Bālāvatāra Gaṇṭhipadatthavinicchayasāra

42

1. Sandhi kaṇḍa

1. Sandhi Chapter

1. Chương Sandhi

43

Saññā

Definitions

Các Định Nghĩa

44

2. Akkharāpādayo ekacattālīsaṃ.

2. Akkharas, beginning with 'a', are forty-one.

2. Có bốn mươi mốt chữ cái.

45

Akkharāpi akārādayo ekacattālīsaṃ suttantopakārā.

Akkharas, beginning with 'a', are forty-one, useful for the Suttantas.

Có bốn mươi mốt chữ cái, bắt đầu từ chữ A, có ích cho Suttanta.

Taṃ yathā-a ā-i ī-u ū-e o, ka kha ga gha ṅa, ca cha ja jha ña, ṭa ṭha ḍa ḍha ṇa, ta tha da dha na, pa pha ba bha ma, ya ra la va sa ha ḷa aṃ-iti.

Such as: a ā-i ī-u ū-e o, ka kha ga gha ṅa, ca cha ja jha ña, ṭa ṭha ḍa ḍha ṇa, ta tha da dha na, pa pha ba bha ma, ya ra la va sa ha ḷa aṃ – thus.

Đó là: a ā i ī u ū e o, ka kha ga gha ṅa, ca cha ja jha ña, ṭa ṭha ḍa ḍha ṇa, ta tha da dha na, pa pha ba bha ma, ya ra la va sa ha ḷa aṃ – như vậy.

46

3. Tatthodantāsarā aṭṭha.

3. Among them, eight vowels end in 'o'.

3. Trong đó, tám nguyên âm tận cùng bằng O.

47

Tattha akkharesu okārantā aṭṭha sarā nāma.

Among the akkharas, those ending in 'o' are called the eight vowels.

Trong số các chữ cái đó, tám nguyên âm tận cùng bằng chữ O được gọi là nguyên âm.

Tattheti vattate.

"Among them" (Tattha) is understood.

Chữ "Tattha" được lặp lại.

48

4. Lahumattā tayo rassā.

4. Three short ones are rassas.

4. Ba nguyên âm ngắn là rassā.

49

Tattha saresu lahumattā a, i, u iti tayo rassā.

Among the vowels, the three short ones, a, i, u, are rassas.

Trong số các nguyên âm đó, ba nguyên âm có lượng ngắn là a, i, u được gọi là rassā (nguyên âm ngắn).

50

5. Aññe dīghā.

5. Others are dīghas.

5. Những nguyên âm khác là dīghā.

51

Tattha saresu rassehaññe dīghā.

Among the vowels, others apart from the rassas are dīghas.

Trong số các nguyên âm đó, những nguyên âm khác ngoài rassā là dīghā (nguyên âm dài).

52

Saṃyogato pubbe eo rassā ivoccante, anantarā byañjanā saṃyogo.

Before a conjunction, 'e' and 'o' are sometimes treated as short; an immediate consonant is a conjunction.

Trước một liên âm, e và o được gọi là rassā (ngắn), một phụ âm ngay sau đó là một liên âm.

Ettha, seyyo, oṭṭho, sotthi.

For example: ettha, seyyo, oṭṭho, sotthi.

Ví dụ: ettha, seyyo, oṭṭho, sotthi.

53

6. Sesā byañjanā.

6. The rest are consonants.

6. Những chữ còn lại là phụ âm.

54

Sare ṭhapetvā sesā kādayo niggahītantā byañjanā.

Excluding vowels, the remaining letters from 'ka' to niggahīta are consonants.

Trừ các nguyên âm, những chữ còn lại từ K đến niggahīta là phụ âm.

55

7. Vaggā pañcapañcaso mantā.

7. The vaggas are groups of five, ending in 'ma'.

7. Các nhóm có năm chữ cái, tận cùng bằng M.

56

Byañjanānaṃ kādayo makārantā pañcapañcaso akkharavanto vaggā.

Among consonants, those from 'ka' to 'ma', having five letters each, are vaggas.

Trong số các phụ âm, các chữ từ K đến M, mỗi nhóm có năm chữ cái, được gọi là vaggā (các nhóm).

57

8. Vaggānaṃ paṭhamadutiyā so cāghoso.

8. The first and second letters of the vaggas are voiceless (aghosa).

8. Chữ cái đầu tiên và thứ hai của các nhóm là vô thanh (aghosa).

Ḷantāññe ghosā.

The others, up to 'ḷa', are voiced (ghosa).

Những chữ cái khác, tận cùng bằng ḷa, là hữu thanh (ghosa).

Ghosāghosasaññā ca ‘‘parasamaññā payoge’’ti saṅgahītā.

The definitions of voiced and voiceless are also included by "parasamaññā payoge" (use of others' definitions).

Các định nghĩa ghosa và aghosa được bao gồm trong câu "parasamaññā payoge" (trong cách dùng có các định nghĩa khác).

Evaṃ liṅga, sabbanāma, pada, upasagga, nipāta, taddhita, ākhyāta, kammappavacanīyādisaññā ca.

Similarly, the definitions of gender (liṅga), pronoun (sabbanāma), word (pada), prefix (upasagga), particle (nipāta), secondary derivative (taddhita), verb (ākhyāta), preposition (kammappavacanīya), etc.

