1. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
Thus have I heard. On one occasion the Blessed One was dwelling at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s Park.
1. Tôi đã nghe như vầy: Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Sāvatthī, ở Jetavana, khu vườn của ông Anāthapiṇḍika.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There the Blessed One addressed the bhikkhus: “Bhikkhus!”
Tại đấy, Đức Thế Tôn gọi các Tỳ-kheo: “Này các Tỳ-kheo!”
‘‘Bhadante* ’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Venerable Sir!” those bhikkhus replied to the Blessed One.
“Bạch Thế Tôn!” các Tỳ-kheo ấy vâng đáp Đức Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One said this:
Đức Thế Tôn nói như sau:
‘‘Yāni kānici, bhikkhave, bhayāni uppajjanti sabbāni tāni bālato uppajjanti, no paṇḍitato.
“Whatever fears, bhikkhus, arise, all of them arise from the fool, not from the wise.
“Này các Tỳ-kheo, tất cả những nỗi sợ hãi nào khởi lên, tất cả chúng đều khởi lên từ kẻ ngu, không phải từ người trí.
Ye keci upaddavā uppajjanti sabbe te bālato uppajjanti, no paṇḍitato.
Whatever dangers arise, all of them arise from the fool, not from the wise.
Tất cả những tai họa nào khởi lên, tất cả chúng đều khởi lên từ kẻ ngu, không phải từ người trí.
Ye keci upasaggā uppajjanti sabbe te bālato uppajjanti, no paṇḍitato.
Whatever misfortunes arise, all of them arise from the fool, not from the wise.
Tất cả những chướng ngại nào khởi lên, tất cả chúng đều khởi lên từ kẻ ngu, không phải từ người trí.
Seyyathāpi, bhikkhave, naḷāgārā vā tiṇāgārā vā* aggi mutto* kūṭāgārānipi ḍahati ullittāvalittāni nivātāni phusitaggaḷāni pihitavātapānāni; evamevaṃ kho, bhikkhave, yāni kānici bhayāni uppajjanti sabbāni tāni bālato uppajjanti, no paṇḍitato.
Just as, bhikkhus, a fire released from a reed house or a grass house burns even gabled houses that are plastered and rendered, windless, with well-fitting bolts, and closed windows; just so, bhikkhus, whatever fears arise, all of them arise from the fool, not from the wise.
Này các Tỳ-kheo, ví như ngọn lửa thoát ra từ nhà tranh hay nhà lá, nó có thể thiêu rụi cả những ngôi nhà có chóp nhọn, được trát kỹ lưỡng cả trong lẫn ngoài, không có gió lùa, chốt cửa cài chặt, và cửa sổ đóng kín; cũng vậy, này các Tỳ-kheo, tất cả những nỗi sợ hãi nào khởi lên, tất cả chúng đều khởi lên từ kẻ ngu, không phải từ người trí.
Ye keci upaddavā uppajjanti sabbe te bālato uppajjanti, no paṇḍitato.
Whatever dangers arise, all of them arise from the fool, not from the wise.
Tất cả những tai họa nào khởi lên, tất cả chúng đều khởi lên từ kẻ ngu, không phải từ người trí.
Ye keci upasaggā uppajjanti sabbe te bālato uppajjanti, no paṇḍitato.
Whatever misfortunes arise, all of them arise from the fool, not from the wise.
Tất cả những chướng ngại nào khởi lên, tất cả chúng đều khởi lên từ kẻ ngu, không phải từ người trí.”
‘‘Iti kho, bhikkhave, sappaṭibhayo bālo, appaṭibhayo paṇḍito.
“Thus, bhikkhus, the fool is fraught with fear, the wise is fearless.
“Do vậy, này các Tỳ-kheo, kẻ ngu có sự sợ hãi, người trí không có sự sợ hãi.
Saupaddavo bālo, anupaddavo paṇḍito.
The fool is fraught with danger, the wise is free from danger.
Kẻ ngu có tai họa, người trí không có tai họa.
Saupasaggo bālo, anupasaggo paṇḍito.
The fool is fraught with misfortune, the wise is free from misfortune.
Kẻ ngu có chướng ngại, người trí không có chướng ngại.
Natthi, bhikkhave, paṇḍitato bhayaṃ, natthi paṇḍitato upaddavo, natthi paṇḍitato upasaggo.
There is no fear from the wise, no danger from the wise, no misfortune from the wise.
Này các Tỳ-kheo, không có sợ hãi từ người trí, không có tai họa từ người trí, không có chướng ngại từ người trí.
2. ‘‘Kammalakkhaṇo, bhikkhave, bālo, kammalakkhaṇo paṇḍito, apadānasobhanī* paññāti* .
“The fool, bhikkhus, is characterized by deeds; the wise is characterized by deeds. Wisdom shines forth through one’s actions.
2. “Này các Tỳ-kheo, kẻ ngu có dấu hiệu là hành động, người trí có dấu hiệu là hành động; trí tuệ được sáng tỏ qua hành vi.
Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bālo veditabbo.
With three qualities, bhikkhus, a fool is to be known.
Này các Tỳ-kheo, kẻ ngu được biết đến nhờ ba pháp.
Katamehi tīhi?
Which three?
Ba pháp nào?
Kāyaduccaritena, vacīduccaritena, manoduccaritena.
By misconduct in body, misconduct in speech, and misconduct in mind.
Đó là thân ác hạnh, khẩu ác hạnh, ý ác hạnh.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bālo veditabbo.
With these three qualities, bhikkhus, a fool is to be known.
Này các Tỳ-kheo, kẻ ngu được biết đến nhờ ba pháp này.
‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato paṇḍito veditabbo.
“With three qualities, bhikkhus, a wise person is to be known.
“Này các Tỳ-kheo, người trí được biết đến nhờ ba pháp.
Katamehi tīhi?
Which three?
Ba pháp nào?
Kāyasucaritena, vacīsucaritena, manosucaritena.
By good conduct in body, good conduct in speech, and good conduct in mind.
Đó là thân thiện hạnh, khẩu thiện hạnh, ý thiện hạnh.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato paṇḍito veditabbo.
With these three qualities, bhikkhus, a wise person is to be known.
Này các Tỳ-kheo, người trí được biết đến nhờ ba pháp này.
3. ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, bālassa bālalakkhaṇāni bālanimittāni bālāpadānāni.
“There are these three characteristics, marks, and signs of a fool, bhikkhus.
3. “Này các Tỳ-kheo, có ba dấu hiệu, ba tướng trạng, ba hành vi của kẻ ngu.
Katamāni tīṇi?
Which three?
Ba điều nào?
Idha, bhikkhave, bālo duccintitacintī ca hoti dubbhāsitabhāsī ca dukkaṭakammakārī ca.
Here, bhikkhus, a fool is one who thinks ill-thoughts, speaks ill-speech, and performs ill-deeds.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, kẻ ngu có những suy nghĩ ác, có những lời nói ác, và có những hành động ác.
No cedaṃ* , bhikkhave, bālo duccintitacintī ca abhavissa dubbhāsitabhāsī ca dukkaṭakammakārī ca, kena naṃ paṇḍitā jāneyyuṃ* – ‘bālo ayaṃ bhavaṃ asappuriso’ti?
If, bhikkhus, a fool were not one who thinks ill-thoughts, speaks ill-speech, and performs ill-deeds, how would the wise know him as, ‘This venerable one is a fool, an ignoble person’?
Nếu kẻ ngu này không có những suy nghĩ ác, không có những lời nói ác, và không có những hành động ác, thì làm sao những người trí có thể biết được: ‘Người này là kẻ ngu, là người không tốt’?
Yasmā ca kho, bhikkhave, bālo duccintitacintī ca hoti dubbhāsitabhāsī ca dukkaṭakammakārī ca tasmā naṃ paṇḍitā jānanti – ‘bālo ayaṃ bhavaṃ asappuriso’ti.
But because, bhikkhus, a fool is one who thinks ill-thoughts, speaks ill-speech, and performs ill-deeds, therefore the wise know him as, ‘This venerable one is a fool, an ignoble person’.”
Nhưng vì, này các Tỳ-kheo, kẻ ngu có những suy nghĩ ác, có những lời nói ác, và có những hành động ác, nên những người trí biết được: ‘Người này là kẻ ngu, là người không tốt’.
Imāni kho, bhikkhave, tīṇi bālassa bālalakkhaṇāni bālanimittāni bālāpadānāni.
Indeed, bhikkhus, these are the three characteristics of a fool, the signs of a fool, the manifestations of a fool.
Này các Tỳ-kheo, đây là ba dấu hiệu, ba tướng trạng, ba hành vi của kẻ ngu.
‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, paṇḍitassa paṇḍitalakkhaṇāni paṇḍitanimittāni paṇḍitāpadānāni.
Bhikkhus, these are the three characteristics of a wise person, the signs of a wise person, the manifestations of a wise person.
“Này các Tỳ-kheo, có ba dấu hiệu, ba tướng trạng, ba hành vi của người trí.
Katamāni tīṇi?
Which three?
Ba điều nào?
Idha, bhikkhave, paṇḍito sucintitacintī ca hoti subhāsitabhāsī ca sukatakammakārī ca.
Here, bhikkhus, a wise person is one who thinks well-thought-out thoughts, speaks well-spoken words, and performs well-done deeds.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, người trí có những suy nghĩ thiện, có những lời nói thiện, và có những hành động thiện.
No cedaṃ, bhikkhave, paṇḍito sucintitacintī ca abhavissa subhāsitabhāsī ca sukatakammakārī ca, kena naṃ paṇḍitā jāneyyuṃ – ‘paṇḍito ayaṃ bhavaṃ sappuriso’ti?
If, bhikkhus, a wise person were not one who thinks well-thought-out thoughts, speaks well-spoken words, and performs well-done deeds, how would the wise recognize him, saying: ‘This venerable one is a wise person, a good person’?
Nếu người trí này không có những suy nghĩ thiện, không có những lời nói thiện, và không có những hành động thiện, thì làm sao những người trí có thể biết được: ‘Người này là người trí, là người tốt’?
Yasmā ca kho, bhikkhave, paṇḍito sucintitacintī ca hoti subhāsitabhāsī ca sukatakammakārī ca tasmā naṃ paṇḍitā jānanti – ‘paṇḍito ayaṃ bhavaṃ sappuriso’ti.
But because, bhikkhus, a wise person is one who thinks well-thought-out thoughts, speaks well-spoken words, and performs well-done deeds, therefore the wise recognize him, saying: ‘This venerable one is a wise person, a good person’.
Nhưng vì, này các Tỳ-kheo, người trí có những suy nghĩ thiện, có những lời nói thiện, và có những hành động thiện, nên những người trí biết được: ‘Người này là người trí, là người tốt’.
Imāni kho, bhikkhave, tīṇi paṇḍitassa paṇḍitalakkhaṇāni paṇḍitanimittāni paṇḍitāpadānāni.
Indeed, bhikkhus, these are the three characteristics of a wise person, the signs of a wise person, the manifestations of a wise person.
Này các Tỳ-kheo, đây là ba dấu hiệu, ba tướng trạng, ba hành vi của người trí.
Tasmātiha….
Therefore, here…
Do đó, này các Tỳ-kheo….
Tatiyaṃ.
The third.
Kinh thứ ba.
4. ‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bālo veditabbo.
4. “Bhikkhus, a fool is to be known as endowed with three qualities.
4. “Này các Tỳ-kheo, kẻ ngu được biết đến nhờ ba pháp.
Katamehi tīhi?
Which three?
Ba pháp nào?
Accayaṃ accayato na passati, accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ nappaṭikaroti, parassa kho pana accayaṃ desentassa yathādhammaṃ nappaṭiggaṇhāti.
He does not see a transgression as a transgression; having seen a transgression as a transgression, he does not make amends according to the Dhamma; and he does not accept the transgression of another when it is confessed according to the Dhamma.
Người ấy không thấy lỗi lầm là lỗi lầm, khi thấy lỗi lầm là lỗi lầm thì không sửa chữa theo Chánh pháp, và khi người khác chỉ ra lỗi lầm theo Chánh pháp thì không chấp nhận.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bālo veditabbo.
Indeed, bhikkhus, a fool is to be known as endowed with these three qualities.
Này các Tỳ-kheo, kẻ ngu được biết đến nhờ ba pháp này.
‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato paṇḍito veditabbo.
“Bhikkhus, a wise person is to be known as endowed with three qualities.
“Này các Tỳ-kheo, người trí được biết đến nhờ ba pháp.
Katamehi tīhi?
Which three?
Ba pháp nào?
Accayaṃ accayato passati, accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaroti, parassa kho pana accayaṃ desentassa yathādhammaṃ paṭiggaṇhāti.
He sees a transgression as a transgression; having seen a transgression as a transgression, he makes amends according to the Dhamma; and he accepts the transgression of another when it is confessed according to the Dhamma.
Người ấy thấy lỗi lầm là lỗi lầm, khi thấy lỗi lầm là lỗi lầm thì sửa chữa theo Chánh pháp, và khi người khác chỉ ra lỗi lầm theo Chánh pháp thì chấp nhận.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato paṇḍito veditabbo.
