Table of Contents

⮲

Mogallānapañcikā

Edit
3

Sāratthavilāsinīnāma

Named Sāratthavilāsinī

Tên là Sāratthavilāsinī

4

Pañcikāṭīkā

A Sub-commentary on the Pañcikā

Sớ giải Pañcikā

5
Paṇāmādikathā
Section on Homage, etc.
Phần Kính Lễ và các điều khác
6
Vijjādhanassa samanussaraṇampi yassa,
Even the recollection of the wealth of knowledge of whom,
Ngay cả việc niệm nhớ đến bậc có kho tàng trí tuệ,
7
Paññāvisuddharatanānayanekahetu;
Is the sole cause for obtaining the jewel of purified wisdom;
Là nhiều nguyên nhân đưa đến sự trong sạch của trí tuệ kim cương;
8
Taṃ dhammarājamamalujjalakittimālaṃ,
That Dhamma-king, whose garland of fame is stainless and resplendent,
Con xin đặt vị Pháp Vương với vòng hoa danh tiếng trong sạch, rực rỡ,
9
Sāmodamādaramaye hadaye nidhāya.
Having placed him in my joyful and reverent heart,
Vào trái tim con một cách hoan hỷ và tôn kính.
10
Laddhammahodaya mahādaya (sampasādā)* ,
Having received the excellent arising of the Dhamma, with great compassion,
Sau khi đã đạt được sự phát triển lớn lao của Pháp, với đại bi (sự thanh tịnh),
11
Sakkā(di) sakkataguṇaṃ ratana (dvayañca)* ;
The two jewels of the Triple Gem possessing praiseworthy qualities (such as) respect,
Và hai bảo vật (Phật và Pháp) có phẩm chất đáng kính (như chư Thiên);
12
(Yāpañcikā) guruvarappa(bhavātyagāhā)* ,
That Pañcikā, which surpasses (others) due to the power of the excellent teachers,
Tiểu sớ giải (Pañcikā) này được tạo nên bởi các bậc Thầy cao cả (với sự hiểu biết sâu sắc),
13
Taṃ sādhu sissajana majjavagāha yāma.
That, we, disciples, will now properly understand.
Chúng con xin thành kính thâm nhập vào đó cùng với các đệ tử.
14
Jayatīha mahāpañño, so moggallāyano muni;
Victorious here is the greatly wise sage Moggallāna;
Đức Đại Trí, vị Thánh Moggallāna, đã chiến thắng ở đây;
15
Yassa sādhuguṇubbhūta,kitti sabbattha patthaṭā.
Whose fame, arisen from good qualities, is spread everywhere.
Danh tiếng của Ngài, phát sinh từ những phẩm chất tốt đẹp, đã lan tỏa khắp nơi.
16
Icceva manavasesa mattano bhayādyūpaddavopaghābhakarasāmatthiya yogena sakalajjhattikabāhiyantarāya nivāraṇa madhippetasiddhi visesa mabhikaṅkhiya ratanattaya visayabhūtaṃ taṃsādhane kantanidāna bhūtassa ālokiyayātisayaguṇavisesayuttassa mahato pyatimahanīyassa ratanattayassa sappasādānurūpaṃ pūjāvisayaṃ tadanussa(raṇaṃ katvā) gurusanniyogamanuṭṭhātuṃ–
Having thus desired a special accomplishment, which is the removal of all internal and external obstacles, due to its power to counteract dangers and afflictions such as fear, and having paid homage suitable to the profound and exceedingly venerable Triple Gem, which is the subject of the Triple Gem, and which is the excellent cause for its attainment and endowed with exceedingly special qualities, and having carried out the teacher's command in accordance with the recollection of that,
Sau khi đã thực hiện sự niệm tưởng đối với Tam Bảo, là đối tượng của sự cúng dường xứng đáng với lòng tin, là căn nguyên được ưa thích để thành tựu điều đó, là nơi nương tựa cho sự thành tựu đặc biệt mong muốn, tức là sự ngăn chặn mọi chướng ngại nội tại và ngoại tại bằng năng lực diệt trừ các tai họa như sợ hãi của chính mình một cách không còn sót lại, và sau khi đã thực hiện theo lời dạy của các bậc thầy—
17
Kintehi pādasussūsā, yesaṃ natthi gurūniha;
What use is rendering service at the feet for those who have no teachers here?
Việc phụng sự chân của những người không có bậc thầy ở đây thì có ích gì?
18
Ye tappādarajokiṇṇā, teva sādhū vivekinoti.
Only those who are stained by the dust of their feet are truly wise.
Chỉ những người được vấy bẩn bởi bụi chân của các bậc thầy mới là những người có trí tuệ.
19
Vacanato attano gurupūjā purassaraṃ pañcikāvivaraṇaṃ pathi’yā pañcikā’tiādinā katapaṭiññattā sampati mahādayotiādino ganthassa sādhujanavaṇṇanaṃ vaṇṇanamārabhissāma.
According to the saying, and having made the promise, "We shall clarify the Pañcikā by honouring our teachers first, with the words 'Pañcikā' and so on," we shall now begin the explanation of the work by the virtuous, starting with 'Mahādaya' and so on.
Theo lời dạy đó, sau khi đã kính lễ bậc thầy của mình, chúng tôi sẽ bắt đầu miêu tả sự tán thán của các bậc thiện trí về bộ kinh này, bắt đầu từ câu “mahādayo” v.v., theo như lời đã hứa từ trước “sẽ giải thích Pañcikā” tức là “Pañcikā trên con đường này”.
20
Nanu ca vuttiganthassa vaṇṇanāyaṃ katābhiniveso-yamācariyoti kathamihānadhikate mahādayotiādike paṭipannoti ratanattappaṇāmaganthakattuganthanissayaganthārambhaphalaabhidheyyasaṅkhāta- payojanasotujanasamussāhanānaṃ sandassanatthaṃ.
But, if this teacher is devoted to explaining the work already composed, how does he begin here with 'Mahādaya' and so on, which is not part of the main topic? This is for the purpose of demonstrating the homage to the Triple Gem, the author of the work, the tradition of the work, the fruit of commencing the work, the subject matter, and the encouragement of the listeners, which are collectively known as the objectives.
Chẳng phải vị đạo sư này đã chú tâm vào việc giải thích văn bản đã được nói đến sao? Vậy tại sao ở đây lại bắt đầu với “mahādayo” v.v. mà không có sự giới thiệu? Đó là để trình bày sự kính lễ Tam Bảo, tác giả của bộ kinh, sự nương tựa của bộ kinh, quả báo của việc bắt đầu bộ kinh, đối tượng (abhidheyya) và sự khuyến khích thính chúng.
Tattha ratanattayappaṇāma karaṇaṃ antarāyakarāpuññavighātakarapuññavisesuppādanena kattu micchitassa ganthassa anantarāyenaṃ parisamāpanatthaṃ.
Among these, the act of paying homage to the Triple Gem is for the uninterrupted completion of the work which the author wishes to undertake, by preventing obstacles and generating special meritorious deeds that overcome demerit.
Trong đó, việc kính lễ Tam Bảo là để hoàn thành bộ kinh một cách không có chướng ngại, bằng cách tạo ra những công đức đặc biệt có khả năng diệt trừ các chướng ngại và những điều không thiện.
Vacīpaṇāmo panettha sotūnampi yathāvuttatthanipphādanako ācariyenāpyaya mattho dassitoyeva’tattha ratanattayappaṇāmasandassana’ntiādinā, vācasikasatthādhikāratopi vacīpaṇāmoti kāyappaṇāmo manopaṇāmo ca.
The homage by speech here, for the listeners, also brings about the intended meaning, as taught by the teacher himself with the words 'demonstration of homage to the Triple Gem' and so on. Since the work is predominantly verbal, it is homage by speech, and also homage by body and homage by mind.
Ở đây, sự kính lễ bằng lời nói cũng có khả năng thành tựu ý nghĩa đã nói cho thính chúng, và ý nghĩa này cũng đã được vị đạo sư trình bày trong “sự trình bày sự kính lễ Tam Bảo” v.v., và vì đây là một tác phẩm về ngữ pháp nên có sự kính lễ bằng lời nói, nhưng sự kính lễ bằng thân và bằng ý thì không được thực hiện.
Na kato, ganthakattusandassanaṃ ganthassa pamāṇa bhāvavibhāvanatthaṃ, ganthanissayasandassanaṃ attaniyabhāvasandhassanena tabbisuddhidassanatthaṃ, ganthārambhaphaladassanaṃ tappaṭikkhepakajananisedhāya, abhidheyyasaṅkhātayayojanasandassanaṃ vīmaṃsāpubbakārīnaṃ payojano pālambhapubbikā satthe pavattatīti sotujanasamussāhanaṃ (katvā) ādarena ganthe pavattanatthaṃ, yadāhu –
It is not made to demonstrate the author of the work, to clarify the authoritative nature of the work; to demonstrate the tradition of the work, to show its purity by indicating its inherent nature; to demonstrate the fruit of commencing the work, to refute those who reject it; to demonstrate the objective, which is the subject matter, because the objective of those who act with investigation precedes the engagement with the teaching, in order to encourage the listeners to engage with the work reverently, as it is said:
Sự trình bày về tác giả của bộ kinh là để làm rõ tính xác thực của bộ kinh; sự trình bày về sự nương tựa của bộ kinh là để làm rõ sự trong sạch của nó bằng cách trình bày bản chất của nó; sự trình bày về quả báo của việc bắt đầu bộ kinh là để ngăn chặn những người phản đối nó; sự trình bày về đối tượng (abhidheyya) và mục đích là để khuyến khích thính chúng (đã thực hiện) sự chú tâm vào bộ kinh một cách tôn kính, vì mục đích của những người tìm hiểu trước tiên là phải có mục đích.
21
Sabbasseva hi satthassa, kammassāpi ca kassaci;
Indeed, for every treatise,
Bởi vì đối với tất cả các bộ kinh,
22
Kenetaṃ gayhate tāva, yāva-vuttampayojanaṃti.
And for any action whatsoever, by whom is it grasped until the stated objective?
Và đối với bất kỳ công việc nào, người ta sẽ nắm bắt nó như thế nào cho đến khi mục đích đã được nói đến?
23
Nanu satthappayojanānaṃ sambandhopi vattabbo idamassa payojananti yato–
But, should not the connection of the objectives of the teaching also be stated, saying, "This is its objective," since—
Chẳng phải cũng cần phải nói về mối liên hệ giữa các mục đích của bộ kinh, rằng đây là mục đích của nó sao? Bởi vì—
24
Siddhappayojanaṃ siddha,sambandhaṃ sotumicchati;
One wishes to hear a work whose objective and connection are clear;
Người nghe muốn nghe về mục đích đã thành tựu và mối liên hệ đã thành tựu;
25
Sotādo tena vattabbo, sambandho sappayojanoti.
Therefore, the listener should be told the connection along with the objective.
Vì vậy, người nghe cần phải được nói về mối liên hệ có mục đích.
26
Tatredamuttaraṃ–
To this, the answer is:
Về điều đó, đây là câu trả lời—
27
Sattaṃ payojanañceva, ubho sambandhanissayā;
Existence and objective, and both connection and reliance;
Bản thể và mục đích, cả hai đều là sự liên kết và nương tựa;
28
Taṃ vuttantogadhattā na, bhinno vutto payojanāti.
