Table of Contents

⮲

Dhammanīti

Edit
302
Nivātasaṇṭhitoaggi, sayamevūpasammati.
A fire standing in a windless place extinguishes by itself.
Ngọn lửa đứng yên trong gió, tự nó sẽ tắt.
303
95.
95.
95.
304
Rukkhāsubhūminissāya, pupphaphalaṃpavaḍḍhati;
Trees, relying on good soil, flourish with flowers and fruit;
Cây cối nương vào đất tốt mà ra hoa kết trái;
305
Sappūrisūpanissāya, mahāpuññaṃpavaḍḍhati.
Relying on good persons, great merit grows.
Nương vào người tốt, phước báu lớn sẽ tăng trưởng.
306
96.
96.
906.
307
Analasoacaṇḍikko, asaṭṭhosucisaccavā;
He who is not lazy, not furious, not deceitful, pure, and truthful;
Không lười biếng, không nóng nảy, không gian xảo, trong sạch, nói lời chân thật;
308
Aluddhoatthakāmoca, tamuttaṃuttamonaro.
Not greedy and desirous of welfare—that is the most excellent person.
Không tham lam, và mong muốn lợi ích, đó là người tối thượng trong số những người tối thượng.
309
97.
97.
97.
310
Ahitepaṭisedhoca, hitesucaniyojako;
He who prevents what is unbeneficial and encourages what is beneficial;
Ngăn cản điều bất lợi, khuyến khích điều lợi ích;
311
Byasanecāpariccāgo, saṅkhepaṃmittalakkhaṇaṃ.
And does not abandon in adversity—these are, in brief, the marks of a friend.
Không bỏ rơi khi gặp hoạn nạn, tóm lại đó là đặc điểm của bạn bè.
312
98.
98.
98.
313
Āturebyasanesace, dubbhikkheparaviggahe;
In illness, in misfortune, in famine, in strife with enemies;
Khi bệnh tật, khi hoạn nạn, khi đói kém, khi có chiến tranh;
314
Rājadvāresusāneca, saṅkhepaṃmittalakkhiṇaṃ.
At the royal court, and in the cemetery—these are, in brief, the marks of a friend.
Ở cửa vua và ở nghĩa địa, tóm lại đó là đặc điểm của bạn bè.
315
99.
99.
99.
316
Hitesanosumittoca, viññūcadullabhojano;
A good friend who is beneficial and wise is hard to find;
Người bạn tốt, người có trí tuệ, và người khó kiếm được, là người có lợi ích;
317
Yathosadhañcasāduñca, rogahārīcasajjano.
Just like medicine that is pleasant and cures illness, so is a good person.
Giống như thuốc vừa ngon vừa trị bệnh, đó là người thiện lành.
318
100.
100.
100.
319
Yodhuvāniparicajja, adhuvānopasevati;
He who abandons the permanent and serves the impermanent;
Ai bỏ rơi những điều chắc chắn, lại phục vụ những điều không chắc chắn;
320
Dhuvānitassanassanti, adhuvesukathāvakā.
His permanent things perish, what then of the impermanent?
Những điều chắc chắn của người ấy sẽ mất đi, còn về những điều không chắc chắn thì sao?
321
101.
101.
101.
322
Luddhamatthenagaṇheyya, thaddhamañjathikammunā;
One should win the greedy with wealth, the stubborn with supplication;
Nên chinh phục kẻ tham lam bằng tiền bạc, kẻ cứng đầu bằng hành động tôn kính;
323
Chandānuvattiyāmuḷhaṃ, yathābhūtenapaṇḍitaṃ.
The ignorant by following their wishes, and the wise with truth.
Kẻ mê muội bằng cách chiều theo ý muốn, người trí bằng sự thật.
324
102.
102.
102.
325
Saccābhikkhaṇasaṃsaggā, asamosaraṇenaca;
Through frequent association, and through disagreement (or lack of concord);
Do thường xuyên gặp gỡ, và không hòa hợp;
326
Etenamittājiranti, akāleyācanenaca.
And by asking for favors at the wrong time, friends grow old.
Do đó, tình bạn sẽ không bền, và do đòi hỏi không đúng lúc.
327
103.
103.
103.
328
Tasmānābhikkhaṇaṃgacche, nacagacchecirāciraṃ;
Therefore, one should not visit too often, nor visit after a long time;
Vì vậy, không nên thường xuyên đi lại, cũng không nên đi lại quá lâu;
329
Kālenayācaṃyāceyya, evaṃmittānajīyare.
One should ask for favors at the right time; thus, friends are not lost.
Nên yêu cầu đúng lúc, như vậy tình bạn sẽ không bị tổn hại.
330
104.
104.
104.
331
Yenamittenasaṃsaggā, yogakkhemovihīyati;
With which friend the path to security is lost;
Với người bạn mà do gần gũi, sự an ổn bị tổn hại;
332
Pubbevajjhabhavaṃtassa, rakkheyyaggiṃvapaṇḍito.
A wise person should first avoid such a one, like a fire.
Người trí nên tránh người đó từ trước, như tránh lửa.
333
105.
105.
105.
334
Yenamittenasaṃsaggā, yogakkhemopavaḍḍhati;
With which friend the path to security flourishes;
Với người bạn mà do gần gũi, sự an ổn tăng trưởng;
335
Kareyyattasamaṃvuttiṃ, sabbakiccesupaṇḍito.
A wise person should act equally in all matters.
Người trí nên đối xử bình đẳng với người đó trong mọi việc.
336
106.
106.
106.
337
Pabbepabbekamenucchu, visesarasavāggato;
An excellent sugarcane, from joint to joint, has a special sweetness;
Mỗi đốt của cây mía, hương vị ngọt ngào càng tăng dần;
338
Tathāsumettikosādhu, viparittovadujjano.