Tương tự như vậy là các định nghĩa về giống (liṅga), đại danh từ (sabbanāma), từ (pada), tiền tố (upasagga), tiểu từ (nipāta), hậu tố (taddhita), động từ (ākhyāta), giới từ (kammappavacanīya), v.v.

58

9. Aṃiti niggahītaṃ.

9. 'Aṃ' is niggahīta.

9. Aṃ được gọi là niggahīta.

59

Aṃiti akārato paraṃ yo bindu sūyate, taṃ niggahītaṃ nāma.

The dot heard after 'a', as in 'aṃ', is called niggahīta.

Chấm tròn (bindu) được nghe sau chữ A trong "aṃ" được gọi là niggahīta.

60

Bindu cūḷāmaṇākāro, niggahītanti vuccate.

The dot, shaped like a cūḷāmaṇi, is called niggahīta.

Chấm tròn có hình dạng như viên ngọc trên đỉnh đầu, được gọi là niggahīta.

61

Kevalassā ppayogattā, akāro sannidhīyate.

As it is not used alone, 'a' is placed nearby.

Vì nó không được dùng một mình, nên chữ A được thêm vào.

62

10. A, kavagga, hā kaṇḍajā, i, cavagga, yā tālujā, u, pavaggā oṭṭhajā, ṭavagga, ra, ḷā muddhajā, tavagga, la, sā dantajā, e kaṇṭhatālujo, o kaṇṭhoṭṭhajo, vo dantoṭṭhajo.

10. A, ka-vagga, hā are guttural; i, ca-vagga, yā are palatal; u, pa-vagga are labial; ṭa-vagga, ra, ḷā are cerebral; ta-vagga, la, sā are dental; e is guttural-palatal; o is guttural-labial; vo is dental-labial.

10. A, nhóm K, H là âm cổ họng (kaṇḍajā); I, nhóm C, Y là âm vòm miệng (tālujā); U, nhóm P là âm môi (oṭṭhajā); nhóm Ṭ, R, Ḷ là âm đỉnh lưỡi (muddhajā); nhóm T, L, S là âm răng (dantajā); E là âm cổ họng và vòm miệng (kaṇṭhatālujo); O là âm cổ họng và môi (kaṇṭhoṭṭhajo); V là âm răng và môi (dantoṭṭhajo).

63

Saññā

Definitions

Định nghĩa

64

Sarasandhi

Vowel Sandhi

Sarasandhi (Hòa Âm Nguyên Âm)

65

11. Loka aggoityasmiṃ – ‘‘pubbamadhoṭhita massaraṃ sarena viyojaye’’ti pubbabyañjanaṃ sarato puthakkātabbaṃ.

11. In "loka aggo" – according to "pubbamadhoṭhita massaraṃ sarena viyojaye" (separate the consonant underlying the preceding vowel from the vowel), the preceding consonant should be separated from the vowel.

11. Trong "loka aggo" – theo quy tắc "pubbamadhoṭhita massaraṃ sarena viyojaye" (hãy tách phụ âm đứng trước ra khỏi nguyên âm), phụ âm đứng trước phải được tách ra khỏi nguyên âm.

66

Sarā sare lopaṃ.

Vowels are elided before a vowel.

Nguyên âm bị lược bỏ khi có nguyên âm theo sau.

67

Anantare sare pare sarā lopaṃ papponti.

When an immediate vowel follows, vowels undergo elision.

Khi một nguyên âm theo sau, các nguyên âm đứng trước bị lược bỏ.

68

‘‘Nare paraṃ yutte’’ti assaro byañjano parakkharaṃ netabbo lokaggo.

According to "nare paraṃ yutte" (join the consonant to the following), the voiceless consonant (which is a consonant) should be joined to the following letter: lokaggo.

Theo quy tắc "nare paraṃ yutte" (phụ âm không có nguyên âm được nối với chữ cái sau), phụ âm không có nguyên âm phải được nối với chữ cái sau, thành "lokaggo".

69

Saretyasmiṃ opasilesiko kāsasattamī, tato vaṇṇakālabyavadhāne kāriyaṃ na hoti.

In "sare", it is an instrumental-locative case (opasilesiko kāsasattamī); therefore, if there is an interval of sound (vaṇṇa) or time (kāla), the operation does not occur.

Trong "sare" (khi có nguyên âm), đây là cách dùng sở thuộc cách (kāsasattamī) mang ý nghĩa tiếp cận, vì vậy không có sự biến đổi xảy ra khi có khoảng cách về âm tiết hoặc thời gian.

Yathā-maṃ ahā sīti, ‘‘pamādamanuyuñjantī’’tyādigāthāyaṃ ‘janā appamāda’nti ca.

For example, "maṃ ahāsi" and in the gāthā "pamādamanuyuñjantī", also "janā appamāda".

Ví dụ: "maṃ ahā sīti" và "janā appamāda" trong bài kệ "pamādamanuyuñjantī" và các câu tương tự.

Evaṃ sabbasandhīsu.

This applies to all sandhis.

Tương tự trong tất cả các loại hòa âm.

