Idāni pakaraṇanayena pāḷiyā atthavaṇṇanaṃ karissāma.
Now we shall expound the meaning of the Pāḷi according to the method of the treatise.
Bây giờ chúng ta sẽ giải thích ý nghĩa của Pāḷi theo phương pháp của bộ luận.
Sā pana atthasaṃvaṇṇanā yasmā desanāya samuṭṭhānappayojanabhājanesu piṇḍatthesu ca niddhāritesu sukarā hoti suviññeyyā ca, tasmā suttadesanāya samuṭṭhānādīni paṭhamaṃ niddhārayissāma.
Since such an exposition of meaning becomes easy and well-understood when the origin and purpose of the teaching, and its condensed meanings, are determined, we shall first determine the origin and so on of the Sutta teaching.
Vì việc giải thích ý nghĩa đó dễ dàng và dễ hiểu khi đã xác định được các yếu tố khởi nguyên, mục đích và ý nghĩa tổng quát của bài thuyết giảng, do đó chúng ta sẽ xác định các yếu tố khởi nguyên v.v… của bài thuyết giảng trước tiên.
Tattha samuṭṭhānaṃ nāma desanānidānaṃ, taṃ sādhāraṇamasādhāraṇanti duvidhaṃ.
Among these, origin (samuṭṭhāna) means the cause of the teaching, and it is twofold: common and uncommon.
Ở đây, samuṭṭhānaṃ (khởi nguyên) là nguyên nhân của bài thuyết giảng, có hai loại: chung và không chung.
Tattha sādhāraṇampi ajjhattikabāhirabhedato duvidhaṃ.
Among these, the common is also twofold, by way of internal and external distinctions.
Trong đó, loại chung cũng có hai loại theo sự phân biệt nội tại và ngoại tại.
Tattha sādhāraṇaṃ ajjhattikasamuṭṭhānaṃ nāma lokanāthassa mahākaruṇā.
Among these, the common internal origin is the great compassion of the Lord of the World.
Trong đó, sādhāraṇaṃ ajjhattikasamuṭṭhānaṃ (khởi nguyên nội tại chung) là đại bi của Đấng Cứu Thế.
Tāya hi samussāhitassa bhagavato veneyyānaṃ dhammadesanāya cittaṃ udapādi, yaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘sattesu ca kāruññataṃ paṭicca buddhacakkhunā lokaṃ volokesī’’tiādi (ma. ni. 1.283; mahāva. 9; saṃ. ni. 1.173).
Indeed, inspired by that, a thought arose in the Blessed One to teach the Dhamma to those who could be trained, concerning which it was said: “Having compassion for beings, he surveyed the world with the Buddha-eye,” and so on.
Nhờ đó, tâm của Đức Thế Tôn, người được thúc đẩy bởi đại bi, đã khởi lên ý muốn thuyết giảng Dhamma cho những người có thể được giáo hóa, điều này được nói đến như là – ‘‘do lòng từ bi đối với chúng sinh, Ngài đã quán sát thế gian bằng Phật nhãn’’ v.v… (Ma. Ni. 1.283; Mahāva. 9; Saṃ. Ni. 1.173).
Ettha ca hetāvatthāyapi mahākaruṇāya saṅgaho daṭṭhabbo yāvadeva saṃsāramahoghato saddhammadesanāhatthadānehi sattasantāraṇatthaṃ taduppattito.
And here, the inclusion of great compassion should be seen even in its causal state, for the sake of saving beings from the great flood of saṃsāra by extending the hand of Dhamma teaching, from its very arising.
Và ở đây, cần hiểu rằng đại bi cũng được bao gồm trong trạng thái nhân, cho đến khi sự sinh khởi của nó nhằm mục đích cứu độ chúng sinh khỏi đại hồng thủy luân hồi bằng cách ban tặng Dhamma như một bàn tay cứu vớt.
Yathā ca mahākaruṇā, evaṃ sabbaññutaññāṇaṃ dasabalañāṇādayo ca desanāya abbhantarasamuṭṭhānabhāvena vattabbā.
Just as great compassion, so too omniscience, the knowledge of the ten powers, and others should be spoken of as internal origins of the teaching.
Cũng như đại bi, trí tuệ toàn tri, thập lực trí v.v… cũng nên được nói là các yếu tố khởi nguyên nội tại của bài thuyết giảng.
Sabbañhi ñeyyadhammaṃ tesaṃ desetabbākāraṃ sattānañca āsayānusayādiṃ yāthāvato jānanto bhagavā ṭhānāṭṭhānādīsu kosallena veneyyajjhāsayānurūpaṃ vicittanayadesanaṃ pavattesīti.
For the Blessed One, knowing all knowable phenomena, the manner in which they should be taught, and the dispositions and underlying tendencies of beings as they truly are, proceeded with a varied method of teaching, skillfully adapting to the inclinations of those to be trained, regarding what is proper and improper, and so forth.
Vì Đức Thế Tôn biết rõ tất cả các pháp nên được biết, cách thức thuyết giảng cho chúng, và khuynh hướng cùng các tùy miên của chúng sinh một cách chân thực, nên Ngài đã thuyết giảng một cách khéo léo về các trường hợp nên và không nên, phù hợp với khuynh hướng của những người có thể được giáo hóa bằng nhiều phương pháp khác nhau.
Bāhiraṃ pana sādhāraṇaṃ samuṭṭhānaṃ dasasahassamahābrahmaparivārassa sahampatibrahmuno ajjhesanaṃ.
The external common origin, however, is the request of Sahampati Brahmā, attended by ten thousand great Brahmās.
Còn bāhiraṃ sādhāraṇaṃ samuṭṭhānaṃ (khởi nguyên ngoại tại chung) là lời thỉnh cầu của Phạm thiên Sahampati cùng với mười ngàn Phạm thiên vĩ đại.
Tadajjhesanuttarakālañhi dhammagambhīratāpaccavekkhaṇājanitaṃ appossukkataṃ paṭippassambhetvā dhammassāmī dhammadesanāya ussāhajāto ahosi.
Indeed, after that request, the Lord of the Dhamma, having suppressed the lack of enthusiasm arising from his reflection on the profundity of the Dhamma, became eager to teach the Dhamma.
Sau lời thỉnh cầu đó, Đức Pháp Chủ đã dẹp bỏ sự ít mong muốn thuyết giảng phát sinh từ việc quán xét sự sâu xa của Dhamma, và trở nên hăng hái thuyết giảng Dhamma.
Asādhāraṇampi abbhantarabāhirabhedato duvidhameva.
The uncommon origin is also twofold, divided into internal and external.
Loại không chung cũng có hai loại theo sự phân biệt nội tại và ngoại tại.
Tattha abbhantaraṃ yāya mahākaruṇāya yena ca desanāñāṇena idaṃ suttaṃ pavattitaṃ, tadubhayaṃ veditabbaṃ.
Among these, the internal is understood to be both the great compassion and the knowledge of teaching by which this Sutta was delivered.
Trong đó, abbhantaraṃ (nội tại) cần được hiểu là cả đại bi và trí tuệ thuyết giảng mà nhờ đó kinh này đã được thuyết giảng.
Bāhiraṃ pana rūpagarukānaṃ puggalānaṃ ajjhāsayo.
The external, however, is the disposition of individuals who are attached to rūpa.
Còn bāhiraṃ (ngoại tại) là khuynh hướng của những người nặng về sắc tướng.
Svāyamattho aṭṭhakathāyaṃ vutto eva.
This meaning has already been stated in the Aṭṭhakathā.
Ý nghĩa này đã được nói trong Chú giải.
Payojanampi sādhāraṇāsādhāraṇato duvidhaṃ.
The purpose is also twofold: common and uncommon.
Payojanaṃ (mục đích) cũng có hai loại: chung và không chung.
Tattha sādhāraṇaṃ yāva anupādāparinibbānaṃ vimuttirasattā bhagavato desanāya.
Among these, the common purpose of the Blessed One's teaching is the taste of liberation, up to anupādāparinibbāna.
Trong đó, sādhāraṇaṃ (chung) là sự giải thoát cho đến vô dư Niết Bàn, là vị giải thoát của bài thuyết giảng của Đức Thế Tôn.
Tenevāha – ‘‘etadatthā kathā, etadatthā mantanā’’tiādi.
Therefore, it is said: “This is the purpose of the discourse, this is the purpose of the counsel,” and so on.
Do đó đã nói – ‘‘đây là mục đích của lời nói, đây là mục đích của sự suy tư’’ v.v….
Asādhāraṇaṃ pana tesaṃ rūpagarukānaṃ puggalānaṃ rūpe chandarāgassa jahāpanaṃ, ubhayampetaṃ bāhirameva.
The uncommon purpose, however, is the abandonment of craving and attachment to rūpa for those individuals who are attached to rūpa; both of these are external.
Còn asādhāraṇaṃ (không chung) là việc từ bỏ dục tham vào sắc tướng của những người nặng về sắc tướng, cả hai điều này đều là ngoại tại.
Sace pana veneyyasantānagatampi desanābalasiddhisaṅkhātaṃ payojanaṃ adhippāyasamijjhanabhāvato yathādhippetatthasiddhiyā mahākāruṇikassa bhagavatopi payojanamevāti gaṇheyya, iminā pariyāyenassa abbhantaratāpi siyā.
If, however, one were to consider the purpose, which is the success of the teaching's power residing in the stream of consciousness of those to be trained, as also a purpose for the supremely compassionate Blessed One due to the fulfillment of his intention, then by this method, it could also be internal to him.
Nếu chấp nhận rằng mục đích là sự thành tựu của ý định, tức là sự thành tựu của mục đích như đã định, bao gồm cả sự thành tựu của năng lực thuyết giảng trong dòng tâm thức của người có thể được giáo hóa, thì đó cũng là mục đích của Đức Thế Tôn, Đấng Đại Bi, thì theo cách này, nó cũng có thể là nội tại.
Apica tesaṃ rūpagarukānaṃ puggalānaṃ rūpasmiṃ vijjamānassa ādīnavassa yāthāvato anavabodho imissā desanāya samuṭṭhānaṃ, tadavabodho payojanaṃ.
Furthermore, the lack of true understanding of the danger present in rūpa for those individuals attached to rūpa is the origin of this teaching, and the understanding of that is its purpose.
Hơn nữa, sự không thấu hiểu chân thực về sự nguy hiểm hiện hữu trong sắc tướng của những người nặng về sắc tướng là khởi nguyên của bài thuyết giảng này, và sự thấu hiểu đó là mục đích.
So hi imāya desanāya bhagavantaṃ payojeti tannipphādanaparāyaṃ desanāti katvā.
For that understanding causes the Blessed One to engage in this teaching, considering it a teaching aimed at producing that result.
Vì sự thấu hiểu đó thúc đẩy Đức Thế Tôn thuyết giảng bằng bài thuyết giảng này, và bài thuyết giảng này nhằm mục đích tạo ra sự thấu hiểu đó.
Yañhi desanāya sādhetabbaṃ phalaṃ, taṃ ākaṅkhitabbattā desakaṃ desanāya payojetīti payojananti vuccati.
Indeed, the fruit to be achieved by the teaching, being desirable, causes the teacher to engage in the teaching, and thus it is called the purpose.
Quả mà bài thuyết giảng cần đạt được, vì là điều mong muốn, nên thúc đẩy người thuyết giảng thuyết giảng, do đó được gọi là mục đích.
Tathā tesaṃ puggalānaṃ tadaññesañca veneyyānaṃ rūpamukhena pañcasu upādānakkhandhesu ādīnavadassanañcettha payojanaṃ.
Similarly, seeing the danger in the five aggregates of clinging, through rūpa, for those individuals and other trainees, is also a purpose here.
Tương tự, việc chỉ ra sự nguy hiểm trong năm uẩn chấp thủ thông qua sắc tướng cho những người đó và những người có thể được giáo hóa khác cũng là mục đích ở đây.
Tathā saṃsāracakkanivattisaddhammacakkappavattisassatādimicchāvādanirākaraṇaṃ sammāvādapurekkhāro akusalamūlasamūhananaṃ kusalamūlasamāropanaṃ apāyadvārapidahanaṃ saggamaggadvāravivaraṇaṃ pariyuṭṭhānavūpasamanaṃ anusayasamugghātanaṃ ‘‘mutto mocessāmī’’ti purimapaṭiññāvisaṃvādanaṃ tappaṭipakkhamāramanorathavisaṃvādanaṃ titthiyadhammanimmathanaṃ buddhadhammapatiṭṭhāpananti evamādīnipi payojanāni idha veditabbāni.
Likewise, the cessation of the wheel of saṃsāra, the setting in motion of the wheel of the Saddhamma, the refutation of wrong views such as eternalism, the promotion of right view, the uprooting of unwholesome roots, the establishment of wholesome roots, the closing of the doors to the lower realms, the opening of the doors to heaven and the path, the calming of defilements, the eradication of underlying tendencies, the non-contradiction of the former promise “I, being free, shall free others,” the refutation of Māra's opposing aspirations, the crushing of heretical doctrines, and the establishment of the Buddha's Dhamma—these and similar purposes should be understood here.
Tương tự, việc chấm dứt bánh xe luân hồi, việc khởi động bánh xe Chánh Pháp, việc loại bỏ các tà kiến như thường kiến, việc đề cao chánh kiến, việc nhổ tận gốc các căn bất thiện, việc vun trồng các căn thiện, việc đóng cửa các cõi khổ, việc mở cửa các cõi trời và con đường giải thoát, việc làm dịu các phiền não hiện hành, việc nhổ tận gốc các tùy miên, việc không làm trái lời tuyên bố trước ‘‘tôi đã giải thoát và sẽ giải thoát cho người khác’’, việc làm trái ý muốn của Ma là đối thủ, việc hủy diệt giáo pháp của ngoại đạo, việc thiết lập Phật pháp v.v… những mục đích như vậy cũng cần được hiểu ở đây.
Ito paraṃ pana soḷasa hārā dassetabbā.
Henceforth, the sixteen Hāras are to be expounded.
Từ đây trở đi, mười sáu hāra sẽ được trình bày.
Tattha ‘‘rūpa’’nti sahajātā tassa nissayabhūtā tappaṭibaddhā ca sabbe rūpārūpadhammā taṇhāvajjā dukkhasaccaṃ.
Therein, "rūpa" refers to all co-arisen rūpa and arūpa dhammas that are its basis and are connected to it, excluding craving, which is the suffering truth.
Trong đó, “sắc” là tất cả các pháp sắc và phi sắc đồng sanh, là nền tảng của nó, và liên quan đến nó, ngoại trừ ái, chính là khổ đế.
Taṃsamuṭṭhāpikā tadārammaṇā ca taṇhā samudayasaccaṃ.
The craving that gives rise to it and has it as its object is the origin truth.
Ái, là pháp làm phát sinh sắc ấy và lấy sắc ấy làm đối tượng, chính là tập đế.
Tadubhayesaṃ appavatti nirodhasaccaṃ.
The non-occurrence of both of these is the cessation truth.
Sự không hiện hữu của cả hai pháp ấy chính là diệt đế.
Nirodhappajānanā paṭipadā maggasaccaṃ.
The path that knows cessation is the path truth.
Con đường nhận biết sự đoạn diệt chính là đạo đế.
Tattha samudayena assādo, dukkhena ādīnavo, magganirodhehi nissaraṇaṃ, rūpārammaṇassa akusalacittassa kusalacittassa ca pariyādānaṃ phalaṃ.
Therein, delight is the gratification (assāda) of origin; suffering is the danger (ādīnava); the path and cessation are the escape (nissaraṇa); the exhaustion (pariyādāna) of unwholesome and wholesome consciousness regarding the rūpa-object is the fruit (phala).
Trong đó, vị ngọt là do tập, sự nguy hại là do khổ, sự thoát ly là do đạo và diệt, sự chiếm đoạt tâm bất thiện và tâm thiện có sắc làm đối tượng là quả.
Yañhi desanāya sādhetabbaṃ payojanaṃ, taṃ phalanti vuttovāyamattho.
Indeed, the purpose that is to be accomplished by the teaching is called the fruit—this is the meaning of this statement.
Vì rằng, mục đích cần được thành tựu bởi bài thuyết pháp được gọi là quả; đó là ý nghĩa của lời đã nói.
Tadatthaṃ hidaṃ suttaṃ bhagavatā desitanti.
For that purpose, this Sutta was taught by the Blessed One.
Vì mục đích đó, bài kinh này đã được Đức Thế Tôn thuyết giảng.
Yathā taṃ kusalacittaṃ na pariyādiyati, evaṃ paṭisaṅkhānabhāvanābalapariggahitā indriyesu guttadvāratā upāyo.
The means by which such wholesome consciousness is not exhausted is the guarding of the sense doors, supported by the power of reflection and development.
Để tâm thiện ấy không bị chiếm đoạt, sự hộ trì các căn được nắm giữ bởi sức mạnh của sự như lý tác ý và tu tập chính là phương pháp.
Purisassa kusalacittapariyādānenassa rūpassa aññarūpāsādhāraṇatādassanāpadesena atthakāmehi tato cittaṃ sādhukaṃ rakkhitabbaṃ.
By showing that this rūpa is unique to a person, unlike other rūpas, those who desire welfare should carefully protect their minds from it.
Do sự chiếm đoạt tâm thiện của người nam, và qua việc chỉ ra rằng sắc này không giống như các sắc khác, những người mong cầu lợi ích nên bảo vệ tâm khỏi sắc ấy một cách cẩn thận.
Ayamettha bhagavato āṇattīti ayaṃ desanāhāro.