These are not stated separately from the objective, as they are encompassed within what is stated.
Vì chúng nằm trong phạm vi của những gì đã được nói, mục đích không được nói riêng biệt.
29
Payojanappayojanampana sāmatthiyaladdhabbaṃ sayamācariyena ‘‘ko pana saddalakkhaṇassa ajānane doso’’tiādinā vuttanayena viññātabbaṃ.
However, the purpose of the objective should be understood by the teacher himself, by means of his capacity, according to the method stated with "What indeed is the fault in not knowing the characteristics of words?" and so on.
Tuy nhiên, mục đích của mục đích cần phải được hiểu bằng năng lực tự thân, theo cách đã được vị đạo sư nói đến trong “Vậy thì có lỗi gì khi không hiểu về các đặc điểm của từ ngữ?” v.v.
30
Tattha‘mahādayo’tyādinā gāthādvayena ratanattayapaṇāmo dassito, ‘yo iddhimantesū’tiādinā ganthakattā, ‘saddasattha’ntiādinā ganthanissayo, ‘saṅkhepanayenā’tica ‘sārabhūtaṃ vipulatthagā hiṃ anākula’nti ca imehi ganthārambhaphalaṃ sotujanasamussāhanañca, abhidheyyasaṅkhātappayojanampana‘saṃvaṇṇana’nti iminā dassitaṃ anvattha byapadesena saṃvaṇṇīyati vivaritvā vitthāretvā kathīyati attho etāyāti saṃvaṇṇanābhi katvā, tampana vivaritvā kathanaṃ saddānusāsanasatthasannissayattā abhidheyyo nāma samuditena satthena vacanīyattho taṃ* vuttasaddānusiṭṭhisaṅkhātapayojanamevāti ayamettha samudāyattho.
There, the homage to the Triple Gem is shown by the two verses beginning with 'Mahādayo' and so on; the author of the work by 'Yo iddhimantesū' and so on; the tradition of the work by 'Saddasattha' and so on; the fruit of commencing the work and the encouragement of the listeners by 'Saṅkhepanayena' and 'sārabhūtaṃ vipulatthagāhiṃ anākula'ṃ (which means 'concisely, grasping abundant meaning, without confusion'); and the objective, which is the subject matter, is indicated by 'saṃvaṇṇana' through an appropriate designation, meaning, "that by which the meaning is explained, clarified, and elaborated." And that explanation and clarification, being based on the science of grammatical exposition, means that the subject matter is the meaning to be stated by the entire teaching, which is the objective of grammatical instruction. This is the collective meaning here.
Trong đó, sự kính lễ Tam Bảo được trình bày bằng hai bài kệ bắt đầu bằng ‘mahādayo’ v.v.; tác giả của bộ kinh được trình bày bằng ‘yo iddhimantesū’ v.v.; sự nương tựa của bộ kinh được trình bày bằng ‘saddasattha’ v.v.; quả báo của việc bắt đầu bộ kinh và sự khuyến khích thính chúng được trình bày bằng ‘saṅkhepanayenā’ và ‘sārabhūtaṃ vipulatthagā hiṃ anākula’. Còn mục đích được gọi là abhidheyya thì được trình bày bằng từ ‘saṃvaṇṇana’, bằng cách giải thích theo nghĩa của từ: ‘saṃvaṇṇanā’ là điều mà qua đó ý nghĩa được giải thích, được mở rộng và được nói rõ. Điều đó, tức là việc giải thích và nói rõ, là abhidheyya (đối tượng) vì nó nương tựa vào ngữ pháp, và ý nghĩa cần được nói đến bởi toàn bộ bộ kinh, tức là mục đích được gọi là sự hướng dẫn về từ ngữ. Đây là ý nghĩa tổng thể ở đây.
31
Ayampanettha avayavattho-yoti aniyamavacanaṃ dhammarājasaddā pekkhāya cettha pulliṅgatā, tenettha vuccamānaguṇavisesā dhārapuggalavisesanidassanaṃ, dayati dukkhaṃ apanetvā paresaṃ sukhaṃ dadāti, dayīyati vā sappurisehi gamiya(ti sa) santāne pavattīyati, dayati vā paradukkhaṃ hiṃsati, dayati vā paradukkhaṃ gaṇhāti taṃvasena attano hadayakhedaṃ karotīti dayā, ‘‘daya=dānagati hiṃsādānesu’’ iccasmā ‘‘itthiyamaṇattikayakyāce’’ti (5-49) appaccayo, visayamahantatāya mahatī pasatthā vā dayā assāti mahādayo, visesana samāse ‘‘saddhāditva’’ (4-84) vakkhamānapāramitāsambharaṇadukkhānubhava nānamidaṃ hetuvacanaṃ, kammakilesehi janitāti janā sattaloko, iminā khīṇāsavāpi saṅgayhanti tesampi diṭṭhadhammikasukhavihārasaṅkhāta hitassa dānato, janānaṃ samūho janatā tassā hitāya abhivaḍḍhiyā sakalavaṭṭa dukkhanissaṭanibbānasukhabhāgiyakaraṇāyāti vuttaṃ hoti, assaca’sampūraya’nti iminā’dukkhamanubhavī’ti iminā ca sambandho, sambodhīti ettha saṃsaddo sāmanti imamatthaṃ dīpeti, tasmā saṃsayameva anaññabodhito hutvā cattāri saccāni bujjhati paṭivijjhati etāyāti sambodhi, saṃpubbā budhadhātuto ‘‘i’’iti ṇvādi (ko) ippaccayo, savāsanasakalasaṃkilesappahāyakaṃ bhagavato arahattamaggaññāṇaṃ sabbaññutaññāṇantipi vadanti, sampāpayatīti sampāpakaṃ, sambodhiyā sampāpakanti chaṭṭhīsamāso, kinti dhammajātaṃ dhammasaddenettha pāramidhammā pañcamahāpariccāgādayo ca adhippetā, tepi hi attānaṃ dhārentaṃ dhārenti sambodhi sampāpanasāmatthiyayogena parepi dhārenti nāmāti dhammāti vuccanti, ‘dhara=dhāraṇe’iccasmā khīsu, viyādisuttena ṇvādi(ko) mappaccayo, dhammānaṃjātaṃ, dhammāevavā jātaṃ, sambodhisampāpakañca taṃ dhammajātaṃ ceti visesanasamāso, ‘sampūraya’nti massetaṃ kammaṃ, sampūrayanti payogasampattiyogā dīpaṅkara (pāda)mūle hatthopagatampi nibbānampahāya yathāvuttakaruṇāguṇayogasītalībhūtahadayatāya ‘‘kathannāmete accanta dussahavaṭṭadukkhopagate satte taṃmahādukkhā mocessāmī’’ti vaṭṭadukkhanissaraṇekahetutāya sammā pūrento vaḍḍhento vuḍḍhiṃ virūḷhaṃ vepullaṃ gamentoti vuttaṃ hoti, hetuyevedamapi dukkhānubhavanassa, mahādayatā panassa paramparahetu, duṭṭhu khanati kāyikaṃ assādanti’dupubbā khanismā’ ‘‘kvī’’ti (5-4) kvi, dukkhaṃ kāyikadukkha vedanā, kīdisanti āha-’anantarūpa’nti, sabhāvavacano yaṃ rūpasaddo ‘‘piyarūpa’’ntiādīsuviya, te ca dukkhasabhāvā (anantā) anantakāraṇānaṃ vasena, tasmā anantaṃ rūpaṃ sabhāvo assāti anantarūpaṃ, taṃ dukkhaṃ anubhavī vindī, kimivāti āha-‘sukhaṃ vā’ti, suṭṭhu khanati kāyikaṃ ābādhanti sukhaṃ, ivasaddo sadhammattasaṅkhātopamājotako, sadhammattañhi upamā, vuttañhi ‘‘upamānopameyyānaṃ, sadhammattaṃ siyo pamā’’ti, kiṃ vuttaṃ hoti ‘‘aniṭṭhānubhavanasabhāvāyāpi dukkhavedanāya anubhavanasabhāvasāmaññena ajjhāsayasampattivisesayogā mahākāruṇikassa sukhena sadisatāpattihotīti dukkhampi samānaṃ taṃ sukhamiva vindī’’ti.
And here, the meaning of the components is thus: the word "Dhammarāja" (King of Dhamma) is an unspecific designation, and its masculine gender here is due to that word. Therefore, the specific qualities mentioned here are an indication of the specific individual who possesses them. Dayā (compassion) means that one removes suffering and gives happiness to others; or it is understood by good people and is cultivated in their mental continuum; or it hurts the suffering of others; or it takes on the suffering of others, and in that way, causes sorrow in one's own heart. From daya = dāna, gati, hiṃsā, ādānesu (in giving, going, harming, taking), the suffix a comes as per "itthiyamaṇattikayakyāce." Mahādaya (great compassion) means that one has great and excellent compassion due to its vast scope. In the determinative compound, "saddhāditva," the suffering endured for the accumulation of Pāramīs, which will be mentioned, is here a causal statement. Janā (people), the sentient world, are those born from Kamma and defilements. By this, even the Arahants (khīṇāsavā) are included, because they too are given the benefit, which consists of the happiness of the present life. Janatā (humanity) is the multitude of people; it is said to be for their welfare, for their prosperity, to make them partakers of the bliss of Nibbāna, which is the escape from all suffering of saṃsāra. The phrase "sampūrayati" (fulfills) is connected with "dukkhamanubhavī" (experienced suffering). In sambodhi (perfect enlightenment), the prefix saṃ indicates this meaning as 'complete'. Therefore, it is sambodhi (perfect enlightenment) by which one completely and without any doubt, not by another's instruction, understands and penetrates the Four Noble Truths. From the root budh prefixed with saṃ, the suffix i comes as per ṇvādi-ippaccayo. They also call the Bodhisatta's knowledge of the Arahantship Path, which eradicates all defilements with their latent tendencies, as omniscience (sabbaññutaññāṇa). Sampāpakaṃ (leading to) means that which causes to attain. "Sambodhiyā sampāpakaṃ" (leading to perfect enlightenment) is a genitive compound. What is it? A collection of dhammas (qualities). By the word dhamma here, the Pāramī-dhammas, the five great sacrifices, and others are intended. For these too, being self-sustaining, sustain those who uphold them, and by virtue of their capacity to lead to perfect enlightenment, they sustain others as well; therefore, they are called dhammas. From dhara = dhāraṇe (to uphold), the suffix khi is added. By the viyādisutta, the suffix ma from ṇvādi (ko) is added. Dhammānaṃ jātaṃ (a collection of dhammas), or dhammā eva jātaṃ (indeed, dhammas arisen). "Sambodhisampāpakañca taṃ dhammajātaṃ ca" (and that collection of dhammas leading to perfect enlightenment) is a determinative compound. "Sampūrayati" is its object (kamma). "Sampūrayanti" means that, through the successful cultivation of practices, forsaking even the Nibbāna that was within reach at the feet of Dīpaṅkara Buddha, and with a heart cooled by the aforementioned quality of compassion, thinking, "How shall I release these beings, fallen into utterly unbearable suffering of saṃsāra, from that great suffering?"—it is said that he fully perfects and develops, causes to grow, flourish, and expand, because it is the sole cause for liberation from the suffering of saṃsāra. This, too, is a causal statement for the experience of suffering. His great compassion, however, is the indirect cause. Dukkha (suffering) means that which severely afflicts (khanati) the body; from the root khan prefixed with du, the suffix kvi comes as per "kvī." Dukkha is physical suffering, unpleasant feeling. What kind? It is said, "anantarūpaṃ" (of endless nature). This word rūpa is used in its natural sense, like in "piyarūpa" (pleasant form), etc. And those forms of suffering are endless due to endless causes. Therefore, anantarūpaṃ means that whose nature (rūpa) is endless. He experienced (vindī) that suffering. What was it like? It is said, "sukhaṃ vā" (or happiness). Sukha (happiness) means that which severely afflicts (khanati) the body. The word iva (like) indicates a similarity consisting of an identical quality (sadhammatta). Indeed, an identical quality is the simile. As it is said, "The simile is the identical quality of the compared and the object of comparison." What is meant is that "through the commonality of the nature of experience, due to a special perfection of resolve, the great compassionate one attained a state of similarity with happiness, even with unpleasant suffering. Therefore, he experienced that suffering as if it were happiness."
