11.* Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā verañjāyaṃ viharati naḷerupucimandamūle.
Thus have I heard: At one time the Blessed One was staying in Verañjā, at the foot of the Naḷeru-pucimanda tree.
11. Như vầy tôi nghe: Một thời Thế Tôn trú ở Verañjā, tại gốc cây Pucimanda của Naḷeru.
Atha kho verañjo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi.
Then the Verañja brahmin approached the Blessed One; having approached, he exchanged greetings with the Blessed One.
Rồi Bà-la-môn Verañja đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đàm đạo thân mật với Thế Tôn.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ* vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
Having concluded the courteous and amiable talk, he sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, khả ái, ông ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho verañjo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca –
Seated to one side, the Verañja brahmin said to the Blessed One:
Sau khi ngồi xuống một bên, Bà-la-môn Verañja bạch Thế Tôn:
‘‘Sutaṃ metaṃ, bho gotama – ‘na samaṇo gotamo brāhmaṇe jiṇṇe vuḍḍhe mahallake addhagate vayoanuppatte abhivādeti vā paccuṭṭheti vā āsanena vā nimantetī’ti.
“I have heard this, good Gotama: ‘The samaṇa Gotama does not greet, nor rise up for, nor invite with a seat, brahmins who are old, aged, advanced in years, having reached the final stage of life.’
“Thưa Tôn giả Gotama, tôi nghe nói: ‘Sa-môn Gotama không chào hỏi, không đứng dậy đón tiếp, cũng không mời ngồi các Bà-la-môn già yếu, lớn tuổi, cao niên, đã đi hết quãng đường đời.’
Tayidaṃ, bho gotama, tatheva.
This, good Gotama, is indeed so.
Thưa Tôn giả Gotama, quả đúng như vậy.
Na hi bhavaṃ gotamo brāhmaṇe jiṇṇe vuḍḍhe mahallake addhagate vayoanuppatte abhivādeti vā paccuṭṭheti vā āsanena vā nimanteti.
For the good Gotama does not greet, nor rise up for, nor invite with a seat, brahmins who are old, aged, advanced in years, having reached the final stage of life.
Tôn giả Gotama không chào hỏi, không đứng dậy đón tiếp, cũng không mời ngồi các Bà-la-môn già yếu, lớn tuổi, cao niên, đã đi hết quãng đường đời.
Tayidaṃ, bho gotama, na sampannamevā’’ti.
This, good Gotama, is indeed not proper.”
Thưa Tôn giả Gotama, điều này thật không xứng đáng.”
‘‘Nāhaṃ taṃ, brāhmaṇa, passāmi sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya yamahaṃ abhivādeyyaṃ vā paccuṭṭheyyaṃ vā āsanena vā nimanteyyaṃ.
“Brahmin, I do not see anyone in the world with its devas, Māras, and Brahmās, with its samaṇas and brahmins, with its devas and humans, whom I should greet, or rise up for, or invite with a seat.
“Này Bà-la-môn, trong thế giới có chư Thiên, có Ma vương, có Phạm Thiên, cùng với quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người, Ta không thấy một ai mà Ta cần phải chào hỏi, đứng dậy đón tiếp, hay mời ngồi.
Yañhi, brāhmaṇa, tathāgato abhivādeyya vā paccuṭṭheyya vā āsanena vā nimanteyya, muddhāpi tassa vipateyyā’’ti.
For if, brahmin, the Tathāgata were to greet, or rise up for, or invite with a seat, his head would surely split.”
Này Bà-la-môn, nếu Như Lai chào hỏi, hay đứng dậy đón tiếp, hay mời ngồi một ai, thì đầu của người ấy sẽ vỡ tan.”
‘‘Arasarūpo bhavaṃ gotamo’’ti!
“The good Gotama is without relish!”
“Tôn giả Gotama là người không có vị!”
‘‘Atthi khvesa, brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘arasarūpo samaṇo gotamo’ti.
“There is indeed, brahmin, a way in which one, speaking rightly, might say of me: ‘The samaṇa Gotama is without relish.’
“Này Bà-la-môn, có một phương cách mà nếu nói đúng về Ta, người ta có thể nói: ‘Sa-môn Gotama là người không có vị.’
Ye te, brāhmaṇa, rūparasā saddarasā gandharasā rasarasā phoṭṭhabbarasā, te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā* āyatiṃ anuppādadhammā.
Those relishes of forms, relishes of sounds, relishes of odors, relishes of tastes, relishes of tactile objects, brahmin, are abandoned by the Tathāgata, cut off at the root, made like a palm stump, brought to non-existence, not liable to arise again in the future.
Này Bà-la-môn, những vị của sắc, vị của tiếng, vị của hương, vị của vị, vị của xúc, tất cả những điều ấy đã được Như Lai đoạn trừ, tận gốc rễ, như cây thốt nốt bị chặt đứt gốc, không còn khả năng tái sinh trong tương lai.
Ayaṃ kho, brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘arasarūpo samaṇo gotamo’ti, no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesī’’ti* .
This, brahmin, is the way in which one, speaking rightly, might say of me: ‘The samaṇa Gotama is without relish,’ but not in the sense you intend.”
Này Bà-la-môn, đây là phương cách mà nếu nói đúng về Ta, người ta có thể nói: ‘Sa-môn Gotama là người không có vị’, nhưng không phải điều mà ông muốn nói.”
‘‘Nibbhogo bhavaṃ gotamo’’ti!
“The good Gotama is without enjoyment!”
“Tôn giả Gotama là người không hưởng thụ!”
‘‘Atthi khvesa, brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘nibbhogo samaṇo gotamo’ti.
“There is indeed, brahmin, a way in which one, speaking rightly, might say of me: ‘The samaṇa Gotama is without enjoyment.’
“Này Bà-la-môn, có một phương cách mà nếu nói đúng về Ta, người ta có thể nói: ‘Sa-môn Gotama là người không hưởng thụ.’
Ye te, brāhmaṇa, rūpabhogā saddabhogā gandhabhogā rasabhogā phoṭṭhabbabhogā, te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
Those enjoyments of forms, enjoyments of sounds, enjoyments of odors, enjoyments of tastes, enjoyments of tactile objects, brahmin, are abandoned by the Tathāgata, cut off at the root, made like a palm stump, brought to non-existence, not liable to arise again in the future.
Này Bà-la-môn, những sự hưởng thụ về sắc, hưởng thụ về tiếng, hưởng thụ về hương, hưởng thụ về vị, hưởng thụ về xúc, tất cả những điều ấy đã được Như Lai đoạn trừ, tận gốc rễ, như cây thốt nốt bị chặt đứt gốc, không còn khả năng tái sinh trong tương lai.
Ayaṃ kho, brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘nibbhogo samaṇo gotamo’ti, no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesī’’ti.
This, brahmin, is the way in which one, speaking rightly, might say of me: ‘The samaṇa Gotama is without enjoyment,’ but not in the sense you intend.”
Này Bà-la-môn, đây là phương cách mà nếu nói đúng về Ta, người ta có thể nói: ‘Sa-môn Gotama là người không hưởng thụ’, nhưng không phải điều mà ông muốn nói.”
‘‘Akiriyavādo bhavaṃ gotamo’’ti!
“The good Gotama is an advocate of non-action!”
“Tôn giả Gotama là người chủ trương không hành động!”
‘‘Atthi khvesa, brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘akiriyavādo samaṇo gotamo’ti.
“There is indeed, brahmin, a way in which one, speaking rightly, might say of me: ‘The samaṇa Gotama is an advocate of non-action.’
“Này Bà-la-môn, có một phương cách mà nếu nói đúng về Ta, người ta có thể nói: ‘Sa-môn Gotama là người chủ trương không hành động.’
Ahañhi, brāhmaṇa, akiriyaṃ vadāmi kāyaduccaritassa vacīduccaritassa manoduccaritassa; anekavihitānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ akiriyaṃ vadāmi.
“Indeed, brahmin, I teach the non-doing of bodily misconduct, verbal misconduct, and mental misconduct; I teach the non-doing of various other evil and unwholesome qualities.
Này Bà-la-môn, Ta chủ trương không hành động đối với thân ác hạnh, khẩu ác hạnh, ý ác hạnh; Ta chủ trương không hành động đối với nhiều loại pháp bất thiện, ác pháp.
Ayaṃ kho, brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘akiriyavādo samaṇo gotamo’ti, no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesī’’ti.
This, brahmin, is the way in which one could rightly say of me, ‘The ascetic Gotama is one who teaches non-doing,’ but not in the sense you intend.”
Này Bà-la-môn, đây là phương cách mà nếu nói đúng về Ta, người ta có thể nói: ‘Sa-môn Gotama là người chủ trương không hành động’, nhưng không phải điều mà ông muốn nói.”
‘‘Ucchedavādo bhavaṃ gotamo’’ti!
“Venerable Gotama is an annihilationist!”
“Tôn giả Gotama là người chủ trương đoạn diệt!”
‘‘Atthi khvesa, brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘ucchedavādo samaṇo gotamo’ti.
“Indeed, brahmin, there is a way in which one could rightly say of me, ‘The ascetic Gotama is an annihilationist.’
“Này Bà-la-môn, có một phương cách mà nếu nói đúng về Ta, người ta có thể nói: ‘Sa-môn Gotama là người chủ trương đoạn diệt.’
Ahañhi, brāhmaṇa, ucchedaṃ vadāmi rāgassa dosassa mohassa; anekavihitānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ ucchedaṃ vadāmi.
Indeed, brahmin, I teach the annihilation of lust, hatred, and delusion; I teach the annihilation of various other evil and unwholesome qualities.
Này Bà-la-môn, Ta chủ trương đoạn diệt tham, sân, si; Ta chủ trương đoạn diệt nhiều loại pháp bất thiện, ác pháp.
Ayaṃ kho, brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘ucchedavādo samaṇo gotamo’ti, no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesī’’ti.
This, brahmin, is the way in which one could rightly say of me, ‘The ascetic Gotama is an annihilationist,’ but not in the sense you intend.”
Này Bà-la-môn, đây là phương cách mà nếu nói đúng về Ta, người ta có thể nói: ‘Sa-môn Gotama là người chủ trương đoạn diệt’, nhưng không phải điều mà ông muốn nói.”
‘‘Jegucchī bhavaṃ gotamo’’ti!
“Venerable Gotama is one who is disgusted!”
“Tôn giả Gotama là người ghê tởm!”
‘‘Atthi khvesa, brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘jegucchī samaṇo gotamo’ti.
“Indeed, brahmin, there is a way in which one could rightly say of me, ‘The ascetic Gotama is one who is disgusted.’
“Này Bà-la-môn, có một phương cách mà nếu nói đúng về Ta, người ta có thể nói: ‘Sa-môn Gotama là người ghê tởm.’
Ahañhi, brāhmaṇa, jigucchāmi kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena; jigucchāmi anekavihitānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā.
Indeed, brahmin, I am disgusted by bodily misconduct, verbal misconduct, and mental misconduct; I am disgusted by the engagement in various other evil and unwholesome qualities.
Này Bà-la-môn, Ta ghê tởm thân ác hạnh, khẩu ác hạnh, ý ác hạnh; Ta ghê tởm sự thành tựu nhiều loại pháp bất thiện, ác pháp.
Ayaṃ kho, brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘jegucchī samaṇo gotamo’ti, no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesī’’ti.
This, brahmin, is the way in which one could rightly say of me, ‘The ascetic Gotama is one who is disgusted,’ but not in the sense you intend.”
Này Bà-la-môn, đây là phương cách mà nếu nói đúng về Ta, người ta có thể nói: ‘Sa-môn Gotama là người ghê tởm’, nhưng không phải điều mà ông muốn nói.”
‘‘Venayiko bhavaṃ gotamo’’ti!
“Venerable Gotama is a disciplinarian!”
“Tôn giả Gotama là người điều phục!”
‘‘Atthi khvesa, brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘venayiko samaṇo gotamo’ti.
“Indeed, brahmin, there is a way in which one could rightly say of me, ‘The ascetic Gotama is a disciplinarian.’
“Này Bà-la-môn, có một phương cách mà nếu nói đúng về Ta, người ta có thể nói: ‘Sa-môn Gotama là người điều phục.’
Ahañhi, brāhmaṇa, vinayāya dhammaṃ desemi rāgassa dosassa mohassa; anekavihitānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ vinayāya dhammaṃ desemi.
Indeed, brahmin, I teach the Dhamma for the removal of lust, hatred, and delusion; I teach the Dhamma for the removal of various other evil and unwholesome qualities.
Này Bà-la-môn, Ta thuyết giảng Pháp để điều phục tham, sân, si; Ta thuyết giảng Pháp để điều phục nhiều loại pháp bất thiện, ác pháp.
Ayaṃ kho, brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘venayiko samaṇo gotamo’ti, no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesī’’ti.
This, brahmin, is the way in which one could rightly say of me, ‘The ascetic Gotama is a disciplinarian,’ but not in the sense you intend.”
Này Bà-la-môn, đây là phương cách mà nếu nói đúng về Ta, người ta có thể nói: ‘Sa-môn Gotama là người điều phục’, nhưng không phải điều mà ông muốn nói.”
‘‘Tapassī bhavaṃ gotamo’’ti!
“Venerable Gotama is an ascetic!”
“Tôn giả Gotama là người khổ hạnh!”
‘‘Atthi khvesa, brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘tapassī samaṇo gotamo’ti.
“Indeed, brahmin, there is a way in which one could rightly say of me, ‘The ascetic Gotama is an ascetic.’
“Này Bà-la-môn, có một phương cách mà nếu nói đúng về Ta, người ta có thể nói: ‘Sa-môn Gotama là người khổ hạnh.’
Tapanīyāhaṃ, brāhmaṇa, pāpake akusale dhamme vadāmi kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ.
Brahmin, I declare evil, unwholesome qualities such as bodily misconduct, verbal misconduct, and mental misconduct to be tormenting.
Này Bà-la-môn, Ta nói rằng những pháp bất thiện, ác pháp như thân ác hạnh, khẩu ác hạnh, ý ác hạnh là những điều cần phải đốt cháy.
Yassa kho, brāhmaṇa, tapanīyā pāpakā akusalā dhammā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā, tamahaṃ ‘tapassī’ti vadāmi.
Brahmin, I call one an ‘ascetic’ whose tormenting evil, unwholesome qualities are abandoned, uprooted, made like a palm stump, brought to non-existence, and are not liable to arise again in the future.
Này Bà-la-môn, người nào đã đoạn trừ, tận gốc rễ, như cây thốt nốt bị chặt đứt gốc, không còn khả năng tái sinh trong tương lai những pháp bất thiện, ác pháp cần phải đốt cháy, Ta gọi người ấy là ‘người khổ hạnh’.
Tathāgatassa kho, brāhmaṇa, tapanīyā pāpakā akusalā dhammā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
For the Tathāgata, brahmin, tormenting evil, unwholesome qualities are abandoned, uprooted, made like a palm stump, brought to non-existence, and are not liable to arise again in the future.
Này Bà-la-môn, những pháp bất thiện, ác pháp cần phải đốt cháy của Như Lai đã được đoạn trừ, tận gốc rễ, như cây thốt nốt bị chặt đứt gốc, không còn khả năng tái sinh trong tương lai.
Ayaṃ kho, brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘tapassī samaṇo gotamo’ti, no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesī’’ti.
This, brahmin, is the way in which one could rightly say of me, ‘The ascetic Gotama is an ascetic,’ but not in the sense you intend.”
Này Bà-la-môn, đây là phương cách mà nếu nói đúng về Ta, người ta có thể nói: ‘Sa-môn Gotama là người khổ hạnh’, nhưng không phải điều mà ông muốn nói.”
‘‘Apagabbho bhavaṃ gotamo’’ti!
“Venerable Gotama is one who is free from rebirth!”
“Tôn giả Gotama là người không có thai!”
‘‘Atthi khvesa, brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘apagabbho samaṇo gotamo’ti.
“Indeed, brahmin, there is a way in which one could rightly say of me, ‘The ascetic Gotama is one who is free from rebirth.’
“Này Bà-la-môn, có một cách mà người nói đúng có thể nói về Ta rằng: ‘Sa-môn Gotama là bậc không còn tái sinh trong thai.’
Yassa kho, brāhmaṇa, āyatiṃ gabbhaseyyā punabbhavābhinibbatti pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā, tamahaṃ ‘apagabbho’ti vadāmi.
Brahmin, I call one ‘free from rebirth’ whose future conception in a womb and the arising of new existence are abandoned, uprooted, made like a palm stump, brought to non-existence, and are not liable to arise again in the future.
Này Bà-la-môn, đối với ai mà sự tái sinh trong thai, sự tái hữu trong tương lai đã được đoạn trừ, nhổ tận gốc, làm cho như cây thốt nốt bị chặt, không còn khả năng tái sinh trong tương lai, thì Ta gọi người ấy là ‘apagabbho’ (không còn tái sinh trong thai).
Tathāgatassa kho, brāhmaṇa, āyatiṃ gabbhaseyyā punabbhavābhinibbatti pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
For the Tathāgata, brahmin, future conception in a womb and the arising of new existence are abandoned, uprooted, made like a palm stump, brought to non-existence, and are not liable to arise again in the future.
Này Bà-la-môn, đối với Như Lai, sự tái sinh trong thai, sự tái hữu trong tương lai đã được đoạn trừ, nhổ tận gốc, làm cho như cây thốt nốt bị chặt, không còn khả năng tái sinh trong tương lai.
Ayaṃ kho, brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘apagabbho samaṇo gotamo’ti, no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesi.
This, brahmin, is the way in which one could rightly say of me, ‘The ascetic Gotama is one who is free from rebirth,’ but not in the sense you intend.
Này Bà-la-môn, đây là cách mà người nói đúng có thể nói về Ta rằng: ‘Sa-môn Gotama là bậc không còn tái sinh trong thai,’ chứ không phải theo ý nghĩa mà ông muốn nói.
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā.
“Just as, brahmin, there might be eight, ten, or twelve hen’s eggs.
“Này Bà-la-môn, ví như một con gà mái có tám, mười, hoặc mười hai quả trứng.
Tānāssu kukkuṭiyā sammā adhisayitāni sammā pariseditāni sammā paribhāvitāni.
These eggs would be well sat upon, well warmed, and well incubated by the hen.
Những quả trứng đó được gà mái ấp ủ đúng cách, ấp nóng đúng cách, ấp dưỡng đúng cách.
Yo nu kho tesaṃ kukkuṭacchāpakānaṃ paṭhamataraṃ pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbhijjeyya, kinti svāssa vacanīyo – ‘jeṭṭho vā kaniṭṭho vā’’’ti?
"Among those chicks, which one, having first broken through the eggshell with its claw-tip or its beak, would emerge safely? What should that one be called—'the eldest' or 'the youngest'?"
Vậy thì, con gà con nào trong số đó đầu tiên dùng móng chân hoặc mỏ của mình phá vỡ vỏ trứng và thoát ra an toàn, thì nên gọi nó là gì – ‘lớn nhất’ hay ‘nhỏ nhất’?”
‘‘Jeṭṭho tissa, bho gotama, vacanīyo.
"The eldest, Venerable Gotama, should it be called.
“Thưa Tôn giả Gotama, nên gọi là ‘lớn nhất’.
So hi nesaṃ, bho gotama, jeṭṭho hotī’’ti.
For that one, Venerable Gotama, is the eldest of them."
Vì thưa Tôn giả Gotama, nó là con lớn nhất trong số đó.”
‘‘Evamevaṃ kho ahaṃ, brāhmaṇa, avijjāgatāya pajāya aṇḍabhūtāya pariyonaddhāya avijjaṇḍakosaṃ padāletvā ekova loke anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho.
"Even so, brahmin, I alone, having broken through the eggshell of ignorance for the generation steeped in ignorance, enveloped, and egg-born, have attained unsurpassed perfect self-awakening in the world.
“Cũng vậy, này Bà-la-môn, giữa chúng sinh đang bị vô minh bao phủ, bị vỏ trứng vô minh che kín, Ta là người duy nhất phá vỡ vỏ trứng vô minh và chứng đắc Vô thượng Chánh Đẳng Giác trong thế gian.
Ahañhi, brāhmaṇa, jeṭṭho seṭṭho lokassa.
For I, brahmin, am the eldest, the foremost in the world.
Này Bà-la-môn, Ta là bậc lớn nhất, cao thượng nhất trong thế gian.
Āraddhaṃ kho pana me, brāhmaṇa, vīriyaṃ ahosi asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ.
My energy, brahmin, was aroused and unflagging; mindfulness was established and unconfused; the body was tranquil and unagitated; the mind was concentrated and unified.
Này Bà-la-môn, tinh tấn của Ta đã được khởi lên không lười nhác, niệm được an trú không lãng quên, thân được an tịnh không xao động, tâm được định tĩnh nhất tâm.
‘‘So kho ahaṃ, brāhmaṇa, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi; vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi; pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharāmi sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedemi yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi; sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi.
"Then, brahmin, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states, I entered upon and abode in the first jhāna, which is accompanied by applied thought and sustained thought, born of seclusion, filled with rapture and happiness; with the subsiding of applied thought and sustained thought, I entered upon and abode in the second jhāna, which has internal assurance and unification of mind, is without applied thought and sustained thought, born of concentration, filled with rapture and happiness; with the fading away of rapture, I abode in equanimity, mindful and clearly comprehending, and I experienced happiness with the body, of which the Noble Ones declare: 'He abides in happiness with equanimity and mindfulness'—I entered upon and abode in the third jhāna; with the abandoning of pleasure and pain, and with the previous disappearance of joy and grief, I entered upon and abode in the fourth jhāna, which is neither painful nor pleasant, and is purified by equanimity and mindfulness.
Này Bà-la-môn, Ta ly dục, ly bất thiện pháp, chứng và trú Thiền thứ nhất, có tầm, có tứ, có hỷ lạc do ly dục sinh; diệt tầm, diệt tứ, chứng và trú Thiền thứ hai, nội tĩnh nhất tâm, không tầm, không tứ, có hỷ lạc do định sinh; ly hỷ trú xả, chánh niệm tỉnh giác, thân cảm lạc thọ mà các bậc Thánh gọi là ‘xả niệm lạc trú’, chứng và trú Thiền thứ ba; xả lạc, xả khổ, diệt hỷ ưu đã cảm thọ trước, chứng và trú Thiền thứ tư, không khổ không lạc, xả niệm thanh tịnh.
‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ.
"With the mind thus concentrated, purified, bright, unblemished, rid of defilements, malleable, wieldy, steady, and attained to imperturbability, I directed it to the knowledge of previous existences.
Với tâm định tĩnh như vậy, thanh tịnh, trong sáng, không cấu uế, không phiền não, nhu nhuyến, dễ sử dụng, vững chắc, bất động, Ta hướng tâm đến Tuệ quán Túc mạng trí.
So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe – ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto.
I recollected my manifold past existences, that is, one birth, two births, three births, four births, five births, ten births, twenty births, thirty births, forty births, fifty births, a hundred births, a thousand births, a hundred thousand births, many eons of cosmic contraction, many eons of cosmic expansion, many eons of cosmic contraction and expansion: 'There I was so-named, of such a clan, of such a color, of such a diet, experiencing such pleasure and pain, with such a life-span.
