41. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
41. Thus have I heard: At one time the Blessed One was staying in Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú tại Xá-vệ, trong rừng Kỳ-đà, tịnh xá của ông Cấp Cô Độc.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There the Blessed One addressed the bhikkhus, saying: ‘‘Bhikkhus.’’
Tại đấy, Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu:
‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
‘‘Venerable Sir,’’ they replied to the Blessed One.
"Bạch Thế Tôn," các Tỳ-khưu ấy vâng đáp Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One said this:
Thế Tôn nói như sau:
‘‘Aṭṭhaṅgasamannāgato, bhikkhave, uposatho upavuttho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro.
‘‘Monks, the Uposatha observed with eight factors is of great fruit, great benefit, great splendor, and great pervasiveness.
"Này chư Tỳ-khưu, trai giới (uposatha) có tám chi phần khi được thọ trì sẽ có đại quả báo, đại lợi ích, đại rực rỡ, đại lan tỏa.
Kathaṃ upavuttho ca, bhikkhave, aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro?
How, monks, is the Uposatha observed with eight factors of great fruit, great benefit, great splendor, and great pervasiveness?
Và này chư Tỳ-khưu, trai giới có tám chi phần khi được thọ trì sẽ có đại quả báo, đại lợi ích, đại rực rỡ, đại lan tỏa như thế nào?
Idha, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘yāvajīvaṃ arahanto pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭiviratā nihitadaṇḍā nihitasatthā lajjī dayāpannā, sabbapāṇabhūtahitānukampino viharanti.
Here, monks, a noble disciple reflects thus: ‘Throughout their lives, arahants abandon the killing of living beings; they abstain from the killing of living beings; they have laid aside rod and weapon; they are conscientious and compassionate, dwelling with sympathy for all living beings.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, một Thánh đệ tử suy xét như sau: 'Suốt đời, các bậc A-la-hán từ bỏ sát sanh, tránh xa sát sanh, đã đặt gậy xuống, đã đặt vũ khí xuống, có lòng hổ thẹn, có lòng từ bi, sống với lòng thương xót lợi ích cho tất cả chúng sanh.
Ahaṃ pajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno, sabbapāṇabhūtahitānukampī viharāmi.
Today, for this night and this day, I abandon the killing of living beings; I abstain from the killing of living beings; I have laid aside rod and weapon; I am conscientious and compassionate, dwelling with sympathy for all living beings.
Hôm nay, trong đêm này và ngày này, tôi từ bỏ sát sanh, tránh xa sát sanh, đã đặt gậy xuống, đã đặt vũ khí xuống, có lòng hổ thẹn, có lòng từ bi, sống với lòng thương xót lợi ích cho tất cả chúng sanh.
Imināpaṅgena* arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatī’ti.
‘By this factor, I emulate the Arahants, and my Uposatha will be observed.’
Với chi phần này, tôi noi gương các bậc A-la-hán, và trai giới của tôi sẽ được thọ trì.'
Iminā paṭhamena aṅgena samannāgato hoti.
He is endowed with this first factor.
Vị ấy thành tựu chi phần thứ nhất này.
‘‘‘Yāvajīvaṃ arahanto adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭiviratā dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī, athenena sucibhūtena attanā viharanti.
‘As long as they live, Arahants abandon taking what is not given, abstaining from taking what is not given, taking only what is given, expecting only what is given, and they dwell with a pure self, free from theft.
"'Suốt đời, các bậc A-la-hán từ bỏ lấy của không cho, tránh xa lấy của không cho, chỉ lấy những gì được cho, mong đợi những gì được cho, sống với tự ngã trong sạch, không trộm cắp.
Ahaṃ pajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī, athenena sucibhūtena attanā viharāmi.
Today, for this night and this day, I abandon taking what is not given, abstaining from taking what is not given, taking only what is given, expecting only what is given, and I dwell with a pure self, free from theft.
Hôm nay, đêm nay và ngày nay, tôi từ bỏ sự lấy của không cho, từ bỏ việc lấy của không cho, chỉ lấy những gì được cho, chỉ mong đợi những gì được cho, sống với một tự ngã trong sạch, không trộm cắp.
Imināpaṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatī’ti.
By this factor, I emulate the Arahants, and my Uposatha will be observed.’
Với chi phần này, tôi noi gương các bậc A-la-hán, và ngày Uposatha của tôi sẽ được giữ.
Iminā dutiyena aṅgena samannāgato hoti.
He is endowed with this second factor.
Vị ấy thành tựu với chi phần thứ hai này.
‘‘‘Yāvajīvaṃ arahanto abrahmacariyaṃ pahāya brahmacārino ārācārino viratā methunā gāmadhammā.
‘As long as they live, Arahants abandon unchastity, observing chastity, keeping aloof, abstaining from sexual conduct, the village custom.
‘Suốt đời, các bậc A-la-hán từ bỏ phi phạm hạnh, sống phạm hạnh, tránh xa dâm dục, pháp của làng xã.
Ahaṃ pajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ abrahmacariyaṃ pahāya brahmacārī ārācārī* virato methunā gāmadhammā.
Today, for this night and this day, I abandon unchastity, observing chastity, keeping aloof, abstaining from sexual conduct, the village custom.
Hôm nay, đêm nay và ngày nay, tôi từ bỏ phi phạm hạnh, sống phạm hạnh, tránh xa dâm dục, pháp của làng xã.
Imināpaṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatī’ti.
By this factor, I emulate the Arahants, and my Uposatha will be observed.’
Với chi phần này, tôi noi gương các bậc A-la-hán, và ngày Uposatha của tôi sẽ được giữ.’
Iminā tatiyena aṅgena samannāgato hoti.
He is endowed with this third factor.
Vị ấy thành tựu với chi phần thứ ba này.
‘‘‘Yāvajīvaṃ arahanto musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭiviratā saccavādino saccasandhā thetā paccayikā avisaṃvādako lokassa.