Similarly, a good friend is excellent, but a wicked person is the opposite.
Cũng vậy là người bạn tốt, còn kẻ ác thì ngược lại.
339
107.
107.
107.
340
Tenevamunināvuttaṃ, dhammāyekecilokiyā;
Therefore, it has been said by the sage that whatever worldly dhammas exist;
Đức Phật đã dạy rằng, tất cả những pháp thế gian;
341
Tatālokuttarāceva, dhammānibbānagāmino.
And those supramundane dhammas that lead to Nibbāna.
Và cả những pháp siêu thế, những pháp dẫn đến Niết Bàn.
342
108.
108.
108.
343
Kalyāṇamittamāgamma, sabbetehontipāṇinaṃ;
Relying on a good friend, all these become available to beings;
Nhờ có thiện tri thức, tất cả chúng sinh đều đạt được những điều đó;
344
Tasmākalyāṇamittesu, kātabbaṃhisadādaraṃ.
Therefore, one should always show respect towards good friends.
Vì vậy, đối với thiện tri thức, nên luôn luôn kính trọng.
345
109.
109.
109.
346
Yohavekataññūkatavedidhīro,
Indeed, one who is grateful, mindful of kindness, and resolute,
Ai là người biết ơn, biết đền ơn, người trí,
347
Kalyāṇamittedaḷhabhatticahoti;
And has strong devotion towards good friends;
Và có lòng tin vững chắc nơi thiện tri thức;
348
Dukkhitassasakkaccaṃkarotikiccaṃ,
Who diligently performs duties for the distressed—
Thành tâm làm việc cho người đang đau khổ,
349
Tabbhāvaṃsappurisaṃvadantiloke.
Such a person is called a true being in the world.
Thế gian gọi người ấy là bậc thiện nhân.
350
110.
110.
110.
351
Hitakāroparobandhu, bandhūpiahitoparo;
One who is beneficial is a relative, another may be a relative but unbeneficial;
Người khác làm điều lợi ích là bà con, bà con làm điều bất lợi là người khác;
352
Ahitodehajobyādhi, hitamāraññamosadhaṃ.
An unbeneficial disease is from one's own body, beneficial medicine is from the forest.
Bệnh tật trong thân là điều bất lợi, thuốc trong rừng là điều lợi ích.
353
111.
111.
111.
354
Padumaṃvamukhayassa, vācācandanasītalaṃ;
He whose face is like a lotus, whose speech is cool as sandalwood;
Người có khuôn mặt như hoa sen, lời nói mát lạnh như gỗ đàn hương;
355
Madhutiṭṭhatijivhagge, hadayesuhalāhalaṃ;
But honey is on his tongue-tip, and poison in his heart;
Mật ngọt ở đầu lưỡi, nhưng trong tim là chất độc halāhala;
356
Tādisaṃnopaseveyya, taṃmittaṃparivajjaye.
One should not associate with such a friend, one should avoid him.
Không nên gần gũi người như vậy, hãy tránh xa người bạn đó.
357
112.
112.
112.
358
Katvānakusalaṃkammaṃ, katvāna, kusalaṃpure;
Having performed unwholesome deeds, having performed wholesome deeds before;
Sau khi đã làm việc bất thiện, và sau khi đã làm việc thiện trước đây;
359
Sukhitaṃdukkhitaṃhontaṃ, sobāloyonapassati.
A fool does not see one who is happy or unhappy.
Kẻ ngu ấy không thấy điều đang là hạnh phúc hay khổ đau.
360
113.
113.
113.
361
Kālakkhepenahāpeti, dānasīlādikaṃjaḷo;
A dull person wastes time, giving up generosity, morality, and so on;
Kẻ ngu đần bỏ lỡ bố thí, trì giới, v.v. bằng cách trì hoãn thời gian;
362
Athiraṃpithiraṃmaññe, attānaṃsassatīsamaṃ.
He considers the impermanent to be permanent, himself eternal and everlasting.
Dù không vững chắc, lại cho bản thân là vững chắc như vĩnh cửu.
363
114.
114.
114.
364
Bālodhapāpakaṃkatvā, nataṃchaṭṭitumussahe;
Even after a fool has committed evil, he is unable to abandon it;
Kẻ ngu ấy đã làm điều ác, nhưng không dám vứt bỏ nó;
365
Kiṃbyagghaādigacchanto, padaṃmakkhetumussahe.
Just as a tiger going forth cannot erase its footprints.
Liệu khi hổ, v.v. đi, có dám xóa dấu chân không?
366
115.
115.
115.
367
Niddhanopicakāmeti, dubbaloverikaṃkaro;
Even a poor person desires, a weak person makes an enemy;
Dù nghèo khó vẫn ham muốn, kẻ yếu đuối vẫn gây thù oán;
368
Mandasatthovivādatthī, tividhaṃmuḷhalakkhaṇaṃ.
A person of weak intellect desires quarrel; these are the three characteristics of a fool.
Kẻ ít học lại thích tranh cãi, đó là ba đặc điểm của người ngu si.
369
116.
116.
116.
370
Anavhāyaṃgamayanto, apucchābahubhāsako;
Going uninvited, speaking much without being asked;
Đi đến nơi không được mời, nói nhiều khi không được hỏi;
371
Attagguṇaṃpasaṃsanti, tividhaṃhīnalakkhaṇaṃ.
Praising one's own qualities; these are the three characteristics of a base person.
Tự khen ngợi phẩm chất của mình, đó là ba đặc điểm của kẻ hèn hạ.
372
117.
117.
117.
373
Yathācuṭṭamparāpakkā, bahirattakamevaca;
Just as a cut and rotten thing, outwardly,
Cũng như trái mít bên ngoài sần sùi,
374
Antokimilapūraṇo, evaṃdujjanadhammatā.
Is filled with worms within; such is the nature of a wicked person.