Ta nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau, ví dụ như một đời, hai đời, ba đời, bốn đời, năm đời, mười đời, hai mươi đời, ba mươi đời, bốn mươi đời, năm mươi đời, một trăm đời, một ngàn đời, một trăm ngàn đời; nhiều kiếp hoại, nhiều kiếp thành, nhiều kiếp hoại và thành – ‘Ở chỗ kia, Ta có tên như vậy, dòng họ như vậy, màu da như vậy, ăn uống như vậy, cảm thọ khổ lạc như vậy, tuổi thọ như vậy.
So tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto.
Having passed away from there, I reappeared yonder; there too I was so-named, of such a clan, of such a color, of such a diet, experiencing such pleasure and pain, with such a life-span.
Từ đó Ta chết, rồi sinh ra ở chỗ kia; ở đó Ta có tên như vậy, dòng họ như vậy, màu da như vậy, ăn uống như vậy, cảm thọ khổ lạc như vậy, tuổi thọ như vậy.
So tato cuto idhūpapanno’ti.
Having passed away from there, I reappeared here.'
Từ đó Ta chết, rồi sinh ra ở đây’.
Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi.
Thus, with their aspects and details, I recollected my manifold past existences.
Như vậy, Ta nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau với các chi tiết và đặc điểm.
‘‘Ayaṃ kho me, brāhmaṇa, rattiyā paṭhame yāme paṭhamā vijjā adhigatā; avijjā vihatā vijjā uppannā; tamo vihato āloko uppanno, yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato.
"This, brahmin, was my first knowledge attained in the first watch of the night; ignorance was destroyed, knowledge arose; darkness was destroyed, light arose, as happens to one who abides diligent, ardent, and resolute.
Này Bà-la-môn, đây là tuệ giác thứ nhất Ta đã chứng đắc trong canh đầu của đêm; vô minh đã bị diệt trừ, tuệ giác đã sinh khởi; bóng tối đã bị diệt trừ, ánh sáng đã sinh khởi, đúng như người sống không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần.
Ayaṃ kho me, brāhmaṇa, paṭhamā abhinibbhidā ahosi kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhā.
This, brahmin, was my first breaking through, like that of a chick from its eggshell.
Này Bà-la-môn, đây là sự phá vỡ đầu tiên của Ta, giống như con gà con phá vỡ vỏ trứng.
‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ.
"With the mind thus concentrated, purified, bright, unblemished, rid of defilements, malleable, wieldy, steady, and attained to imperturbability, I directed it to the knowledge of the passing away and reappearance of beings.
Với tâm định tĩnh như vậy, thanh tịnh, trong sáng, không cấu uế, không phiền não, nhu nhuyến, dễ sử dụng, vững chắc, bất động, Ta hướng tâm đến Tuệ quán Sanh tử trí của chúng sinh.
So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe, sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmi – ‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā, vacīduccaritena samannāgatā, manoduccaritena samannāgatā, ariyānaṃ upavādakā, micchādiṭṭhikā, micchādiṭṭhikammasamādānā.
With the divine eye, purified and surpassing that of humans, I saw beings passing away and reappearing, inferior and superior, beautiful and ugly, fortunate and unfortunate, and I understood how beings fare according to their kamma: 'These worthy beings, indeed, engaged in misconduct of body, speech, and mind, reviled the Noble Ones, held wrong views, and undertook actions based on wrong views.
Với Thiên nhãn thanh tịnh, vượt xa phàm nhân, Ta thấy chúng sinh đang chết và đang sinh, kẻ hạ liệt, người cao thượng, kẻ đẹp đẽ, người xấu xí, kẻ may mắn, người bất hạnh, và Ta biết rõ chúng sinh tùy theo nghiệp của họ: ‘Thật vậy, những chúng sinh này đã hành ác bằng thân, hành ác bằng lời, hành ác bằng ý, phỉ báng các bậc Thánh, có tà kiến, và đã thực hiện các hành động theo tà kiến.
Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannāti.
With the breakup of the body, after death, they have reappeared in a state of deprivation, a bad destination, a lower realm, hell.'
Do thân hoại mạng chung, họ sinh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục.
Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā, vacīsucaritena samannāgatā, manosucaritena samannāgatā, ariyānaṃ anupavādakā, sammādiṭṭhikā, sammādiṭṭhikammasamādānā.
O sirs, these beings, however, are endowed with good bodily conduct, endowed with good verbal conduct, endowed with good mental conduct, do not revile the Noble Ones, have right view, and undertake actions based on right view.
Còn những chúng sinh này đã hành thiện bằng thân, hành thiện bằng lời, hành thiện bằng ý, không phỉ báng các bậc Thánh, có chánh kiến, và đã thực hiện các hành động theo chánh kiến.
Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’ti.
With the break-up of the body, after death, they are reborn in a good destination, a heavenly world.
Do thân hoại mạng chung, họ sinh vào cõi lành, thiên giới’.
Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe, sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmi.
Thus, with the divine eye, purified and surpassing human, I see beings passing away and being reborn, inferior and superior, beautiful and ugly, gone to good destinations and gone to bad destinations, and I understand beings according to their kamma.
Như vậy, với Thiên nhãn thanh tịnh, vượt xa phàm nhân, Ta thấy chúng sinh đang chết và đang sinh, kẻ hạ liệt, người cao thượng, kẻ đẹp đẽ, người xấu xí, kẻ may mắn, người bất hạnh, và Ta biết rõ chúng sinh tùy theo nghiệp của họ.
‘‘Ayaṃ kho me, brāhmaṇa, rattiyā majjhime yāme dutiyā vijjā adhigatā; avijjā vihatā vijjā uppannā; tamo vihato āloko uppanno, yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato.
“This, O brāhmaṇa, was the second knowledge I attained in the middle watch of the night; ignorance was dispelled, knowledge arose; darkness was dispelled, light arose, as happens to one who dwells diligent, ardent, and resolute.
Này Bà-la-môn, đây là tuệ giác thứ hai Ta đã chứng đắc trong canh giữa của đêm; vô minh đã bị diệt trừ, tuệ giác đã sinh khởi; bóng tối đã bị diệt trừ, ánh sáng đã sinh khởi, đúng như người sống không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần.
Ayaṃ kho me, brāhmaṇa, dutiyā abhinibbhidā ahosi kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhā.
This, O brāhmaṇa, was my second breakthrough, like that of a chick from its eggshell.”
Này Bà-la-môn, đây là sự phá vỡ thứ hai của Ta, giống như con gà con phá vỡ vỏ trứng.
‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ.
“With my mind thus concentrated, purified, cleansed, unblemished, rid of defilements, malleable, wieldy, steady, and attained to imperturbability, I directed my mind to the knowledge of the destruction of the āsavas.
Với tâm định tĩnh như vậy, thanh tịnh, trong sáng, không cấu uế, không phiền não, nhu nhuyến, dễ sử dụng, vững chắc, bất động, Ta hướng tâm đến Tuệ quán Diệt trừ các lậu hoặc (Āsavakkhayañāṇa).
So ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ; ‘ime āsavā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ āsavasamudayo’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ āsavanirodho’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ.
I directly knew ‘this is suffering’ as it actually is; I directly knew ‘this is the origin of suffering’ as it actually is; I directly knew ‘this is the cessation of suffering’ as it actually is; I directly knew ‘this is the path leading to the cessation of suffering’ as it actually is. I directly knew ‘these are the āsavas’ as they actually are; I directly knew ‘this is the origin of the āsavas’ as it actually is; I directly knew ‘this is the cessation of the āsavas’ as it actually is; I directly knew ‘this is the path leading to the cessation of the āsavas’ as it actually is.
Ta đã như thật biết: ‘Đây là khổ’, Ta đã như thật biết: ‘Đây là nguyên nhân của khổ’, Ta đã như thật biết: ‘Đây là sự diệt khổ’, Ta đã như thật biết: ‘Đây là con đường dẫn đến sự diệt khổ’; Ta đã như thật biết: ‘Đây là các lậu hoặc’, Ta đã như thật biết: ‘Đây là nguyên nhân của các lậu hoặc’, Ta đã như thật biết: ‘Đây là sự diệt trừ các lậu hoặc’, Ta đã như thật biết: ‘Đây là con đường dẫn đến sự diệt trừ các lậu hoặc’.
Tassa me evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccittha, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccittha, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccittha.
When I knew and saw thus, my mind was liberated from the āsava of sensuality, from the āsava of existence, and from the āsava of ignorance.
Khi Ta biết như vậy, thấy như vậy, tâm Ta thoát khỏi lậu hoặc dục, thoát khỏi lậu hoặc hữu, thoát khỏi lậu hoặc vô minh.
Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ ahosi.
Upon being liberated, the knowledge ‘it is liberated’ arose.
Khi tâm đã giải thoát, Ta biết rằng tâm đã giải thoát.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti abbhaññāsiṃ.
I directly knew: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’”
‘Sự tái sinh đã chấm dứt, Phạm hạnh đã được thực hành, việc cần làm đã làm xong, không còn gì khác nữa cho đời này.’ – Ta đã chứng ngộ như vậy.
‘‘Ayaṃ kho me, brāhmaṇa, rattiyā pacchime yāme tatiyā vijjā adhigatā; avijjā vihatā vijjā uppannā; tamo vihato āloko uppanno, yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato.
“This, O brāhmaṇa, was the third knowledge I attained in the last watch of the night; ignorance was dispelled, knowledge arose; darkness was dispelled, light arose, as happens to one who dwells diligent, ardent, and resolute.
“Này Bà-la-môn, đây là tuệ giác thứ ba mà Ta đã đạt được vào canh cuối của đêm: vô minh đã bị diệt trừ, minh đã sinh khởi; bóng tối đã bị diệt trừ, ánh sáng đã sinh khởi, đúng như một người sống không phóng dật, tinh cần, kiên trì.
Ayaṃ kho me, brāhmaṇa, tatiyā abhinibbhidā ahosi kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhā’’ti.
This, O brāhmaṇa, was my third breakthrough, like that of a chick from its eggshell.”
Này Bà-la-môn, đây là sự đột phá thứ ba của Ta, giống như gà con phá vỡ vỏ trứng.”
Evaṃ vutte verañjo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘jeṭṭho bhavaṃ gotamo, seṭṭho bhavaṃ gotamo.
When this was said, the brāhmaṇa Verañja said to the Blessed One: “Venerable Gotama is the eldest, Venerable Gotama is the noblest.
Khi được nói như vậy, Bà-la-môn Verañja bạch Thế Tôn rằng: “Thưa Tôn giả Gotama là bậc tối thượng, Tôn giả Gotama là bậc tối cao.
Abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama!
Excellent, Venerable Gotama! Excellent, Venerable Gotama!
Thật tuyệt vời thay, thưa Tôn giả Gotama! Thật tuyệt vời thay, thưa Tôn giả Gotama!
Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ* vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito.
Just as, Venerable Gotama, one might set upright what was overturned, or reveal what was hidden, or point out the way to one who was lost, or carry a lamp into the darkness so that those with eyes might see forms; in the same way, the Dhamma has been made clear by Venerable Gotama in many ways.
Ví như, thưa Tôn giả Gotama, người ta lật ngửa cái bị úp, mở ra cái bị che kín, chỉ đường cho người bị lạc, hay cầm đèn trong bóng tối để những người có mắt có thể thấy các hình sắc; cũng vậy, Chánh pháp đã được Tôn giả Gotama thuyết giảng bằng nhiều phương cách.
Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca.
I go for refuge to Venerable Gotama, to the Dhamma, and to the Saṅgha of bhikkhus.
Con xin quy y Tôn giả Gotama, quy y Giáo Pháp và quy y Tăng đoàn.
Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
May Venerable Gotama consider me a lay follower who has gone for refuge from this day forth as long as life lasts.”
Xin Tôn giả Gotama hãy chấp nhận con là một cận sự nam đã quy y trọn đời kể từ hôm nay.”
Paṭhamaṃ.
First.
Phẩm thứ nhất.
12. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
12. On one occasion the Blessed One was dwelling in Vesālī, in the Great Wood, in the Gabled Hall.
12. Một thời, Thế Tôn trú tại Vesālī, trong Đại Lâm, tại giảng đường có mái nhọn.
Tena kho pana samayena sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī santhāgāre* sannisinnā sannipatitā anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsanti, dhammassa vaṇṇaṃ bhāsanti, saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsanti.
Now on that occasion, many well-known Licchavīs were sitting together, assembled in the assembly hall, speaking in various ways in praise of the Buddha, in praise of the Dhamma, and in praise of the Saṅgha.
Lúc bấy giờ, nhiều vị Licchavi nổi tiếng đang ngồi tụ họp trong hội trường, tán thán Phật bằng nhiều phương cách, tán thán Giáo Pháp bằng nhiều phương cách, tán thán Tăng đoàn bằng nhiều phương cách.
Tena kho pana samayena sīho senāpati nigaṇṭhasāvako tassaṃ parisāyaṃ nisinno hoti.
Now on that occasion, General Sīha, a follower of the Nigaṇṭhas, was sitting in that assembly.
Lúc bấy giờ, Đại tướng Sīha, một đệ tử của Nigaṇṭha Nāṭaputta, đang ngồi trong hội chúng ấy.
Atha kho sīhassa senāpatissa etadahosi – ‘‘nissaṃsayaṃ kho so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bhavissati, tathā hime sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī santhāgāre sannisinnā sannipatitā anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsanti, dhammassa vaṇṇaṃ bhāsanti, saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsanti.
Then it occurred to General Sīha: “Surely that Blessed One must be an Arahant, a Perfectly Self-Enlightened One, since these many well-known Licchavīs are sitting together, assembled in the assembly hall, speaking in various ways in praise of the Buddha, in praise of the Dhamma, and in praise of the Saṅgha.
Rồi Đại tướng Sīha suy nghĩ: “Chắc chắn Thế Tôn ấy là bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, vì những vị Licchavi nổi tiếng này đang ngồi tụ họp trong hội trường, tán thán Phật bằng nhiều phương cách, tán thán Giáo Pháp bằng nhiều phương cách, tán thán Tăng đoàn bằng nhiều phương cách.
Yaṃnūnāhaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkameyyaṃ arahantaṃ sammāsambuddha’’nti.
“What if I were to approach that Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, for an audience?”
Hay là ta hãy đến yết kiến Thế Tôn ấy, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác?”
Atha kho sīho senāpati yena nigaṇṭho nāṭaputto* tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, bhante, samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamitu’’nti.
Then General Sīha approached Nigaṇṭha Nāṭaputta; having approached, he said to Nigaṇṭha Nāṭaputta, “Venerable sir, I wish to approach the ascetic Gotama for an audience.”
Rồi Đại tướng Sīha đi đến chỗ Nigaṇṭha Nāṭaputta; sau khi đến, Đại tướng Sīha bạch Nigaṇṭha Nāṭaputta rằng: “Thưa Tôn giả, con muốn đến yết kiến Sa-môn Gotama.”
‘‘Kiṃ pana tvaṃ, sīha, kiriyavādo samāno akiriyavādaṃ samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissasi?
“Sīha, why would you, a proponent of action, approach the ascetic Gotama, a proponent of non-action?
“Này Sīha, ngươi là người chủ trương hành động, sao lại muốn đến yết kiến Sa-môn Gotama, người chủ trương không hành động?
Samaṇo hi, sīha, gotamo akiriyavādo, akiriyāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’’ti.
Indeed, Sīha, the ascetic Gotama is a proponent of non-action; he teaches the Dhamma for non-action, and by that he disciplines his disciples.”
Này Sīha, Sa-môn Gotama là người chủ trương không hành động, Ngài thuyết giảng Giáo Pháp về sự không hành động, và Ngài huấn luyện các đệ tử bằng sự không hành động ấy.”
Atha kho sīhassa senāpatissa yo ahosi gamiyābhisaṅkhāro* bhagavantaṃ dassanāya, so paṭippassambhi.
Then General Sīha’s intention to visit the Blessed One subsided.
Rồi ý định đi yết kiến Thế Tôn của Đại tướng Sīha lắng xuống.
Dutiyampi kho sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī santhāgāre sannisinnā sannipatitā anekapariyāyena buddhassa…pe… dhammassa…pe… saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsanti.
For a second time, many well-known Licchavīs, assembled and gathered in the assembly hall, spoke in various ways in praise of the Buddha…pe… the Dhamma…pe… the Saṅgha.
Lần thứ hai, nhiều vị Licchavi nổi tiếng lại ngồi tụ họp trong hội trường, tán thán Phật… tán thán Giáo Pháp… tán thán Tăng đoàn bằng nhiều phương cách.
Dutiyampi kho sīhassa senāpatissa etadahosi – ‘‘nissaṃsayaṃ kho so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bhavissati, tathā hime sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī santhāgāre sannisinnā sannipatitā anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsanti, dhammassa…pe… saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsanti.
For a second time, it occurred to General Sīha: “Surely that Blessed One must be an Arahant, a Perfectly Self-Enlightened One. For these many well-known Licchavīs, assembled and gathered in the assembly hall, speak in various ways in praise of the Buddha, in praise of the Dhamma…pe… in praise of the Saṅgha.
Lần thứ hai, Đại tướng Sīha lại suy nghĩ: “Chắc chắn Thế Tôn ấy là bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, vì những vị Licchavi nổi tiếng này đang ngồi tụ họp trong hội trường, tán thán Phật bằng nhiều phương cách, tán thán Giáo Pháp… tán thán Tăng đoàn bằng nhiều phương cách.
Yaṃnūnāhaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkameyyaṃ arahantaṃ sammāsambuddha’’nti.
What if I were to approach that Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, for an audience?”
Hay là ta hãy đến yết kiến Thế Tôn ấy, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác?”
Atha kho sīho senāpati yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, bhante, samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamitu’’nti.
Then General Sīha approached Nigaṇṭha Nāṭaputta; having approached, he said to Nigaṇṭha Nāṭaputta, “Venerable sir, I wish to approach the ascetic Gotama for an audience.”
Rồi Đại tướng Sīha đi đến chỗ Nigaṇṭha Nāṭaputta; sau khi đến, Đại tướng Sīha bạch Nigaṇṭha Nāṭaputta rằng: “Thưa Tôn giả, con muốn đến yết kiến Sa-môn Gotama.”
‘‘Kiṃ pana tvaṃ, sīha, kiriyavādo samāno akiriyavādaṃ samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissasi?
“Sīha, why would you, a proponent of action, approach the ascetic Gotama, a proponent of non-action?
“Này Sīha, ngươi là người chủ trương hành động, sao lại muốn đến yết kiến Sa-môn Gotama, người chủ trương không hành động?
Samaṇo hi, sīha, gotamo akiriyavādo akiriyāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’’ti.
Indeed, Sīha, the ascetic Gotama is a proponent of non-action; he teaches the Dhamma for non-action, and by that he disciplines his disciples.”
Này Sīha, Sa-môn Gotama là người chủ trương không hành động, Ngài thuyết giảng Giáo Pháp về sự không hành động, và Ngài huấn luyện các đệ tử bằng sự không hành động ấy.”
Dutiyampi kho sīhassa senāpatissa yo ahosi gamiyābhisaṅkhāro bhagavantaṃ dassanāya, so paṭippassambhi.
For a second time, General Sīha’s intention to visit the Blessed One subsided.
Lần thứ hai, ý định đi yết kiến Thế Tôn của Đại tướng Sīha lắng xuống.
Tatiyampi kho sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī santhāgāre sannisinnā sannipatitā anekapariyāyena buddhassa…pe… dhammassa…pe… saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsanti.
For a third time, many well-known Licchavīs, assembled and gathered in the assembly hall, spoke in various ways in praise of the Buddha…pe… the Dhamma…pe… the Saṅgha.
Lần thứ ba, nhiều vị Licchavi nổi tiếng lại ngồi tụ họp trong hội trường, tán thán Phật… tán thán Giáo Pháp… tán thán Tăng đoàn bằng nhiều phương cách.
Tatiyampi kho sīhassa senāpatissa etadahosi – ‘‘nissaṃsayaṃ kho so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bhavissati, tathā hime sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī santhāgāre sannisinnā sannipatitā anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsanti, dhammassa vaṇṇaṃ bhāsanti, saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsanti.
For a third time, it occurred to General Sīha: “Surely that Blessed One must be an Arahant, a Perfectly Self-Enlightened One. For these many well-known Licchavīs, assembled and gathered in the assembly hall, speak in various ways in praise of the Buddha, speak in praise of the Dhamma, speak in praise of the Saṅgha.
Lần thứ ba, Đại tướng Sīha lại suy nghĩ: “Chắc chắn Thế Tôn ấy là bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, vì những vị Licchavi nổi tiếng này đang ngồi tụ họp trong hội trường, tán thán Phật bằng nhiều phương cách, tán thán Giáo Pháp bằng nhiều phương cách, tán thán Tăng đoàn bằng nhiều phương cách.
Kiṃ hime karissanti nigaṇṭhā apalokitā vā anapalokitā vā?
What will these Nigaṇṭhas do to me, whether consulted or not consulted?
Những Nigaṇṭha này có thể làm gì ta, dù ta có xin phép hay không xin phép?
Yaṃnūnāhaṃ anapaloketvāva nigaṇṭhe* taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkameyyaṃ arahantaṃ sammāsambuddha’’nti.
What if I were to approach that Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, without consulting the Nigaṇṭhas?”
Hay là ta hãy không xin phép các Nigaṇṭha mà đến yết kiến Thế Tôn ấy, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác?”
Atha kho sīho senāpati pañcamattehi rathasatehi divādivassa vesāliyā niyyāsi bhagavantaṃ dassanāya.
Then General Sīha departed from Vesālī at midday with about five hundred chariots, to visit the Blessed One.
Rồi Đại tướng Sīha, với khoảng năm trăm cỗ xe, rời Vesālī vào giữa trưa để yết kiến Thế Tôn.
Yāvatikā yānassa bhūmi, yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova agamāsi.
He traveled by vehicle as far as the road was passable for vehicles, then dismounted from the vehicle and proceeded on foot.
Sau khi đi bằng xe đến đoạn đường có thể đi được, ông xuống xe và đi bộ.
Atha kho sīho senāpati yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then General Sīha approached the Blessed One; having approached, he paid homage to the Blessed One and sat down to one side.
Rồi Đại tướng Sīha đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, ông đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho sīho senāpati bhagavantaṃ etadavoca –
As he sat to one side, General Sīha said to the Blessed One:
Khi đã ngồi xuống một bên, Đại tướng Sīha bạch Thế Tôn rằng:
‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante – ‘akiriyavādo samaṇo gotamo, akiriyāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’ti.
“Venerable sir, I have heard this: ‘The ascetic Gotama is a proponent of non-action; he teaches the Dhamma for non-action, and by that he disciplines his disciples.’
“Bạch Thế Tôn, con đã nghe nói rằng: ‘Sa-môn Gotama là người chủ trương không hành động, Ngài thuyết giảng Giáo Pháp về sự không hành động, và Ngài huấn luyện các đệ tử bằng sự không hành động ấy.’