This is the Blessed One's command here—this is the Desanā Hāra.
Đây là mệnh lệnh của Đức Thế Tôn ở đây. Đây là desanāhāra (phương pháp thuyết giảng).
Assādādisandassanavibhāvanalakkhaṇo hi desanāhāro.
Indeed, the Desanā Hāra is characterized by the clear exposition of gratification, danger, etc.
Vì desanāhāra có đặc tính là trình bày và làm rõ vị ngọt, v.v.
Vuttañhetaṃ nettippakaraṇe –
This is stated in the Nettippakaraṇa:
Điều này đã được nói trong Nettippakaraṇa –
Desīyati saṃvaṇṇīyati etāya suttatthoti desanā, desanāya sahacaraṇato vā desanā.
That by which the meaning of the Sutta is expounded and elucidated is Desanā, or it is Desanā by being associated with the teaching.
Nghĩa kinh được thuyết giảng, được diễn giải bởi phương pháp này, nên gọi là desanā; hoặc vì nó đi cùng với desanā (sự thuyết giảng).
Nanu ca aññepi hārā desanāsaṅkhātassa suttassa atthasaṃvaṇṇanāto desanāya sahacārino vāti?
Are not other Hāras also associated with Desanā, since they too elucidate the meaning of the Sutta, which is called Desanā?
Nhưng chẳng phải các hāra khác cũng đi cùng với desanā vì chúng diễn giải ý nghĩa của bài kinh được gọi là desanā sao?
Saccametaṃ, ayaṃ pana hāro yebhuyyena yathārutavaseneva viññāyamāno desanāya saha caratīti vattabbataṃ arahati, na tathāpare.
That is true, but this Hāra, being mostly understood according to its literal meaning, deserves to be called associated with Desanā, unlike the others.
Điều đó đúng, nhưng hāra này, phần lớn được hiểu theo đúng văn tự, xứng đáng được gọi là đi cùng với desanā, không giống như các hāra khác.
Na hi assādādīnavanissaraṇādisandassanarahitā suttadesanā atthi.
For there is no Sutta teaching devoid of the exposition of gratification, danger, escape, etc.
Vì không có bài kinh thuyết giảng nào mà không trình bày về vị ngọt, sự nguy hại, sự thoát ly, v.v.
Kiṃ pana tesaṃ assādādīnaṃ anavasesānaṃ vacanaṃ desanāhāro, udāhu ekaccānanti?
But is the Desanā Hāra the statement of all these—gratification, etc.—without remainder, or only of some?
Vậy, desanāhāra có phải là việc nói đến tất cả vị ngọt, v.v. không thiếu sót, hay chỉ một số?
Niravasesānaṃyeva.
Of all without remainder.
Chắc chắn là không thiếu sót.
Yasmiñhi sutte assādādīnavanissaraṇāni sarūpato āgatāni, tattha vattabbameva natthi.
For in a Sutta where gratification, danger, and escape are presented in their own form, there is nothing more to be said.
Trong bài kinh nào mà vị ngọt, sự nguy hại, và sự thoát ly được trình bày rõ ràng, thì không có gì phải bàn thêm.
Yattha pana ekadesena āgatāni, na ca sarūpena, tattha anāgataṃ atthavasena niddhāretvā hāro yojetabbo.
But where they are presented partially and not in their own form, the Hāra should be applied by inferring what is not stated based on the meaning.
Còn ở đâu chúng chỉ được trình bày một phần, và không rõ ràng, thì hāra cần được áp dụng bằng cách suy ra phần chưa được trình bày qua ý nghĩa.
Sayaṃ samantacakkhubhāvato taṃdassanena sabhāvato ca ‘‘aha’’nti vuttaṃ.
"Ahaṃ" (I) is stated because of being the All-seeing One oneself, by seeing it, and by its nature.
Do Ngài tự mình là bậc Toàn Giác, và do thấy được điều đó một cách tự nhiên, nên nói là “ta”.
Bhikkhanasīlatādiguṇayogato abhimukhīkaraṇatthañca, ‘‘bhikkhave’’ti vuttaṃ.
"Bhikkhave" (monks) is stated for the purpose of addressing them, due to their possession of qualities such as the habit of begging.
Do có các phẩm chất như hạnh khất thực, và để gọi trực tiếp, nên nói là “này các tỳ khưu”.
Attābhāvato aparatādassanatthañca ‘‘añña’’nti vuttaṃ.
"Aññaṃ" (other) is stated to show that it is not the self, and that it is not another's.
Để chỉ ra rằng không thấy có gì khác, vì không có tự ngã, nên nói là “một (sắc) nào khác”.
Ekassa anupalabbhadassanatthaṃ anekabhāvappaṭisedhanatthañca ‘‘ekarūpampī’’ti vuttaṃ.
"Ekarūpampi" (even a single form) is stated to show the non-existence of one, and to negate the state of being many.
Để chỉ ra rằng không tìm thấy dù chỉ một, và để phủ định sự tồn tại của nhiều, nên nói là “dù chỉ một sắc”.
Tādisassa rūpassa abhāvato adassanato ca ‘‘na samanupassāmī’’ti vuttaṃ.
"Na samanupassāmi" (I do not perceive) is stated due to the non-existence and non-perception of such a form.
Do không có và không thấy một sắc nào như vậy, nên nói là “không thấy”.
Tassa paccāmasanato aniyamato ca ‘‘ya’’nti vuttaṃ.
"Yaṃ" (which) is stated due to its being referred to and its indeterminacy.
Do sự xem xét và tính không xác định của nó, nên nói là “mà”.
Idāni vuccamānākāraparāmasanato tadaññākāranisedhanato ca ‘‘eva’’nti vuttaṃ.
"Evaṃ" (thus) is stated to refer to the manner now being spoken of, and to negate any other manner.
Do sự xem xét trạng thái đang được nói đến và để phủ định các trạng thái khác, nên nói là “như vậy”.
Visabhāgindriyavatthuto sabhāgavatthusmiṃ tadabhāvato ca ‘‘purisassā’’ti vuttaṃ.
"Purisassa" (of a man) is stated due to its being a distinct sense-object and its non-existence in a similar object.
Do căn xứ khác loại, và do không có điều đó trong căn xứ cùng loại, nên nói là “của người nam”.
Nimittaggāhassa vatthubhāvato tathā parikappitattā ca ‘‘cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’’ti vuttaṃ.
"Cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati" (the mind remains overwhelmed) is stated due to its being the object of grasping a sign and its being conceived as such.
Do là đối tượng của việc nắm bắt tướng và do được tưởng tượng như vậy, nên nói là “chiếm đoạt tâm mà tồn tại”.
Evanti vuttākāraparāmasanatthañceva nidassanatthañca ‘‘yathā’’ti vuttaṃ.
"Yathā" (just as) is stated to refer to the manner spoken of as "evaṃ", and for the purpose of illustration.
Để xem xét lại trạng thái đã nói là “như vậy” và để minh họa, nên nói là “giống như”.
Attano paccakkhabhāvato bhikkhūnaṃ paccakkhakaraṇatthañca ‘‘ida’’nti vuttaṃ.
"Idaṃ" (this) is stated due to its being directly perceived by oneself, and for the purpose of making it directly perceived by the monks.
Do tự mình trực nhận và để các tỳ khưu trực nhận, nên nói là “đây”.
Itthisantānapariyāpannato tappaṭibaddhabhāvato ca ‘‘itthirūpa’’nti vuttanti evaṃ anupadavicayato vicayo hāro.
"Itthirūpaṃ" (female form) is stated due to its being included in the female continuum and its being connected to it—thus, this is the Vicaya Hāra through word-by-word analysis.
Do thuộc về thân thể người nữ và có liên quan đến nó, nên nói là “sắc của người nữ”. Như vậy, qua việc phân tích từng từ, đó là vicayo hāro (phương pháp phân tích).
Vicīyanti etena, ettha vā padapañhādayoti vicayo, viciti eva vā tesanti vicayo.
That by which, or in which, questions about words, etc., are investigated, is vicaya; or it is the investigation of these, hence vicaya.
Các vấn đề về từ, v.v. được phân tích bởi nó, hoặc trong nó, nên gọi là vicaya; hoặc sự phân tích của chúng chính là vicaya.
Padapucchāvissajjanapubbāparānuggahanaṃ assādādīnañca visesaniddhāraṇavasena pavicayalakkhaṇo hi vicayo hāro.
Indeed, the vicaya hāra is characterized by the investigation of grasping the prior and posterior of word-questions and answers, and by way of determining the specific characteristics of gratification, etc.
Vicayo hāro có đặc tính là phân tích kỹ lưỡng qua việc đặt câu hỏi và trả lời về các từ, sự hỗ trợ giữa phần trước và phần sau, và việc xác định các đặc điểm của vị ngọt, v.v.
Vuttampi cetaṃ –
And this has also been said –
Điều này cũng đã được nói:
Itthirūpaṃ ayoniso olokiyamānaṃ indriyesu aguttadvāratāya padaṭṭhānaṃ, sā kusalānaṃ dhammānaṃ abhāvanāya padaṭṭhānaṃ, sā sabbassapi saṃkilesapakkhassa parivuddhiyā padaṭṭhānaṃ.
When the form of a woman is looked at unwisely, due to unguarded sense-doors, it is the proximate cause; that is the proximate cause for the non-development of wholesome states; that is the proximate cause for the proliferation of all defilements.
Sắc của người nữ, khi được nhìn một cách không như lý, là nền tảng cho sự không hộ trì các căn; điều đó là nền tảng cho sự không tu tập các thiện pháp; điều đó là nền tảng cho sự tăng trưởng của toàn bộ phe phái phiền não.
Byatirekato pana itthirūpaṃ yoniso olokiyamānaṃ satipaṭṭhānabhāvanāya padaṭṭhānaṃ, sā bojjhaṅgānaṃ bhāvanāpāripūriyā padaṭṭhānaṃ, sā vijjāvimuttīnaṃ pāripūriyā padaṭṭhānaṃ, kusalassa cittassa pariyādānaṃ sammohābhinivesassa padaṭṭhānaṃ, so saṅkhārānaṃ padaṭṭhānaṃ, saṅkhārā viññāṇassāti sabbaṃ āvattati bhavacakkaṃ.
Conversely, when the form of a woman is looked at wisely, it is the proximate cause for the development of mindfulness; that is the proximate cause for the full development of the factors of awakening; that is the proximate cause for the full development of knowledge and liberation. The overpowering of a wholesome mind is the proximate cause for delusion and obsession; that is the proximate cause for volitional formations; volitional formations are the proximate cause for consciousness – thus the entire cycle of existence revolves.
Mặt khác, sắc của người nữ, khi được nhìn một cách như lý, là nền tảng cho sự tu tập các niệm xứ; điều đó là nền tảng cho sự tu tập và viên mãn các giác chi; điều đó là nền tảng cho sự viên mãn của minh và giải thoát. Sự chiếm đoạt tâm thiện là nền tảng cho sự cố chấp trong si mê; điều đó là nền tảng cho các hành; các hành là nền tảng cho thức, và cứ thế toàn bộ bánh xe sinh tử quay vòng.
Byatirekato pana kusalassa cittassa apariyādānaṃ tesaṃ tesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya pāripūriyā padaṭṭhānanti ayaṃ tāva avisesato nayo.
Conversely, the non-overpowering of a wholesome mind is the proximate cause for the arising and full development of various wholesome states – this is the general method.
Mặt khác, sự không bị chiếm đoạt của tâm thiện là nền tảng cho sự phát sinh và viên mãn của các thiện pháp này và các thiện pháp khác. Đây trước hết là phương pháp tổng quát.
Visesato pana sīlassa apariyādānaṃ avippaṭisārassa padaṭṭhānaṃ, avippaṭisāro pāmojjassātiādinā yāva anupādāparinibbānaṃ netabbaṃ.
Specifically, however, the non-overpowering of virtue is the proximate cause for freedom from remorse; freedom from remorse is the proximate cause for joy, and so on, up to unconditioned Nibbāna, should be extended.
Cụ thể hơn, sự không bị chiếm đoạt của giới là nền tảng cho sự không hối hận; sự không hối hận là nền tảng cho sự hân hoan, và cứ thế tiếp tục cho đến vô dư y Niết-bàn.
Ayaṃ padaṭṭhāno hāro.
This is the padaṭṭhāna hāra.
Đây là padaṭṭhāno hāro (phương pháp nền tảng).
Sutte āgatadhammānaṃ padaṭṭhānabhūte dhamme tesañca padaṭṭhānabhūteti sambhavato padaṭṭhānabhūtadhammaniddhāraṇalakkhaṇo hi padaṭṭhāno hāro.
Indeed, the padaṭṭhāna hāra is characterized by determining the states that are proximate causes for the states mentioned in the Sutta, and the states that are proximate causes for those, as they arise.
Vì padaṭṭhāno hāro có đặc tính là xác định các pháp làm nền tảng cho các pháp được đề cập trong kinh, và các pháp làm nền tảng cho chúng, theo khả năng.
Vuttañcetaṃ –
And this has been said –
Và điều này đã được nói:
Ekarūpanti ca rūpāyatanaggahaṇena channampi bāhirānaṃ āyatanānaṃ gahaṇaṃ bāhirāyatanabhāvena ekalakkhaṇattā.
And ekarūpa (one form) means the inclusion of all six external sense-bases by taking the form-base, because they share the single characteristic of being external sense-bases.
Một sắc (Ekarūpa) là sự nắm giữ sáu xứ bên ngoài bằng cách nắm giữ xứ sắc, vì chúng có cùng một đặc tính là xứ bên ngoài.
Cittanti manāyatanaggahaṇena channampi ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ gahaṇaṃ ajjhattikāyatanabhāvena ekalakkhaṇattā.
Citta (mind) means the inclusion of all six internal sense-bases by taking the mind-base, because they share the single characteristic of being internal sense-bases.
Tâm (Citta) là sự nắm giữ sáu xứ bên trong bằng cách nắm giữ xứ ý, vì chúng có cùng một đặc tính là xứ bên trong.
Evaṃ khandhadhātādivasenapi ekalakkhaṇatā vattabbā.
In this way, the single characteristic should be stated also in terms of aggregates, elements, etc.
Như vậy, đặc tính một loại cũng nên được nói đến theo phương diện các uẩn (khandha), giới (dhātu), v.v.
Ayaṃ lakkhaṇo hāro.
This is the lakkhaṇa hāra.
Đây là pháp môn đặc tính (lakkhaṇo hāro).
Lakkhīyanti etena, ettha vā ekalakkhaṇadhammā avuttāpi ekaccavacanenāti lakkhaṇo.
That by which, or in which, states with a single characteristic are understood, even if unstated, by the mention of one of them, is lakkhaṇa.
Các pháp có một đặc tính được nhận biết bằng pháp môn này, hoặc qua pháp môn này, dù không nói rõ, nhưng được nói đến bằng một vài lời, nên gọi là đặc tính.
Sutte anāgatepi dhamme vuttappakāre āgate viya niddhāretvā yā saṃvaṇṇanā, so lakkhaṇo hāro.
The lakkhaṇa hāra is the exposition that, even for states not mentioned in the Sutta, they are determined as if they were mentioned in the stated manner.
Pháp môn đặc tính là lời giải thích, trong đó các pháp chưa được nói đến trong kinh được xác định như thể chúng đã được nói đến theo cách đã nêu.
Vuttampi cetaṃ –
And this has also been said –
Điều này cũng đã được nói:
Padapadatthadesanādesanānikkhepasuttasandhivasena pañcavidhā sandhi.
Sandhi (connection) is fivefold: word-connection, meaning-connection, teaching-connection, teaching-placement-connection, and Sutta-connection.
Sự kết nối (sandhi) có năm loại: kết nối từ ngữ, kết nối nghĩa từ, kết nối bài giảng, kết nối trình bày bài giảng, và kết nối kinh văn.
Tattha padassa padantarena sambandho padasandhi.
Among these, the connection of one word with another word is padasandhi.
Trong đó, sự kết nối của một từ với một từ khác là kết nối từ ngữ (padasandhi).
Padatthassa padatthantarena sambandho padatthasandhi, yo ‘‘kiriyākārakasambandho’’ti vuccati.
The connection of the meaning of a word with the meaning of another word is padatthasandhi, which is called "the connection of verb and agent".
Sự kết nối của nghĩa từ với nghĩa từ khác là kết nối nghĩa từ (padatthasandhi), được gọi là “kết nối hành động và tác nhân” (kiriyākārakasambandho).
Nānānusandhikassa suttassa taṃtaṃanusandhīhi sambandho, ekānusandhikassa ca pubbāparasambandho desanāsandhi, yā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘pucchānusandhi, ajjhāsayānusandhi, yathānusandhī’’ti tidhā vibhattā.
The connection of a Sutta with various contexts to its respective contexts, and the connection of a Sutta with a single context to its preceding and succeeding parts, is desanāsandhi, which is divided into three in the commentary as "pucchānusandhi (connection by question), ajjhāsayānusandhi (connection by intention), and yathānusandhi (connection as appropriate)".
Sự kết nối của một bài kinh có nhiều mạch lạc với các mạch lạc đó, và sự kết nối trước sau của một bài kinh có một mạch lạc là kết nối bài giảng (desanāsandhi), được chia thành ba loại trong chú giải: “kết nối vấn đáp, kết nối ý hướng, và kết nối tùy theo mạch lạc.”
Ajjhāsayo cettha attajjhāsayo parajjhāsayoti dvidhā veditabbo.
Here, intention (ajjhāsaya) should be understood as twofold: one's own intention and others' intention.
