. Parikammassa nimittaṃ ārammaṇattāti parikammanimittaṃ, kasiṇamaṇḍalādi.
5. The sign which is the object of preparatory practice is called preparatory sign (parikammanimitta), such as an earth-kasiṇa disk.
5. Parikammanimittaṃ (sơ tướng) là đối tượng, dấu hiệu của parikamma, như vòng tròn kasiṇa, v.v.
Tadeva cakkhunā diṭṭhaṃ viya manasā uggahetabbaṃ nimittaṃ, uggaṇhantassa vā nimittanti uggahanimittaṃ.
That same sign, to be grasped by the mind as if seen by the eye, or the sign for one who grasps it, is called grasping sign (uggahanimitta).
Chính cái đó là uggahanimittaṃ (học tướng), là dấu hiệu cần được nắm bắt bằng tâm như thể đã được thấy bằng mắt, hoặc là dấu hiệu của người đang nắm bắt.
Tappaṭibhāgaṃ vaṇṇādikasiṇadosarahitaṃ nimittaṃ upacārappanānaṃ ārammaṇattāti paṭibhāganimittaṃ.
The counter-part sign (paṭibhāganimitta) is similar to the grasping sign, free from kasiṇa faults such as color, etc., and is the object of access and absorption.
Paṭibhāganimittaṃ (quang tướng) là dấu hiệu tương tự như vậy, không có lỗi kasiṇa về màu sắc, v.v., vì nó là đối tượng của upacāra và appanā.
6. Pathavīyeva kasiṇaṃ ekadese aṭṭhatvā anantassa pharitabbatāya sakalaṭṭhenāti pathavīkasiṇaṃ, kasiṇamaṇḍalaṃ.
6. Earth kasiṇa (pathavīkasiṇa) is the earth itself, as a kasiṇa, because it is to be pervaded throughout without remaining in a single part, meaning in its entirety; it is the kasiṇa disk.
6. Pathavīkasiṇaṃ (địa kasiṇa) là chính đất, không dừng lại ở một phần mà trải rộng vô tận, theo nghĩa toàn bộ, tức là vòng tròn kasiṇa.
Paṭibhāganimittaṃ, tadārammaṇañca jhānaṃ ‘pathavīkasiṇa’nti vuccati.
The counter-part sign and the jhāna having that as its object are also called 'earth kasiṇa'.
Quang tướng và thiền định có quang tướng làm đối tượng cũng được gọi là ‘pathavīkasiṇa’.
Tathā āpokasiṇādīsupi.
Similarly for water kasiṇa (āpokasiṇa) and so on.
Tương tự với āpokasiṇādīsupi (thủy kasiṇa, v.v.).
Tattha pathavādīni cattāri bhūtakasiṇāni.
Among them, the four kasiṇas (earth, water, fire, air) are elemental kasiṇas.
Trong số đó, bốn loại kasiṇa là đất, v.v., là các kasiṇa thuộc đại chủng.
Nīlādīni cattāri vaṇṇakasiṇāni, paricchinnākāso ākāsakasiṇaṃ, candādiāloko ālokakasiṇanti daṭṭhabbaṃ.
The four kasiṇas (blue, yellow, red, white) are color kasiṇas; delimited space is space kasiṇa; light from the moon, etc., is light kasiṇa. This should be understood.
Bốn loại kasiṇa màu sắc là xanh, v.v., không gian bị giới hạn là không gian kasiṇa, ánh sáng mặt trăng, v.v., là ánh sáng kasiṇa, cần được hiểu như vậy.
7. Uddhaṃ dhumātaṃ sūnaṃ chavasarīraṃ uddhumātaṃ, tadeva kucchitaṭṭhena uddhumātakaṃ.
7. A swollen, bloated corpse that is puffed up after death is bloated (uddhumātaka). It is called uddhumātaka due to its repulsive nature.
7. Uddhumātakaṃ (thi thể sưng phồng) là thi thể đã sưng phồng, chính nó là ghê tởm.
Evaṃ sesesupi.
The same applies to the rest.
Tương tự với các loại còn lại.
Setarattādinā vimissitaṃ yebhuyyena nīlavaṇṇaṃ chavasarīraṃ vinīlakaṃ visesato nīlakanti katvā.
A corpse, mostly blue in color, mixed with white, red, etc., is discolored (vinīlaka), meaning 'specially blue.'
Vinīlakaṃ (thi thể xanh xám) là thi thể có màu xanh chủ yếu, trộn lẫn với trắng, đỏ, v.v., đặc biệt là màu xanh.
Vissavantapubbakaṃ vipubbakaṃ.
A corpse oozing pus is festering (vipubbaka).
Vipubbakaṃ (thi thể có mủ) là thi thể có mủ chảy ra.
Majjhe dvidhā chinnaṃ vicchiddakaṃ.
A corpse cut in half in the middle is cut-up (vicchiddaka).
Vicchiddakaṃ (thi thể bị cắt đôi) là thi thể bị cắt đôi ở giữa.
Soṇasiṅgālādīhi vividhākārena khāyitaṃ vikkhāyitakaṃ.
A corpse eaten in various ways by dogs, jackals, etc., is gnawed (vikkhāyitaka).
Vikkhāyitakaṃ (thi thể bị ăn) là thi thể bị chó, sói, v.v., ăn theo nhiều cách khác nhau.
Soṇasiṅgālādīhi vividhenākārena khaṇḍitvā tattha tattha khittaṃ vikkhittakaṃ.
A corpse torn into pieces in various ways by dogs, jackals, etc., and scattered here and there, is scattered (vikkhittaka).
Vikkhittakaṃ (thi thể bị vứt rải rác) là thi thể bị chó, sói, v.v., cắn xé thành từng mảnh và vứt rải rác khắp nơi.
Kākapadādiākārena satthena hanitvā vividhaṃ khittaṃ hatavikkhittakaṃ.
A corpse struck with a weapon like a crow's footprint, etc., and scattered in various ways, is hacked and scattered (hatavikkhittaka).
Hatavikkhittakaṃ (thi thể bị chặt và vứt rải rác) là thi thể bị đánh bằng dao theo hình dấu chân quạ, v.v., và bị vứt rải rác.
Lohitapaggharaṇakaṃ lohitakaṃ.
A corpse oozing blood is bloody (lohitaka).
Lohitakaṃ (thi thể chảy máu) là thi thể có máu chảy ra.
Kimikulapaggharaṇakaṃ puḷavakaṃ.
A corpse oozing maggots is worm-infested (puḷavaka).
Puḷavakaṃ (thi thể có giòi bọ) là thi thể có giòi bọ chảy ra.
Antamaso ekampi aṭṭhi aṭṭhikaṃ.
Even a single bone is bony (aṭṭhika).
Aṭṭhikaṃ (thi thể xương) là dù chỉ một khúc xương.
8. Anu anu saraṇaṃ anussati, arahatādibuddhaguṇārammaṇā anussati buddhānussati.
8. Continual recollection is anussati. Recollection of the Buddha's qualities, such as arahant, etc., is recollection of the Buddha (buddhānussati).
8. Anussati (niệm) là sự ghi nhớ lặp đi lặp lại. Buddhānussati (niệm Phật) là sự ghi nhớ lặp đi lặp lại các phẩm chất của Đức Phật như Arahanta, v.v.
Svākkhātatādidhammaguṇārammaṇā anussati dhammānussati.
Recollection of the Dhamma's qualities, such as well-proclaimed, etc., is recollection of the Dhamma (dhammānussati).
Dhammānussati (niệm Pháp) là sự ghi nhớ lặp đi lặp lại các phẩm chất của Pháp như Svākkhāta, v.v.
Suppaṭipannatādisaṃghaguṇārammaṇā anussati saṃghānussati.
Recollection of the Sangha's qualities, such as well-practiced, etc., is recollection of the Sangha (saṃghānussati).