Ye te, bhante, evamāhaṃsu – ‘akiriyavādo samaṇo gotamo, akiriyāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’ti, kacci te, bhante, bhagavato vuttavādino na ca bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkhanti dhammassa cānudhammaṃ byākaronti na ca koci sahadhammiko vādānuvādo* gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchati?
“Those, Venerable Sir, who spoke thus – ‘The recluse Gotama is a teacher of non-action, he teaches the Dhamma for non-action, and by that he disciplines his disciples’ – are they, Venerable Sir, speakers of what the Blessed One has spoken, and do they not misrepresent the Blessed One with what is untrue, and do they declare the Dhamma in accordance with the Dhamma, and does no blameworthy point of contention arise from their statement in accordance with the Dhamma?
Bạch Thế Tôn, những người nói như vậy: ‘Sa-môn Gotama là người chủ trương không hành động, Ngài thuyết giảng Giáo Pháp về sự không hành động, và Ngài huấn luyện các đệ tử bằng sự không hành động ấy,’ họ có phải là những người nói đúng lời Thế Tôn, không vu khống Thế Tôn bằng điều không có thật, và giải thích Giáo Pháp phù hợp với Giáo Pháp, để không có lời chỉ trích nào từ những người đồng Phạm hạnh?
Anabbhakkhātukāmā hi mayaṃ, bhante, bhagavanta’’nti.
For we, Venerable Sir, do not wish to misrepresent the Blessed One.”
Bạch Thế Tôn, chúng con không muốn vu khống Thế Tôn.”
‘‘Katamo ca, sīha, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘akiriyavādo samaṇo gotamo, akiriyāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’ti?
“And what, Sīha, is the way by which one speaking correctly of me would say: ‘The recluse Gotama is a teacher of non-action, he teaches the Dhamma for non-action, and by that he disciplines his disciples’?
“Này Sīha, phương diện nào mà người nói đúng có thể nói về Ta rằng: ‘Sa-môn Gotama là người chủ trương không hành động (akiriyavādo), Ngài thuyết pháp để không hành động, và Ngài rèn luyện các đệ tử bằng pháp ấy’?
Ahañhi, sīha, akiriyaṃ vadāmi kāyaduccaritassa vacīduccaritassa manoduccaritassa; anekavihitānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ akiriyaṃ vadāmi.
For I, Sīha, declare non-action with regard to misconduct of body, misconduct of speech, and misconduct of mind; I declare non-action with regard to various evil, unwholesome states.
Này Sīha, Ta chủ trương không hành động đối với ác hạnh thân, ác hạnh khẩu, ác hạnh ý; Ta chủ trương không hành động đối với nhiều loại pháp bất thiện, bất thiện.
Ayaṃ kho, sīha, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘akiriyavādo samaṇo gotamo, akiriyāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’’’ti.
This, Sīha, is the way by which one speaking correctly of me would say: ‘The recluse Gotama is a teacher of non-action, he teaches the Dhamma for non-action, and by that he disciplines his disciples.’”
Này Sīha, đây chính là phương diện mà người nói đúng có thể nói về Ta rằng: ‘Sa-môn Gotama là người chủ trương không hành động, Ngài thuyết pháp để không hành động, và Ngài rèn luyện các đệ tử bằng pháp ấy.’”
‘‘Katamo ca, sīha, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘kiriyavādo samaṇo gotamo, kiriyāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’ti?
“And what, Sīha, is the way by which one speaking correctly of me would say: ‘The recluse Gotama is a teacher of action, he teaches the Dhamma for action, and by that he disciplines his disciples’?
“Này Sīha, phương diện nào mà người nói đúng có thể nói về Ta rằng: ‘Sa-môn Gotama là người chủ trương hành động (kiriyavādo), Ngài thuyết pháp để hành động, và Ngài rèn luyện các đệ tử bằng pháp ấy’?
Ahañhi, sīha, kiriyaṃ vadāmi kāyasucaritassa vacīsucaritassa manosucaritassa; anekavihitānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ kiriyaṃ vadāmi.
For I, Sīha, declare action with regard to good conduct of body, good conduct of speech, and good conduct of mind; I declare action with regard to various wholesome states.
Này Sīha, Ta chủ trương hành động đối với thiện hạnh thân, thiện hạnh khẩu, thiện hạnh ý; Ta chủ trương hành động đối với nhiều loại pháp thiện.
Ayaṃ kho, sīha, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘kiriyavādo samaṇo gotamo, kiriyāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’’’ti.
This, Sīha, is the way by which one speaking correctly of me would say: ‘The recluse Gotama is a teacher of action, he teaches the Dhamma for action, and by that he disciplines his disciples.’”
Này Sīha, đây chính là phương diện mà người nói đúng có thể nói về Ta rằng: ‘Sa-môn Gotama là người chủ trương hành động, Ngài thuyết pháp để hành động, và Ngài rèn luyện các đệ tử bằng pháp ấy.’”
‘‘Katamo ca, sīha, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘ucchedavādo samaṇo gotamo, ucchedāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’ti?
“And what, Sīha, is the way by which one speaking correctly of me would say: ‘The recluse Gotama is a teacher of eradication, he teaches the Dhamma for eradication, and by that he disciplines his disciples’?
“Này Sīha, phương diện nào mà người nói đúng có thể nói về Ta rằng: ‘Sa-môn Gotama là người chủ trương đoạn diệt (ucchedavādo), Ngài thuyết pháp để đoạn diệt, và Ngài rèn luyện các đệ tử bằng pháp ấy’?
Ahañhi, sīha, ucchedaṃ vadāmi rāgassa dosassa mohassa; anekavihitānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ ucchedaṃ vadāmi.
For I, Sīha, declare the eradication of greed, hatred, and delusion; I declare the eradication of various evil, unwholesome states.
Này Sīha, Ta chủ trương đoạn diệt tham (rāga), sân (dosa), si mê (moha); Ta chủ trương đoạn diệt nhiều loại pháp bất thiện, bất thiện.
Ayaṃ kho, sīha, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘ucchedavādo samaṇo gotamo, ucchedāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’’’ti.
This, Sīha, is the way by which one speaking correctly of me would say: ‘The recluse Gotama is a teacher of eradication, he teaches the Dhamma for eradication, and by that he disciplines his disciples.’”
Này Sīha, đây chính là phương diện mà người nói đúng có thể nói về Ta rằng: ‘Sa-môn Gotama là người chủ trương đoạn diệt, Ngài thuyết pháp để đoạn diệt, và Ngài rèn luyện các đệ tử bằng pháp ấy.’”
‘‘Katamo ca, sīha, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘jegucchī samaṇo gotamo, jegucchitāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’ti?
“And what, Siha, is the way by which one speaking rightly of me would say: ‘The recluse Gotama is one who abhors, he teaches the Dhamma for abhorrence, and thereby trains his disciples’?
“Này Sīha, phương diện nào mà người nói đúng có thể nói về Ta rằng: ‘Sa-môn Gotama là người ghê tởm (jegucchī), Ngài thuyết pháp để ghê tởm, và Ngài rèn luyện các đệ tử bằng pháp ấy’?
Ahañhi, sīha, jigucchāmi kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena; jigucchāmi anekavihitānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā.
For I, Siha, abhor misconduct by body, misconduct by speech, and misconduct by mind; I abhor the entering into various kinds of evil, unwholesome states.
Này Sīha, Ta ghê tởm ác hạnh thân, ác hạnh khẩu, ác hạnh ý; Ta ghê tởm sự thành tựu của nhiều loại pháp bất thiện, bất thiện.
Ayaṃ kho, sīha, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘jegucchī samaṇo gotamo, jegucchitāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’’’ti.
This, Siha, is the way by which one speaking rightly of me would say: ‘The recluse Gotama is one who abhors, he teaches the Dhamma for abhorrence, and thereby trains his disciples.’”
Này Sīha, đây chính là phương diện mà người nói đúng có thể nói về Ta rằng: ‘Sa-môn Gotama là người ghê tởm, Ngài thuyết pháp để ghê tởm, và Ngài rèn luyện các đệ tử bằng pháp ấy.’”
‘‘Katamo ca, sīha, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘venayiko samaṇo gotamo, vinayāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’ti?
“And what, Siha, is the way by which one speaking rightly of me would say: ‘The recluse Gotama is one who subdues, he teaches the Dhamma for subduing, and thereby trains his disciples’?
“Này Sīha, phương diện nào mà người nói đúng có thể nói về Ta rằng: ‘Sa-môn Gotama là người chế ngự (venayiko), Ngài thuyết pháp để chế ngự, và Ngài rèn luyện các đệ tử bằng pháp ấy’?
Ahañhi, sīha, vinayāya dhammaṃ desemi rāgassa dosassa mohassa; anekavihitānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ vinayāya dhammaṃ desemi.
For I, Siha, teach the Dhamma for the subduing of lust, of hatred, of delusion; I teach the Dhamma for the subduing of various kinds of evil, unwholesome states.
Này Sīha, Ta thuyết pháp để chế ngự tham, sân, si mê; Ta thuyết pháp để chế ngự nhiều loại pháp bất thiện, bất thiện.
Ayaṃ kho, sīha, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘venayiko samaṇo gotamo, vinayāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’’’ti.
This, Siha, is the way by which one speaking rightly of me would say: ‘The recluse Gotama is one who subdues, he teaches the Dhamma for subduing, and thereby trains his disciples.’”
Này Sīha, đây chính là phương diện mà người nói đúng có thể nói về Ta rằng: ‘Sa-môn Gotama là người chế ngự, Ngài thuyết pháp để chế ngự, và Ngài rèn luyện các đệ tử bằng pháp ấy.’”
‘‘Katamo ca, sīha, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘tapassī samaṇo gotamo, tapassitāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’ti?
“And what, Siha, is the way by which one speaking rightly of me would say: ‘The recluse Gotama is an ascetic, he teaches the Dhamma for asceticism, and thereby trains his disciples’?
“Này Sīha, phương diện nào mà người nói đúng có thể nói về Ta rằng: ‘Sa-môn Gotama là người khổ hạnh (tapassī), Ngài thuyết pháp để khổ hạnh, và Ngài rèn luyện các đệ tử bằng pháp ấy’?
Tapanīyāhaṃ, sīha, pāpake akusale dhamme vadāmi kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ.
I, Siha, declare evil, unwholesome states such as misconduct by body, misconduct by speech, and misconduct by mind to be things to be burned away.
Này Sīha, Ta nói các pháp bất thiện, bất thiện cần phải đốt cháy (tapanīya) là ác hạnh thân, ác hạnh khẩu, ác hạnh ý.
Yassa kho, sīha, tapanīyā pāpakā akusalā dhammā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā, tamahaṃ ‘tapassī’ti vadāmi.
Siha, one whose evil, unwholesome states to be burned away have been abandoned, uprooted, made like a palm stump, brought to naught, and are no longer subject to future arising—him I call ‘an ascetic’.
Này Sīha, người nào đã đoạn trừ, đã nhổ tận gốc, đã làm cho như thân cây thốt nốt bị chặt, đã làm cho không còn khả năng tái sinh, đã làm cho không thể sinh khởi trong tương lai, các pháp bất thiện, bất thiện cần phải đốt cháy, người ấy Ta gọi là ‘khổ hạnh’.
Tathāgatassa kho, sīha, tapanīyā pāpakā akusalā dhammā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
The Tathāgata’s evil, unwholesome states to be burned away have been abandoned, uprooted, made like a palm stump, brought to naught, and are no longer subject to future arising.
Này Sīha, các pháp bất thiện, bất thiện cần phải đốt cháy của Như Lai đã được đoạn trừ, đã nhổ tận gốc, đã làm cho như thân cây thốt nốt bị chặt, đã làm cho không còn khả năng tái sinh, đã làm cho không thể sinh khởi trong tương lai.
Ayaṃ kho, sīha, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘tapassī samaṇo gotamo, tapassitāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’’’ti.
This, Siha, is the way by which one speaking rightly of me would say: ‘The recluse Gotama is an ascetic, he teaches the Dhamma for asceticism, and thereby trains his disciples.’”
Này Sīha, đây chính là phương diện mà người nói đúng có thể nói về Ta rằng: ‘Sa-môn Gotama là người khổ hạnh, Ngài thuyết pháp để khổ hạnh, và Ngài rèn luyện các đệ tử bằng pháp ấy.’”
‘‘Katamo ca, sīha, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘apagabbho samaṇo gotamo, apagabbhatāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’ti?
“And what, Siha, is the way by which one speaking rightly of me would say: ‘The recluse Gotama is one free from rebirth, he teaches the Dhamma for freedom from rebirth, and thereby trains his disciples’?
“Này Sīha, phương diện nào mà người nói đúng có thể nói về Ta rằng: ‘Sa-môn Gotama là người không tái sinh vào thai (apagabbho), Ngài thuyết pháp để không tái sinh vào thai, và Ngài rèn luyện các đệ tử bằng pháp ấy’?
Yassa kho, sīha, āyatiṃ gabbhaseyyā punabbhavābhinibbatti pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā, tamahaṃ ‘apagabbho’ti vadāmi.
Siha, one whose future conception in a womb and the arising of new existence have been abandoned, uprooted, made like a palm stump, brought to naught, and are no longer subject to future arising—him I call ‘one free from rebirth’.
Này Sīha, người nào đã đoạn trừ, đã nhổ tận gốc, đã làm cho như thân cây thốt nốt bị chặt, đã làm cho không còn khả năng tái sinh, đã làm cho không thể sinh khởi trong tương lai, sự tái sinh vào thai (gabbhaseyyā) và sự tái hữu (punabbhavābhinibbatti) trong tương lai, người ấy Ta gọi là ‘không tái sinh vào thai’.
Tathāgatassa kho, sīha, āyatiṃ gabbhaseyyā punabbhavābhinibbatti pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
The Tathāgata’s future conception in a womb and the arising of new existence have been abandoned, uprooted, made like a palm stump, brought to naught, and are no longer subject to future arising.
Này Sīha, sự tái sinh vào thai và sự tái hữu trong tương lai của Như Lai đã được đoạn trừ, đã nhổ tận gốc, đã làm cho như thân cây thốt nốt bị chặt, đã làm cho không còn khả năng tái sinh, đã làm cho không thể sinh khởi trong tương lai.
Ayaṃ kho, sīha, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘apagabbho samaṇo gotamo, apagabbhatāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’’’ti.
This, Siha, is the way by which one speaking rightly of me would say: ‘The recluse Gotama is one free from rebirth, he teaches the Dhamma for freedom from rebirth, and thereby trains his disciples.’”
Này Sīha, đây chính là phương diện mà người nói đúng có thể nói về Ta rằng: ‘Sa-môn Gotama là người không tái sinh vào thai, Ngài thuyết pháp để không tái sinh vào thai, và Ngài rèn luyện các đệ tử bằng pháp ấy.’”
‘‘Katamo ca, sīha, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘assāsako samaṇo gotamo, assāsāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’ti?
“And what, Siha, is the way by which one speaking rightly of me would say: ‘The recluse Gotama is a giver of assurance, he teaches the Dhamma for assurance, and thereby trains his disciples’?
“Này Sīha, phương diện nào mà người nói đúng có thể nói về Ta rằng: ‘Sa-môn Gotama là người an ủi (assāsako), Ngài thuyết pháp để an ủi, và Ngài rèn luyện các đệ tử bằng pháp ấy’?
Ahañhi, sīha, assāsako paramena assāsena, assāsāya dhammaṃ desemi, tena ca sāvake vinemi.
For I, Siha, am a giver of assurance with the supreme assurance; I teach the Dhamma for assurance, and thereby train my disciples.
Này Sīha, Ta là người an ủi với sự an ủi tối thượng, Ta thuyết pháp để an ủi, và Ta rèn luyện các đệ tử bằng pháp ấy.
Ayaṃ kho, sīha, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – ‘assāsako samaṇo gotamo, assāsāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’’’ti.
This, Siha, is the way by which one speaking rightly of me would say: ‘The recluse Gotama is a giver of assurance, he teaches the Dhamma for assurance, and thereby trains his disciples.’”
Này Sīha, đây chính là phương diện mà người nói đúng có thể nói về Ta rằng: ‘Sa-môn Gotama là người an ủi, Ngài thuyết pháp để an ủi, và Ngài rèn luyện các đệ tử bằng pháp ấy.’”
‘‘Anuviccakāraṃ kho, sīha, karohi.
“Siha, you should consider carefully.
“Này Sīha, hãy suy xét kỹ càng.”
Anuviccakāro tumhādisānaṃ ñātamanussānaṃ sādhu hotī’’ti.
Careful consideration is good for well-known people like you.”
Việc suy xét kỹ lưỡng là tốt cho những người nổi tiếng như các vị.”
‘‘Imināpāhaṃ, bhante, bhagavato bhiyyosomattāya attamano abhiraddho, yaṃ maṃ bhagavā evamāha – ‘anuviccakāraṃ kho, sīha, karohi.
“By this, Venerable Sir, I am even more pleased and delighted with the Blessed One, that the Blessed One tells me: ‘Siha, you should consider carefully.
“Bạch Thế Tôn, do lời này của Thế Tôn, con lại càng hoan hỷ và hài lòng hơn nữa, vì Thế Tôn đã nói với con như vậy: ‘Này Sīha, hãy suy xét kỹ lưỡng.
Anuviccakāro tumhādisānaṃ ñātamanussānaṃ sādhu hotī’ti.
Careful consideration is good for well-known people like you.’”
Việc suy xét kỹ lưỡng là tốt cho những người nổi tiếng như các vị.’
Mañhi, bhante, aññatitthiyā sāvakaṃ labhitvā kevalakappaṃ vesāliṃ paṭākaṃ parihareyyuṃ – ‘sīho amhākaṃ senāpati sāvakattaṃ upagato’ti.
Indeed, Venerable Sir, if other sectarians were to gain me, a disciple, they would parade a banner throughout Vesālī, crying: ‘General Sīha has become our disciple!’
Bạch Thế Tôn, các ngoại đạo nếu có được một đệ tử như con, chắc chắn sẽ giương cờ khắp Vesālī mà hô rằng: ‘Đại tướng Sīha đã trở thành đệ tử của chúng ta!’
Atha ca pana bhagavā evamāha – ‘anuviccakāraṃ, sīha, karohi.
Yet the Blessed One said this: ‘Sīha, do so after careful consideration.
Thế mà Thế Tôn lại nói như vậy: ‘Này Sīha, hãy suy xét kỹ lưỡng.
Anuviccakāro tumhādisānaṃ ñātamanussānaṃ sādhu hotī’ti.
Careful consideration is good for well-known people like you.’
Việc suy xét kỹ lưỡng là tốt cho những người nổi tiếng như các vị.’
Esāhaṃ, bhante, dutiyampi bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca.
For the second time, Venerable Sir, I go for refuge to the Blessed One, to the Dhamma, and to the Saṅgha of bhikkhus.
Bạch Thế Tôn, lần thứ hai này con xin quy y Thế Tôn, quy y Pháp và quy y Tăng.
Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
May the Blessed One remember me as an upāsaka who has gone for refuge from this day forth as long as life lasts.”
Xin Thế Tôn hãy nhận con làm cận sự nam đã quy y trọn đời từ nay về sau.”
‘‘Dīgharattaṃ kho te, sīha, nigaṇṭhānaṃ opānabhūtaṃ kulaṃ, yena nesaṃ upagatānaṃ piṇḍakaṃ dātabbaṃ maññeyyāsī’’ti.
“For a long time, Sīha, your family has been like a watering place for the Nigaṇṭhas, so that you might think it proper to give alms to them when they come.”
“Này Sīha, gia đình của ông đã là nơi cung cấp đồ cúng dường cho các Nigaṇṭha từ lâu, nên ông nên nghĩ rằng cần phải cúng dường thức ăn cho họ khi họ đến.”
‘‘Imināpāhaṃ, bhante, bhagavato bhiyyosomattāya attamano abhiraddho, yaṃ maṃ bhagavā evamāha – ‘dīgharattaṃ kho te, sīha, nigaṇṭhānaṃ opānabhūtaṃ kulaṃ, yena nesaṃ upagatānaṃ piṇḍakaṃ dātabbaṃ maññeyyāsī’ti.
“By this, too, Venerable Sir, I am even more gladdened and delighted with the Blessed One, that the Blessed One said to me: ‘For a long time, Sīha, your family has been like a watering place for the Nigaṇṭhas, so that you might think it proper to give alms to them when they come.’
“Bạch Thế Tôn, do lời này của Thế Tôn, con lại càng hoan hỷ và hài lòng hơn nữa, vì Thế Tôn đã nói với con như vậy: ‘Này Sīha, gia đình của ông đã là nơi cung cấp đồ cúng dường cho các Nigaṇṭha từ lâu, nên ông nên nghĩ rằng cần phải cúng dường thức ăn cho họ khi họ đến.’
Sutaṃ metaṃ, bhante – ‘samaṇo gotamo evamāha – mayhameva dānaṃ dātabbaṃ, mayhameva sāvakānaṃ dātabbaṃ; mayhameva dinnaṃ mahapphalaṃ, na aññesaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ; mayhameva sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ, na aññesaṃ sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphala’nti, atha ca pana maṃ bhagavā nigaṇṭhesupi dāne samādapeti* .
I have heard this, Venerable Sir: ‘The recluse Gotama says: “Alms should be given only to me; alms should be given only to my disciples; what is given to me is greatly fruitful, what is given to others is not greatly fruitful; what is given to my disciples is greatly fruitful, what is given to the disciples of others is not greatly fruitful.”’ Yet the Blessed One encourages me to give alms even to the Nigaṇṭhas.
Bạch Thế Tôn, con đã nghe nói rằng: ‘Sa-môn Gotama nói: “Chỉ nên bố thí cho ta, chỉ nên bố thí cho các đệ tử của ta; bố thí cho ta thì được quả lớn, bố thí cho người khác thì không được quả lớn; bố thí cho các đệ tử của ta thì được quả lớn, bố thí cho các đệ tử của người khác thì không được quả lớn.”’ Thế mà Thế Tôn lại khuyến khích con bố thí cho cả các Nigaṇṭha.
Api ca, bhante, mayamettha kālaṃ jānissāma.
Moreover, Venerable Sir, we will know the proper time for this.
Hơn nữa, bạch Thế Tôn, chúng con sẽ biết thời điểm thích hợp cho việc này.
Esāhaṃ, bhante, tatiyampi bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca.
For the third time, Venerable Sir, I go for refuge to the Blessed One, to the Dhamma, and to the Saṅgha of bhikkhus.
Bạch Thế Tôn, lần thứ ba này con xin quy y Thế Tôn, quy y Pháp và quy y Tăng.
Upāsakaṃ maṃ, bhante, bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
May the Blessed One, Venerable Sir, remember me as an upāsaka who has gone for refuge from this day forth as long as life lasts.”
Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy nhận con làm cận sự nam đã quy y trọn đời từ nay về sau.”
Atha kho bhagavā sīhassa senāpatissa anupubbiṃ kathaṃ* kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ, kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi.