Ở đây, đây là nghĩa của từng phần - từ ‘yo’ là một từ không xác định; ở đây, nó ở giống đực (pulliṅga) vì liên quan đến từ dhammarāja. Do đó, các phẩm chất đặc biệt được nói đến ở đây là sự chỉ rõ đặc tính của người mang giữ (các phẩm chất ấy). Dayati, sau khi loại bỏ khổ đau, ban cho chúng sanh hạnh phúc; hoặc dayīyati, được các bậc thiện nhân đi đến, tức là được phát khởi trong tâm; hoặc dayati, làm tổn hại khổ đau của người khác; hoặc dayati, tiếp nhận khổ đau của người khác, tức là làm cho tâm mình khổ não theo đó, nên gọi là dayā. Từ gốc ‘daya=dāna, gati, hiṃsā, ādānesu’, theo quy tắc ‘itthiyamaṇattikayakyāce’ (5-49), là tiếp vị ngữ a. Do đối tượng rộng lớn, lòng bi mẫn lớn lao hoặc đáng tán thán của ngài, nên gọi là mahādayo. Trong hợp từ chỉ đặc tính (visesanasamāsa), theo quy tắc ‘saddhāditva’ (4-84), đây là từ chỉ nguyên nhân cho việc trải qua khổ đau để tích lũy các pāramī sẽ được nói đến. Được sanh ra từ nghiệp và phiền não nên gọi là janā, tức là thế gian chúng sanh. Bằng từ này, các bậc A-la-hán cũng được bao gồm, vì ngài cũng ban cho họ lợi ích được gọi là sự an trú trong hạnh phúc hiện tại. Tập hợp của chúng sanh (janānaṃ) là janatā; vì lợi ích (hitāya) của chúng sanh ấy, tức là vì sự tăng trưởng, vì làm cho họ có được phần hạnh phúc Nibbāna, thoát khỏi toàn bộ khổ đau luân hồi, nên được nói như vậy. Từ này có liên hệ với ‘sampūraya’ và ‘dukkhamanubhavī’. Trong từ sambodhi, tiền tố saṃ biểu thị ý nghĩa ‘một cách trọn vẹn’. Do đó, bujjhati, tức paṭivijjhati (thông suốt) bốn chân lý một cách hoàn toàn, không giống như sự giác ngộ của người khác, nhờ đó nên gọi là sambodhi. Từ gốc budha có tiền tố saṃ, theo quy tắc ‘i’ trong ṇvādi (ko), là tiếp vị ngữ i. Trí tuệ A-la-hán đạo của Đức Thế Tôn, có khả năng đoạn trừ toàn bộ cấu uế cùng với các tập khí, cũng được gọi là sabbaññutaññāṇa (toàn tri trí). Sampāpayati (làm cho đạt đến) nên gọi là sampāpakaṃ. Sampāpakaṃ của sambodhi, là hợp từ thứ sáu (chaṭṭhīsamāso). Cái gì? Tập hợp các pháp (dhammajātaṃ). Ở đây, từ dhamma chỉ các pháp pāramī và năm sự đại thí xả. Bởi vì chúng nâng đỡ người đang nâng đỡ chúng, và cũng nâng đỡ người khác bằng năng lực làm cho đạt đến Chánh Đẳng Giác, nên được gọi là dhamma. Từ gốc ‘dhara=dhāraṇe’, theo quy tắc viyādi trong khīsu, là tiếp vị ngữ ma trong ṇvādi (ko). Tập hợp của các pháp, hoặc chính các pháp là tập hợp; vừa là cái làm cho đạt đến Chánh Đẳng Giác, vừa là tập hợp các pháp ấy, là hợp từ chỉ đặc tính (visesanasamāso). Đây là đối cách của ‘sampūraya’. Sampūraya, do sự thành tựu trong việc thực hành, mặc dù đã có thể đạt được Nibbāna trong tầm tay dưới chân Đức Phật Dīpaṅkara, ngài đã từ bỏ, vì tâm đã được làm cho mát dịu bởi phẩm chất từ bi đã nói, ngài đã viên mãn, tức là làm cho tăng trưởng, phát triển, lớn mạnh với ý nghĩ: “Làm thế nào ta có thể giải thoát những chúng sanh này, những người đang phải chịu đựng khổ đau luân hồi cực kỳ khó kham nhẫn, khỏi khổ đau to lớn ấy?”, vì đó là nguyên nhân duy nhất để thoát khỏi khổ đau luân hồi, nên được nói như vậy. Đây cũng chính là nguyên nhân của việc trải qua khổ đau. Còn lòng đại bi của ngài là nguyên nhân gián tiếp. Duṭṭhu khanati (đào bới một cách tệ hại) sự thỏa thích về thân, từ gốc khan có tiền tố du, theo quy tắc ‘kvī’ (4) là tiếp vị ngữ kvi, nên thành dukkhaṃ, tức là khổ thọ về thân. Như thế nào? Ngài nói: ‘anantarūpaṃ’. Từ rūpa ở đây có nghĩa là bản chất, giống như trong các câu ‘piyarūpaṃ’. Và những khổ đau ấy có bản chất (vô tận) do các nguyên nhân vô tận. Do đó, anantaṃ rūpaṃ, có bản chất vô tận, nên gọi là anantarūpaṃ. Ngài đã anubhavī, tức là vindī (trải qua) khổ đau ấy. Giống như cái gì? Ngài nói: ‘sukhaṃ vā’. Suṭṭhu khanati (đào bới một cách tốt đẹp) sự đau đớn về thân, nên gọi là sukhaṃ. Từ iva biểu thị sự so sánh về tính chất tương đồng. Sự tương đồng về tính chất chính là sự so sánh. Như có câu: “Sự tương đồng về tính chất giữa đối tượng so sánh và đối tượng được so sánh được gọi là sự so sánh.” Điều được nói là gì? “Mặc dù khổ thọ có bản chất là sự trải nghiệm điều không mong muốn, nhưng do sự tương đồng về bản chất của sự trải nghiệm, và do sự thành tựu đặc biệt về chí nguyện, đối với bậc đại bi, nó trở nên giống như hạnh phúc. Do đó, ngài đã trải qua khổ đau ấy như thể đó là hạnh phúc.”
Kathamaññathā vaṭṭadukkhato sakalalokassa samuddharaṇaṃ siyāti, athavā sukhamiva sukhaṃ vindanto viya anaññavindiyamapi tādisaṃ dukkhaṃ sakalalokahitāva hitamanatāya vindīti attho, tenāha ‘akhinnarūpo’ti, akhinnaṃ parissamamappattaṃ rūpaṃ sabhāvo assāti viggaho.
How else could there be the deliverance of the entire world from the suffering of saṃsāra? Or, alternatively, it means that he experienced such suffering, which is not usually experienced by others, as if it were happiness, because his mind was solely intent on the welfare of the entire world. Therefore, it is said, "akhinnarūpo" (of unwearied nature). The analysis (viggaha) is that akhinna (unwearied) is the nature (rūpa) that has not reached exhaustion.
Nếu không như vậy, làm sao có thể cứu vớt toàn bộ thế gian khỏi khổ đau luân hồi? Hoặc, nghĩa là, ngài đã trải qua khổ đau như vậy, điều mà người khác không thể chịu đựng được, vì lợi ích của toàn bộ thế gian, với tâm không màng đến, như thể đang trải qua hạnh phúc. Do đó, ngài nói ‘akhinnarūpo’. Có bản chất không mệt mỏi, không kiệt sức, là cách giải thích.
32
Taṃ dhammarājanti yoti aniyamaniddiṭṭhassa vuttaguṇavisesādhāra puggalassaniyamanavacanaṃ, dhammena rājati no adhammenāti vā, attanā paṭividdhassa sāmibhāvena dhammassa rājā sāmīti vā, attanā paṭivijjhiyamāne dhamme paṭivijjhantova tattha rājati dippatīti vā, parūpakāravasena tadatthāyeva paṭipannattā paresaṃ dhammaṃ rājeti pakāsetīti vā dhammarājā, taṃ dhammarājaṃ namitvāti sambandho, namassitvāti attho, kīdisanti āha-‘jitamāravīraṃ sudhanta sovaṇṇanibha’nti.
"Taṃ Dhammarājaṃ" (that King of Dhamma) is an unspecific designation for the individual possessing the aforementioned specific qualities. Dhammarāja means either that he reigns (rājati) by Dhamma, not by unrighteousness; or, that he is the King (Rājā), the master, of the Dhamma which he has personally penetrated; or, that in the Dhamma which he personally penetrates, he shines (rājati), illuminates, as he penetrates it; or, that he causes others to reign (rājeti), proclaims, the Dhamma for their benefit, having practiced for that very purpose. The connection is "having bowed to (namitvā) that Dhammarāja," which means "having venerated." What kind of King? It is said, "jitamāravīraṃ sudhanta sovaṇṇanibhaṃ" (the hero who conquered Māra, like purified gold).
Taṃ dhammarājaṃ, là từ không xác định chỉ người mang giữ các phẩm chất đặc biệt đã được nói đến, người đã được chỉ ra một cách không xác định bằng từ yo. Hoặc, ngài rājati (tỏa sáng) bằng Pháp, không phải bằng phi Pháp; hoặc, ngài là rājā (vua), là chủ nhân của Pháp do chính mình đã chứng ngộ; hoặc, khi đang chứng ngộ các pháp cần được chứng ngộ, ngài rājati (tỏa sáng) trong đó; hoặc, do lòng vị tha, vì đã thực hành chỉ vì lợi ích của chúng sanh, ngài rājeti (làm cho tỏa sáng), tức là tuyên thuyết Pháp cho chúng sanh, nên gọi là dhammarājā. Có liên hệ là namitvā taṃ dhammarājaṃ, nghĩa là sau khi đã đảnh lễ bậc Pháp Vương ấy. Như thế nào? Ngài nói: ‘jitamāravīraṃ sudhanta sovaṇṇanibhaṃ’.