Indeed, bhikkhus, a wise person is to be known as endowed with these three qualities.
Này các Tỳ-kheo, người trí được biết đến nhờ ba pháp này.
Tasmātiha….
Therefore, here…
Do đó, này các Tỳ-kheo….
Catutthaṃ.
The fourth.
Kinh thứ tư.
5. ‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bālo veditabbo.
5. “Bhikkhus, a fool is to be known as endowed with three qualities.
5. “Này các Tỳ-kheo, kẻ ngu được biết đến nhờ ba pháp.
Katamehi tīhi?
Which three?
Ba pháp nào?
Ayoniso pañhaṃ kattā hoti, ayoniso pañhaṃ vissajjetā hoti, parassa kho pana yoniso pañhaṃ vissajjitaṃ parimaṇḍalehi padabyañjanehi siliṭṭhehi upagatehi nābbhanumoditā hoti.
He raises a question unwisely, he answers a question unwisely, and he does not approve of another’s wisely answered question, expressed with well-rounded, coherent, and relevant words and phrases.
Người ấy hỏi một cách bất như lý, trả lời một cách bất như lý, và không tán thành khi người khác trả lời một câu hỏi một cách như lý với những từ ngữ và câu cú tròn đầy, mạch lạc, phù hợp với nguyên nhân và kết quả.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bālo veditabbo.
Indeed, bhikkhus, a fool is to be known as endowed with these three qualities.
Này các Tỳ-kheo, kẻ ngu được biết đến nhờ ba pháp này.
‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato paṇḍito veditabbo.
“Bhikkhus, a wise person is to be known as endowed with three qualities.
“Này các Tỳ-kheo, người trí được biết đến nhờ ba pháp.
Katamehi tīhi?
Which three?
Ba pháp nào?
Yoniso pañhaṃ kattā hoti, yoniso pañhaṃ vissajjetā hoti, parassa kho pana yoniso pañhaṃ vissajjitaṃ parimaṇḍalehi padabyañjanehi siliṭṭhehi upagatehi abbhanumoditā hoti.
He raises a question wisely, he answers a question wisely, and he approves of another’s wisely answered question, expressed with well-rounded, coherent, and relevant words and phrases.
Người ấy hỏi một cách như lý, trả lời một cách như lý, và tán thành khi người khác trả lời một câu hỏi một cách như lý với những từ ngữ và câu cú tròn đầy, mạch lạc, phù hợp với nguyên nhân và kết quả.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato paṇḍito veditabbo.
Indeed, bhikkhus, a wise person is to be known as endowed with these three qualities.
Này các Tỳ-kheo, người trí được biết đến nhờ ba pháp này.
Tasmātiha….
Therefore, here…
Do đó, này các Tỳ-kheo….
Pañcamaṃ.
The fifth.
Kinh thứ năm.
6. ‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bālo veditabbo.
6. “Bhikkhus, a fool is to be known as endowed with three qualities.
6. “Này các Tỳ-kheo, kẻ ngu được biết đến nhờ ba pháp.
Katamehi tīhi?
Which three?
Ba pháp nào?
Akusalena kāyakammena, akusalena vacīkammena, akusalena manokammena.
Unwholesome bodily action, unwholesome verbal action, unwholesome mental action.
Bằng ác nghiệp thân, bằng ác nghiệp khẩu, bằng ác nghiệp ý.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bālo veditabbo.
Indeed, bhikkhus, a fool is to be known as endowed with these three qualities.
Này các Tỳ-kheo, một kẻ ngu được biết đến là người đầy đủ ba pháp này.
‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato paṇḍito veditabbo.
“Bhikkhus, a wise person is to be known as endowed with three qualities.
“Này các Tỳ-kheo, một bậc trí được biết đến là người đầy đủ ba pháp.
Katamehi tīhi?
Which three?
Ba pháp ấy là gì?
Kusalena kāyakammena, kusalena vacīkammena, kusalena manokammena.
Wholesome bodily action, wholesome verbal action, wholesome mental action.
Bằng thiện nghiệp thân, bằng thiện nghiệp khẩu, bằng thiện nghiệp ý.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato paṇḍito veditabbo.
Indeed, bhikkhus, a wise person is to be known as endowed with these three qualities.
Này các Tỳ-kheo, một bậc trí được biết đến là người đầy đủ ba pháp này.
Tasmātiha….
Therefore, here…
Vì vậy, này các Tỳ-kheo….
Chaṭṭhaṃ.
The sixth.
Thứ Sáu.
7. ‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bālo veditabbo.
7. “Bhikkhus, a fool is to be known as endowed with three qualities.
7. “Này các Tỳ-kheo, một kẻ ngu được biết đến là người đầy đủ ba pháp.
Katamehi tīhi?
Which three?
Ba pháp ấy là gì?
Sāvajjena kāyakammena, sāvajjena vacīkammena, sāvajjena manokammena…pe… anavajjena kāyakammena, anavajjena vacīkammena, anavajjena manokammena…pe….
Blameworthy bodily action, blameworthy verbal action, blameworthy mental action… and blameless bodily action, blameless verbal action, blameless mental action….
Bằng thân nghiệp có lỗi, bằng khẩu nghiệp có lỗi, bằng ý nghiệp có lỗi…(v.v.)… bằng thân nghiệp không lỗi, bằng khẩu nghiệp không lỗi, bằng ý nghiệp không lỗi…(v.v.)….
Sattamaṃ.
The seventh.
Thứ Bảy.
8. ‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bālo veditabbo.
8. “Bhikkhus, a fool is to be known as endowed with three qualities.
8. “Này các Tỳ-kheo, một kẻ ngu được biết đến là người đầy đủ ba pháp.
Katamehi tīhi?
Which three?
Ba pháp ấy là gì?
Sabyābajjhena kāyakammena, sabyābajjhena vacīkammena, sabyābajjhena manokammena…pe… abyābajjhena kāyakammena, abyābajjhena vacīkammena, abyābajjhena manokammena.
Afflictive bodily action, afflictive verbal action, afflictive mental action… and non-afflictive bodily action, non-afflictive verbal action, non-afflictive mental action.
Bằng thân nghiệp có sự quấy nhiễu, bằng khẩu nghiệp có sự quấy nhiễu, bằng ý nghiệp có sự quấy nhiễu…(v.v.)… bằng thân nghiệp không có sự quấy nhiễu, bằng khẩu nghiệp không có sự quấy nhiễu, bằng ý nghiệp không có sự quấy nhiễu.
Imehi, kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato paṇḍito veditabbo.
Indeed, bhikkhus, a wise person is to be known as endowed with these three qualities.
Này các Tỳ-kheo, một bậc trí được biết đến là người đầy đủ ba pháp này.
‘‘Tasmātiha, bhikkhave, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘yehi tīhi dhammehi samannāgato bālo veditabbo te tayo dhamme abhinivajjetvā, yehi tīhi dhammehi samannāgato paṇḍito veditabbo te tayo dhamme samādāya vattissāmā’ti.
‘‘Therefore, bhikkhus, you should train yourselves thus: ‘Having abandoned those three qualities by which a fool is known, we will practice, undertaking those three qualities by which a wise person is known.’
“Vì vậy, này các Tỳ-kheo, các ông phải học tập như sau: ‘Sau khi từ bỏ ba pháp mà một kẻ ngu được biết đến là người đầy đủ, chúng ta sẽ thực hành và sống với ba pháp mà một bậc trí được biết đến là người đầy đủ’.
Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabba’’nti.
That is how you should train yourselves, bhikkhus.
Này các Tỳ-kheo, các ông phải học tập như vậy.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ Tám.
9. ‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bālo abyatto asappuriso khataṃ upahataṃ attānaṃ pariharati, sāvajjo ca hoti sānuvajjo ca viññūnaṃ, bahuñca apuññaṃ pasavati.
9. ‘‘Bhikkhus, a foolish, unskilled, ignoble person endowed with three qualities carries himself to ruin and destruction, is blameworthy and censurable by the wise, and produces much demerit.
9. “Này các Tỳ-kheo, một kẻ ngu, không khéo léo, không phải bậc thiện nhân, đầy đủ ba pháp, tự làm tổn hại, tự hủy hoại mình, có lỗi và đáng bị người trí khiển trách, và tạo ra nhiều điều bất thiện.
Katamehi tīhi?
With which three?
Ba pháp ấy là gì?
Kāyaduccaritena, vacīduccaritena, manoduccaritena.
By misconduct in body, misconduct in speech, and misconduct in mind.
Bằng thân ác hạnh, bằng khẩu ác hạnh, bằng ý ác hạnh.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bālo abyatto asappuriso khataṃ upahataṃ attānaṃ pariharati, sāvajjo ca hoti sānuvajjo ca viññūnaṃ, bahuñca apuññaṃ pasavati.
Bhikkhus, it is with these three qualities that a foolish, unskilled, ignoble person carries himself to ruin and destruction, is blameworthy and censurable by the wise, and produces much demerit.
Này các Tỳ-kheo, một kẻ ngu, không khéo léo, không phải bậc thiện nhân, đầy đủ ba pháp này, tự làm tổn hại, tự hủy hoại mình, có lỗi và đáng bị người trí khiển trách, và tạo ra nhiều điều bất thiện.
‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato paṇḍito viyatto sappuriso akkhataṃ anupahataṃ attānaṃ pariharati, anavajjo ca hoti ananuvajjo ca viññūnaṃ, bahuñca puññaṃ pasavati.
‘‘Bhikkhus, a wise, skilled, noble person endowed with three qualities carries himself to safety and freedom from destruction, is blameless and uncensurable by the wise, and produces much merit.
“Này các Tỳ-kheo, một bậc trí, khéo léo, bậc thiện nhân, đầy đủ ba pháp, tự bảo vệ mình không bị tổn hại, không bị hủy hoại, không có lỗi và không đáng bị người trí khiển trách, và tạo ra nhiều điều thiện.
Katamehi tīhi?
With which three?
Ba pháp ấy là gì?
Kāyasucaritena, vacīsucaritena, manosucaritena.
By good conduct in body, good conduct in speech, and good conduct in mind.
Bằng thân thiện hạnh, bằng khẩu thiện hạnh, bằng ý thiện hạnh.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato paṇḍito viyatto sappuriso akkhataṃ anupahataṃ attānaṃ pariharati, anavajjo ca hoti ananuvajjo ca viññūnaṃ, bahuñca puññaṃ pasavatī’’ti.
Bhikkhus, it is with these three qualities that a wise, skilled, noble person carries himself to safety and freedom from destruction, is blameless and uncensurable by the wise, and produces much merit.’’
Này các Tỳ-kheo, một bậc trí, khéo léo, bậc thiện nhân, đầy đủ ba pháp này, tự bảo vệ mình không bị tổn hại, không bị hủy hoại, không có lỗi và không đáng bị người trí khiển trách, và tạo ra nhiều điều thiện.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ Chín.
10. ‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato tayo male appahāya yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye.
10. ‘‘Bhikkhus, a person endowed with three qualities, without abandoning these three stains, is cast into hell just as he was brought there.
10. “Này các Tỳ-kheo, một người đầy đủ ba pháp, không từ bỏ ba cấu uế, sẽ bị ném vào địa ngục như thể bị mang đến đó.
Katamehi tīhi?
With which three?
Ba pháp ấy là gì?
Dussīlo ca hoti, dussīlyamalañcassa appahīnaṃ hoti; issukī ca hoti, issāmalañcassa appahīnaṃ hoti; maccharī ca hoti, maccheramalañcassa appahīnaṃ hoti.
He is immoral, and the stain of immorality is not abandoned in him; he is envious, and the stain of envy is not abandoned in him; he is stingy, and the stain of stinginess is not abandoned in him.
Người ấy là kẻ ác giới, và cấu uế ác giới của người ấy chưa được từ bỏ; người ấy là kẻ ganh tỵ, và cấu uế ganh tỵ của người ấy chưa được từ bỏ; người ấy là kẻ xan tham, và cấu uế xan tham của người ấy chưa được từ bỏ.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato ime tayo male appahāya yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye.
Bhikkhus, a person endowed with these three qualities, without abandoning these three stains, is cast into hell just as he was brought there.
Này các Tỳ-kheo, một người đầy đủ ba pháp này, không từ bỏ ba cấu uế này, sẽ bị ném vào địa ngục như thể bị mang đến đó.
‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato tayo male pahāya yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge.
‘‘Bhikkhus, a person endowed with three qualities, having abandoned these three stains, is cast into heaven just as he was brought there.
“Này các Tỳ-kheo, một người đầy đủ ba pháp, đã từ bỏ ba cấu uế, sẽ được đặt vào cõi trời như thể bị mang đến đó.
Katamehi tīhi?
With which three?
Ba pháp ấy là gì?
Sīlavā ca hoti, dussīlyamalañcassa pahīnaṃ hoti; anissukī ca hoti, issāmalañcassa pahīnaṃ hoti; amaccharī ca hoti, maccheramalañcassa pahīnaṃ hoti.