Saṃghānussati (niệm Tăng) là sự ghi nhớ lặp đi lặp lại các phẩm chất của Tăng như Suppaṭipanna, v.v.
Akhaṇḍatādinā suparisuddhassa attano sīlaguṇassa anussaraṇaṃ sīlānussati.
Recollection of one's own virtuous conduct, being exceedingly pure due to being unbroken, etc., is recollection of virtue (sīlānussati).
Sīlānussati (niệm Giới) là sự ghi nhớ lặp đi lặp lại các phẩm chất giới hạnh thanh tịnh của bản thân như không bị phá vỡ, v.v.
Vigatamalamaccheratādivasena attano cāgānussaraṇaṃ cāgānussati.
Recollection of one's own generosity, due to having eliminated defilement and stinginess, etc., is recollection of generosity (cāgānussati).
Cāgānussati (niệm Thí) là sự ghi nhớ lặp đi lặp lại sự bố thí của bản thân theo cách không có sự keo kiệt, v.v.
‘‘Yehi saddhādīhi samannāgatā devā devattaṃ gatā, tādisā guṇā mayi santī’’ti evaṃ devatā sakkhiṭṭhāne ṭhapetvā attano saddhādiguṇānussaraṇaṃ devatānussati.
Recollection of one's own qualities such as faith, etc., by placing deities as witnesses, thinking: "The deities, endowed with faith, etc., have attained deity-hood; such qualities are present in me," is recollection of deities (devatānussati).
Devatānussati (niệm chư Thiên) là sự ghi nhớ lặp đi lặp lại các phẩm chất tín, v.v., của bản thân bằng cách đặt chư Thiên làm nhân chứng, rằng: “Chư Thiên đã đạt được trạng thái chư Thiên nhờ các phẩm chất tín, v.v., đó, những phẩm chất như vậy có trong tôi.”
Sabbadukkhūpasamabhūtassa nibbānassa guṇānussaraṇaṃ upasamānussati.
Recollection of the qualities of Nibbāna, which is the cessation of all suffering, is recollection of peace (upasamānussati).
Upasamānussati (niệm Tịch Tịnh) là sự ghi nhớ lặp đi lặp lại các phẩm chất của Nibbāna, là sự làm lắng dịu mọi khổ đau.
Jīvitindriyupacchedabhūtassa maraṇassa anussaraṇaṃ maraṇānussati.
Recollection of death, which is the cessation of the life faculty, is recollection of death (maraṇānussati).
Maraṇānussati (niệm Chết) là sự ghi nhớ lặp đi lặp lại cái chết, là sự chấm dứt sinh mạng.
Kesādikāyakoṭṭhāse gatā pavattā sati kāyagatāsati.
Mindfulness that proceeds with regard to the parts of the body such as hair, etc., is mindfulness of the body (kāyagatāsati).
Kāyagatāsati (niệm thân) là sự chú tâm vào các bộ phận của thân như tóc, v.v.
Ānañca apānañca ānāpānaṃ, assāsapassāsā, tadārammaṇā sati ānāpānassati.
In-breathing and out-breathing are ānāpāna (assāsapassāsā); mindfulness having these as its object is mindfulness of breathing (ānāpānassati).
Ānāpānassati (niệm hơi thở) là sự chú tâm vào hơi thở vào và hơi thở ra (assāsa-passāsā).
9. Mijjati siniyhatīti mettā, mittesu bhavāti vā mettā, sā sattānaṃ hitasukhūpasaṃharaṇalakkhaṇā.
9. It is called loving-kindness (mettā) because it softens and becomes tender. Or it is called mettā because it exists towards friends. Its characteristic is bringing about the welfare and happiness of beings.
9. Mettā (từ bi) là sự yêu thương, dịu dàng, hoặc là trạng thái tồn tại đối với bạn bè. Nó có đặc tính là mang lại lợi ích và hạnh phúc cho chúng sinh.
Paradukkhāpanayanakāmatālakkhaṇā karuṇā.
Compassion (karuṇā) is characterized by wishing to remove the suffering of others.
Karuṇā (bi) có đặc tính là mong muốn loại bỏ khổ đau của người khác.
Parasampattipamodalakkhaṇā muditā.
Sympathetic joy (muditā) is characterized by rejoicing in the prosperity of others.
Muditā (hỷ) có đặc tính là vui mừng với sự thành công của người khác.
Iṭṭhāniṭṭhesu majjhattākārappavattilakkhaṇā upekkhā.
Equanimity (upekkhā) is characterized by maintaining a balanced attitude towards desirable and undesirable things.
Upekkhā (xả) có đặc tính là duy trì thái độ trung lập đối với các đối tượng dễ chịu và khó chịu.
Appamāṇasattārammaṇattā appamaññā.
It is called boundless (appamaññā) because it has measureless beings as its object.
Appamaññā (vô lượng tâm) vì có chúng sinh vô lượng làm đối tượng.
Uttamavihārabhāvato, uttamānaṃ vā vihārabhāvato brahmavihāro.
It is called divine abiding (brahmavihāro) because it is an excellent abiding, or because it is the abiding of excellent persons.
Brahmavihāro (Phạm trú) vì là trạng thái trú ngụ cao thượng, hoặc vì là trạng thái trú ngụ của những người cao thượng.
13. Idāni tassa tassa puggalassa caritānukūlakammaṭṭhānaṃ dassetuṃ ‘‘caritāsu panā’’tyādimāha.
13. Now, to show the meditation object suitable for each individual's character, it is said, " Among the characters (caritāsu pana)..." and so forth.
13. Bây giờ, để chỉ ra đề mục thiền (kammaṭṭhāna) phù hợp với tập khí (carita) của từng người, Luận sư nói đoạn bắt đầu bằng “caritāsu pana” (về các tập khí).
Rāgo va caritaṃ pakati etassāti rāgacarito, rāgabahulo puggalo, rāgassa ujuvipaccanīkabhāvato asubhakammaṭṭhānaṃ tassa sappāyaṃ.
One whose character is passion itself, whose nature is passion, is called rāgacarito, a person with abundant passion. Because of its direct opposition to passion, the meditation on repulsiveness (asubhakammaṭṭhānaṃ) is suitable for him.
Người có tham (rāga) làm tập khí, làm bản chất, được gọi là người có tập khí tham (rāgacarito), tức là người có nhiều tham. Đề mục thiền bất tịnh (asubhakammaṭṭhāna) là thích hợp với người ấy vì nó hoàn toàn đối nghịch với tham.
Ānāpānaṃ mohacaritassa, vitakkacaritassa ca sappāyaṃ buddhivisayabhāvena mohappaṭipakkhattā, vitakkasandhāvanassa nivārakattā ca.
Anāpāna is suitable for one of dull character (mohacaritassa) and one of discursive character (vitakkacaritassa) because it is an object of wisdom (buddhivisayabhāvena), thus an antidote to dullness (mohappaṭipakkhattā), and because it curbs the wandering of discursive thought (vitakkasandhāvanassa nivārakattā).
Hơi thở vào ra (ānāpāna) là thích hợp cho người có tập khí si (mohacarita) và người có tập khí tầm (vitakkacarita), vì nó là đối tượng của tuệ (buddhi) nên đối nghịch với si, và vì nó ngăn chặn sự tán loạn của tầm (vitakka).
Cha buddhānussatiādayo saddhācaritassa sappāyā saddhāvuddhihetubhāvato.
The six recollections of the Buddha and so forth are suitable for one of faithful character (saddhācaritassa) because they are causes for the increase of faith (saddhāvuddhihetubhāvato).
Sáu đề mục thiền niệm Phật (buddhānussati) và các đề mục khác là thích hợp cho người có tập khí tín (saddhācarita), vì chúng là nguyên nhân làm tăng trưởng tín.