‘As long as they live, Arahants abandon false speech, abstaining from false speech, speaking truth, truthful in their words, firm, reliable, not deceiving the world.
‘Suốt đời, các bậc A-la-hán từ bỏ nói dối, từ bỏ việc nói dối, nói lời chân thật, liên kết với chân lý, kiên định, đáng tin cậy, không lừa dối thế gian.
Ahaṃ pajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa.
Today, for this night and this day, I abandon false speech, abstaining from false speech, speaking truth, truthful in my words, firm, reliable, not deceiving the world.
Hôm nay, đêm nay và ngày nay, tôi từ bỏ nói dối, từ bỏ việc nói dối, nói lời chân thật, liên kết với chân lý, kiên định, đáng tin cậy, không lừa dối thế gian.
Imināpaṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatī’ti.
By this factor, I emulate the Arahants, and my Uposatha will be observed.’
Với chi phần này, tôi noi gương các bậc A-la-hán, và ngày Uposatha của tôi sẽ được giữ.’
Iminā catutthena aṅgena samannāgato hoti.
He is endowed with this fourth factor.
Vị ấy thành tựu với chi phần thứ tư này.
‘‘‘Yāvajīvaṃ arahanto surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ pahāya surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā.
‘As long as they live, Arahants abandon the taking of intoxicants, abstaining from the taking of intoxicants, which is a cause for heedlessness.
‘Suốt đời, các bậc A-la-hán từ bỏ việc uống rượu, các chất say và những thứ gây lơ đễnh, từ bỏ việc uống rượu, các chất say và những thứ gây lơ đễnh.
Ahaṃ pajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ pahāya surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato.
Today, for this night and this day, I abandon the taking of intoxicants, abstaining from the taking of intoxicants, which is a cause for heedlessness.
Hôm nay, đêm nay và ngày nay, tôi từ bỏ việc uống rượu, các chất say và những thứ gây lơ đễnh, từ bỏ việc uống rượu, các chất say và những thứ gây lơ đễnh.
Imināpaṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatī’ti.
By this factor, I emulate the Arahants, and my Uposatha will be observed.’
Với chi phần này, tôi noi gương các bậc A-la-hán, và ngày Uposatha của tôi sẽ được giữ.’
Iminā pañcamena aṅgena samannāgato hoti.
He is endowed with this fifth factor.
Vị ấy thành tựu với chi phần thứ năm này.
‘‘‘Yāvajīvaṃ arahanto ekabhattikā rattūparatā viratā vikālabhojanā.
‘As long as they live, Arahants eat once a day, abstaining from food at night, refraining from untimely meals.
‘Suốt đời, các bậc A-la-hán chỉ ăn một bữa, từ bỏ việc ăn vào ban đêm, từ bỏ việc ăn phi thời.
Ahaṃ pajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ ekabhattiko rattūparato virato vikālabhojanā.
Today, for this night and this day, I eat once a day, abstaining from food at night, refraining from untimely meals.
Hôm nay, đêm nay và ngày nay, tôi chỉ ăn một bữa, từ bỏ việc ăn vào ban đêm, từ bỏ việc ăn phi thời.
Imināpaṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatī’ti.
By this factor, I emulate the Arahants, and my Uposatha will be observed.’
Với chi phần này, tôi noi gương các bậc A-la-hán, và ngày Uposatha của tôi sẽ được giữ.’
Iminā chaṭṭhena aṅgena samannāgato hoti.
He is endowed with this sixth factor.
Vị ấy thành tựu với chi phần thứ sáu này.
‘‘‘Yāvajīvaṃ arahanto naccagītavāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānaṃ pahāya naccagītavāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭiviratā.
‘As long as they live, Arahants abandon dancing, singing, music, and unseemly shows; wearing garlands, perfumes, and ointments; and using ornaments and embellishments, abstaining from these.
‘Suốt đời, các bậc A-la-hán từ bỏ việc xem múa, hát, nhạc, kịch, từ bỏ việc đeo vòng hoa, xức dầu thơm, thoa mỹ phẩm, trang sức và làm đẹp.
Ahaṃ pajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ naccagītavāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānaṃ pahāya naccagītavāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭivirato.
Today, for this night and this day, I abandon dancing, singing, music, and unseemly shows; wearing garlands, perfumes, and ointments; and using ornaments and embellishments, abstaining from these.
Hôm nay, đêm nay và ngày nay, tôi từ bỏ việc xem múa, hát, nhạc, kịch, từ bỏ việc đeo vòng hoa, xức dầu thơm, thoa mỹ phẩm, trang sức và làm đẹp.
Imināpaṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatī’ti.
By this factor, I emulate the Arahants, and my Uposatha will be observed.’
Với chi phần này, tôi noi gương các bậc A-la-hán, và ngày Uposatha của tôi sẽ được giữ.’
Iminā sattamena aṅgena samannāgato hoti.
He is endowed with this seventh factor.
Vị ấy thành tựu với chi phần thứ bảy này.
‘‘‘Yāvajīvaṃ arahanto uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭiviratā nīcaseyyaṃ kappenti – mañcake vā tiṇasanthārake vā.
‘As long as they live, Arahants abandon high and luxurious beds and seats, abstaining from high and luxurious beds and seats, making their beds low – on a couch or on a mat of grass.
‘Suốt đời, các bậc A-la-hán từ bỏ giường cao, ghế lớn, từ bỏ giường cao, ghế lớn, nằm trên chỗ thấp – hoặc trên ghế dài hoặc trên chiếu cỏ.’
Ahaṃ pajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭivirato nīcaseyyaṃ kappemi – mañcake vā tiṇasanthārake vā.
Today, for this night and this day, I abandon high and luxurious beds and seats, abstaining from high and luxurious beds and seats, making my bed low – on a couch or on a mat of grass.