He is virtuous, and the stain of immorality is abandoned in him; he is not envious, and the stain of envy is abandoned in him; he is not stingy, and the stain of stinginess is abandoned in him.
Người ấy là người có giới hạnh, và cấu uế ác giới của người ấy đã được từ bỏ; người ấy không ganh tỵ, và cấu uế ganh tỵ của người ấy đã được từ bỏ; người ấy không xan tham, và cấu uế xan tham của người ấy đã được từ bỏ.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato ime tayo male pahāya yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge’’ti.
Bhikkhus, a person endowed with these three qualities, having abandoned these three stains, is cast into heaven just as he was brought there.’’
Này các Tỳ-kheo, một người đầy đủ ba pháp này, đã từ bỏ ba cấu uế này, sẽ được đặt vào cõi trời như thể bị mang đến đó.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Thứ Mười.
11. ‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato ñāto bhikkhu bahujanaahitāya paṭipanno hoti bahujanadukkhāya, bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ.
11. ‘‘Bhikkhus, a known bhikkhu endowed with three qualities practices for the harm of many people, for the suffering of many people, for the disadvantage, harm, and suffering of devas and humans.
11. “Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo nổi tiếng, đầy đủ ba pháp, sống vì sự bất lợi, vì sự khổ đau của số đông, vì sự vô ích, bất lợi, khổ đau cho chư thiên và loài người.
Katamehi tīhi?
With which three?
Ba pháp ấy là gì?
Ananulomike kāyakamme samādapeti, ananulomike vacīkamme samādapeti, ananulomikesu dhammesu samādapeti.
He encourages unsupportive bodily actions, unsupportive verbal actions, and unsupportive dhammas.
Người ấy khuyến khích thực hành thân nghiệp không phù hợp, khuyến khích thực hành khẩu nghiệp không phù hợp, khuyến khích thực hành các pháp không phù hợp.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato ñāto bhikkhu bahujanaahitāya paṭipanno hoti bahujanadukkhāya, bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ.
Bhikkhus, it is with these three qualities that a known bhikkhu practices for the harm of many people, for the suffering of many people, for the disadvantage, harm, and suffering of devas and humans.
Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo nổi tiếng, đầy đủ ba pháp này, sống vì sự bất lợi, vì sự khổ đau của số đông, vì sự vô ích, bất lợi, khổ đau cho chư thiên và loài người.
‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato ñāto bhikkhu bahujanahitāya paṭipanno hoti bahujanasukhāya, bahuno janassa atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
‘‘Bhikkhus, a known bhikkhu endowed with three qualities practices for the welfare of many people, for the happiness of many people, for the advantage, welfare, and happiness of devas and humans.
“Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo nổi tiếng, đầy đủ ba pháp, sống vì lợi ích, vì sự an lạc của số đông, vì sự hữu ích, lợi ích, an lạc cho chư thiên và loài người.
Katamehi tīhi?
With which three?
Ba pháp ấy là gì?
Anulomike kāyakamme samādapeti, anulomike vacīkamme samādapeti, anulomikesu dhammesu samādapeti.
He encourages supportive bodily actions, supportive verbal actions, and supportive dhammas.
Người ấy khuyến khích thực hành thân nghiệp phù hợp, khuyến khích thực hành khẩu nghiệp phù hợp, khuyến khích thực hành các pháp phù hợp.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato ñāto bhikkhu bahujanahitāya paṭipanno hoti bahujanasukhāya, bahuno janassa atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’’nti.
Bhikkhus, it is with these three qualities that a known bhikkhu practices for the welfare of many people, for the happiness of many people, for the advantage, welfare, and happiness of devas and humans.’’
Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo nổi tiếng, đầy đủ ba pháp này, sống vì lợi ích, vì sự an lạc của số đông, vì sự hữu ích, lợi ích, an lạc cho chư thiên và loài người.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Thứ Nhất.
12. ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, rañño khattiyassa muddhāvasittassa yāvajīvaṃ sāraṇīyāni* bhavanti.
12. ‘‘Bhikkhus, these three things are to be remembered throughout life by a khattiya king who has been consecrated by sprinkling on the head.
12. “Này các Tỳ-kheo, có ba điều mà một vị vua Sát-đế-lợi đã làm lễ quán đảnh phải ghi nhớ suốt đời.
Katamāni tīṇi?
Which three?
Ba điều ấy là gì?
Yasmiṃ, bhikkhave, padese rājā khattiyo muddhāvasitto jāto hoti.
Bhikkhus, the locality where a khattiya king, consecrated by sprinkling on the head, was born.
Này các Tỳ-kheo, nơi nào vị vua Sát-đế-lợi đã làm lễ quán đảnh được sinh ra.
Idaṃ, bhikkhave, paṭhamaṃ rañño khattiyassa muddhāvasittassa yāvajīvaṃ sāraṇīyaṃ hoti.
Bhikkhus, this is the first thing to be remembered throughout life by a khattiya king who has been consecrated by sprinkling on the head.
Này các Tỳ-kheo, đây là điều đầu tiên mà một vị vua Sát-đế-lợi đã làm lễ quán đảnh phải ghi nhớ suốt đời.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, yasmiṃ padese rājā khattiyo muddhāvasitto saṅgāmaṃ abhivijinitvā vijitasaṅgāmo tameva saṅgāmasīsaṃ ajjhāvasati.
‘‘Again, furthermore, bhikkhus, the locality where a khattiya king, consecrated by sprinkling on the head, having completely conquered a battle, and having conquered the battle, dwells in that very battle-site.
“Hơn nữa, này các Tỳ-kheo, nơi nào vị vua Sát-đế-lợi đã làm lễ quán đảnh, sau khi chiến thắng một trận chiến, là người chiến thắng trận chiến, lại cư ngụ tại chính chiến trường đó.
Idaṃ, bhikkhave, tatiyaṃ rañño khattiyassa muddhāvasittassa yāvajīvaṃ sāraṇīyaṃ hoti.
Bhikkhus, this is the third thing to be remembered throughout life by a khattiya king who has been consecrated by sprinkling on the head.
Này các Tỳ-kheo, đây là điều thứ ba mà một vị vua Sát-đế-lợi đã làm lễ quán đảnh phải ghi nhớ suốt đời.
Imāni kho, bhikkhave, tīṇi rañño khattiyassa muddhāvasittassa yāvajīvaṃ sāraṇīyāni bhavanti.
Bhikkhus, these three things are to be remembered throughout life by a khattiya king who has been consecrated by sprinkling on the head.
Này các Tỳ-kheo, đây là ba điều mà một vị vua Sát-đế-lợi đã làm lễ quán đảnh phải ghi nhớ suốt đời.
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhave, tīṇimāni bhikkhussa yāvajīvaṃ sāraṇīyāni bhavanti.
‘‘Even so, bhikkhus, these three things are to be remembered throughout life by a bhikkhu.
“Cũng vậy, này các Tỳ-kheo, có ba điều mà một Tỳ-kheo phải ghi nhớ suốt đời.
Katamāni tīṇi?
Which three?
Ba điều ấy là gì?
Yasmiṃ, bhikkhave, padese bhikkhu kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti.
Bhikkhus, the locality where a bhikkhu, having shaved off his hair and beard, and having donned saffron robes, went forth from the home life into homelessness.
Này các Tỳ-kheo, nơi nào Tỳ-kheo đã cạo bỏ râu tóc, khoác y cà-sa, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
Idaṃ, bhikkhave, paṭhamaṃ bhikkhussa yāvajīvaṃ sāraṇīyaṃ hoti.
Bhikkhus, this is the first thing to be remembered throughout life by a bhikkhu.
Này các Tỳ-kheo, đây là điều đầu tiên mà một Tỳ-kheo phải ghi nhớ suốt đời.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, yasmiṃ padese bhikkhu ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘Again, furthermore, bhikkhus, the locality where a bhikkhu understands, as it actually is, ‘This is suffering’; understands, as it actually is, ‘This is the origin of suffering’; understands, as it actually is, ‘This is the cessation of suffering’; understands, as it actually is, ‘This is the path leading to the cessation of suffering’.
Này các Tỳ-khưu, hơn nữa, trong trường hợp nào, một Tỳ-khưu như thật rõ biết: ‘Đây là Khổ’; như thật rõ biết: ‘Đây là Khổ tập’; như thật rõ biết: ‘Đây là Khổ diệt’; như thật rõ biết: ‘Đây là Con đường đưa đến Khổ diệt’.
Idaṃ, bhikkhave, dutiyaṃ bhikkhussa yāvajīvaṃ sāraṇīyaṃ hoti.
Bhikkhus, this is the second thing to be remembered throughout life by a bhikkhu.
Này các Tỳ-khưu, đây là điều thứ hai mà một Tỳ-khưu cần ghi nhớ suốt đời.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, yasmiṃ padese bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.
‘‘Again, furthermore, bhikkhus, the locality where a bhikkhu, by the destruction of the asavas, having realized for himself with direct knowledge, in this very life, the Stainless Liberation of Mind and Liberation by Wisdom, enters upon and abides in it.
Này các Tỳ-khưu, hơn nữa, trong trường hợp nào, một Tỳ-khưu, do sự diệt tận các lậu hoặc, ngay trong hiện tại, tự mình chứng ngộ, an trú và đạt đến sự giải thoát tâm (cetovimutti), giải thoát tuệ (paññāvimutti) không còn lậu hoặc.
Idaṃ, bhikkhave, tatiyaṃ bhikkhussa yāvajīvaṃ sāraṇīyaṃ hoti.
Bhikkhus, this is the third thing to be remembered throughout life by a bhikkhu.
Này các Tỳ-khưu, đây là điều thứ ba mà một Tỳ-khưu cần ghi nhớ suốt đời.
Imāni kho, bhikkhave, tīṇi bhikkhussa yāvajīvaṃ sāraṇīyāni bhavantī’’ti.
Bhikkhus, these three things are to be remembered throughout life by a bhikkhu.’’
Này các Tỳ-khưu, đây là ba điều mà một Tỳ-khưu cần ghi nhớ suốt đời.”
Dutiyaṃ.
The Second.
Bài kinh thứ hai.
13. ‘‘Tayome, bhikkhave, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
13. ‘‘Bhikkhus, these three individuals are found existing in the world.
13. “Này các Tỳ-khưu, có ba hạng người này hiện hữu, có mặt ở đời.
Katame tayo?
Which three?
Thế nào là ba?
Nirāso, āsaṃso, vigatāso.
One without hope, one with hope, and one whose hope has vanished.
Người không hy vọng (nirāso), người có hy vọng (āsaṃso), người đã hết hy vọng (vigatāso).
Katamo ca, bhikkhave puggalo nirāso?
And which individual, bhikkhus, is without hope?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là người không hy vọng?
Idha, bhikkhave, ekacco puggalo nīce kule paccājāto hoti, caṇḍālakule vā venakule* vā nesādakule vā rathakārakule vā pukkusakule vā dalidde appannapānabhojane kasiravuttike, yattha kasirena ghāsacchādo labbhati.
Here, bhikkhus, a certain individual is reborn into a low family—a caṇḍāla family, or a bamboo-worker’s family, or a hunter’s family, or a cart-maker’s family, or a scavenger’s family—poor, with little food, drink, and nourishment, living with difficulty, where food and clothing are obtained with difficulty.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một số người sinh ra trong gia đình thấp kém, như gia đình Chiên-đà-la (caṇḍāla), gia đình thợ đan tre (venaka), gia đình người săn bắn (nesāda), gia đình thợ làm xe (rathakāra), hay gia đình người nhặt rác (pukkusa); nghèo khổ, ít cơm ăn nước uống, sống chật vật, nơi mà sự kiếm ăn mặc rất khó khăn.
So ca hoti dubbaṇṇo duddasiko okoṭimako bavhābādho* kāṇo vā kuṇī vā khañjo vā pakkhahato vā, na lābhī annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa.
And he is ill-favored, unpleasant to look at, hunchbacked, afflicted with many diseases, blind or crippled or lame or paralyzed, and he is not a recipient of food, drink, clothing, vehicles, garlands, perfumes, ointments, bedding, lodging, or lamps.
Người ấy lại xấu xí, khó coi, lùn tịt, nhiều bệnh tật, hoặc bị chột, hoặc bị còng, hoặc bị què, hoặc bị liệt nửa người, không được lợi dưỡng về cơm ăn, nước uống, y phục, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, dầu thoa, giường nằm, chỗ ở, đèn đuốc.
So suṇāti – ‘itthannāmo kira khattiyo khattiyehi khattiyābhisekena abhisitto’ti.
He hears: ‘Indeed, a certain khattiya king has been consecrated by other khattiyas with the khattiya consecration.’
Người ấy nghe rằng: ‘Vị Sát-đế-lợi tên là X đã được các Sát-đế-lợi làm lễ quán đảnh vương quyền Sát-đế-lợi’.
Tassa na evaṃ hoti – ‘kudāssu nāma mampi khattiyā khattiyābhisekena abhisiñcissantī’ti!