18. Sesānīti catubbidhabhūtakasiṇaākāsaālokakasiṇaāruppacatukkavasena dasavidhāni.
18. The remaining ones (sesāni) are tenfold, comprising the four great elements kasiṇas, the space kasiṇa, the light kasiṇa, and the four arūppas.
18. Các đề mục còn lại (sesāni) là mười loại: bốn loại địa đại kasiṇa, không gian kasiṇa, ánh sáng kasiṇa và bốn vô sắc thiền (āruppa).
Tatthāpīti tesu dasasu kammaṭṭhānesu.
Among those (tatthāpi), among those ten meditation objects:
Trong số đó (tatthāpi), tức là trong mười đề mục thiền đó.
Puthulaṃ mohacaritassa sappāyaṃ sambādhe okāse cittassa bhiyyosomattāya sammuyhanato.
The expansive (puthulaṃ) is suitable for one of dull character (mohacaritassa), because the mind becomes even more bewildered in a confined object or space (sambādhe okāse cittassa bhiyyosomattāya sammuyhanato).
Kasiṇa rộng (puthulaṃ) là thích hợp cho người có tập khí si (mohacarita), vì tâm của người ấy trở nên si mê quá mức trong một đối tượng hạn hẹp.
Khuddakaṃ vitakkacaritassa sappāyaṃ mahantārammaṇassa vitakkasandhāvanapaccayattā.
The small (khuddakaṃ) is suitable for one of discursive character (vitakkacaritassa), because a large object is a cause for the wandering of discursive thought (mahantārammaṇassa vitakkasandhāvanapaccayattā).
Kasiṇa nhỏ (khuddakaṃ) là thích hợp cho người có tập khí tầm (vitakkacarita), vì đối tượng lớn là nguyên nhân của sự tán loạn của tầm.
Ujuvipaccanīkato ceva atisappāyatāya cetaṃ vuttaṃ.
This is stated due to its direct opposition and its extreme suitability.
Điều này được nói đến vì sự đối nghịch trực tiếp và sự thích hợp tối đa.
Rāgādīnaṃ pana avikkhambhikā, saddhādīnaṃ vā anupakārikā kasiṇādibhāvanā nāma natthi.
However, there is no kasiṇa development that does not suppress defilements like passion, or that does not benefit good characters like faith.
Tuy nhiên, không có pháp thiền kasiṇa nào không thể trấn áp tham, v.v., hoặc không có lợi ích cho tín, v.v.
19. Sabbatthāpīti cattālīsakammaṭṭhānesupi natthi appanā, buddhaguṇādīnaṃ paramatthabhāvato, anekavidhattā, ekassapi gambhīrabhāvato ca.
19. In all (sabbatthāpi), even in the forty meditation objects, there is no absorption (appanā), because the qualities of the Buddha and so forth are ultimate realities (paramatthabhāvato), because they are of various kinds (anekavidhattā), and because even a single one is profound (ekassapi gambhīrabhāvato).
19. Trong tất cả (sabbatthāpi), tức là trong bốn mươi đề mục thiền, không có an chỉ (appanā) đối với các đề mục như niệm ân đức Phật, v.v., vì chúng là pháp chân đế (paramattha), có nhiều loại và mỗi loại đều sâu xa.
Buddhānussatiādīsu dasasu kammaṭṭhānesu appanāvasena samādhissa patiṭṭhātuṃ asakkuṇeyyattā appanābhāvaṃ appatvā samādhi upacārabhāvena patiṭṭhāti.
In the ten meditation objects such as the recollections of the Buddha, since samādhi cannot become established in the mode of absorption (appanāvasena samādhissa patiṭṭhātuṃ asakkuṇeyyattā), samādhi becomes established in the mode of access concentration (upacārabhāvena) without reaching the state of absorption (appanābhāvaṃ appatvā).
Trong mười đề mục thiền như niệm Phật, v.v., vì định không thể an trụ theo cách an chỉ (appanā), nên định an trụ theo cách cận hành (upacāra), không đạt đến trạng thái an chỉ.
Lokuttarasamādhi, pana dutiyacatutthāruppasamādhi ca sabhāvadhammepi bhāvanāvisesavasena appanaṃ pāpuṇāti.
However, the supramundane samādhi, and the second and fourth arūpa samādhis, can reach absorption even with ultimate realities as their object, through special modes of development (bhāvanāvisesavasena).
Tuy nhiên, định siêu thế (lokuttarasamādhi) và định vô sắc thứ hai, thứ tư có thể đạt đến an chỉ ngay cả trong các pháp tự tánh (sabhāvadhammepi) tùy theo sự đặc biệt của pháp tu.
Visuddhibhāvanānukkamavasena hi lokuttaro appanaṃ pāpuṇāti.
Indeed, the supramundane attains absorption by way of the sequence of developments for purification.
Thật vậy, định siêu thế đạt đến an chỉ theo thứ tự các pháp thanh tịnh (visuddhibhāvanā).
Ārammaṇasamatikkamabhāvanāvasena āruppasamādhi.
The arūpa samādhi (attains absorption) by way of the development of transcending the object.
Định vô sắc đạt đến an chỉ theo pháp tu vượt qua đối tượng.
Appanāppattasseva hi catutthajjhānasamādhino ārammaṇasamatikkamanamattaṃ hoti.
For the fourth jhāna samādhi that has attained absorption, there is only the transcending of the object.
Chỉ có định thiền thứ tư đã đạt đến an chỉ mới có sự vượt qua đối tượng.
24. ‘‘Sabbe sattā sukhitā hontu, dukkhā muccantu, laddhasukhasampattito mā vigacchantū’’ti mettādivasappavattabyāpārattayaṃ pahāya kammassakatādassanena sattesu majjhattākārappavattabhāvanānibbattāya tatramajjhattupekkhāya balavatarattā upekkhābrahmavihārassa sukhasahagatāsambhavato ‘‘upekkhā pañcamajjhānikā’’ti vuttā.
24. Having abandoned the three kinds of engagement arising from loving-kindness and the others, such as "May all beings be happy, may they be free from suffering, may they not be separated from the happiness and prosperity they have attained" (‘‘Sabbe sattā sukhitā hontu, dukkhā muccantu, laddhasukhasampattito mā vigacchantū’’ti mettādivasappavattabyāpārattayaṃ pahāya), and by seeing that beings own their kamma (kammassakatādassanena), the equanimity of the Brahmavihāras (upekkhābrahmavihārassa) is called ''pañcamajjhānikā'' (of the fifth jhāna) because that equanimity, born from development that proceeds with an attitude of impartiality towards beings (sattesu majjhattākārappavattabhāvanānibbattāya tatramajjhattupekkhāya), is extremely powerful (balavatarattā), and because it cannot be accompanied by happiness (sukhasahagatāsambhavato).
24. Xả (upekkhā) được nói là “thuộc ngũ thiền” (pañcamajjhānikā) vì nó loại bỏ ba hoạt động phát sinh từ từ, v.v., là “mong tất cả chúng sinh được an lạc, thoát khỏi khổ đau, không lìa tài sản hạnh phúc đã đạt được”, và nhờ thấy nghiệp là của riêng mình, sự xả trung lập (tatramajjhattupekkhā) phát sinh từ pháp tu vận hành với thái độ trung lập đối với chúng sinh là mạnh mẽ hơn, và vì không thể có hỷ đi kèm với xả Phạm trú (upekkhābrahmavihāra).
28. Pathavīmaṇḍalādīsu nimittaṃ uggaṇhantassāti ādimhi tāva catupārisuddhisīlaṃ visodhetvā dasavidhaṃ palibodhaṃ upacchinditvā piyagarubhāvanīyādiguṇasamannāgataṃ kalyāṇamittaṃ upasaṅkamitvā attano cariyānukūlaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā aṭṭhārasavidhaṃ ananurūpavihāraṃ pahāya pañcaṅgasamannāgate anurūpavihāre viharantassa kesanakhaharaṇādikhuddakapalibodhupacchedaṃ katvā kasiṇamaṇḍalādīni purato katvā ānāpānakoṭṭhāsādīsu cittaṃ ṭhapetvā nisīditvā ‘‘pathavī pathavī’’tyādinā taṃtaṃbhāvanānukkamena pathavīkasiṇādīsu taṃtadārammaṇesu nimittaṃ uggaṇhantassa.