Hôm nay, đêm nay và ngày nay, tôi từ bỏ giường cao, ghế lớn, từ bỏ giường cao, ghế lớn, nằm trên chỗ thấp – hoặc trên ghế dài hoặc trên chiếu cỏ.
Imināpaṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatī’ti.
By this factor, I emulate the Arahants, and my Uposatha will be observed.’
Với chi phần này, tôi noi gương các bậc A-la-hán, và ngày Uposatha của tôi sẽ được giữ.’
Iminā aṭṭhamena aṅgena samannāgato hoti.
He is endowed with this eighth factor.
Vị ấy thành tựu với chi phần thứ tám này.
Evaṃ upavuttho kho, bhikkhave, aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro’’ti.
Indeed, bhikkhus, an Uposatha observed in this way, endowed with eight factors, is of great fruit, of great benefit, of great splendor, and of great diffusion.”
Này các Tỳ-khưu, Uposatha được giữ với tám chi phần như vậy sẽ có đại quả, đại lợi ích, đại rực rỡ, đại quảng đại.
Paṭhamaṃ.
First.
Thứ nhất.
42. ‘‘Aṭṭhaṅgasamannāgato, bhikkhave, uposatho upavuttho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro.
42. ‘‘Bhikkhus, the Uposatha observed with eight factors is greatly fruitful, greatly beneficial, greatly splendid, and greatly pervasive.
42. “Này các Tỳ-khưu, Uposatha được giữ với tám chi phần sẽ có đại quả, đại lợi ích, đại rực rỡ, đại quảng đại.
Kathaṃ upavuttho ca, bhikkhave, aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro?
How, bhikkhus, is the Uposatha observed with eight factors greatly fruitful, greatly beneficial, greatly splendid, and greatly pervasive?
Này các Tỳ-khưu, Uposatha được giữ với tám chi phần như thế nào mà có đại quả, đại lợi ích, đại rực rỡ, đại quảng đại?
Idha, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘yāvajīvaṃ arahanto pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭiviratā nihitadaṇḍā nihitasatthā lajjī dayāpannā, sabbapāṇabhūtahitānukampino viharanti.
Here, bhikkhus, a noble disciple reflects thus: ‘Throughout their lives, Arahants, having abandoned the taking of life, abstain from the taking of life; they have laid aside rod and weapon, are conscientious, compassionate, and dwell with kindness for all living beings.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Thánh đệ tử suy xét như sau: ‘Suốt đời, các bậc A-la-hán từ bỏ sát sanh, từ bỏ việc sát sanh, đã đặt gậy xuống, đã đặt vũ khí xuống, biết hổ thẹn, có lòng từ bi, sống với lòng thương xót vì lợi ích của tất cả chúng sanh và sinh vật.
Ahaṃ pajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno, sabbapāṇabhūtahitānukampī viharāmi.
Today, for this night and this day, I too, having abandoned the taking of life, abstain from the taking of life; I have laid aside rod and weapon, am conscientious, compassionate, and dwell with kindness for all living beings.
Hôm nay, đêm nay và ngày nay, tôi từ bỏ sát sanh, từ bỏ việc sát sanh, đã đặt gậy xuống, đã đặt vũ khí xuống, biết hổ thẹn, có lòng từ bi, sống với lòng thương xót vì lợi ích của tất cả chúng sanh và sinh vật.
Imināpaṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatī’ti.
By this factor, I emulate the Arahants, and my Uposatha will be observed.’
Với chi phần này, tôi noi gương các bậc A-la-hán, và ngày Uposatha của tôi sẽ được giữ.’
Iminā paṭhamena aṅgena samannāgato hoti…pe….
He is endowed with this first factor…and so on….
Vị ấy thành tựu với chi phần thứ nhất này… (tương tự).
‘‘‘Yāvajīvaṃ arahanto uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭiviratā nīcaseyyaṃ kappenti – mañcake vā tiṇasanthārake vā.
‘‘‘Throughout their lives, Arahants, having abandoned high and luxurious beds, abstain from high and luxurious beds; they make low beds—either on a cot or on a mat of grass.
‘Suốt đời, các bậc A-la-hán từ bỏ giường cao, ghế lớn, từ bỏ giường cao, ghế lớn, nằm trên chỗ thấp – hoặc trên ghế dài hoặc trên chiếu cỏ.’
Ahaṃ pajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭivirato nīcaseyyaṃ kappemi – mañcake vā tiṇasanthārake vā.
Today, for this night and this day, I too, having abandoned high and luxurious beds, abstain from high and luxurious beds; I make a low bed—either on a cot or on a mat of grass.
Hôm nay, đêm nay và ngày nay, tôi từ bỏ giường cao, ghế lớn, từ bỏ giường cao, ghế lớn, nằm trên chỗ thấp – hoặc trên ghế dài hoặc trên chiếu cỏ.
Imināpaṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatī’ti.
By this factor, I emulate the Arahants, and my Uposatha will be observed.’
Với chi phần này, tôi noi gương các bậc A-la-hán, và ngày Uposatha của tôi sẽ được giữ.’
Iminā aṭṭhamena aṅgena samannāgato hoti.
He is endowed with this eighth factor.
Vị ấy thành tựu với chi phần thứ tám này.
Evaṃ upavuttho kho, bhikkhave, aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro.
It is in this way, bhikkhus, that the Uposatha observed with eight factors is greatly fruitful, greatly beneficial, greatly splendid, and greatly pervasive.
Này các Tỳ-khưu, Uposatha được giữ với tám chi phần như vậy sẽ có đại quả, đại lợi ích, đại rực rỡ, đại quảng đại.
‘‘Kīvamahapphalo hoti kīvamahānisaṃso kīvamahājutiko kīvamahāvipphāro?
‘‘How greatly fruitful, how greatly beneficial, how greatly splendid, how greatly pervasive is it?