It does not occur to him: ‘When, oh when, will khattiyas consecrate me too with the khattiya consecration!’
Người ấy không có ý nghĩ như sau: ‘Khi nào thì các Sát-đế-lợi sẽ làm lễ quán đảnh vương quyền Sát-đế-lợi cho ta?’
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, puggalo nirāso.
This individual, bhikkhus, is called ‘without hope’.
Này các Tỳ-khưu, người như vậy được gọi là người không hy vọng.
‘‘Katamo ca, bhikkhave, puggalo āsaṃso?
‘‘And which individual, bhikkhus, is with hope?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là người có hy vọng?
Idha, bhikkhave, rañño khattiyassa muddhāvasittassa jeṭṭho putto hoti ābhiseko anabhisitto acalappatto* .
Here, bhikkhus, the eldest son of a khattiya king consecrated by sprinkling on the head, who is worthy of consecration but has not yet been consecrated, and is established in a firm position.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một vị hoàng tử trưởng của một vị vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh, là người xứng đáng được quán đảnh nhưng chưa được quán đảnh, là người có vị trí vững chắc.
So suṇāti – ‘itthannāmo kira khattiyo khattiyehi khattiyābhisekena abhisitto’ti.
He hears: ‘Indeed, a certain khattiya king has been consecrated by other khattiyas with the khattiya consecration.’
Vị ấy nghe rằng: ‘Vị Sát-đế-lợi tên là X đã được các Sát-đế-lợi làm lễ quán đảnh vương quyền Sát-đế-lợi’.
Tassa evaṃ hoti – ‘kudāssu nāma mampi khattiyā khattiyābhisekena abhisiñcissantī’ti!
It occurs to him: ‘When, oh when, will khattiyas consecrate me too with the khattiya consecration!’
Vị ấy có ý nghĩ như sau: ‘Khi nào thì các Sát-đế-lợi sẽ làm lễ quán đảnh vương quyền Sát-đế-lợi cho ta?’
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, puggalo āsaṃso.
This individual, bhikkhus, is called ‘with hope’.
Này các Tỳ-khưu, người như vậy được gọi là người có hy vọng.
‘‘Katamo ca, bhikkhave, puggalo vigatāso?
‘‘And which individual, bhikkhus, is one whose hope has vanished?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là người đã hết hy vọng?
Idha, bhikkhave, rājā hoti khattiyo muddhāvasitto.
Here, bhikkhus, there is a khattiya king consecrated by sprinkling on the head.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, có một vị vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh.
So suṇāti – ‘itthannāmo kira khattiyo khattiyehi khattiyābhisekena abhisitto’ti.
He hears: ‘It is said that a certain khattiya has been anointed by khattiyas with the khattiya anointment.’
Vị ấy nghe rằng: ‘Vị Sát-đế-lợi tên là X đã được các Sát-đế-lợi làm lễ quán đảnh vương quyền Sát-đế-lợi’.
Tassa na evaṃ hoti – ‘kudāssu nāma mampi khattiyā khattiyābhisekena abhisiñcissantī’ti!
It does not occur to him: ‘When will khattiyas anoint me too with the khattiya anointment?’
Vị ấy không có ý nghĩ như sau: ‘Khi nào thì các Sát-đế-lợi sẽ làm lễ quán đảnh vương quyền Sát-đế-lợi cho ta?’
Taṃ kissa hetu?
What is the reason for that?
Vì lý do gì?
Yā hissa, bhikkhave, pubbe anabhisittassa abhisekāsā sā* paṭippassaddhā.
For, bhikkhus, the aspiration for anointment that he previously had, before being anointed, has subsided.
Này các Tỳ-khưu, bởi vì sự hy vọng được quán đảnh của vị ấy trước đây khi chưa được quán đảnh, đã lắng dịu.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, puggalo vigatāso.
This person, bhikkhus, is called ‘one without aspiration’ (vigatāso).
Này các Tỳ-khưu, người như vậy được gọi là người đã hết hy vọng.
Ime kho, bhikkhave, tayo puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
These, bhikkhus, are the three types of persons existing, found in the world.
Này các Tỳ-khưu, có ba hạng người này hiện hữu, có mặt ở đời.
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhave, tayo puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsu.
“In the same way, bhikkhus, there are three types of persons existing, found among bhikkhus.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, có ba hạng người này hiện hữu, có mặt trong hàng Tỳ-khưu.
Katame tayo?
Which three?
Thế nào là ba?
Nirāso, āsaṃso, vigatāso.
One without aspiration (nirāso), one with aspiration (āsaṃso), and one whose aspiration has subsided (vigatāso).
Người không hy vọng, người có hy vọng, người đã hết hy vọng.
Katamo ca, bhikkhave, puggalo nirāso?
And which person, bhikkhus, is one without aspiration (nirāso)?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là người không hy vọng?
Idha, bhikkhave, ekacco puggalo dussīlo hoti pāpadhammo asuci saṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacāripaṭiñño antopūti avassuto kasambujāto.
Here, bhikkhus, a certain person is immoral, of evil nature, impure, of doubtful conduct, with hidden deeds, not a recluse but claiming to be a recluse, not a celibate but claiming to be a celibate, inwardly rotten, oozing, a mass of corruption.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một số người là kẻ phá giới, có ác pháp, không thanh tịnh, hành xử đáng ngờ, che giấu hành vi xấu, không phải Sa-môn nhưng tự xưng là Sa-môn, không phải Phạm hạnh nhưng tự xưng là Phạm hạnh, bên trong thối nát, đầy lậu hoặc, như cặn bã.
So suṇāti – ‘itthannāmo kira bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’ti.
He hears: ‘It is said that a certain bhikkhu, through the destruction of the āsavas, by realizing for himself with direct knowledge, enters and dwells in the Stainless Liberation of Mind and Liberation by Wisdom in this very life.’
Người ấy nghe rằng: ‘Tỳ-khưu tên là X, do sự diệt tận các lậu hoặc, ngay trong hiện tại, tự mình chứng ngộ, an trú và đạt đến sự giải thoát tâm, giải thoát tuệ không còn lậu hoặc’.
Tassa na evaṃ hoti – ‘kudāssu nāma ahampi āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissāmī’ti!
It does not occur to him: ‘When will I too, through the destruction of the āsavas, by realizing for myself with direct knowledge, enter and dwell in the Stainless Liberation of Mind and Liberation by Wisdom in this very life?’
Người ấy không có ý nghĩ như sau: ‘Khi nào thì ta cũng sẽ, do sự diệt tận các lậu hoặc, ngay trong hiện tại, tự mình chứng ngộ, an trú và đạt đến sự giải thoát tâm, giải thoát tuệ không còn lậu hoặc?’
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, puggalo nirāso.
This person, bhikkhus, is called ‘one without aspiration’ (nirāso).
Này các Tỳ-khưu, người như vậy được gọi là người không hy vọng.
‘‘Katamo ca, bhikkhave, puggalo āsaṃso?
“And which person, bhikkhus, is one with aspiration (āsaṃso)?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là người có hy vọng?
Idha, bhikkhave, bhikkhu sīlavā hoti kalyāṇadhammo.
Here, bhikkhus, a bhikkhu is virtuous, of good nature.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một Tỳ-khưu có giới hạnh, có thiện pháp.
So suṇāti āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’ti.
He hears: ‘A certain bhikkhu, through the destruction of the āsavas, by realizing for himself with direct knowledge, enters and dwells in the Stainless Liberation of Mind and Liberation by Wisdom in this very life.’
Vị ấy nghe rằng: ‘Tỳ-khưu tên là X, do sự diệt tận các lậu hoặc, ngay trong hiện tại, tự mình chứng ngộ, an trú và đạt đến sự giải thoát tâm, giải thoát tuệ không còn lậu hoặc’.
Tassa evaṃ hoti – ‘kudāssu nāma ahampi āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissāmī’ti!
It occurs to him: ‘When will I too, through the destruction of the āsavas, by realizing for myself with direct knowledge, enter and dwell in the Stainless Liberation of Mind and Liberation by Wisdom in this very life?’
Vị ấy có ý nghĩ như sau: ‘Khi nào thì ta cũng sẽ, do sự diệt tận các lậu hoặc, ngay trong hiện tại, tự mình chứng ngộ, an trú và đạt đến sự giải thoát tâm, giải thoát tuệ không còn lậu hoặc?’
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, puggalo āsaṃso.
This person, bhikkhus, is called ‘one with aspiration’ (āsaṃso).
Này các Tỳ-khưu, người như vậy được gọi là người có hy vọng.
‘‘Katamo ca, bhikkhave, puggalo vigatāso?
“And which person, bhikkhus, is one whose aspiration has subsided (vigatāso)?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là người đã hết hy vọng?
Idha, bhikkhave, bhikkhu arahaṃ hoti khīṇāsavo.
Here, bhikkhus, a bhikkhu is an Arahant, with defilements destroyed (khīṇāsavo).
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một Tỳ-khưu là bậc A-la-hán, đã đoạn tận các lậu hoặc.
So suṇāti – ‘itthannāmo kira bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’ti.
He hears: ‘It is said that a certain bhikkhu, through the destruction of the āsavas, by realizing for himself with direct knowledge, enters and dwells in the Stainless Liberation of Mind and Liberation by Wisdom in this very life.’
Vị ấy nghe rằng: ‘Tỳ-khưu tên là X, do sự diệt tận các lậu hoặc, ngay trong hiện tại, tự mình chứng ngộ, an trú và đạt đến sự giải thoát tâm, giải thoát tuệ không còn lậu hoặc’.
Tassa na evaṃ hoti – ‘kudāssu nāma ahampi āsavānaṃ khayā…pe… sacchikatvā upasampajja viharissāmī’ti!
It does not occur to him: ‘When will I too, through the destruction of the āsavas… by realizing… enter and dwell?’
Vị ấy không có ý nghĩ như sau: ‘Khi nào thì ta cũng sẽ, do sự diệt tận các lậu hoặc… tự mình chứng ngộ, an trú và đạt đến sự giải thoát tâm, giải thoát tuệ không còn lậu hoặc?’
Taṃ kissa hetu?
What is the reason for that?
Vì lý do gì?
Yā hissa, bhikkhave, pubbe avimuttassa vimuttāsā sā paṭippassaddhā.
For, bhikkhus, the aspiration for liberation that he previously had, before being liberated, has subsided.
Này các Tỳ-khưu, bởi vì sự hy vọng được giải thoát của vị ấy trước đây khi chưa được giải thoát, đã lắng dịu.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, puggalo vigatāso.
This person, bhikkhus, is called ‘one whose aspiration has subsided’ (vigatāso).
Này các Tỳ-khưu, người như vậy được gọi là người đã hết hy vọng.
Ime kho, bhikkhave, tayo puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsū’’ti.
These, bhikkhus, are the three types of persons existing, found among bhikkhus.”
Này các Tỳ-khưu, có ba hạng người này hiện hữu, có mặt trong hàng Tỳ-khưu.”
Tatiyaṃ.
The Third.
Bài kinh thứ ba.
14. ‘‘Yopi so, bhikkhave, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā sopi na arājakaṃ cakkaṃ vattetī’’ti.
14. “Even that king, bhikkhus, who is a Wheel-turning Monarch (cakkavattī), righteous, a king of Dhamma, does not turn the wheel without a king.”
14. “Này các Tỳ-khưu, ngay cả vị Chuyển Luân Vương, vị vua chánh pháp, vị vua của Chánh pháp ấy cũng không vận chuyển bánh xe quyền lực mà không có vua.”
Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko pana, bhante, rañño cakkavattissa dhammikassa dhammarañño rājā’’ti* ?
When this was said, a certain bhikkhu said to the Blessed One: “Who then, Venerable Sir, is the king of a Wheel-turning Monarch, righteous, a king of Dhamma?”
Khi được nói vậy, một Tỳ-khưu hỏi Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, vậy ai là vua của vị Chuyển Luân Vương, vị vua chánh pháp, vị vua của Chánh pháp ấy?”
‘‘Dhammo, bhikkhū’’ti bhagavā avoca – ‘‘idha, bhikkhu, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva nissāya* dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati antojanasmiṃ’’.
“Dhamma, bhikkhu,” the Blessed One said. “Here, bhikkhu, a Wheel-turning Monarch, righteous, a king of Dhamma, relying solely on Dhamma, honoring Dhamma, respecting Dhamma, revering Dhamma, with Dhamma as his banner, Dhamma as his emblem, Dhamma as his sovereign, provides a righteous guard, protection, and security for his inner circle.
“Chánh pháp (Dhamma), này Tỳ-khưu,” Thế Tôn nói, “ở đây, này Tỳ-khưu, vị Chuyển Luân Vương, vị vua chánh pháp, vị vua của Chánh pháp, nương tựa vào Chánh pháp, tôn trọng Chánh pháp, kính ngưỡng Chánh pháp, cung kính Chánh pháp, lấy Chánh pháp làm cờ hiệu, lấy Chánh pháp làm biểu tượng, lấy Chánh pháp làm chủ tể, thiết lập sự bảo vệ, che chở, giữ gìn một cách đúng Chánh pháp cho nội cung.”