28. For one who grasps the nimitta in the earth disc and so forth (pathavīmaṇḍalādīsu nimittaṃ uggaṇhantassā): First, having purified the four kinds of purity of sīla (catupārisuddhisīlaṃ visodhetvā), having cut off the ten kinds of impediments (dasavidhaṃ palibodhaṃ upacchinditvā), having approached a noble friend (kalyāṇamittaṃ upasaṅkamitvā) endowed with qualities such as being dear, venerable, and worthy of development (piyagarubhāvanīyādiguṇasamannāgataṃ), having taken a meditation object suitable for one's character (attano cariyānukūlaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā), having abandoned the eighteen unsuitable abodes (aṭṭhārasavidhaṃ ananurūpavihāraṃ pahāya), and dwelling in a suitable abode (anurūpavihāre viharantassa) endowed with five factors (pañcaṅgasamannāgate), having cut off minor impediments such as cutting hair and nails (kesanakhaharaṇādikhuddakapalibodhupacchedaṃ katvā), having placed the kasiṇa disc and so forth in front (kasiṇamaṇḍalādīni purato katvā), having fixed the mind on Anāpāna, body parts, and so forth (ānāpānakoṭṭhāsādīsu cittaṃ ṭhapetvā), and having sat down (nisīditvā), for such a yogi, who grasps the nimitta in the earth kasiṇa and so forth, in those respective objects, by means of that respective sequence of development, such as "earth, earth" (‘‘pathavī pathavī’’tyādinā taṃtaṃbhāvanānukkamena pathavīkasiṇādīsu taṃtadārammaṇesu nimittaṃ uggaṇhantassa).
28. Đối với người đang nắm giữ tướng (nimittaṃ uggaṇhantassā) trong địa luân (pathavīmaṇḍala), v.v.: Ban đầu, sau khi thanh tịnh hóa tứ thanh tịnh giới (catupārisuddhisīla) và đoạn trừ mười chướng ngại (palibodha), người ấy đến gần một thiện hữu (kalyāṇamitta) có các đức tính như đáng yêu, đáng kính, đáng tôn trọng, v.v., nhận một đề mục thiền phù hợp với tập khí của mình, từ bỏ mười tám loại chỗ ở không phù hợp và ở trong chỗ ở phù hợp có năm chi. Sau khi đoạn trừ các chướng ngại nhỏ như cắt tóc, móng tay, v.v., người ấy đặt các kasiṇa luân, v.v., trước mặt, đặt tâm vào các đề mục như hơi thở vào ra, các phần thân thể, v.v., ngồi xuống và nắm giữ tướng trong các đối tượng đó của địa kasiṇa, v.v., theo thứ tự các pháp tu đó bằng cách niệm “đất, đất” (pathavī pathavī), v.v.
Ayamettha saṅkhepo.
This is a summary here.
Đây là phần tóm tắt ở đây.
Vitthārato pana bhāvanā visuddhimaggato (visuddhi. 1.54 ādayo) gahetabbā.
The development (bhāvanā) in detail, however, should be taken from the Visuddhimagga.
Tuy nhiên, pháp tu (bhāvanā) chi tiết cần được lấy từ Thanh Tịnh Đạo (visuddhi. 1.54 ādayo).
Duvidhampi hi bhāvanāvidhānaṃ idha ācariyena atisaṅkhepato vuttaṃ, tadatthadassanatthañca vitthāranaye āhariyamāne atippapañco siyāti mayampi taṃ na vitthāressāma.
Indeed, both methods of development have been stated here by the teacher in an extremely concise manner, and if the detailed method were introduced to explain their meaning, it would become overly expansive, so we too will not elaborate upon it.
Thật vậy, cả hai phương pháp tu tập đều được Luận sư nói rất tóm tắt ở đây, và nếu chúng ta trình bày chi tiết để giải thích ý nghĩa đó, sẽ trở nên quá rườm rà, nên chúng tôi cũng sẽ không giải thích chi tiết.
Yadā pana taṃ nimittaṃ cittena samuggahitanti evaṃ pavattānupubbabhāvanāvasena yadā taṃ parikammanimittaṃ cittena sammā uggahitaṃ hoti.
When that nimitta is well-grasped by the mind (yadā pana taṃ nimittaṃ cittena samuggahita) means when that preliminary nimitta (parikammanimittaṃ) is thoroughly grasped by the mind (cittena sammā uggahitaṃ) by way of such a progressive development.
Khi tướng đó đã được tâm nắm giữ hoàn toàn (yadā pana taṃ nimittaṃ cittena samuggahitaṃ), tức là khi tướng chuẩn bị (parikammanimitta) đó đã được tâm nắm giữ đúng đắn theo pháp tu tuần tự.
Manodvārassa āpāthamāgatanti cakkhuṃ nimmīletvā, aññattha gantvā vā manasi karontassa kasiṇamaṇḍalasadisameva hutvā manodvārikajavanānaṃ āpāthaṃ āgataṃ hoti.
Has come into the range of the mind-door (manodvārassa āpāthamāgata) means, for the yogi who closes his eyes (cakkhuṃ nimmīletvā) or goes elsewhere and reflects (aññattha gantvā vā manasi karontassa), it appears exactly like the kasiṇa disc, having come into the range of the mind-door javanas (manodvārikajavanānaṃ āpāthaṃ āgataṃ hoti).
Đến trước ý môn (manodvārassa āpāthamāgataṃ): Khi một hành giả nhắm mắt hoặc đi đến một nơi khác và tác ý, tướng đó trở nên giống hệt kasiṇa luân và hiện ra trước các tâm tốc hành (javana) thuộc ý môn (manodvāra).
30. Cittasamādhānavasena puggalopi samāhitoyevāti vuttaṃ ‘‘tathā samāhitassā’’ti.
30. It is said "thus concentrated (tathā samāhitassā)" because, by way of the mind's concentration, the individual is also concentrated.
30. Vì người cũng được định tĩnh nhờ tâm được định tĩnh, nên được nói là “người đã định tĩnh như vậy” (tathā samāhitassā).
Tappaṭibhāganti uggahanimittasadisaṃ, tatoyeva hi taṃ ‘‘paṭibhāganimitta’’nti vuccati.
Tappaṭibhāgaṃ (its counter-part) means similar to the Uggaha-nimitta (uggahanimittasadisaṃ); indeed, it is called "Paṭibhāga-nimitta (counter-part sign)" for that very reason.
Tướng đối phần (tappaṭibhāgaṃ) là tướng giống như tướng học (uggahanimitta); thật vậy, chính vì thế mà nó được gọi là “tướng đối phần” (paṭibhāganimitta).
Taṃ pana uggahanimittato atiparisuddhaṃ hoti.
That (Paṭibhāga-nimitta), however, is exceedingly pure compared to the Uggaha-nimitta.
Tuy nhiên, tướng đó tinh khiết hơn rất nhiều so với tướng học.
Vatthudhammavimuccitanti paramatthadhammato vimuttaṃ, vatthudhammato vā kasiṇamaṇḍalagatakasiṇadosato vinimuttaṃ.
Vatthudhammavimuccitaṃ (freed from object-qualities) means freed from ultimate reality (paramatthadhammato vimuttaṃ), or freed from the faults of the kasiṇa that exist in the kasiṇa disc (kasiṇamaṇḍalagatakasiṇadosato vinimuttaṃ), which are object-qualities.