“Có đại quả, đại lợi ích, đại rực rỡ, đại quảng đại đến mức nào?
Seyyathāpi, bhikkhave, yo imesaṃ soḷasannaṃ mahājanapadānaṃ pahūtarattaratanānaṃ* issariyādhipaccaṃ rajjaṃ kāreyya, seyyathidaṃ – aṅgānaṃ magadhānaṃ kāsīnaṃ kosalānaṃ vajjīnaṃ mallānaṃ cetīnaṃ vaṅgānaṃ kurūnaṃ pañcālānaṃ macchānaṃ* sūrasenānaṃ assakānaṃ avantīnaṃ gandhārānaṃ kambojānaṃ, aṭṭhaṅgasamannāgatassa uposathassa etaṃ* kalaṃ nāgghati soḷasiṃ.
Bhikkhus, just as if one were to rule as sovereign over these sixteen great kingdoms, rich in the seven treasures—namely, Aṅga, Magadha, Kāsī, Kosala, Vajjī, Malla, Cetī, Vaṅga, Kurū, Pañcāla, Maccha, Sūrasena, Assaka, Avantī, Gandhāra, Kamboja—this is not worth a sixteenth part of the Uposatha observed with eight factors.
Này các Tỳ-khưu, ví như một người cai trị vương quốc của mười sáu đại quốc gia này với nhiều châu báu quý giá, đó là: Anga, Magadha, Kasi, Kosala, Vajji, Malla, Ceti, Vanga, Kuru, Pañcāla, Maccha, Surasena, Assaka, Avanti, Gandhāra, Kamboja, thì điều đó không đáng một phần mười sáu của ngày Uposatha được giữ với tám chi phần.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Kapaṇaṃ, bhikkhave, mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya.
Bhikkhus, human sovereignty is wretched compared to divine happiness.
Này các Tỳ-khưu, vương quốc của loài người thật nghèo nàn so với hạnh phúc của chư thiên.
‘‘Yāni, bhikkhave, mānusakāni paññāsa vassāni, cātumahārājikānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo* .
‘‘Bhikkhus, fifty human years are one day and night for the devas of the Cātumahārājika realm.
Này các Tỳ-khưu, năm mươi năm của loài người là một ngày đêm của chư thiên Tứ Đại Thiên Vương.
Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso.
Thirty such nights make a month.
Ba mươi đêm như vậy là một tháng.
Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo.
Twelve such months make a year.
Mười hai tháng như vậy là một năm.
Tena saṃvaccharena dibbāni pañca vassasatāni cātumahārājikānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ.
Five hundred such divine years are the lifespan of the devas of the Cātumahārājika realm.
Năm trăm năm của chư thiên Tứ Đại Thiên Vương là tuổi thọ của họ.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya.
It is possible, bhikkhus, that some woman or man, having observed the Uposatha with eight factors, upon the breaking up of the body, after death, may be reborn in companionship with the devas of the Cātumahārājika realm.
Này các Tỳ-khưu, có trường hợp một người nam hoặc người nữ ở đây, sau khi giữ ngày Uposatha với tám chi phần, do thân hoại mạng chung, được tái sanh làm bạn với chư thiên Tứ Đại Thiên Vương.
Idaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya’’’.
It was with reference to this, bhikkhus, that it was said: ‘Human sovereignty is wretched compared to divine happiness.’’’
Này các Tỳ-khưu, chính điều này đã được nói đến, rằng: ‘Vương quyền của loài người thật đáng thương so với hạnh phúc của chư thiên’."
‘‘Yāni, bhikkhave, mānusakāni vassasatāni, tāvatiṃsānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo.
‘‘Bhikkhus, one hundred human years are one day and night for the Tāvatiṃsa devas.
Này các Tỳ-khưu, một trăm năm của loài người, đó là một ngày đêm của chư thiên Tāvatiṃsa.
Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso.
Thirty such nights make a month.
Ba mươi đêm như vậy làm thành một tháng.
Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo.
Twelve such months make a year.
Mười hai tháng như vậy làm thành một năm.
Tena saṃvaccharena dibbaṃ vassasahassaṃ tāvatiṃsānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ.
One thousand such divine years are the lifespan of the Tāvatiṃsa devas.
Một ngàn năm chư thiên như vậy là tuổi thọ của chư thiên Tāvatiṃsa.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tāvatiṃsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya.
It is possible, bhikkhus, that some woman or man, having observed the Uposatha with eight factors, upon the breaking up of the body, after death, may be reborn in companionship with the Tāvatiṃsa devas.
Này các Tỳ-khưu, có một trường hợp xảy ra, đó là một người nam hay một người nữ nào đó, sau khi thọ trì Uposatha với tám chi phần, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ được tái sinh làm bạn với chư thiên Tāvatiṃsa.
Idaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya’’’.
It was with reference to this, bhikkhus, that it was said: ‘Human sovereignty is wretched compared to divine happiness.’’’
Này các Tỳ-khưu, chính điều này đã được nói đến, rằng: ‘Vương quyền của loài người thật đáng thương so với hạnh phúc của chư thiên’."
‘‘Yāni, bhikkhave, mānusakāni dve vassasatāni, yāmānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo.
‘‘Bhikkhus, two hundred human years are one day and night for the Yāma devas.
Này các Tỳ-khưu, hai trăm năm của loài người, đó là một ngày đêm của chư thiên Yāma.
Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso.
Thirty such nights make a month.
Ba mươi đêm như vậy làm thành một tháng.
Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo.
With that month, twelve months make a year.
Mười hai tháng như vậy làm thành một năm.
Tena saṃvaccharena dibbāni dve vassasahassāni yāmānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ.
With that year, two thousand divine years is the lifespan of the Yāma devas.
Hai ngàn năm chư thiên như vậy là tuổi thọ của chư thiên Yāma.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā yāmānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya.