Bên trong đầy sâu bọ, đó là bản chất của kẻ ác.
375
118.
118.
118.
376
Yadūnakaṃsaṇatitaṃ, yaṃpūraṃsantamevataṃ;
That which is lacking makes a noise, that which is full remains silent;
Cái gì vơi thì kêu lách cách, cái gì đầy thì im lặng;
377
Aḍḍhakumbhupamobālo, yaṃpūrakumbhovapaṇḍito.
A fool is like a half-full pot, a wise person is like a full pot.
Kẻ ngu như bình nửa vời, người trí như bình đầy ắp.
378
119.
119.
119.
379
Budhehisāsamānopi, khalobahutaketavo;
Even when associated with the wise, a wicked person remains very crooked;
Dù được người trí dạy dỗ, kẻ ác vẫn lắm mưu mô;
380
Ghaṃsiyamānopaṅgāro, nilamattaṃnigacchati.
Even when rubbed, charcoal only turns black.
Than củi dù được mài giũa, vẫn chỉ là màu đen.
381
120.
120.
120.
382
Muḷhasissopadesena, kunārībharaṇenaca;
By teaching a foolish pupil, by supporting a bad wife;
Do dạy dỗ học trò ngu si, do nuôi dưỡng người vợ xấu nết;
383
Khalasattūhisaṃyogā, paṇḍitopyavasīdati.
And by associating with wicked enemies, even a wise person becomes dejected.
Do kết giao với kẻ ác thù, người trí cũng trở nên suy sụp.
384
121.
121.
121.
385
Cārutāparadārāya, dhanaṃlokatapattiyā;
Charming for another's wife, wealth for worldly pleasure;
Vẻ đẹp để quyến rũ vợ người, tài sản để làm hại thế gian;
386
Pasutaṃsādhunāsāya, khalekhalatarāguṇā.
Diligent in destroying good people; these are even viler qualities in the wicked.
Sự siêng năng để hủy hoại người thiện, đó là phẩm chất của kẻ ác còn tệ hơn.
387
122.
122.
122.
388
Itohāsataraṃloke, kiñcitassanavijjati;
There is nothing more laughable in the world than this;
Trên đời này, không có gì đáng cười hơn thế;
389
Dujjanoticayaṃāha, sujanaṃdujjanosayaṃ.
That the wicked speak excessively, and the wicked oppress the good.
Kẻ ác nói người thiện là ác, kẻ ác tự cho mình là người thiện.
390
123.
123.
123.
391
Navināparavādena, ramantidujjanākhalu;
Indeed, wicked people do not rejoice without slandering others;
Kẻ ác chắc chắn vui thích khi nói xấu người khác;
392
Nasāsabbarasebhutvā, vināsuddhenatussati.
Even after consuming all flavors, one is not satisfied without salt.
Cũng như không thể hài lòng nếu không ăn thịt sống sau khi đã ăn đủ mọi món ngon.
393
124.
124.
124.
394
Tappateyātisambandhaṃ, dravaṃbhavatyavanataṃ;
When heated, liquid becomes flowing, metal bends;
Sắt bị nung nóng thì giãn nở, chất lỏng thì chảy xuống;
395
Mududujjanacittaṃna kiṃlohenapamīyate.
Why is the mind of a wicked person not compared to these?
Tâm của kẻ ác không mềm mại, liệu có thể so sánh với sắt không?
396
125.
125.
125.
397
Tasmādujjanasaṃsaggaṃ, āsivīsamivoragaṃ;
Therefore, a wise person, desiring welfare for living beings,
Vì vậy, người trí mong cầu hạnh phúc nên tránh xa sự giao du với kẻ ác,
398
Ārakāparivajjeyya, bhūtakāmovicakkhaṇo.
Should avoid association with the wicked from afar, as one would a venomous snake.
Như tránh xa loài rắn độc.
399
126.
126.
126.
400
Dujjanenahisaṃsaggaṃ, sattutāpinayujjati;
Association with a wicked person is not even suitable for enmity;
Giao du với kẻ ác cũng không nên, thù địch cũng không nên;
401
Tattovaḍayhatyaṅgāro, santokāḷāyataṃkaro;
A burning ember burns, a cold one blackens.
Than đang cháy thì thiêu đốt, than nguội thì làm đen bẩn.
402
127.
127.
127.
403
Dujjanovajjanīyova, vijjāyālaṅkatopice;
A wicked person is to be avoided, even if adorned with knowledge;
Kẻ ác đáng bị tránh xa, dù có trang sức bằng học vấn;
404
Maṇinālaṅkatosanto, sabbokiṃnubhayaṃkaro.
Is not a snake, adorned with a jewel, still fearsome to all?
Con rắn có trang sức bằng ngọc, liệu có phải là không đáng sợ không?
405
128.
128.
128.
406
Agginodahatodāyaṃ, sakhābhavatimāluto;
The wind, which helps the fire to burn,
Lửa đốt cháy cây cối, gió là bạn của nó;
407
Soevadīpaṃnāseti, khalenatthevamittatā.
That same wind extinguishes the lamp; such is friendship with the wicked.
Chính gió lại dập tắt ngọn đèn, tình bạn với kẻ ác cũng vậy.
408
129.
129.
129.
409
Sabboduṭṭhokhaloduṭṭho, sabbāduṭṭhatarokhalo;
All evil people are bad, but a wicked person is worse than all;
Mọi kẻ ác đều ác, nhưng kẻ ác còn ác hơn tất cả;
410
Mantosadhehisosabbo, khalokenupasammati.
All are subdued by charms and medicines, but a wicked person is not subdued by anything.
Mọi kẻ ác đều có thể được chữa trị bằng thuốc thần, nhưng kẻ ác thì không thể được xoa dịu.
411
130.
130.
130.