70

Anantaraṃ parassa sarassa lopaṃ vakkhati, tasmānena pubbassa lopo ñāyati, teneva sattamīniddiṭṭhassa paratāpi gamyate.

Immediately afterwards, the elision of the following vowel will be stated; therefore, the elision of the preceding vowel is understood by this. By this, the posteriority of what is indicated by the locative case is also understood.

Quy tắc này sẽ nói về việc lược bỏ nguyên âm sau, vì vậy nó ngụ ý việc lược bỏ nguyên âm trước, và do đó, sự đứng sau của nguyên âm được chỉ định bằng sở thuộc cách cũng được hiểu.

71

12. Saretyadhikāro.

12. "Sare" (in a vowel) is the governing term.

12. "Sare" là quyền hạn.

Pana ime pana imetīha-sarā lopaṃ itveva.

In "pana ime" (pana imetīha) – it means "vowels undergo elision".

"Pana ime" và "pana ime" ở đây – chỉ có "sarā lopaṃ" (nguyên âm bị lược bỏ).

72

Vā paro asarūpo.

The following dissimilar vowel optionally.

Nguyên âm sau không giống nhau thì tùy chọn bị lược bỏ.

73

Asamānarūpāsaramhā paro saro vā lupyate, paname, panime.

A following vowel, if dissimilar, is optionally elided: paname, panime.

Nguyên âm sau, không giống với nguyên âm đứng trước, tùy chọn bị lược bỏ, thành "paname" hoặc "panime".

74

13. Bandhussa iva, na upetītīdha –

13. In "bandhussa iva" and "na upeti" –

13. Trong "bandhussa iva" và "na upetīti" –

75

Kvacāsavaṇṇaṃ lutte.

Sometimes the dissimilar vowel when elided.

Đôi khi nguyên âm sau bị biến đổi khi nguyên âm trước bị lược bỏ.

76

Sare lutte parasarassa kvaci asavaṇṇo hotīti i u iccetesaṃ ṭhānāsannā e o.

When a vowel is elided, sometimes the following vowel becomes a dissimilar one. Thus, 'e' and 'o' are near to the places of 'i' and 'u' respectively.

Khi nguyên âm trước bị lược bỏ, đôi khi nguyên âm sau biến đổi thành nguyên âm không giống nhau, tức là e và o, gần với vị trí phát âm của i và u.

Bandhusseva.

Ví dụ: "bandhusseva".

Nopeti.

Ví dụ: "nopeti".

77

14. Tatra ayaṃ, yāni idha, bahu upakāraṃ, saddhā idha, tathā upamantyetasmiṃ –

14. In "tatra ayaṃ", "yāni idha", "bahu upakāraṃ", "saddhā idha", "tathā upamaṃ" –

14. Trong "tatra ayaṃ", "yāni idha", "bahu upakāraṃ", "saddhā idha", "tathā upamaṃ" –

78

Dīghaṃ.

Lengthening.

Kéo dài.

79

Sare lutte paro saro kvaci ṭhānāsannaṃ dīghaṃ yāti.

When a vowel is elided, the following vowel sometimes undergoes lengthening to a similar long vowel.

Khi nguyên âm trước bị lược bỏ, đôi khi nguyên âm sau được kéo dài đến vị trí phát âm gần đó.

Tatrāyaṃ, yānīdha, bahūpakāraṃ, saddhīdha, tathūpamaṃ.

Ví dụ: "tatrāyaṃ", "yānīdha", "bahūpakāraṃ", "saddhīdha", "tathūpamaṃ".

80

15. Kiṃsu idhetyatra –

15. In "kiṃsu idha" –

15. Trong "kiṃsu idhetyatra" –

81

Pubbo ca.

And the preceding (vowel).

Và nguyên âm trước.

82

Sare lutte pubbo ca kvaci dīghaṃ yāti.

When a vowel is elided, the preceding vowel also sometimes undergoes lengthening.

Khi nguyên âm trước bị lược bỏ, đôi khi nguyên âm trước cũng được kéo dài.

Kiṃ sūdha.

Ví dụ: "kiṃ sūdha".

83

16. Te ajja, te ahaṃtettha –

16. In "te ajja", "te ahaṃ" –

16. Trong "te ajja", "te ahaṃtettha" –

84

Yamedantassādeso.

'Ya' is the substitute for the final 'e'.

E ở cuối được thay thế bằng Y.

85

Sare pare antassa ekārassa kvaci yo ādeso hoti, tyajja, ‘‘dīgha’’nti byañjane pare kvaci dīgho, tyāhaṃ.

When a vowel follows, the final 'e' sometimes becomes 'ya'. When a consonant follows, sometimes lengthening occurs according to "dīgha": tyajja, tyāhaṃ.

Khi có nguyên âm theo sau, đôi khi chữ E ở cuối được thay thế bằng Y, thành "tyajja". Khi có phụ âm theo sau, đôi khi được kéo dài theo quy tắc "dīgha", thành "tyāhaṃ".

86

Kvacīti kiṃ.

Why "sometimes" (kvacīti kiṃ)?

Tại sao lại là "đôi khi"?

Nettha.

Nettha (na ettha).

Ví dụ: "nettha".