Tattha māro ca so vīrocāti māravīro jito vidtedhastabalo māravīro nāti jitamāravīro, taṃ, kiñcāpi devaputtakilesābhisaṅkhāramaccukkhandha mārā-nena jitā eva, tathāpi vīrasaddasannidhānena devaputtamāre gahite taṃvijayā aññepi jitā eva nāma hontīti viññeyyaṃ, suṭṭhu dhantaṃ dhamitaṃ uddharitaṃ sudhantaṃ, suvaṇṇameva sovaṇṇaṃ, sudhanta ca taṃ sovaṇṇañca, tasseva nibhā sobhā asseti samāso, athavā sudhantañca taṃ suvaṇṇaṃ ceti samāse tassidanti ‘‘ṇo’’ti (4-34) ṇappaccaye ‘‘majjhe’’ti (4-126) majjhavuddhiyaṃ sudhantasovaṇṇaṃ paṭimārūpaṃ, tena nibho sadiso, taṃ.
Here, Māro ca so vīro ca (Māra, and he is a hero) thus māravīro (Māra the hero); jito viddhaṃsita balo māravīro nāti jitamāravīro (he who conquered, destroyed the power of, Māra the hero, is jitamāravīro). Him. Although the devaputta-Māras, defilement-Māras, formation-Māras, death-Māras, and khandha-Māras were indeed conquered by him, yet by the proximity of the word vīra (hero), when the devaputta-Māra is taken, it should be understood that by his conquest, others too are considered conquered. Sudhantaṃ means that which is well-purified, refined. Suvaṇṇaṃ eva sovaṇṇaṃ means gold itself is gold. Sudhanta ca taṃ sovaṇṇaṃ ca (and that which is purified and is gold). The compound means that he possesses its radiance (nibhā). Alternatively, in the compound sudhantañca taṃ suvaṇṇaṃ ca (and that which is purified and is gold), as "that of it," by the suffix ṇa as per "ṇo," and by the middle increment (majjha vṛddhi) as per "majjhe," sudhantasovaṇṇaṃ becomes a statue or image of purified gold. He is similar (nibho) to that. Him.
Trong đó, māro ca so vīro cāti māravīro, bậc anh hùng ma đã bị jito, tức là đã bị đánh bại, bị hủy diệt sức mạnh, nên gọi là jitamāravīro; đảnh lễ vị ấy. Mặc dù các loại ma như devaputta (thiên tử), kilesa (phiền não), abhisaṅkhāra (hành), maccu (tử), khandha (uẩn) đều đã bị ngài chiến thắng, tuy nhiên, do sự gần gũi của từ vīra, khi nói đến devaputtamāra (thiên tử ma), thì khi đã chiến thắng ma này, các ma khác cũng được xem như đã bị chiến thắng. Suṭṭhu dhantaṃ, tức là dhamitaṃ (được thổi luyện), uddharitaṃ (được loại bỏ cặn bã), nên là sudhantaṃ. Suvaṇṇaṃ chính là sovaṇṇaṃ. Vừa là sudhanta, vừa là sovaṇṇañca. Có nibhā (vẻ sáng) của vật ấy, là hợp từ. Hoặc, vừa là sudhantaṃ, vừa là suvaṇṇaṃ, trong hợp từ này, theo quy tắc ‘ṇo’ (4-34) là tiếp vị ngữ ṇa, theo quy tắc ‘majjhe’ (4-126) có sự kéo dài âm giữa, thành sudhantasovaṇṇaṃ, tức là hình ảnh tương tự. Nibho, tức là sadiso (tương tự) với vật ấy; đảnh lễ vị ấy.
33
Ettāvatā ca –
And by this much—
Đến đây, và –
34
Hetu phalaṃ parattho ca, sabbopi thutisaṅgaho;
Cause, result, and the welfare of others,
Nguyên nhân, kết quả, và lợi ích cho người khác, tất cả đều được bao gồm trong sự tán thán;
35
Hetu sambodhito, pubbeva, yamaññaṃ tatoparīti.
All praise is gathered; the cause is from Sambodhi,
Nguyên nhân là trước khi giác ngộ, những gì khác sau đó là kết quả.
36
Vuttahetuphalasattopakāravasena buddharatanassa thutipubbakampaṇāmaṃ dassetvā idāni dhammarājena tenāpi pūjanīyassa dhammaratanassa nipaccakāraṃ dassetuṃ‘dhammañca mohandhatamappadhaṃsi’nti āha, tattha ca saddo ‘dhammañca namitvā’ti* namassanakriyāya dhammaṃ sampiṇḍeti, kimbhūtanti āha, ‘mohandhatamappadhaṃsi’nti, muyhatīti moho=aññāṇaṃ, andhayati samatthacakkhuviññāṇaparihānenāti andhaṃ, andhañca taṃ tamañceti andhatamaṃ=bāḷhatimiraṃ, mohoyeva taṃsadisatāya andhatamanti mo handhatamaṃ, taṃ padhaṃseti pakārena nāseti sīlenāti mohandhatamappadhaṃsī, pasaddassapakāsanatthaṃ hitvā pakāratthasseva gahaṇato pariyattiyā saha–
Having shown the preliminary veneration and homage to the Buddha-ratana by means of cause, result, and benefit to beings, which were mentioned as "before and after that," now, to show reverence to the Dhamma-ratana, which is venerable even by the King of Dhamma, it is said, "dhammañca mohandhatamappadhaṃsi" (and the Dhamma which dispels the darkness of delusion). Here, the particle ca (and) connects the Dhamma to the act of veneration ("dhammañca namitvā"*). What kind of Dhamma? It is said, "mohandhatamappadhaṃsi" (that which dispels the darkness of delusion). Muyhati means moho (delusion) = ignorance. Andhayati means that which blinds, by the impairment of the complete eye-consciousness, is andha (blind). And that which is blind and is darkness is andhatamaṃ (dense darkness) = intense gloom. Delusion itself is like that and is dense darkness, thus mohandhatamaṃ. Mohandhatamappadhaṃsī means that which completely (pakārena) dispels (nāseti) that (darkness) by its nature. By leaving out the meaning of "illuminating" from the prefix pa- and taking only the meaning of "manner," it refers to the Pariyatti (scriptural study) along with—
Sau khi đã trình bày sự đảnh lễ kèm theo lời tán thán Phật bảo qua nguyên nhân, kết quả và sự giúp ích chúng sanh đã nói, bây giờ để trình bày sự tôn kính đối với Pháp bảo, là đối tượng đáng được tôn thờ ngay cả bởi bậc Pháp Vương ấy, ngài nói ‘dhammañca mohandhatamappadhaṃsi’. Trong đó, từ ca liên kết Pháp với hành động đảnh lễ, thành ‘dhammañca namitvā’. Như thế nào? Ngài nói, ‘mohandhatamappadhaṃsi’. Muyhati (mê mờ) nên gọi là moho = aññāṇaṃ (vô minh). Andhayati (làm cho mù lòa) bằng cách làm hỏng nhãn thức có khả năng thấy, nên gọi là andhaṃ. Vừa là andhaṃ, vừa là tamañceti andhatamaṃ = bāḷhatimiraṃ (bóng tối dày đặc). Chính moho vì tương tự như vậy nên là andhatamaṃ, gọi là mohandhatamaṃ. Padhaṃseti (tiêu diệt một cách triệt để), tức là nāseti (hủy diệt) nó một cách đặc biệt bằng giới hạnh, nên gọi là mohandhatamappadhaṃsī. Bỏ qua ý nghĩa tuyên thuyết của từ pa, chỉ lấy ý nghĩa đặc biệt, cùng với pháp học (pariyatti) –
37
Sotāpattādayo maggā,cattāro tapphalānica;
The four Paths, such as Sotāpatti,
Các đạo từ Sotāpatti trở đi, bốn đạo cùng với bốn quả của chúng;
38
Cattāri atha nibbānaṃ, dhammā lokuttarā navāti.
And their four Fruits; and Nibbāna—
Và Nibbāna, là chín pháp siêu thế.
39
Vuttanavalokuttarammo gahitāti viññātabbaṃ, aññathā arahattamaggova gayheyya, kasmā panettha mohasseva pahānaṃ vuttaṃ, netaresanti tammūlakattā sabbakilesānaṃ, tappahānasmiñhi vuccamāne tammukhenetaresampi pahānaṃ vuttameva hotīti.
It should be understood that the supramundane object mentioned is taken. Otherwise, only the path to Arahantship would be taken. Why is only the abandonment of delusion mentioned here, and not the others? Because it is the root of all defilements; when its abandonment is spoken of, the abandonment of the others is also spoken of through its means.
Cần phải hiểu rằng đối tượng siêu thế đã được nắm giữ. Nếu không, chỉ có con đường A-la-hán mới được nắm giữ. Tại sao ở đây chỉ nói đến sự đoạn trừ si mê mà không phải những phiền não khác? Vì si mê là cội rễ của tất cả các phiền não. Khi sự đoạn trừ si mê được nói đến, thì thông qua đó, sự đoạn trừ các phiền não khác cũng đã được nói đến.
40
Evaṃ dhammaratanassa namakkāraṃ dassetvā idāni tadādhārabhūtasaṅgharatanaṃ namassituṃ ‘saṅghaṃ tathā saṅghaṭitaṃ guṇehī’ti vuttaṃ, tattha tathāsaddo samuccaye vā, vacoyuttiyaṃ vā, vacoyuttipakkhe ca saddo ānetvā sambandhitabbo, kilesādayo saṃhanati hiṃsatīti saṅgho, saṃpubbato hanatismā kvimhi ‘‘kvimhi ghoparipaccasamo hī’’ti (5.100) hanassa gho, kilesahiṃsanañcettha tadaṅgādivasena gahitaṃ, guṇehīti sāmaññaniddesato sammutisaṅghena saddhiṃ
Having thus shown reverence to the Dhamma-gem, now, in order to revere the Saṅgha-gem, which is its support, it is said: ‘the Saṅgha, likewise endowed with virtues.’ Here, the word tathā is either for aggregation or for rhetorical emphasis. In the case of rhetorical emphasis, the word ca should be brought in and connected. It is called saṅgha because it binds or harms defilements etc. From hanati with saṃ prefix, in the kvi suffix, gho replaces han. The harming of defilements here is understood in terms of tadaṅga (partial) abandonment etc. By 'with virtues,' through a general designation, along with the conventional Saṅgha,
Sau khi bày tỏ sự đảnh lễ Pháp bảo như vậy, bây giờ, để đảnh lễ Tăng bảo là nền tảng của Pháp bảo, đã nói rằng ‘Tăng đoàn cũng vậy, được kết hợp bởi các đức tính’. Ở đây, từ ‘tathā’ (cũng vậy) có nghĩa là tập hợp hoặc là cách dùng từ. Nếu theo cách dùng từ, thì từ ‘ca’ (và) cần được thêm vào để liên kết. ‘Saṅgha’ (Tăng) là người tập hợp và làm hại các phiền não, v.v. Từ ‘saṃ’ (tập hợp) đi trước động từ ‘han’ (làm hại), khi thêm hậu tố ‘kvi’ (trong trường hợp ‘kvi’, ‘gho’ thay cho ‘han’ như trong*), thì ‘han’ trở thành ‘gho’. Sự làm hại phiền não ở đây được hiểu theo nghĩa đoạn trừ từng phần, v.v. Từ ‘guṇehi’ (bởi các đức tính) là một cách diễn đạt chung, cùng với Tăng đoàn chế định.