412
Hadayaṭṭhenasutena, khalonevasusīlavā;
A wicked person, even with knowledge residing in his heart, is not virtuous;
Kẻ ác không có giới hạnh dù có nghe nhiều trong lòng;
413
Madhunākoṭaraṭṭhena, nimbokiṃmadhurobhave.
Would a nimb tree, with honey in its hollow, become sweet?
Cây nim có ngọt không nếu có mật ong trong thân cây rỗng?
414
131.
131.
131.
415
Asataṃsampayogena, santopiasantobhave;
Through association with the ignoble, even a noble person becomes ignoble;
Do giao du với kẻ bất thiện, người thiện cũng trở thành bất thiện;
416
Maggokacavarayutto, ujumpiasādhubhave.
A straight path, when filled with rubbish, becomes unsuitable.
Con đường đầy rác rưởi, dù thẳng cũng trở nên không tốt.
417
132.
132.
132.
418
Putimacchaṃkusaggena, yonaroupanayhati;
He who wraps a putrid fish with kusa grass;
Ai dùng ngọn cỏ buộc cá thối,
419
Kusāpiputiṃvāyanti, evaṃbālupasevanā.
Even the kusa grass gives off a putrid smell; such is association with a fool.
Cỏ cũng bốc mùi hôi thối, giao du với kẻ ngu cũng vậy.
420
133.
133.
133.
421
Bālaṃnapassenasuṇe, nacabāsenasaṃvase;
One should not see a fool, nor hear a fool, nor dwell with a fool;
Chớ thấy kẻ ngu, chớ nghe kẻ ngu, chớ sống chung với kẻ ngu;
422
Bālenālāpasallāpaṃ, nakarenacarocaye.
One should not engage in conversation or discourse with a fool, nor delight in it.
Chớ nói chuyện, chớ giao tiếp với kẻ ngu, chớ vui thích với họ.
423
134.
134.
134.
424
Anayaṃnetidummedho, adhurāyaniyuñjati;
A dim-witted person leads to ruin, he engages in what is improper;
Kẻ ngu si dẫn đến sự hủy hoại, giao phó việc không đáng;
425
Dunnayoseyyasohoti, sammāvuttopikuppati;
He follows bad conduct, and becomes angry even when rightly advised;
Họ trở nên xấu xa, dù được dạy dỗ đúng mực vẫn nổi giận;
426
Vinayaṃsonajānāti, sādhusenaadassanaṃ.
He does not know discipline, and he does not see good people.
Họ không biết kỷ luật, không thấy được người tốt.
427
135.
135.
135.
428
Yāvajīvaṃpicebālo, paṇḍitaṃpayirūpāsi;
Even if a fool attends upon a wise person throughout his life;
Dù kẻ ngu có gần gũi người trí suốt đời,
429
Nasodhammaṃvijānāti, dabbisūparasaṃyathā.
He does not understand the Dhamma, just as a spoon does not know the taste of soup.
Họ vẫn không hiểu Dhamma, như cái muỗng không biết vị của món ăn.
430
136.
136.
136.
431
Phalaṃvekadaliṃhanti, hantiveḷunaḷaṃphalaṃ;
Fruit destroys the plantain, fruit destroys the bamboo and reed;
Trái chuối giết cây chuối, trái tre giết cây tre;
432
Sakkārokāpurisaṃhanti, gabbhoassatariṃyathā.
Honor destroys a bad person, just as the fetus destroys the mule.
Sự cung kính giết người kém cỏi, như bào thai giết lừa cái.
433
137.
137.
137.
434
Sunakhosunakhaṃdisvā, dantaṃdassetihiṃsituṃ;
A dog, seeing another dog, bares its teeth to harm it;
Chó thấy chó thì nhe răng định cắn;
435
Dujjanodujjanaṃdisvā, rosayaṃhiṃsamicchati.
A wicked person, seeing another wicked person, desires to harm by provoking anger.
Kẻ ác thấy kẻ ác thì nổi giận muốn làm hại.
436
138.
138.
138.
437
Maṇḍūkopinukkosīho, sukaropinukkodīpi;
A frog is not a lion, a pig is not a leopard;
Ếch không phải là sư tử, heo không phải là hổ;
438
Bilārosadisobyaggho, duppaññopinapaññavā.
A cat is not like a tiger, a foolish person is not wise.
Mèo không giống hổ, kẻ ngu si không phải là người trí tuệ.
439
139.
139.
139.
440
Maṇḍūkopisīhoviya,
A frog is like a lion,
Ếch như sư tử,
441
Kākogaṇhepiññepiññe;
A crow may take many small things;
Quạ cứ kêu quạ quạ;
442
Bālocapaṇḍitoviya,
A fool is like a wise person,
Kẻ ngu như người trí,
443
Dhīropucchevayevaye.
But a discerning one should always inquire.
Người khôn ngoan thì cứ hỏi.
444
140.
140.
140.
445
Kākoduṭṭhosakuṇesu, ghareduṭṭhocamūsiko;
Among birds, the crow is mischievous; at home, the mouse is mischievous;
Quạ là kẻ ác trong loài chim, chuột là kẻ ác trong nhà;
446
Vānarocavaneduṭṭho, manussesucabrahmaṇo.
In the forest, the monkey is mischievous; among humans, the brāhmaṇa.
Khỉ là kẻ ác trong rừng, Bà-la-môn là kẻ ác trong loài người.
447
141.
141.
141.
448
Tiṇānibhūmicodakaṃ, catutthaṃvākyasuṭṭhutaṃ;
Grass, earth, and water, and fourthly, pleasant speech;
Cỏ, đất và nước, thứ tư là lời nói tốt đẹp;
449
Etānihisataṃgehe, nochijjantekadācipi.
These are never absent in the home of good people.
Những thứ này không bao giờ thiếu trong nhà của người thiện.
450
142.
142.
142.