Ở đây, ý hướng (ajjhāsaya) cần được hiểu là hai loại: ý hướng của bản thân và ý hướng của người khác.
Desanānikkhepasandhi catunnaṃ suttanikkhepānaṃ vasena veditabbā.
Desanānikkhepasandhi (teaching-placement-connection) should be understood in terms of the four ways of placing Suttas.
Kết nối trình bày bài giảng (desanānikkhepasandhi) cần được hiểu theo bốn cách trình bày kinh văn.
Suttasandhi idha paṭhamanikkhepavaseneva veditabbā.
Suttasandhi (Sutta-connection) here should be understood only in terms of the first placement.
Kết nối kinh văn (suttasandhi) ở đây cần được hiểu chỉ theo cách trình bày đầu tiên.
‘‘Kasmā panettha idameva cittapariyādānasuttaṃ paṭhamaṃ nikkhitta’’nti nāyamanuyogo katthaci na pavattati.
The question, "Why is this very Cittapariyādāna Sutta placed first here?" does not arise anywhere.
Câu hỏi “Tại sao ở đây chỉ có kinh Tâm Bị Chi Phối này được trình bày đầu tiên?” không phù hợp ở bất cứ đâu.
Apica ime sattā anādimati saṃsāre paribbhamantā itthipurisā aññamaññesaṃ pañcakāmaguṇasaṅkhātarūpābhirāmā, tattha itthī purisassa rūpe sattā giddhā gadhitā laggā laggitā āsattā, sā cassā tattha āsatti dubbivecanīyā.
Moreover, these beings, wandering in beginningless saṃsāra, are men and women who delight in each other's forms, which are called the five sense objects. There, a woman is attached, infatuated, clinging, stuck, and engrossed in the form of a man, and her attachment there is difficult to discern.
Hơn nữa, những chúng sinh này, lang thang trong vòng luân hồi vô thủy, đàn ông và đàn bà, đều say mê sắc đẹp được gọi là năm dục lạc của nhau; trong đó, người đàn bà bị dính mắc, tham đắm, bám víu, quyến luyến, say mê sắc đẹp của người đàn ông, và sự say mê đó rất khó giải thích.
Tathā puriso itthiyā rūpe, tattha ca dassanasaṃsaggo garutaro itaresañca mūlabhūto.
Similarly, a man is attached to the form of a woman, and among these, visual contact is more serious and fundamental to the others.
Tương tự, người đàn ông đối với sắc đẹp của người đàn bà, và sự tiếp xúc qua thị giác là nặng nề hơn và là gốc rễ của những điều khác.
Teneva hi bhagavā ‘‘kathaṃ nu kho mātugāme paṭipajjitabba’’nti (dī. ni. 2.203) puṭṭho ‘‘adassanamevā’’ti avoca.
It is for this reason that the Blessed One, when asked, "How should one conduct oneself with regard to women?" said, "Not seeing them at all."
Chính vì thế, khi được hỏi “Bạch Thế Tôn, cần phải hành xử thế nào đối với nữ giới?”, Đức Thế Tôn đã trả lời “Không nhìn thấy là tốt nhất.”
Tasmā bhagavā pañcasu kāmaguṇesu rūpe chandarāgahāpanatthaṃ idameva suttaṃ paṭhamaṃ desesi.
Therefore, the Blessed One taught this very Sutta first, for the purpose of abandoning desire and lust for forms among the five sense objects.
Do đó, Đức Thế Tôn đã giảng bài kinh này đầu tiên để từ bỏ tham ái đối với sắc trong năm dục lạc.
Nibbānādhigamāya paṭipattiyā ādi resā paṭipattīti.
This practice is the beginning of the practice for the attainment of Nibbāna.
Đây là sự khởi đầu của con đường dẫn đến Niết Bàn.
Yaṃ pana ekissā desanāya desanantarena saṃsandanaṃ, ayampi desanāsandhi.
Furthermore, the connection of one teaching with another teaching is also desanāsandhi.
Sự kết nối một bài giảng với một bài giảng khác cũng là kết nối bài giảng.
Sā idha evaṃ veditabbā.
This should be understood here as follows.
Điều đó ở đây cần được hiểu như sau:
‘‘Nāhaṃ, bhikkhave…pe… tiṭṭhatī’’ti ayaṃ desanā.
This teaching, "Monks, I do not… (etc.)… remains,"
Bài giảng “Này các Tỳ-khưu, Ta không thấy… (v.v.)… tồn tại”
‘‘Ye kho, bhikkhave, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjanti aneke pāpakā akusalā dhammā’’ti (saṃ. ni. 4.118) imāya desanāya saṃsandati.
connects with this teaching: "Monks, if a bhikkhu delights in, welcomes, and clings to forms cognizable by the eye that are agreeable, pleasing, delightful, dear, connected with sensual desire, and exciting, then for him, delighting in, welcoming, and clinging to them, many evil unwholesome states arise."
Kết nối với bài giảng này: “Này các Tỳ-khưu, những sắc khả kiến bởi mắt, đáng ưa, đáng thích, đáng mến, đáng yêu, liên hệ đến dục, đáng tham đắm, nếu Tỳ-khưu hoan hỷ, tán thán, chấp thủ, thì khi hoan hỷ, tán thán, chấp thủ, nhiều pháp ác bất thiện khởi lên.”
Tathā ‘‘rūpe maññati, rūpesu maññati, rūpato maññati, rūpaṃ ‘me’ti maññati.
Similarly, "One conceives form, one conceives in form, one conceives from form, one conceives 'form is mine'.
Cũng vậy, “Người nghĩ về sắc, nghĩ trong sắc, nghĩ từ sắc, nghĩ ‘sắc là của tôi’.
Rūpaṃ, bhikkhave, anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāyā’’ti (saṃ. ni. 4.112) evamādīhi desanāhi saṃsandatīti ayaṃ catubyūho hāro.
Monks, one who does not fully know, fully understand, dispassionately observe, and abandon form is incapable of the destruction of suffering." This fourfold method (catubyūha hāra) connects with teachings such as these.
Này các Tỳ-khưu, không liễu tri, không thấu hiểu, không ly tham, không từ bỏ sắc, thì không thể chấm dứt khổ đau.” Đây là pháp môn bốn phần (catubyūho hāro).
Viyūhīyanti vibhāgena piṇḍīyanti etena, ettha vāti byūho, nibbacanādīnaṃ catunnaṃ byūhoti catubyūho, catunnaṃ vā byūho etthāti catubyūho.
That by which things are differentiated and grouped, or where they are differentiated and grouped, is byūha. The byūha of the four, such as explanation (nibbacana), is catubyūha, or catubyūha because there is a byūha of four in it.
Các pháp được phân chia và tổng hợp bởi pháp môn này, hoặc trong pháp môn này, nên gọi là byūha. Bốn phần của giải thích từ ngữ (nibbacana) v.v., nên gọi là catubyūha, hoặc có bốn phần trong đó nên gọi là catubyūha.
Nibbacanādhippāyādīnaṃ catunnaṃ vibhāgalakkhaṇo hi catubyūho hāro.
Indeed, the fourfold method is characterized by the differentiation of the four: explanation, intention, etc.
Thật vậy, pháp môn bốn phần có đặc tính phân chia bốn yếu tố: giải thích từ ngữ, ý hướng, v.v.
Vuttañhetaṃ –
It has been said:
Điều này cũng đã được nói:
‘‘Nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ…pe… itthirūpa’’nti etena ayonisomanasikāro dīpito.
By "Monks, I do not… (etc.)… the form of a woman," unwise attention (ayoniso manasikāra) is illuminated.
Với câu “Này các Tỳ-khưu, Ta không thấy… (v.v.)… sắc của người nữ” điều này chỉ ra sự tác ý không như lý (ayonisomanasikāro).
Yaṃ tattha cittaṃ pariyādiyati, tena yonisomanasikāro.
That which thoroughly grasps the mind there is wise attention (yoniso manasikāra).
Cái tâm bị chi phối ở đó, đó là tác ý như lý (yonisomanasikāro).
Tattha ayonisomanasikaroto taṇhāvijjā parivaḍḍhanti, tāsu taṇhāgahaṇena nava taṇhāmūlakā dhammā āvaṭṭanti, avijjāgahaṇena avijjāmūlakaṃ sabbaṃ bhavacakkaṃ āvaṭṭati, yonisomanasikāraggahaṇena ca yonisomanasikāramūlakā dhammā āvaṭṭanti, catubbidhañca sampatticakkanti.
There, for one who attends unwisely, craving and ignorance increase. By grasping craving, the nine states rooted in craving revolve; by grasping ignorance, the entire cycle of existence rooted in ignorance revolves; and by grasping wise attention, the states rooted in wise attention revolve, as does the fourfold cycle of success.
Ở đó, khi tác ý không như lý, tham ái và vô minh tăng trưởng; khi tham ái được nắm giữ, chín pháp gốc tham ái quay trở lại; khi vô minh được nắm giữ, toàn bộ bánh xe luân hồi gốc vô minh quay trở lại; và khi tác ý như lý được nắm giữ, các pháp gốc tác ý như lý quay trở lại, và bánh xe thành tựu bốn loại.
Ayaṃ āvaṭṭo hāro.
This is the āvatta hāra (revolving method).
Đây là pháp môn xoay chuyển (āvaṭṭo hāro).
Āvaṭṭayanti etena, ettha vā sabhāgavisabhāgā ca dhammā, tesaṃ vā āvaṭṭananti āvaṭṭo.
That by which, or in which, similar and dissimilar states revolve, or their revolving, is āvatta.
Các pháp đồng loại và dị loại xoay chuyển bởi pháp môn này, hoặc trong pháp môn này, hoặc sự xoay chuyển của chúng, nên gọi là āvaṭṭa.
Desanāya gahitadhammānaṃ sabhāgāsabhāgadhammavasena āvaṭṭanalakkhaṇo hi āvaṭṭo hāro.
Indeed, the Āvaṭṭa method is characterized by the turning of the teachings taken up in the discourse by way of similar and dissimilar dhammas.
Thật vậy, pháp môn xoay chuyển có đặc tính xoay chuyển các pháp đã được nắm giữ trong bài giảng theo phương diện các pháp đồng loại và dị loại.
Vuttampi cetaṃ –
And this has also been said:
Điều này cũng đã được nói:
Rūpaṃ catubbidhaṃ kammasamuṭṭhānaṃ, cittasamuṭṭhānaṃ, utusamuṭṭhānaṃ, āhārasamuṭṭhānaṃ, tathā iṭṭhaṃ iṭṭhamajjhattaṃ aniṭṭhaṃ aniṭṭhamajjhattanti.
Form is fourfold: arisen from kamma, arisen from mind, arisen from temperature, arisen from nutriment; and similarly, it is agreeable, neutral-agreeable, disagreeable, or neutral-disagreeable.
Sắc có bốn loại: do nghiệp sinh, do tâm sinh, do thời tiết sinh, do thức ăn sinh; cũng như đáng ưa, trung tính đáng ưa, không đáng ưa, trung tính không đáng ưa.
Idha pana iṭṭhaṃ adhippetaṃ.
Here, however, agreeable is intended.
Ở đây, sắc đáng ưa là ý nghĩa được đề cập.
Cittaṃ kusalacittamettha veditabbaṃ.
Here, mind should be understood as wholesome mind.
Tâm ở đây cần được hiểu là tâm thiện.
Taṃ kāmāvacaraṃ, rūpāvacaraṃ, arūpāvacaraṃ, lokuttaranti catubbidhaṃ.
That is fourfold: sense-sphere, fine-material-sphere, immaterial-sphere, and supramundane.
Tâm đó có bốn loại: dục giới, sắc giới, vô sắc giới, và siêu thế.
Vedanādisampayuttadhammabhedato anekavidhanti ayaṃ vibhattihāro.
It is of many kinds due to the distinction of dhammas associated with feeling, and so on—this is the Vibhatti method.
Do sự khác biệt của các pháp tương ưng với thọ, v.v., nên có nhiều loại. Đây là pháp môn phân tích (vibhattihāro).
Vibhajīyanti etena, ettha vā sādhāraṇāsādhāraṇānaṃ saṃkilesavodānadhammānaṃ bhūmiyoti vibhatti.
It is called vibhatti because things are differentiated by it, or because in it there are grounds for common and uncommon defilement and purification dhammas.
Các pháp nhiễm ô và thanh tịnh, chung và không chung, được phân chia bởi pháp môn này, hoặc trong pháp môn này theo các địa, nên gọi là vibhatti.
Vibhajanaṃ vā etesaṃ bhūmiyoti vibhatti.
Or it is vibhatti because it is the differentiation of these grounds.
Hoặc sự phân chia của chúng theo các địa, nên gọi là vibhatti.
Saṃkilesadhamme vodānadhamme ca sādhāraṇāsādhāraṇato padaṭṭhānato bhūmito vibhajanalakkhaṇo hi vibhattihāro.
Indeed, the Vibhatti method is characterized by differentiating defilement dhammas and purification dhammas by way of common and uncommon, by way of basis, and by way of ground.
Thật vậy, pháp môn phân tích có đặc tính phân chia các pháp nhiễm ô và thanh tịnh theo phương diện chung và không chung, theo vị trí từ ngữ và theo các địa.
Vuttampi cetaṃ –
And this has also been said:
Điều này cũng đã được nói:
Bhikkhave, samaṇā pabbajitāti pariyāyavacanaṃ.
“Monks, recluses” is a synonymous expression.
Này các Tỳ-khưu, sa-môn và người xuất gia là từ đồng nghĩa.
Aññaṃ paraṃ kiñcīti pariyāyavacanaṃ.
“Anything else beyond” is a synonymous expression.
Cái khác, cái kia, bất cứ gì là từ đồng nghĩa.
Rūpaṃ vaṇṇaṃ cakkhuviññeyyanti pariyāyavacanaṃ.
“Form, visible object, cognizable by eye-consciousness” is a synonymous expression.
Sắc, hình thể, đối tượng của nhãn thức là từ đồng nghĩa.
Samanupassāmi olokessāmi jānāmīti pariyāyavacanaṃ.
“I perceive, I observe, I know” is a synonymous expression.
Tôi thấy, tôi nhìn, tôi biết là từ đồng nghĩa.
Evaṃ itthaṃ imaṃ pakāranti pariyāyavacanaṃ.
“Thus, in this way, in this manner” is a synonymous expression.
Như vậy, thế này, theo cách này là từ đồng nghĩa.
Purisassa puggalassāti pariyāyavacanaṃ.
“Of a man, of a person” is a synonymous expression.
Của người nam, của chúng sanh là từ đồng nghĩa.
Cittaṃ viññāṇaṃ manoti pariyāyavacanaṃ.
“Mind, consciousness, thought” is a synonymous expression.
Tâm, thức, ý là từ đồng nghĩa.
Pariyādāya gahetvā khepetvāti pariyāyavacanaṃ.
“Having taken hold, having grasped, having destroyed” is a synonymous expression.
Sau khi chiếm đoạt, sau khi nắm giữ, sau khi làm tiêu tan là từ đồng nghĩa.
Tiṭṭhati dharati ṭhātīti pariyāyavacanaṃ.
“Remains, endures, persists” is a synonymous expression.
Đứng lại, tồn tại, trụ lại là từ đồng nghĩa.
Yathā yena pakārena yenākārenāti pariyāyavacanaṃ.
“As, by which manner, by which aspect” is a synonymous expression.
Như thế nào, theo cách nào, theo hình thức nào là từ đồng nghĩa.
Itthī nārī mātugāmoti pariyāyavacananti ayaṃ vevacano hāro.
“Woman, female, matron” is a synonymous expression—this is the Vevacana method.
Người nữ, phụ nữ, người mẹ là từ đồng nghĩa. Đây là phương pháp đồng nghĩa (vevacano hāro).
Vividhaṃ vacanaṃ ekassevatthassa vācakametthāti vivacanaṃ, vivacanameva vevacanaṃ.
It is vivacana (or vevacana) because it is a diverse expression indicating one and the same object.
Nhiều lời nói khác nhau diễn tả cùng một ý nghĩa, đó là vivacana; vivacana cũng chính là vevacana.
Vividhaṃ vuccati etena atthoti vā vivacanaṃ, vivacanameva vevacanaṃ.
Or it is vivacana (or vevacana) because the meaning is expressed in diverse ways by it.
Hoặc, ý nghĩa được nói theo nhiều cách khác nhau bởi phương pháp này, đó là vivacana; vivacana cũng chính là vevacana.
Ekasmiṃ atthe anekapariyāyasaddappayojanalakkhaṇo hi vevacano hāro.
Indeed, the Vevacana method is characterized by the application of many synonymous words for one meaning.
Thật vậy, phương pháp đồng nghĩa (vevacano hāro) có đặc tính là việc sử dụng nhiều từ đồng nghĩa cho một ý nghĩa duy nhất.
Vuttañhetaṃ –
And this has been said:
Điều này đã được nói rằng –
Rūpaṃ kāḷasāmādivasena anekadhā paññattaṃ.
Form is designated in many ways, such as black, dark, and so on.
Sắc được chế định theo nhiều cách qua màu đen, màu sẫm, v.v.
Puriso khattiyādivasena anekadhā paññatto.
A person is designated in many ways, such as khattiya, and so on.
Người nam được chế định theo nhiều cách qua Sát-đế-lợi, v.v.
Cittaṃ parittamahaggatādivasena anekadhā paññattaṃ.
Mind is designated in many ways, such as limited, exalted, and so on.
Tâm được chế định theo nhiều cách qua dục giới, đại hành, v.v.