It is indeed possible, bhikkhus, that some woman or man, having observed the Uposatha endowed with eight factors, upon the breaking up of the body, after death, may be reborn into the companionship of the Yāma devas.
Này các Tỳ-khưu, có một trường hợp xảy ra, đó là một người nam hay một người nữ nào đó, sau khi thọ trì Uposatha với tám chi phần, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ được tái sinh làm bạn với chư thiên Yāma.
Idaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya’’’.
It was with this in mind, bhikkhus, that it was said: ‘Compared to divine happiness, human kingship is wretched.’
Này các Tỳ-khưu, chính điều này đã được nói đến, rằng: ‘Vương quyền của loài người thật đáng thương so với hạnh phúc của chư thiên’."
‘‘Yāni, bhikkhave, mānusakāni cattāri vassasatāni, tusitānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo.
‘‘Bhikkhus, four hundred human years are one day and night for the Tusita devas.
Này các Tỳ-khưu, bốn trăm năm của loài người, đó là một ngày đêm của chư thiên Tusita.
Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso.
Thirty such nights make a month.
Ba mươi đêm như vậy làm thành một tháng.
Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo.
With that month, twelve months make a year.
Mười hai tháng như vậy làm thành một năm.
Tena saṃvaccharena dibbāni cattāri vassasahassāni tusitānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ.
With that year, four thousand divine years is the lifespan of the Tusita devas.
Bốn ngàn năm chư thiên như vậy là tuổi thọ của chư thiên Tusita.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tusitānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya.
It is indeed possible, bhikkhus, that some woman or man, having observed the Uposatha endowed with eight factors, upon the breaking up of the body, after death, may be reborn into the companionship of the Tusita devas.
Này các Tỳ-khưu, có một trường hợp xảy ra, đó là một người nam hay một người nữ nào đó, sau khi thọ trì Uposatha với tám chi phần, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ được tái sinh làm bạn với chư thiên Tusita.
Idaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya’’’.
It was with this in mind, bhikkhus, that it was said: ‘Compared to divine happiness, human kingship is wretched.’
Này các Tỳ-khưu, chính điều này đã được nói đến, rằng: ‘Vương quyền của loài người thật đáng thương so với hạnh phúc của chư thiên’."
‘‘Yāni, bhikkhave, mānusakāni aṭṭha vassasatāni, nimmānaratīnaṃ devānaṃ eso eko rattindivo.
‘‘Bhikkhus, eight hundred human years are one day and night for the Nimmānaratī devas.
Này các Tỳ-khưu, tám trăm năm của loài người, đó là một ngày đêm của chư thiên Nimmānaratī.
Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso.
Thirty such nights make a month.
Ba mươi đêm như vậy làm thành một tháng.
Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo.
With that month, twelve months make a year.
Mười hai tháng như vậy làm thành một năm.
Tena saṃvaccharena dibbāni aṭṭha vassasahassāni nimmānaratīnaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ.
With that year, eight thousand divine years is the lifespan of the Nimmānaratī devas.
Tám ngàn năm chư thiên như vậy là tuổi thọ của chư thiên Nimmānaratī.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā nimmānaratīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya.
It is indeed possible, bhikkhus, that some woman or man, having observed the Uposatha endowed with eight factors, upon the breaking up of the body, after death, may be reborn into the companionship of the Nimmānaratī devas.
Này các Tỳ-khưu, có một trường hợp xảy ra, đó là một người nam hay một người nữ nào đó, sau khi thọ trì Uposatha với tám chi phần, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ được tái sinh làm bạn với chư thiên Nimmānaratī.
Idaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya’’’.
It was with this in mind, bhikkhus, that it was said: ‘Compared to divine happiness, human kingship is wretched.’
Này các Tỳ-khưu, chính điều này đã được nói đến, rằng: ‘Vương quyền của loài người thật đáng thương so với hạnh phúc của chư thiên’."
‘‘Yāni, bhikkhave, mānusakāni soḷasa vassasatāni, paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ eso eko rattindivo.
‘‘Bhikkhus, sixteen hundred human years are one day and night for the Paranimmitavasavattī devas.
Này các Tỳ-khưu, một ngàn sáu trăm năm của loài người, đó là một ngày đêm của chư thiên Paranimmitavasavattī.
Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso.
Thirty such nights make a month.
Ba mươi đêm như vậy làm thành một tháng.
Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo.
With that month, twelve months make a year.
Mười hai tháng như vậy làm thành một năm.
Tena saṃvaccharena dibbāni soḷasa vassasahassāni paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ.
With that year, sixteen thousand divine years is the lifespan of the Paranimmitavasavattī devas.
Mười sáu ngàn năm chư thiên như vậy là tuổi thọ của chư thiên Paranimmitavasavattī.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya.
It is indeed possible, bhikkhus, that some woman or man, having observed the Uposatha endowed with eight factors, upon the breaking up of the body, after death, may be reborn into the companionship of the Paranimmitavasavattī devas.
Này các Tỳ-khưu, có một trường hợp xảy ra, đó là một người nam hay một người nữ nào đó, sau khi thọ trì Uposatha với tám chi phần, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ được tái sinh làm bạn với chư thiên Paranimmitavasavattī.
Idaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāyā’’’ti.
It was with this in mind, bhikkhus, that it was said: ‘Compared to divine happiness, human kingship is wretched.’’’
Này các Tỳ-khưu, chính điều này đã được nói đến, rằng: ‘Vương quyền của loài người thật đáng thương so với hạnh phúc của chư thiên’."
43.* Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde.
43. On one occasion the Blessed One was dwelling at Sāvatthī, in the Pubbārāma, Migāramātupāsāda.
43. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Sāvatthī, trong khu vườn Pūbbārāma, tại tinh xá của mẹ Migāra là Visākhā.
Atha kho visākhā migāramātā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Visākhā Migāramātā approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, she sat down to one side.