451
Ambuṃpivantinonajjo, rukkhākhādantinophalaṃ;
Rivers do not drink their own water, trees do not eat their own fruit;
Sông không uống nước của mình, cây không ăn trái của mình;
452
Meghokadācinosassaṃ, paratthāyasataṃdhanaṃ.
Clouds never consume their own crops; the wealth of good people is for the benefit of others.
Mây không bao giờ ăn mùa màng, tài sản của người thiện là vì người khác.
453
143.
143.
143.
454
Guṇākubbantidūtattaṃ, dūrepivasataṃsataṃ;
Qualities act as messengers for good people, even those who dwell far away;
Phẩm chất tốt làm sứ giả, đưa người thiện đến dù ở xa;
455
Keṭakegandhamāghāya, gacchantibhamarāsayaṃ.
Bees, sensing the fragrance of a flower, fly to it.
Ong ngửi thấy mùi hương của hoa lài, liền bay đến đó.
456
144.
144.
144.
457
Ākiṇṇopiasabbhīdha, asaṃsaṭṭhovabhaddako;
Even though crowded here by bad people, one who is unassociated is indeed fortunate;
Dù ở giữa đám đông, người tốt vẫn không bị ô nhiễm, vẫn tốt đẹp;
458
Bahunāsannajātena, gacche naummattakena.
One should not go with many closely related people, nor with a mad person.
Chớ đi với kẻ điên, dù có nhiều người thân thích.
459
145.
145.
145.
460
Pāpamittevivajjetvā, bhajeyyuttamapuggalaṃ;
Avoiding bad friends, one should associate with noble individuals;
Tránh xa bạn ác, hãy kết giao với bậc thượng nhân;
461
Ovādecassatiṭṭheyya, patthantoacalaṃsukhaṃ.
One should abide by their counsel, desiring unshakable happiness.
Hãy sống theo lời khuyên, mong cầu hạnh phúc bất động.
462
146.
146.
146.
463
Yathācapanasāpakkā, bahisaṇḍakamevaca;
Just as a ripe fruit, outwardly beautiful,
Cũng như trái mít bên ngoài sần sùi;
464
Antoamatapūraṇo, evaṃ sujanadhammatā.
Is filled with nectar within; such is the nature of a good person.
Bên trong chứa đầy mật ngọt, đó là bản chất của người thiện.
465
147.
147.
147.
466
Taggarañjapalāsena, yonaroupanayhati;
He who wraps taggara wood with palāsa leaves;
Ai dùng lá cây taggara để gói;
467
Pattāpigandhaṃvāyanti, evaṃdhīrupasevanā.
Even the leaves give off a fragrance; such is association with the wise.
Lá cũng tỏa hương thơm, giao du với người trí cũng vậy.
468
148.
148.
148.
469
Dhīraṃpassesuṇedhīraṃ, dhīrenasahasaṃvase;
See the wise, hear the wise, dwell with the wise;
Hãy thấy người trí, hãy nghe người trí, hãy sống chung với người trí;
470
Dhīrenālāpasallāpaṃ, taṃkaretañcarocaye.
Engage in conversation and discourse with the wise, and delight in it.
Hãy nói chuyện, hãy giao tiếp với người trí, hãy vui thích với họ.
471
149.
149.
149.
472
Nayaṃnayati medhāvī, adhurāyanayujjati;
A discerning one leads on the proper path, he engages in what is suitable;
Người thông minh dẫn dắt đúng đắn, không giao phó việc không đáng;
473
Sunayoseyyasohoti, sammāvuttonakuppati;
He follows good conduct, and does not become angry even when rightly advised;
Họ trở nên tốt đẹp, dù được dạy dỗ đúng mực vẫn không nổi giận;
474
Vinayaṃsopajānāti, sādhutenasamāgamo.
He knows discipline, and he associates with good people.
Họ biết kỷ luật, giao du với người tốt là điều tốt đẹp.
475
150.
150.
150.
476
Appakenapiceviññū, paṇḍitaṃpayirūpāsi;
Even if a discerning person attends upon a wise person for a short time;
Dù người hiểu biết có gần gũi người trí một chút thôi,
477
Khippaṃdhammaṃvijānāti, jivhāsūparasaṃyathā.
He quickly understands the Dhamma, just as the tongue knows the taste of soup.
Họ nhanh chóng hiểu Dhamma, như lưỡi biết vị của món ăn.
478
151.
151.
151.
479
Bāhubalañcaamaccaṃ, bhogaṃabhijaccaṃbalaṃ;
The strength of arms, the strength of ministers, the strength of wealth and noble birth;
Sức mạnh của cánh tay, sức mạnh của quan lại, sức mạnh của tài sản, sức mạnh của dòng dõi;
480
Imehicatubalehi, paññāveseṭhataṃbalaṃ.
Among these four strengths, wisdom is the supreme strength.
Trong bốn sức mạnh này, trí tuệ là sức mạnh tối thượng.
481
152.
152.
152.
482
Balaṃpakkhīnamākāso, macchānaṃudakaṃbalaṃ;
The sky is the strength of birds, water is the strength of fish;
Bầu trời là sức mạnh của chim, nước là sức mạnh của cá;
483
Dubbalassabalaṃrājā, kumārānaṃrudaṃbalaṃ.
The king is the strength of the weak, crying is the strength of children.
Vua là sức mạnh của kẻ yếu, tiếng khóc là sức mạnh của trẻ nhỏ.
484
153.
153.
153.
485
Balaṃcandobalaṃsūro, balaṃsamaṇabrahmaṇā;
The moon is a strength, the sun is a strength, ascetics and brāhmaṇas are a strength;
Mặt trăng là sức mạnh, mặt trời là sức mạnh, các Sa-môn và Bà-la-môn là sức mạnh;
486
Balaṃvelaṃsamuddassa, balaṃtibalamitthiyā.
The shore is the strength of the ocean, the three strengths are for women.