‘‘Pariyādāyā’’ti ettha pariyādānaṃ pariyādāyakānaṃ pāpadhammānaṃ vasena vītikkamapariyuṭṭhānādinā ca anekadhā paññattaṃ.
In the phrase “pariyādāya” (having taken hold), the taking hold is designated in many ways, by way of the evil dhammas that take hold, and by way of transgression, obsession, and so on.
Trong câu “sau khi chiếm đoạt”, sự chiếm đoạt được chế định theo nhiều cách qua các ác pháp chiếm đoạt, qua sự vi phạm, sự ám ảnh, v.v.
Ayaṃ paññattihāro.
This is the Paññatti method.
Đây là phương pháp chế định (paññattihāro).
Pakārehi, pabhedato vā ñāpīyanti iminā, ettha vā atthāti paññatti.
It is paññatti because things are made known by it through various modes, or through distinctions, or because they exist in it.
Các ý nghĩa được làm cho biết bởi phương pháp này theo nhiều cách, hoặc theo các loại, hoặc trong đây, nên gọi là chế định (paññatti).
Ekekassa dhammassa anekāhi paññattīhi paññāpetabbākāravibhāvanalakkhaṇo hi paññattihāro.
Indeed, the Paññatti method is characterized by explaining the manner in which each dhamma is to be made known by many designations.
Thật vậy, phương pháp chế định (paññattihāro) có đặc tính là sự trình bày các khía cạnh cần được chế định của mỗi pháp qua nhiều sự chế định khác nhau.
Vuttañhetaṃ –
And this has been said:
Điều này đã được nói rằng –
Virodhipaccayasamavāye visadisuppattiruppanavaṇṇavikārāpattiyā taṃsamaṅgino hadayaṅgatabhāvappakāsanaṃ rūpaṭṭhoti aniccatāmukhena otaraṇaṃ, aniccassa pana dukkhattā dukkhatāmukhena, dukkhassa ca anattakattā suññatāmukhena otaraṇaṃ.
When opposing conditions come together, by the arising of dissimilar states and the occurrence of changes in color, the manifestation of the heart-going nature of that which is endowed with it, as rūpa, is a descent through the aspect of impermanence (aniccatā); since the impermanent is suffering, it is a descent through the aspect of suffering (dukkhatā); and since suffering is non-self, it is a descent through the aspect of emptiness (suññatā).
Khi có sự hội tụ của các duyên đối nghịch, sự phát sinh không tương đồng, sự biến đổi màu sắc của ngoại hình xảy ra, việc biểu thị trạng thái thâm nhập vào tâm của người có liên quan là ý nghĩa của sắc, đó là sự thâm nhập qua khía cạnh vô thường; và vì cái vô thường là khổ, nên là sự thâm nhập qua khía cạnh khổ; và vì cái khổ là vô ngã, nên là sự thâm nhập qua khía cạnh không (suññata).
Cittaṃ manoviññāṇadhātu, tassā pariyādāyikā taṇhā tadekaṭṭhā ca pāpadhammā dhammadhātūti dhātumukhena otaraṇaṃ.
Mind (citta) is the mind-consciousness element (manoviññāṇadhātu); craving (taṇhā) that overwhelms it, and evil states (pāpadhammā) associated with it, are the phenomena element (dhammadhātu)—this is a descent through the aspect of elements (dhātu).
Tâm là ý thức giới; ái dục chiếm đoạt nó và các ác pháp cùng tồn tại với nó là pháp giới. Như vậy, đây là sự thâm nhập qua khía cạnh giới.
Evaṃ khandhāyatanādimukhehipi otaraṇaṃ vattabbanti ayaṃ otaraṇo hāro.
Thus, descent also occurs through aspects like aggregates (khandha) and sense bases (āyatana)—this is the Method of Descent (otaraṇo hāro).
Tương tự, cần nói về sự thâm nhập qua các khía cạnh uẩn, xứ, v.v. Đây là phương pháp thâm nhập (otaraṇo hāro).
Otārīyanti anuppavesīyanti etena, ettha vā suttāgatā dhammā paṭiccasamuppādādīsūti otaraṇo.
It is called otaraṇa because phenomena from the Sutta, such as dependent origination (paṭiccasamuppāda), are entered or penetrated by means of it, or into it.
Các pháp được nói trong kinh được đưa vào, được thâm nhập vào duyên khởi, v.v. bởi phương pháp này, hoặc trong đây, nên gọi là sự thâm nhập (otaraṇo).
Paṭiccasamuppādādimukhena suttatthassa otaraṇalakkhaṇo hi otaraṇo hāro.
Indeed, the Method of Descent (otaraṇo hāro) is characterized by the descent of the meaning of the Sutta through aspects like dependent origination.
Thật vậy, phương pháp thâm nhập (otaraṇo hāro) có đặc tính là sự thâm nhập vào ý nghĩa của kinh qua khía cạnh duyên khởi, v.v.
Vuttañhetaṃ –
As it has been said:
Điều này đã được nói rằng –
Nāhaṃ, bhikkhave…pe… samanupassāmīti ārambho.
“ Nāhaṃ, bhikkhave…pe… samanupassāmī (Bhikkhus, I do not perceive…)” is the beginning of the discourse.
Này các Tỳ-khưu, Ta không… cho đến… thấy là sự khởi đầu.
Evaṃ purisassa cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatīti padasuddhi, na pana ārambhasuddhi.
“ Evaṃ purisassa cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī (Thus it overcomes a man’s mind)” is a purification of words, but not a purification of the discourse’s beginning.
Như vậy, nó đứng lại chiếm đoạt tâm của người nam là sự thanh lọc câu chữ, nhưng không phải là sự thanh lọc khởi đầu.
Yathayidantiādi padasuddhi ceva ārambhasuddhi cāti ayaṃ sodhano hāro.
“ Yathayidaṃ (just as this)” and so forth, is both a purification of words and a purification of the discourse’s beginning—this is the Method of Purification (sodhano hāro).
Như là v.v. vừa là sự thanh lọc câu chữ, vừa là sự thanh lọc khởi đầu. Đây là phương pháp thanh lọc (sodhano hāro).
Sodhīyanti samādhīyanti etena, ettha vā sutte padapadatthapañhārambhāti sodhano.
It is called sodhana because by means of it, or in it, the words, meanings of words, questions, and discourse beginnings in the Sutta are purified or clarified.
Câu chữ, ý nghĩa của câu chữ, vấn đề, và sự khởi đầu trong kinh được thanh lọc, được giải quyết bởi phương pháp này, hoặc trong đây, nên gọi là sự thanh lọc (sodhano).
Sutte padapadatthapañhārambhānaṃ sodhanalakkhaṇo hi sodhano hāro.
Indeed, the Method of Purification (sodhano hāro) is characterized by the purification of words, meanings of words, questions, and discourse beginnings in the Sutta.
Thật vậy, phương pháp thanh lọc (sodhano hāro) có đặc tính là sự thanh lọc câu chữ, ý nghĩa của câu chữ, vấn đề, và sự khởi đầu trong kinh.
Vuttañhetaṃ –
As it has been said:
Điều này đã được nói rằng –
Aññanti sāmaññato adhiṭṭhānaṃ kassaci visesassa anāmaṭṭhattā.
“ Aññaṃ (another)” is a general designation (adhiṭṭhāna) because no specific particularity is touched upon.
Cái khác là sự xác định chung, vì không đề cập đến một đặc điểm cụ thể nào.
Ekarūpampīti taṃ avikappetvā visesavacanaṃ.
“ Ekarūpampi (even one form)” is a specific statement, not making distinctions regarding it.
Dù chỉ một sắc là lời nói cụ thể mà không phân biệt nó.
Yathayidanti sāmaññato adhiṭṭhānaṃ aniyamavacanabhāvato.
“ Yathayidaṃ (just as this)” is a general designation, being an unspecific statement.
Như là là sự xác định chung, vì là lời nói không xác định.
Itthirūpanti taṃ avikappetvā visesavacananti ayaṃ adhiṭṭhāno hāro.
“ Itthirūpaṃ (female form)” is a specific statement, not making distinctions regarding it—this is the Method of Designation (adhiṭṭhāno hāro).
Sắc của người nữ là lời nói cụ thể mà không phân biệt nó. Đây là phương pháp xác định (adhiṭṭhāno hāro).
Adhiṭṭhīyanti anuppavattīyanti etena, ettha vā sāmaññavisesabhūtā dhammā vinā vikappenāti adhiṭṭhāno.
It is called adhiṭṭhāna because by means of it, or in it, phenomena that are general and specific occur without distinction.
Các pháp chung và riêng được tiếp nối, được vận hành bởi phương pháp này, hoặc trong đây, mà không có sự phân biệt, nên gọi là sự xác định (adhiṭṭhāno).
Suttāgatānaṃ dhammānaṃ avikappanavaseneva sāmaññavisesaniddhāraṇalakkhaṇo hi adhiṭṭhāno hāro.
Indeed, the Method of Designation (adhiṭṭhāno hāro) is characterized by the determination of the general and specific nature of phenomena found in the Sutta, simply by not making distinctions.
Thật vậy, phương pháp xác định (adhiṭṭhāno hāro) có đặc tính là sự xác định các pháp chung và riêng được đề cập trong kinh mà không cần phân biệt.
Vuttampi cetaṃ –
And it has been said:
Và điều này cũng đã được nói –
Rūpassa kammāvijjādayo kammacittādayo ca hetu.
For rūpa (form), karma (kamma), ignorance (avijjā), etc., and karmic mind (kammacitta), etc., are the causes (hetu).
Nhân của sắc là nghiệp, vô minh, v.v. và tâm do nghiệp sinh, v.v.
Samanupassanāya āvajjanādayo.
For perception (samanupassanā), attention (āvajjana), etc.
Nhân của sự thấy là sự hướng tâm, v.v.
Kusalassa cittassa yoniso manasikārādayo.
For wholesome mind (kusala citta), wise attention (yoniso manasikāra), etc.
Nhân của tâm thiện là như lý tác ý, v.v.
Pariyādāyāti ettha pariyādānassa ayonisomanasikārādayoti ayaṃ parikkhāro hāro.
In “ Pariyādāya (overcoming),” unwise attention (ayonisomanasikāra), etc., are the requisites (pariādāna)—this is the Method of Requisites (parikkhāro hāro).
Trong câu sau khi chiếm đoạt, nhân của sự chiếm đoạt là không như lý tác ý, v.v. Đây là phương pháp trợ duyên (parikkhāro hāro).
Parikaroti abhisaṅkharoti phalanti parikkhāro, hetu paccayo ca.
It is called parikkhāra because it produces or conditions results; it is a cause (hetu) and condition (paccaya).
Cái tạo tác, tạo thành quả được gọi là trợ duyên (parikkhāro), tức là nhân và duyên.
Parikkhāraṃ ācikkhatīti parikkhāro, hāro.
It is called parikkhāra, a method, because it explains requisites.
Phương pháp chỉ ra trợ duyên được gọi là parikkhāro, tức là hāra.
Parikkhāravisayattā, parikkhārasahacaraṇato vā parikkhāro.
It is parikkhāra because it is the domain of requisites, or because it accompanies requisites.
Hoặc, nó được gọi là trợ duyên (parikkhāro) vì liên quan đến trợ duyên, hoặc vì đi cùng với trợ duyên.
Sutte āgatadhammānaṃ parikkhārasaṅkhātahetupaccaye niddhāretvā saṃvaṇṇanālakkhaṇo hi parikkhāro hāro.
Indeed, the Method of Requisites (parikkhāro hāro) is characterized by determining and explaining the causes and conditions, known as requisites, of phenomena found in the Sutta.
Thật vậy, phương pháp trợ duyên (parikkhāro hāro) có đặc tính là xác định và diễn giải các nhân duyên, được gọi là trợ duyên, của các pháp được đề cập trong kinh.
Vuttañhetaṃ –
As it has been said:
Điều này đã được nói rằng –
Purisassa cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatīti ettha pariyādāyikā visesato taṇhāvijjā veditabbā tāsaṃ vasena pariyādānasambhavato.
In “ Purisassa cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī (It overcomes a man’s mind),” craving (taṇhā) and ignorance (avijjā) are to be understood as the specific overcomers, because overcoming occurs by their power.
Trong câu nó đứng lại chiếm đoạt tâm của người nam, cần hiểu rằng các pháp chiếm đoạt đặc biệt là ái và vô minh, vì sự chiếm đoạt xảy ra do chúng.
Tāsu taṇhāya rūpamadhiṭṭhānaṃ, avijjāya arūpaṃ.
Among these, rūpa (form) is the basis (adhiṭṭhāna) for craving, and arūpa (formless) for ignorance.
Trong hai pháp đó, sắc là nền tảng của ái, và vô sắc là nền tảng của vô minh.
Visesato taṇhāya samatho paṭipakkho, avijjāya vipassanā.
Specifically, tranquility (samatha) is the opponent of craving, and insight (vipassanā) of ignorance.
Đặc biệt, chỉ (samatha) là pháp đối trị của ái, và quán (vipassanā) là pháp đối trị của vô minh.
Samathassa cetovimutti, phalavipassanāya paññāvimutti.
For tranquility, there is liberation of mind (cetovimutti); for the fruit of insight, liberation by wisdom (paññāvimutti).
Tâm giải thoát (cetovimutti) là quả của chỉ, và tuệ giải thoát (paññāvimutti) là quả của quán.
Tathā hi tā rāgavirāgā avijjāvirāgāti visesetvā vuccantīti ayaṃ samāropano hāro.
Thus, they are specifically spoken of as freedom from passion (rāgavirāga) and freedom from ignorance (avijjāvirāga)—this is the Method of Arrangement (samāropano hāro).
Thật vậy, chúng được gọi một cách đặc biệt là sự ly tham và sự ly vô minh. Đây là phương pháp quy kết (samāropano hāro).
Samāropīyanti etena, ettha vā padaṭṭhānādimukhena dhammāti samāropano.
It is called samāropaṇa because by means of it, or in it, phenomena are arranged through aspects like proximate cause (padaṭṭhāna).
Các pháp được quy kết bởi phương pháp này, hoặc trong đây, qua khía cạnh nền tảng của câu chữ, v.v., nên gọi là sự quy kết (samāropano).
Sutte āgatadhammānaṃ padaṭṭhānavevacanabhāvanāpahānasamāropanavicāraṇalakkhaṇo hi samāropano hāro.
Indeed, the Method of Arrangement (samāropano hāro) is characterized by the arrangement and investigation of the proximate causes (padaṭṭhāna), synonyms (vevacana), development (bhāvanā), and abandonment (pahāna) of phenomena found in the Sutta.
Thật vậy, phương pháp quy kết (samāropano hāro) có đặc tính là sự khảo sát các pháp được đề cập trong kinh bằng cách quy kết nền tảng của câu chữ, từ đồng nghĩa, sự tu tập, sự đoạn trừ.
Vuttañhetaṃ –
As it has been said:
Điều này đã được nói rằng –
Evaṃ vuttā soḷasa hārā dassitāti veditabbā.
It should be understood that the sixteen methods (hāra) thus stated have been shown.
Như vậy, cần phải biết rằng mười sáu phép Phương Tiện (Hāra) đã được trình bày.
Harīyanti etehi, ettha vā suttageyyādivisayā aññāṇasaṃsayavipallāsāti hārā.
By these, ignorance, doubt, and perversion concerning subjects like suttas and geyyas are removed (harīyanti); therefore, they are hāra.
Nhờ chúng mà những sự vô minh, hoài nghi, tà kiến trong các lĩnh vực kinh, kệ v.v... được loại bỏ (harīyanti), hoặc tại đây chúng được loại bỏ, nên gọi là Hāra.
Haranti vā sayaṃ tāni, haraṇamattameva vāti hārā phalūpacārena.
Or they themselves remove (haranti) them, or it is merely the act of removing (haraṇa); thus, they are hāra by way of result.
Hoặc chúng tự loại bỏ những điều đó, hoặc chỉ là sự loại bỏ, nên gọi là Hāra theo cách ẩn dụ kết quả (phalūpacārena).
Atha vā harīyanti voharīyanti dhammasaṃvaṇṇakadhammappaṭiggāhakehi dhammassa dānaggahaṇavasenāti hārā.
Or they are carried (harīyanti) or used (voharīyanti) by expounders of Dhamma and recipients of Dhamma in the manner of giving and receiving Dhamma; thus, they are hāra.
Hoặc chúng được mang đi, được sử dụng bởi những người thuyết pháp và những người tiếp nhận pháp thông qua việc cho và nhận pháp, nên gọi là Hāra.
Atha vā hārā viyāti hārā.
Or they are hāra in the sense of being like hāra.
Hoặc chúng giống như vòng cổ (hāra) nên gọi là Hāra.
Yathā hi anekaratanāvalisamūho hārasaṅkhāto attano avayavabhūtaratanasamphassehi samupajaniyamānahilādasukho hutvā tadupabhogijanasarīrasantāpaṃ nidāghapariḷāhūpajanitaṃ vūpasameti, evameva tepi nānāvidhaparamattharatanappabandhā saṃvaṇṇanāvisesā attano avayavabhūtaparamattharatanādhigamena samuppādiyamānanibbutisukhā dhammappaṭiggāhakajanahadayaparitāpaṃ kāmarāgādikilesahetukaṃ vūpasamentīti.
Just as a collection of various jewels, called a necklace (hāra), becoming a source of delightful pleasure through the contact of its constituent jewels, alleviates the bodily discomfort of its wearer caused by the heat and torment of summer, so too these various arrangements of ultimate realities, these special expositions, becoming a source of the bliss of Nibbāna through the attainment of their constituent ultimate realities, alleviate the mental anguish of those who receive the Dhamma, which is caused by defilements such as sensual craving.