Then the Blessed One gave General Sīha a graduated discourse, that is, a discourse on giving, a discourse on morality, a discourse on heaven; he explained the danger, the degradation, and the defilement of sensual pleasures, and the benefits of renunciation.
Sau đó, Thế Tôn đã thuyết giảng cho Đại tướng Sīha một bài pháp tuần tự, tức là bài pháp về bố thí, bài pháp về giới luật, bài pháp về cõi trời; đã trình bày sự nguy hiểm, sự thấp kém, sự ô nhiễm của các dục lạc, và lợi ích của sự xuất ly.
Yadā bhagavā aññāsi sīhaṃ senāpatiṃ kallacittaṃ muducittaṃ vinīvaraṇacittaṃ udaggacittaṃ pasannacittaṃ, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā taṃ pakāsesi – dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ.
When the Blessed One knew that General Sīha’s mind was ready, pliable, free from hindrances, uplifted, and confident, then he expounded the teaching peculiar to the Buddhas: suffering, its origin, its cessation, and the path.
Khi Thế Tôn biết rằng Đại tướng Sīha có tâm sẵn sàng, tâm mềm mại, tâm không chướng ngại, tâm phấn khởi, tâm thanh tịnh, thì Ngài đã thuyết giảng giáo pháp đặc biệt của chư Phật, tức là Khổ, Tập, Diệt, Đạo.
Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya; evamevaṃ sīhassa senāpatissa tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti.
Just as a clean cloth, free from stains, perfectly absorbs dye, so too, right there on that seat, General Sīha’s Dhamma-eye, free from dust and stain, arose: “Whatever is of the nature to arise, all that is of the nature to cease.”
Cũng như một tấm vải sạch, không vết bẩn, dễ dàng thấm thuốc nhuộm; cũng vậy, ngay tại chỗ ngồi đó, Pháp nhãn vô cấu, ly trần đã sanh khởi nơi Đại tướng Sīha: “Bất cứ cái gì có sanh khởi, tất cả cái đó đều có sự diệt tận.”
Atha kho sīho senāpati diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu me, bhante, bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti.
Then General Sīha, having seen the Dhamma, attained the Dhamma, understood the Dhamma, penetrated the Dhamma, having crossed over doubt, having dispelled perplexity, having gained full confidence, being independent of others in the Teacher’s Dispensation, said to the Blessed One: “Venerable Sir, may the Blessed One consent to accept tomorrow’s meal from me, together with the Saṅgha of bhikkhus.”
Sau đó, Đại tướng Sīha, đã thấy Pháp, đã đạt Pháp, đã hiểu Pháp, đã thâm nhập Pháp, đã vượt qua sự hoài nghi, đã dứt bỏ sự lưỡng lự, đã đạt được sự tự tin, không còn phụ thuộc vào người khác trong giáo pháp của Bậc Đạo Sư, đã bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn cùng với Tăng đoàn chấp nhận lời thỉnh cầu của con về bữa ăn ngày mai.”
Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
The Blessed One consented by remaining silent.
Thế Tôn đã chấp nhận bằng cách im lặng.
Atha kho sīho senāpati bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
Then General Sīha, knowing of the Blessed One’s consent, rose from his seat, saluted the Blessed One, circumambulated him respectfully, and departed.
Sau đó, Đại tướng Sīha, biết được sự chấp thuận của Thế Tôn, liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi rời đi.
Atha kho sīho senāpati aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘‘gaccha tvaṃ, ambho purisa, pavattamaṃsaṃ jānāhī’’ti.
Then General Sīha addressed a certain man: “Go, my good man, and find out about suitable meat.”
Sau đó, Đại tướng Sīha gọi một người đàn ông và nói: “Này anh, hãy đi tìm loại thịt đã được chuẩn bị sẵn.”
Atha kho sīho senāpati tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bhante!
Then, when that night had passed, General Sīha had choice hard and soft food prepared in his own residence and sent word to the Blessed One: “It is time, Venerable Sir!
Sau đó, Đại tướng Sīha, sau khi đêm đó trôi qua, đã chuẩn bị các món ăn và thức uống thượng hạng tại nhà mình, rồi báo giờ cho Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, đã đến giờ rồi!
Niṭṭhitaṃ bhatta’’nti.
The meal is ready.”
Bữa ăn đã sẵn sàng.”
Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena sīhassa senāpatissa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena.
Then the Blessed One, having dressed in the morning, took his bowl and robe and went to General Sīha’s residence; having arrived, he sat down on the prepared seat with the Saṅgha of bhikkhus.
Sau đó, Thế Tôn, vào buổi sáng, đắp y, mang bát và y, đi đến nhà của Đại tướng Sīha; đến nơi, Ngài ngồi xuống chỗ đã trải sẵn cùng với Tăng đoàn.
Tena kho pana samayena sambahulā nigaṇṭhā vesāliyaṃ rathikāya rathikaṃ* siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ bāhā paggayha kandanti – ‘‘ajja sīhena senāpatinā thūlaṃ pasuṃ vadhitvā samaṇassa gotamassa bhattaṃ kataṃ.
Now at that time, many Nigaṇṭhas were crying out, raising their arms, from street to street and crossroad to crossroad in Vesālī: “Today, General Sīha has killed a large animal and prepared a meal for the recluse Gotama.
Vào lúc đó, rất nhiều Nigaṇṭha đang đi từ đường này sang đường khác, từ ngã tư này sang ngã tư khác ở Vesālī, giơ tay lên mà than khóc: “Hôm nay, Đại tướng Sīha đã giết một con vật lớn để làm bữa ăn cho Sa-môn Gotama.
Taṃ samaṇo gotamo jānaṃ uddissakataṃ maṃsaṃ paribhuñjati paṭiccakamma’’nti.
The recluse Gotama, knowing that meat has been specifically prepared for him, partakes of that meat, and thereby incurs half the demerit of killing.”
Sa-môn Gotama biết rõ đó là thịt được giết vì mình, lại thọ dụng món thịt đó, là một hành động có liên quan đến việc sát sanh.”
Atha kho aññataro puriso yena sīho senāpati tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā sīhassa senāpatissa upakaṇṇake ārocesi – ‘‘yagghe, bhante, jāneyyāsi!
Then a certain man approached Sīha the general; having approached, he reported into Sīha the general’s ear: “Sir, please know this!
Sau đó, một người đàn ông đi đến chỗ Đại tướng Sīha; đến nơi, anh ta thì thầm vào tai Đại tướng Sīha: “Thưa Đại tướng, xin ngài hãy biết điều này!
Ete sambahulā nigaṇṭhā vesāliyaṃ rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ bāhā paggayha kandanti – ‘ajja sīhena senāpatinā thūlaṃ pasuṃ vadhitvā samaṇassa gotamassa bhattaṃ kataṃ.
These numerous Nigaṇṭhas go from street to street, from crossroads to crossroads in Vesālī, raising their arms and crying out: ‘Today, General Sīha has killed a large animal and prepared a meal for the recluse Gotama.
Rất nhiều Nigaṇṭha đang đi từ đường này sang đường khác, từ ngã tư này sang ngã tư khác ở Vesālī, giơ tay lên mà than khóc: ‘Hôm nay, Đại tướng Sīha đã giết một con vật lớn để làm bữa ăn cho Sa-môn Gotama.
Taṃ samaṇo gotamo jānaṃ uddissakataṃ maṃsaṃ paribhuñjati paṭiccakamma’nti.
The recluse Gotama, knowing that meat has been specifically prepared for him, partakes of that meat, and thereby incurs half the demerit of killing.’
Sa-môn Gotama biết rõ đó là thịt được giết vì mình, lại thọ dụng món thịt đó, là một hành động có liên quan đến việc sát sanh.’
Alaṃ ayyo dīgharattañhi te āyasmanto avaṇṇakāmā buddhassa avaṇṇakāmā dhammassa avaṇṇakāmā saṅghassa.
Enough, good sir! For a long time, those venerable ones have desired to disparage the Buddha, desired to disparage the Dhamma, desired to disparage the Saṅgha.
Thôi đủ rồi, thưa ngài! Từ lâu rồi, những vị tôn giả đó đã mong muốn chỉ trích Đức Phật, mong muốn chỉ trích Pháp, mong muốn chỉ trích Tăng.
Na ca panete āyasmanto jiridanti taṃ bhagavantaṃ asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhituṃ; na ca mayaṃ jīvitahetupi sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropeyyāmā’’ti.
And those venerable ones do not tire of falsely, vainly, untruthfully, and groundlessly accusing the Blessed One; and we would not intentionally deprive any living being of life, even for the sake of our own lives.”
Những vị tôn giả đó không hề ngần ngại khi vu khống Đức Thế Tôn bằng những lời không có thật, trống rỗng, sai lầm, không đúng sự thật; và chúng con, dù vì mạng sống cũng sẽ không cố ý tước đoạt mạng sống của bất kỳ sinh vật nào.”
Atha kho sīho senāpati buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi.
Then Sīha the general, with his own hands, satisfied and served the Saṅgha of bhikkhus, with the Buddha at its head, with exquisite hard and soft food.
Sau đó, Đại tướng Sīha đã tự tay cúng dường các món ăn và thức uống thượng hạng để làm hài lòng Tăng đoàn do Đức Phật đứng đầu.
Atha kho sīho senāpati bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi.
Then, when the Blessed One had finished eating and had removed his hand from the bowl, Sīha the general sat down to one side.
Sau đó, Đại tướng Sīha, khi Đức Thế Tôn đã dùng bữa và đã cất bát khỏi tay, liền ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho sīhaṃ senāpatiṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmīti.
Having instructed, inspired, roused, and gladdened Sīha the general, who was sitting to one side, with a Dhamma talk, the Blessed One rose from his seat and departed.
Đức Thế Tôn đã giáo huấn, khuyến khích, khích lệ và làm cho Đại tướng Sīha đang ngồi một bên hoan hỷ bằng một bài pháp thoại, rồi Ngài đứng dậy khỏi chỗ ngồi và rời đi.
Dutiyaṃ.
Second.
Bài thứ hai.
13. ‘‘Aṭṭhahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgato rañño bhaddo assājānīyo rājāraho hoti rājabhoggo, rañño aṅganteva saṅkhaṃ gacchati.
“Bhikkhus, an excellent royal steed endowed with eight qualities is worthy of a king, fit for a king, and is reckoned as a king’s asset.
13. “Này các Tỳ-kheo, một con ngựa thuần chủng tốt của vua, được trang bị tám chi phần, thì xứng đáng với vua, là tài sản của vua, và được xem là một bộ phận của nhà vua.
Katamehi aṭṭhahi?
What are these eight?
Tám chi phần nào?
Idha, bhikkhave, rañño bhaddo assājānīyo ubhato sujāto hoti – mātito ca pitito ca.
Here, bhikkhus, an excellent royal steed is well-born on both sides—from its mother and from its father.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, một con ngựa thuần chủng tốt của vua được sanh ra tốt đẹp từ cả hai phía – từ mẹ và từ cha.
Yassaṃ disāyaṃ aññepi bhaddā assājānīyā jāyanti, tassaṃ disāyaṃ jāto hoti.
It is born in the region where other excellent steeds are born.
Nó được sanh ra ở vùng mà những con ngựa thuần chủng tốt khác cũng được sanh ra.
Yaṃ kho panassa bhojanaṃ denti – allaṃ vā sukkhaṃ vā – taṃ sakkaccaṃyeva paribhuñjati avikiranto.
Whatever food is given to it—wet or dry—it consumes it carefully, without scattering it.
Bất cứ thức ăn nào được cho – dù tươi hay khô – nó đều thọ dụng một cách cẩn thận, không làm rơi vãi.
Jegucchī hoti uccāraṃ vā passāvaṃ vā abhinisīdituṃ vā abhinipajjituṃ vā.
It is disgusted by defecating or urinating, or by sitting or lying down in it.
Nó ghê tởm việc ngồi hoặc nằm trên phân hoặc nước tiểu.
Sorato hoti sukhasaṃvāso, na ca aññe asse ubbejetā.
It is gentle, easy to live with, and does not disturb other horses.
Nó hiền lành, dễ sống chung, và không làm phiền những con ngựa khác.
Yāni kho panassa honti* sāṭheyyāni kūṭeyyāni jimheyyāni vaṅkeyyāni, tāni yathābhūtaṃ sārathissa āvikattā hoti.
Whatever deceits, frauds, crookedness, or deviousness it may have, it reveals them to the charioteer as they truly are.
Bất cứ sự gian trá, xảo quyệt, lừa dối hay quanh co nào mà nó có, nó đều trình bày đúng sự thật cho người giữ ngựa.
Tesamassa sārathi abhinimmadanāya vāyamati.
Its charioteer strives to subdue them.
Người đánh xe của nó cố gắng để chế ngự.
Vāhī kho pana hoti.
Furthermore, it is a bearer of burdens.
Nó là con vật chịu gánh nặng.
‘Kāmaññe assā vahantu vā mā vā, ahamettha vahissāmī’ti cittaṃ uppādeti.
It generates the thought: ‘Let other horses bear burdens or not, I will bear them here.’
Nó phát khởi ý nghĩ: ‘Dù những con ngựa khác có kéo hay không kéo, ta sẽ kéo ở đây.’
Gacchanto kho pana ujumaggeneva gacchati.
Furthermore, when going, it goes along a straight path.
Khi đi, nó chỉ đi trên con đường thẳng.
Thāmavā hoti yāva jīvitamaraṇapariyādānā thāmaṃ upadaṃsetā.
It is strong, demonstrating its strength until the end of its life.
Nó có sức mạnh, biểu hiện sức mạnh cho đến khi sự sống kết thúc bằng cái chết.
Imehi kho, bhikkhave, aṭṭhahi aṅgehi samannāgato rañño bhaddo assājānīyo rājāraho hoti rājabhoggo, rañño aṅganteva saṅkhaṃ gacchati.
Bhikkhus, an excellent royal steed endowed with these eight qualities is worthy of a king, fit for a king, and is reckoned as a king’s asset.
Này các Tỳ-khưu, một con ngựa tốt thuộc dòng dõi cao quý của vua, đầy đủ tám chi phần này, xứng đáng với vua, là tài sản của vua, được xem là một phần thân thể của vua.
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhave, aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti…pe… anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa.
“Even so, bhikkhus, a bhikkhu endowed with eight qualities is worthy of offerings…pe… an unsurpassed field of merit for the world.
“Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ tám pháp này, xứng đáng được cúng dường… (lặp lại)… là ruộng phước vô thượng của thế gian.
Katamehi aṭṭhahi?
What are these eight?
Tám pháp ấy là gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu.
Here, bhikkhus, a bhikkhu is virtuous, he dwells restrained by the Pātimokkha, complete in conduct and resort, seeing danger in the slightest faults, and he trains by undertaking the training rules.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có giới hạnh, sống được chế ngự bởi sự phòng hộ Pātimokkha, đầy đủ oai nghi và phạm vi hoạt động, thấy sự nguy hiểm trong những lỗi nhỏ nhặt, thọ trì và thực hành các giới luật.
Yaṃ kho panassa bhojanaṃ denti – lūkhaṃ vā paṇītaṃ vā – taṃ sakkaccaṃyeva paribhuñjati avihaññamāno.
Whatever food is given to him—coarse or exquisite—he consumes it carefully, without being distressed.
Bất cứ thức ăn nào được dâng cho vị ấy—dù thô hay tốt—vị ấy đều thọ dụng một cách cẩn trọng mà không bị phiền não.
Jegucchī hoti kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena; jegucchī hoti anekavihitānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā.
He is disgusted by bodily misconduct, verbal misconduct, and mental misconduct; he is disgusted by the entering upon various kinds of evil, unwholesome states.
Vị ấy ghê tởm ác hạnh về thân, ác hạnh về lời, ác hạnh về ý; vị ấy ghê tởm sự rơi vào nhiều loại pháp bất thiện, ác độc.
Sorato hoti sukhasaṃvāso, na aññe bhikkhū ubbejetā.
He is gentle, easy to live with, and does not disturb other bhikkhus.
Vị ấy hiền hòa, dễ sống chung, không làm phiền nhiễu các Tỳ-khưu khác.
Yāni kho panassa honti sāṭheyyāni kūṭeyyāni jimheyyāni vaṅkeyyāni, tāni yathābhūtaṃ āvikattā hoti satthari vā viññūsu vā sabrahmacārīsu.
Whatever deceits, frauds, crookedness, or deviousness he may have, he reveals them as they truly are to the Teacher or to discerning fellow practitioners.
Những sự gian trá, lừa dối, quanh co, cong vẹo nào mà vị ấy có, vị ấy đều thành thật bày tỏ với Bậc Đạo Sư, hoặc với những vị đồng phạm hạnh có trí tuệ.
Tesamassa satthā vā viññū vā sabrahmacārī abhinimmadanāya vāyamati.
His Teacher or discerning fellow practitioners strive to subdue them.
Bậc Đạo Sư của vị ấy, hoặc những vị đồng phạm hạnh có trí tuệ của vị ấy, cố gắng để chế ngự chúng.
Sikkhitā kho pana hoti.
Furthermore, he is one who trains.
Vị ấy là một người có học tập.
‘Kāmaññe bhikkhū sikkhantu vā mā vā, ahamettha sikkhissāmī’ti cittaṃ uppādeti.
He generates the thought: ‘Let other bhikkhus train or not train, I will train here.’
Vị ấy phát khởi ý nghĩ: ‘Dù các Tỳ-khưu khác có học tập hay không học tập, ta sẽ học tập ở đây.’
Gacchanto kho pana ujumaggeneva gacchati; tatrāyaṃ ujumaggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
Furthermore, when going, he goes only by the straight path; and here is that straight path, namely – right view…pe… right concentration.
Khi đi, vị ấy chỉ đi trên con đường thẳng; con đường thẳng ấy là gì? Đó là Chánh kiến… (lặp lại)… Chánh định.
Āraddhavīriyo viharati – ‘kāmaṃ taco ca nhāru* ca aṭṭhi ca avasissatu, sarīre upasussatu maṃsalohitaṃ; yaṃ taṃ purisathāmena purisavīriyena purisaparakkamena pattabbaṃ, na taṃ apāpuṇitvā vīriyassa saṇṭhānaṃ bhavissatī’ti.
He abides with aroused energy: ‘Let skin, sinews, and bones remain; let flesh and blood dry up in the body; that which is to be attained by a man’s strength, a man’s energy, a man’s exertion, there will be no cessation of energy until that is attained.’
Vị ấy sống với tinh tấn đã được khơi dậy: ‘Dù da, gân và xương có còn lại, dù thịt và máu trong thân thể có khô cạn; điều gì có thể đạt được bằng sức mạnh của người nam, bằng tinh tấn của người nam, bằng nỗ lực của người nam, ta sẽ không dừng tinh tấn cho đến khi đạt được điều đó.’
Imehi kho, bhikkhave, aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti…pe… anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā’’ti.
Bhikkhus, a bhikkhu endowed with these eight qualities is worthy of offerings…pe… an unsurpassed field of merit for the world.”
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ tám pháp này, xứng đáng được cúng dường… (lặp lại)… là ruộng phước vô thượng của thế gian.”
Tatiyaṃ.
The Third.
Bài kinh thứ ba.
14. ‘‘Aṭṭha ca* , bhikkhave, assakhaḷuṅke* desessāmi aṭṭha ca assadose, aṭṭha ca purisakhaḷuṅke aṭṭha ca purisadose.
14. “Bhikkhus, I will teach you eight untamed horses and eight faults of horses, and eight untamed men and eight faults of men.
14. “Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng về tám loại ngựa hoang và tám lỗi của ngựa, tám loại người hoang và tám lỗi của người.
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
Listen to that, attend carefully; I will speak.”
Hãy lắng nghe điều đó, hãy chú ý kỹ; Ta sẽ thuyết giảng.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Yes, Venerable Sir,” those bhikkhus replied to the Blessed One.
“Vâng, bạch Ngài,” các Tỳ-khưu ấy đáp lời Đức Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One said this:
Đức Thế Tôn đã nói điều này:
‘‘Katame ca, bhikkhave, aṭṭha assakhaḷuṅkā aṭṭha ca assadosā?
“What, bhikkhus, are the eight untamed horses and the eight faults of horses?
“Này các Tỳ-khưu, tám loại ngựa hoang và tám lỗi của ngựa là gì?
Idha, bhikkhave, ekacco assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā pacchato paṭikkamati, piṭṭhito rathaṃ pavatteti.
Here, bhikkhus, when a certain untamed horse is told ‘Go!’, being pricked and urged by the charioteer, it retreats backward, making the chariot move backward.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một số ngựa hoang, khi được người đánh xe bảo ‘Đi đi!’, bị thúc giục, bị ra lệnh, lại lùi về phía sau, làm cho xe quay ngược lại.
Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko hoti.
Such a type of untamed horse exists here, bhikkhus.
Này các Tỳ-khưu, có một số ngựa hoang như vậy ở đây.
Ayaṃ, bhikkhave, paṭhamo assadoso.
This, bhikkhus, is the first fault of a horse.
Này các Tỳ-khưu, đây là lỗi đầu tiên của ngựa.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā pacchā laṅghati, kubbaraṃ hanati, tidaṇḍaṃ bhañjati.
“Again, bhikkhus, when a certain untamed horse is told ‘Go!’, being pricked and urged by the charioteer, it leaps backward, strikes the pole, and breaks the three shafts.
“Hơn nữa, này các Tỳ-khưu, một số ngựa hoang khác, khi được người đánh xe bảo ‘Đi đi!’, bị thúc giục, bị ra lệnh, lại nhảy lùi về phía sau, đập vào trục xe, làm gãy ba thanh gỗ.
Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko hoti.
Such a type of untamed horse exists here, bhikkhus.
Này các Tỳ-khưu, có một số ngựa hoang như vậy ở đây.
Ayaṃ, bhikkhave, dutiyo assadoso.
This, bhikkhus, is the second fault of a horse.
Này các Tỳ-khưu, đây là lỗi thứ hai của ngựa.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā rathīsāya satthiṃ ussajjitvā rathīsaṃyeva ajjhomaddati.
“Again, bhikkhus, when a certain untamed horse is told ‘Go!’, being pricked and urged by the charioteer, it throws its thigh against the chariot-pole and crushes the chariot-pole itself.
“Hơn nữa, này các Tỳ-khưu, một số ngựa hoang khác, khi được người đánh xe bảo ‘Đi đi!’, bị thúc giục, bị ra lệnh, lại quăng đùi vào thanh rầm xe và đè nghiến chính thanh rầm xe.
Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko hoti.
Such a type of untamed horse exists here, bhikkhus.
Này các Tỳ-khưu, có một số ngựa hoang như vậy ở đây.
Ayaṃ, bhikkhave, tatiyo assadoso.
This, bhikkhus, is the third fault of a horse.
Này các Tỳ-khưu, đây là lỗi thứ ba của ngựa.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā ummaggaṃ gaṇhati, ubbaṭumaṃ rathaṃ karoti.