41
Cattāro ca paṭipannā, cattāro ca phaleṭhitā;
“Four are those who have entered the path, four are those established in the fruit;
Bốn vị đã đi vào con đường, và bốn vị đã an trú nơi quả;
42
Esa saṅgho ujubhūto, paññāsīlasamāhitoti.
This Saṅgha, upright, endowed with wisdom and virtue,”
Tăng đoàn này là những bậc chân chính, an trú trong tuệ và giới.
43
Vuttaaṭṭhaariyapuggalā gayhanti, guṇehīti lokiyalokuttarehi sīlādiguṇehi, saṅghaṭitanti saṃhataṃ.
the eight noble individuals mentioned are taken. By 'with virtues' means with mundane and supramundane virtues such as morality. By 'saṅghaṭitaṃ' (endowed) means united.
Đã nói rằng tám bậc Thánh nhân được bao gồm. ‘Guṇehi’ (bởi các đức tính) là bởi các đức tính giới, v.v., thuộc thế gian và siêu thế. ‘Saṅghaṭitaṃ’ (được kết hợp) là được tập hợp.
44
Evamanantarāyena ganthaparisamāpanatthamananta guṇavisiṭṭhalokattayaggasīkhāmaṇibhūtassa ratanattayassa paṇāmaṃ dassetvā idāni gantha kattādiyathāvuttatthopadassana pubbaṅgamamattanā samārabhitabbaṃ gantha karaṇaṃ paṭiññātukāmo’yo iddhimantesū’tiādimāha, tattha ‘yo’ti imassa ‘tannāmadheyyenā’ti iminā sambandho, etāya sattā ijjhanti iddhā vuddhā ukkaṃsagatā hontīti iddhi=iddhividhādayo lokiyā lokuttarā ca sā etesamatthīti iddhimanto, tesu iddhimantesu, iddhimantānaṃ mahāsāvakānaṃ majjheti attho, mahattappattoti mahattaṃ mahantabhāvaṃ gato, tannāmadheyyenāti tasseva nāmadheyyamassāti tannāmadheyyo, tena, tapodhanenāti muninā, kiṃ vuttaṃ hoti- ‘‘etadaggaṃ bhikkhave mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ iddhimantānaṃ yadidaṃ moggallāno’’ti bhagavatā iddhimantesu etadagge ṭhapito mahāmoggallānatthero nāma yo dutiyo aggasāvako… (tena samānanāmadheyyenāti) tamapadisanto-yamācariyo anuddhatabhāvena ujunākkamena nāmādikamavatvā vaṅkavuttiyā attano moggallānoti nāmaṃ mahāsāmiṭṭhānantarappattiṃ kālocitapaññā veyyattiyaṃ buddhasāsanopakāritādiñca vibhāveti.
Having thus demonstrated reverence to the Triple Gem, which is endowed with infinite virtues and is the supreme pinnacle of the three worlds, for the completion of the text without hindrance, the author now, desiring to state the composition of the text that is to be begun, preceded by the explanation of its intended purpose, says 'that one among the mighty,' etc. Here, 'that one' is connected with 'by that name.' These beings are successful, prosper, and reach excellence, hence iddhi (supernormal power) includes mundane and supramundane powers. Those who possess these are iddhimanto (mighty). Among those mighty ones, meaning among the great disciples who are mighty. 'Attained greatness' means attained magnitude or greatness. By 'by that name' means possessing that very name. By 'that ascetic' means by that sage. What is meant? The Buddha said: "Monks, among my bhikkhu disciples who are mighty, foremost is Moggallāna." The Venerable Mahāmoggallāna, who was established by the Blessed One as foremost among the mighty, is the second chief disciple... (by that same name) Alluding to him, this teacher, without stating his name directly in an unassertive, straightforward manner, but in a subtle way, reveals his name as Moggallāna, his attainment of the rank immediately after the Great Master, his timely wisdom and eloquence, and his service to the Buddha's dispensation.
Như vậy, sau khi bày tỏ sự đảnh lễ Tam bảo, là viên ngọc quý trên đỉnh cao của ba cõi, với vô lượng đức tính thù thắng, để hoàn thành bộ sách không chướng ngại, và để tuyên bố việc trước tác bộ sách sẽ được bắt đầu bởi vị tác giả, v.v., như đã nói ở trên, Ngài nói ‘yo iddhimantesu’ (vị trong số các bậc thần thông), v.v. Ở đây, ‘yo’ (vị) liên kết với ‘tannāmadheyyena’ (bởi danh hiệu đó). ‘Iddhi’ (thần thông) là các loại thần thông thuộc thế gian và siêu thế, nhờ đó chúng sanh đạt được sự thành tựu, tăng trưởng, đạt đến sự ưu việt. ‘Iddhimanto’ (bậc thần thông) là những vị có thần thông đó. ‘Tesū iddhimantesu’ (trong số các bậc thần thông) có nghĩa là trong số các Đại đệ tử có thần thông. ‘Mahattappatto’ (đạt đến sự vĩ đại) là đạt đến sự vĩ đại, sự cao cả. ‘Tannāmadheyyena’ (bởi danh hiệu đó) là người có danh hiệu đó, bởi vị ẩn sĩ đó. Điều gì được nói đến? Đức Thế Tôn đã nói: “Này các Tỳ-kheo, trong số các Tỳ-kheo đệ tử của Ta, bậc thần thông tối thắng là Moggallāna.” Vị Đại Trưởng lão Mahāmoggallāna, đệ tử tối thắng thứ hai, được Đức Phật xếp vào hàng tối thắng trong số các bậc thần thông. (Bởi danh hiệu tương tự đó), vị A-xà-lê này, không kiêu ngạo, theo cách trực tiếp, không nói rõ tên tuổi, v.v., mà theo cách khéo léo, bày tỏ tên của mình là Moggallāna, việc đạt được địa vị Đại Sư, sự khéo léo trong trí tuệ phù hợp với thời điểm, và sự hữu ích cho giáo pháp của Đức Phật, v.v.
‘Yaṃ racita’nti sambandho, racitanti kataṃ, kinti āha saddasattha’nti, saddasatthaṃ nāma sutta, saddalakkhaṇabyākaraṇādyaparanāmadheyyaṃ, suttaṃ(hi) ‘saddā (lakkhīyanti) sāsīyanti anusāsīyanti pakatippaccayādivibhāgakappanāya etenā’ti saddalakkhaṇanti ca ‘byākarīyanti saddanipphādanavasena kathīyanti etenā’ti byākaraṇanti ca vuccati, aparampana vutyādi tadupakaraṇabhāvena saddasatthaṃ saddalakkhaṇaṃ byākaraṇanti ca vuccatīti daṭṭhabbaṃ, anunanti tabbisesanaṃ, asesalakkhiyopasaṅgāhakabhāvena vattabbassāparassābhāvā sampuṇṇanti attho, athāti anantaratthe nipāto, saddasattharacanānantaranti attho, tasseti saddasatthassa, vutti ca samāsā katāti sambandho, suttaṃ vivarīyati etāyāti vutti, samassate saṅkhipīyatīti samāsā.
'Which was composed' is the connection. 'Composed' means made. What did he say? 'The grammar text.' Saddasattha is another name for sutta, saddalakkhaṇa, and byākaraṇa. For 'sutta' (it is called) saddalakkhaṇa because 'sounds are indicated, taught, or instructed by it through the classification of natural elements and suffixes.' And it is called byākaraṇa because 'sounds are explained by it in terms of their formation.' Other things like vutti (commentary) are also considered saddasattha, saddalakkhaṇa, and byākaraṇa because they are supplementary to it. 'Unun' is its specific qualifier; it means complete, since there is nothing else to be expressed as a comprehensive collection of all characteristics. 'Atha' is an particle denoting 'immediately after.' It means immediately after the composition of the grammar text. 'Its' refers to the grammar text. 'And the vutti and samāsa have been made' is the connection. Vutti is that by which the sutta is expounded. Samāsa is that which condenses or shortens.
‘Yaṃ racitaṃ’ (cái đã được soạn) là sự liên kết. ‘Racitaṃ’ (đã được soạn) là đã làm. Điều gì đã nói? ‘Saddasatthaṃ’ (ngữ pháp). Ngữ pháp có các tên khác như Sutta, Saddalakkhaṇa, Byākaraṇa, v.v. Sutta được gọi là Saddalakkhaṇa (đặc tính của từ) vì “các từ được nhận biết, được dạy, được chỉ dẫn bởi nó thông qua việc phân chia thành gốc từ, hậu tố, v.v.”, và được gọi là Byākaraṇa (giải thích) vì “các từ được giải thích, được trình bày bởi nó theo cách tạo ra từ”. Ngoài ra, Vutti, v.v., cũng được gọi là Saddasattha, Saddalakkhaṇa, Byākaraṇa vì chúng là công cụ hỗ trợ cho ngữ pháp. ‘Anūnaṃ’ (không thiếu sót) là tính từ bổ nghĩa cho nó, có nghĩa là hoàn chỉnh, vì không có gì khác để nói đến theo cách bao gồm tất cả các đặc tính. ‘Atha’ (sau đó) là một giới từ chỉ ý nghĩa ngay sau đó, có nghĩa là sau khi soạn ngữ pháp. ‘Tassa’ (của nó) là của ngữ pháp. ‘Vutti ca samāsā katā’ (và bản chú giải và bản tóm tắt đã được làm) là sự liên kết. ‘Vutti’ (chú giải) là cái mà Sutta được giải thích bởi nó. ‘Samāsā’ (tóm tắt) là cái được tóm tắt, được rút gọn.
45
Tassāpīti vuttiyāpi, saṅgahetvā saddavasena saṅkucitaṃ viya katvā khipanaṃ saṅkhepo, tassa nayo kamo saṅkhepanayo, tena, bhovāti yo saddasatthassa vuttiyā ca kattā so eva, idāni suttavuttiracanānantaramavasarappatte imasmiṃ kāle, samārabheyya sammā ārambhaṃ kareyya bahunnaṃ kriyākkhaṇānamādibhūtaṃ kriyākkhaṇamanutiṭṭheyya, kinti saṃvaṇṇanaṃ, saṃvaṇṇīyati attho etāyāti saṃvaṇṇanā, pañcīyati vipañcīyati byattī karīyati vutti attho etāyāti vā, taṃ pañcayatīti vā laddhanāmapañcikā, taṃ.
By 'of that vutti also', 'condensing' is the act of gathering and making it concise, as if contracted by means of words. Its method is the method of condensation. By that, 'bhova' (the noble one) refers to the very same person who is the author of the grammar text and the vutti. Now, at this time, when the opportunity arises immediately after the composition of the sutta and vutti, he 'samārabheyya' (should undertake), he should properly begin, he should engage in the initial action among many actions. What is it? The saṃvaṇṇanā (explanation). Saṃvaṇṇanā is that by which the meaning is explained. Or, it is called pañcikā because the meaning of the vutti is made clear, elucidated, or articulated by it, or because it makes it clear. That pañcikā.