87

17. So assa, anu etityettha –

17. In "so assa", "anu eti" –

17. Trong "so assa", "anu eti" –

88

Vamodudantānaṃ.

'Va' for final 'o' and 'u'.

O và U ở cuối được thay thế bằng V.

89

Sare pare anto kārukārānaṃ kvaci vo ādeso hoti.

When a vowel follows, the final 'o' and 'u' sometimes become 'va'.

Khi có nguyên âm theo sau, đôi khi chữ O và U ở cuối được thay thế bằng V.

Svassa, anveti.

Ví dụ: "svassa", "anveti".

90

Kvacīti kiṃ.

Why "sometimes" (kvacīti kiṃ)?

Tại sao lại là "đôi khi"?

Tayassu, sametāyasmā.

Ví dụ: "tayassu", "sametāyasmā".

91

18. Idha ahaṃ tīdha –

18. In "idha ahaṃ" –

18. Trong "idha ahaṃ tīdha" –

92

Do dhassa ca.

'Dha' also becomes 'da'.

Và Dh được thay thế bằng D.

93

Sare pare dhassa kvaci do hoti.

When a vowel follows, 'dha' sometimes becomes 'da'.

Khi có nguyên âm theo sau, đôi khi Dh được thay thế bằng D.

Dīghe – idāhaṃ.

With lengthening: idāhaṃ.

Khi kéo dài: "idāhaṃ".

Kvacīti kiṃ.

Why "sometimes" (kvacīti kiṃ)?

Tại sao lại là "đôi khi"?

Idheva.

Ví dụ: "idheva".

Cakārena byañjanepi, idha bhikkhave.

By 'ca', also before a consonant: idha bhikkhave.

Và với Cakāra (chữ "ca"), ngay cả khi có phụ âm theo sau: "idha bhikkhave".

94

19. Pati antuṃ, vutti assetīha –

19. In "pati antuṃ", "vutti assa" –

19. Trong "pati antuṃ", "vutti assetīha" –

95

Ivaṇṇo yannavā.

The vowel 'i' optionally becomes 'y'.

Nguyên âm I tùy chọn được thay thế bằng Y.

96

Sare pare ivaṇṇassa yo navā hoti.

When a vowel follows, the vowel 'i' optionally becomes 'y'.

Khi có nguyên âm theo sau, nguyên âm I tùy chọn được thay thế bằng Y.

Kata yakārassa tissa ‘‘sabbo cantī’’ti kvaci cādese ‘‘paradvebhāvo ṭhāne’’ti sarato parabyañjanassa ṭhānāsannavasā dvittaṃ.

After the 'y' sound, 'ti' sometimes becomes 'ca' according to "sabbo canti", and according to "paradvebhāvo ṭhāne" (doubling of the following consonant at the position), there is doubling of the consonant that follows a vowel in proximity to its place.

Sau khi chữ Y được tạo ra, đôi khi chữ T của "tissa" được thay thế bằng C theo quy tắc "sabbo cantī", và theo quy tắc "paradvebhāvo ṭhāne" (phụ âm sau được nhân đôi tại vị trí phát âm), phụ âm sau nguyên âm được nhân đôi.

Paccantaṃ, vutyassa.

Ví dụ: "paccantaṃ", "vutyassa".

97

Navāti kiṃ.

Why "optionally" (navāti kiṃ)?

Tại sao lại là "tùy chọn"?

Paṭaggi,

Paṭaggi (paṭi aggi).

Ví dụ: "paṭaggi".

98

Ettha ‘‘kvaci paṭi patisse’’ti patissa paṭi, vaṇṇaggahaṇaṃ sabbattha rassadīgha saṅgahaṇatthaṃ.

Here, "kvaci paṭi patisse" means 'pati' sometimes becomes 'paṭi'; the inclusion of 'vaṇṇa' (vowel/letter) is for the inclusion of all short and long vowels.

Ở đây, "kvaci paṭi patisse" (đôi khi "pati" thành "paṭi") là để bao gồm cả nguyên âm ngắn và dài ở mọi nơi.

99

20. Yathā evetīha –

20. In "yathā eva" –

20. Trong "yathā evetīha" –

100

Evādissa ri pubbo ca rasso.

'Ri' for the initial 'e' of 'eva', and the preceding vowel is short.

Chữ E ở đầu "eva" được thay thế bằng R, và nguyên âm trước được rút ngắn.

101

Sarato parassa evassādiekāro rittaṃ navā yāti.

The initial 'e' of 'eva', when following a vowel, optionally becomes 'ri'.

Khi có nguyên âm theo sau, chữ E ở đầu của "eva" tùy chọn được thay thế bằng R.

Pubbo ca ṭhānāsannaṃ rassaṃ.

And the preceding vowel becomes a short one of a similar place.

Và nguyên âm trước được rút ngắn đến vị trí phát âm gần đó.

Yathariva.

Ví dụ: "yathariva".

Yatheva.

Ví dụ: "yatheva".