“Again, bhikkhus, when a certain untamed horse is told ‘Go!’, being pricked and urged by the charioteer, it takes an improper path, making the chariot go off-road.
“Hơn nữa, này các Tỳ-khưu, một số ngựa hoang khác, khi được người đánh xe bảo ‘Đi đi!’, bị thúc giục, bị ra lệnh, lại đi chệch đường, làm cho xe đi lạc lối.
Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko hoti.
Such a type of untamed horse exists here, bhikkhus.
Này các Tỳ-khưu, có một số ngựa hoang như vậy ở đây.
Ayaṃ, bhikkhave, catuttho assadoso.
This, bhikkhus, is the fourth fault of a horse.
Này các Tỳ-khưu, đây là lỗi thứ tư của ngựa.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā laṅghati purimakāyaṃ paggaṇhati purime pāde.
“Again, bhikkhus, when a certain untamed horse is told ‘Go!’, being pricked and urged by the charioteer, it leaps up with its front body and lifts its front legs.
“Hơn nữa, này các Tỳ-khưu, một số ngựa hoang khác, khi được người đánh xe bảo ‘Đi đi!’, bị thúc giục, bị ra lệnh, lại nhảy chồm lên, nâng cao phần thân trước và hai chân trước.
Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko hoti.
Such a type of untamed horse exists here, bhikkhus.
Này các Tỳ-khưu, có một số ngựa hoang như vậy ở đây.
Ayaṃ, bhikkhave, pañcamo assadoso.
This, bhikkhus, is the fifth fault of a horse.
Này các Tỳ-khưu, đây là lỗi thứ năm của ngựa.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā anādiyitvā sārathiṃ anādiyitvā patodalaṭṭhiṃ* dantehi mukhādhānaṃ* vidhaṃsitvā yena kāmaṃ pakkamati.
“Again, bhikkhus, when a certain untamed horse is told ‘Go!’, being pricked and urged by the charioteer, it disregards the charioteer, disregards the goad-stick, bites and destroys the bit with its teeth, and goes wherever it pleases.
“Hơn nữa, này các Tỳ-khưu, một số ngựa hoang khác, khi được người đánh xe bảo ‘Đi đi!’, bị thúc giục, bị ra lệnh, lại không nghe lời người đánh xe, không quan tâm đến roi thúc, cắn nát hàm thiếc bằng răng rồi bỏ đi theo ý mình.
Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko hoti.
Such a type of untamed horse exists here, bhikkhus.
Này các Tỳ-khưu, có một số ngựa hoang như vậy ở đây.
Ayaṃ, bhikkhave, chaṭṭho assadoso.
This, bhikkhus, is the sixth fault of a horse.
Này các Tỳ-khưu, đây là lỗi thứ sáu của ngựa.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā neva abhikkamati no paṭikkamati tattheva khīlaṭṭhāyī ṭhito hoti.
“Again, bhikkhus, when a certain untamed horse is told ‘Go!’, being pricked and urged by the charioteer, it neither advances nor retreats, but stands there as if rooted to a post.
“Hơn nữa, này các Tỳ-khưu, một số ngựa hoang khác, khi được người đánh xe bảo ‘Đi đi!’, bị thúc giục, bị ra lệnh, lại không tiến lên cũng không lùi lại, cứ đứng yên tại chỗ như một cái cọc.
Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko hoti.
Such a type of untamed horse exists here, bhikkhus.
Này các Tỳ-khưu, có một số ngựa hoang như vậy ở đây.
Ayaṃ, bhikkhave, sattamo assadoso.
This, bhikkhus, is the seventh fault of a horse.
Này các Tỳ-khưu, đây là lỗi thứ bảy của ngựa.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā purime ca pāde saṃharitvā pacchime ca pāde saṃharitvā* tattheva cattāro pāde abhinisīdati.
“Again, bhikkhus, when a certain untamed horse is told ‘Go!’, being pricked and urged by the charioteer, it draws in its front legs and draws in its hind legs, and sits down right there on all four legs.
“Hơn nữa, này các Tỳ-khưu, một số ngựa hoang khác, khi được người đánh xe bảo ‘Đi đi!’, bị thúc giục, bị ra lệnh, lại co cả hai chân trước và co cả hai chân sau, rồi nằm sụp bốn chân xuống ngay tại chỗ.
Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko hoti.
Such a type of untamed horse exists here, bhikkhus.
Này các Tỳ-khưu, có một số ngựa hoang như vậy ở đây.
Ayaṃ, bhikkhave, aṭṭhamo assadoso.
This, bhikkhus, is the eighth fault of a horse.
Này các Tỳ-khưu, đây là lỗi thứ tám của ngựa.
Ime kho, bhikkhave, aṭṭha assakhaḷuṅkā aṭṭha ca assadosā.
Bhikkhus, these are the eight unruly horses and the eight horse faults.
Này các Tỳ-khưu, đây là tám loại ngựa hoang và tám lỗi của ngựa.
* ‘‘Katame ca, bhikkhave, aṭṭha purisakhaḷuṅkā aṭṭha ca purisadosā?
‘‘And what, bhikkhus, are the eight unruly persons and the eight human faults?
“Và này các Tỳ-khưu, tám loại người hoang và tám lỗi của người là gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ āpattiyā codenti.
Here, bhikkhus, bhikkhus accuse a bhikkhu of an offense.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, các Tỳ-khưu khiển trách một Tỳ-khưu về một lỗi.
So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno ‘na sarāmī’ti asatiyā nibbeṭheti.
When that bhikkhu is accused of an offense by the bhikkhus, he clears himself by saying, ‘I do not recall,’ due to lack of mindfulness.
Tỳ-khưu ấy, khi bị các Tỳ-khưu khiển trách về lỗi, lại viện cớ ‘Tôi không nhớ’ bằng sự quên lãng.
Seyyathāpi so, bhikkhave, assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā pacchato paṭikkamati, piṭṭhito rathaṃ vatteti; tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ puggalaṃ vadāmi.
Just as, bhikkhus, that unruly horse, when told ‘Go!’, when spurred and urged on by the charioteer, retreats backward, and turns the chariot backward; I say, bhikkhus, that this person is comparable to that.
Này các Tỳ-khưu, Ta nói rằng người này giống như con ngựa hoang kia, khi được người đánh xe bảo ‘Đi đi!’, bị thúc giục, bị ra lệnh, lại lùi về phía sau, làm cho xe quay ngược lại.
Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco purisakhaḷuṅko hoti.
Such a person, bhikkhus, is sometimes an unruly person here.
Này các Tỳ-khưu, có một số người hoang như vậy ở đây.
Ayaṃ, bhikkhave, paṭhamo purisadoso.
This, bhikkhus, is the first human fault.
Này các Tỳ-khưu, đây là lỗi đầu tiên của người.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ āpattiyā codenti.
‘‘Furthermore, bhikkhus, bhikkhus accuse a bhikkhu of an offense.
“Hơn nữa, này các Tỳ-khưu, các Tỳ-khưu khiển trách một Tỳ-khưu về một lỗi.
So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno codakaṃyeva paṭippharati – ‘kiṃ nu kho tuyhaṃ bālassa abyattassa bhaṇitena!
When that bhikkhu is accused of an offense by the bhikkhus, he retaliates against the accuser himself, saying, ‘What good is there in the words of a fool, an ignorant person like you!
Tỳ-khưu ấy, khi bị các Tỳ-khưu khiển trách về lỗi, lại phản bác người khiển trách: ‘Lời nói của ông, một kẻ ngu si, vô minh, có ý nghĩa gì!
Tvampi nāma bhaṇitabbaṃ maññasī’ti!
Do you even think you are fit to speak?’
Ông cũng nghĩ rằng mình có thể nói sao!’
Seyyathāpi so, bhikkhave, assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā pacchā laṅghati, kubbaraṃ hanati, tidaṇḍaṃ bhañjati; tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ puggalaṃ vadāmi.
Just as, bhikkhus, that unruly horse, when told ‘Go!’, when spurred and urged on by the charioteer, leaps backward, strikes the pole, and breaks the three shafts; I say, bhikkhus, that this person is comparable to that.
Này các Tỳ-khưu, ví như con ngựa bất kham kia, khi bị người đánh xe bảo ‘Đi đi!’, bị thúc giục, bị người đánh xe thúc đẩy, nó lại nhảy lùi về phía sau, đập gãy càng xe, bẻ cong ba thanh gỗ của xe; Ta nói người này ví như vậy, này các Tỳ-khưu.
Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco purisakhaḷuṅko hoti.
Such a person, bhikkhus, is sometimes an unruly person here.
Này các Tỳ-khưu, ở đây có một số người bất kham như vậy.
Ayaṃ, bhikkhave, dutiyo purisadoso.
This, bhikkhus, is the second human fault.
Này các Tỳ-khưu, đây là khuyết điểm thứ hai của người.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ āpattiyā codenti.
‘‘Furthermore, bhikkhus, bhikkhus accuse a bhikkhu of an offense.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, các Tỳ-khưu khiển trách một Tỳ-khưu về một lỗi.
So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno codakasseva paccāropeti – ‘tvaṃ khosi itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno, tvaṃ tāva paṭhamaṃ paṭikarohī’ti.
When that bhikkhu is accused of an offense by the bhikkhus, he retorts to the accuser himself, saying, ‘You, indeed, have committed such-and-such an offense; you first rectify that!’
Tỳ-khưu đó, khi bị các Tỳ-khưu khiển trách về một lỗi, lại đổ lỗi cho chính người khiển trách – ‘Ông đã phạm lỗi tên là như vậy, ông hãy tự sửa chữa trước đi’.
Seyyathāpi so, bhikkhave, assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā rathīsāya satthiṃ ussajjitvā rathīsaṃyeva ajjhomaddati; tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ puggalaṃ vadāmi.
Just as, bhikkhus, that unruly horse, when told ‘Go!’, when spurred and urged on by the charioteer, throws its thigh over the chariot-pole and crushes the chariot-pole itself; I say, bhikkhus, that this person is comparable to that.
Này các Tỳ-khưu, ví như con ngựa bất kham kia, khi bị người đánh xe bảo ‘Đi đi!’, bị thúc giục, bị người đánh xe thúc đẩy, nó lại giật mạnh càng xe và đè nghiến lên càng xe; Ta nói người này ví như vậy, này các Tỳ-khưu.
Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco purisakhaḷuṅko hoti.
Such a person, bhikkhus, is sometimes an unruly person here.
Này các Tỳ-khưu, ở đây có một số người bất kham như vậy.
Ayaṃ, bhikkhave, tatiyo purisadoso.
This, bhikkhus, is the third human fault.
Này các Tỳ-khưu, đây là khuyết điểm thứ ba của người.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ āpattiyā codenti.
‘‘Furthermore, bhikkhus, bhikkhus accuse a bhikkhu of an offense.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, các Tỳ-khưu khiển trách một Tỳ-khưu về một lỗi.
So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno aññenāññaṃ paṭicarati, bahiddhā kathaṃ apanāmeti, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti.
When that bhikkhu is accused of an offense by the bhikkhus, he changes the subject to something else, diverts the conversation, and displays anger, ill will, and discontent.
Tỳ-khưu đó, khi bị các Tỳ-khưu khiển trách về một lỗi, lại trả lời quanh co, lái câu chuyện sang chuyện khác, và biểu lộ sự tức giận, oán hận và bất mãn.
Seyyathāpi so, bhikkhave, assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā ummaggaṃ gaṇhati, ubbaṭumaṃ rathaṃ karoti; tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ puggalaṃ vadāmi.
Just as, bhikkhus, that unruly horse, when told ‘Go!’, when spurred and urged on by the charioteer, takes an off-road path and makes the chariot go off-road; I say, bhikkhus, that this person is comparable to that.
Này các Tỳ-khưu, ví như con ngựa bất kham kia, khi bị người đánh xe bảo ‘Đi đi!’, bị thúc giục, bị người đánh xe thúc đẩy, nó lại đi chệch đường, làm cho chiếc xe bị lật; Ta nói người này ví như vậy, này các Tỳ-khưu.
Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco purisakhaḷuṅko hoti.
Such a person, bhikkhus, is sometimes an unruly person here.
Này các Tỳ-khưu, ở đây có một số người bất kham như vậy.
Ayaṃ, bhikkhave, catuttho purisadoso.
This, bhikkhus, is the fourth human fault.
Này các Tỳ-khưu, đây là khuyết điểm thứ tư của người.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ āpattiyā codenti.
‘‘Furthermore, bhikkhus, bhikkhus accuse a bhikkhu of an offense.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, các Tỳ-khưu khiển trách một Tỳ-khưu về một lỗi.
So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno saṅghamajjhe bāhuvikkhepaṃ karoti.
When that bhikkhu is accused of an offense by the bhikkhus, he makes a display of his arms in the midst of the Saṅgha.
Tỳ-khưu đó, khi bị các Tỳ-khưu khiển trách về một lỗi, lại vung tay múa chân giữa Tăng đoàn.
Seyyathāpi so, bhikkhave, assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā laṅghati, purimakāyaṃ paggaṇhati purime pāde; tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ puggalaṃ vadāmi.
Just as, bhikkhus, that unruly horse, when told ‘Go!’, when spurred and urged on by the charioteer, leaps and raises its forebody and forelegs; I say, bhikkhus, that this person is comparable to that.
Này các Tỳ-khưu, ví như con ngựa bất kham kia, khi bị người đánh xe bảo ‘Đi đi!’, bị thúc giục, bị người đánh xe thúc đẩy, nó lại nhảy chồm lên, nâng cao phần thân trước và hai chân trước; Ta nói người này ví như vậy, này các Tỳ-khưu.
Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco purisakhaḷuṅko hoti.
Such a person, bhikkhus, is sometimes an unruly person here.
Này các Tỳ-khưu, ở đây có một số người bất kham như vậy.
Ayaṃ, bhikkhave, pañcamo purisadoso.
This, bhikkhus, is the fifth human fault.
Này các Tỳ-khưu, đây là khuyết điểm thứ năm của người.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ āpattiyā codenti.
‘‘Furthermore, bhikkhus, bhikkhus accuse a bhikkhu of an offense.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, các Tỳ-khưu khiển trách một Tỳ-khưu về một lỗi.
So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno anādiyitvā saṅghaṃ anādiyitvā codakaṃ sāpattikova yena kāmaṃ pakkamati.
When that bhikkhu is accused of an offense by the bhikkhus, disregarding the Saṅgha and disregarding the accuser, he departs wherever he wishes, still being subject to the offense.
Tỳ-khưu đó, khi bị các Tỳ-khưu khiển trách về một lỗi, không tôn trọng Tăng đoàn, không tôn trọng người khiển trách, cứ thế mà phạm lỗi rồi bỏ đi đâu tùy thích.
Seyyathāpi so, bhikkhave, assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā anādiyitvā sārathiṃ anādiyitvā patodalaṭṭhiṃ dantehi mukhādhānaṃ vidhaṃsitvā yena kāmaṃ pakkamati; tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ puggalaṃ vadāmi.
Just as, bhikkhus, that unruly horse, when told ‘Go!’, when spurred and urged on by the charioteer, disregarding the charioteer and disregarding the goad-stick, breaks the bridle with its teeth and departs wherever it wishes; I say, bhikkhus, that this person is comparable to that.
Này các Tỳ-khưu, ví như con ngựa bất kham kia, khi bị người đánh xe bảo ‘Đi đi!’, bị thúc giục, bị người đánh xe thúc đẩy, không tôn trọng người đánh xe, không tôn trọng cây roi, nó cắn đứt dây cương rồi bỏ đi đâu tùy thích; Ta nói người này ví như vậy, này các Tỳ-khưu.
Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco purisakhaḷuṅko hoti.
Such a person, bhikkhus, is sometimes an unruly person here.
Này các Tỳ-khưu, ở đây có một số người bất kham như vậy.
Ayaṃ, bhikkhave, chaṭṭho purisadoso.
This, bhikkhus, is the sixth human fault.
Này các Tỳ-khưu, đây là khuyết điểm thứ sáu của người.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ āpattiyā codenti.
‘‘Furthermore, bhikkhus, bhikkhus accuse a bhikkhu of an offense.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, các Tỳ-khưu khiển trách một Tỳ-khưu về một lỗi.
So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno ‘nevāhaṃ āpannomhi, na panāhaṃ āpannomhī’ti so tuṇhībhāvena saṅghaṃ viheṭheti* .
That bhikkhu, when admonished by bhikkhus for an offense, says, ‘I have not fallen into an offense, nor have I not fallen into an offense,’ and by his silence, he harasses the Saṅgha.
Tỳ-khưu đó, khi bị các Tỳ-khưu khiển trách về một lỗi, nói ‘Tôi không phạm lỗi, tôi không phạm lỗi’ và cứ thế im lặng làm phiền Tăng đoàn.
Seyyathāpi so, bhikkhave, assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā neva abhikkamati no paṭikkamati tattheva khīlaṭṭhāyī ṭhito hoti; tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ puggalaṃ vadāmi.
Just as, bhikkhus, that untamable horse, when told ‘Go!’, when pricked and urged by the charioteer, neither advances nor retreats, but stands fixed to the spot; I say, bhikkhus, that this person is comparable to that.
Này các Tỳ-khưu, ví như con ngựa bất kham kia, khi bị người đánh xe bảo ‘Đi đi!’, bị thúc giục, bị người đánh xe thúc đẩy, nó không tiến tới cũng không lùi lại, cứ đứng yên như bị đóng cọc; Ta nói người này ví như vậy, này các Tỳ-khưu.
Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco purisakhaḷuṅko hoti.
Such a man-colt, bhikkhus, is found here in the world.
Này các Tỳ-khưu, ở đây có một số người bất kham như vậy.
Ayaṃ, bhikkhave, sattamo purisadoso.
This, bhikkhus, is the seventh fault of a man.
Này các Tỳ-khưu, đây là khuyết điểm thứ bảy của người.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ āpattiyā codenti.
Furthermore, bhikkhus, bhikkhus admonish a bhikkhu for an offense.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, các Tỳ-khưu khiển trách một Tỳ-khưu về một lỗi.
So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno evamāha – ‘kiṃ nu kho tumhe āyasmanto atibāḷhaṃ mayi byāvaṭā yāva* idānāhaṃ sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissāmī’ti.
That bhikkhu, being admonished by bhikkhus for an offense, says thus: ‘Why, venerable sirs, are you so excessively busy with me? I shall now renounce the training and revert to a lower life.’
Tỳ-khưu đó, khi bị các Tỳ-khưu khiển trách về một lỗi, nói rằng – ‘Này các Tôn giả, tại sao các Tôn giả lại quá bận tâm đến tôi như vậy, đến nỗi bây giờ tôi sẽ từ bỏ học giới và quay về đời sống thấp kém?’.
So sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattitvā evamāha – ‘idāni kho tumhe āyasmanto attamanā hothā’ti?
Having renounced the training and reverted to a lower life, he says thus: ‘Now, venerable sirs, be pleased!’
Sau khi từ bỏ học giới và quay về đời sống thấp kém, người đó nói – ‘Bây giờ, này các Tôn giả, các Tôn giả hãy vui mừng đi!’.
Seyyathāpi so, bhikkhave, assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā purime ca pāde saṃharitvā pacchime ca pāde saṃharitvā tattheva cattāro pāde abhinisīdati; tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ puggalaṃ vadāmi.
Just as, bhikkhus, that untamable horse, when told ‘Go!’, when pricked and urged by the charioteer, draws in its front legs and draws in its hind legs and just sits down on all four legs; I say, bhikkhus, that this person is comparable to that.
Này các Tỳ-khưu, ví như con ngựa bất kham kia, khi bị người đánh xe bảo ‘Đi đi!’, bị thúc giục, bị người đánh xe thúc đẩy, nó lại thu cả hai chân trước và hai chân sau lại, rồi ngồi sụp xuống ngay tại chỗ; Ta nói người này ví như vậy, này các Tỳ-khưu.
Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco purisakhaḷuṅko hoti.
Such a man-colt, bhikkhus, is found here in the world.
Này các Tỳ-khưu, ở đây có một số người bất kham như vậy.
Ayaṃ, bhikkhave, aṭṭhamo purisadoso.
This, bhikkhus, is the eighth fault of a man.
Này các Tỳ-khưu, đây là khuyết điểm thứ tám của người.
Ime kho, bhikkhave, aṭṭha purisakhaḷuṅkā aṭṭha ca purisadosā’’ti.
These, bhikkhus, are the eight man-colts and the eight faults of a man.”
Này các Tỳ-khưu, đây là tám loại người bất kham và tám khuyết điểm của người.”
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
15. ‘‘Aṭṭhimāni, bhikkhave, malāni.
15. “Bhikkhus, there are these eight stains.
15. “Này các Tỳ-khưu, có tám sự ô uế này.
Katamāni aṭṭha?
Which eight?
Tám điều nào?
Asajjhāyamalā, bhikkhave, mantā; anuṭṭhānamalā, bhikkhave, gharā; malaṃ, bhikkhave, vaṇṇassa kosajjaṃ; pamādo, bhikkhave, rakkhato malaṃ; malaṃ, bhikkhave, itthiyā duccaritaṃ; maccheraṃ, bhikkhave, dadato malaṃ; malā, bhikkhave, pāpakā akusalā dhammā asmiṃ loke paramhi ca; tato* , bhikkhave, malā malataraṃ avijjā paramaṃ malaṃ.
Non-recitation, bhikkhus, is the stain of sacred texts; non-maintenance, bhikkhus, is the stain of houses; laziness, bhikkhus, is the stain of appearance; heedlessness, bhikkhus, is the stain of a guardian; misconduct, bhikkhus, is the stain of a woman; stinginess, bhikkhus, is the stain of a giver; evil, unwholesome states, bhikkhus, are stains in this world and in the next; but worse than these stains, bhikkhus, ignorance is the supreme stain.
Này các Tỳ-khưu, sự không tụng niệm là ô uế của các bài chú; này các Tỳ-khưu, sự không tinh tấn là ô uế của các ngôi nhà; này các Tỳ-khưu, sự lười biếng là ô uế của sắc đẹp; này các Tỳ-khưu, sự phóng dật là ô uế của người giữ gìn; này các Tỳ-khưu, tà hạnh là ô uế của người nữ; này các Tỳ-khưu, sự keo kiệt là ô uế của người bố thí; này các Tỳ-khưu, các pháp bất thiện, ác độc là ô uế trong đời này và đời sau; và này các Tỳ-khưu, vô minh là ô uế tối thượng, còn ô uế hơn cả những ô uế đó.
Imāni kho, bhikkhave, aṭṭha malānī’’ti.
These, bhikkhus, are the eight stains.”
Này các Tỳ-khưu, đây là tám sự ô uế.”
16.* ‘‘Aṭṭhahi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu dūteyyaṃ gantumarahati.
16. A bhikkhu endowed with eight qualities, bhikkhus, is fit to go as a messenger.
16. “Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ tám pháp thì xứng đáng đi làm sứ giả.
Katamehi aṭṭhahi?
With which eight?