Bờ biển là sức mạnh của biển cả, ba sức mạnh là của phụ nữ.
487
154.
154.
154.
488
Sapādānaṃbalaṃsīho, tatopuḷuvakobalaṃ;
The lion is the strength of footed creatures, the woodpecker is the strength among them;
Sư tử là sức mạnh của loài bốn chân, sau đó là chim là sức mạnh;
489
Tatokippilikonaro, rājāsabbesamantato.
Humans are then like ants, but a king is all-encompassing.
Sau đó là kiến là sức mạnh của con người, vua là sức mạnh của tất cả mọi nơi.
490
155.
155.
155.
491
Gatimigānaṃpavanaṃ, ākāsopakkhinaṃgati;
The wind is the path for deer, the sky is the path for birds;
Gió là đường đi của loài thú, bầu trời là đường đi của loài chim;
492
Virāgogatidhammānaṃ, nibbānārahataṃgati.
Dispassion is the path for phenomena, Nibbāna is the path for Arahants.
Vô tham là đường đi của các pháp, Niết-bàn là đường đi của bậc A-la-hán.
493
156.
156.
156.
494
Careyyakulajaṃpañño, virūpamavikaññakaṃ;
A wise man should marry one of good family, even if she is plain or imperfect;
Người trí nên cưới người phụ nữ thuộc dòng dõi cao quý, dù xấu xí, không có khiếm khuyết;
495
Hīnāyapisurūpāya, vivāhasadisaṃkare.
He should marry even a low-born woman if she is beautiful.
Hơn là cưới người phụ nữ xinh đẹp nhưng dòng dõi thấp kém.
496
157.
157.
157.
497
Sāmāmigakkhīsukesī, tanumajjhimadantavā;
Of dark complexion, with deer-like eyes, beautiful hair, slender waist, and fine teeth;
Người phụ nữ có làn da đen sạm, mắt nai, tóc đẹp, eo thon, răng đều;
498
Dassanīyāmukhavaṇṇā, gambhīranābhivācakā;
Of pleasing facial complexion, with deep navel and agreeable speech;
Dung nhan khả ái, giọng nói trầm ấm;
499
Susīlāvāyamatica, hīnakulaṃpivāhaye.
Virtuous and diligent; one may marry such a woman even from a low family.
Có giới hạnh, và siêng năng, dù thuộc dòng dõi thấp kém cũng nên cưới.
500
158.
158.
158.
501
Suttomātāvabhojesi, bharaṇesucadhātiyo;
Who feeds him as a mother, who attends to his needs as a nurse;
Khi ngủ như mẹ, khi nuôi dưỡng như vú em;
502
Kammesusakapanti ca, katakammesudhātinaṃ.
Who is skillful in duties, and diligent in tasks undertaken.
Trong công việc như người hầu, trong việc đã làm như nữ thần.
503
159.
159.
159.
504
Dhammesupatiṭṭhāniccaṃ, sayanesucavaṇṇibhā;
Who always abides in the Dhamma, and is beautiful in lying down;
Luôn kiên định trong Dhamma, khi nằm ngủ thì rạng rỡ;
505
Kulesubhātaraṃvācī, yānārīseṭṭhasammatā.
Who speaks to his brothers in the family; such a woman is considered excellent.
Trong gia đình thì nói chuyện như anh em, người phụ nữ như vậy được xem là tối thượng.
506
160.
160.
160.
507
Yonaṃbharatisabbadā, niccaṃātāpiussuko;
Who always supports him, always ardent and zealous;
Người phụ nữ nào luôn nuôi dưỡng, luôn siêng năng, nhiệt tâm;
508
Sabbakāmaharaṃposaṃ, bhattāraṃnātimaññati.
Who brings all desirable things, she does not despise her husband.
Không coi thường chồng, người mang đến mọi ước muốn.
509
161.
161.
161.
510
Nacāpisvatthibhattāraṃ, icchācārenarosaye;
Nor does she make her husband, who is for her own well-being, angry with willful conduct;
Cũng không làm chồng mình, người tự tại, nổi giận bằng hành vi tùy tiện;
511
Bhattucagarunosabbe, patipūjetipaṇḍitā.
All wise women honor the respected husband.
Tất cả những người trí đều tôn kính đức hạnh của chồng.
512
162.
162.
162.
513
Uṭṭhāhikāanalassā, saṅgāhikāparijane;
She is diligent, not lazy, a gatherer for her household;
Siêng năng, không lười biếng, biết thu vén cho người nhà;
514
Bhattumanāpaṃcarati, sambhatamanurakkhati.
She pleases her husband and guards what has been accumulated.
Làm hài lòng chồng, bảo vệ tài sản đã tích lũy.
515
163.
163.
163.
516
Evaṃvattatiyānārī, bhattuchandavasānugā;
A woman who conducts herself in this way, obedient to her husband's wishes;
Người phụ nữ nào hành xử như vậy, tuân theo ý muốn của chồng;
517
Manāpānāmatedevā, yatthasāupapajjati.
The devas call her "agreeable" wherever she is reborn.
Chư Thiên gọi là người đáng yêu, nơi nào cô ấy tái sinh.
518
164.
164.
164.
519
Itthiyekacciyovāpi, seyyāvuttāvamuninā;
A certain woman, even, was spoken of by the Sage;
Một số phụ nữ được Đức Phật nói là tối thượng;
520
Bhaṇḍānaṃuttamāitthī, aggupaṭṭhāyikātipi.
As the best of things, as the chief attendant.
Người phụ nữ là tối thượng trong các loại tài sản, và là người hầu cận chính.
521
165.
165.
165.
522
Mātarādhītarāvāpi, bhaginiyāvicakkhaṇo;
Even with a mother, daughter, or sister, a discerning person;
Dù là mẹ, con gái hay chị em gái, người trí;
523
Navivittāsanemante, nārīmāyāvinīnanu.