Rồi, nữ cư sĩ Visākhā, mẹ Migāra, đi đến chỗ Đức Thế Tôn, sau khi đảnh lễ Đức Thế Tôn, cô ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho visākhaṃ migāramātaraṃ bhagavā etadavoca – ‘‘aṭṭhaṅgasamannāgato kho, visākhe, uposatho upavuttho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro.
As Visākhā Migāramātā was sitting to one side, the Blessed One said to her: “Visākhā, when the Uposatha is observed endowed with eight factors, it is of great fruit, great benefit, great splendor, and great pervasiveness.
Đức Thế Tôn nói với nữ cư sĩ Visākhā, mẹ Migāra, đang ngồi một bên: "Này Visākhā, Uposatha được thọ trì với tám chi phần thì có đại quả, đại lợi ích, đại rực rỡ, đại quảng đại.
Kathaṃ upavuttho ca, visākhe, aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro?
How, Visākhā, is the Uposatha observed, endowed with eight factors, of great fruit, great benefit, great splendor, and great pervasiveness?
Này Visākhā, Uposatha được thọ trì với tám chi phần như thế nào thì có đại quả, đại lợi ích, đại rực rỡ, đại quảng đại?
Idha, visākhe, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘yāvajīvaṃ arahanto pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭiviratā nihitadaṇḍā nihitasatthā lajjī dayāpannā, sabbapāṇabhūtahitānukampino viharanti.
Here, Visākhā, a noble disciple reflects thus: ‘As long as they live, Arahants abandon the taking of life, abstaining from the taking of life; they lay aside rod and weapon, are conscientious, compassionate, and dwell with kindness for all living beings.
Này Visākhā, ở đây, một Thánh đệ tử suy xét như sau: ‘Suốt đời, các bậc A-la-hán từ bỏ sát sinh, tránh xa sát sinh, đã đặt gậy xuống, đã đặt vũ khí xuống, có lòng hổ thẹn, có lòng từ bi, sống với lòng thương xót tất cả chúng sinh.
Ahaṃ pajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno, sabbapāṇabhūtahitānukampī viharāmi.
I, too, for this night and this day, abandon the taking of life, abstaining from the taking of life; I lay aside rod and weapon, am conscientious, compassionate, and dwell with kindness for all living beings.
Hôm nay, suốt đêm này và ngày này, tôi từ bỏ sát sinh, tránh xa sát sinh, đã đặt gậy xuống, đã đặt vũ khí xuống, có lòng hổ thẹn, có lòng từ bi, sống với lòng thương xót tất cả chúng sinh.
Imināpaṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatī’’’ti.
By this factor, I emulate the Arahants, and my Uposatha will be observed.’
Với chi phần này, tôi noi gương các bậc A-la-hán, và Uposatha của tôi sẽ được thọ trì’."
Iminā paṭhamena aṅgena samannāgato hoti…pe….
He is endowed with this first factor…pe….
Với chi phần thứ nhất này, vị ấy được đầy đủ… (tương tự).
‘‘‘Yāvajīvaṃ arahanto uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭiviratā nīcaseyyaṃ kappenti – mañcake vā tiṇasanthārake vā.
‘As long as they live, Arahants abandon high and luxurious beds, abstaining from high and luxurious beds; they make low beds—on a couch or on a mat of grass.
‘Suốt đời, các bậc A-la-hán từ bỏ giường cao, ghế lớn, tránh xa giường cao, ghế lớn, nằm trên giường thấp – hoặc trên ghế dài hoặc trên chiếu cỏ.
Ahaṃ pajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭivirato nīcaseyyaṃ kappemi – mañcake vā tiṇasanthārake vā.
I, too, for this night and this day, abandon high and luxurious beds, abstaining from high and luxurious beds; I make a low bed—on a couch or on a mat of grass.
Hôm nay, suốt đêm này và ngày này, tôi từ bỏ giường cao, ghế lớn, tránh xa giường cao, ghế lớn, nằm trên giường thấp – hoặc trên ghế dài hoặc trên chiếu cỏ.
Imināpaṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatī’ti.
By this factor, I emulate the Arahants, and my Uposatha will be observed.’
Với chi phần này, tôi noi gương các bậc A-la-hán, và Uposatha của tôi sẽ được thọ trì’.
Iminā aṭṭhamena aṅgena samannāgato hoti.
He is endowed with this eighth factor.
Với chi phần thứ tám này, vị ấy được đầy đủ.
Evaṃ upavuttho kho, visākhe, aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro.
Thus observed, Visākhā, the Uposatha endowed with eight factors is of great fruit, great benefit, great splendor, and great pervasiveness.
Này Visākhā, giới Uposatha tám chi phần được thọ trì như vậy có đại quả báo, đại lợi ích, đại rực rỡ, đại lan tỏa.
‘‘Kīvamahapphalo hoti, kīvamahānisaṃso, kīvamahājutiko, kīvamahāvipphāro?
How great is its fruit, how great its benefit, how great its splendor, how great its pervasiveness?
“Nó có đại quả báo, đại lợi ích, đại rực rỡ, đại lan tỏa đến mức độ nào?
Seyyathāpi, visākhe, yo imesaṃ soḷasannaṃ mahājanapadānaṃ pahūtarattaratanānaṃ issariyādhipaccaṃ rajjaṃ kāreyya, seyyathidaṃ – aṅgānaṃ magadhānaṃ kāsīnaṃ kosalānaṃ vajjīnaṃ mallānaṃ cetīnaṃ vaṅgānaṃ kurūnaṃ pañcālānaṃ macchānaṃ sūrasenānaṃ assakānaṃ avantīnaṃ gandhārānaṃ kambojānaṃ, aṭṭhaṅgasamannāgatassa uposathassa etaṃ kalaṃ nāgghati soḷasiṃ.