Tám pháp nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu sotā ca hoti, sāvetā ca, uggahetā ca, dhāretā ca, viññātā ca, viññāpetā ca, kusalo ca sahitāsahitassa, no ca kalahakārako – imehi kho, bhikkhave, aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu dūteyyaṃ gantumarahati.
Here, bhikkhus, a bhikkhu is a listener, and a conveyor, and a learner, and a holder, and an understander, and an explainer, and skilled in what is beneficial and unbeneficial, and not a quarrel-maker – a bhikkhu endowed with these eight qualities, bhikkhus, is fit to go as a messenger.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một Tỳ-khưu là người biết lắng nghe, là người biết truyền đạt, là người biết nắm bắt, là người biết ghi nhớ, là người biết thấu hiểu, là người biết làm cho người khác thấu hiểu, là người khéo léo trong việc hợp lý và không hợp lý, và không gây tranh cãi – này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ tám pháp này thì xứng đáng đi làm sứ giả.
Aṭṭhahi, bhikkhave, dhammehi samannāgato sāriputto dūteyyaṃ gantumarahati.
Sāriputta, bhikkhus, is endowed with eight qualities, fit to go as a messenger.
Này các Tỳ-khưu, Tôn giả Sāriputta đầy đủ tám pháp thì xứng đáng đi làm sứ giả.
Katamehi aṭṭhahi?
With which eight?
Tám pháp nào?
Idha, bhikkhave, sāriputto sotā ca hoti, sāvetā ca, uggahetā ca, dhāretā ca, viññātā ca, viññāpetā ca, kusalo ca sahitāsahitassa, no ca kalahakārako.
Here, bhikkhus, Sāriputta is a listener, and a conveyor, and a learner, and a holder, and an understander, and an explainer, and skilled in what is beneficial and unbeneficial, and not a quarrel-maker.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, Tôn giả Sāriputta là người biết lắng nghe, là người biết truyền đạt, là người biết nắm bắt, là người biết ghi nhớ, là người biết thấu hiểu, là người biết làm cho người khác thấu hiểu, là người khéo léo trong việc hợp lý và không hợp lý, và không gây tranh cãi.
Imehi kho, bhikkhave, aṭṭhahi dhammehi samannāgato sāriputto dūteyyaṃ gantumarahatī’’ti.
Sāriputta, bhikkhus, endowed with these eight qualities, is fit to go as a messenger.”
Này các Tỳ-khưu, Tôn giả Sāriputta đầy đủ tám pháp này thì xứng đáng đi làm sứ giả.”
17. ‘‘Aṭṭhahi, bhikkhave, ākārehi itthī purisaṃ bandhati.
17. "Bhikkhus, a woman binds a man in eight ways.
17. “Này các Tỳ-khưu, một người phụ nữ ràng buộc một người đàn ông bằng tám phương cách.
Katamehi aṭṭhahi?
By which eight?
Tám phương cách nào?
Ruṇṇena, bhikkhave, itthī purisaṃ bandhati; hasitena, bhikkhave, itthī purisaṃ bandhati; bhaṇitena, bhikkhave, itthī purisaṃ bandhati; ākappena, bhikkhave, itthī purisaṃ bandhati; vanabhaṅgena, bhikkhave, itthī purisaṃ bandhati; gandhena, bhikkhave, itthī purisaṃ bandhati; rasena, bhikkhave, itthī purisaṃ bandhati; phassena, bhikkhave, itthī purisaṃ bandhati.
Bhikkhus, a woman binds a man by weeping; bhikkhus, a woman binds a man by laughing; bhikkhus, a woman binds a man by speaking; bhikkhus, a woman binds a man by her deportment; bhikkhus, a woman binds a man by forest gifts; bhikkhus, a woman binds a man by scent; bhikkhus, a woman binds a man by taste; bhikkhus, a woman binds a man by touch.
Này các Tỳ-khưu, một người phụ nữ ràng buộc một người đàn ông bằng tiếng khóc; này các Tỳ-khưu, một người phụ nữ ràng buộc một người đàn ông bằng tiếng cười; này các Tỳ-khưu, một người phụ nữ ràng buộc một người đàn ông bằng lời nói; này các Tỳ-khưu, một người phụ nữ ràng buộc một người đàn ông bằng dáng điệu; này các Tỳ-khưu, một người phụ nữ ràng buộc một người đàn ông bằng những món quà từ rừng (hoa, quả); này các Tỳ-khưu, một người phụ nữ ràng buộc một người đàn ông bằng hương thơm; này các Tỳ-khưu, một người phụ nữ ràng buộc một người đàn ông bằng mùi vị; này các Tỳ-khưu, một người phụ nữ ràng buộc một người đàn ông bằng sự xúc chạm.
Imehi kho, bhikkhave, aṭṭhahākārehi itthī purisaṃ bandhati.
Indeed, bhikkhus, a woman binds a man by these eight ways.
Này các Tỳ-khưu, chính bằng tám phương cách này mà một người phụ nữ ràng buộc một người đàn ông.
Te, bhikkhave, sattā subaddhā* , ye* phassena baddhā’’ti* .
Bhikkhus, those beings are well bound who are bound by touch."
Này các Tỳ-khưu, những chúng sinh bị ràng buộc bởi sự xúc chạm là những kẻ bị ràng buộc chặt chẽ.”
Sattamaṃ.
The seventh.
Thứ bảy.
18. ‘‘Aṭṭhahi, bhikkhave, ākārehi puriso itthiṃ bandhati.
18. "Bhikkhus, a man binds a woman in eight ways.
18. “Này các Tỳ-khưu, một người đàn ông ràng buộc một người phụ nữ bằng tám phương cách.
Katamehi aṭṭhahi?
By which eight?
Tám phương cách nào?
Ruṇṇena, bhikkhave, puriso itthiṃ bandhati; hasitena, bhikkhave, puriso itthiṃ bandhati; bhaṇitena, bhikkhave, puriso itthiṃ bandhati; ākappena, bhikkhave, puriso itthiṃ bandhati; vanabhaṅgena, bhikkhave, puriso itthiṃ bandhati; gandhena, bhikkhave, puriso itthiṃ bandhati; rasena, bhikkhave, puriso itthiṃ bandhati; phassena, bhikkhave, puriso itthiṃ bandhati.
Bhikkhus, a man binds a woman by weeping; bhikkhus, a man binds a woman by laughing; bhikkhus, a man binds a woman by speaking; bhikkhus, a man binds a woman by his deportment; bhikkhus, a man binds a woman by forest gifts; bhikkhus, a man binds a woman by scent; bhikkhus, a man binds a woman by taste; bhikkhus, a man binds a woman by touch.
Này các Tỳ-khưu, một người đàn ông ràng buộc một người phụ nữ bằng tiếng khóc; này các Tỳ-khưu, một người đàn ông ràng buộc một người phụ nữ bằng tiếng cười; này các Tỳ-khưu, một người đàn ông ràng buộc một người phụ nữ bằng lời nói; này các Tỳ-khưu, một người đàn ông ràng buộc một người phụ nữ bằng dáng điệu; này các Tỳ-khưu, một người đàn ông ràng buộc một người phụ nữ bằng những món quà từ rừng (hoa, quả); này các Tỳ-khưu, một người đàn ông ràng buộc một người phụ nữ bằng hương thơm; này các Tỳ-khưu, một người đàn ông ràng buộc một người phụ nữ bằng mùi vị; này các Tỳ-khưu, một người đàn ông ràng buộc một người phụ nữ bằng sự xúc chạm.
Imehi kho, bhikkhave, aṭṭhahākārehi puriso itthiṃ bandhati.
Indeed, bhikkhus, a man binds a woman by these eight ways.
Này các Tỳ-khưu, chính bằng tám phương cách này mà một người đàn ông ràng buộc một người phụ nữ.
Te, bhikkhave, sattā subaddhā, ye phassena baddhā’’ti.
Bhikkhus, those beings are well bound who are bound by touch."
Này các Tỳ-khưu, những chúng sinh bị ràng buộc bởi sự xúc chạm là những kẻ bị ràng buộc chặt chẽ.”
Aṭṭhamaṃ.
The eighth.
Thứ tám.
19. Ekaṃ samayaṃ bhagavā verañjāyaṃ vi harati naḷerupucimandamūle.
19. At one time the Blessed One was dwelling in Verañjā, at the foot of the Naḷeru-pucimanda tree.
19. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Verañjā, dưới gốc cây pucimanda ở Naḷeru.
Atha kho pahārādo asurindo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
Then Pahārāda, the lord of asuras, approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he stood to one side.
Rồi Asurinda Pahārāda đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho pahārādaṃ asurindaṃ bhagavā etadavoca –
The Blessed One then said to Pahārāda, the lord of asuras, as he stood to one side—
Khi Asurinda Pahārāda đứng sang một bên, Đức Thế Tôn nói với ông:
‘‘Api* pana, pahārāda, asurā mahāsamudde abhiramantī’’ti?
"Pahārāda, do the asuras delight in the great ocean?"
“Này Pahārāda, các A-tu-la có vui thích trong đại dương không?”
‘‘Abhiramanti, bhante, asurā mahāsamudde’’ti.
"They do delight in the great ocean, Venerable Sir, the asuras do."
“Bạch Thế Tôn, các A-tu-la có vui thích trong đại dương.”
‘‘Kati pana, pahārāda, mahāsamudde acchariyā abbhutā dhammā* , ye disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramantī’’ti?
"Pahārāda, how many wonderful and amazing qualities are there in the great ocean, seeing which again and again the asuras delight in the great ocean?"
“Này Pahārāda, có bao nhiêu pháp kỳ diệu, phi thường trong đại dương mà khi thấy rồi, thấy rồi, các A-tu-la lại vui thích trong đại dương?”
‘‘Aṭṭha, bhante, mahāsamudde acchariyā abbhutā dhammā, ye disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.
"Venerable Sir, there are eight wonderful and amazing qualities in the great ocean, seeing which again and again the asuras delight in the great ocean.
“Bạch Thế Tôn, có tám pháp kỳ diệu, phi thường trong đại dương mà khi thấy rồi, thấy rồi, các A-tu-la lại vui thích trong đại dương.
Katame aṭṭha?
Which eight?
Tám pháp nào?
Mahāsamuddo, bhante, anupubbaninno anupubbapoṇo anupubbapabbhāro, na āyatakeneva papāto.
Venerable Sir, the great ocean gradually slopes, gradually inclines, gradually deepens; it does not drop off abruptly.
Bạch Thế Tôn, đại dương thoai thoải dần, dốc dần, sâu dần, không phải đột ngột trở thành vực sâu.
Yampi, bhante, mahāsamuddo anupubbaninno anupubbapoṇo anupubbapabbhāro, na āyatakeneva papāto.
That the great ocean, Venerable Sir, gradually slopes, gradually inclines, gradually deepens, and does not drop off abruptly—
Bạch Thế Tôn, chính vì đại dương thoai thoải dần, dốc dần, sâu dần, không phải đột ngột trở thành vực sâu.
Ayaṃ, bhante, mahāsamudde paṭhamo acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.
this, Venerable Sir, is the first wonderful and amazing quality in the great ocean, seeing which again and again the asuras delight in the great ocean.
Bạch Thế Tôn, đây là pháp kỳ diệu, phi thường thứ nhất trong đại dương mà khi thấy rồi, thấy rồi, các A-tu-la lại vui thích trong đại dương.
‘‘Puna caparaṃ, bhante, mahāsamuddo ṭhitadhammo velaṃ nātivattati.
"Furthermore, Venerable Sir, the great ocean is constant in its nature; it does not overflow its shore.
“Hơn nữa, bạch Thế Tôn, đại dương có bản chất kiên định, không vượt quá bờ.
Yampi, bhante, mahāsamuddo ṭhitadhammo velaṃ nātivattati; ayaṃ* , bhante, mahāsamudde dutiyo acchariyo abbhuto dhammo yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.
That the great ocean, Venerable Sir, is constant in its nature and does not overflow its shore—this, Venerable Sir, is the second wonderful and amazing quality in the great ocean, seeing which again and again the asuras delight in the great ocean.
Bạch Thế Tôn, chính vì đại dương có bản chất kiên định, không vượt quá bờ; đây là pháp kỳ diệu, phi thường thứ hai trong đại dương mà khi thấy rồi, thấy rồi, các A-tu-la lại vui thích trong đại dương.
‘‘Puna caparaṃ, bhante, mahāsamuddo na matena kuṇapena saṃvasati* .
"Furthermore, Venerable Sir, the great ocean does not tolerate a dead corpse.
“Hơn nữa, bạch Thế Tôn, đại dương không chứa đựng xác chết.
Yaṃ hoti mahāsamudde mataṃ kuṇapaṃ, taṃ khippameva* tīraṃ vāheti, thalaṃ ussāreti.
Whatever dead corpse there is in the great ocean, it quickly washes ashore, casting it onto the land.
Bất cứ xác chết nào có trong đại dương, nó sẽ nhanh chóng bị đẩy vào bờ, trôi lên đất liền.
Yampi, bhante, mahāsamuddo na matena kuṇapena saṃvasati, yaṃ hoti mahāsamudde mataṃ kuṇapaṃ, taṃ khippameva tīraṃ vāheti, thalaṃ ussāreti; ayaṃ, bhante, mahāsamudde tatiyo acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.
That the great ocean, Venerable Sir, does not tolerate a dead corpse, and whatever dead corpse there is in the great ocean, it quickly washes ashore, casting it onto the land—this, Venerable Sir, is the third wonderful and amazing quality in the great ocean, seeing which again and again the asuras delight in the great ocean.
Bạch Thế Tôn, chính vì đại dương không chứa đựng xác chết, bất cứ xác chết nào có trong đại dương, nó sẽ nhanh chóng bị đẩy vào bờ, trôi lên đất liền; đây là pháp kỳ diệu, phi thường thứ ba trong đại dương mà khi thấy rồi, thấy rồi, các A-tu-la lại vui thích trong đại dương.
‘‘Puna caparaṃ, bhante, yā kāci mahānadiyo, seyyathidaṃ – gaṅgā yamunā aciravatī sarabhū mahī, tā mahāsamuddaṃ patvā* jahanti purimāni nāmagottāni, ‘mahāsamuddo’ tveva saṅkhaṃ gacchanti.
“Furthermore, Venerable Sir, whatever great rivers there are—namely, the Gaṅgā, Yamunā, Aciravatī, Sarabhū, and Mahī—when they reach the great ocean, they abandon their former names and lineages, and are simply called ‘the great ocean’.
“Hơn nữa, bạch Thế Tôn, tất cả các con sông lớn, như là: sông Gaṅgā, Yamunā, Aciravatī, Sarabhū, Mahī, khi chảy vào đại dương đều từ bỏ tên và dòng dõi trước đây của mình, và chỉ được gọi là ‘đại dương’.
Yampi, bhante, yā kāci mahānadiyo, seyyathidaṃ – gaṅgā yamunā aciravatī sarabhū mahī, tā mahāsamuddaṃ patvā jahanti purimāni nāmagottāni, ‘mahāsamuddo’ tveva saṅkhaṃ gacchanti; ayaṃ, bhante, mahāsamudde catuttho acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.
Venerable Sir, that whatever great rivers there are—namely, the Gaṅgā, Yamunā, Aciravatī, Sarabhū, and Mahī—when they reach the great ocean, they abandon their former names and lineages, and are simply called ‘the great ocean’; this, Venerable Sir, is the fourth wonderful and amazing quality in the great ocean, seeing which again and again the asuras delight in the great ocean.
Bạch Thế Tôn, chính vì tất cả các con sông lớn, như là: sông Gaṅgā, Yamunā, Aciravatī, Sarabhū, Mahī, khi chảy vào đại dương đều từ bỏ tên và dòng dõi trước đây của mình, và chỉ được gọi là ‘đại dương’; đây là pháp kỳ diệu, phi thường thứ tư trong đại dương mà khi thấy rồi, thấy rồi, các A-tu-la lại vui thích trong đại dương.
‘‘Puna caparaṃ, bhante, yā ca* loke savantiyo mahāsamuddaṃ appenti yā ca antalikkhā dhārā papatanti, na tena mahāsamuddassa ūnattaṃ vā pūrattaṃ vā paññāyati.
“Furthermore, Venerable Sir, whatever streams in the world flow into the great ocean, and whatever rain-showers fall from the sky, by that no decrease or increase in the great ocean is discernible.
“Hơn nữa, bạch Thế Tôn, tất cả các dòng sông trên thế gian chảy vào đại dương và tất cả các dòng nước mưa rơi từ bầu trời, không làm cho đại dương vơi đi hay đầy thêm.
Yampi, bhante, yā ca loke savantiyo mahāsamuddaṃ appenti yā ca antalikkhā dhārā papatanti, na tena mahāsamuddassa ūnattaṃ vā pūrattaṃ vā paññāyati; ayaṃ, bhante, mahāsamudde pañcamo acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.
Venerable Sir, that whatever streams in the world flow into the great ocean, and whatever rain-showers fall from the sky, by that no decrease or increase in the great ocean is discernible; this, Venerable Sir, is the fifth wonderful and amazing quality in the great ocean, seeing which again and again the asuras delight in the great ocean.
Bạch Thế Tôn, chính vì tất cả các dòng sông trên thế gian chảy vào đại dương và tất cả các dòng nước mưa rơi từ bầu trời, không làm cho đại dương vơi đi hay đầy thêm; đây là pháp kỳ diệu, phi thường thứ năm trong đại dương mà khi thấy rồi, thấy rồi, các A-tu-la lại vui thích trong đại dương.
‘‘Puna caparaṃ, bhante, mahāsamuddo ekaraso loṇaraso.
“Furthermore, Venerable Sir, the great ocean has a single taste, the taste of salt.
“Hơn nữa, bạch Thế Tôn, đại dương chỉ có một vị, vị mặn.
Yampi, bhante, mahāsamuddo ekaraso loṇaraso; ayaṃ, bhante, mahāsamudde chaṭṭho acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.
Venerable Sir, that the great ocean has a single taste, the taste of salt; this, Venerable Sir, is the sixth wonderful and amazing quality in the great ocean, seeing which again and again the asuras delight in the great ocean.
Bạch Thế Tôn, chính vì đại dương chỉ có một vị, vị mặn; đây là pháp kỳ diệu, phi thường thứ sáu trong đại dương mà khi thấy rồi, thấy rồi, các A-tu-la lại vui thích trong đại dương.
‘‘Puna caparaṃ, bhante, mahāsamuddo bahuratano* anekaratano.
“Furthermore, Venerable Sir, the great ocean is rich in many kinds of jewels.
“Hơn nữa, bạch Thế Tôn, đại dương có nhiều loại bảo vật, vô số bảo vật.
Tatrimāni ratanāni, seyyathidaṃ – muttā maṇi veḷuriyo saṅkho silā pavāḷaṃ rajataṃ jātarūpaṃ lohitako masāragallaṃ.
Therein are these jewels: pearls, gems, cat’s eyes, conch shells, quartz, coral, silver, gold, rubies, and musaragalva gems.
Trong đó có những bảo vật này, cụ thể là: ngọc trai, ngọc báu, ngọc bích, xà cừ, đá quý, san hô, bạc, vàng, hồng ngọc, mã não.
Yampi, bhante, mahāsamuddo bahuratano anekaratano; tatrimāni ratanāni, seyyathidaṃ – muttā maṇi veḷuriyo saṅkho silā pavāḷaṃ rajataṃ jātarūpaṃ lohitako masāragallaṃ.
Venerable Sir, that the great ocean is rich in many kinds of jewels; therein are these jewels: pearls, gems, cat’s eyes, conch shells, quartz, coral, silver, gold, rubies, and musaragalva gems.
Bạch Thế Tôn, chính vì đại dương có nhiều loại bảo vật, vô số bảo vật; trong đó có những bảo vật này, cụ thể là: ngọc trai, ngọc báu, ngọc bích, xà cừ, đá quý, san hô, bạc, vàng, hồng ngọc, mã não.
Ayaṃ, bhante, mahāsamudde sattamo acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.
This, Venerable Sir, is the seventh wonderful and amazing quality in the great ocean, seeing which again and again the asuras delight in the great ocean.
Đây là pháp kỳ diệu, phi thường thứ bảy trong đại dương mà khi thấy rồi, thấy rồi, các A-tu-la lại vui thích trong đại dương.
‘‘Puna caparaṃ, bhante, mahāsamuddo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso.
“Furthermore, Venerable Sir, the great ocean is the abode of mighty beings.
“Hơn nữa, bạch Thế Tôn, đại dương là nơi cư ngụ của những sinh vật khổng lồ.
Tatrime bhūtā – timi timiṅgalo timirapiṅgalo* asurā nāgā gandhabbā.
Therein are these beings: timi, timingala, timirapingala, asuras, nāgas, and gandhabbas.
Trong đó có những sinh vật này: cá voi, cá voi lớn, cá voi lớn hơn, A-tu-la, Nāga, Gandhabba.
Santi mahāsamudde yojanasatikāpi attabhāvā, dviyojanasatikāpi attabhāvā, tiyojanasatikāpi attabhāvā, catuyojanasatikāpi attabhāvā, pañcayojanasatikāpi attabhāvā.
In the great ocean there are bodies (of creatures) a hundred yojanas long, bodies two hundred yojanas long, bodies three hundred yojanas long, bodies four hundred yojanas long, bodies five hundred yojanas long.
Trong đại dương có những chúng sinh thân hình dài hàng trăm dojana, có những chúng sinh thân hình dài hai trăm dojana, có những chúng sinh thân hình dài ba trăm dojana, có những chúng sinh thân hình dài bốn trăm dojana, có những chúng sinh thân hình dài năm trăm dojana.
Yampi, bhante, mahāsamuddo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso; tatrime bhūtā – timi timiṅgalo timirapiṅgalo asurā nāgā gandhabbā; santi mahāsamudde yojanasatikāpi attabhāvā…pe… dviyojana… tiyojana… catuyojana… pañcayojanasatikāpi attabhāvā; ayaṃ, bhante, mahāsamudde aṭṭhamo acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.
Venerable Sir, that the great ocean is the abode of mighty beings; therein are these beings: timi, timingala, timirapingala, asuras, nāgas, and gandhabbas; in the great ocean there are bodies a hundred yojanas long… bodies two hundred… three hundred… four hundred… bodies five hundred yojanas long; this, Venerable Sir, is the eighth wonderful and amazing quality in the great ocean, seeing which again and again the asuras delight in the great ocean.
Bạch Thế Tôn, đại dương là nơi trú ngụ của những chúng sinh khổng lồ; ở đó có những chúng sinh này: cá Timi, cá Timiṅgala, cá Timirapiṅgala, các A-tu-la, các Nāga, các Gandhabba; trong đại dương có những chúng sinh thân hình dài hàng trăm dojana… cho đến… hai trăm dojana… ba trăm dojana… bốn trăm dojana… năm trăm dojana; bạch Thế Tôn, đây là điều kỳ diệu và phi thường thứ tám trong đại dương, mà khi thấy điều này, các A-tu-la hoan hỷ trong đại dương.
Ime kho, bhante, mahāsamudde aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā, ye disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramantīti.