Cũng như một chuỗi ngọc quý gồm nhiều viên ngọc, được gọi là vòng cổ (hāra), tạo ra niềm vui và sự mát mẻ dễ chịu khi những viên ngọc cấu thành tiếp xúc với nhau, làm dịu đi sự khó chịu do nóng bức và oi ả của cơ thể người đeo; cũng vậy, những sự trình bày đặc biệt về pháp, là chuỗi ngọc quý tối thượng đa dạng này, tạo ra niềm vui thanh tịnh khi đạt được các chân lý tối thượng cấu thành, làm dịu đi sự phiền não trong tâm của người tiếp nhận pháp, vốn do các phiền não như tham dục v.v... gây ra.
Atha vā hārayanti aññāṇādinīhāraṃ apagamaṃ karonti ācikkhantīti vā hārā.
Or they cause the removal (hārayanti), the departure of ignorance, etc., or they declare; thus, they are hāra.
Hoặc chúng làm cho sự vô minh v.v... được loại bỏ, được rời đi, được chỉ ra, nên gọi là Hāra.
Atha vā sotujanacittassa haraṇato ramaṇato ca hārā niruttinayena yathā ‘‘bhavesu vantagamano bhagavā’’ti (visuddhi. 1.144; pārā. aṭṭha. 1.verañjakaṇḍavaṇṇanā).
Or they are hāra because they captivate (haraṇato) and delight (ramaṇato) the minds of listeners, according to the method of etymology, just as "the Blessed One has abandoned going to existences."
Hoặc chúng làm cho tâm của người nghe được cuốn hút, được vui thích, nên gọi là Hāra theo phương pháp ngữ nguyên, như trong câu: ‘‘Đức Thế Tôn đã từ bỏ mọi cõi hữu’’ (Visuddhi. 1.144; Pārā. aṭṭha. 1.verañjakaṇḍavaṇṇanā).
Ito paraṃ pana nandiyāvaṭṭādipañcavidhanayā veditabbā – tattha taṇhāvijjā samudayasaccaṃ, tāsaṃ adhiṭṭhānādibhūtā rūpadhammā dukkhasaccaṃ, tesaṃ appavatti nirodhasaccaṃ, nirodhappajānanā paṭipadā maggasaccaṃ.
From this point onward, the five kinds of methods (nayas), such as the Nandiyāvaṭṭa, should be understood – there, craving and ignorance are the truth of the origin (samudaya sacca); material phenomena, which are the basis for these, are the truth of suffering (dukkha sacca); their non-occurrence is the truth of cessation (nirodha sacca); and the path of practice that knows cessation is the truth of the path (magga sacca).
Từ đây trở đi, cần phải biết năm phương pháp (naya) như Nandiyāvaṭṭa v.v... – Trong đó, tham ái và vô minh là Khổ tập đế; các pháp sắc vốn là nền tảng của chúng là Khổ đế; sự không khởi lên của chúng là Khổ diệt đế; sự hiểu biết về Khổ diệt là Đạo đế.
Taṇhāgahaṇena cettha māyāsāṭheyyamānātimānamadappamādapāpicchatāpāpamittatāahirikaanottappādivasena akusalapakkho netabbo.
Here, by the term 'craving,' the unwholesome side should be understood, comprising deceit, fraud, conceit, excessive pride, intoxication, heedlessness, evil desires, evil friendship, shamelessness, and fearlessness of wrongdoing, etc.
Ở đây, với sự nắm giữ tham ái, nhóm bất thiện được đề cập theo nghĩa lừa dối, xảo trá, kiêu mạn, quá kiêu mạn, phóng dật, tà dục, ác hữu, không hổ thẹn, không ghê sợ tội lỗi v.v...
Avijjāgahaṇena viparītamanasikārakodhūpanāhamakkhapaḷāsaissāmacchariya- sārambhadovacassatābhavadiṭṭhivibhavadiṭṭhiādivasena akusalapakkho netabbo.
By the term 'ignorance,' the unwholesome side should be understood, comprising wrong attention, anger, fault-finding, disparagement, envy, stinginess, contentiousness, harshness, views of existence, views of non-existence, etc.
Với sự nắm giữ vô minh, nhóm bất thiện được đề cập theo nghĩa tác ý sai lầm, sân hận, oán hờn, khinh bỉ, ganh tị, xan tham, tranh cãi, ác khẩu, tà kiến thường còn, tà kiến đoạn diệt v.v...
Vuttavipariyāyato kusalapakkho netabbo.
The wholesome side should be understood by the opposite of what has been stated.
Nhóm thiện được đề cập theo cách ngược lại với những gì đã nói.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Amāyāasāṭheyyādivasena aviparītamanasikārādivasena ca.
By non-deceit, non-fraud, etc., and by right attention, etc.
Theo nghĩa không lừa dối, không xảo trá v.v... và theo nghĩa tác ý không sai lầm v.v...
Tathā samathapakkhiyānaṃ saddhindriyādīnaṃ, vipassanāpakkhiyānaṃ aniccasaññādīnañca vasena vodānapakkho netabboti ayaṃ nandiyāvaṭṭassa nayassa bhūmi.
Similarly, the purified side (vodānapakka) should be understood by way of the faculties of faith, etc., pertaining to serenity (samatha), and by way of the perceptions of impermanence, etc., pertaining to insight (vipassanā); this is the ground of the Nandiyāvaṭṭa method.
Cũng vậy, nhóm thanh tịnh được đề cập theo nghĩa các căn như Tín căn v.v... thuộc về Samatha (chỉ) và các tưởng như Vô thường tưởng v.v... thuộc về Vipassanā (quán) – đây là nền tảng của phương pháp Nandiyāvaṭṭa.
Yo hi taṇhāavijjāhi saṃkilesapakkhassa suttatthassa samathavipassanāhi vodānapakkhassa ca catusaccayojanamukhena nayanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso, ayaṃ nandiyāvaṭṭanayo nāma.
Indeed, any special exposition that has the characteristic of leading (nayanalakkhaṇa) the meaning of the suttas, by way of the four truths, concerning the defiled side (saṃkilesapakka) of craving and ignorance, and the purified side (vodānapakka) of serenity and insight, is called the Nandiyāvaṭṭa method.
Sự trình bày đặc biệt mang đặc tính dẫn dắt ý nghĩa của kinh điển, thuộc nhóm ô nhiễm bởi tham ái và vô minh, và thuộc nhóm thanh tịnh bởi Samatha và Vipassanā, thông qua sự kết hợp với Tứ đế, đây gọi là phương pháp Nandiyāvaṭṭa.
Vuttañhetaṃ –
This has been stated:
Điều này đã được nói:
Heṭṭhā vuttanayena gahitesu taṇhāvijjātappakkhiyadhammesu taṇhā lobho, avijjā moho, avijjāya sampayutto lohite sati pubbo viya taṇhāya sati sijjhamāno āghāto doso iti tīhi akusalamūlehi gahitehi, tappaṭipakkhato kusalacittaggahaṇena ca tīṇi kusalamūlāni gahitāni eva honti.
Among the phenomena pertaining to craving and ignorance, which are understood in the manner stated below, craving is greed (lobha), ignorance is delusion (moha). When there is greed, which is associated with ignorance, hatred (dosa) arises, like pus when there is blood. Thus, by grasping the three unwholesome roots, the three wholesome roots are also grasped by their opposition, through the understanding of wholesome consciousness.
Trong các pháp thuộc nhóm tham ái và vô minh đã được nắm giữ theo phương pháp đã nói ở trên, tham ái là tham (lobha), vô minh là si (moha). Khi có tham ái, sự sân hận (dosāghāta) được hoàn thành, giống như mủ (pubbo) khi có máu (lohita) đi kèm với vô minh. Như vậy, khi ba gốc bất thiện được nắm giữ, thì ba gốc thiện cũng được nắm giữ do đối nghịch với chúng bằng cách nắm giữ tâm thiện.
Idhāpi lobho sabbāni vā sāsavakusalamūlāni samudayasaccaṃ, tannibbattā tesaṃ adhiṭṭhānagocarabhūtā upādānakkhandhā dukkhasaccantiādinā saccayojanā veditabbā.
Here too, the joining with the truths should be understood, beginning with: greed, or all defiled wholesome roots, is the truth of origin (samudaya sacca); the aggregates of clinging (upādānakkhandha), which arise from them and are their basis and object, are the truth of suffering (dukkha sacca).
Ở đây cũng vậy, sự kết hợp với Tứ đế cần phải được biết theo cách: tham (lobha) hoặc tất cả các gốc thiện hữu lậu là Khổ tập đế; các uẩn chấp thủ (upādānakkhandhā) do chúng tạo ra, vốn là đối tượng và nền tảng của chúng, là Khổ đế v.v...
Phalaṃ panettha vimokkhattayavasena niddhāretabbaṃ, tīhi akusalamūlehi tividhaduccaritasaṃkilesamalavisamaakusalasaññāvitakkādivasena akusalapakkho netabbo, tathā tīhi kusalamūlehi tividhasucaritasamakusalasaññāvitakkasaddhammasamādhivimokkhamukhādivasena vodānapakkho netabboti ayaṃ tipukkhalassa nayassa bhūmi.
Here, the result should be determined by way of the three liberations (vimokkha); by the three unwholesome roots, the unwholesome side should be understood by way of the three kinds of misconduct, defilements, stains, unwholesome perceptions, and thoughts, etc.; similarly, by the three wholesome roots, the side of purification should be understood by way of the three kinds of good conduct, wholesome perceptions, thoughts, the Dhamma, concentration, and the doors to liberation, etc. This is the ground of the Tipukkhala method.
Quả ở đây cần được xác định theo ba loại giải thoát (vimokkhattaya). Nhóm bất thiện cần được đề cập theo nghĩa ba loại ác hạnh, uế tạp, bất tịnh, bất thiện tưởng và tầm do ba gốc bất thiện gây ra. Cũng vậy, nhóm thanh tịnh cần được đề cập theo nghĩa ba loại thiện hạnh, bình đẳng, thiện tưởng và tầm, Tín pháp, Định, và các cửa giải thoát do ba gốc thiện gây ra – đây là nền tảng của phương pháp Tipukkala.
Yo hi akusalamūlehi saṃkilesapakkhassa kusalamūlehi vodānapakkhassa suttatthassa ca catusaccayojanāmukhena nayanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso, ayaṃ tipukkhalanayo nāma.
Indeed, that special explanation, characterized by a method that describes the defilement side by means of the unwholesome roots and the purification side by means of the wholesome roots, as well as the meaning of the Sutta, by way of the four kinds of application of conditions, is called the Tipukkhala method.
Sự trình bày đặc biệt mang đặc tính dẫn dắt ý nghĩa của kinh điển, thuộc nhóm ô nhiễm bởi các gốc bất thiện và thuộc nhóm thanh tịnh bởi các gốc thiện, thông qua sự kết hợp với Tứ đế, đây gọi là phương pháp Tipukkala.
Tīhi avayavehi lobhādīhi saṃkilesapakkhe, alobhādīhi ca vodānapakkhe pukkhalo sobhanoti tipukkhalo.
With its three components, the defilement side is excellent by means of greed, etc., and the purification side by means of non-greed, etc.; hence, it is called Tipukkhala.
Tipukkala là cái đẹp (sobhanoti) với ba thành phần (avayavehi) trong nhóm ô nhiễm (saṃkilesapakkhe) như tham v.v... và trong nhóm thanh tịnh (vodānapakkhe) như không tham v.v...
Vuttañhetaṃ –
This has been stated:
Điều này đã được nói:
Tattha catūhi indriyehi cattāro puggalā niddisitabbā.
Here, four types of individuals should be designated by means of the four faculties.
Trong đó, bốn hạng người cần được chỉ định bằng bốn căn.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Duvidho hi taṇhācarito mudindriyo tikkhindriyoti, tathā diṭṭhicarito.
Indeed, one who is given to craving is twofold: dull-facultied and keen-facultied; similarly, one who is given to wrong views.
Người có hành vi tham ái thì có hai loại: căn độn và căn bén; người có hành vi tà kiến cũng vậy.
Tesu paṭhamo asubhe ‘‘subha’’nti vipariyesaggāhī satibalena yathābhūtaṃ kāyasabhāvaṃ sallakkhento bhāvanābalena taṃ vipallāsaṃ samugghātetvā sammattaniyāmaṃ okkamati.
Among these, the first, who grasps the perversion of "beautiful" in the ugly, by discerning the true nature of the body through the power of mindfulness, eradicates that perversion through the power of development and enters the fixed course of rightness.
Trong số đó, người thứ nhất, chấp nhận sự đảo lộn ‘‘đẹp’’ trong cái không đẹp, nhờ sức mạnh của niệm, quán sát bản chất của thân như nó là, và nhờ sức mạnh của thiền tập, nhổ bỏ sự đảo lộn đó, rồi bước vào sự chắc chắn của chánh định.
Dutiyo asukhe ‘‘sukha’’nti vipariyesaggāhī ‘‘uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāsetī’’tiādinā (ma. ni. 1.26; a. ni. 4.14; 6.58) vuttena vīriyasaṃvarabhūtena vīriyabalena paṭipakkhaṃ vinodento bhāvanābalena taṃ vipallāsaṃ vidhametvā sammattaniyāmaṃ okkamati.
The second, who grasps the perversion of "pleasure" in suffering, by dispelling the opposite through the power of energy, which is the ground of energetic restraint as stated in "does not tolerate arisen sensual thoughts," etc., eradicates that perversion through the power of development and enters the fixed course of rightness.
Người thứ hai, chấp nhận sự đảo lộn ‘‘lạc’’ trong cái không lạc, nhờ sức mạnh của tinh tấn, vốn là sự phòng hộ bằng tinh tấn được nói đến trong câu ‘‘không chấp nhận tầm dục đã khởi lên’’ (Ma. Ni. 1.26; A. Ni. 4.14; 6.58) v.v..., loại bỏ đối nghịch, và nhờ sức mạnh của thiền tập, phá tan sự đảo lộn đó, rồi bước vào sự chắc chắn của chánh định.
Tatiyo anicce ‘‘nicca’’nti vipallāsaggāhī samathabalena samāhitacitto saṅkhārānaṃ khaṇikabhāvaṃ sallakkhento bhāvanābalena taṃ vipallāsaṃ samugghātetvā sammattaniyāmaṃ okkamati.
The third, who grasps the perversion of "permanent" in the impermanent, with a mind concentrated by the power of tranquility, by discerning the momentary nature of formations, eradicates that perversion through the power of development and enters the fixed course of rightness.
Người thứ ba, chấp nhận sự đảo lộn ‘‘thường’’ trong cái vô thường, nhờ sức mạnh của Samatha, với tâm định tĩnh, quán sát tính sát na của các hành, và nhờ sức mạnh của thiền tập, nhổ bỏ sự đảo lộn đó, rồi bước vào sự chắc chắn của chánh định.
Catuttho santatisamūhakiccārammaṇaghanavañcitatāya phassādidhammapuñjamatte anattani ‘‘attā’’ti micchābhinivesī catukoṭikasuññatāmanasikārena taṃ micchābhinivesaṃ viddhaṃsento sāmaññaphalaṃ sacchikaroti.
The fourth, who is wrongly obsessed with "self" in the non-self due to being deceived by the compactness of continuity, aggregation, function, and object in mere aggregates of phenomena like contact, destroys that wrong obsession through fourfold emptiness contemplation and realizes the fruits of recluseship.
Người thứ tư, do bị lừa dối bởi sự che giấu của liên tục, tập hợp, chức năng và đối tượng, chấp thủ sai lầm ‘‘tự ngã’’ trong cái vô ngã, vốn chỉ là khối pháp như xúc v.v..., nhờ tác ý Tứ không, phá tan sự chấp thủ sai lầm đó, rồi chứng đắc quả Sa-môn.
Subhasaññādīhi catūhipi vā vipallāsehi samudayasaccaṃ, tesamadhiṭṭhānārammaṇabhūtā pañcupādānakkhandhā dukkhasaccantiādinā saccayojanā veditabbā.
The application of conditions should be understood as follows: the origin truth is due to the four perversions such as the perception of beauty, and the five aggregates of clinging, which are the basis and object of these, are the suffering truth, and so forth.
Sự kết hợp với Tứ đế cần được biết theo cách: bốn sự đảo lộn như tưởng đẹp v.v... là Khổ tập đế; năm uẩn chấp thủ vốn là nền tảng và đối tượng của chúng là Khổ đế v.v...
Phalaṃ panettha cattāri sāmaññaphalāni, catūhi cettha vipallāsehi caturāsavoghayogaganthaagatitaṇhupādānasallaviññāṇaṭṭhitiapariññādivasena akusalapakkho netabbo, tathā catūhi satipaṭṭhānehi catubbidhajjhānavihārādhiṭṭhānasukhabhāgiyadhammaappamaññāsammappadhānaiddhipādādivasena vodānapakkho netabboti ayaṃ sīhavikkīḷitassa nayassa bhūmi.
Here, the results are the four fruits of recluseship. By these four perversions, the unwholesome side should be understood by way of the four floods, bonds, ties, knots, craving, clinging, darts, consciousness-stations, and non-full comprehension, etc. Similarly, by the four foundations of mindfulness, the purification side should be understood by way of the four kinds of jhāna, abodes, foundations, phenomena conducive to happiness, immeasurable states, right efforts, and bases of psychic power, etc. This is the ground of the Sīhavikkīḷita method.