Thoát khỏi pháp vật (vatthudhammavimuccitaṃ) là thoát khỏi pháp chân đế (paramatthadhamma), hoặc thoát khỏi lỗi của kasiṇa có trong kasiṇa luân, tức là pháp vật.
Bhāvanāya nibbattattā bhāvanāmayaṃ.
Bhāvanāmayaṃ (born of development) because it is produced by development.
Vì được tạo ra bởi pháp tu (bhāvanā), nên là do pháp tu tạo thành (bhāvanāmayaṃ).
Samappitanti suṭṭhu appitaṃ.
Samappitaṃ (well-applied) means truly applied.
Được an chỉ (samappitaṃ) là được an chỉ tốt đẹp.
33. Pañcasu jhānaṅgesu ekekārammaṇe uppannāvajjanānantaraṃ catupañcajavanakatipayabhavaṅgato paraṃ agantvā aparāparaṃ jhānaṅgāvajjanasamatthatā āvajjanavasitā nāma.
33. Mastery in advertence (āvajjanavasitā) is the ability to repeatedly advert to the jhāna factors (aparāparaṃ jhānaṅgāvajjanasamatthatā), after the advertence has arisen in each of the five jhāna factors (pañcasu jhānaṅgesu ekekārammaṇe uppannāvajjanānantaraṃ), without further proceeding beyond four or five javanas and a few bhavaṅgas (catupañcajavanakatipayabhavaṅgato paraṃ agantvā).
33. Thành thạo quán sát (āvajjanavasitā) là khả năng quán sát các chi thiền liên tục, không vượt quá bốn hoặc năm tâm tốc hành và một vài tâm hộ kiếp (bhavaṅga) sau khi tâm quán sát (āvajjanā) phát sinh trong từng đối tượng của năm chi thiền.
Samāpajjitukāmatānantaraṃ katipayabhavaṅgato paraṃ agantvā uppannāvajjanānantaraṃ samāpajjituṃ samatthatā samāpajjanavasitā nāma.
Mastery in attaining (samāpajjanavasitā) is the ability to enter jhāna (samāpajjituṃ samatthatā) immediately after the advertence has arisen (uppannāvajjanānantaraṃ), after the desire to enter jhāna (samāpajjitukāmatānantaraṃ), without further proceeding beyond a few bhavaṅgas (katipayabhavaṅgato paraṃ agantvā).
Thành thạo nhập thiền (samāpajjanavasitā) là khả năng nhập thiền ngay sau khi tâm quán sát phát sinh, không vượt quá một vài tâm hộ kiếp sau khi có ý muốn nhập thiền.
Setu viya sīghasotāya nadiyā oghaṃ bhavaṅgavegaṃ upacchinditvā yathāparicchinnakālaṃ jhānaṃ ṭhapetuṃ samatthatā bhavaṅgapātato rakkhaṇayogyatā adhiṭṭhānavasitā nāma.
Mastery in abiding (adhiṭṭhānavasitā) is the ability to maintain the jhāna for a precisely determined period, like a dam arresting the current of a swiftly flowing river (setu viya sīghasotāya nadiyā oghaṃ bhavaṅgavegaṃ upacchinditvā yathāparicchinnakālaṃ jhānaṃ ṭhapetuṃ samatthatā), and the capability to protect against falling into bhavaṅga (bhavaṅgapātato rakkhaṇayogyatā).
Thành thạo trụ thiền (adhiṭṭhānavasitā) là khả năng giữ thiền trong khoảng thời gian đã định, cắt đứt dòng hộ kiếp (bhavaṅgavega) như một cây cầu ngăn dòng nước chảy xiết, hoặc khả năng bảo vệ không cho tâm rơi vào hộ kiếp.
Yathā paricchinnakālaṃ anatikkamitvā jhānato vuṭṭhānasamatthatā vuṭṭhānavasitā nāma.
The ability to emerge from jhāna without exceeding the predetermined time is called vuṭṭhānavasitā (mastery in emerging).
Khả năng xuất khỏi thiền mà không vượt quá thời gian đã định được gọi là xuất thiền thành thạo (vuṭṭhānavasitā).
Atha vā yathāparicchinnakālato uddhaṃ gantuṃ adatvā ṭhapanasamatthatā adhiṭṭhānavasitā nāma.
Or, the ability to sustain the jhāna sequence without letting it go beyond the predetermined time is called adhiṭṭhānavasitā (mastery in resolving).
Hoặc, khả năng duy trì dòng thiền mà không cho phép nó vượt quá thời gian đã định được gọi là an trú thành thạo (adhiṭṭhānavasitā).
Yathāparicchinnakālato anto avuṭṭhahitvā yathākālavaseneva vuṭṭhānasamatthatā vuṭṭhānavasitā nāmāti alamatippapañcena.
The ability to emerge according to the predetermined time, without emerging before that time, is called vuṭṭhānavasitā. Enough of excessive elaboration.
Khả năng xuất khỏi thiền đúng vào thời gian đã định mà không xuất trước đó được gọi là xuất thiền thành thạo (vuṭṭhānavasitā). Không cần giải thích quá nhiều về điều này.
Paccavekkhaṇavasitā pana āvajjanavasitāya eva siddhā.
However, paccavekkhaṇavasitā (mastery in reviewing) is accomplished precisely through āvajjanavasitā (mastery in adverting).
Còn khả năng quán xét thành thạo (paccavekkhaṇavasitā) thì được thành tựu nhờ vào khả năng chú ý thành thạo (āvajjanavasitā).
Āvajjanānantarajavanāneva hi paccavekkhaṇajavanāni nāma.
Indeed, the javanas immediately following adverting are called reviewing javanas.
Thật vậy, những tâm tốc hành (javana) ngay sau khi chú ý (āvajjanā) chính là những tâm tốc hành quán xét (paccavekkhaṇajavanā).
Vitakkādioḷārikaṅgaṃ pahānāyāti dutiyajjhānādīhi vitakkādioḷārikaṅgānaṃ jhānakkhaṇe anuppādāya.
For the abandonment of vitakka and other coarse factors means for the non-arising of vitakka and other coarse jhāna factors at the moment of jhāna, starting from the second jhāna and so forth.
Để đoạn trừ các chi thô như tầm (vitakka) có nghĩa là để các chi thô như tầm không khởi lên trong khoảnh khắc thiền thứ hai trở đi.
Padahatoti parikammaṃ karontassa.
While striving means for one who is performing the preliminary work (parikamma).
Khi nỗ lực (padahato) có nghĩa là khi hành giả thực hiện công phu chuẩn bị (parikamma).
Tassa pana upacārabhāvanā nipphannā nāma hoti vitakkādīsu nikantivikkhambhanato paṭṭhāyāti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that the development of access concentration (upacāra-bhāvanā) in such a person is completed from the time that attachment to vitakka and other jhāna factors is suppressed.
Và cần phải hiểu rằng sự tu tập cận định của hành giả đó được thành tựu kể từ khi sự tham đắm vào tầm và các chi thiền khác bị đẩy lùi.
Yathārahanti taṃtaṃjhānikakasiṇādiārammaṇānurūpaṃ.
As appropriate means in accordance with the respective jhāna-inducing kasiṇa and other objects.
Tùy theo sự thích hợp có nghĩa là phù hợp với các đối tượng như đất kasiṇa v.v. của các thiền tương ứng.
36. Ākāsakasiṇassa ugghāṭetuṃ asakkuṇeyyattā vuttaṃ ‘‘ākāsavajjitesū’’ti.
It is said “in kasiṇas other than space” because the space kasiṇa cannot be removed.
36. Vì kasiṇa không gian (ākāsakasiṇa) không thể bị loại bỏ, nên đã nói “trong các kasiṇa trừ không gian”.
Kasiṇanti kasiṇapaṭibhāganimittaṃ.
Kasiṇa means the kasiṇa counter-sign (paṭibhāganimitta).