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhu, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati khattiyesu, anuyantesu* , balakāyasmiṃ, brāhmaṇagahapatikesu, negamajānapadesu, samaṇabrāhmaṇesu, migapakkhīsu.
“Furthermore, bhikkhu, a Wheel-turning Monarch, righteous, a king of Dhamma, relying solely on Dhamma, honoring Dhamma, respecting Dhamma, revering Dhamma, with Dhamma as his banner, Dhamma as his emblem, Dhamma as his sovereign, provides a righteous guard, protection, and security for khattiyas, for his retinue, for his army, for brahmins and householders, for town and country dwellers, for recluses and brahmins, and for beasts and birds.
“Này Tỳ-khưu, hơn nữa, vị Chuyển Luân Vương, vị vua chánh pháp, vị vua của Chánh pháp, nương tựa vào Chánh pháp, tôn trọng Chánh pháp, kính ngưỡng Chánh pháp, cung kính Chánh pháp, lấy Chánh pháp làm cờ hiệu, lấy Chánh pháp làm biểu tượng, lấy Chánh pháp làm chủ tể, thiết lập sự bảo vệ, che chở, giữ gìn một cách đúng Chánh pháp cho các Sát-đế-lợi, các tùy tùng, quân đội, các Bà-la-môn và gia chủ, các cư dân thành thị và nông thôn, các Sa-môn và Bà-la-môn, các loài chim thú.”
Sa kho so bhikkhu rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā antojanasmiṃ, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā khattiyesu, anuyantesu, balakāyasmiṃ, brāhmaṇagahapatikesu, negamajānapadesu, samaṇabrāhmaṇesu, migapakkhīsu, dhammeneva cakkaṃ vatteti.
That bhikkhu, the king, a universal monarch, righteous, a king of Dhamma, relying solely on Dhamma, honoring Dhamma, revering Dhamma, showing deference to Dhamma, with Dhamma as his banner, Dhamma as his emblem, Dhamma as his overlord, having established righteous protection, defense, and guard for his inner circle; having established righteous protection, defense, and guard for the khattiyas, for the vassals, for the army, for the brahmins and householders, for the town and country dwellers, for ascetics and brahmins, and for animals and birds, he turns the wheel by Dhamma alone.
Này Tỳ-khưu, vị Chuyển Luân Thánh Vương, vị vua Chánh Pháp, nương tựa vào Pháp, tôn trọng Pháp, kính ngưỡng Pháp, cung kính Pháp, lấy Pháp làm cờ hiệu, lấy Pháp làm biểu tượng, lấy Pháp làm tối thượng, đã thiết lập sự bảo vệ, che chở và hộ trì đúng Pháp cho người trong nội cung; đã thiết lập sự bảo vệ, che chở và hộ trì đúng Pháp cho các Sát-đế-lợi; cho các chư hầu; cho quân đội; cho các Bà-la-môn và gia chủ; cho cư dân thành thị và nông thôn; cho các Sa-môn và Bà-la-môn; cho các loài thú và chim; vị ấy vận hành bánh xe pháp chỉ bằng Pháp.
Taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ kenaci manussabhūtena paccatthikena pāṇinā.
That wheel is irresistible by any human enemy or foe.
Bánh xe ấy không thể bị bất cứ kẻ thù nào, bất cứ chúng sanh nào là người, làm cho quay ngược trở lại.
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhu* , tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati kāyakammasmiṃ – ‘evarūpaṃ kāyakammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ kāyakammaṃ na sevitabba’’’nti.
“Even so, bhikkhu, the Tathāgata, Arahant, Perfectly Self-Awakened One, a righteous king of Dhamma, relying solely on Dhamma, honoring Dhamma, revering Dhamma, showing deference to Dhamma, with Dhamma as his banner, Dhamma as his emblem, Dhamma as his overlord, establishes righteous protection, defense, and guard for bodily action, saying: ‘Such bodily action is to be cultivated, such bodily action is not to be cultivated.’ ”
Này Tỳ-khưu, cũng vậy, Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, là Vua Chánh Pháp, nương tựa vào Pháp, tôn trọng Pháp, kính ngưỡng Pháp, cung kính Pháp, lấy Pháp làm cờ hiệu, lấy Pháp làm biểu tượng, lấy Pháp làm tối thượng, thiết lập sự bảo vệ, che chở và hộ trì đúng Pháp trong thân nghiệp – ‘thân nghiệp như thế này nên thực hành, thân nghiệp như thế này không nên thực hành’.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati vacīkammasmiṃ – ‘evarūpaṃ vacīkammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ vacīkammaṃ na sevitabba’nti…pe… manokammasmiṃ – ‘evarūpaṃ manokammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ manokammaṃ na sevitabba’’’nti.
“Furthermore, bhikkhu, the Tathāgata, Arahant, Perfectly Self-Awakened One, a righteous king of Dhamma, relying solely on Dhamma, honoring Dhamma, revering Dhamma, showing deference to Dhamma, with Dhamma as his banner, Dhamma as his emblem, Dhamma as his overlord, establishes righteous protection, defense, and guard for verbal action, saying: ‘Such verbal action is to be cultivated, such verbal action is not to be cultivated’…pe… for mental action, saying: ‘Such mental action is to be cultivated, such mental action is not to be cultivated.’ ”
Hơn nữa, này Tỳ-khưu, Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, là Vua Chánh Pháp, nương tựa vào Pháp, tôn trọng Pháp, kính ngưỡng Pháp, cung kính Pháp, lấy Pháp làm cờ hiệu, lấy Pháp làm biểu tượng, lấy Pháp làm tối thượng, thiết lập sự bảo vệ, che chở và hộ trì đúng Pháp trong khẩu nghiệp – ‘khẩu nghiệp như thế này nên thực hành, khẩu nghiệp như thế này không nên thực hành’… (tương tự như vậy đối với) ý nghiệp – ‘ý nghiệp như thế này nên thực hành, ý nghiệp như thế này không nên thực hành’.
‘‘Sa kho so, bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā kāyakammasmiṃ, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā vacīkammasmiṃ, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā manokammasmiṃ, dhammeneva anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavatteti.
That Tathāgata, Arahant, Perfectly Self-Awakened One, a righteous king of Dhamma, relying solely on Dhamma, honoring Dhamma, revering Dhamma, showing deference to Dhamma, with Dhamma as his banner, Dhamma as his emblem, Dhamma as his overlord, having established righteous protection, defense, and guard for bodily action; having established righteous protection, defense, and guard for verbal action; having established righteous protection, defense, and guard for mental action, by Dhamma alone he turns the unsurpassed Dhamma-wheel.
Này Tỳ-khưu, Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, là Vua Chánh Pháp, nương tựa vào Pháp, tôn trọng Pháp, kính ngưỡng Pháp, cung kính Pháp, lấy Pháp làm cờ hiệu, lấy Pháp làm biểu tượng, lấy Pháp làm tối thượng, đã thiết lập sự bảo vệ, che chở và hộ trì đúng Pháp trong thân nghiệp; đã thiết lập sự bảo vệ, che chở và hộ trì đúng Pháp trong khẩu nghiệp; đã thiết lập sự bảo vệ, che chở và hộ trì đúng Pháp trong ý nghiệp; vị ấy vận hành bánh xe Pháp vô thượng chỉ bằng Pháp.
Taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmi’’nti.
That wheel is irresistible by any ascetic, brahmin, deity, Māra, Brahmā, or anyone in the world.”
Bánh xe ấy không thể bị bất cứ Sa-môn nào, Bà-la-môn nào, chư Thiên nào, Ma-vương nào, Phạm Thiên nào, hay bất cứ ai trên thế gian, làm cho quay ngược trở lại.
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, rājā ahosi sacetano* nāma.
“Formerly, bhikkhus, there was a king named Sacetana.
“Này các Tỳ-khưu, thuở xưa có một vị vua tên là Sacetana.
Atha kho, bhikkhave, rājā sacetano rathakāraṃ āmantesi – ‘ito me, samma rathakāra, channaṃ māsānaṃ accayena saṅgāmo bhavissati.
Then, bhikkhus, King Sacetana addressed a wheelwright, saying: ‘Friend wheelwright, in six months there will be a battle for me.
Rồi này các Tỳ-khưu, vua Sacetana gọi người thợ làm xe và nói: ‘Này bạn thợ làm xe, sáu tháng nữa ta sẽ có chiến tranh.
Sakkhissasi* me, samma rathakāra, navaṃ cakkayugaṃ kātu’nti?
Will you be able, friend wheelwright, to make a new pair of wheels for me?’
Này bạn thợ làm xe, bạn có thể làm cho ta một cặp bánh xe mới không?’
‘Sakkomi devā’ti kho, bhikkhave, rathakāro rañño sacetanassa paccassosi.
‘I am able, Your Majesty,’ bhikkhus, the wheelwright replied to King Sacetana.
‘Tâu Đại Vương, tôi có thể làm được’, này các Tỳ-khưu, người thợ làm xe trả lời vua Sacetana.
Atha kho, bhikkhave, rathakāro chahi māsehi chārattūnehi ekaṃ cakkaṃ niṭṭhāpesi.
Then, bhikkhus, the wheelwright completed one wheel in six months minus six nights.
Rồi này các Tỳ-khưu, người thợ làm xe đã hoàn thành một bánh xe trong sáu tháng trừ sáu đêm.
Atha kho, bhikkhave, rājā sacetano rathakāraṃ āmantesi – ‘ito me, samma rathakāra, channaṃ divasānaṃ accayena saṅgāmo bhavissati, niṭṭhitaṃ navaṃ cakkayuga’nti?
Then, bhikkhus, King Sacetana addressed the wheelwright, saying: ‘Friend wheelwright, in six days there will be a battle for me. Is the new pair of wheels completed?’
Rồi này các Tỳ-khưu, vua Sacetana gọi người thợ làm xe và nói: ‘Này bạn thợ làm xe, sáu ngày nữa ta sẽ có chiến tranh, cặp bánh xe mới đã xong chưa?’
‘Imehi kho, deva, chahi māsehi chārattūnehi ekaṃ cakkaṃ niṭṭhita’nti.
‘Your Majesty, in these six months minus six nights, one wheel has been completed.’
‘Tâu Đại Vương, trong sáu tháng trừ sáu đêm này, một bánh xe đã hoàn thành’.
‘Sakkhissasi pana me, samma rathakāra, imehi chahi divasehi dutiyaṃ cakkaṃ niṭṭhāpetu’nti?
‘But will you be able, friend wheelwright, to complete the second wheel in these six days?’
‘Này bạn thợ làm xe, bạn có thể hoàn thành bánh xe thứ hai trong sáu ngày này không?’
‘Sakkomi devā’ti kho, bhikkhave, rathakāro chahi divasehi dutiyaṃ cakkaṃ niṭṭhāpetvā navaṃ cakkayugaṃ ādāya yena rājā sacetano tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ sacetanaṃ etadavoca – ‘idaṃ te, deva, navaṃ cakkayugaṃ niṭṭhita’nti.
‘I am able, O king,’ indeed, bhikkhus, the wheelwright, having completed the second wheel in six days, took the new pair of wheels and approached King Sacetana. Having approached, he said this to King Sacetana: ‘This new pair of wheels of yours, O king, is finished.’”
‘Tâu Đại Vương, tôi có thể làm được’, này các Tỳ-khưu, người thợ làm xe đã hoàn thành bánh xe thứ hai trong sáu ngày, rồi mang cặp bánh xe mới đến chỗ vua Sacetana; đến nơi, ông nói với vua Sacetana: ‘Tâu Đại Vương, cặp bánh xe mới này đã hoàn thành cho ngài’.
‘Yañca te idaṃ, samma rathakāra, cakkaṃ chahi māsehi niṭṭhitaṃ chārattūnehi yañca te idaṃ cakkaṃ chahi divasehi niṭṭhitaṃ, imesaṃ kiṃ nānākaraṇaṃ?
“‘Good wheelwright, what is the difference between this wheel of yours that was finished in six months lacking six nights, and this wheel of yours that was finished in six days?
‘Này bạn thợ làm xe, bánh xe mà bạn đã hoàn thành trong sáu tháng trừ sáu đêm, và bánh xe mà bạn đã hoàn thành trong sáu ngày này, chúng có gì khác biệt?
Nesāhaṃ kiñci nānākaraṇaṃ passāmī’ti.
I see no difference between them at all.’”
Ta không thấy bất cứ sự khác biệt nào’.
‘Atthesaṃ, deva, nānākaraṇaṃ.
“‘There is a difference between them, O king.
‘Tâu Đại Vương, chúng có sự khác biệt.
Passatu devo nānākaraṇa’’’nti.
May the king see the difference.’”
Xin Đại Vương hãy xem sự khác biệt’”.
‘‘Atha kho, bhikkhave, rathakāro yaṃ taṃ cakkaṃ chahi divasehi niṭṭhitaṃ taṃ pavattesi.
“Then, bhikkhus, the wheelwright rolled the wheel that was finished in six days.