Suppose, Visākhā, one were to rule as sovereign over these sixteen great kingdoms, abundant in the seven jewels—namely, Aṅga, Magadha, Kāsī, Kosala, Vajji, Malla, Cetī, Vaṅga, Kurū, Pañcāla, Maccha, Sūrasena, Assaka, Avantī, Gandhāra, Kamboja—this is not worth a sixteenth part of the Uposatha endowed with eight factors.
Này Visākhā, ví như có người cai trị vương quốc, làm chủ mười sáu đại quốc độ này với vô số châu báu, đó là: Anga, Magadha, Kasi, Kosala, Vajji, Malla, Ceti, Vanga, Kuru, Pañcāla, Maccha, Surasena, Assaka, Avanti, Gandhāra, Kamboja, thì giá trị của vương quốc ấy không bằng một phần mười sáu của giới Uposatha tám chi phần.
Taṃ kissa hetu?
Why is that?
Vì lý do gì?
Kapaṇaṃ, visākhe, mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya.
Compared to heavenly bliss, Visākhā, human kingship is wretched.
Này Visākhā, vương quốc loài người khốn khổ khi so với hạnh phúc chư thiên.
‘‘Yāni, visākhe, mānusakāni paññāsa vassāni, cātumahārājikānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo.
Visākhā, fifty human years are one day and night for the devas of the Cātumahārājika realm.
Này Visākhā, năm mươi năm của loài người là một ngày đêm của chư thiên Tứ Đại Thiên Vương.
Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso.
Thirty such nights make a month.
Ba mươi ngày đêm như vậy là một tháng.
Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo.
Twelve such months make a year.
Mười hai tháng như vậy là một năm.
Tena saṃvaccharena dibbāni pañca vassasatāni cātumahārājikānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ.
Five hundred such divine years are the lifespan of the devas of the Cātumahārājika realm.
Năm trăm năm chư thiên là tuổi thọ của chư thiên Tứ Đại Thiên Vương.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, visākhe, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya.
It is possible, Visākhā, that some woman or man, having observed the Uposatha endowed with eight factors, upon the breakup of the body, after death, may be reborn in companionship with the devas of the Cātumahārājika realm.
Này Visākhā, có trường hợp một người nam hay nữ nào đó, sau khi thọ trì giới Uposatha tám chi phần, do thân hoại mạng chung sẽ được tái sanh làm bạn lữ với chư thiên Tứ Đại Thiên Vương.
Idaṃ kho panetaṃ, visākhe, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya’’’.
It was with this in mind, Visākhā, that it was said: ‘Compared to heavenly bliss, human kingship is wretched.’
Này Visākhā, điều này được nói đến với ý nghĩa: ‘vương quốc loài người khốn khổ khi so với hạnh phúc chư thiên’.
‘‘Yaṃ, visākhe, mānusakaṃ vassasataṃ, tāvatiṃsānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo.
Visākhā, one hundred human years are one day and night for the devas of the Tāvatiṃsa realm.
Này Visākhā, một trăm năm của loài người là một ngày đêm của chư thiên Ba Mươi Ba.
Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso.
Thirty such nights make a month.
Ba mươi ngày đêm như vậy là một tháng.
Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo.
Twelve such months make a year.
Mười hai tháng như vậy là một năm.
Tena saṃvaccharena vassasahassaṃ tāvatiṃsānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ.
One thousand such divine years are the lifespan of the devas of the Tāvatiṃsa realm.
Một ngàn năm chư thiên là tuổi thọ của chư thiên Ba Mươi Ba.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, visākhe, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tāvatiṃsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya.
It is possible, Visākhā, that some woman or man, having observed the Uposatha endowed with eight factors, upon the breakup of the body, after death, may be reborn in companionship with the devas of the Tāvatiṃsa realm.
Này Visākhā, có trường hợp một người nam hay nữ nào đó, sau khi thọ trì giới Uposatha tám chi phần, do thân hoại mạng chung sẽ được tái sanh làm bạn lữ với chư thiên Ba Mươi Ba.
Idaṃ kho panetaṃ, visākhe, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya’’’.
It was with this in mind, Visākhā, that it was said: ‘Compared to heavenly bliss, human kingship is wretched.’
Này Visākhā, điều này được nói đến với ý nghĩa: ‘vương quốc loài người khốn khổ khi so với hạnh phúc chư thiên’.
‘‘Yāni, visākhe, mānusakāni dve vassasatāni…pe… cattāri vassasatāni…pe… aṭṭha vassasatāni…pe… soḷasa vassasatāni paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ eso eko rattindivo.
“Visakha, what are two hundred human years… four hundred years… eight hundred years… sixteen hundred years, that is one day and night for the devas who control the creations of others.
Này Visākhā, hai trăm năm của loài người…pe… bốn trăm năm…pe… tám trăm năm…pe… mười sáu trăm năm là một ngày đêm của chư thiên Hóa Lạc Tự Tại.
Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso.
Thirty such nights make a month.
Ba mươi ngày đêm như vậy là một tháng.
Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo.
With that month, twelve months make a year.
Mười hai tháng như vậy là một năm.
Tena saṃvaccharena dibbāni soḷasa vassasahassāni paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ.
With that year, sixteen thousand divine years is the lifespan of the devas who control the creations of others.
Mười sáu ngàn năm chư thiên là tuổi thọ của chư thiên Hóa Lạc Tự Tại.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, visākhe, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya.
It is indeed possible, Visakha, that a certain woman or man, having observed the Uposatha endowed with eight factors, after the breaking up of the body, after death, may be reborn into the companionship of the devas who control the creations of others.
Này Visākhā, có trường hợp một người nam hay nữ nào đó, sau khi thọ trì giới Uposatha tám chi phần, do thân hoại mạng chung sẽ được tái sanh làm bạn lữ với chư thiên Hóa Lạc Tự Tại.
Idaṃ kho panetaṃ, visākhe, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāyā’’’ti.
It is with reference to this, Visakha, that it was said: ‘Human kingship is wretched compared to divine happiness.’”