Ở đây, quả là bốn Sa-môn quả. Và ở đây, khía cạnh bất thiện cần được dẫn dắt theo cách không hoàn toàn hiểu rõ bốn lậu hoặc, bốn ách, bốn kiết sử, bốn triền phược, sự đi đến, ái, thủ, mũi tên, thức trú, v.v., với bốn sự điên đảo. Tương tự, khía cạnh thanh tịnh cần được dẫn dắt với bốn niệm xứ, trú xứ bốn thiền, các pháp thuộc phần an lạc, vô lượng tâm, bốn chánh cần, bốn thần túc, v.v. Đây là nền tảng của phương pháp Sīhavikkīḷita.
Yo hi subhasaññādīhi vipallāsehi sakalassa saṃkilesapakkhassa saddhindriyādīhi ca vodānapakkhassa catusaccayojanāvasena nayanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso, ayaṃ sīhavikkīḷito nāma.
Indeed, that special explanation, characterized by a method that describes the entire defilement side by means of perversions such as the perception of beauty, and the purification side by means of faculties such as faith, by way of the four kinds of application of conditions, is called Sīhavikkīḷita.
Thật vậy, một sự giải thích đặc biệt có đặc tính dẫn dắt theo cách kết hợp bốn yếu tố của toàn bộ khía cạnh ô nhiễm với các sự điên đảo như tưởng là tịnh, v.v., và của khía cạnh thanh tịnh với tín căn, v.v., được gọi là Sīhavikkīḷita.
Vuttañhetaṃ –
This has been stated:
Điều này đã được nói:
Evaṃ vuttapañcanayāpi ettha dassitāti veditabbā.
It should be understood that these five methods thus mentioned are also presented here.
Như vậy, năm phương pháp đã được nói đến ở đây cần được hiểu là đã được trình bày.
Nayati saṃkilesaṃ vodānañca vibhāgato ñāpetīti nayo, lañjeti pakāseti suttatthanti lañjako, nayo ca so lañjako cāti nayalañjako.
Nayalañjako means that which guides (nayati) defilement and purification through analysis, and that which illuminates (lañjeti) the meaning of the Suttas, so it is both a method (naya) and an illuminator (lañjaka).
Nayo là dẫn dắt, làm cho hiểu rõ sự ô nhiễm và sự thanh tịnh theo sự phân biệt. Lañjako là làm sáng tỏ ý nghĩa của kinh. Nayo và lañjako là Nayalañjako.
Idañca suttaṃ soḷasavidhe suttantapaṭṭhāne saṃkilesabhāgiyaṃ byatirekamukhena nibbedhāsekkhabhāgiyanti daṭṭhabbaṃ.
And this Sutta, in the sixteenfold Suttanta-Paṭṭhāna, should be seen as pertaining to defilement (saṃkilesabhāgiya) and, by way of contrast, to penetration and the Asekha state (nibbedhāsekkhabhāgiya).
Và kinh này cần được xem là thuộc phần ô nhiễm và thuộc phần vô học (Asekkhabhāgiya) theo cách gián tiếp trong mười sáu loại phân loại kinh (suttantapaṭṭhāna).
Aṭṭhavīsatividhe pana suttantapaṭṭhāne lokiyalokuttaraṃ sattadhammādhiṭṭhānaṃ ñāṇaññeyyaṃ dassanabhāvanaṃ sakavacanaṃ vissajjanīyaṃ kusalākusalaṃ anuññātaṃ paṭikkhittañcāti veditabbaṃ.
However, in the twenty-eightfold Suttanta-Paṭṭhāna, it should be understood as pertaining to the mundane and supramundane, the foundation of seven qualities, knowledge and the knowable, vision and development, one's own words, that which is to be answered, the wholesome and unwholesome, that which is permitted, and that which is prohibited.
Trong hai mươi tám loại phân loại kinh, cần được hiểu là thế gian và siêu thế, nương tựa chúng sinh và nương tựa pháp, trí tuệ và đối tượng của trí tuệ, thấy và tu tập, lời của chính mình, lời giải đáp, thiện và bất thiện, được cho phép và bị cấm.
Tattha soḷasavidhasuttantaṃ paṭṭhānaṃ nāma ‘‘saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ, nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ, asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ, vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ, vāsanābhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ, nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ, vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ, neva saṃkilesabhāgiyaṃ na vāsanābhāgiyaṃ na nibbedhabhāgiyaṃ na asekkhabhāgiyaṃ sutta’’nti (netti. 89) evaṃ vuttasoḷasasāsanapaṭṭhānāni.
Therein, the sixteenfold Suttanta-Paṭṭhāna refers to the sixteen doctrinal foundations mentioned as: “a Sutta pertaining to defilement, a Sutta pertaining to wholesome accumulation, a Sutta pertaining to penetration, a Sutta pertaining to the Asekha state, a Sutta pertaining to both defilement and wholesome accumulation, a Sutta pertaining to both defilement and penetration, a Sutta pertaining to both defilement and the Asekha state, a Sutta pertaining to both wholesome accumulation and penetration, a Sutta pertaining to both wholesome accumulation and the Asekha state, a Sutta pertaining to both penetration and the Asekha state, a Sutta pertaining to defilement, wholesome accumulation, and penetration, a Sutta pertaining to defilement, wholesome accumulation, and the Asekha state, a Sutta pertaining to defilement, penetration, and the Asekha state, a Sutta pertaining to wholesome accumulation, penetration, and the Asekha state, a Sutta pertaining to defilement, wholesome accumulation, penetration, and the Asekha state, and a Sutta pertaining to neither defilement, nor wholesome accumulation, nor penetration, nor the Asekha state.”
Trong đó, mười sáu loại phân loại kinh là mười sáu phân loại giáo pháp đã được nói đến như sau: “Kinh thuộc phần ô nhiễm, kinh thuộc phần huân tập, kinh thuộc phần nhàm chán, kinh thuộc phần vô học, kinh thuộc phần ô nhiễm và phần huân tập, kinh thuộc phần ô nhiễm và phần nhàm chán, kinh thuộc phần ô nhiễm và phần vô học, kinh thuộc phần huân tập và phần nhàm chán, kinh thuộc phần huân tập và phần vô học, kinh thuộc phần nhàm chán và phần vô học, kinh thuộc phần ô nhiễm, phần huân tập và phần nhàm chán, kinh thuộc phần ô nhiễm, phần huân tập và phần vô học, kinh thuộc phần ô nhiễm, phần nhàm chán và phần vô học, kinh thuộc phần huân tập, phần nhàm chán và phần vô học, kinh thuộc phần ô nhiễm, phần huân tập, phần nhàm chán và phần vô học, kinh không thuộc phần ô nhiễm, không thuộc phần huân tập, không thuộc phần nhàm chán, không thuộc phần vô học.”
Tattha saṃkilissanti etenāti saṃkileso, saṃkilesabhāge saṃkilesakoṭṭhāse pavattaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ.
Therein, saṃkilesa is that by which one becomes defiled; saṃkilesabhāgiya is that which occurs in the part or aspect of defilement.
Trong đó, saṃkilesa là sự ô nhiễm do điều đó. Saṃkilesabhāgiya là thuộc phần ô nhiễm, tức là thuộc khía cạnh ô nhiễm.
Vāsanā puññabhāvanā, vāsanābhāge pavattaṃ vāsanābhāgiyaṃ, vāsanaṃ bhajāpetīti vā vāsanābhāgiyaṃ.
Vāsanā is the cultivation of merit; vāsanābhāgiya is that which occurs in the part of wholesome accumulation, or that which causes one to partake in wholesome accumulation.
Vāsanā là sự tu tập công đức. Vāsanābhāgiya là thuộc phần huân tập, tức là thuộc khía cạnh huân tập, hoặc làm cho huân tập.
Nibbijjhanaṃ lobhakkhandhādīnaṃ padālanaṃ nibbedho, nibbedhabhāge pavattaṃ, nibbedhaṃ bhajāpetīti vā nibbedhabhāgiyaṃ.
Nibbedha is the penetration, the breaking through of the aggregates of greed and so forth; nibbedhabhāgiya is that which occurs in the part of penetration, or that which causes one to partake in penetration.
Nibbijjhana là sự phá vỡ các uẩn như tham, gọi là nibbedha. Nibbedhabhāgiya là thuộc phần nhàm chán, tức là thuộc khía cạnh nhàm chán, hoặc làm cho nhàm chán.
Pariniṭṭhitasikkhā dhammā asekkhā, asekkhabhāge pavattaṃ, asekkhe bhajāpetīti vā asekkhabhāgiyaṃ.
Asekkhā are those phenomena whose training is perfected; asekkhabhāgiya is that which occurs in the part of the Asekha state, or that which causes one to partake in the Asekha state.
Các pháp đã hoàn thành sự học tập là asekkhā (vô học). Asekkhabhāgiya là thuộc phần vô học, tức là thuộc khía cạnh vô học, hoặc làm cho vô học.
Tesu yattha taṇhādisaṃkileso vibhatto, idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ.
Among these, that in which defilement like craving is analyzed, is saṃkilesabhāgiya.
Trong số đó, kinh nào phân tích sự ô nhiễm như ái, thì đó là Saṃkilesabhāgiya.
Yattha dānādipuññakiriyavatthu vibhattaṃ, idaṃ vāsanābhāgiyaṃ.
That in which the basis of meritorious deeds like giving is analyzed, is vāsanābhāgiya.
Kinh nào phân tích đối tượng của các hành động công đức như bố thí, thì đó là Vāsanābhāgiya.
Yattha sekkhā sīlakkhandhādayo vibhattā, idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ.
That in which the training aggregates like the aggregate of virtue are analyzed, is nibbedhabhāgiya.
Kinh nào phân tích các uẩn giới như giới uẩn của bậc hữu học, thì đó là Nibbedhabhāgiya.
Yattha pana asekkhā sīlakkhandhādayo vibhattā, idaṃ asekkhabhāgiyaṃ.
Where, however, the asekha aggregates of morality etc. are distinguished, this is the asekha-portion.
Kinh nào phân tích các uẩn giới như giới uẩn của bậc vô học, thì đó là Asekkhabhāgiya.
Itarāni tesaṃ vomissakanayavasena vuttāni.
The others are stated according to the method of their mixture.
Các kinh khác được nói đến theo phương pháp kết hợp của chúng.
Sabbāsavasaṃvarapariyāyādīnaṃ vasena sabbabhāgiyaṃ veditabbaṃ.
The all-portion should be understood by way of the method of the restraint of all asavas, etc.
Kinh thuộc tất cả các phần cần được hiểu theo cách như các bài kinh về sự chế ngự tất cả lậu hoặc, v.v.
Tattha hi saṃkilesadhammā lokiyasucaritadhammā sekkhā dhammā asekkhā dhammā ca vibhattā.
For therein, defiling phenomena, worldly wholesome phenomena, sekha phenomena, and asekha phenomena are distinguished.
Trong đó, các pháp ô nhiễm, các pháp thiện hạnh thế gian, các pháp hữu học và các pháp vô học đều được phân tích.
Sabbabhāgiyaṃ pana ‘‘passaṃ na passatī’’tiādikaṃ udakādianuvādavacanaṃ veditabbaṃ.
However, the all-portion should be understood as the statement of re-explanation, such as "seeing, one does not see," and so on, like water.
Kinh thuộc tất cả các phần cần được hiểu là lời nói phủ định như “thấy mà không thấy”, v.v., và lời nói ví dụ như nước, v.v.
Aṭṭhavīsatividhaṃ suttantapaṭṭhānaṃ pana ‘‘lokiyaṃ, lokuttaraṃ, lokiyañca lokuttarañca, sattādhiṭṭhānaṃ, dhammādhiṭṭhānaṃ, sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca, ñāṇaṃ, ñeyyaṃ, ñāṇañca ñeyyañca, dassanaṃ, bhāvanā, dassanañca bhāvanā ca, sakavacanaṃ, paravacanaṃ, sakavacanañca paravacanañca, vissajjanīyaṃ, avissajjanīyaṃ, vissajjanīyañca avissajjanīyañca, kammaṃ, vipāko, kammañca vipāko ca kusalaṃ, akusalaṃ, kusalañca akusalañca anuññātaṃ, paṭikkhittaṃ, anuññātañca paṭikkhittañca, thavo’’ti (netti. 112) evamāgatāni aṭṭhavīsati sāsanapaṭṭhānāni.
However, the twenty-eightfold Suttanta-Paṭṭhāna refers to the twenty-eight modes of the teaching that come thus: "worldly, supramundane, both worldly and supramundane, based on sentient beings, based on phenomena, both based on sentient beings and phenomena, knowledge, knowable, both knowledge and knowable, vision, development, both vision and development, one's own speech, another's speech, both one's own speech and another's speech, answerable, unanswerable, both answerable and unanswerable, kamma, result, both kamma and result, wholesome, unwholesome, both wholesome and unwholesome, permitted, forbidden, both permitted and forbidden, praise."
Hai mươi tám loại phân loại kinh là hai mươi tám phân loại giáo pháp được nói đến như sau: “Thế gian, siêu thế, thế gian và siêu thế, nương tựa chúng sinh, nương tựa pháp, nương tựa chúng sinh và nương tựa pháp, trí tuệ, đối tượng của trí tuệ, trí tuệ và đối tượng của trí tuệ, thấy, tu tập, thấy và tu tập, lời của chính mình, lời của người khác, lời của chính mình và lời của người khác, lời giải đáp, lời không giải đáp, lời giải đáp và lời không giải đáp, nghiệp, quả, nghiệp và quả, thiện, bất thiện, thiện và bất thiện, được cho phép, bị cấm, được cho phép và bị cấm, tán thán.”
Tattha lokiyanti loke niyutto, loke vā vidito lokiyo.
Therein, lokiya means that which is engaged in the world, or known in the world, is worldly.
Trong đó, lokiya là cái được gắn liền với thế gian, hoặc cái được biết đến trong thế gian.
Idha pana lokiyo attho yasmiṃ sutte vutto, taṃ suttaṃ lokiyaṃ.
Here, however, the Sutta in which a worldly meaning is stated, that Sutta is worldly.
Ở đây, kinh nào nói về ý nghĩa thế gian, thì đó là kinh thế gian (lokiya).
Tathā lokuttaraṃ.
Similarly, lokuttara (supramundane).
Tương tự, lokuttara (siêu thế).
Yasmiṃ pana sutte padesena lokiyaṃ, padesena lokuttaraṃ vuttaṃ, taṃ lokiyañca lokuttarañca.
But the Sutta in which a part is stated as worldly and a part as supramundane, that is both worldly and supramundane.
Kinh nào nói về thế gian ở một phần và siêu thế ở một phần, thì đó là lokiyañca lokuttarañca (thế gian và siêu thế).
Sattaadhippāyasattapaññattimukhena desitaṃ sattādhiṭṭhānaṃ.
That which is taught through the intention of sentient beings and the designation of sentient beings is based on sentient beings.
Kinh nào được thuyết giảng theo ý định của chúng sinh và theo khái niệm chúng sinh, thì đó là sattādhiṭṭhāna (nương tựa chúng sinh).
Dhammavasena desitaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ.
That which is taught by way of phenomena is based on phenomena.
Được thuyết giảng theo pháp là pháp trú (dhammādhiṭṭhāna).
Ubhayavasena desitaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca.
That which is taught by way of both is both based on sentient beings and phenomena.
Được thuyết giảng theo cả hai là chúng sanh trú (sattādhiṭṭhāna) và pháp trú (dhammādhiṭṭhāna).
Iminā nayena sabbapadesu attho veditabbo.
By this method, the meaning should be understood in all sections.
Theo cách này, ý nghĩa phải được hiểu ở tất cả các đoạn.
Buddhādīnaṃ pana guṇābhitthavanavasena pavattaṃ suttaṃ thavo nāma –
However, a Sutta that proceeds by way of praising the qualities of the Buddhas etc. is called praise –
Còn kinh diễn ra theo cách tán thán các đức tính của chư Phật và những vị khác được gọi là thán tụng (thavo) –
2. Saddagarukādīnanti ādisaddena gandharasaphoṭṭhabbagaruke saṅgaṇhāti.
2. By saddagarukādīnaṃ (those who value sounds etc.), the word 'etc.' includes those who value odours, tastes, and tactile objects.
2. Saddagarukādīnanti (tôn trọng âm thanh, v.v.): Với từ "v.v." (ādi), bao gồm sự tôn trọng hương, vị, xúc.
Āsayavasenāti ajjhāsayavasena.
Āsayavasena means by way of inclination.
Āsayavasenāti (theo ý hướng): Theo ý hướng nội tâm.
Utusamuṭṭhānopi itthisantānagato saddo labbhati, so idha nādhippetoti ‘‘cittasamuṭṭhāno’’ti vuttaṃ.
Even a sound arisen from climate that has entered a woman's continuum is taken, but that is not intended here, so it is said "arisen from consciousness."
Âm thanh phát sinh từ thời tiết cũng được nắm bắt khi nó thuộc về dòng dõi của phụ nữ, nhưng điều đó không được đề cập ở đây, vì vậy đã nói ‘‘cittasamuṭṭhāno’’ti (phát sinh từ tâm).
Kathitasaddo ālāpādisaddo.
Kathitasaddo is the sound of conversation, etc.
Kathitasaddo (âm thanh nói): Âm thanh nói chuyện, v.v.
Gītasaddo sarena gāyanasaddo.
Gītasaddo is the sound of singing with the voice.
Gītasaddo (âm thanh hát): Âm thanh ca hát bằng giọng.