“Rồi này các Tỳ-khưu, người thợ làm xe đã lăn bánh xe được hoàn thành trong sáu ngày.
Taṃ pavattitaṃ samānaṃ yāvatikā abhisaṅkhārassa gati tāvatikaṃ gantvā ciṅgulāyitvā bhūmiyaṃ papati.
Being rolled, it went as far as the momentum of the effort carried it, then wobbled and fell to the ground.
Bánh xe ấy, khi được lăn, đã đi được một quãng đường tương ứng với quán tính của nó, rồi loạng choạng và rơi xuống đất.
Yaṃ pana taṃ cakkaṃ chahi māsehi niṭṭhitaṃ chārattūnehi taṃ pavattesi.
But he rolled the wheel that was finished in six months lacking six nights.
Còn bánh xe được hoàn thành trong sáu tháng trừ sáu đêm, ông ấy đã lăn nó.
Taṃ pavattitaṃ samānaṃ yāvatikā abhisaṅkhārassa gati tāvatikaṃ gantvā akkhāhataṃ maññe aṭṭhāsi.
Being rolled, it went as far as the momentum of the effort carried it, then stood firm as if fixed on an axle.
Bánh xe ấy, khi được lăn, đã đi được một quãng đường tương ứng với quán tính của nó, rồi đứng vững như thể được gắn vào trục.
‘‘‘Ko nu kho, samma rathakāra, hetu ko paccayo yamidaṃ* cakkaṃ chahi divasehi niṭṭhitaṃ taṃ pavattitaṃ samānaṃ yāvatikā abhisaṅkhārassa gati tāvatikaṃ gantvā ciṅgulāyitvā bhūmiyaṃ papati?
“‘What, good wheelwright, is the reason, what is the cause, that this wheel, which was finished in six days, being rolled, went as far as the momentum of the effort carried it, then wobbled and fell to the ground?
“Này bạn thợ làm xe, nguyên nhân và điều kiện nào khiến bánh xe được hoàn thành trong sáu ngày, khi được lăn, đã đi được một quãng đường tương ứng với quán tính của nó, rồi loạng choạng và rơi xuống đất?
Ko pana, samma rathakāra, hetu ko paccayo yamidaṃ cakkaṃ chahi māsehi niṭṭhitaṃ chārattūnehi taṃ pavattitaṃ samānaṃ yāvatikā abhisaṅkhārassa gati tāvatikaṃ gantvā akkhāhataṃ maññe aṭṭhāsī’ti?
And what, good wheelwright, is the reason, what is the cause, that this wheel, which was finished in six months lacking six nights, being rolled, went as far as the momentum of the effort carried it, then stood firm as if fixed on an axle?’
Và này bạn thợ làm xe, nguyên nhân và điều kiện nào khiến bánh xe được hoàn thành trong sáu tháng trừ sáu đêm, khi được lăn, đã đi được một quãng đường tương ứng với quán tính của nó, rồi đứng vững như thể được gắn vào trục?”
‘Yamidaṃ, deva, cakkaṃ chahi divasehi niṭṭhitaṃ tassa nemipi savaṅkā sadosā sakasāvā, arāpi savaṅkā sadosā sakasāvā, nābhipi savaṅkā sadosā sakasāvā.
‘O king, the felloe of this wheel, which was finished in six days, was crooked, flawed, and rough; its spokes were crooked, flawed, and rough; its hub was crooked, flawed, and rough.
‘Tâu Đại Vương, bánh xe được hoàn thành trong sáu ngày, vành của nó bị cong, có lỗi, có khuyết điểm; nan hoa của nó cũng bị cong, có lỗi, có khuyết điểm; trục của nó cũng bị cong, có lỗi, có khuyết điểm.
Taṃ nemiyāpi savaṅkattā sadosattā sakasāvattā, arānampi savaṅkattā sadosattā sakasāvattā, nābhiyāpi savaṅkattā sadosattā sakasāvattā pavattitaṃ samānaṃ yāvatikā abhisaṅkhārassa gati tāvatikaṃ gantvā ciṅgulāyitvā bhūmiyaṃ papati.
Because its felloe was crooked, flawed, and rough, its spokes were crooked, flawed, and rough, and its hub was crooked, flawed, and rough, being rolled, it went as far as the momentum of the effort carried it, then wobbled and fell to the ground.
Vì vành của nó bị cong, có lỗi, có khuyết điểm; vì nan hoa của nó bị cong, có lỗi, có khuyết điểm; vì trục của nó bị cong, có lỗi, có khuyết điểm, nên khi được lăn, nó đã đi được một quãng đường tương ứng với quán tính của nó, rồi loạng choạng và rơi xuống đất.
Yaṃ pana taṃ, deva, cakkaṃ chahi māsehi niṭṭhitaṃ chārattūnehi tassa nemipi avaṅkā adosā akasāvā, arāpi avaṅkā adosā akasāvā, nābhipi avaṅkā adosā akasāvā.
But, O king, the felloe of that wheel, which was finished in six months lacking six nights, was not crooked, not flawed, not rough; its spokes were not crooked, not flawed, not rough; its hub was not crooked, not flawed, not rough.
Còn bánh xe được hoàn thành trong sáu tháng trừ sáu đêm, vành của nó không bị cong, không có lỗi, không có khuyết điểm; nan hoa của nó cũng không bị cong, không có lỗi, không có khuyết điểm; trục của nó cũng không bị cong, không có lỗi, không có khuyết điểm.
Taṃ nemiyāpi avaṅkattā adosattā akasāvattā, arānampi avaṅkattā adosattā akasāvattā, nābhiyāpi avaṅkattā adosattā akasāvattā pavattitaṃ samānaṃ yāvatikā abhisaṅkhārassa gati tāvatikaṃ gantvā akkhāhataṃ maññe aṭṭhāsī’’’ti.
Because its felloe was not crooked, not flawed, not rough, its spokes were not crooked, not flawed, not rough, and its hub was not crooked, not flawed, not rough, being rolled, it went as far as the momentum of the effort carried it, then stood firm as if fixed on an axle.’”
Vì vành của nó không bị cong, không có lỗi, không có khuyết điểm; vì nan hoa của nó không bị cong, không có lỗi, không có khuyết điểm; vì trục của nó không bị cong, không có lỗi, không có khuyết điểm, nên khi được lăn, nó đã đi được một quãng đường tương ứng với quán tính của nó, rồi đứng vững như thể được gắn vào trục’”.
‘‘Siyā kho pana, bhikkhave, tumhākaṃ evamassa – ‘añño nūna tena samayena so rathakāro ahosī’ti!
“It might occur to you, bhikkhus, thus: ‘Surely, that wheelwright was someone else at that time!’
“Này các Tỳ-khưu, có lẽ các ông nghĩ rằng: ‘Khi ấy, người thợ làm xe là một người khác!’
Na kho panetaṃ, bhikkhave, evaṃ daṭṭhabbaṃ.
But, bhikkhus, it should not be seen thus.
Nhưng này các Tỳ-khưu, không nên nghĩ như vậy.
Ahaṃ tena samayena so rathakāro ahosiṃ.
I was that wheelwright at that time.
Khi ấy, chính Ta là người thợ làm xe đó.
Tadāhaṃ, bhikkhave, kusalo dāruvaṅkānaṃ dārudosānaṃ dārukasāvānaṃ.
At that time, bhikkhus, I was skilled in the crookedness of wood, the flaws of wood, the roughness of wood.
Khi ấy, này các Tỳ-khưu, Ta là người thiện xảo trong việc nhận biết những chỗ cong, những lỗi, những khuyết điểm của gỗ.
Etarahi kho panāhaṃ, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho kusalo kāyavaṅkānaṃ kāyadosānaṃ kāyakasāvānaṃ, kusalo vacīvaṅkānaṃ vacīdosānaṃ vacīkasāvānaṃ, kusalo manovaṅkānaṃ manodosānaṃ manokasāvānaṃ.
But now, bhikkhus, I am the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One, skilled in the crookedness of bodily actions, the flaws of bodily actions, the roughness of bodily actions; skilled in the crookedness of verbal actions, the flaws of verbal actions, the roughness of verbal actions; skilled in the crookedness of mental actions, the flaws of mental actions, the roughness of mental actions.
Này các Tỳ-khưu, nay Ta, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, là bậc thiện xảo về những uốn cong của thân (kāyavaṅka), những lỗi lầm của thân (kāyadosa), những cấu uế của thân (kāyakasāva); thiện xảo về những uốn cong của lời nói (vacīvaṅka), những lỗi lầm của lời nói (vacīdosā), những cấu uế của lời nói (vacīkasāvā); thiện xảo về những uốn cong của ý (manovaṅka), những lỗi lầm của ý (manodosa), những cấu uế của ý (manokasāva).
Yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā kāyavaṅko appahīno kāyadoso kāyakasāvo, vacīvaṅko appahīno vacīdoso vacīkasāvo, manovaṅko appahīno manodoso manokasāvo, evaṃ papatitā te, bhikkhave, imasmā dhammavinayā, seyyathāpi taṃ cakkaṃ chahi divasehi niṭṭhitaṃ.
Whosoever bhikkhu or bhikkhunī, bhikkhus, has not abandoned the crookedness of bodily actions, the flaws of bodily actions, the roughness of bodily actions; has not abandoned the crookedness of verbal actions, the flaws of verbal actions, the roughness of verbal actions; has not abandoned the crookedness of mental actions, the flaws of mental actions, the roughness of mental actions—they, bhikkhus, fall from this Dhamma and Discipline, just like that wheel finished in six days.
Này các Tỳ-khưu, bất cứ Tỳ-khưu hay Tỳ-khưu-ni nào mà những uốn cong của thân, những lỗi lầm của thân, những cấu uế của thân chưa được đoạn trừ; những uốn cong của lời nói, những lỗi lầm của lời nói, những cấu uế của lời nói chưa được đoạn trừ; những uốn cong của ý, những lỗi lầm của ý, những cấu uế của ý chưa được đoạn trừ, thì này các Tỳ-khưu, họ sẽ bị rơi rụng khỏi Pháp và Luật này, giống như chiếc bánh xe đã được hoàn thành trong sáu ngày.
‘‘Yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā kāyavaṅko pahīno kāyadoso kāyakasāvo, vacīvaṅko pahīno vacīdoso vacīkasāvo, manovaṅko pahīno manodoso manokasāvo, evaṃ patiṭṭhitā te, bhikkhave, imasmiṃ dhammavinaye, seyyathāpi taṃ cakkaṃ chahi māsehi niṭṭhitaṃ chārattūnehi.
But whosoever bhikkhu or bhikkhunī, bhikkhus, has abandoned the crookedness of bodily actions, the flaws of bodily actions, the roughness of bodily actions; has abandoned the crookedness of verbal actions, the flaws of verbal actions, the roughness of verbal actions; has abandoned the crookedness of mental actions, the flaws of mental actions, the roughness of mental actions—they, bhikkhus, are established in this Dhamma and Discipline, just like that wheel finished in six months lacking six nights.”
Này các Tỳ-khưu, bất cứ Tỳ-khưu hay Tỳ-khưu-ni nào mà những uốn cong của thân, những lỗi lầm của thân, những cấu uế của thân đã được đoạn trừ; những uốn cong của lời nói, những lỗi lầm của lời nói, những cấu uế của lời nói đã được đoạn trừ; những uốn cong của ý, những lỗi lầm của ý, những cấu uế của ý đã được đoạn trừ, thì này các Tỳ-khưu, họ sẽ được an lập vững chắc trong Pháp và Luật này, giống như chiếc bánh xe đã được hoàn thành trong sáu tháng trừ sáu đêm.
‘‘Tasmātiha, bhikkhave, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘kāyavaṅkaṃ pajahissāma kāyadosaṃ kāyakasāvaṃ, vacīvaṅkaṃ pajahissāma vacīdosaṃ vacīkasāvaṃ, manovaṅkaṃ pajahissāma manodosaṃ manokasāva’nti.
‘‘Therefore, bhikkhus, you should train yourselves thus: ‘We will abandon bodily crookedness, bodily fault, bodily stain; we will abandon verbal crookedness, verbal fault, verbal stain; we will abandon mental crookedness, mental fault, mental stain.’
Do đó, này các Tỳ-khưu, các con phải học tập như sau: ‘Chúng ta sẽ đoạn trừ những uốn cong của thân, những lỗi lầm của thân, những cấu uế của thân; chúng ta sẽ đoạn trừ những uốn cong của lời nói, những lỗi lầm của lời nói, những cấu uế của lời nói; chúng ta sẽ đoạn trừ những uốn cong của ý, những lỗi lầm của ý, những cấu uế của ý’.
Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabba’’nti.
Thus, bhikkhus, you should train yourselves.”
Này các Tỳ-khưu, các con phải học tập như vậy.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Phẩm thứ năm.
16. ‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu apaṇṇakapaṭipadaṃ* paṭipanno hoti, yoni cassa āraddhā hoti āsavānaṃ khayāya.