These, Venerable Sir, are the eight wonderful and amazing qualities in the great ocean, seeing which again and again the asuras delight in the great ocean.”
Bạch Thế Tôn, đây là tám điều kỳ diệu và phi thường trong đại dương, mà khi thấy điều này, các A-tu-la hoan hỷ trong đại dương.”
‘‘Api pana, bhante, bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramantī’’ti?
“But, Venerable Sir, do bhikkhus delight in this Dhamma and Discipline?”
“Nhưng bạch Thế Tôn, các Tỳ-kheo có hoan hỷ trong Pháp và Luật này không?”
‘‘Abhiramanti, pahārāda, bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye’’ti.
“Bhikkhus delight in this Dhamma and Discipline, Pahārāda.”
“Này Pahārāda, các Tỳ-kheo có hoan hỷ trong Pháp và Luật này.”
‘‘Kati pana, bhante, imasmiṃ dhammavinaye acchariyā abbhutā dhammā, ye disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramantī’’ti?
“How many, Venerable Sir, are the wonderful and amazing qualities in this Dhamma and Discipline, seeing which again and again bhikkhus delight in this Dhamma and Discipline?”
“Bạch Thế Tôn, có bao nhiêu điều kỳ diệu và phi thường trong Pháp và Luật này, mà khi thấy điều này, các Tỳ-kheo hoan hỷ trong Pháp và Luật này?”
‘‘Aṭṭha, pahārāda, imasmiṃ dhammavinaye acchariyā abbhutā dhammā, ye disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti.
“There are eight, Pahārāda, wonderful and amazing qualities in this Dhamma and Discipline, seeing which again and again bhikkhus delight in this Dhamma and Discipline.
“Này Pahārāda, có tám điều kỳ diệu và phi thường trong Pháp và Luật này, mà khi thấy điều này, các Tỳ-kheo hoan hỷ trong Pháp và Luật này.
Katame aṭṭha?
Which eight?
Tám điều nào?
Seyyathāpi, pahārāda, mahāsamuddo anupubbaninno anupubbapoṇo anupubbapabbhāro, na āyatakeneva papāto; evamevaṃ kho, pahārāda, imasmiṃ dhammavinaye anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā, na āyatakeneva aññāpaṭivedho.
“Just as, Pahārāda, the great ocean has a gradual slope, a gradual inclination, a gradual declivity, and not a sudden drop; even so, Pahārāda, in this Dhamma-Vinaya there is a gradual training, a gradual practice, a gradual path, and not a sudden penetration of knowledge.
Này Pahārāda, ví như đại dương có độ sâu dần, độ dốc dần, độ nghiêng dần, không phải là một vực thẳm đột ngột; cũng vậy, này Pahārāda, trong Pháp và Luật này có sự học tập dần dần, sự thực hành dần dần, con đường dần dần, không phải là sự chứng ngộ thắng trí đột ngột.
Yampi, pahārāda, imasmiṃ dhammavinaye anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā, na āyatakeneva aññāpaṭivedho.
That, Pahārāda, in this Dhamma-Vinaya there is a gradual training, a gradual practice, a gradual path, and not a sudden penetration of knowledge—
Này Pahārāda, điều mà trong Pháp và Luật này có sự học tập dần dần, sự thực hành dần dần, con đường dần dần, không phải là sự chứng ngộ thắng trí đột ngột.
Ayaṃ, pahārāda, imasmiṃ dhammavinaye paṭhamo acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti.
this, Pahārāda, is the first wonderful, astounding quality in this Dhamma-Vinaya, which bhikkhus, seeing again and again, delight in.
Này Pahārāda, đây là điều kỳ diệu và phi thường thứ nhất trong Pháp và Luật này, mà khi thấy điều này, các Tỳ-kheo hoan hỷ trong Pháp và Luật này.
‘‘Seyyathāpi, pahārāda, mahāsamuddo ṭhitadhammo velaṃ nātivattati; evamevaṃ kho, pahārāda, yaṃ mayā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ taṃ mama sāvakā jīvitahetupi nātikkamanti.
“Just as, Pahārāda, the great ocean remains within its bounds and does not overflow its shore; even so, Pahārāda, any training rule that I have laid down for my disciples, my disciples do not transgress it even for the sake of life.
“Này Pahārāda, ví như đại dương giữ vững giới hạn của mình, không vượt quá bờ; cũng vậy, này Pahārāda, điều giới luật mà Ta đã chế định cho các đệ tử của Ta, các đệ tử của Ta không vi phạm, ngay cả vì mạng sống.
Yampi, pahārāda, mayā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ taṃ mama sāvakā jīvitahetupi nātikkamanti.
That, Pahārāda, any training rule that I have laid down for my disciples, my disciples do not transgress it even for the sake of life—
Này Pahārāda, điều mà giới luật Ta đã chế định cho các đệ tử của Ta, các đệ tử của Ta không vi phạm, ngay cả vì mạng sống.
Ayaṃ, pahārāda, imasmiṃ dhammavinaye dutiyo acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti.
this, Pahārāda, is the second wonderful, astounding quality in this Dhamma-Vinaya, which bhikkhus, seeing again and again, delight in.
Này Pahārāda, đây là điều kỳ diệu và phi thường thứ hai trong Pháp và Luật này, mà khi thấy điều này, các Tỳ-kheo hoan hỷ trong Pháp và Luật này.
‘‘Seyyathāpi, pahārāda, mahāsamuddo na matena kuṇapena saṃvasati.
“Just as, Pahārāda, the great ocean does not associate with a dead corpse.
“Này Pahārāda, ví như đại dương không dung chứa xác chết.
Yaṃ hoti mahāsamudde mataṃ kuṇapaṃ, taṃ khippameva tīraṃ vāheti thalaṃ ussāreti; evamevaṃ kho, pahārāda, yo so puggalo dussīlo pāpadhammo asucisaṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacāripaṭiñño antopūti avassuto kasambujāto, na tena saṅgho saṃvasati; khippameva naṃ sannipatitvā ukkhipati.
Any dead corpse in the great ocean, it quickly washes ashore, casting it onto the land; even so, Pahārāda, that person who is immoral, of evil nature, of impure and suspicious conduct, with hidden deeds, not a recluse but claiming to be a recluse, not a celibate but claiming to be a celibate, inwardly rotten, oozing, a heap of refuse—the Saṅgha does not associate with him; it quickly convenes and expels him.
Bất cứ xác chết nào có trong đại dương, nó sẽ nhanh chóng đẩy vào bờ hoặc tống lên đất liền; cũng vậy, này Pahārāda, người nào có giới hạnh xấu xa, ác pháp, hành vi ô uế đáng nghi ngờ, hành động che giấu, không phải Sa-môn nhưng tự xưng là Sa-môn, không phải Phạm hạnh nhưng tự xưng là Phạm hạnh, bên trong thối nát, đầy rẫy ô nhiễm, như một đống rác rưởi, Tăng đoàn không dung chứa người đó; Tăng đoàn sẽ nhanh chóng tập hợp lại và khai trừ người đó.
‘‘Kiñcāpi so hoti majjhe bhikkhusaṅghassa sannisinno, atha kho so ārakāva saṅghamhā saṅgho ca tena.
Even if he is seated in the midst of the community of bhikkhus, he is far from the Saṅgha, and the Saṅgha from him.
“Mặc dù người đó có thể ngồi giữa Tăng đoàn, nhưng người đó vẫn xa lìa Tăng đoàn, và Tăng đoàn cũng xa lìa người đó.
Yampi, pahārāda, yo so puggalo dussīlo pāpadhammo asucisaṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacāripaṭiñño antopūti avassuto kasambujāto, na tena saṅgho saṃvasati; khippameva naṃ sannipatitvā ukkhipati; kiñcāpi so hoti majjhe bhikkhusaṅghassa sannisinno, atha kho so ārakāva saṅghamhā saṅgho ca tena.
That, Pahārāda, that person who is immoral, of evil nature, of impure and suspicious conduct, with hidden deeds, not a recluse but claiming to be a recluse, not a celibate but claiming to be a celibate, inwardly rotten, oozing, a heap of refuse—the Saṅgha does not associate with him; it quickly convenes and expels him; even if he is seated in the midst of the community of bhikkhus, he is far from the Saṅgha, and the Saṅgha from him—
Này Pahārāda, điều mà người nào có giới hạnh xấu xa, ác pháp, hành vi ô uế đáng nghi ngờ, hành động che giấu, không phải Sa-môn nhưng tự xưng là Sa-môn, không phải Phạm hạnh nhưng tự xưng là Phạm hạnh, bên trong thối nát, đầy rẫy ô nhiễm, như một đống rác rưởi, Tăng đoàn không dung chứa người đó; Tăng đoàn sẽ nhanh chóng tập hợp lại và khai trừ người đó; mặc dù người đó có thể ngồi giữa Tăng đoàn, nhưng người đó vẫn xa lìa Tăng đoàn, và Tăng đoàn cũng xa lìa người đó.
Ayaṃ, pahārāda, imasmiṃ dhammavinaye tatiyo acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti.
this, Pahārāda, is the third wonderful, astounding quality in this Dhamma-Vinaya, which bhikkhus, seeing again and again, delight in.
Này Pahārāda, đây là điều kỳ diệu và phi thường thứ ba trong Pháp và Luật này, mà khi thấy điều này, các Tỳ-kheo hoan hỷ trong Pháp và Luật này.
‘‘Seyyathāpi, pahārāda, yā kāci mahānadiyo, seyyathidaṃ – gaṅgā yamunā aciravatī sarabhū mahī, tā mahāsamuddaṃ patvā jahanti purimāni nāmagottāni, ‘mahāsamuddo’ tveva saṅkhaṃ gacchanti; evamevaṃ kho, pahārāda, cattārome vaṇṇā – khattiyā, brāhmaṇā, vessā, suddā, te tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā jahanti purimāni nāmagottāni, ‘samaṇā sakyaputtiyā’ tveva* saṅkhaṃ gacchanti.
“Just as, Pahārāda, whatever great rivers there are—namely, the Gaṅgā, Yamunā, Aciravatī, Sarabhū, Mahī—when they reach the great ocean, they abandon their former names and clans, and are reckoned simply as ‘the great ocean’; even so, Pahārāda, these four castes—khattiyas, brāhmaṇas, vessas, suddas—when they go forth from home into homelessness in the Dhamma-Vinaya proclaimed by the Tathāgata, they abandon their former names and clans, and are reckoned simply as ‘recluses, sons of the Sakyan’.
“Này Pahārāda, ví như bất cứ con sông lớn nào, như sông Gaṅgā, Yamunā, Aciravatī, Sarabhū, Mahī, khi chảy vào đại dương, chúng từ bỏ tên và dòng họ trước đây của mình, và chỉ được gọi là ‘đại dương’; cũng vậy, này Pahārāda, bốn giai cấp này – Sát-đế-lỵ, Bà-la-môn, Phệ-xá, Thủ-đà – khi xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình trong Pháp và Luật do Đức Như Lai thuyết giảng, họ từ bỏ tên và dòng họ trước đây của mình, và chỉ được gọi là ‘các Sa-môn Thích tử’.
Yampi, pahārāda, cattārome vaṇṇā – khattiyā, brāhmaṇā, vessā, suddā, te tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā jahanti purimāni nāmagottāni, ‘samaṇā sakyaputtiyā’ tveva saṅkhaṃ gacchanti.
That, Pahārāda, these four castes—khattiyas, brāhmaṇas, vessas, suddas—when they go forth from home into homelessness in the Dhamma-Vinaya proclaimed by the Tathāgata, they abandon their former names and clans, and are reckoned simply as ‘recluses, sons of the Sakyan’—
Này Pahārāda, điều mà bốn giai cấp này – Sát-đế-lỵ, Bà-la-môn, Phệ-xá, Thủ-đà – khi xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình trong Pháp và Luật do Đức Như Lai thuyết giảng, họ từ bỏ tên và dòng họ trước đây của mình, và chỉ được gọi là ‘các Sa-môn Thích tử’.
Ayaṃ, pahārāda, imasmiṃ dhammavinaye catuttho acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti.
this, Pahārāda, is the fourth wonderful, astounding quality in this Dhamma-Vinaya, which bhikkhus, seeing again and again, delight in.
Này Pahārāda, đây là điều kỳ diệu và phi thường thứ tư trong Pháp và Luật này, mà khi thấy điều này, các Tỳ-kheo hoan hỷ trong Pháp và Luật này.
‘‘Seyyathāpi, pahārāda, yā ca loke savantiyo mahāsamuddaṃ appenti yā ca antalikkhā dhārā papatanti, na tena mahāsamuddassa ūnattaṃ vā pūrattaṃ vā paññāyati; evamevaṃ kho, pahārāda, bahū cepi bhikkhū anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyanti, na tena nibbānadhātuyā ūnattaṃ vā pūrattaṃ vā paññāyati.
“Just as, Pahārāda, whatever rivers flow into the great ocean, and whatever rain showers fall from the sky, by that the great ocean is not perceived as either lacking or overflowing; even so, Pahārāda, even if many bhikkhus attain final Nibbāna with the element of Nibbāna without remainder, by that the element of Nibbāna is not perceived as either lacking or overflowing.
“Này Pahārāda, ví như bất cứ con sông nào trên thế gian chảy vào đại dương, và bất cứ dòng nước nào từ trên trời rơi xuống, đại dương không hề giảm đi hay đầy thêm; cũng vậy, này Pahārāda, dù cho nhiều Tỳ-kheo có nhập Niết-bàn với vô dư y Niết-bàn giới, Niết-bàn giới cũng không hề giảm đi hay đầy thêm.
Yampi, pahārāda, bahū cepi bhikkhū anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyanti, na tena nibbānadhātuyā ūnattaṃ vā pūrattaṃ vā paññāyati.
Furthermore, Pahārāda, even if many bhikkhus attain parinibbāna in the Nibbāna-element without any remainder of clinging, the Nibbāna-element does not appear to be diminished or replenished on account of that.
Này Pahārāda, điều mà dù cho nhiều Tỳ-kheo có nhập Niết-bàn với vô dư y Niết-bàn giới, Niết-bàn giới cũng không hề giảm đi hay đầy thêm.
Ayaṃ, pahārāda, imasmiṃ dhammavinaye pañcamo acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti.
This, Pahārāda, is the fifth wonderful and amazing quality in this Dhamma-Vinaya, which bhikkhus, seeing again and again, delight in this Dhamma-Vinaya.
Này Pahārāda, đây là điều kỳ diệu và phi thường thứ năm trong Pháp và Luật này, mà khi thấy điều này, các Tỳ-kheo hoan hỷ trong Pháp và Luật này.
‘‘Seyyathāpi, pahārāda, mahāsamuddo ekaraso loṇaraso; evamevaṃ kho, pahārāda, ayaṃ dhammavinayo ekaraso, vimuttiraso.
“Just as, Pahārāda, the great ocean has a single taste, the taste of salt; even so, Pahārāda, this Dhamma-Vinaya has a single taste, the taste of liberation (vimuttirasa).
“Này Pahārāda, ví như đại dương có một vị duy nhất, đó là vị mặn; cũng vậy, này Pahārāda, Pháp và Luật này có một vị duy nhất, đó là vị giải thoát (vimuttirasa).
Yampi pahārāda, ayaṃ dhammavinayo ekaraso, vimuttiraso; ayaṃ, pahārāda, imasmiṃ dhammavinaye chaṭṭho acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti.
Furthermore, Pahārāda, that this Dhamma-Vinaya has a single taste, the taste of liberation; this, Pahārāda, is the sixth wonderful and amazing quality in this Dhamma-Vinaya, which bhikkhus, seeing again and again, delight in this Dhamma-Vinaya.
Này Pahārāda, điều mà Pháp và Luật này có một vị duy nhất, đó là vị giải thoát; này Pahārāda, đây là điều kỳ diệu và phi thường thứ sáu trong Pháp và Luật này, mà khi thấy điều này, các Tỳ-kheo hoan hỷ trong Pháp và Luật này.
‘‘Seyyathāpi, pahārāda, mahāsamuddo bahuratano anekaratano; tatrimāni ratanāni, seyyathidaṃ – muttā maṇi veḷuriyo saṅkho silā pavāḷaṃ rajataṃ jātarūpaṃ lohitako masāragallaṃ; evamevaṃ kho, pahārāda, ayaṃ dhammavinayo bahuratano anekaratano.
“Just as, Pahārāda, the great ocean has many jewels and countless jewels; therein are these jewels: pearls, gems, lapis lazuli, conch shells, stones, coral, silver, gold, ruby, and cat’s eye; even so, Pahārāda, this Dhamma-Vinaya has many jewels and countless jewels.
“Này Pahārāda, ví như đại dương có nhiều loại châu báu, vô số châu báu; ở đó có những châu báu này: ngọc trai, ngọc maṇi, ngọc bích (veḷuriya), xà cừ, thạch anh, san hô, bạc, vàng, hồng ngọc (lohitaka), mã não (masāragalla); cũng vậy, này Pahārāda, Pháp và Luật này có nhiều loại châu báu, vô số châu báu.
Tatrimāni ratanāni, seyyathidaṃ – cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.
Therein are these jewels: the four foundations of mindfulness (satipaṭṭhānā), the four right exertions (sammappadhānā), the four bases of psychic power (iddhipādā), the five faculties (indriyāni), the five powers (balāni), the seven factors of enlightenment (bojjhaṅgā), and the Noble Eightfold Path (ariyo aṭṭhaṅgiko maggo).
Ở đó có những châu báu này: bốn niệm xứ (satipaṭṭhāna), bốn chánh cần (sammappadhāna), bốn thần túc (iddhipāda), năm căn (indriya), năm lực (bala), bảy giác chi (bojjhaṅga), Bát chánh đạo (ariyo aṭṭhaṅgiko maggo).
Yampi, pahārāda, ayaṃ dhammavinayo bahuratano anekaratano; tatrimāni ratanāni, seyyathidaṃ – cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo; ayaṃ, pahārāda, imasmiṃ dhammavinaye sattamo acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti.
Furthermore, Pahārāda, that this Dhamma-Vinaya has many jewels and countless jewels; therein are these jewels: the four foundations of mindfulness, the four right exertions, the four bases of psychic power, the five faculties, the five powers, the seven factors of enlightenment, and the Noble Eightfold Path; this, Pahārāda, is the seventh wonderful and amazing quality in this Dhamma-Vinaya, which bhikkhus, seeing again and again, delight in this Dhamma-Vinaya.
Này Paharāda, Giáo pháp và Giới luật này có nhiều châu báu, vô số châu báu; trong đó, những châu báu này là: bốn pháp Quán niệm xứ (Tứ Niệm Xứ), bốn pháp Chánh cần (Tứ Chánh Cần), bốn pháp Như ý túc (Tứ Thần Túc), năm căn (Ngũ căn), năm lực (Ngũ lực), bảy chi phần Giác ngộ (Thất Bồ Đề Phần), và Bát Chánh Đạo cao thượng; này Paharāda, đây là pháp kỳ diệu và phi thường thứ bảy trong Giáo pháp và Giới luật này, mà khi thấy được điều này, các tỳ khưu hoan hỷ trong Giáo pháp và Giới luật này.
‘‘Seyyathāpi, pahārāda, mahāsamuddo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso; tatrime bhūtā – timi timiṅgalo timirapiṅgalo asurā nāgā gandhabbā; santi mahāsamudde yojanasatikāpi attabhāvā, dviyojanasatikāpi attabhāvā, tiyojanasatikāpi attabhāvā, catuyojanasatikāpi attabhāvā, pañcayojanasatikāpi attabhāvā; evamevaṃ kho, pahārāda, ayaṃ dhammavinayo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso; tatrime bhūtā – sotāpanno sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno, sakadāgāmī sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno, anāgāmī anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno, arahā arahattāya paṭipanno.
“Just as, Pahārāda, the great ocean is the abode of mighty beings; therein are these beings: timi, timingala, timirapingala, asuras, nāgas, gandhabbas; there are in the great ocean beings a hundred leagues in size, beings two hundred leagues in size, beings three hundred leagues in size, beings four hundred leagues in size, beings five hundred leagues in size; even so, Pahārāda, this Dhamma-Vinaya is the abode of mighty beings; therein are these beings: the stream-enterer (sotāpanna), one practicing for the realization of the fruit of stream-entry (sotāpattiphala), the once-returner (sakadāgāmī), one practicing for the realization of the fruit of once-returning (sakadāgāmiphala), the non-returner (anāgāmī), one practicing for the realization of the fruit of non-returning (anāgāmiphala), the Arahant (arahā), one practicing for Arahantship (arahatta).
“Này Paharāda, ví như đại dương là nơi trú ngụ của những sinh vật vĩ đại; trong đó có những sinh vật này: cá timi, cá timingala, cá timirapingala, các loài asura, các loài nāga, các loài gandhabba; trong đại dương có những sinh vật thân hình dài một trăm dojana, có những sinh vật thân hình dài hai trăm dojana, có những sinh vật thân hình dài ba trăm dojana, có những sinh vật thân hình dài bốn trăm dojana, có những sinh vật thân hình dài năm trăm dojana; cũng vậy, này Paharāda, Giáo pháp và Giới luật này là nơi trú ngụ của những bậc vĩ đại; trong đó có những bậc này: bậc Dự lưu (Sotāpanna), bậc đang thực hành để chứng đắc quả Dự lưu (Sotāpattiphala), bậc Nhất lai (Sakadāgāmī), bậc đang thực hành để chứng đắc quả Nhất lai (Sakadāgāmiphala), bậc Bất hoàn (Anāgāmī), bậc đang thực hành để chứng đắc quả Bất hoàn (Anāgāmiphala), bậc A-la-hán (Arahā), bậc đang thực hành để chứng đắc quả A-la-hán (Arahatta).
Yampi, pahārāda, ayaṃ dhammavinayo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso; tatrime bhūtā – sotāpanno sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno, sakadāgāmī sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno, anāgāmī anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno, arahā arahattāya paṭipanno; ayaṃ, pahārāda, imasmiṃ dhammavinaye aṭṭhamo acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti.
Furthermore, Pahārāda, that this Dhamma-Vinaya is the abode of mighty beings; therein are these beings: the stream-enterer, one practicing for the realization of the fruit of stream-entry, the once-returner, one practicing for the realization of the fruit of once-returning, the non-returner, one practicing for the realization of the fruit of non-returning, the Arahant, one practicing for Arahantship; this, Pahārāda, is the eighth wonderful and amazing quality in this Dhamma-Vinaya, which bhikkhus, seeing again and again, delight in this Dhamma-Vinaya.
Này Paharāda, Giáo pháp và Giới luật này là nơi trú ngụ của những bậc vĩ đại; trong đó có những bậc này: bậc Dự lưu, bậc đang thực hành để chứng đắc quả Dự lưu, bậc Nhất lai, bậc đang thực hành để chứng đắc quả Nhất lai, bậc Bất hoàn, bậc đang thực hành để chứng đắc quả Bất hoàn, bậc A-la-hán, bậc đang thực hành để chứng đắc quả A-la-hán; này Paharāda, đây là pháp kỳ diệu và phi thường thứ tám trong Giáo pháp và Giới luật này, mà khi thấy được điều này, các tỳ khưu hoan hỷ trong Giáo pháp và Giới luật này.