Itthiyā hasanasaddopettha saṅgahetabbo tassapi purisena assādetabbato.
The sound of a woman laughing should also be included here, as it is also enjoyed by a man.
Tiếng cười của phụ nữ cũng phải được bao gồm ở đây, vì nó cũng được nam giới thưởng thức.
Tenāha – ‘‘apica kho mātugāmassa saddaṃ suṇāti tirokuṭṭā vā tiropākārā vā hasantiyā vā bhaṇantiyā vā gāyantiyā vā, so tadassādetī’’tiādi.
Therefore it is said: "Moreover, he hears the sound of a woman from behind a wall or behind a fence, laughing or speaking or singing, and he enjoys that," and so on.
Vì vậy đã nói: ‘‘Hơn nữa, người ấy nghe tiếng của phụ nữ từ phía sau bức tường hoặc phía sau hàng rào, tiếng cười, tiếng nói, tiếng hát, và người ấy thưởng thức điều đó’’ v.v.
Nivatthanivāsanassāti khalitthaddhassa nivāsanassa.
Nivatthanivāsanassa means of the garment of a lustful, stiff person.
Nivatthanivāsanassāti (của y phục đã mặc): Của y phục cứng nhắc, bó sát.
Alaṅkārassāti nūpurādikassa alaṅkārassa.
Alaṅkārassa means of an ornament like an anklet, etc.
Alaṅkārassāti (của đồ trang sức): Của đồ trang sức như vòng chân, v.v.
Itthisaddotveva veditabboti itthipaṭibaddhabhāvato vuttaṃ.
Itthisaddotveva veditabbo (should be understood as merely a woman's sound) is stated because of its connection to women.
Itthisaddotveva veditabboti (chỉ nên hiểu là âm thanh của phụ nữ): Được nói vì nó gắn liền với phụ nữ.
Tenāha – ‘‘sabbopī’’tiādi.
Therefore it is said: "all of it," etc.
Vì vậy đã nói: ‘‘sabbopī’’tiādi (tất cả, v.v.).
Avidūraṭṭhāneti tassa hatthikulassa vasanaṭṭhānato avidūraṭṭhāne.
Avidūraṭṭhāne means in a place not far from the dwelling place of that elephant herd.
Avidūraṭṭhāneti (ở nơi không xa): Ở nơi không xa chỗ ở của đàn voi đó.
Kāyūpapannoti sampannakāyo thirakathinamahākāyo.
Kāyūpapanno means one endowed with a body, having a firm, massive, great body.
Kāyūpapannoti (có thân thể đầy đủ): Có thân thể đầy đủ, thân thể lớn mạnh, rắn chắc.
Mahāhatthīti mahānubhāvo hatthī.
Mahāhatthī means a great, powerful elephant.
Mahāhatthīti (voi lớn): Voi có oai lực lớn.
Jeṭṭhakaṃ katvāti yūthapatiṃ katvā.
Jeṭṭhakaṃ katvā means having made him the leader of the herd.
Jeṭṭhakaṃ katvāti (làm cho thành trưởng): Làm cho thành thủ lĩnh đàn.
Kathinatikkhabhāvena siṅgasadisattā aḷasaṅkhātāni siṅgāni etassa atthīti siṅgī, suvaṇṇavaṇṇatāya mahābalatāya ca sīhahatthiādimigasadisattā migo viyāti migo.
Because of its hard and sharp nature, it is like a horn, so it has horns called aḷa, thus it is siṅgī (horned); because of its golden colour and great strength, it is like a lion, elephant, or similar wild animal, so it is migo (deer/wild animal).
Vì có những sừng được gọi là aḷa do tính chất cứng và sắc bén giống như sừng, nên gọi là siṅgī (có sừng); vì giống như các loài thú như sư tử, voi, v.v. do màu vàng và sức mạnh lớn, nên gọi là migo (thú).
Tattha tattha kiccaṃ netubhāvena cakkhuyeva nettaṃ, taṃ uggataṭṭhena āyataṃ etassāti āyatacakkhunetto.
In various places, the eye itself is the leader in the sense of performing tasks, and it is prominent due to its elevated position, thus it is āyatacakkhunetto (having long, prominent eyes as a leader).
Ở đó, chính con mắt là người dẫn đường (netta) do khả năng dẫn dắt công việc ở khắp mọi nơi; vì nó nhô lên và dài, nên gọi là āyatacakkhunetto (có mắt dài và dẫn đường).
Aṭṭhi eva taco etassāti aṭṭhittaco.
Its skin is merely bone, thus it is aṭṭhittaco (bone-skinned).
Xương chính là da của nó, nên gọi là aṭṭhittaco (có da là xương).
Tenābhibhūtoti tena migena abhibhūto ajjhotthaṭo niccalaggahito hutvā.
Tenābhibhūto means overpowered by that wild animal, completely covered, having become immobile and seized.
Tenābhibhūtoti (bị con thú đó chế ngự): Bị con thú đó chế ngự, bị áp đảo, bị nắm giữ chặt chẽ.
Karuṇaṃ rudāmīti kāruññapatto hutvā rodāmi viravāmi.
Karuṇaṃ rudāmī means having become pitiable, I cry, I wail.
Karuṇaṃ rudāmīti (tôi khóc một cách đáng thương): Tôi khóc, tôi kêu la một cách đáng thương.
Paccatthikabhayato mutti nāma yathā tathā sahāyavato hoti, na ekākinoti āha – ‘‘mā heva maṃ pāṇasamaṃ jaheyyā’’ti.
"Freedom from the fear of enemies, in whatever way, comes to one who has companions, not to one who is alone," thus he said: "Do not abandon me, who am dear as life."
Sự giải thoát khỏi nỗi sợ hãi của kẻ thù chỉ có thể có được khi có bạn bè, chứ không phải khi đơn độc, nên đã nói: ‘‘mā heva maṃ pāṇasamaṃ jaheyyā’’ti (xin đừng bỏ rơi tôi, người quý như mạng sống).
Tattha mā heva manti maṃ evarūpaṃ byasanaṃ pattaṃ attano pāṇasamaṃ piyasāmikaṃ tvaṃ māheva jahi.
Therein, "Do not abandon me": do not abandon me, your beloved master, dear as life, who has fallen into such a misfortune.
Ở đó, mā heva manti (xin đừng bỏ tôi): Ngươi đừng bỏ rơi ta, người đang gặp tai họa như thế này, người chồng thân yêu quý như mạng sống của ngươi.
Kuñce girikūṭe ramati abhiramati, tattha vā vicarati, koñjanādaṃ nadanto vā vicarati, ku vā pathavī, tadabhighātena jīratīti kuñjaro.
He delights and revels in mountain peaks, or wanders there, or wanders making a loud cry; or he wears out the earth by striking it: hence, kuñjaro (elephant).
Vui thích, hoan hỷ trên các đỉnh núi (kuñca), hoặc đi lang thang ở đó, hoặc đi lang thang vừa kêu tiếng voi (koñjanāda); hoặc đất (ku) bị hao mòn do va chạm với nó, nên gọi là kuñjaro (voi).
Saṭṭhihāyananti jātiyā saṭṭhivassakālasmiṃ kuñjarā thāmena parihāyanti, taṃ sandhāya evamāha.
"Sixty years old": Elephants decline in strength at the age of sixty years from birth; referring to that, he spoke thus.
Saṭṭhihāyananti (sáu mươi tuổi): Voi suy yếu về sức mạnh ở tuổi sáu mươi; câu nói này ám chỉ điều đó.
Pathabyā cāturantāyāti catūsu disāsu samuddaṃ patvā ṭhitāya cāturantāya pathaviyā.
"Of the four-cornered earth": of the four-cornered earth that extends to the ocean in the four directions.
Pathabyā cāturantāyāti (của trái đất có bốn biên giới): Của trái đất có bốn biên giới, trải dài đến biển ở bốn phương.
Suppiyoti suṭṭhu piyo.
Suppiyo means very dear.
Suppiyoti (thật đáng yêu): Rất đáng yêu.
Tesaṃ tvaṃ vārijo seṭṭhoti ye samudde vā gaṅgāya vā yamunāya vā nammadānadiyā vā kuḷīrā, tesaṃ sabbesaṃ vaṇṇasampattiyā mahantattena ca vārimhi jātattā vārijo tvameva seṭṭho pasatthataro.
"Among them, you are the best water-born creature": Among all the crabs that are in the ocean, or in the Ganges, or in the Yamunā, or in the Nammadā river, because of your excellent color and great size, and because you are born in water, you alone are the best, the most praised, among water-born creatures.
Tesaṃ tvaṃ vārijo seṭṭhoti (trong số đó, ngươi là loài sinh ra từ nước tối thượng): Trong số tất cả các loài cua sống trong biển, hoặc trong sông Hằng, sông Yamunā, sông Nammadā, thì ngươi là loài sinh ra từ nước (vārijo) tối thượng, đáng khen ngợi nhất do sự hoàn hảo về màu sắc và kích thước lớn.
Muñca rodantiyā patinti sabbesaṃ seṭṭhattā tameva yācāmi, rodamānāya mayhaṃ sāmikaṃ muñca.
"Release the husband of the weeping one": Since you are the best of all, I implore you; release my husband who is weeping.
Muñca rodantiyā patinti (hãy thả chồng của người đang khóc): Vì ngươi là tối thượng trong tất cả, ta cầu xin ngươi; hãy thả chồng của ta, người đang khóc.
Athāti gahaṇassa sithilakaraṇasamanantarameva.
"Then": immediately upon loosening the grip.
Athāti (sau đó): Ngay sau khi nới lỏng sự nắm giữ.
Etassāti paṭisattumaddanassa.
"Of this one": of the one who crushes enemies.
Etassāti (của người này): Của kẻ nghiền nát kẻ thù.
Tattha udetīti pācīnalokadhātuto uggacchati.
Therein, "rises": rises from the eastern world-system.
Ở đó, udetīti (mọc lên): Mọc lên từ thế giới phương đông.
Cakkhumāti sakalacakkavāḷavāsīnaṃ andhakāraṃ vidhamitvā cakkhuppaṭilābhakaraṇena yantena tesaṃ dinnaṃ cakkhu, tena cakkhunā cakkhumā.
"Luminous one": the eye given to them by the means of dispelling the darkness of all beings inhabiting the cosmos and enabling them to gain sight; with that eye, he is the luminous one.
Cakkhumāti (có mắt): Con mắt được ban cho chúng sinh bởi phương tiện làm cho chúng có được con mắt bằng cách xua tan bóng tối của tất cả chúng sinh trong vũ trụ; có mắt nhờ con mắt đó.
Ekarājāti sakalacakkavāḷe ālokakarānaṃ antare seṭṭhaṭṭhena rañjanaṭṭhena ca ekarājā.
"Sole king": the sole king by virtue of being supreme among those who bring light to the entire cosmos, and by virtue of delighting beings.
Ekarājāti (vua duy nhất): Vua duy nhất do là tối thượng và làm rạng rỡ giữa những kẻ tạo ánh sáng trong toàn vũ trụ.
Harissavaṇṇoti harisamānavaṇṇo, suvaṇṇavaṇṇoti attho.
"Golden-hued": of a color like gold, meaning golden-colored.
Harissavaṇṇoti (có màu vàng): Có màu giống như vàng, tức là có màu vàng.
Pathaviṃ pabhāsetīti pathavippabhāso.
He illuminates the earth, hence "illuminator of the earth".
Chiếu sáng mặt đất, nên gọi là pathavippabhāso (người chiếu sáng mặt đất).
Taṃ taṃ namassāmīti tasmā taṃ evarūpaṃ bhavantaṃ namassāmi vandāmi.
"I pay homage to you": Therefore, I pay homage, I revere, such a being as you.
Taṃ taṃ namassāmīti (tôi xin đảnh lễ người đó): Vì vậy, tôi xin đảnh lễ, tôn kính bậc như vậy.
Tayājja guttā viharemha divasanti tayā ajja rakkhitā hutvā imaṃ divasaṃ catuiriyāpathavihārena sukhaṃ vihareyyāma.
"Protected by you today, may we dwell this day": Protected by you today, may we dwell happily this day, by means of the four postures.
Tayājja guttā viharemha divasanti (được người bảo vệ hôm nay, chúng tôi sẽ sống qua ngày): Được người bảo vệ hôm nay, chúng tôi sẽ sống an lạc qua ngày này bằng cách duy trì bốn oai nghi.
Evaṃ bodhisatto imāya gāthāya sūriyaṃ namassitvā dutiyagāthāya atīte parinibbute buddhe ceva buddhaguṇe ca namassati ‘‘ye brāhmaṇā’’tiādinā.
Thus, the Bodhisatta, having paid homage to the sun with this verse, in the second verse pays homage to the Buddhas who attained final Nibbāna in the past and to the qualities of the Buddhas, "Those brāhmaṇas," and so on.
Như vậy, Bồ Tát đã đảnh lễ mặt trời bằng bài kệ này, và bằng bài kệ thứ hai, Ngài đảnh lễ chư Phật đã nhập Niết Bàn trong quá khứ và các đức tính của chư Phật bằng câu ‘‘ye brāhmaṇā’’tiādinā (những bậc Bà La Môn, v.v.).
Tattha ye brāhmaṇāti ye bāhitapāpā parisuddhā brāhmaṇā.
Therein, "those brāhmaṇas": those pure brāhmaṇas who have banished evil.
Ở đó, ye brāhmaṇāti (những bậc Bà La Môn): Những bậc Bà La Môn đã xua tan tội lỗi, thanh tịnh.
Vedagūti vedānaṃ pāraṃ gatā, vedehi pāraṃ gatāti vā vedagū.
"Attained to the Vedas": those who have gone to the other shore of the Vedas, or those who have gone beyond by means of the Vedas, are vedagū.
Vedagūti (thông hiểu kinh Veda): Đã vượt qua kinh Veda, hoặc đã vượt qua bằng kinh Veda, nên gọi là Vedagū.
Idha pana sabbe saṅkhatadhamme vidite pākaṭe katvā katāti vedagū.
Here, however, it means having made all conditioned phenomena known and manifest, thus vedagū.
Ở đây, Vedagū là người đã làm cho tất cả các pháp hữu vi trở nên được biết đến, rõ ràng.
Tenevāha – ‘‘sabbadhamme’’ti.
Therefore, he said: "all phenomena."
Vì vậy đã nói: ‘‘sabbadhamme’’ti (tất cả các pháp).
Sabbe khandhāyatanadhātudhamme salakkhaṇasāmaññalakkhaṇavasena attano ñāṇassa vidite pākaṭe katvā tiṇṇaṃ mārānaṃ matthakaṃ madditvā sammāsambodhiṃ pattā, saṃsāraṃ vā atikkantāti attho.
Having made all phenomena of aggregates, sense bases, and elements known and manifest to their knowledge, in terms of their individual characteristics and common characteristics, having crushed the heads of the three Māras, they attained perfect self-awakening, or they transcended saṃsāra, is the meaning.
Ý nghĩa là: Đã làm cho tất cả các pháp uẩn, xứ, giới trở nên được biết đến, rõ ràng đối với trí tuệ của mình theo đặc tính riêng và đặc tính chung, đã nghiền nát đỉnh đầu của ba Ma vương, đã đạt được Chánh Đẳng Giác, hoặc đã vượt qua luân hồi.
Te me namoti te mama imaṃ namakkāraṃ paṭicchantu.
"Homage to them": May they accept this homage of mine.
Te me namoti (con xin đảnh lễ các Ngài): Xin các Ngài chấp nhận sự đảnh lễ này của con.
Te ca maṃ pālayantūti evaṃ mayā namassitā ca te bhagavanto maṃ pālayantu rakkhantu.
"And may they protect me": And may those Bhagavants, thus honored by me, protect me.
Te ca maṃ pālayantūti (và xin các Ngài bảo vệ con): Và xin các Thế Tôn đó, những bậc đã được con đảnh lễ như vậy, hãy bảo vệ con.
Namattu buddhānaṃ…pe… vimuttiyāti ayaṃ mama namakkāro atītānaṃ parinibbutānaṃ buddhānaṃ atthu, tesaṃyeva catūsu phalesu ñāṇasaṅkhātāya bodhiyā atthu, tathā tesaññeva arahattaphalavimuttiyā vimuttānaṃ atthu, yā ca nesaṃ tadaṅgavikkhambhanasamucchedappaṭippassaddhinissaraṇasaṅkhātā pañcavidhā vimutti, tāya vimuttiyāpi ayaṃ mayhaṃ namakkāro atthūti attho.
"Homage to the Buddhas…pe… to liberation": May this homage of mine be to the Buddhas who attained final Nibbāna in the past; may it be to their awakening, which consists of knowledge of the four fruits; likewise, may it be to the liberation of those who are liberated by the fruit of arahantship; and may this homage of mine also be to their fivefold liberation, which consists of suppression by substitution, eradication, tranquilization, and escape, is the meaning.
Namattu buddhānaṃ…pe… vimuttiyāti (con xin đảnh lễ chư Phật…v.v…sự giải thoát): Ý nghĩa là: Sự đảnh lễ này của con xin dâng lên chư Phật đã nhập Niết Bàn trong quá khứ; xin dâng lên sự giác ngộ (bodhi) của chính các Ngài, tức là trí tuệ về bốn quả; và xin dâng lên sự giải thoát của chính các Ngài, tức là sự giải thoát quả A-la-hán; và sự giải thoát năm loại của các Ngài, tức là sự giải thoát bằng cách chế ngự các chi phần, bằng cách đoạn trừ, bằng cách an tịnh, bằng cách xuất ly – xin sự đảnh lễ này của con cũng dâng lên sự giải thoát đó.