Kasiṇa có nghĩa là tướng đối phần (paṭibhāganimitta) của kasiṇa.
Ugghāṭetvāti amanasikāravasena uddharitvā.
Having removed means having extracted it by non-adverting.
Loại bỏ (ugghāṭetvā) có nghĩa là rút ra, loại bỏ bằng cách không tác ý.
Anantavasena parikammaṃ karontassāti ‘‘anantaṃ ākāsaṃ, anantaṃ ākāsa’’nti ākāsaṃ ārabbha parikammaṃ karontassa, na pana kevalaṃ ‘‘anantaṃ ananta’’nti.
While performing preliminary work as unlimited means for one who is performing preliminary work by repeatedly adverted to the space, thinking, "space is unlimited, space is unlimited," and not merely "unlimited, unlimited."
Khi thực hiện công phu chuẩn bị với ý niệm vô biên (anantavasena parikammaṃ karontassā) có nghĩa là khi thực hiện công phu chuẩn bị bằng cách quán tưởng không gian là vô biên, không gian là vô biên, chứ không chỉ đơn thuần là vô biên, vô biên.
Evaṃ viññāṇañcāyatanepi.
The same applies to the sphere of infinite consciousness (viññāṇañcāyatana).
Tương tự đối với thức vô biên xứ (viññāṇañcāyatana) cũng vậy.
‘‘Ananta’’nti avatvāpi ‘‘ākāso ākāso (visuddhi. 1.276), viññāṇaṃ viññāṇa’’nti (visuddhi. 1.281) manasi kātuṃ vaṭṭatīti ācariyā.
The teachers say that it is permissible to advert to "space, space" or "consciousness, consciousness" without explicitly saying "unlimited."
Các vị thầy (ācariya) nói rằng, không cần nói “vô biên” mà chỉ cần tác ý “không gian, không gian” hoặc “thức, thức” cũng được.
40. Avasesesu cāti kasiṇādīhi saha appanāvahakammaṭṭhānato avasesesu buddhānussatiādīsu aṭṭhasu, saññāvavatthānesu cāti dasasu kammaṭṭhānesu.
And among the remaining ones refers to the eight meditation subjects such as the recollection of the Buddha (buddhānussati) and so forth, which remain from the meditation subjects that lead to absorption (appanā), together with the kasiṇas; and also among the subjects of the delimitation of perception, making a total of ten meditation subjects.
40. Và trong các đề mục còn lại (avasesesu cā) có nghĩa là trong tám đề mục còn lại ngoài các đề mục thiền định dẫn đến an chỉ (appanā) như kasiṇa, v.v., tức là Phật tùy niệm (buddhānussati) và các đề mục khác, và trong hai đề mục phân biệt tưởng (saññāvavatthāna), tổng cộng là mười đề mục.
Parikammaṃ katvāti ‘‘so bhagavā itipi arahaṃ, itipi sammāsambuddho’’tyādinā (visuddhi. 1.124) vuttavidhānena parikammaṃ katvā.
Having performed preliminary work means having performed preliminary work in the manner taught, "That Blessed One is indeed Arahant, indeed Perfectly Self-Enlightened," and so forth.
Sau khi thực hiện công phu chuẩn bị (parikammaṃ katvā) có nghĩa là sau khi thực hiện công phu chuẩn bị theo phương pháp đã được nói đến, như “Đức Thế Tôn ấy là bậc A-la-hán, là bậc Chánh Đẳng Giác,” v.v.
Sādhukamuggahiteti buddhādiguṇaninnapoṇapabbhāracittatāvasena suṭṭhu uggahite.
When thoroughly grasped means when thoroughly grasped by the mind inclining, bending, and sloping towards the qualities of the Buddha and so forth.
Đã được nắm giữ một cách vững chắc (sādhukamuggahite) có nghĩa là đã được nắm giữ một cách tốt đẹp nhờ tâm hướng về, nghiêng về, và chìm đắm vào các đức tính của Đức Phật, v.v.
Parikammañca samādhiyatīti parikammabhāvanā samāhitā nipphajjati.
And the preliminary work becomes established means the development of preliminary work is accomplished in a concentrated state.
Và công phu chuẩn bị được thiết lập (parikammañca samādhiyatī) có nghĩa là sự tu tập công phu chuẩn bị được thành tựu, an trú.
Upacāro ca sampajjatīti nīvaraṇāni vikkhambhento upacārasamādhi ca uppajjati.
And access concentration arises means access concentration, which suppresses the hindrances, also arises.
Và cận định được thành tựu (upacāro ca sampajjatī) có nghĩa là cận định, vốn đẩy lùi các triền cái, cũng khởi lên.
41. Abhiññāvasena pavattamānanti abhivisesato jānanaṭṭhena abhiññāsaṅkhātaṃ iddhividhādipañcalokiyābhiññāvasena pavattamānaṃ, abhiññāpādakapañcamajjhānā vuṭṭhahitvāti kasiṇānulomādīhi cuddasahākārehi (visuddhi. 2.365) cittaṃ paridametvā abhinīhārakkhamaṃ katvā upekkhekaggatāyogato anurūpattā ca rūpāvacarapañcamajjhānameva abhiññānaṃ pādakaṃ patiṭṭhābhūtaṃ pathavādikasiṇārammaṇaṃ pañcamajjhānaṃ, taṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhāya.
Proceeding by way of higher knowledge means proceeding by way of the five mundane higher knowledges (pañcalokiyābhiññā), such as the psychic powers (iddhividhā), which are known as abhiññā due to knowing in a special way; having emerged from the fifth jhāna, which is the basis for higher knowledge means having trained the mind in fourteen ways, such as kasiṇānuloma, having made it capable of extending, and having entered into that fifth jhāna which is suitable due to its association with equanimity and one-pointedness, which is the basis (pādaka), the foundation (patiṭṭhābhūta) for the higher knowledges, and which takes kasiṇa objects such as earth as its object, and then having emerged from it.
41. Diễn tiến theo cách thức của thắng trí (abhiññāvasena pavattamānaṃ) có nghĩa là diễn tiến theo năm thắng trí thế gian như thần thông (iddhividhā), v.v., được gọi là thắng trí vì có nghĩa là biết một cách đặc biệt. Sau khi xuất khỏi thiền thứ năm là nền tảng của thắng trí (abhiññāpādakapañcamajjhānā vuṭṭhahitvā) có nghĩa là sau khi điều phục tâm bằng mười bốn cách như thuận theo kasiṇa, v.v., làm cho tâm có khả năng hướng đến thắng trí, và vì thiền thứ năm sắc giới phù hợp với sự phối hợp của xả và nhất tâm, nên chính thiền thứ năm sắc giới, có đối tượng là các kasiṇa như đất, v.v., là nền tảng, là chỗ nương tựa của các thắng trí. Sau khi nhập thiền đó và xuất ra.
Adhiṭṭheyyādikamāvajjetvāti iddhividhañāṇassa parikammakāle adhiṭṭhātabbaṃ vikubbanīyaṃ satādikaṃ komārarūpādikaṃ, dibbasotassa parikammakāle thūlasukhumabhedaṃ saddaṃ, cetopariyañāṇassa parikammakāle parassa hadayaṅgatavaṇṇadassanena sarāgādibhedaṃ cittaṃ, pubbenivāsānussatiñāṇassa parikammasamaye purimabhavesu cuticittādibhedaṃ pubbe nivutthakkhandhaṃ, dibbacakkhussa parikammasamaye obhāsapharitaṭṭhānagataṃ rūpaṃ vā āvajjetvā.