Ime kho, pahārāda, imasmiṃ dhammavinaye aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā, ye disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramantī’’ti.
These, Pahārāda, are the eight wonderful and amazing qualities in this Dhamma-Vinaya, which bhikkhus, seeing again and again, delight in this Dhamma-Vinaya.”
Này Paharāda, đây là tám pháp kỳ diệu và phi thường trong Giáo pháp và Giới luật này, mà khi thấy được chúng, các tỳ khưu hoan hỷ trong Giáo pháp và Giới luật này.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ chín.
20.* Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde.
20. At one time the Bhagavā was dwelling in Sāvatthī, in the Pubbārāma, at Migāramātupāsāda.
20. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Xá-vệ (Sāvatthī), ở Đông Viên (Pubbārāma), trong Lâu đài của mẹ Migāra (Migāramātupāsāda).
Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe bhikkhusaṅghaparivuto nisinno hoti.
Now at that time, on that Uposatha day, the Bhagavā was seated surrounded by the Saṅgha of bhikkhus.
Vào lúc ấy, Đức Thế Tôn đang ngồi giữa tăng chúng tỳ khưu vào ngày Uposatha đó.
Atha kho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā, nikkhante paṭhame yāme, uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantā, bhante, ratti, nikkhanto paṭhamo yāmo, ciranisinno bhikkhusaṅgho.
Then, when the night was far advanced, when the first watch had passed, Venerable Ānanda rose from his seat, arranged his upper robe over one shoulder, and, having saluted the Bhagavā with joined palms, said to the Bhagavā: “The night, Bhante, is far advanced, the first watch has passed, the Saṅgha of bhikkhus has been seated for a long time.
Rồi Tôn giả Ānanda, khi đêm đã khuya, canh đầu đã qua, liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi, vắt y vai trái, chắp tay hướng về Đức Thế Tôn mà bạch rằng: “Bạch Thế Tôn, đêm đã khuya, canh đầu đã qua, tăng chúng tỳ khưu đã ngồi lâu rồi.
Uddisatu, bhante, bhagavā bhikkhūnaṃ pātimokkha’’nti.
Let the Bhagavā, Bhante, recite the Pātimokkha to the bhikkhus.”
Bạch Thế Tôn, xin Đức Thế Tôn đọc Pātimokkha cho các tỳ khưu.”
Evaṃ vutte bhagavā tuṇhī ahosi.
When this was said, the Bhagavā remained silent.
Khi được bạch như vậy, Đức Thế Tôn im lặng.
Dutiyampi kho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā, nikkhante majjhime yāme, uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantā, bhante, ratti, nikkhanto majjhimo yāmo, ciranisinno bhikkhusaṅgho.
For a second time, Venerable Ānanda, when the night was far advanced, when the middle watch had passed, having risen from his seat, having arranged his upper robe over one shoulder, having saluted the Blessed One with clasped hands, said this to the Blessed One: "Bhante, the night is far advanced, the middle watch has passed, the community of bhikkhus has been seated for a long time."
Lần thứ hai, Tôn giả Ānanda, khi đêm đã khuya, canh giữa đã qua, liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi, vắt y vai trái, chắp tay hướng về Đức Thế Tôn mà bạch rằng: “Bạch Thế Tôn, đêm đã khuya, canh giữa đã qua, tăng chúng tỳ khưu đã ngồi lâu rồi.
Uddisatu, bhante, bhagavā bhikkhūnaṃ pātimokkha’’nti.
"Bhante, let the Blessed One recite the Pātimokkha to the bhikkhus."
Bạch Thế Tôn, xin Đức Thế Tôn đọc Pātimokkha cho các tỳ khưu.”
Dutiyampi kho bhagavā tuṇhī ahosi.
For a second time, the Blessed One remained silent.
Lần thứ hai, Đức Thế Tôn cũng im lặng.
Tatiyampi kho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā, nikkhante pacchime yāme, uddhaste aruṇe, nandimukhiyā rattiyā uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantā, bhante, ratti, nikkhanto pacchimo yāmo, uddhastaṃ aruṇaṃ, nandimukhī ratti; ciranisinno bhikkhusaṅgho.
For a third time, Venerable Ānanda, when the night was far advanced, when the last watch had passed, when the dawn had risen, when the night was pleasant-faced, having risen from his seat, having arranged his upper robe over one shoulder, having saluted the Blessed One with clasped hands, said this to the Blessed One: "Bhante, the night is far advanced, the last watch has passed, the dawn has risen, the night is pleasant-faced; the community of bhikkhus has been seated for a long time."
Lần thứ ba, Tôn giả Ānanda, khi đêm đã khuya, canh cuối đã qua, hừng đông đã lên, đêm đã có vẻ mặt hoan hỷ, liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi, vắt y vai trái, chắp tay hướng về Đức Thế Tôn mà bạch rằng: “Bạch Thế Tôn, đêm đã khuya, canh cuối đã qua, hừng đông đã lên, đêm đã có vẻ mặt hoan hỷ; tăng chúng tỳ khưu đã ngồi lâu rồi.
Uddisatu, bhante, bhagavā bhikkhūnaṃ pātimokkha’’nti.
"Bhante, let the Blessed One recite the Pātimokkha to the bhikkhus."
Bạch Thế Tôn, xin Đức Thế Tôn đọc Pātimokkha cho các tỳ khưu.”
‘‘Aparisuddhā, ānanda, parisā’’ti.
"The assembly, Ānanda, is not pure."
“Này Ānanda, hội chúng chưa thanh tịnh.”
Atha kho āyasmato mahāmoggallānassa etadahosi – ‘‘kaṃ nu kho bhagavā puggalaṃ sandhāya evamāha – ‘aparisuddhā, ānanda, parisā’’’ti?
Then it occurred to Venerable Mahāmoggallāna: "Whom indeed does the Blessed One refer to when he says: 'The assembly, Ānanda, is not pure'?"
Rồi Tôn giả Mahāmoggallāna khởi lên ý nghĩ: “Đức Thế Tôn nói ‘Này Ānanda, hội chúng chưa thanh tịnh’ là nhắm đến người nào vậy?”
Atha kho āyasmā mahāmoggallāno sabbāvantaṃ bhikkhusaṅghaṃ cetasā ceto paricca manasākāsi.
Then Venerable Mahāmoggallāna encompassed the entire community of bhikkhus with his mind, pervading their minds.
Rồi Tôn giả Mahāmoggallāna dùng tâm tư bao trùm toàn thể tăng chúng tỳ khưu.
Addasā kho āyasmā mahāmoggallāno taṃ puggalaṃ dussīlaṃ pāpadhammaṃ asuciṃ saṅkassarasamācāraṃ paṭicchannakammantaṃ assamaṇaṃ samaṇapaṭiññaṃ abrahmacāriṃ brahmacāripaṭiññaṃ antopūtiṃ avassutaṃ kasambujātaṃ majjhe bhikkhusaṅghassa nisinnaṃ; disvāna uṭṭhāyāsanā yena so puggalo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā taṃ puggalaṃ etadavoca – ‘‘uṭṭhehāvuso, diṭṭhosi bhagavatā.
Venerable Mahāmoggallāna saw that person, who was immoral, of evil nature, impure, of doubtful conduct, with hidden deeds, no ascetic but claiming to be an ascetic, no brahmacārī but claiming to be a brahmacārī, inwardly rotten, corrupt, a mass of refuse, sitting in the midst of the community of bhikkhus; having seen him, he rose from his seat, approached that person, and having approached, said this to that person: "Rise, friend, you have been seen by the Blessed One.
Tôn giả Mahāmoggallāna thấy một người ấy có giới hạnh xấu, pháp ác, không thanh tịnh, hành vi đáng ngờ, việc làm che giấu, không phải Sa-môn mà nhận là Sa-môn, không phải Phạm hạnh mà nhận là Phạm hạnh, bên trong thối nát, đầy ô nhiễm, như rác rưởi, đang ngồi giữa tăng chúng tỳ khưu; thấy vậy, Tôn giả đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đi đến chỗ người ấy; sau khi đến, Tôn giả nói với người ấy rằng: “Này hiền giả, hãy đứng dậy, Đức Thế Tôn đã thấy ông rồi.
Natthi te bhikkhūhi saddhiṃ saṃvāso’’ti.
There is no communion for you with the bhikkhus."
Ông không có sự chung sống với các tỳ khưu.”
Evaṃ vutte so puggalo tuṇhī ahosi.
When this was said, that person remained silent.
Khi được nói như vậy, người ấy im lặng.
Dutiyampi kho āyasmā mahāmoggallāno taṃ puggalaṃ etadavoca – ‘‘uṭṭhehāvuso, diṭṭhosi bhagavatā.
For a second time, Venerable Mahāmoggallāna said to that person: "Rise, friend, you have been seen by the Blessed One.
Lần thứ hai, Tôn giả Mahāmoggallāna nói với người ấy rằng: “Này hiền giả, hãy đứng dậy, Đức Thế Tôn đã thấy ông rồi.
Natthi te bhikkhūhi saddhiṃ saṃvāso’’ti.
There is no communion for you with the bhikkhus."
Ông không có sự chung sống với các tỳ khưu.”
Dutiyampi kho so puggalo tuṇhī ahosi.
For a second time, that person remained silent.
Lần thứ hai, người ấy cũng im lặng.
Tatiyampi kho āyasmā mahāmoggallāno taṃ puggalaṃ etadavoca – ‘‘uṭṭhehāvuso, diṭṭhosi bhagavatā.
For a third time, Venerable Mahāmoggallāna said to that person: "Rise, friend, you have been seen by the Blessed One.
Lần thứ ba, Tôn giả Mahāmoggallāna nói với người ấy rằng: “Này hiền giả, hãy đứng dậy, Đức Thế Tôn đã thấy ông rồi.
Natthi te bhikkhūhi saddhiṃ saṃvāso’’ti.
There is no communion for you with the bhikkhus."
Ông không có sự chung sống với các tỳ khưu.”
Tatiyampi kho so puggalo tuṇhī ahosi.
For a third time, that person remained silent.
Lần thứ ba, người ấy cũng im lặng.
Atha kho āyasmā mahāmoggallāno taṃ puggalaṃ bāhāyaṃ gahetvā bahidvārakoṭṭhakā nikkhāmetvā sūcighaṭikaṃ datvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘nikkhāmito so, bhante, puggalo mayā.
Then Venerable Mahāmoggallāna, taking that person by the arm, led him out through the outer gatehouse, fastened the bolt, and then approached the Blessed One; having approached, he said this to the Blessed One: "Bhante, that person has been expelled by me.
Rồi Tôn giả Mahāmoggallāna nắm cánh tay người ấy, kéo ra ngoài cổng, cài chốt cửa lại, rồi đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, Tôn giả bạch với Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, con đã đuổi người ấy ra ngoài rồi.
Parisuddhā parisā.
The assembly is pure.
Hội chúng đã thanh tịnh.
Uddisatu, bhante, bhagavā bhikkhūnaṃ pātimokkha’’nti.
Bhante, let the Blessed One recite the Pātimokkha to the bhikkhus."
Bạch Thế Tôn, xin Đức Thế Tôn đọc Pātimokkha cho các tỳ khưu.”
‘‘Acchariyaṃ, moggallāna, abbhutaṃ, moggallāna!
"It is wonderful, Moggallāna! It is amazing, Moggallāna!
“Thật kỳ diệu thay, Moggallāna, thật phi thường thay, Moggallāna!
Yāva bāhā gahaṇāpi nāma so moghapuriso āgamissatī’’ti!
That wretched man would wait until he had to be taken by the arm!"
Người đàn ông vô dụng ấy lại chờ cho đến khi bị nắm tay kéo ra mới chịu đi!”
Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘tumheva dāni, bhikkhave, uposathaṃ kareyyātha, pātimokkhaṃ uddiseyyātha.
Then the Blessed One addressed the bhikkhus: "Now, bhikkhus, you yourselves should observe the Uposatha, you should recite the Pātimokkha.
Rồi Đức Thế Tôn gọi các tỳ khưu và nói: “Này các tỳ khưu, bây giờ chính các con hãy làm lễ Uposatha, hãy đọc Pātimokkha.
Na dānāhaṃ, bhikkhave, ajjatagge uposathaṃ karissāmi, pātimokkhaṃ uddisissāmi.
From today onwards, bhikkhus, I shall not observe the Uposatha, I shall not recite the Pātimokkha.
Này các tỳ khưu, từ nay trở đi, Ta sẽ không làm lễ Uposatha, không đọc Pātimokkha nữa.
Aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso yaṃ tathāgato aparisuddhāya parisāya pātimokkhaṃ uddiseyya’’.
It is impossible, bhikkhus, it is not feasible for a Tathāgata to recite the Pātimokkha in an impure assembly."
Này các tỳ khưu, thật không thể có được, thật không có cơ hội nào để một Như Lai lại đọc Pātimokkha cho một hội chúng chưa thanh tịnh.”
‘‘Aṭṭhime, bhikkhave, mahāsamudde acchariyā abbhutā dhammā, ye disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.
"Bhikkhus, there are these eight wonderful and amazing qualities in the great ocean, which the asuras delight in seeing again and again.
“Này các tỳ khưu, có tám pháp kỳ diệu và phi thường trong đại dương, mà khi thấy được chúng, các loài asura hoan hỷ trong đại dương.
Katame aṭṭha?
Which eight?
Tám điều nào?
Mahāsamuddo, bhikkhave, anupubbaninno anupubbapoṇo anupubbapabbhāro, na āyatakeneva papāto.
The great ocean, bhikkhus, slopes gradually, shelves gradually, inclines gradually, it does not drop off abruptly.
Này các tỳ khưu, đại dương dốc dần, nghiêng dần, thoai thoải dần, không có chỗ nào là vực thẳm đột ngột.
Yampi, bhikkhave, mahāsamuddo anupubbaninno anupubbapoṇo anupubbapabbhāro, na āyatakeneva papāto; ayaṃ, bhikkhave, mahāsamudde paṭhamo acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti…pe… (yathā purime tathā vitthāretabbo).
That the great ocean, bhikkhus, slopes gradually, shelves gradually, inclines gradually, and does not drop off abruptly—this, bhikkhus, is the first wonderful and amazing quality in the great ocean, which the asuras delight in seeing again and again… (to be expanded as before).
Này các tỳ khưu, việc đại dương dốc dần, nghiêng dần, thoai thoải dần, không có chỗ nào là vực thẳm đột ngột; này các tỳ khưu, đây là pháp kỳ diệu và phi thường thứ nhất trong đại dương, mà khi thấy được điều này, các loài asura hoan hỷ trong đại dương… (cũng như trước, hãy nói rộng ra).
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, mahāsamuddo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso.
"Furthermore, bhikkhus, the great ocean is the abode of mighty beings.
“Hơn nữa, này các tỳ khưu, đại dương là nơi trú ngụ của những sinh vật vĩ đại.
Tatrime bhūtā – timi timiṅgalo timirapiṅgalo asurā nāgā gandhabbā.
Therein are these beings: timi, timingala, timirapingala, asuras, nāgas, gandhabbas.
Trong đó có những sinh vật này: cá timi, cá timingala, cá timirapingala, các loài asura, các loài nāga, các loài gandhabba.
Vasanti mahāsamudde yojanasatikāpi attabhāvā…pe… pañcayojanasatikāpi attabhāvā.
In the great ocean dwell beings with bodies a hundred yojanas long... and beings with bodies five hundred yojanas long.
Trong đại dương, có những sinh vật thân hình hàng trăm dojana…pe… thân hình hàng trăm dojana sinh sống.
Yampi, bhikkhave, mahāsamuddo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso; tatrime bhūtā – timi timiṅgalo timirapiṅgalo asurā nāgā gandhabbā; vasanti mahāsamudde yojanasatikāpi attabhāvā…pe… pañcayojanasatikāpi attabhāvā; ayaṃ, bhikkhave, mahāsamudde aṭṭhamo acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.
And furthermore, bhikkhus, the great ocean is the abode of mighty beings; therein are these beings: timi, timingala, timirapingala, asuras, nāgas, gandhabbas; in the great ocean dwell beings with bodies a hundred yojanas long... and beings with bodies five hundred yojanas long; this, bhikkhus, is the eighth wonderful and amazing quality in the great ocean, which, seeing again and again, the asuras delight in the great ocean.
Này các Tỳ-khưu, đại dương là nơi trú ngụ của những sinh vật vĩ đại; ở đó có những sinh vật này: cá timi, cá timingala, cá timirapingala, các asura, các nāga, các gandhabba; trong đại dương, có những sinh vật thân hình hàng trăm dojana…pe… thân hình hàng trăm dojana sinh sống; này các Tỳ-khưu, đây là điều Pháp kỳ diệu và phi thường thứ tám trong đại dương, mà khi thấy điều này, các asura hoan hỷ trong đại dương.
Ime kho, bhikkhave, mahāsamudde aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā, yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.
These, bhikkhus, are the eight wonderful and amazing qualities in the great ocean, which, seeing again and again, the asuras delight in the great ocean.
Này các Tỳ-khưu, đây là tám điều Pháp kỳ diệu và phi thường trong đại dương, mà khi thấy những điều này, các asura hoan hỷ trong đại dương.
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhave, aṭṭha imasmiṃ dhammavinaye acchariyā abbhutā dhammā, ye disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti.
"Even so, bhikkhus, there are eight wonderful and amazing qualities in this Dhamma-Vinaya, which, seeing again and again, the bhikkhus delight in this Dhamma-Vinaya.
"Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, có tám điều Pháp kỳ diệu và phi thường trong Pháp và Luật này, mà khi thấy những điều này, các Tỳ-khưu hoan hỷ trong Pháp và Luật này.
Katame aṭṭha?
Which eight?
Tám điều nào?
Seyyathāpi, bhikkhave, mahāsamuddo anupubbaninno anupubbapoṇo anupubbapabbhāro, na āyatakeneva papāto; evamevaṃ kho, bhikkhave, imasmiṃ dhammavinaye anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā, na āyatakeneva aññāpaṭivedho.
Just as, bhikkhus, the great ocean gradually slopes, gradually inclines, gradually recedes, and does not drop abruptly; even so, bhikkhus, in this Dhamma-Vinaya there is gradual training, gradual practice, gradual progress, and no abrupt penetration of knowledge.
Ví như, này các Tỳ-khưu, đại dương có độ sâu dần dần, độ dốc dần dần, độ nghiêng dần dần, chứ không phải là vực thẳm đột ngột; cũng vậy, này các Tỳ-khưu, trong Pháp và Luật này có sự học tập dần dần, sự thực hành dần dần, con đường dần dần, chứ không phải là sự chứng ngộ tri kiến đột ngột.
Yampi, bhikkhave, imasmiṃ dhammavinaye anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā, na āyatakeneva aññāpaṭivedho; ayaṃ, bhikkhave, imasmiṃ dhammavinaye paṭhamo acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti…pe… seyyathāpi, bhikkhave, mahāsamuddo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso; tatrime bhūtā – timi timiṅgalo timirapiṅgalo asurā nāgā gandhabbā, vasanti mahāsamudde yojanasatikāpi attabhāvā…pe… pañcayojanasatikāpi attabhāvā; evamevaṃ kho, bhikkhave, ayaṃ dhammavinayo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso.
And furthermore, bhikkhus, in this Dhamma-Vinaya there is gradual training, gradual practice, gradual progress, and no abrupt penetration of knowledge; this, bhikkhus, is the first wonderful and amazing quality in this Dhamma-Vinaya, which, seeing again and again, the bhikkhus delight in this Dhamma-Vinaya... Just as, bhikkhus, the great ocean is the abode of mighty beings; therein are these beings: timi, timingala, timirapingala, asuras, nāgas, gandhabbas; in the great ocean dwell beings with bodies a hundred yojanas long... and beings with bodies five hundred yojanas long; even so, bhikkhus, this Dhamma-Vinaya is the abode of mighty beings.
Này các Tỳ-khưu, điều Pháp kỳ diệu và phi thường thứ nhất trong Pháp và Luật này là có sự học tập dần dần, sự thực hành dần dần, con đường dần dần, chứ không phải là sự chứng ngộ tri kiến đột ngột; mà khi thấy điều này, các Tỳ-khưu hoan hỷ trong Pháp và Luật này…pe… ví như, này các Tỳ-khưu, đại dương là nơi trú ngụ của những sinh vật vĩ đại; ở đó có những sinh vật này: cá timi, cá timingala, cá timirapingala, các asura, các nāga, các gandhabba, trong đại dương, có những sinh vật thân hình hàng trăm dojana…pe… thân hình hàng trăm dojana sinh sống; cũng vậy, này các Tỳ-khưu, Pháp và Luật này là nơi trú ngụ của những sinh vật vĩ đại.
Tatrime bhūtā – sotāpanno sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno…pe… arahā arahattāya paṭipanno.
Therein are these beings: a sotāpanna, one practicing for the realization of the fruit of stream-entry... an arahant, one practicing for arahantship.
Ở đó có những sinh vật này: bậc Dự Lưu, người đang thực hành để chứng đạt quả Dự Lưu…pe… bậc A-la-hán, người đang thực hành để chứng đạt quả A-la-hán.
Yampi, bhikkhave, ayaṃ dhammavinayo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso; tatrime bhūtā – sotāpanno sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno…pe… arahā arahattāya paṭipanno; ayaṃ, bhikkhave, imasmiṃ dhammavinaye aṭṭhamo acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti.
And furthermore, bhikkhus, this Dhamma-Vinaya is the abode of mighty beings; therein are these beings: a sotāpanna, one practicing for the realization of the fruit of stream-entry... an arahant, one practicing for arahantship; this, bhikkhus, is the eighth wonderful and amazing quality in this Dhamma-Vinaya, which, seeing again and again, the bhikkhus delight in this Dhamma-Vinaya.
Này các Tỳ-khưu, điều Pháp kỳ diệu và phi thường thứ tám trong Pháp và Luật này là Pháp và Luật này là nơi trú ngụ của những sinh vật vĩ đại; ở đó có những sinh vật này: bậc Dự Lưu, người đang thực hành để chứng đạt quả Dự Lưu…pe… bậc A-la-hán, người đang thực hành để chứng đạt quả A-la-hán; mà khi thấy điều này, các Tỳ-khưu hoan hỷ trong Pháp và Luật này.
Ime kho, bhikkhave, imasmiṃ dhammavinaye aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā, ye disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramantī’’ti.
These, bhikkhus, are the eight wonderful and amazing qualities in this Dhamma-Vinaya, which, seeing again and again, the bhikkhus delight in this Dhamma-Vinaya."
Này các Tỳ-khưu, đây là tám điều Pháp kỳ diệu và phi thường trong Pháp và Luật này, mà khi thấy những điều này, các Tỳ-khưu hoan hỷ trong Pháp và Luật này."
Dasamaṃ.
The Tenth.
Bài thứ mười.