‘Tassāpi’ (của nó cũng vậy) là của Vutti (chú giải) cũng vậy. ‘Saṅkhepo’ (tóm tắt) là việc rút gọn, làm cho nó như được thu gọn bởi các từ. ‘Tassa nayo kamo saṅkhepanayo’ (phương pháp của nó là cách tóm tắt), bởi phương pháp đó. ‘Bhovā’ (thưa ngài) là chính người đã làm ngữ pháp và chú giải. ‘Idāni’ (bây giờ), vào thời điểm này, sau khi soạn Sutta và Vutti, đã đến lúc. ‘Samārabheyya’ (nên bắt đầu) là nên thực hiện một sự bắt đầu đúng đắn, nên thực hiện hành động đầu tiên trong số nhiều hành động. Điều gì? ‘Saṃvaṇṇanaṃ’ (bản chú giải). ‘Saṃvaṇṇanā’ (bản chú giải) là cái mà ý nghĩa được giải thích bởi nó, hoặc cái mà ý nghĩa của Vutti được làm rõ, được làm sáng tỏ bởi nó. Hoặc nó được gọi là Pañcikā vì nó làm rõ điều đó.
46
Evamattanā karaṇīyasatthampaṭijānitvā tadanantaraṃ ‘‘dve me bhikkhave paccayā sammādiṭṭhiyā uppādāya (katame dve) parato ca ghoso (ajjhattañca) yoniso manasikāro’’ti vacanato sammāsavanapaṭibaddhā sabbāpi sāsana (ppaṭi) sampattīti sāsanappaṭipattiyā byākaraṇassa mūlakāraṇattā taṃ savane sādhujane niyojento ‘taṃ sārabhūta’ntiādimāha, tattha tanti yasaddavirahepi adhikatattā saṃvaṇṇanaṃ parāmasati, taṃ suṇantū’ti sambandho, sādhūti savanakriyāvisesanaṃ, atthānurūpaṃ byañjanaṃ, byañjanānurūpañca atthaṃsallakkhetvā anaññamanā hutvā sakkaccaṃ suṇantūti attho suvaṇṇabhājane nikkhittasīhavasāviya avinassamānaṃ katvā hadaye ṭhapanavasena, sakkaccasavanameva hi sotūnamatthāvahaṃ hotīti, santoti savanakriyāya kattāro dasseti, tathā sātisayabyākaraṇaṃ… tathāvidhā eva sappurisā sādhukaṃ sotukāmā hontīti, kimbhūtanti āha ‘sārabhūta’ntiādi, bhūtasaddo ettha ‘‘bhūtasmiṃ pācittiya’ntiādīsu viya vijjamānattho, phegguttābhāvena apariccajanīyatāya sāro thiraṃ so attho byañjanañca assā atthīti sārā ca sā bhūtāca, atha vā lokiyalokuttaraguṇātisayasādhanekasādhanabhāvato seṭṭhaṭṭhena sārañca sā bhūtācāti sārabhūtā, taṃ gantho yevettha saṅkhepito, attho pana nayaggāhitatāyapi sabbathā dassitoyevāti vipulaṃ atthaṃ gaṇhātīti vipulatthagāhī, taṃ, vidhīyamānavaṇṇanākkamavisesena byākulassa vaṇṇanākkamassa nirasanato natthi ākulaṃ kiñci assāti anākulaṃ, taṃ, iminā ca kaccāyanavuttivaṇṇanāsu na tathābhāvaṃ dasseti.
Having thus acknowledged the text to be composed by himself, immediately after that, based on the saying, "Monks, there are two conditions for the arising of right view: (which two?) the voice of another and wise attention (within oneself)," all success in the Dispensation is bound up with right listening. Therefore, as byākaraṇa (grammar/exegesis) is the fundamental cause for the practice of the Dispensation, he, enjoining good people to listen to it, says 'that essential,' etc. Here, 'that,' even without the word ya, refers to the saṃvaṇṇanā due to its prominence. 'May they listen to that' is the connection. 'Sādhu' (well) is an adverb modifying the act of listening. It means, having discerned the meaning according to the expression and the expression according to the meaning, may they listen attentively with an undistracted mind, as if preserving lion's fat placed in a golden vessel, by placing it in the heart without perishing. For indeed, attentive listening brings benefit to the listeners. 'Santā' (good people) indicates the agents of listening. Likewise, such noble individuals wish to listen well to such an excellent byākaraṇa. What kind? He says 'essential,' etc. Here, the word bhūta has the meaning of 'existent,' as in "in the existent, a pācittiya." It is sārabhūtā because it is an essence, firm, due to its non-abandonment through being unworthless, and it possesses that meaning and expression. Or, it is sārabhūtā because it is essential, pre-eminent, due to being the sole means for accomplishing extraordinary mundane and supramundane qualities. Here, the text itself is condensed, but the meaning is fully shown through its grasp of principles, hence 'comprehending profound meaning.' That, by eliminating any confusion in the method of explanation due to the specific method of exposition being implemented, there is nothing confusing in it, hence 'unconfused.' By this, it shows that the commentaries on Kaccāyana's vutti are not like this.
Như vậy, sau khi tuyên bố bộ sách sẽ được chính mình thực hiện, sau đó, theo lời dạy “Này các Tỳ-kheo, có hai điều kiện để phát sinh chánh kiến (hai điều kiện đó là gì?), đó là tiếng nói từ bên ngoài và sự tác ý đúng đắn từ bên trong”, tất cả mọi thành tựu trong giáo pháp đều gắn liền với sự lắng nghe đúng đắn. Vì vậy, để khuyến khích những người tốt lắng nghe, vì nó là nguyên nhân gốc rễ của sự giải thích giáo pháp, Ngài nói ‘taṃ sārabhūtaṃ’ (cái cốt yếu đó), v.v. Ở đây, ‘taṃ’ (cái đó) ám chỉ bản chú giải, mặc dù không có từ ‘ya’. ‘Taṃ suṇantū’ (hãy lắng nghe điều đó) là sự liên kết. ‘Sādhu’ (tốt đẹp) là một trạng từ bổ nghĩa cho hành động lắng nghe. Có nghĩa là hãy lắng nghe một cách cẩn thận, không xao nhãng, nhận thức rõ ý nghĩa phù hợp với văn tự, và văn tự phù hợp với ý nghĩa, như mỡ sư tử được đặt trong chén vàng, không bị hư hoại, bằng cách giữ nó trong tim. Vì chỉ có sự lắng nghe cẩn thận mới mang lại lợi ích cho người nghe. ‘Santo’ (những người tốt) chỉ ra những người thực hiện hành động lắng nghe. Và những người tốt như vậy mới muốn lắng nghe một cách tốt đẹp về sự giải thích đặc biệt đó. Điều gì được nói đến là ‘sārabhūtaṃ’ (cái cốt yếu), v.v.? Từ ‘bhūta’ ở đây có nghĩa là hiện hữu, như trong “bhūtasmiṃ pācittiya” (pācittiya về sự hiện hữu), v.v. ‘Sāra’ (cốt yếu) là cái vững chắc, không thể từ bỏ vì không có gì là vô giá trị. Ý nghĩa và văn tự của nó là cốt yếu. Hoặc, ‘sārabhūtā’ (cái cốt yếu) là cái cốt yếu vì nó là cái tối thượng, là phương tiện duy nhất để đạt được sự ưu việt của các đức tính thế gian và siêu thế. Ở đây, bộ sách đó đã được tóm tắt. Tuy nhiên, ý nghĩa đã được trình bày đầy đủ bằng cách nắm bắt các phương pháp. ‘Vipulatthagāhī’ (bao hàm ý nghĩa rộng lớn) là cái bao hàm ý nghĩa rộng lớn. ‘Anākulaṃ’ (không rối rắm) là cái không có gì rối rắm, vì nó loại bỏ cách giải thích rối rắm bằng cách giải thích đặc biệt được trình bày. Và điều này cho thấy rằng trong các bản chú giải của Kaccāyana, không có điều tương tự như vậy.
47
Tadevamadhikatattāyevāyamācariyo ganthārambhe’mahādayo yo’tiādike paṭipajjitvā dāni attanā vaṇṇanīyassa ganthassādi bhūtaṃ vākyamanadhikataparihāramukhenevopanyasya byākhyātumāha- ‘idhā’tiādi, tattha idhāti imasmiṃ māgadhikasaddalakkhaṇaviracanādhikāre, māgadhānaṃ saddānaṃ idanti māgadhikaṃ, māgadhikaṃ saddalakkhaṇanti visesana samāso, viracayitukāmoti kattukāmo, ratiṃjanetīti ratanaṃ, ramayatī* ti (vā) ratanaṃ anappaccayena, athavā yaṃ loke cittīkatādikaṃ ratananti vuccati, idampi taṃ sadisatāya ratananti vuccati, tathācāhu–
Therefore, due to this preeminence, this teacher, having proceeded with "Homage" and so forth at the beginning of the text, now introduces and prepares to explain the initial statement of the text to be commented upon by himself, by means of avoiding that which is not preeminent, saying "Herein," etc. In that (statement), "herein" means in this treatise on the composition of the Magadhan sound characteristics. "Magadhan" means belonging to the sounds of Magadha. "Magadhan sound characteristics" is a determinative compound. "Desirous of composing" means wishing to make. "That which generates joy" is a jewel (ratana). Or, "that which causes delight" is a jewel, by the suffix ana. Alternatively, that which is called a "jewel" in the world, such as something esteemed, this too is called a "jewel" because it is similar to that. Thus it is said—
Vì vậy, chính vì sự ưu việt này, vị đạo sư này, khi bắt đầu tác phẩm, đã thực hành các lời như "người có lòng đại bi" v.v., và bây giờ, để giải thích câu đầu tiên của tác phẩm mà mình sẽ chú giải, ngài đã trình bày nó theo cách không bỏ sót điều gì chưa được đề cập, và nói: "Ở đây" (idhā) v.v. Trong đó, "idhā" (ở đây) có nghĩa là trong chuyên luận về việc biên soạn ngữ pháp tiếng Māgadhī này. "Māgadhikaṃ" là của những âm tiếng Māgadhī; "māgadhikaṃ saddalakkhaṇaṃ" là một hợp thể tính từ. "Viracayitukāmo" là muốn làm. "Ratiṃ janetīti ratanaṃ" là thứ tạo ra sự hoan hỷ, nên gọi là ratana (báu). Hoặc "ramayatī" (hoan hỷ) cũng là ratana với hậu tố "ana". Hoặc, cái gì trên đời được gọi là ratana vì được trân quý v.v., thì cái này cũng được gọi là ratana vì tương tự như vậy. Như đã nói:
48
Cittīkataṃ mahagghañca, atulaṃ dullabhadassanaṃ;
"Esteemed, and of great worth, incomparable, difficult to see;
Được trân quý, vô giá, vô song, khó thấy;
49
Anomasattaparibhogaṃ, ratanaṃ tena vuccatīti.
Enjoyed by noble beings; therefore, it is called a jewel."
Được những bậc thượng nhân thọ dụng, nên gọi là ratana.