Having adverted to that which is to be resolved upon and so forth means having adverted to what is to be resolved upon (adhiṭṭhātabba), what is to be transformed (vikubbanīya), such as one hundred forms or the form of a young boy, etc., during the preliminary work for the knowledge of psychic powers; or having adverted to subtle or coarse sounds during the preliminary work for the divine ear; or having adverted to another's mind, such as a mind with greed, etc., by seeing the color in the heart during the preliminary work for the knowledge of discerning others' minds; or having adverted to the aggregates that were dwelled in previously, such as the consciousness of decease, in past existences, during the preliminary work for the knowledge of recollecting past lives; or having adverted to a visible object located in a place pervaded by light during the preliminary work for the divine eye.
Sau khi tác ý đối tượng cần biến hóa, v.v. (adhiṭṭheyyādikamāvajjetvā) có nghĩa là sau khi tác ý đối tượng cần biến hóa (adhiṭṭhātabbaṃ), đối tượng có thể biến đổi (vikubbanīyaṃ) như biến thành một trăm người, v.v., hoặc biến thành hình dáng trẻ nhỏ, v.v., trong lúc thực hiện công phu chuẩn bị cho thần thông; hoặc tác ý âm thanh thô và vi tế trong lúc thực hiện công phu chuẩn bị cho thiên nhĩ thông (dibbasota); hoặc tác ý tâm của người khác, được phân loại thành tâm có tham, v.v., bằng cách nhìn thấy màu sắc trong tim của người đó, trong lúc thực hiện công phu chuẩn bị cho tha tâm thông (cetopariyañāṇa); hoặc tác ý các uẩn đã từng trú ngụ trong các kiếp trước, được phân loại thành tâm tử và các tâm khác, trong lúc thực hiện công phu chuẩn bị cho túc mạng thông (pubbenivāsānussatiñāṇa); hoặc tác ý sắc pháp ở nơi được ánh sáng lan tỏa trong lúc thực hiện công phu chuẩn bị cho thiên nhãn thông (dibbacakkhu).
Parikammaṃ karontassāti ‘‘sataṃ homi, sahassaṃ homī’’tyādinā parikammaṃ karontassa.
While performing preliminary work means for one who is performing preliminary work thinking, "May I be one hundred, may I be one thousand," and so forth.
Khi thực hiện công phu chuẩn bị (parikammaṃ karontassā) có nghĩa là khi thực hiện công phu chuẩn bị bằng cách nói “tôi sẽ trở thành một trăm, tôi sẽ trở thành một ngàn,” v.v.
Rūpādīsūti parikammavisayabhūtesu rūpapādakajjhānasaddaparacittapubbenivutthakkhandhādibhedesu ārammaṇesu.
In visible objects and so forth refers to the objects that are the domain of preliminary work, such as visible objects, the foundational jhāna, sounds, others' minds, and the aggregates that were dwelled in previously.
Trong sắc, v.v. (rūpādīsū) có nghĩa là trong các đối tượng thuộc phạm vi công phu chuẩn bị, được phân loại thành sắc pháp, thiền cơ sở, âm thanh, tâm của người khác, các uẩn đã từng trú ngụ trong quá khứ, v.v.
Ettha hi iddhividhañāṇassa tāva pādakajjhānaṃ, kāyo, rūpādiadhiṭṭhāne rūpādīni cāti cha ārammaṇāni.
Here, for the knowledge of psychic powers, there are six objects: the foundational jhāna, the body, and the visible objects and so forth that are resolved upon.
Ở đây, đối với thần thông, có sáu đối tượng: thiền cơ sở, thân, và sắc pháp, v.v. trong sự biến hóa sắc pháp, v.v.
Tattha pādakajjhānaṃ atītameva, kāyo paccuppanno, itaraṃ paccuppannamanāgataṃ vā.
Among these, the foundational jhāna is always past; the body is present; the others are either present or future.
Trong đó, thiền cơ sở là quá khứ, thân là hiện tại, còn lại là hiện tại hoặc vị lai.
Dibbasotassa pana saddoyeva, so ca kho paccuppanno.
For the divine ear, the object is only sound, and that is present.
Đối với thiên nhĩ thông, chỉ có âm thanh là đối tượng, và âm thanh đó là hiện tại.
Paracittavijānanāya pana atīte sattadivasesu, anāgate sattadivasesu ca pavattaṃ parittādīsu yaṃ kiñci tikālikaṃ cittameva ārammaṇaṃ hotīti mahāaṭṭhakathācariyā (visuddhi. 2.416; dha. sa. aṭṭha. 1434).
However, for the knowledge of discerning others' minds, any mind whatsoever, belonging to the three times, whether limited or not, which arose in the past seven days or will arise in the future seven days, is the object, so say the Great Commentators.
Còn đối với tha tâm thông, bất kỳ tâm nào thuộc ba thời, đã khởi lên trong bảy ngày quá khứ và bảy ngày vị lai, như tâm dục giới, v.v., đều là đối tượng, theo các vị Đại Chú Giải sư.
Saṅgahakārā pana ‘‘cattāropi khandhā’’ti (dha. sa. aṭṭha. 1434) vadanti, kathaṃ panassā paccuppannacittārammaṇatā, nanu ca āvajjanāya gahitameva iddhicittassa ārammaṇaṃ hoti, āvajjanāya ca paccuppannacittamārammaṇaṃ katvā nirujjhamānāya taṃsamakālameva parassa cittampi nirujjhatīti āvajjanajavanānaṃ kālavasena ekārammaṇatā na siyā, maggaphalavīthito aññattha āvajjanajavanānaṃ kathañca nānārammaṇatā na adhippetāti?
But the Compilers say, "all four aggregates." How can its object be a present mind? Is it not true that the mind apprehended by adverting is the object of the higher knowledge of discerning minds? When adverting, having taken a present mind as its object, ceases, that very same moment the other person's mind also ceases. Thus, there would be no single object in terms of time for adverting and javanas. And why is it not considered that there can be different objects for adverting and javanas in other than the path and fruit thought-processes?
Tuy nhiên, các vị Saṅgahakāra nói rằng “tất cả bốn uẩn” là đối tượng. Nhưng làm thế nào mà nó có đối tượng là tâm hiện tại? Chẳng phải đối tượng của tâm thần thông chỉ là tâm đã được chú ý (āvajjanā) nắm giữ sao? Và khi tâm chú ý nắm giữ tâm hiện tại làm đối tượng và diệt đi, thì tâm của người khác cũng diệt đi cùng lúc đó. Như vậy, liệu có phải tâm chú ý và các tâm tốc hành không thể có cùng một đối tượng theo thời gian không? Và liệu có phải ngoài lộ trình tâm Đạo và Quả, tâm chú ý và các tâm tốc hành không được xem là có các đối tượng khác nhau không?
Aṭṭhakathāyaṃ (visuddhi. 2.416; dha. sa. aṭṭha. 1434) tāva santatiaddhāpaccuppannārammaṇatā yojitā.
In the Commentary, the object being present in terms of continuity (santati) and duration (addhā) is explained.
Trong Aṭṭhakathā, đã giải thích về đối tượng là hiện tại theo dòng chảy (santati) và theo thời gian (addhā).
Ānandācariyo (dha. sa. mūlaṭī. 1434 thoka visadisaṃ) pana bhaṇati ‘‘pādakajjhānato vuṭṭhāya paccuppannādivibhāgaṃ akatvā kevalaṃ ‘imassa cittaṃ jānāmi’cceva parikammaṃ katvā punapi pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya aviseseneva cittaṃ āvajjetvā tiṇṇaṃ, catunnaṃ vā parikammānaṃ anantaraṃ cetopariyañāṇena parassa cittaṃ paṭivijjhati rūpaṃ viya dibbacakkhunā.
Ānandācariya, however, says, "Having emerged from the foundational jhāna, without distinguishing between present and so forth, one simply performs the preliminary work, 'I know this person's mind.' Then, having again entered the foundational jhāna, and emerged, one adverts to the mind without distinction. After three or four preliminary javanas, one penetrates the other's mind with the knowledge of discerning minds, just as one sees a visible object with the divine eye.