Imaṃ so parittaṃ katvā, moro carati esanāti idaṃ pana padadvayaṃ satthā abhisambuddho hutvā āha.
"Having made this protection, the peacock wanders seeking": These two lines, however, were spoken by the Teacher after he had become fully enlightened.
Imaṃ so parittaṃ katvā, moro carati esanāti (sau khi làm phép hộ trì này, con công đi tìm kiếm): Hai câu này được Đức Phật nói sau khi đạt được Chánh Đẳng Giác.
Tassattho – bhikkhave, so moro imaṃ parittaṃ imaṃ rakkhaṃ katvā attano gocarabhūmiyaṃ pupphaphalādīnaṃ atthāya nānappakārāya esanāya caratīti.
Its meaning is: Monks, that peacock, having made this protection, this safeguard, wanders in its foraging ground, seeking various things like flowers and fruits.
Ý nghĩa của nó là: Này các Tỳ-kheo, con công đó, sau khi thực hiện phép hộ trì này, sự bảo vệ này, đi lang thang để tìm kiếm nhiều loại hoa quả, v.v. trong khu vực kiếm ăn của mình.
Evaṃ divasaṃ caritvā sāyaṃ pabbatamatthake nisīditvā atthaṃ gacchantaṃ sūriyaṃ olokento buddhaguṇe āvajjetvā nivāsaṭṭhāne rakkhāvaraṇatthāya puna brahmamantaṃ vadanto ‘‘apetaya’’ntiādimāha.
Having thus wandered during the day, in the evening, sitting on the mountaintop, looking at the setting sun, reflecting on the Buddha's virtues, and for the protection and safeguarding of his dwelling place, again reciting the Brahma-mantra, he spoke starting with 'Apetaya'.
Như vậy, sau khi kiếm ăn cả ngày, vào buổi tối, Bồ Tát ngồi trên đỉnh núi, nhìn mặt trời lặn, quán tưởng các đức tính của Đức Phật, và để được bảo vệ tại nơi ở, Ngài lại niệm thần chú Phạm thiên bằng cách nói ‘‘apetaya’’ntiādimāha (mặt trời lặn, v.v.).
Tenevāha – ‘‘divasaṃ gocaraṃ gahetvā’’tiādi.
Therefore, it is said – 'Having gathered alms during the day' and so on.
Vì vậy đã nói: ‘‘divasaṃ gocaraṃ gahetvā’’tiādi (sau khi kiếm ăn cả ngày, v.v.).
Tattha apetīti apayāti atthaṃ gacchati.
There, apeti means 'departs' or 'goes to setting'.
Ở đó, apetīti (lặn): Lặn xuống, khuất đi.
Imaṃ so parittaṃ katvā moro vāsamakappayīti idampi abhisambuddho hutvā āha.
This too was spoken by him after becoming fully enlightened: 'Having made this protection, the peacock made his dwelling.'
Vị ấy đã làm sự bảo hộ này, con công đã sống như vậy – Đức Phật đã nói điều này sau khi giác ngộ.
Tassattho – bhikkhave, so moro imaṃ parittaṃ imaṃ rakkhaṃ katvā attano nivāsaṭṭhāne vāsaṃ saṃkappayitthāti.
Its meaning is: Monks, that peacock, having made this protection, this safeguard, intended to dwell in his own dwelling place.
Ý nghĩa của câu ấy là: "Này các Tỳ-khưu, con công ấy đã làm sự bảo hộ này, sự che chở này, rồi quyết định trú ngụ tại nơi cư trú của chính mình."
Parittakammato puretaramevāti parittakammakaraṇato puretarameva.
Even before the act of protection means even before performing the act of protection.
Trước khi làm hành động bảo hộ có nghĩa là trước khi thực hiện hành động bảo hộ.
Morakukkuṭikāyāti kukkuṭikāsadisāya moracchāpikāya.
By a peacock-chick means by a young peacock resembling a hen-chick.
Morakukkuṭikā có nghĩa là con công cái giống như gà mái.
3. Tatiye rūpāyatanassa viya gandhāyatanassapi samuṭṭhāpakapaccayavasena viseso natthīti āha – ‘‘catusamuṭṭhānika’’nti.
3. In the third, just as with the visible object, there is no distinction in the odor object in terms of its originating condition, therefore it is said – 'four-originated'.
3. Trong phần thứ ba, như đối với sắc xứ, đối với hương xứ cũng không có sự khác biệt về phương diện nhân duyên phát sinh, nên nói "có bốn nguồn gốc".
Itthiyā sarīragandhassa kāyāruḷhaanulepanādigandhassa ca tappaṭibaddhabhāvato avisesena gahaṇappasaṅge idhādhippetagandhaṃ niddhārento ‘‘svāya’’ntiādimāha.
When there is a possibility of indiscriminately taking the body odor of a woman and the odor of anointing her body, which are related to her, he clarifies the odor intended here, saying 'this is' and so on.
Khi có sự liên hệ với mùi hương cơ thể của phụ nữ và mùi hương của các loại thuốc thoa lên người, v.v., có nguy cơ bị hiểu lầm không phân biệt, nên để xác định mùi hương được đề cập ở đây, Ngài nói "mùi hương này", v.v.
Tattha itthiyāti pākatikāya itthiyā.
There, of a woman means of an ordinary woman.
Ở đây, itthiyā có nghĩa là của một người phụ nữ bình thường.
Duggandhoti pākatikāya itthiyā sarīragandhabhāvato duggandho hoti.
A bad odor means it is a bad odor because it is the body odor of an ordinary woman.
Duggandho có nghĩa là mùi hôi, vì đó là mùi hương cơ thể của một người phụ nữ bình thường.
Idhādhippetoti iṭṭhabhāvato assādetabbattā vuttaṃ.
Intended here is said because it is desirable and to be savored.
Idhādhippeto được nói vì nó đáng được thưởng thức do tính chất đáng ưa thích của nó.
Kathaṃ pana itthiyā sarīragandhassa duggandhabhāvoti āha – ‘‘ekaccā hī’’tiādi.
How then is the body odor of a woman a bad odor? He says – 'Some indeed' and so on.
Làm thế nào mà mùi hương cơ thể của người phụ nữ lại có mùi hôi? Ngài nói: "Một số người", v.v.
Tattha assassa viya gandho assā atthīti assagandhinī.
There, she has an odor like a horse, hence assagandhinī (horse-smelling).
Ở đây, có mùi hương như ngựa nên gọi là assagandhinī (người có mùi ngựa).
Meṇḍakassa viya gandho assā atthīti meṇḍakagandhinī.
She has an odor like a ram, hence meṇḍakagandhinī (ram-smelling).
Có mùi hương như cừu nên gọi là meṇḍakagandhinī (người có mùi cừu).
Sedassa viya gandho assā atthīti sedagandhinī.
She has an odor like sweat, hence sedagandhinī (sweat-smelling).
Có mùi hương như mồ hôi nên gọi là sedagandhinī (người có mùi mồ hôi).
Soṇitassa viya gandho assā atthīti soṇitagandhinī.
She has an odor like blood, hence soṇitagandhinī (blood-smelling).
Có mùi hương như máu nên gọi là soṇitagandhinī (người có mùi máu).
Rajjatevāti anādimati saṃsāre avijjādikilesavāsanāya parikaḍḍhitahadayattā phoṭṭhabbassādagadhitacittatāya ca andhabālo evarūpāyapi duggandhasarīrāya itthiyā rajjatiyeva.
Becomes attached means, in beginningless saṃsāra, due to the latent defilements of ignorance and so on, with a mind drawn by them, and with a mind infatuated with the savor of touch, the blind fool becomes attached even to such a bad-smelling woman.
Rajjateva (chắc chắn bị dính mắc) có nghĩa là, trong vòng luân hồi vô thủy, do tâm bị lôi kéo bởi những dấu vết phiền não như vô minh, và do tâm bị dính mắc vào sự thưởng thức xúc chạm, một kẻ ngu si mù quáng chắc chắn bị dính mắc vào một người phụ nữ có cơ thể hôi hám như vậy.
Pākatikāya itthiyā sarīragandhassa duggandhabhāvaṃ dassetvā idāni visiṭṭhāya ekaccāya itthiyā tadabhāvaṃ dassetuṃ – ‘‘cakkavattino panā’’tiādimāha.
Having shown the bad odor of an ordinary woman's body, he now shows the absence of that in a specific, distinguished woman, saying – 'But of a universal monarch's wife' and so on.
Sau khi chỉ ra rằng mùi hương cơ thể của một người phụ nữ bình thường là hôi hám, bây giờ để chỉ ra rằng điều đó không xảy ra đối với một số người phụ nữ đặc biệt, Ngài nói "nhưng đối với vị Chuyển Luân Vương", v.v.
Yadi evaṃ īdisāya itthiyā sarīragandhopi idha kasmā nādhippetoti āha – ‘‘ayaṃ na sabbāsaṃ hotī’’tiādi.
If so, why is the body odor of such a woman not intended here? He says – 'This does not occur in all' and so on.
Nếu vậy, tại sao mùi hương cơ thể của một người phụ nữ như vậy không được đề cập ở đây? Ngài nói: "Điều này không xảy ra với tất cả", v.v.
Tiracchānagatāya itthiyā ekaccāya ca manussitthiyā sarīragandhassa ativiya assādetabbabhāvadassanato puna tampi avisesena anujānanto ‘‘itthikāye gandho vā hotū’’tiādimāha.
Seeing that the body odor of some animal-born women and some human women is extremely desirable, he again allows for that indiscriminately, saying – 'Let it be an odor in a woman's body' and so on.
Do thấy rằng mùi hương cơ thể của một số người phụ nữ loài vật và một số người phụ nữ loài người cực kỳ đáng được thưởng thức, nên để chấp nhận điều đó mà không phân biệt, Ngài nói "dù đó là mùi hương của cơ thể phụ nữ", v.v.
Itthigandhotveva veditabboti tappaṭibaddhabhāvato vuttaṃ.
It should be understood as woman-odor is said because of its relatedness.
Nên được hiểu là mùi hương của phụ nữ được nói vì nó có liên hệ với điều đó.
5. Itthiphoṭṭhabboti etthāpi eseva nayo.
5. Woman-tangible – the same method applies here too.
5. Itthiphoṭṭhabbo (xúc chạm của phụ nữ) cũng theo cách tương tự.
Yadi panettha itthigatāni rūpārammaṇādīni avisesato purisassa cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti, atha kasmā bhagavatā tāni visuṃ visuṃ gahetvā desitānīti āha – ‘‘iti satthā’’tiādi.
If here the visible objects and so on pertaining to a woman indiscriminately take hold of a man's mind, why then did the Blessed One teach them separately? He says – 'Thus the Teacher' and so on.
Nếu ở đây, các đối tượng sắc, v.v., liên quan đến phụ nữ chiếm giữ tâm của người đàn ông một cách không phân biệt, thì tại sao Đức Thế Tôn lại giảng chúng một cách riêng biệt? Ngài nói: "Như vậy, bậc Đạo Sư", v.v.
Yathā hītiādinā tamevatthaṃ samattheti.
He supports that very point with 'For just as' and so on.
Ngài chứng minh ý nghĩa đó bằng câu "Như thế này", v.v.
Gametīti vikkhepaṃ gameti, ayameva vā pāṭho.
Gametī means 'leads to distraction', or this is the reading.
Gametī (dẫn đến) có nghĩa là dẫn đến sự phân tán, hoặc đây là một cách đọc khác.
Gametīti ca saṅgameti.
And gametī means 'brings together'.
Gametī cũng có nghĩa là hội tụ.
Na tathā sesā saddādayo, na tathā rūpādīni ārammaṇānīti etena sattesu rūpādigarukatā asaṃkiṇṇā viya dassitā, na kho panetaṃ evaṃ daṭṭhabbaṃ anekavidhattā sattānaṃ ajjhāsayassāti dassetuṃ – ‘‘ekaccassa cā’’tiādi vuttaṃ.
Not so are the other sounds and so on, not so are the visible objects and so on – by this, the gravity of visible objects and so on for beings is shown as if unmixed, but this should not be seen in this way, to show the diverse dispositions of beings, 'and of some' and so on is said.
Không giống như các âm thanh khác, v.v., không giống như các đối tượng sắc, v.v. – bằng câu này, sự ưu tiên đối với sắc, v.v., ở các chúng sinh được thể hiện như không bị pha trộn. Nhưng để chỉ ra rằng điều này không nên được hiểu như vậy vì khuynh hướng của chúng sinh là đa dạng, Ngài nói "và đối với một số người", v.v.
Pañcagarukavasenāti pañcārammaṇagarukavasena.
In terms of the five gravities means in terms of the gravity of the five sense objects.
Theo sự ưu tiên năm đối tượng có nghĩa là theo sự ưu tiên năm đối tượng giác quan.
Ekaccassa hi purisassa yathāvuttesu pañcasupi ārammaṇesu garukatā hoti, ekaccassa tattha katipayesu, ekasmiṃ eva vā, te sabbepi pañcagarukātveva veditabbā yathā ‘‘sattisayo aṭṭhavimokkhā’’ti.
Indeed, for some person, there is a strong attachment to all five of the aforementioned sense objects; for some, to a few of them; or to just one. All of these should be understood as 'having five attachments,' just as 'seven kinds of noble persons' and 'eight liberations' are understood.
Thật vậy, đối với một số người đàn ông có sự ưu tiên đối với cả năm đối tượng giác quan được đề cập, đối với một số người là một vài trong số đó, hoặc chỉ một đối tượng. Tất cả những người đó nên được hiểu là những người ưu tiên năm đối tượng, giống như "bảy điều tốt đẹp, tám giải thoát".
Na pañcagarukajātakavasena ekekārammaṇe garukasseva nādhippetattā.
Not in the sense of the Pañcagaruka Jātaka, because it is not intended that there is attachment to each single object.
Không phải theo loại người ưu tiên năm đối tượng vì không chỉ có những người ưu tiên một đối tượng mới được đề cập.
Ekekārammaṇagarukānañhi pañcannaṃ puggalānaṃ tattha āgatattā taṃ jātakaṃ ‘‘pañcagarukajātaka’’nti vuttaṃ.
Indeed, because five individuals, each attached to a single object, appeared in that Jātaka, it was called the 'Pañcagaruka Jātaka'.
Thật vậy, vì năm người ưu tiên mỗi đối tượng đã được đề cập ở đó, câu chuyện đó được gọi là "Câu chuyện về năm người ưu tiên".
Yadi evaṃ tena idha payojanaṃ natthīti āha – ‘‘sakkhibhāvatthāyā’’ti.
If so, then there is no purpose for it here, he says – 'for the sake of being a witness'.
Nếu vậy, thì điều đó không có ích gì ở đây. Ngài nói: "Để làm chứng".
Āharitvā kathetabbanti rūpādigarukatāya ete anayabyasanaṃ pattāti dassetuṃ kathetabbaṃ.
It should be brought forth and explained to show that these, due to their attachment to forms and so on, met with ruin and misfortune.
Nên được nói bằng cách trích dẫn có nghĩa là nên được nói để chỉ ra rằng những người này đã rơi vào tai họa và bất hạnh do sự ưu tiên đối với sắc, v.v.
6-8. Tesanti suttānaṃ.
6-8. Tesaṃ means 'of those suttas'.
6-8. Tesaṃ (của những bài kinh) có nghĩa là của những bài kinh đó.
Uppaṇḍetvā gaṇhituṃ na icchīti tassa thokaṃ virūpadhātukattā na icchi.
He did not wish to take it up by ridiculing because he did not wish to do so due to its slightly ugly nature.
Không muốn nắm giữ bằng cách chê bai có nghĩa là không muốn vì nó có một chút khiếm khuyết.
Anatikkamantoti saṃsandento.
Not transgressing means comparing.
Anatikkamanto (không vượt qua) có nghĩa là so sánh.
Dve hatthaṃ pattānīti dve uppalāni hatthaṃ gatāni.
Two reached the hand means two lotuses came into her hand.
Dve hatthaṃ pattānī (hai đã đến tay) có nghĩa là hai hoa sen đã đến tay.
Pahaṭṭhākāraṃ dassetvāti aparāhi itthīhi ekekaṃ laddhaṃ, mayā dve laddhānīti santuṭṭhākāraṃ dassetvā.
Showing a joyful expression means showing a contented expression, thinking: "Other women received one each, but I received two."
Pahaṭṭhākāraṃ dassetvā (sau khi thể hiện thái độ vui mừng) có nghĩa là sau khi thể hiện thái độ hài lòng rằng những người phụ nữ khác chỉ nhận được một, còn mình thì nhận được hai.
Parodīti tassā pubbasāmikassa mukhagandhaṃ saritvā.
She cried remembering the scent of her former husband's mouth.
Parodī (khóc) có nghĩa là khóc khi nhớ lại mùi hương từ miệng của người chồng cũ.
Tassa hi mukhato uppalagandho vāyati.
From his mouth, indeed, emanated the scent of a lotus.
Thật vậy, từ miệng của ông ấy tỏa ra mùi hương hoa sen.
Hāretvāti tasmā ṭhānā apanetvā, ‘‘harāpetvā’’ti vā pāṭho, ayamevattho.
Having removed means having taken away from that place; or the reading is "harāpetvā," which has the same meaning.
Hāretvā (sau khi mang đi) có nghĩa là sau khi di chuyển khỏi vị trí đó, hoặc cách đọc khác là "harāpetvā" (sau khi sai người mang đi), ý nghĩa vẫn như vậy.