102

21. Na imassa, ti aṅgikaṃ, lahu essati, attha atthaṃ, ito āyati, tasmā iha, sabbhi eva, cha abhiññā, putha eva, pā evatīha vā tveva –

21. In "na imassa", "ti aṅgikaṃ", "lahu essati", "attha atthaṃ", "ito āyati", "tasmā iha", "sabbhi eva", "cha abhiññā", "putha eva", "pā eva" – optionally, as before –

21. Trong "na imassa", "ti aṅgikaṃ", "lahu essati", "attha atthaṃ", "ito āyati", "tasmā iha", "sabbhi eva", "cha abhiññā", "putha eva", "pā eva" – tùy chọn (vā) và "tveva" –

103

Ya va ma da na ta ra ḷā cāgamā.

'Ya', 'va', 'ma', 'da', 'na', 'ta', 'ra', 'ḷa' are augments, and 'ca'.

Y, V, M, D, N, T, R, Ḷ là các tiếp đầu ngữ (āgamā).

104

Sare pare yādayo āgamā vā honti, cakārena go ca.

When a vowel follows, augmentations like 'y' optionally occur, and by means of 'ca', 'g' also.

Khi có nguyên âm theo sau, các tiếp vĩ ngữ bắt đầu bằng 'y' hoặc các tiếp vĩ ngữ khác có thể xuất hiện, và cả 'g' nữa.

Nayimassa, tivaṅgikaṃ, lahumessati, attadatthaṃ, itonāyati, tasmātiha, sabbhireva, chaḷabhiñā, puthageva, ‘‘rassa’’nti byañjane pare kvaci rasso.

Nayimassa, tivaṅgikaṃ, lahumessati, attadatthaṃ, itonāyati, tasmātiha, sabbhireva, chaḷabhiñā, puthageva. When a consonant follows, sometimes a short vowel.

Nayimassa, tivaṅgikaṃ, lahumessati, attadatthaṃ, itonāyati, tasmātiha, sabbhireva, chaḷabhiñā, puthageva. Khi có phụ âm theo sau, đôi khi nguyên âm ngắn được giữ lại (rassa).

Pageva.

105

Vāti kiṃ.

Why "optionally"?

"Hoặc" nghĩa là gì?

Cha abhiññā, putha eva, pā eva.

Sáu thắng trí (cha abhiññā), putha eva, pā eva.

106

Ettha ‘‘sare kvacī’’ti sarānaṃ pakati hoti, sassarūpameva, na vikārotyattho.

Here, by "sometimes in a vowel," the natural state of vowels occurs; it means their own form, not modification.

Ở đây, "sare kvaci" (đôi khi với nguyên âm) có nghĩa là các nguyên âm trở về dạng tự nhiên, chính là dạng nguyên âm đó, không biến đổi.

107

22. Abhi uggatotyatra –

22. In "abhi uggato" –

22. Trong Abhi uggato –

108

‘‘Abbho abhī’’ti abhissa abbho.

"Abbho abhī" means 'abhi' becomes 'abbho'.

"Abbho abhī" (abbho thay cho abhi).

Abbhuggato.

Abbho-uggato.

109

Sarasandhi

Vowel Sandhi

Nguyên âm hợp biến

110

Byañjanasandhi

Consonant Sandhi

Phụ âm hợp biến

111

23. Byañjanetyadhikāro.

23. "In a consonant" is the governing rule.

23. "Byañjane" là quyền hạn.

Kvacītveva.

"Sometimes" is also applicable.

"Kvacī" vẫn vậy.

So bhikkhu, kacci nu tvaṃ, jānema tantīha –

112

Lopañca tatrākāro.

A vowel is deleted, and 'a' is augmented there.

Lược bỏ và akāra ở đó.

113

Byañjane pare sarānaṃ kvaci lopohoti, tatra lutte ṭhāne akārāgamo, cakārena okārukārāpi.

When a consonant follows, a vowel is sometimes deleted, and when that occurs, 'a' is augmented in its place; by means of 'ca', 'o' and 'u' are also augmented.

Khi có phụ âm theo sau, nguyên âm đôi khi bị lược bỏ, và tại vị trí bị lược bỏ, akāra được thêm vào. Do 'ca', okāra và ukāra cũng vậy.

Sabhikkhu kaccino tvaṃ, jānemu taṃ.

Sabhikkhu, kaccino tvaṃ, jānemu taṃ.

114

Kvacīti kiṃ, somuni.

Why "sometimes"? Somuni.

"Kvacī" nghĩa là gì? Somuni.

115

24. Ughoso, ākhātantīha – dvebhāve ṭhāne itveva.

24. Ughoso, ākhātantīha – the rule "in the place of reduplication" also applies.

24. Ughoso, ākhātantiha – khi có sự trùng lặp, "iti" vẫn vậy.

116

Vagge ghosāghosānaṃ tatiyapaṭhamā.

The third and first letters for voiced and unvoiced sounds in a class.

Trong một nhóm, âm hữu thanh và vô thanh trở thành âm thứ ba và thứ nhất.

117

Vagge ghosāghosānaṃ catutthadutiyānaṃ tabbagge tatiyapaṭhamā honti yathāsaṅkhyaṃ yutte ṭhāne, ugghoso, rasse akkhātaṃ.

In a class, for the fourth and second letters of voiced and unvoiced sounds, the third and first letters respectively of that class occur in the appropriate place: ugghoso, rasse akkhātaṃ.