Should not sit in a secluded place; women are indeed deceitful.
Không nên ngồi một mình ở nơi vắng vẻ với phụ nữ, vì họ là kẻ xảo quyệt.
524
166.
166.
166.
525
Vijjutānañcalolattaṃ, satthānañcātitikkhaṇaṃ;
The flickering of lightning, the extreme sharpness of weapons;
Sự chớp nhoáng của tia chớp, sự sắc bén của vũ khí;
526
Siṅghataṃvāyutejānaṃ, anukubbantināriyo.
The speed of wind and fire; women emulate these.
Sự mạnh mẽ của gió, phụ nữ cũng bắt chước những điều đó.
527
167.
167.
167.
528
Diguṇothīnamāhāro,
Women's food is double,
Phụ nữ ăn gấp đôi,
529
Buddhicāpicatugguṇo;
Their wisdom is fourfold;
Trí tuệ gấp bốn lần;
530
Chaguṇohotivāyāmo,
Their effort is sixfold,
Sự siêng năng gấp sáu lần,
531
Kāmotvaṭṭhaguṇobhave.
And their desire is eightfold.
Dục vọng gấp tám lần.
532
168.
168.
168.
533
Ekamekāyaitthiyā, aṭṭhaaṭṭhapatinosiyuṃ;
For each woman, there should be eight husbands;
Mỗi người phụ nữ không có tám người chồng;
534
Sūrocapalavantoca, sabbakāmarasāharā;
Brave, strong, and capable of providing all pleasant desires;
Người dũng cảm, người mạnh mẽ, người mang đến mọi vị của dục vọng;
535
Kareyyanavamechandaṃ, unnattāhinapūrati.
One should abandon desire, for it is not satisfied by haughtiness.
Kẻ nào không thích thú trong việc làm điều đúng đắn, đó là sự kiêu căng không đầy đủ.
536
169.
169.
169.
537
Vivādasīlīussuyā, passantataṇhikāgatā;
Quarrelsome, envious, seeing others, those who have come with craving;
Hay tranh cãi, hay ganh tị,
538
Amitābhuñjanāniddā, sataṃputtaṃpitaṃjahe.
Eating immeasurably, sleeping, abandoning a hundred sons and a father.
Ăn không biết chán, ngủ không biết đủ, bỏ cha mẹ và trăm con.
539
170.
170.
170.
540
Lapantīsaddhimaññena, passantaññaṃsavibbhamā;
Chatting with another, showing charms to another;
Nói chuyện với người khác, nhìn người khác với vẻ lả lơi;
541
Cittakaṃcintayantaññaṃ, nārīnaṃnāmakopiyo.
Thinking of another in their mind—such women are named 'furies'.
Tâm tư nghĩ đến người khác, những điều này làm phụ nữ trở nên đáng ghét.
542
171.
171.
171.
543
Gaṇheyyavātaṃjālena, sāgaramekapāṇinā;
One might catch the wind with a net, or the ocean with one hand;
Có thể bắt gió bằng lưới, có thể tát biển bằng một tay;
544
Osiñceyyacatāḷena, sakenajanayeravaṃ;
One might empty the roaring ocean with a tiny measure;
Có thể tát cạn biển bằng một cái gáo, có thể làm cho người khác phát ra tiếng kêu;
545
Pamādāsuvisajjeyya, itthiyesāvadhammatā.
One might be entirely freed from heedlessness, but such is the base nature of women.
Có thể từ bỏ sự buông thả, đó là bản chất của phụ nữ.
546
172.
172.
172.
547
Jivhāsahassikoyohi, jīvevassasataṃnaro;
The man who lives for a hundred years with a thousand tongues;
Người có ngàn lưỡi, sống trăm năm;
548
Tenanikammunāvutto, thidosokiṃkhayaṃgato.
How can his praised deed be diminished?
Được nói về nghiệp ấy, thì sự ca ngợi nào có thể suy tàn?
549
173.
173.
173.
550
Pañcaṭhānānisampassaṃ, puttamicchantipaṇḍitā;
The wise desire a son, seeing five things:
Các bậc hiền triết mong muốn có con, vì năm điều sau đây:
551
Bhatovānobharissati, kiccaṃvānokarissati.
"He will support us when we are old," or "He will perform our duties."
Con sẽ nuôi dưỡng chúng ta, hoặc sẽ làm công việc cho chúng ta.
552
174.
174.
174.
553
Kulavaṃsociraṃtiṭṭhe, dāyajjaṃpatipajjati;
"The family lineage will endure for a long time, he will inherit the legacy;
Dòng dõi gia đình sẽ tồn tại lâu dài, con sẽ kế thừa tài sản;
554
Athavāpanapetānaṃ, dakkhiṇānupadassati.
Or he will give offerings to the departed ones."
Hoặc sẽ dâng cúng dường cho những người đã qua đời.
555
175.
175.
175.
556
Atijātamanujātaṃ, puttamicchantipaṇḍitā;
The wise desire a son who is superior or similar in birth;
Các bậc hiền triết mong muốn có con xuất chúng hoặc con giống cha mẹ;
557
Avajātaṃnaicchanti, yohotikulachinnako.
They do not desire one of inferior birth, who would destroy the family.
Không mong muốn con hư hỏng, kẻ sẽ làm suy tàn dòng dõi.
558
176.
176.
176.
559
Ekūdarasamuppannā, nabhavantisamassamā;
Those born from the same womb are not all alike;
Sinh ra từ cùng một bào thai, nhưng không phải ai cũng giống nhau;
560
Nānāvaṇṇānānācarā, yathābadarakaṇḍakā.
They are of different complexions, with different conduct, like thorns of the jujube tree.
Khác biệt về màu sắc, khác biệt về hành vi, như những gai cây táo.
561
177.
177.