Còn Ānandācariya thì nói rằng: “Sau khi xuất khỏi thiền cơ sở, không phân biệt quá khứ, hiện tại, v.v., chỉ thực hiện công phu chuẩn bị ‘tôi muốn biết tâm của người này,’ rồi lại nhập thiền cơ sở, xuất ra, và tác ý tâm một cách không phân biệt, thì sau ba hoặc bốn lần công phu chuẩn bị, hành giả sẽ thấu triệt tâm của người khác bằng tha tâm thông, giống như thiên nhãn thông thấy sắc pháp.
Pacchā kāmāvacaracittena sarāgādivavatthānampi karoti nīlādivavatthānaṃ viya.
Afterward, with a Kāma-sphere consciousness, one makes distinctions such as a mind with greed, just as one distinguishes colors like blue.
Sau đó, với tâm dục giới, hành giả cũng phân biệt tâm có tham, v.v., giống như phân biệt màu xanh, v.v.
Tāni ca sabbāni abhimukhībhūtacittārammaṇāneva, aniṭṭhe ca ṭhāne nānārammaṇatādoso natthi abhinnākārappavattito’’ti.
All these cittas, such as adverting, have as their objects only the minds that are directly present; and in an undesirable situation, there is no fault of having different objects because they proceed with an unvarying aspect."
Và tất cả những tâm đó đều có đối tượng là tâm hiện tiền (abhimukhībhūta). Và ở nơi không mong muốn (aniṭṭha), không có lỗi về việc có nhiều đối tượng khác nhau, vì chúng khởi lên với một khía cạnh không khác biệt.”
Pubbenivāsānussatiñāṇassa pubbe nivutthakkhandhā, khandhappaṭibaddhāni ca nāmagottāni, nibbānañca ārammaṇaṃ hoti, dibbacakkhussa pana rūpameva paccuppannanti ayametesaṃ ārammaṇavibhāgo.
For the knowledge of recollecting past lives, the objects are the aggregates that were dwelled in previously, the names and clans associated with those aggregates, and Nibbāna. For the divine eye, the object is only present visible form. This is the distinction of objects for these knowledges.
Đối với túc mạng thông, đối tượng là các uẩn đã từng trú ngụ trong quá khứ, các danh và họ liên quan đến các uẩn, và Nibbāna. Còn đối với thiên nhãn thông, đối tượng chỉ là sắc pháp hiện tại. Đây là sự phân biệt đối tượng của các thắng trí này.
Yathārahamappetīti taṃtaṃparikammānurūpato appeti.
Establishes according to what is appropriate means it establishes (the mind) in absorption in accordance with its respective preliminary work.
Thiết lập tùy theo sự thích hợp (yathārahamappetī) có nghĩa là thiết lập an chỉ tùy theo công phu chuẩn bị tương ứng.
42. Idāni ārammaṇānaṃ bhedena abhiññābhedaṃ dassetuṃ ‘‘iddhividhā’’tyādimāha.
Now, to show the distinction of higher knowledges by the distinction of objects, he says, "psychic powers" and so forth.
42. Bây giờ, để trình bày sự phân loại của thắng trí theo sự phân loại của các đối tượng, Đức Phật đã nói “thần thông,” v.v.
Adhiṭṭhānādi iddhippabhedo etissāti iddhividhā.
Iddhividhā (psychic powers) is that by which there are various kinds of psychic power, such as resolution (adhiṭṭhāna).
Thắng trí này có sự phân loại thần thông như biến hóa, v.v., nên được gọi là thần thông (iddhividhā).
Dibbānaṃ sotasadisatāya, dibbavihārasannissitatāya ca dibbañca taṃ sotañcāti dibbasotaṃ.
Dibbasotaṃ (divine ear) is so called because it is divine and it is an ear, due to its similarity to the ears of deities and its reliance on divine abodes.
Vì giống như tai của chư thiên, và vì nương tựa vào sự an trú của chư thiên, nên đó là tai của chư thiên và cũng là tai, do đó được gọi là thiên nhĩ (dibbasota).
Paresaṃ cittaṃ viññāyati etāyāti paracittavijānanā.
Paracittavijānanā (discerning others' minds) is that by which the minds of others are known.
Nhờ thắng trí này mà tâm của người khác được biết, nên được gọi là tha tâm thông (paracittavijānanā).
Attano santāne nivutthavasena ceva gocaranivāsavasena ca pubbe atītabhavesu khandhādīnaṃ anussaraṇaṃ pubbenivāsānussati.
The recollection of the aggregates (khandhas) and so forth in previous past existences, based on having resided in one's own continuum and based on having an objective sphere as a dwelling place, is pubbenivāsānussati (recollection of past lives).
Sự hồi tưởng các uẩn (khandha) và các pháp khác trong các kiếp quá khứ trước đây, theo cách đã từng cư ngụ trong dòng tâm thức của mình, và theo cách cư ngụ trong cảnh giới đối tượng (gocara), được gọi là Túc Mạng Minh (pubbenivāsānussati).
Vuttanayena dibbañca taṃ cakkhu cāti dibbacakkhu.
As stated, it is both divine and an eye; thus it is dibbacakkhu (divine eye).
Theo cách đã nói, cái đó là thiên (dibba) và là nhãn (cakkhu), nên gọi là Thiên Nhãn (dibbacakkhu).
‘Cutūpapātañāṇa’nti pana dibbacakkhumeva vuccati.
Furthermore, 'cutūpapātañāṇa' (knowledge of the passing away and rebirth of beings) is indeed called the divine eye.
Tuy nhiên, chính Thiên Nhãn này được gọi là ‘Tử Sinh Trí (cutūpapātañāṇa)’.
Yathākammūpagañāṇaanāgataṃsañāṇānipi dibbacakkhuvaseneva ijjhanti.
The yathākammūpagañāṇa (knowledge of beings' deeds leading to their destinies) and anāgataṃsañāṇa (knowledge of the future) are also perfected through the divine eye alone.
Các trí như Tùy Nghiệp Trí (yathākammūpagañāṇa) và Vị Lai Trí (anāgataṃsañāṇa) cũng thành tựu nhờ Thiên Nhãn.
Na hi tesaṃ visuṃ parikammaṃ atthi.
For there is no separate preliminary work (parikamma) for them.
Thật vậy, không có sự chuẩn bị riêng biệt nào cho chúng.
Tattha anāgataṃsañāṇassa tāva anāgate sattadivasato paraṃ pavattanakaṃ cittacetasikaṃ dutiyadivasato paṭṭhāya pavattanakañca yaṃ kiñci ārammaṇaṃ hoti.
Among these, for the anāgataṃsañāṇa, whatever mental and concomitant factors (cittacetasika) that will arise beyond seven days in the future, and whatever object that will arise starting from the second day, become its object.
Trong đó, đối với Vị Lai Trí, đối tượng là bất cứ tâm và tâm sở nào sẽ phát sinh sau bảy ngày trong tương lai, và bất cứ điều gì sẽ phát sinh kể từ ngày thứ hai.
Tañhi savisaye sabbaññutaññāṇagatikanti.
Indeed, in its own sphere, it shares the nature of omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Vì trí ấy có sự vận hành giống như Toàn Tri Trí (sabbaññutaññāṇa) trong phạm vi đối tượng của nó.
Yathā kammūpagañāṇassa pana kusalākusalasaṅkhātā cetanā, cattāropi vā khandhā ārammaṇanti daṭṭhabbaṃ.
For the yathākammūpagañāṇa, however, volition (cetanā) that is wholesome or unwholesome, or alternatively, all four aggregates (khandhas), should be understood as its object.
Tuy nhiên, đối với Tùy Nghiệp Trí, cần phải hiểu rằng đối tượng là các tư (cetanā) được gọi là thiện và bất thiện, hoặc là cả bốn uẩn (khandha).