50
Buddhādīnametamadhivacanaṃ, tayo avayavā assāti tayaṃ, samudāyo, ratanānaṃ tayaṃ ratanattayaṃ, avayavavinimmuttassa pana samudāyassa abhāvato tīṇi eva ratanāni vuccanti, paṇamanaṃ paṇāmo, ratanattayaguṇaninnatā, paṇamanti etāyāti vā paṇāmo, paṇāmakriyānipphādikā kusalacetanā, ratanattayassa paṇāmoti chaṭṭhīsamāso, abhidhīyati paṭipādīyatītyabhidheyyo samuditena satthena vacanīyattho, yena ca yo paṭipādīyati so tassa attho hotīti, so ca pakatippaccayādivibhāgakappanāya saddānaṃ saṅkharaṇaṃ, saddasatthena hi saddasaṅkharaṇameva paṭipādīyati, (ratanattayappaṇāmo ca abhidheyyo ca) ratanattayappaṇāmābhidheyyanti catthasamāso, tassa sandassanaṃ attho yassāti aññapadattho, kintaṃ vākyaṃ, tā vāti vākyālaṅkāre, nanucevamadhikatattepi abhidheyyamattamevadassetabbaṃ siyā kiṃ vācāpaṇāmena, kāyamanomayenāpi puññāti sayappattiyā abhisamīhitatthasiddhi hotevāti codanaṃ manasi nidhāya vacīpaṇāmassa paratthasannissayatañca tasseva vibhāgena payojanañca dassetumāha- ‘tattha’iccādi, guṇasaddo ettha ‘‘sataguṇā dakkhiṇā pāṭikaṅkhā’’tiādīsu viya ānisaṃsaṭṭho, guṇānamānisaṃsānaṃ anukūlaṃ anuguṇaṃ, hetumantavisesanametaṃ, padhānabhāvaṃ nītaṃ paṇītaṃ atiuttamanti attho, atīsayena paṇītaṃ paṇītataraṃ, cittassasantānaṃ pabandho cittasantānaṃ, paṇītatarañca taṃ cittasantānañca, anuguṇañca taṃ paṇītataracittasantānañcāti visesanasamāso, tappaṇāmakaraṇena anuguṇa…pe… santānaṃ yesanti aññapadattho, tesaṃ, yathā te sotāro ratanattayassa paṇāmakaraṇena puññātisayappaṭilābhā anekānisaṃsātisayappaṭilābhānukūla cittasantānatāya padhānataracittasantānā honti, tathā pavattānanti adhippāyo, idampi adhigatā…pe… ntarādhānantīmesaṃ hetubhāvena tiṭṭhati, adhigatā pattā aneke bahū ānisaṃsavisesā āyu vaṇṇasukhabalapaṭibhānādayo yesanti viggaho, visositā sukkhāpitā antarāyā bhayādayo ajjhattikā bāhiyā vā yesaṃ tathāvidhānaṃ sotūnaṃ, etepi abhi,pe,ddhatthanti iccassa hetū, abhisamīhitassa anuṭṭhitassa kataniṭṭhitassa ganthassa avabodhoyeva phalaṃ, tassa sijjhanatthaṃ, kintaṃ ratanattayappaṇāmasandassanaṃ.
This is an appellation for the Buddha and others. "Three constituent parts are its" means a triad (tayaṃ), a collection. "A triad of jewels" is the Triple Gem (ratanattayaṃ). However, since there is no collection separate from its constituent parts, only three jewels are spoken of. "Bowing down" is homage (paṇāmo), a reverence for the qualities of the Triple Gem. Or, "that by which one bows down" is homage, referring to the wholesome volition that produces the act of homage. "Homage to the Triple Gem" is a genitive compound. "That which is expressed, that which is conveyed" is the subject matter (abhidheyyo), the meaning to be expressed by the assembled words. And that by which something is conveyed becomes its meaning. And that is the formation of words by conceiving distinctions such as roots and suffixes. For by the science of words, only the formation of words is conveyed. ("Homage to the Triple Gem and the subject matter") "Homage to the Triple Gem and the subject matter" is a copulative compound. "That whose meaning is the showing of that" refers to another word, namely, a sentence. The particle vā is for embellishment of the sentence. "If it is so preeminent, should not only the subject matter be shown? What is the use of verbal homage?" (one might ask). "Even by homage made with body and mind, the desired attainment of great merit will accomplish the goal." Bearing this objection in mind, to show that verbal homage is for the sake of others and to show its differentiated purpose, it is said, "Therein," etc. The word guṇa here means "advantage," as in "A hundredfold rewards are to be expected." "Favorable, conducive to advantages" (or qualities). This is an adverbial modifier indicating cause. "Brought to a principal state, excellent" means extremely superior. "Exceedingly excellent" is more excellent. "The continuity of mind, a series" is the mental continuum (cittasantānaṃ). "More excellent and that mental continuum." "Conducive and that more excellent mental continuum" is a determinative compound. "Those for whom there is a mental continuum that is conducive to... more excellent by performing that homage" is another word. "For them," meaning, "Just as those listeners, by performing homage to the Triple Gem, attain great merit, and by having a mental continuum conducive to the attainment of manifold excellent advantages, become those with a superior mental continuum, so too do they proceed." This also serves as the cause for "those who have attained... and have removed obstacles." "Those who have attained many special advantages such as long life, beauty, happiness, strength, and insight" is the analysis. "Those whose internal or external dangers, fears, and so forth have been eliminated, such listeners." These also are causes for "achieved," etc. The understanding of the desired, undertaken, and completed text is the fruit. For the accomplishment of that, what is it? The showing of homage to the Triple Gem.
Đây là tên gọi của Đức Phật v.v. "Tayo avayavā assāti tayaṃ" (có ba phần) là tayaṃ, tức là một tập hợp. "Ratanānaṃ tayaṃ" là ratanattayaṃ (Tam Bảo). Vì không có tập hợp nào tách rời khỏi các phần, nên chỉ gọi là ba ratana. "Paṇamanaṃ" là paṇāmo (sự đảnh lễ), tức là sự nghiêng mình theo các đức của Tam Bảo. Hoặc "paṇamanti etāyāti vā paṇāmo" là hành động đảnh lễ, tức là thiện tâm tạo ra hành động đảnh lễ. "Ratanattayassa paṇāmo" là hợp thể sở hữu cách thứ sáu (chaṭṭhīsamāso). "Abhidhīyati paṭipādīyatītyabhidheyyo" là điều được nói đến, được trình bày, tức là ý nghĩa cần được diễn đạt bằng một câu văn hoàn chỉnh. Và cái gì được trình bày bởi cái gì, thì đó là ý nghĩa của cái đó. Và đó là sự sắp xếp các từ ngữ bằng cách giả định sự phân chia gốc từ và hậu tố v.v. Bởi vì ngữ pháp chỉ trình bày sự sắp xếp các từ ngữ. (Ratanattayappaṇāmo ca abhidheyyo ca) "Ratanattayappaṇāmābhidheyyaṃ" là hợp thể thứ tư (catthasamāso). "Tassa sandassanaṃ attho yassāti" là ý nghĩa của một từ khác (aññapadattho), tức là câu văn đó. "Tā vāti" là để trang sức câu văn. Nếu có người chất vấn: "Dù có sự ưu việt như vậy, nhưng chỉ cần trình bày ý nghĩa thôi thì đủ rồi, cần gì phải đảnh lễ bằng lời nói? Vì chỉ cần đảnh lễ bằng thân và ý cũng có thể đạt được sự thành tựu của mục đích mong muốn thông qua việc tích lũy công đức vượt trội", thì để giải đáp thắc mắc này và để chỉ ra rằng sự đảnh lễ bằng lời nói là vì lợi ích của người khác và để trình bày mục đích của nó một cách chi tiết, ngài nói: "Trong đó" v.v. Từ "guṇa" ở đây có nghĩa là lợi ích, như trong "sataguṇā dakkhiṇā pāṭikaṅkhā" (mong đợi trăm lần phước báu). "Guṇānamānisaṃsānaṃ anukūlaṃ anuguṇaṃ" là phù hợp với các lợi ích. Đây là một tính từ chỉ nguyên nhân. "Padhānabhāvaṃ nītaṃ paṇītaṃ" có nghĩa là tối thượng, rất xuất sắc. "Atīsayena paṇītaṃ paṇītataraṃ" là tối thượng hơn. "Cittassasantānaṃ pabandho cittasantānaṃ" là dòng tâm thức liên tục. "Paṇītatarañca taṃ cittasantānañca" là dòng tâm thức tối thượng hơn. "Anuguṇañca taṃ paṇītataracittasantānañcāti" là một hợp thể tính từ. "Tappaṇāmakaraṇena anuguṇa…pe… santānaṃ yesanti" là ý nghĩa của một từ khác (aññapadattho), tức là của những người đó. Ý nghĩa là: Như những thính giả đó, nhờ hành động đảnh lễ Tam Bảo, nhờ đạt được công đức vượt trội, trở thành những người có dòng tâm thức phù hợp với việc đạt được vô số lợi ích vượt trội, và có dòng tâm thức tối thượng, thì những điều này cũng xảy ra như vậy. Điều này cũng tồn tại như là nguyên nhân của "adhigatā…pe… ntarādhānantīmesaṃ". "Adhigatā pattā aneke bahū ānisaṃsavisesā āyu vaṇṇasukhabalapaṭibhānādayo yesanti" là phân tích: những ai đã đạt được vô số lợi ích đặc biệt như tuổi thọ, sắc đẹp, an lạc, sức mạnh, trí tuệ v.v. "Visositā sukkhāpitā antarāyā bhayādayo ajjhattikā bāhiyā vā yesaṃ" là những chướng ngại, sợ hãi v.v., cả bên trong lẫn bên ngoài, đã được loại bỏ, đã được làm khô héo đối với những thính giả như vậy. Những điều này cũng là nguyên nhân của "abhi,pe,ddhatthanti". "Abhisamīhitassa anuṭṭhitassa kataniṭṭhitassa ganthassa avabodhoyeva phalaṃ" là sự hiểu biết về tác phẩm đã được mong muốn, đã được bắt đầu, đã được hoàn thành, chính là kết quả. "Tassa sijjhanatthaṃ" là để hoàn thành điều đó. Đó là gì? Là sự trình bày về việc đảnh lễ Tam Bảo.
51
Saccaṃ punapi saccanti, bhujamukkhippa vuccate;
"Truth, again truth," it is declared with uplifted arm;
Chân lý, lại là chân lý, được tuyên bố bằng cách giơ tay lên;
52
Sakattho natthī nattheva,parassatthamakubbatoti.
"There is no benefit for oneself; one does not act for oneself."
Không có lợi ích cho tự thân, không hề có, nếu không làm lợi ích cho người khác.
53
Vacanato paratthova sappurisehi kattabbo, paratthe sampādite pana sakattho sampannova nāma siyāti manasi katvā āha- ‘etadevā’tiādi.
Bearing in mind that noble persons should only act for the benefit of others, for when the benefit of others is accomplished, one's own benefit is indeed attained, he says, "This very (homage)," etc.
Tâm niệm rằng người thiện trí phải làm lợi ích cho người khác theo lời dạy, và khi lợi ích cho người khác được thành tựu, thì lợi ích cho tự thân cũng đã thành tựu, nên ngài nói: "etadevā" v.v.