16. “Bhikkhus, a bhikkhu endowed with three qualities has entered upon the unfailing path, and the foundation for the destruction of the āsavas has been laid for him.
“Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu nào đầy đủ ba pháp thì thực hành con đường chắc chắn (apaṇṇakapaṭipadā), và sự nỗ lực của vị ấy được khởi lên để đoạn trừ các lậu hoặc (āsava).
Katamehi tīhi?
Which three?
Thế nào là ba pháp ấy?
Idha, bhikkhave, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti, bhojane mattaññū hoti, jāgariyaṃ anuyutto hoti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu guards the doors of his sense faculties, is moderate in eating, and is devoted to wakefulness.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu hộ trì các căn, tiết độ trong ăn uống, và chuyên tâm tỉnh thức.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti?
“And how, bhikkhus, does a bhikkhu guard the doors of his sense faculties?
“Và này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu hộ trì các căn như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī.
Here, bhikkhus, having seen a form with the eye, a bhikkhu does not grasp at its features or its secondary characteristics.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, khi thấy sắc bằng mắt, Tỳ-khưu không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ* cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati.
He practices for the restraint of that eye-faculty, through which, if it were to remain unrestrained, evil unwholesome states of covetousness and distress might invade him; he guards the eye-faculty, he undertakes the restraint of the eye-faculty.
Vì do duyên nào, khi nhãn căn không được hộ trì, các ác pháp bất thiện như tham ái và ưu phiền có thể xâm chiếm vị ấy, vị ấy thực hành để phòng hộ nhãn căn, bảo vệ nhãn căn, thành tựu sự phòng hộ nhãn căn.
Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī.
Having heard a sound with the ear… having smelled an odor with the nose… having tasted a flavor with the tongue… having felt a tactile sensation with the body… having cognized a mental phenomenon with the mind, he does not grasp at its features or its secondary characteristics.
Khi nghe tiếng bằng tai… khi ngửi hương bằng mũi… khi nếm vị bằng lưỡi… khi cảm xúc bằng thân… khi nhận biết pháp bằng ý, vị ấy không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati.
He practices for the restraint of that mind-faculty, through which, if it were to remain unrestrained, evil unwholesome states of covetousness and distress might invade him; he guards the mind-faculty, he undertakes the restraint of the mind-faculty.
Vì do duyên nào, khi ý căn không được hộ trì, các ác pháp bất thiện như tham ái và ưu phiền có thể xâm chiếm vị ấy, vị ấy thực hành để phòng hộ ý căn, bảo vệ ý căn, thành tựu sự phòng hộ ý căn.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu guards the doors of his sense faculties.
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu hộ trì các căn như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu bhojane mattaññū hoti?
“And how, bhikkhus, is a bhikkhu moderate in eating?
“Và này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu tiết độ trong ăn uống như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya, iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’ti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu reflects wisely and eats food: ‘Not for amusement, not for intoxication, not for adornment, not for beautification, but only for the maintenance and sustenance of this body, for ending harm, for supporting the holy life, thinking: Thus I shall put an end to the old feeling and not give rise to a new feeling, and I shall be sustained, blameless, and live in comfort.’
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu quán xét một cách như lý rồi thọ dụng đồ ăn: ‘Không phải để vui đùa, không phải để say đắm, không phải để trang sức, không phải để làm đẹp, mà chỉ để duy trì thân này, để nuôi dưỡng nó, để chấm dứt sự khổ não, để hỗ trợ đời sống Phạm hạnh, để diệt trừ cảm thọ cũ và không làm phát sinh cảm thọ mới, và để có sự sống còn, không bị lỗi lầm, và sống được an lạc’.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu bhojane mattaññū hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu is moderate in eating.
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu tiết độ trong ăn uống như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu jāgariyaṃ anuyutto hoti?
“And how, bhikkhus, is a bhikkhu devoted to wakefulness?
“Và này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu chuyên tâm tỉnh thức như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā, rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti.
Here, bhikkhus, during the day, while walking and sitting, he purifies his mind from obstructive mental states. During the first watch of the night, while walking and sitting, he purifies his mind from obstructive mental states. During the middle watch of the night, he lies down on his right side in the lion’s posture, placing one foot on the other, mindful and clearly comprehending, having fixed his mind on the idea of rising. During the last watch of the night, having risen, while walking and sitting, he purifies his mind from obstructive mental states.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, ban ngày, Tỳ-khưu đi kinh hành và ngồi thiền, thanh lọc tâm khỏi các pháp chướng ngại. Vào canh đầu đêm, vị ấy đi kinh hành và ngồi thiền, thanh lọc tâm khỏi các pháp chướng ngại. Vào canh giữa đêm, vị ấy nằm xuống theo thế sư tử, trên hông phải, chân đặt lên chân, chánh niệm tỉnh giác, ghi nhớ ý niệm về sự thức dậy. Vào canh cuối đêm, vị ấy thức dậy, đi kinh hành và ngồi thiền, thanh lọc tâm khỏi các pháp chướng ngại.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu jāgariyaṃ anuyutto hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu is devoted to wakefulness.
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu chuyên tâm tỉnh thức như vậy.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu apaṇṇakapaṭipadaṃ paṭipanno hoti, yoni cassa āraddhā hoti āsavānaṃ khayāyā’’ti.
Bhikkhus, a bhikkhu endowed with these three qualities has entered upon the unfailing path, and the foundation for the destruction of the āsavas has been laid for him.”
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu nào đầy đủ ba pháp này thì thực hành con đường chắc chắn, và sự nỗ lực của vị ấy được khởi lên để đoạn trừ các lậu hoặc.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Phẩm thứ sáu.
17. ‘‘Tayome, bhikkhave, dhammā attabyābādhāyapi saṃvattanti, parabyābādhāyapi saṃvattanti, ubhayabyābādhāyapi saṃvattanti.
17. “Bhikkhus, these three things lead to one’s own affliction, to the affliction of others, and to the affliction of both.
“Này các Tỳ-khưu, có ba pháp này dẫn đến sự tự hại, dẫn đến sự hại người khác, dẫn đến sự hại cả hai.
Katame tayo?
Which three?
Thế nào là ba pháp ấy?
Kāyaduccaritaṃ, vacīduccaritaṃ, manoduccaritaṃ.
Bodily misconduct, verbal misconduct, mental misconduct.
Ác hạnh về thân (kāyaduccarita), ác hạnh về lời nói (vacīduccarita), ác hạnh về ý (manoduccarita).
Ime kho, bhikkhave, tayo dhammā attabyābādhāyapi saṃvattanti, parabyābādhāyapi saṃvattanti, ubhayabyābādhāyapi saṃvattanti.
These, bhikkhus, are the three things that lead to one’s own affliction, to the affliction of others, and to the affliction of both.
Này các Tỳ-khưu, ba pháp này dẫn đến sự tự hại, dẫn đến sự hại người khác, dẫn đến sự hại cả hai.
‘‘Tayome, bhikkhave, dhammā nevattabyābādhāyapi saṃvattanti, na parabyābādhāyapi saṃvattanti, na ubhayabyābādhāyapi saṃvattanti.
“Bhikkhus, these three things lead neither to one’s own affliction, nor to the affliction of others, nor to the affliction of both.
“Này các Tỳ-khưu, có ba pháp này không dẫn đến sự tự hại, không dẫn đến sự hại người khác, không dẫn đến sự hại cả hai.
Katame tayo?
Which three?
Thế nào là ba pháp ấy?
Kāyasucaritaṃ, vacīsucaritaṃ, manosucaritaṃ.
Bodily good conduct, verbal good conduct, mental good conduct.
Thiện hạnh về thân (kāyasucarita), thiện hạnh về lời nói (vacīsucarita), thiện hạnh về ý (manosucarita).
Ime kho, bhikkhave, tayo dhammā nevattabyābādhāyapi saṃvattanti, na parabyābādhāyapi saṃvattanti, na ubhayabyābādhāyapi saṃvattantī’’ti.
“Monks, these three qualities do not lead to one’s own affliction, nor to the affliction of others, nor to the affliction of both.”
Này các Tỳ-khưu, ba pháp này không dẫn đến sự tự hại, không dẫn đến sự hại người khác, không dẫn đến sự hại cả hai.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Phẩm thứ bảy.
18. ‘‘Sace vo, bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ – ‘devalokūpapattiyā, āvuso, samaṇe gotame brahmacariyaṃ vussathā’ti?
18. “Monks, if wandering ascetics of other sects were to ask you thus: ‘Friends, is the holy life lived under the ascetic Gotama for rebirth in a divine realm?’
“Này các Tỳ-khưu, nếu các du sĩ ngoại đạo hỏi các con như thế này: ‘Này các hiền giả, các vị sống Phạm hạnh dưới sự hướng dẫn của Sa-môn Gotama là để tái sinh vào cõi trời phải không?’
Nanu tumhe, bhikkhave, evaṃ puṭṭhā aṭṭīyeyyātha harāyeyyātha jiguccheyyāthā’’ti?
Monks, when asked thus, would you not be distressed, ashamed, and disgusted?”
Này các Tỳ-khưu, khi bị hỏi như vậy, các con có cảm thấy khó chịu, xấu hổ, ghê tởm không?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
“Yes, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, có ạ.”
‘‘Iti kira tumhe, bhikkhave, dibbena āyunā aṭṭīyatha harāyatha jigucchatha, dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbenādhipateyyena aṭṭīyatha harāyatha jigucchatha; pageva kho pana, bhikkhave, tumhehi kāyaduccaritena aṭṭīyitabbaṃ harāyitabbaṃ jigucchitabbaṃ, vacīduccaritena… manoduccaritena aṭṭīyitabbaṃ harāyitabbaṃ jigucchitabba’’nti.
“So, monks, since you are distressed, ashamed, and disgusted by divine life, by divine beauty, by divine pleasure, by divine fame, by divine sovereignty; how much more, monks, should you be distressed, ashamed, and disgusted by bodily misconduct, by verbal misconduct, and by mental misconduct.”
“Vậy thì, này các Tỳ-khưu, các con còn cảm thấy khó chịu, xấu hổ, ghê tởm với tuổi thọ chư thiên, với sắc đẹp chư thiên, với sự an lạc chư thiên, với danh tiếng chư thiên, với quyền uy chư thiên; huống chi, này các Tỳ-khưu, các con phải cảm thấy khó chịu, xấu hổ, ghê tởm với ác hạnh về thân, với ác hạnh về lời nói… với ác hạnh về ý.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Phẩm thứ tám.
19. ‘‘Tīhi, bhikkhave, aṅgehi samannāgato pāpaṇiko abhabbo anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigantuṃ, adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kātuṃ.
19. “Monks, a merchant endowed with three factors is unable to acquire wealth not yet acquired, or to make wealth already acquired grow.
“Này các Tỳ-khưu, người buôn bán nào đầy đủ ba yếu tố thì không thể đạt được tài sản chưa có, hoặc không thể làm cho tài sản đã có tăng trưởng.
Katamehi tīhi?
Which three?
Thế nào là ba yếu tố ấy?
Idha, bhikkhave, pāpaṇiko pubbaṇhasamayaṃ* na sakkaccaṃ kammantaṃ adhiṭṭhāti, majjhanhikasamayaṃ na sakkaccaṃ kammantaṃ adhiṭṭhāti, sāyanhasamayaṃ na sakkaccaṃ kammantaṃ adhiṭṭhāti.
Here, monks, a merchant does not diligently attend to his work in the forenoon, does not diligently attend to his work in the midday, does not diligently attend to his work in the evening.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, người buôn bán vào buổi sáng không chuyên tâm vào công việc, vào buổi trưa không chuyên tâm vào công việc, vào buổi chiều không chuyên tâm vào công việc.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi aṅgehi samannāgato pāpaṇiko abhabbo anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigantuṃ, adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kātuṃ* .
Monks, a merchant endowed with these three factors is unable to acquire wealth not yet acquired, or to make wealth already acquired grow.
Này chư Tỳ-khưu, một người buôn bán có đủ ba yếu tố này thì không thể có được tài sản chưa có, hoặc không thể làm cho tài sản đã có tăng trưởng.
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu abhabbo anadhigataṃ vā kusalaṃ dhammaṃ adhigantuṃ, adhigataṃ vā kusalaṃ dhammaṃ phātiṃ kātuṃ.
“Even so, monks, a bhikkhu endowed with three qualities is unable to acquire wholesome qualities not yet acquired, or to make wholesome qualities already acquired grow.
Này chư Tỳ-khưu, cũng vậy, một Tỳ-khưu có đủ ba pháp này thì không thể có được thiện pháp chưa có, hoặc không thể làm cho thiện pháp đã có tăng trưởng.
Katamehi tīhi?
Which three?
Ba pháp ấy là gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhu pubbaṇhasamayaṃ na sakkaccaṃ samādhinimittaṃ adhiṭṭhāti, majjhanhikasamayaṃ na sakkaccaṃ samādhinimittaṃ adhiṭṭhāti, sāyanhasamayaṃ na sakkaccaṃ samādhinimittaṃ adhiṭṭhāti.