Trong một nhóm, âm thứ tư và thứ hai (hữu thanh và vô thanh) trở thành âm thứ ba và thứ nhất trong cùng nhóm đó, theo thứ tự tương ứng, tại vị trí thích hợp. Ugghoso, rasse akkhātaṃ.

118

25. Para sahassaṃ, atippakhotīha – ‘‘kvaci o byañjane’’ti okārāgamo.

25. Para sahassaṃ, atippakhotīha – "sometimes 'o' in a consonant" means 'o' is augmented.

25. Para sahassaṃ, atippakhotīha – "kvaci o byañjane" (đôi khi o khi có phụ âm) là sự thêm vào của okāra.

Parosahassaṃ.

Gāgame ca, atippagokho.

And 'g' is augmented, atippagokho.

Và thêm g, atippagokho.

119

26. Ava naddhātyatra – ‘‘o avasse’’ti kvaci avassa o.

26. Ava naddhātyatra – "sometimes 'ava' becomes 'o'".

26. Trong Ava naddhātyatra – "o avasse" (o thay cho ava) đôi khi.

Onaddhā.

120

Kvacīti kiṃ.

Why "sometimes"?

"Kvacī" nghĩa là gì?

Avasussatu.

121

Byañjanasandhi.

Consonant Sandhi.

Phụ âm hợp biến.

122

Niggahītasandhi

Niggahīta Sandhi

Niggahīta hợp biến

123

27. Niggahītantyadhikāro.

27. "Niggahīta" is the governing rule.

27. "Niggahīta" là quyền hạn.

Kiṃ kato, saṃ jāto, saṃ ṭhito, taṃ dhanaṃ, taṃ mittantiha –

124

Vaggantaṃ vā vagge.

The final consonant of a class optionally in a class.

Âm cuối của nhóm hoặc trong nhóm.

125

Vaggabyañjane pare bindussa tabbagganto vā hoti.

When a consonant of a class follows, the niggahīta optionally becomes the final consonant of that class.

Khi có phụ âm thuộc một nhóm theo sau, niggahīta có thể trở thành âm cuối của nhóm đó.

Kiṅkato, sañjāto, saṇṭhito, tandhanaṃ, tammittaṃ.

126

Vāti kiṃ.

Why "optionally"?

"Vā" nghĩa là gì?

Na taṃ kammaṃ.

127

Vākāreneva le lo ca.

By means of "vā" (optionally), 'l' also becomes 'ḷ'.

Do "vā", l và lo cũng vậy.

Pulliṅgaṃ.

128

28. Vātyadhikāro.

28. "Optionally" is the governing rule.

28. "Vā" là quyền hạn.

Evaṃ assa, etaṃ avocetīha –

129

Madā sare.

'M' and 'd' before a vowel.

Ma, da khi có nguyên âm.

130

Sare pare binduno ma dā vā honti.

When a vowel follows, the niggahīta optionally becomes 'm' or 'd'.

Khi có nguyên âm theo sau, niggahīta có thể trở thành ma hoặc da.

Evamassa, etadavoca.

131

Vāti kiṃ.

Why "optionally"?

"Vā" nghĩa là gì?

Maṃ ajini.

132

29. Taṃ eva, taṃ hītīha –

133

Eheñaṃ.

'Ñ' before 'e' and 'h'.

E, he, ñaṃ.

134

Ekāre, he ca pare binduno ño vā hoti.

When 'e' or 'h' follows, the niggahīta optionally becomes 'ñ'.

Khi có ekāra hoặc he theo sau, niggahīta có thể trở thành ño.

Dvitte – taññeva, tameva.

With reduplication – taññeva, tameva.

Khi trùng lặp – taññeva, tameva.

Tañhi, taṃ hi.

135

30. Saṃyogotīha –

136

Saye ca.

And before 'y'.

Và khi có ya.

137

Yakāre pare tena saha binduno ño vā hoti.

When 'y' follows, the niggahīta with it optionally becomes 'ñ'.

Khi có yakāra theo sau, niggahīta cùng với nó có thể trở thành ño.

Dvitte – saññogo, saṃyogo.

With reduplication – saññogo, saṃyogo.

Khi trùng lặp – saññogo, saṃyogo.

138

31. Cakkhu aniccaṃ, ava sirotīha - āgamo, kvacitveva.

31. Cakkhu aniccaṃ, ava sirotīha – augmentation, and "sometimes" is applicable.

31. Cakkhu aniccaṃ, ava sirotīha - thêm vào, "kvacī" vẫn vậy.

139

Niggahītañca.

And niggahīta.

Và niggahīta.

140

Sare, byañjane vā pare kvaci bindvāgamo hoti.

When a vowel or consonant follows, niggahīta is sometimes augmented.

Khi có nguyên âm hoặc phụ âm theo sau, đôi khi niggahīta được thêm vào.

Cakkhuṃaniccaṃ, avaṃsiro.

141

32. Vidūnaṃ aggaṃ, tāsaṃ ahaṃtīha –

142

‘‘Kvaci lopaṃ’’ti sare bindulopo, vidūnaggaṃ.

"Sometimes deletion" means deletion of niggahīta before a vowel: vidūnaggaṃ.

"Kvaci lopaṃ" (đôi khi lược bỏ) là sự lược bỏ niggahīta khi có nguyên âm, vidūnaggaṃ.