Này Visākhā, điều này được nói đến với ý nghĩa: ‘vương quốc loài người khốn khổ khi so với hạnh phúc chư thiên’.”
44. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
44. At one time the Bhagavā was dwelling in Vesālī, in the Great Wood, in the Gabled Hall.
44. Một thời Thế Tôn trú tại Vesāli, trong Đại Lâm, tại giảng đường có mái nhọn.
Atha kho vāseṭṭho upāsako yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then the lay follower Vāseṭṭha approached the Bhagavā; having approached and paid homage to the Bhagavā, he sat down to one side.
Rồi cư sĩ Vāseṭṭha đi đến chỗ Thế Tôn, sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho vāseṭṭhaṃ upāsakaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘aṭṭhaṅgasamannāgato, vāseṭṭha, uposatho upavuttho mahapphalo hoti…pe… aninditā saggamupenti ṭhāna’’nti.
To Vāseṭṭha the lay follower, seated to one side, the Bhagavā said this: “Vāseṭṭha, the Uposatha observed, endowed with eight factors, is of great fruit…pe… blameless, they go to a heavenly realm.”
Thế Tôn nói với cư sĩ Vāseṭṭha đang ngồi một bên: “Này Vāseṭṭha, giới Uposatha tám chi phần được thọ trì có đại quả báo…pe… không bị chê trách, họ sẽ đến cõi trời.”
Evaṃ vutte vāseṭṭho upāsako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘piyā me, bhante, ñātisālohitā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavaseyyuṃ, piyānampi me assa ñātisālohitānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
When this was said, the lay follower Vāseṭṭha said to the Bhagavā: “It would be dear to me, Venerable Sir, if my relatives and kinsmen would observe the Uposatha endowed with eight factors; it would be for the long-term welfare and happiness of my dear relatives and kinsmen.
Khi được nói vậy, cư sĩ Vāseṭṭha thưa với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, những người thân quyến và bà con huyết thống của con, nếu họ thọ trì giới Uposatha tám chi phần, thì điều đó sẽ là lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho những người thân quyến và bà con huyết thống yêu quý của con.
Sabbe cepi, bhante, khattiyā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavaseyyuṃ, sabbesampissa khattiyānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
And if, Venerable Sir, all khattiyas would observe the Uposatha endowed with eight factors, it would be for the long-term welfare and happiness of all khattiyas.
Bạch Thế Tôn, nếu tất cả các Sát-đế-lợi thọ trì giới Uposatha tám chi phần, thì điều đó sẽ là lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho tất cả các Sát-đế-lợi.
Sabbe cepi, bhante, brāhmaṇā…pe… vessā … suddā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavaseyyuṃ, sabbesampissa suddānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti.
And if, Venerable Sir, all brahmins…pe… all vessas… all suddas would observe the Uposatha endowed with eight factors, it would be for the long-term welfare and happiness of all suddas.”
Bạch Thế Tôn, nếu tất cả các Bà-la-môn…pe… các Phệ-xá… các Thủ-đà thọ trì giới Uposatha tám chi phần, thì điều đó sẽ là lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho tất cả các Thủ-đà.”
‘‘Evametaṃ, vāseṭṭha, evametaṃ, vāseṭṭha!
“So it is, Vāseṭṭha, so it is, Vāseṭṭha!
“Đúng vậy, này Vāseṭṭha, đúng vậy, này Vāseṭṭha!
Sabbe cepi, vāseṭṭha, khattiyā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavaseyyuṃ, sabbesampissa khattiyānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
If, Vāseṭṭha, all khattiyas would observe the Uposatha endowed with eight factors, it would be for the long-term welfare and happiness of all khattiyas.
Này Vāseṭṭha, nếu tất cả các Sát-đế-lợi thọ trì giới Uposatha tám chi phần, thì điều đó sẽ là lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho tất cả các Sát-đế-lợi.
Sabbe cepi, vāseṭṭha, brāhmaṇā…pe… vessā… suddā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavaseyyuṃ, sabbesampissa suddānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
If, Vāseṭṭha, all brahmins…pe… all vessas… all suddas would observe the Uposatha endowed with eight factors, it would be for the long-term welfare and happiness of all suddas.
Này Vāseṭṭha, nếu tất cả các Bà-la-môn…pe… các Phệ-xá… các Thủ-đà thọ trì giới Uposatha tám chi phần, thì điều đó sẽ là lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho tất cả các Thủ-đà.
Sadevako cepi, vāseṭṭha, loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavaseyyuṃ* , sadevakassapissa* lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
If, Vāseṭṭha, the world with its devas, with its Māra, with its Brahmā, with its recluses and brahmins, with its devas and humans, would observe the Uposatha endowed with eight factors, it would be for the long-term welfare and happiness of the world with its devas, with its Māra, with its Brahmā, with its recluses and brahmins, with its devas and humans.”
Này Vāseṭṭha, nếu thế giới cùng với chư thiên, Ma vương, Phạm thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, cùng với quần chúng chư thiên và loài người thọ trì giới Uposatha tám chi phần, thì điều đó sẽ là lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho thế giới cùng với chư thiên, Ma vương, Phạm thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, cùng với quần chúng chư thiên và loài người.
Ime cepi, vāseṭṭha, mahāsālā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavaseyyuṃ, imesampissa mahāsālānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya ( )* .
Vāseṭṭha, even if these great sal trees were to observe the Uposatha endowed with eight factors, it would be for the long-term welfare and happiness of even these great sal trees.
Này Vāseṭṭha, nếu những cây sala lớn này thọ trì giới Uposatha tám chi phần, thì điều đó sẽ là lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho những cây sala lớn này.
Ko pana vādo manussabhūtassā’’ti!
What then of a human being?
Huống chi là loài người!”
Catutthaṃ.
The Fourth.
Bài thứ tư.