Here, monks, a bhikkhu does not diligently attend to the sign of samādhi in the forenoon, does not diligently attend to the sign of samādhi in the midday, does not diligently attend to the sign of samādhi in the evening.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu vào buổi sáng không chú tâm vào tướng định (samādhinimitta), vào buổi trưa không chú tâm vào tướng định, vào buổi chiều không chú tâm vào tướng định.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu abhabbo anadhigataṃ vā kusalaṃ dhammaṃ adhigantuṃ, adhigataṃ vā kusalaṃ dhammaṃ phātiṃ kātuṃ.
Monks, a bhikkhu endowed with these three qualities is unable to acquire wholesome qualities not yet acquired, or to make wholesome qualities already acquired grow.
Này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có đủ ba pháp này thì không thể có được thiện pháp chưa có, hoặc không thể làm cho thiện pháp đã có tăng trưởng.
‘‘Tīhi, bhikkhave, aṅgehi samannāgato pāpaṇiko bhabbo anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigantuṃ, adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kātuṃ.
“Monks, a merchant endowed with three factors is able to acquire wealth not yet acquired, or to make wealth already acquired grow.
Này chư Tỳ-khưu, một người buôn bán có đủ ba yếu tố thì có thể có được tài sản chưa có, hoặc có thể làm cho tài sản đã có tăng trưởng.
Katamehi tīhi?
Which three?
Ba yếu tố ấy là gì?
Idha, bhikkhave, pāpaṇiko pubbaṇhasamayaṃ sakkaccaṃ kammantaṃ adhiṭṭhāti, majjhanhikasamayaṃ…pe… sāyanhasamayaṃ sakkaccaṃ kammantaṃ adhiṭṭhāti.
Here, monks, a merchant diligently attends to his work in the forenoon, diligently attends to his work in the midday… diligently attends to his work in the evening.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, một người buôn bán vào buổi sáng chú tâm vào công việc buôn bán, vào buổi trưa… vào buổi chiều chú tâm vào công việc buôn bán.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi aṅgehi samannāgato pāpaṇiko bhabbo anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigantuṃ, adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kātuṃ.
Monks, a merchant endowed with these three factors is able to acquire wealth not yet acquired, or to make wealth already acquired grow.
Này chư Tỳ-khưu, một người buôn bán có đủ ba yếu tố này thì có thể có được tài sản chưa có, hoặc có thể làm cho tài sản đã có tăng trưởng.
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu bhabbo anadhigataṃ vā kusalaṃ dhammaṃ adhigantuṃ, adhigataṃ vā kusalaṃ dhammaṃ phātiṃ kātuṃ.
“Even so, monks, a bhikkhu endowed with three qualities is able to acquire wholesome qualities not yet acquired, or to make wholesome qualities already acquired grow.
Này chư Tỳ-khưu, cũng vậy, một Tỳ-khưu có đủ ba pháp thì có thể có được thiện pháp chưa có, hoặc có thể làm cho thiện pháp đã có tăng trưởng.
Katamehi tīhi?
Which three?
Ba pháp ấy là gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhu pubbaṇhasamayaṃ sakkaccaṃ samādhinimittaṃ adhiṭṭhāti, majjhanhikasamayaṃ…pe… sāyanhasamayaṃ sakkaccaṃ samādhinimittaṃ adhiṭṭhāti.
Here, monks, a bhikkhu diligently attends to the sign of samādhi in the forenoon, diligently attends to the sign of samādhi in the midday… diligently attends to the sign of samādhi in the evening.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu vào buổi sáng chú tâm vào tướng định, vào buổi trưa… vào buổi chiều chú tâm vào tướng định.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu bhabbo anadhigataṃ vā kusalaṃ dhammaṃ adhigantuṃ, adhigataṃ vā kusalaṃ dhammaṃ phātiṃ kātu’’nti.
Monks, a bhikkhu endowed with these three qualities is able to acquire wholesome qualities not yet acquired, or to make wholesome qualities already acquired grow.”
Này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có đủ ba pháp này thì có thể có được thiện pháp chưa có, hoặc có thể làm cho thiện pháp đã có tăng trưởng.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ chín.
20. ‘‘Tīhi, bhikkhave, aṅgehi samannāgato pāpaṇiko nacirasseva mahattaṃ vepullattaṃ* pāpuṇāti bhogesu.
20. “Monks, a merchant endowed with three factors soon attains greatness and abundance in wealth.
20. “Này chư Tỳ-khưu, một người buôn bán có đủ ba yếu tố thì không lâu sau sẽ đạt được sự lớn mạnh, sự phát triển về tài sản.
Katamehi tīhi?
Which three?
Ba yếu tố ấy là gì?
Idha, bhikkhave, pāpaṇiko cakkhumā ca hoti vidhuro ca nissayasampanno ca.
Here, bhikkhus, a merchant is endowed with vision, skill, and resources.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, người buôn bán có mắt thấy rõ, có tài năng, và có nơi nương tựa đầy đủ.
Kathañca, bhikkhave, pāpaṇiko cakkhumā hoti?
And how, bhikkhus, is a merchant endowed with vision?
Và này chư Tỳ-khưu, người buôn bán có mắt thấy rõ như thế nào?
Idha, bhikkhave, pāpaṇiko paṇiyaṃ jānāti – ‘idaṃ paṇiyaṃ evaṃ kītaṃ, evaṃ vikkayamānaṃ* , ettakaṃ mūlaṃ bhavissati, ettako udayo’ti* .
Here, bhikkhus, a merchant knows his merchandise: ‘This merchandise was bought for this much, and if sold for this much, this will be the capital, and this will be the profit.’
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, người buôn bán biết hàng hóa: ‘Hàng hóa này được mua với giá như vậy, khi bán ra như vậy, sẽ có số vốn là bấy nhiêu, và lợi nhuận là bấy nhiêu’.
Evaṃ kho, bhikkhave, pāpaṇiko cakkhumā hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a merchant is endowed with vision.
Này chư Tỳ-khưu, người buôn bán có mắt thấy rõ là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, pāpaṇiko vidhuro hoti?
And how, bhikkhus, is a merchant endowed with skill?
Và này chư Tỳ-khưu, người buôn bán có tài năng như thế nào?
Idha, bhikkhave, pāpaṇiko kusalo hoti paṇiyaṃ ketuñca vikketuñca.
Here, bhikkhus, a merchant is skilled in buying and selling merchandise.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, người buôn bán khéo léo trong việc mua và bán hàng hóa.
Evaṃ kho, bhikkhave, pāpaṇiko vidhuro hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a merchant is endowed with skill.
Này chư Tỳ-khưu, người buôn bán có tài năng là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, pāpaṇiko nissayasampanno hoti?
And how, bhikkhus, is a merchant endowed with resources?
Và này chư Tỳ-khưu, người buôn bán có nơi nương tựa đầy đủ như thế nào?
Idha bhikkhave, pāpaṇikaṃ ye te gahapatī vā gahapatiputtā vā aḍḍhā mahaddhanā mahābhogā te evaṃ jānanti – ‘ayaṃ kho bhavaṃ pāpaṇiko cakkhumā vidhuro ca paṭibalo puttadārañca posetuṃ, amhākañca kālena kālaṃ anuppadātu’nti.
Here, bhikkhus, householders or householders’ sons who are wealthy, of great riches, of great possessions, know of that merchant: ‘This good merchant is endowed with vision and skill, and is capable of supporting his wife and children and of repaying us from time to time.’
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, những gia chủ hoặc con của gia chủ giàu có, nhiều tài sản, nhiều của cải, họ biết về người buôn bán ấy như sau: ‘Vị thương gia này có mắt thấy rõ, có tài năng, có khả năng nuôi dưỡng vợ con và có thể trả lại cho chúng ta đúng lúc’.
Te naṃ bhogehi nipatanti – ‘ito, samma pāpaṇika, bhoge karitvā* puttadārañca posehi, amhākañca kālena kālaṃ anuppadehī’ti.
They approach him with wealth, saying: ‘Take wealth from us, friend merchant, support your wife and children, and repay us from time to time.’
Họ đến với người ấy bằng tài sản và nói: ‘Này bạn thương gia, hãy lấy tài sản này từ chúng tôi, nuôi dưỡng vợ con, và trả lại cho chúng tôi đúng lúc’.
Evaṃ kho, bhikkhave, pāpaṇiko nissayasampanno hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a merchant is endowed with resources.
Này chư Tỳ-khưu, người buôn bán có nơi nương tựa đầy đủ là như vậy.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi aṅgehi samannāgato pāpaṇiko nacirasseva mahattaṃ vepullattaṃ pāpuṇāti bhogesu.
Endowed with these three factors, bhikkhus, a merchant soon attains greatness and abundance in wealth.
Này chư Tỳ-khưu, một người buôn bán có đủ ba yếu tố này thì không lâu sau sẽ đạt được sự lớn mạnh, sự phát triển về tài sản.
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu nacirasseva mahattaṃ vepullattaṃ pāpuṇāti kusalesu dhammesu.
In the same way, bhikkhus, a bhikkhu endowed with three qualities soon attains greatness and abundance in wholesome states.
Này chư Tỳ-khưu, cũng vậy, một Tỳ-khưu có đủ ba pháp thì không lâu sau sẽ đạt được sự lớn mạnh, sự phát triển về thiện pháp.
Katamehi tīhi?
With which three?
Ba pháp ấy là gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhumā ca hoti vidhuro ca nissayasampanno ca.
Here, bhikkhus, a bhikkhu is endowed with vision, skill, and resources.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có mắt thấy rõ, có tài năng, và có nơi nương tựa đầy đủ.
Kathañca, bhikkhave, bhikkhu cakkhumā hoti?
And how, bhikkhus, is a bhikkhu endowed with vision?
Và này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có mắt thấy rõ như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu understands ‘This is suffering’ as it actually is; he understands ‘This is the origin of suffering’ as it actually is; he understands ‘This is the cessation of suffering’ as it actually is; he understands ‘This is the path leading to the cessation of suffering’ as it actually is.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu như thật hiểu rõ: ‘Đây là Khổ’, như thật hiểu rõ: ‘Đây là Khổ Tập’, như thật hiểu rõ: ‘Đây là Khổ Diệt’, như thật hiểu rõ: ‘Đây là Con Đường Đưa Đến Khổ Diệt’.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu cakkhumā hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu is endowed with vision.
Này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có mắt thấy rõ là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu vidhuro hoti?
And how, bhikkhus, is a bhikkhu endowed with skill?
Và này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có tài năng như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu āraddhavīriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya, kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu.
Here, bhikkhus, a bhikkhu dwells with aroused energy for the abandoning of unwholesome states and for the acquisition of wholesome states, steadfast, firm in effort, not laying aside the burden in wholesome states.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu sống tinh tấn, để đoạn trừ các pháp bất thiện, để thành tựu các pháp thiện, có sức mạnh, có nghị lực kiên cố, không bỏ gánh nặng trong các thiện pháp.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu vidhuro hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu is endowed with skill.
Này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có tài năng là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu nissayasampanno hoti?
And how, bhikkhus, is a bhikkhu endowed with resources?
Và này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có nơi nương tựa đầy đủ như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū bahussutā āgatāgamā dhammadharā vinayadharā mātikādharā te kālena kālaṃ upasaṅkamitvā paripucchati paripañhati – ‘idaṃ, bhante, kathaṃ, imassa ko attho’ti?
Here, bhikkhus, the bhikkhus who are learned, who have preserved the tradition, who are knowers of the Dhamma, knowers of the Vinaya, knowers of the mātikā, he approaches them from time to time and questions them, asks them: ‘Venerable sirs, how is this? What is the meaning of this?’
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, những Tỳ-khưu đa văn, thông thuộc Tam Tạng, giữ gìn Pháp, giữ gìn Luật, giữ gìn các điều khoản chính yếu (mātikā), vị ấy đến gặp họ đúng lúc, hỏi và thưa: ‘Bạch Thế Tôn, điều này là gì, ý nghĩa của điều này là gì?’
Tassa te āyasmanto avivaṭañceva vivaranti, anuttānīkatañca uttānīkaronti, anekavihitesu ca kaṅkhāṭhāniyesu dhammesu kaṅkhaṃ paṭivinodenti.
Those venerable ones reveal what was unrevealed to him, make plain what was not plain, and dispel his doubt about various doubtful points in the Dhamma.
Các vị Tôn giả ấy sẽ làm rõ những điều chưa rõ ràng cho vị ấy, làm hiển lộ những điều chưa hiển lộ, và giải tỏa những nghi ngờ trong các pháp đáng nghi ngờ bằng nhiều cách.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu nissayasampanno hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu is endowed with resources.
Này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có nơi nương tựa đầy đủ là như vậy.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu nacirasseva mahattaṃ vepullattaṃ pāpuṇāti kusalesu dhammesū’’ti.
Endowed with these three qualities, bhikkhus, a bhikkhu soon attains greatness and abundance in wholesome states.”
Này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có đủ ba pháp này thì không lâu sau sẽ đạt được sự lớn mạnh, sự phát triển về thiện pháp.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Thứ mười.