Dīghetāsāhaṃ.

With lengthening, tāsāhaṃ.

Kéo dài thành tāsāhaṃ.

143

33. Buddhānaṃ sāsanaṃ, saṃ rāgotīha –

144

‘‘Byañjane ce’’ti bindulopo, buddhānasāsanaṃ.

"And in a consonant" means deletion of niggahīta: buddhānasāsanaṃ.

"Byañjane ce" (và khi có phụ âm) là sự lược bỏ niggahīta, buddhānasāsanaṃ.

Dīghesārāgo.

With lengthening, sārāgo.

Kéo dài thành sārāgo.

145

34. Bījaṃ ivetīha –

146

Paro vā saro.

The following vowel optionally.

Nguyên âm theo sau hoặc.

147

Binduto paro saro vā lupyate, bījaṃva.

The vowel following the niggahīta is optionally deleted: bījaṃva.

Nguyên âm theo sau niggahīta có thể bị lược bỏ, bījaṃva.

148

35. Evaṃ assetīha –

149

Byañjano ca visaññogo.

And the consonant is unconjoined.

Phụ âm và sự tách rời.

150

Binduto pare sare lutte saṃyogo byañjano vinaṭṭhasaṃyogo hotīti pubbasalopo.

When the vowel following the niggahīta is deleted, the conjoined consonant becomes unconjoined; thus, deletion of the preceding sound.

Khi nguyên âm theo sau niggahīta bị lược bỏ, phụ âm kép trở thành không kép, đó là sự lược bỏ nguyên âm trước.

Evaṃsa.

151

Niggahītasandhi.

Niggahīta Sandhi.

Niggahīta hợp biến.

152

Vomissaka sandhī

Miscellaneous Sandhi

Hợp biến hỗn hợp

153

36. Anupadiṭṭhānaṃ vuttayogato.

36. Of the unindicated, by means of the stated rules.

36. Những điều không được chỉ dẫn, từ các cách dùng đã nói.

154

Idhāniddiṭṭhā sandhayo vuttānusārena ñe yyā, yathā – yadi evaṃ, bodhi aṅgātīha – yādese iminā suttena dayakārasaṃyogassa jo, dhayakārasaṃyogassa jho, dvitte – yajjevaṃ, bojjhaṅgā.

Here, sandhi rules not explicitly stated should be understood according to the explained rules. For example, in yadi evaṃ, bodhi aṅgāti – by substitution of 'y' and by this rule, the consonant cluster 'dhy' becomes 'jj', and 'dhiy' becomes 'jjh'. With reduplication – yajjevaṃ, bojjhaṅgā.

Ở đây, các hợp biến không được chỉ rõ cần được hiểu theo các cách dùng đã nói, ví dụ – yadi evaṃ, bodhi aṅgātīha – khi ya được thêm vào, theo quy tắc này, sự kết hợp của da và ya trở thành jo, sự kết hợp của dha và ya trở thành jho. Khi trùng lặp – yajjevaṃ, bojjhaṅgā.

155

37. Asadisasaṃyoge ekasarūpatā ca.

37. And identity in dissimilar conjunctions.

37. Và sự đồng dạng trong các phụ âm kép không giống nhau.

156

Pari esanātīha – yādese rakārassa yo, payyesa nā.

Pari esanātīha – by substitution of 'y', 'r' becomes 'y', payyesanā.

Pari esanātīha – khi ya được thêm vào, rakāra trở thành yo, payyesanā.

157

38. Vaṇṇānaṃ bahuttaṃ, viparītatā ca.

38. And multiplicity and reversal of letters.

38. Sự đa dạng và đảo ngược của các âm tiết.

158

Sarati, iti eva, sā itthī, busaṃ eva, bahu ābādho, adhi abhavi, sukhaṃ, dukkhaṃ, jīvotīha –

159

Māgamo sakāre akārassa u ca, sumarati.

Augmentation of 'm' before 's' and 'a' of 's' becomes 'u': sumarati.

Thêm ma, và akāra trong sakāra trở thành u, sumarati.

160

Issa vo, itveva.

'I' becomes 'v': itveva.

Issa vo, itveva.

161

Paralope ākārassa o, sotthī.

Upon deletion of the subsequent sound, 'ā' becomes 'o': sotthī.

Khi lược bỏ âm sau, ākāra trở thành o, sotthī.

162

Mādese, pubbadīghe ca ekārassa i.

Upon 'm' substitution, and lengthening of the preceding vowel, 'e' becomes 'i'.

Khi thay thế ma, và kéo dài âm trước, ekāra trở thành i.

Busāmiva.

163

Vādese havakāravipariyayo.

Upon 'v' substitution, reversal of 'h' and 'v'.

Khi thay thế va, sự đảo ngược của ha và va.

Bahvābādho.

164

Adhissa kvaci addho, dīghe-addhābhavi.

'Adhi' sometimes becomes 'addho'; with lengthening – addhābhavi.

Đôi khi adhi trở thành addho, kéo dài thành addhābhavi.

165

Binduno, okārassa ca e.

Niggahīta and 'o' become 'e'.

Niggahīta và okāra trở thành e.