177.
562
Adammebahavodose, dammetubahavoguṇe;
There are many faults in the untamed, but many virtues in the tamed;
Trong sự không chế ngự có nhiều lỗi lầm, trong sự chế ngự có nhiều đức tính;
563
Tasmāputtañcasissañca, dammakālevadammaye.
Therefore, one should tame a son and a pupil at the proper time for taming.
Vì vậy, con cái và học trò, hãy chế ngự chúng vào lúc thích hợp.
564
178.
178.
178.
565
Ovādeyyānusāseyya,
One should admonish and instruct,
Hãy khuyên răn, hãy giáo huấn,
566
Asappāyānivāraye;
And prevent harmful things;
Hãy ngăn chặn những điều không lợi ích;
567
Dantohiyopiyohoti,
One who is tamed is indeed dear,
Người đã được chế ngự thì đáng yêu,
568
Adantohotiappiyo.
One who is untamed is disliked.
Người chưa được chế ngự thì không đáng yêu.
569
179.
179.
179.
570
Puttaṃvābhātaraṃduṭṭhaṃ, anusāseyyanojahe;
One should admonish a wicked son or brother, not abandon him;
Con cái hoặc anh em hư hỏng, hãy khuyên răn chứ đừng bỏ rơi;
571
Kiṃnuchejjaṃhatthapādaṃ, littaasucināsiyā.
What if one were to cut off a hand or foot smeared with impurity?
Tại sao lại chặt bỏ tay chân, nếu chúng bị dính bẩn?
572
180.
180.
180.
573
Antojātodhanakkito, dāsabyopagatosayaṃ;
Born within the household, bought for money, one who has become a slave himself;
Sinh ra trong nhà, được mua bằng tiền, tự nguyện làm nô lệ;
574
Dāsākaramarānito, iccevaṃcatudhāsiyuṃ.
And one brought in by force—thus are there four kinds.
Bị bắt làm nô lệ, có bốn loại như vậy.
575
181.
181.
181.
576
Dāsāpañcevacorayya, sakhañātattasadisā;
Five kinds of slaves are like thieves, friends, or relatives;
Năm loại nô lệ là kẻ trộm, bạn bè, bà con, người thân;
577
Tathāviññūhiviññeyya, mittādārācabandhavā.
Thus should the wise discern friends, wives, and relatives.
Cũng vậy, người trí nên biết, bạn bè, vợ con và bà con.
578
182.
182.
182.
579
Duṭṭhadārenaamityā, dāsocuttaravācako;
Living with a wicked wife and an unfaithful, defiant servant;
Có vợ hư hỏng, có bạn không tốt, có nô lệ nói lời càn rỡ;
580
Sasappecagharevāso, maccumevanasaṃsayo.
And living in a house with snakes, is doubtlessly like death.
Sống trong nhà có rắn độc, chắc chắn không khác gì cái chết.
581
183.
183.
183.
582
Yasaṃlābhaṃpatthayantaṃ, naraṃvajjantidūrato;
Those who desire fame and gain are shunned from afar;
Người mong cầu danh tiếng và lợi lộc, sẽ bị người khác xa lánh;
583
Tasmāanapekkhitvāna, taṃmaggaṃmaggayebudho.
Therefore, without expecting, the wise person should seek that path.
Vì vậy, bậc trí không nên trông mong, mà hãy tìm con đường ấy.
584
184.
184.
184.
585
Khalaṃsālaṃpasuṃkhettaṃ, gantācassaabhikkhaṇaṃ;
One should frequently visit the threshing floor, the hall, the cattle, and the field;
Đống lúa, kho lúa, gia súc, ruộng vườn, nên thường xuyên đi thăm;
586
Mitaṃdhaññaṃnidhāpeyya, mitañcapācayeghare.
One should store measured grain, and cook a measured amount at home.
Lúa gạo nên cất giữ có chừng mực, và nấu ăn trong nhà cũng có chừng mực.
587
185.
185.
185.
588
Añjanānaṃkhayaṃdisvā, vammikānañcasañcayaṃ;
Seeing the depletion of collyrium, the accumulation of ant-hills;
Thấy sự hao mòn của thuốc mắt, sự tích tụ của tổ kiến;
589
Madhūnañcasamāhāraṃ, paṇḍitogharamāvase.
And the gathering of honey, the wise person should dwell at home.
Và sự gom góp mật ong, người trí nên ở nhà.
590
186.
186.
186.
591
Sayaṃāyaṃvayaṃjaññā, sayaṃjaññākatākataṃ;
One should know one's own income and expenditure, one should know what has been done and not done;
Tự mình biết thu chi, tự mình biết việc đã làm và chưa làm;
592
Niggaṇheniggaṇhārahaṃ, paggaṇhepaggaṇhārahaṃ.
One should restrain those who deserve restraint, and uplift those who deserve upliftment.
Hãy khiển trách người đáng khiển trách, hãy khen ngợi người đáng khen ngợi.
593
187.
187.
187.
594
Ekayāmonarādhippo,
One who sleeps one watch is a ruler,
Người cai trị một canh,
595
Dviyāmopaṇḍitonaro;
Two watches, a wise man;
Người trí hai canh;
596
Tayoyāmogharāvāsoca,
Three watches, a householder,
Người chủ nhà ba canh,
597
Catuyāmocaduggato.
Four watches, an unfortunate one.
Kẻ khốn khổ bốn canh.
598
188.
188.
188.
599
Yocabandhuhiteyutto,
Whoever is devoted to the welfare of relatives,
Ai tận tụy vì lợi ích của bà con,
600
Sopitāyocaposako;
He is a father and supporter;
Người ấy là cha, là người nuôi dưỡng;
601
Taṃmittaṃyatthavisāso,
That is a friend in whom there is trust,
Người bạn là nơi có thể tin cậy,
Next Page →

Settings