Sukhe, dukkhe, jīve.

166

39. Radānaṃ ḷo, paṭibodho, pariḷāho.

39. 'R' and 'd' become 'ḷ': paṭibodho, pariḷāho.

39. Ra và da trở thành ḷo, paṭibodho, pariḷāho.

167

40. Sare, byañjane vā pare binduno kvaci mo.

40. When a vowel or consonant follows, niggahīta sometimes becomes 'm'.

40. Khi có nguyên âm hoặc phụ âm theo sau, niggahīta đôi khi trở thành mo.

Mama abhāsi, buddhama saraṇaṃ, pubbe mo paraṃ na netabbo ayuttattā.

Mama abhāsi, buddhama saraṇaṃ. 'Mo' should not be placed after the following sound, as it is improper.

Mama abhāsi, buddhama saraṇaṃ. Không nên di chuyển mo ra sau trong pubbe vì không phù hợp.

168

41. Binduto parasarāna maññassaratāpi.

41. And the transformation of the vowel following the niggahīta to another vowel.

41. Các nguyên âm theo sau niggahīta cũng có thể thay đổi thành nguyên âm khác.

169

Taṃ iminā, evaṃ imaṃ, kiṃ ahaṃ tīha-issa a.

Taṃ iminā, evaṃ imaṃ, kiṃ ahaṃ tīha – 'i' becomes 'a'.

Taṃ iminā, evaṃ imaṃ, kiṃ ahaṃ tīha – i trở thành a.

Tadaminā.

170

Issa u, akārassa ca e, bindulopādo.

'I' becomes 'u', and 'a' becomes 'e', and deletion of niggahīta.

I trở thành u, và akāra trở thành e, do lược bỏ niggahīta.

Evumaṃ, kehaṃ.

171

42. Vākyasukhuccāraṇatthaṃ, chandahānitthañca vaṇṇalopopi.

42. For ease of pronunciation in a sentence, and to avoid metrical defects, deletion of letters also occurs.

42. Để dễ phát âm câu, và để tránh phá vỡ nhịp điệu, đôi khi các âm tiết bị lược bỏ.

172

Paṭisaṅkhāya yonisotīha – pubbayalopo, paṭisaṅkhāyoniso.

Paṭisaṅkhāya yonisotīha – deletion of the preceding 'y': paṭisaṅkhāyoniso.

Paṭisaṅkhāya yonisotīha – lược bỏ ya trước, paṭisaṅkhāyoniso.

173

43. Alābūnityādo akāralopo.

43. In "alābūni" etc., deletion of 'a'.

43. Trong Alābūnityādo, akāra bị lược bỏ.

Lābūni sīdanti, silā plavanti.

174

44. Vutyabhedāya vikāropi.

44. And modification to maintain the meter.

44. Để không thay đổi cấu trúc, cũng có sự biến đổi.

175

Akaramhase tetyādo sakāre garuno ekārassa iminā lahuakāro, akaramhasa te kiccaṃ.

In "akaramhase te" etc., before 's', the heavy 'e' becomes a light 'a' by this rule: akaramhasa te kiccaṃ.

Trong Akaramhase tetyādo, ekāra trong sakāra nặng trở thành akāra nhẹ theo quy tắc này, akaramhasa te kiccaṃ.

176

45. Akkharaniyamo chandaṃ, garulahuniyamo bhave vutti,

45. Fixed number of syllables is meter, fixed heavy and light syllables is versification.

45. Quy tắc âm tiết là chanda (vần điệu), quy tắc âm nặng nhẹ là vutti (cấu trúc).

177

Dīgho, saṃyogādipubbo rasso ca garu, lahu tu rasso.

Long vowels, and short vowels preceding a conjunct consonant, are heavy; a short vowel is light.

Nguyên âm dài, và nguyên âm ngắn đứng trước phụ âm kép là nặng, còn nguyên âm ngắn là nhẹ.

Yathā- ā, assa, aṃ, a.

For example: ā, assa, aṃ, a.

Ví dụ: ā (nặng), assa (nặng), aṃ (nặng), a (nhẹ).

178

46.

179

Evamaññāpi viññeyyā, saṃhitā tantiyā hitā;

Other sandhi rules should likewise be understood, which are beneficial for the textual tradition;

Cũng nên hiểu những điều khác như vậy, sự hợp biến có lợi cho văn bản.

180

Saṃhitāti ca vaṇṇānaṃ, sannidhabyavadhānato.

And 'saṃhitā' refers to the proximity of letters without interruption.

Sự hợp biến là do sự gần gũi không bị gián đoạn của các âm tiết.

181

Vomissakasandhi.

Miscellaneous Sandhi.

Hợp biến hỗn hợp.

Table of Contents

1. Sandhi kaṇḍa

1. Sandhi Chapter

1. Chương Sandhi

Saññā

Definitions

Các Định Nghĩa

Sarasandhi

Vowel Sandhi

Sarasandhi (Hòa Âm Nguyên Âm)

Byañjanasandhi

Consonant Sandhi

Phụ âm hợp biến

Niggahītasandhi

Niggahīta Sandhi

Niggahīta hợp biến

Vomissaka sandhī

Miscellaneous Sandhi

Hợp biến hỗn hợp

Settings