Kāyamanosamācaraṇena sampajjamānañca vacīsamācaraṇena sampajjatevāti aneneva vākyena viññāyatīti avagantabbaṃ, buddhi pubbā yasmiṃ karaṇe taṃ buddhi pubbaṃ, taṃ sīlena karontā buddhipubbakārino, abhidheyyassa adhigamo jānanaṃ pubbo yassa so abhidheyyādhigamapubbako, avatāro pavatti, ekadesadassane ‘‘samuddo diṭṭho’’ti viya ekadesepi samudāyavohāradassanato pacchima pādenāti vuttaṃ, pacchimapādassekadesabhūtena ‘saddalakkhaṇa’miccanenāti attho, sādhiyaṃ saddānaṃ saṅkharaṇaṃ, sādhanaṃ byākaraṇaṃ, taṃ lakkhaṇaṃ sabhāvo assāti sādhiyasādhanalakkhaṇo, sādhiyassedaṃ sādhanaṃ, sādhanassa cedaṃ sādhiyanti evamassedambhāvahetusabhāvo sambandhoti vuttaṃ hoti, payojanaṃ abhidheyyasaddopadassitaṃ saddasaṅkharaṇaṃ, tattha sambandhassantogadhattaṃ… sādhiyopadassanamukhena sādhanassāpi dassitattā nissayopadassanato, ussukkaṃ sammāvāyāmaṃ, buddhattaṃ sabbaññutaññāṇaṃ, pūretvāti–
It should be understood that what is accomplished by bodily and mental conduct is also accomplished by verbal conduct, as is known from this very statement. "That in which insight precedes the action" is insight-preceded (buddhipubbaṃ). Those who act with it by means of virtue are "those whose actions are preceded by insight." "That whose understanding of the subject matter precedes" is "preceded by the understanding of the subject matter." "Descent" means occurrence. "It is stated as 'by the latter part'" due to the seeing of the usage of the whole term even for a part, like "the ocean has been seen" (when only a part is seen). The meaning is "by the word 'sound characteristics,' which is a part of the latter part." "The formation of words which is to be accomplished" is sādhiyaṃ. "The means of accomplishing" is grammar (sādhanaṃ). "That whose characteristic is that" is sādhiyasādhanalakkhaṇo. It is implied that "this is the means for the sādhiyaṃ, and this sādhiyaṃ is for the sādhanaṃ," thus indicating the connection of 'being that' and 'being the cause'. The purpose (payojanaṃ) is the formation of words, indicated by the subject matter. There, the connection is included... by showing the sādhiyaṃ, the sādhanaṃ is also shown, due to the showing of the foundation. Zeal (ussukkaṃ) is right effort. Buddhahood (buddhattaṃ) is omniscience. "Having fulfilled" as in—
Cần phải hiểu rằng điều được thành tựu bằng hành động thân và ý cũng được thành tựu bằng hành động lời nói qua chính câu này. "Buddhi pubbā yasmiṃ karaṇe taṃ buddhi pubbaṃ" là việc làm có trí tuệ đi trước. "Taṃ sīlena karontā buddhipubbakārino" là những người hành động với trí tuệ đi trước. "Abhidheyyassa adhigamo jānanaṃ pubbo yassa so abhidheyyādhigamapubbako" là điều được biết đến, được hiểu biết đi trước. "Avatāro" là sự xuất hiện. Trong việc chỉ ra một phần, như "samuddo diṭṭho" (biển đã được thấy), thì việc gọi toàn bộ bằng một phần cũng được nói đến ở đây bằng "pacchima pādena" (bằng phần cuối). Ý nghĩa là bằng "saddalakkhaṇaṃ" (ngữ pháp), một phần của phần cuối. "Sādhiyaṃ saddānaṃ saṅkharaṇaṃ" là sự sắp xếp các từ ngữ cần được thực hiện. "Sādhanaṃ byākaraṇaṃ" là ngữ pháp. "Taṃ lakkhaṇaṃ sabhāvo assāti sādhiyasādhanalakkhaṇo" là có đặc tính của việc hoàn thành điều cần làm. "Sādhiyassedaṃ sādhanaṃ, sādhanassa cedaṃ sādhiyanti" có nghĩa là đây là phương tiện để hoàn thành điều cần làm, và điều cần làm này là đối tượng của phương tiện này, như vậy đã nói về mối quan hệ nhân quả và bản chất của nó. "Payojanaṃ abhidheyyasaddopadassitaṃ saddasaṅkharaṇaṃ" là mục đích, tức là sự sắp xếp các từ ngữ được chỉ ra bởi từ ngữ được nói đến. Trong đó, việc mối quan hệ được bao gồm... việc phương tiện cũng được chỉ ra thông qua việc chỉ ra điều cần làm, tức là thông qua việc chỉ ra sự nương tựa. "Ussukkaṃ" là sự tinh tấn đúng đắn. "Buddhattaṃ" là trí tuệ Toàn giác. "Pūretvāti" có nghĩa là:
54
Manussattaṃ liṅgasampatti, hetu satthāradassanaṃ;
"Humanity, perfect gender, the cause, seeing the Teacher;
Thân người, sự đầy đủ giới tính, nhân duyên, gặp gỡ bậc Đạo sư;
55
Pabbajjā guṇasampatti, adhikāro ca chandatā;
Renunciation, perfect qualities, empowerment, and aspiration;
Xuất gia, đầy đủ các đức hạnh, sự cống hiến và ước nguyện;
56
Aṭṭhadhammasamodhānā, abhinīhāro samijjhatīti.
When the eight conditions are met, the aspiration is fulfilled."
Khi tám pháp này hội đủ, thì sự phát nguyện sẽ thành tựu.
57
Vuttaaṭṭhadhammasamannāgatena abhinīhārena samannāgatā hutvā yathāvutte pāramitādayo dhamme pūretvāti attho, āgatāti sattattiṃsabodhipakkhiyadhammānubrūhanena āgatā, idhāti imasmiṃ loke, āgatāti pattā uppannā, tathāgatoti yathā sampati jātā te bhagavanto sattapadavītihārena gatā, tathā ayampi uttarābhimukhaṃ gatoti attho, muhuttajātovāti sampatijāto eva, jātasamanantaramevāti vuttaṃ hoti, vikkamīti agamāsi, satta padāni gantvāna disā vilokesīti idaṃ ‘‘dhammatā esā bhikkhave sampati jāto bodhisattā samehi pādehi patiṭṭhahitvā’’ti eva mādikāya pāḷiyā sattapadavītihārūpariṭhitassa sabbadisānuvilokanassa vuttattā vuttaṃ, disā vilokesi samantatoti idampana ‘samehi pādehi phusī vasundhara’nti etassa anantaraṃ daṭṭhabbaṃ… pādehi vasundharāphusanānantarameva dasadisāvalokitattā, aṭṭhaṅgāni nāma–
The meaning is "having become endowed with aspiration (abhinīhāra) that is endowed with the aforesaid eight qualities, and having fulfilled the aforesaid perfections and other qualities." "Come" means developed by the cultivation of the thirty-seven factors of enlightenment. "Herein" means in this world. "Come" means attained, arisen. "Thus Gone One" (tathāgata) means just as those Blessed Ones, born at present, went by the seven-step stride, so too did this one go northwards. "Just born" means born just now. It is said, "Immediately after birth." "He strode" means he walked. The statement "Having gone seven steps, he looked in the directions" is said because the Pāli, "This is the nature, bhikkhus, that a Bodhisatta, just born, stands on even feet," etc., states that looking in all directions occurs after the seven-step stride. "He looked in the directions all around" should be seen immediately after "he touched the earth with even feet," since the ten directions were surveyed immediately after touching the earth with the feet. The eight qualities are—
Ý nghĩa là: sau khi đã hoàn thành các pháp như Ba-la-mật đã nói ở trên, bằng sự phát nguyện được đầy đủ tám pháp đã nói. "Āgatāti" là đã đến, nhờ sự phát triển 37 pháp trợ đạo. "Idhāti" là ở thế giới này. "Āgatāti" là đã đạt được, đã phát sinh. "Tathāgato" có nghĩa là: như những vị Bhagavā vừa mới sinh đã đi bảy bước, thì vị này cũng đã đi về phía bắc. "Muhuttajātovāti" có nghĩa là vừa mới sinh, tức là ngay sau khi sinh. "Vikkamīti" là đã đi. "Satta padāni gantvāna disā vilokesīti" được nói vì trong kinh Pāḷi như "Dhammatā esā bhikkhave sampati jāto bodhisattā samehi pādehi patiṭṭhahitvā" (Này các tỳ khưu, đây là thông lệ, khi Bồ-tát vừa sinh ra, đứng vững trên hai bàn chân bằng phẳng), đã nói về việc nhìn khắp các phương sau khi đi bảy bước. "Disā vilokesi samantato" (nhìn khắp các phương) thì cần được hiểu là ngay sau "samehi pādehi phusī vasundharaṃ" (chạm đất bằng hai bàn chân), vì ngay sau khi chạm đất bằng hai bàn chân, ngài đã nhìn khắp mười phương. Tám chi phần là:
58
Visaṭṭhaṃ mañju viññeyyaṃ, savanīyā-visārino;
"Clear, sweet, intelligible, audible, distinct;
Rõ ràng, dịu dàng, dễ hiểu, dễ nghe, không thô thiển;
59
Bindu gambhīraninnādi,ccevamaṭṭhaṅgiko saroti.
Deep, resounding—thus is the eight-fold voice."
Trầm ấm, sâu sắc, vang dội – như vậy là âm thanh có tám chi phần.
60
Vuttāni aṭṭhaṅgāni, tathāgatoti imasseva visuṃ atthapariyāyaṃ dassetuṃ ‘athavā’tiādimāha, ariyena setunāti samathavipassanāsaṅkhātena uttamena maggena, evamādinātiādisaddena tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ sabhāvasarasalakkhaṇaṃ tathaṃ āgato yathāvato adhigato’yegatyatthā te buddhyatthā, ye buddhyā te gatyatthā’titathāgatoti evamādiṃ saṅgaṇhāti, tatthatatthāti tesu tesu dīghāgamādīsu, tathāgatabhāvoti tathāgatoti bhavanaṃ nipphatti namassanakiriyābhisambandhāti’namassitvā’ti ettha namassanakiriyāya abhisambandhā iminā tathāgatādīnaṃ kammattaṃ vibhāveti, namassanakiriyāvisesanattāti ‘namassitvā’ti namassanaṃ katvāti vuttaṃ nāma siyāti namassananti vuttanamassanakiriyāya visesanattā, bodhiyāti bodhivuccati catūsu maggesu ñāṇaṃ, taṃ bhagavā ettha pattoti (bodhi, tassā) bodhirukkhassāti attho, mūleti mūlasamīpe ‘‘yāva majjhanhike kāle chāyā pharati nivāte paṇṇāni patanti etāvatā rukkhamūlaṃ’’tiādīsu viya, nanu aññepi khīṇāsavā ‘aggamaggene’ccādinā vakkhamāna nayena nipphannā evāti anuyogaṃ manasikatvā vuttaṃ ‘saheva vāsanāyā’ti, na hi bhagavantaṃ ṭhapetvā aññe saha vāsanāya kilese pahātuṃ sakkonti, etena aññehi asādhāraṇaṃ bhagavato arahattanti dasseti, teneva iddhasaddassa atthaṃ dassento’tepi hi’ccādikaṃ vakkhati, kāpanāyaṃ vāsanā nāma pahīnakilesassāpi appahīnakilesassa payogasadisapayogahetubhūto kilesanihito sāmatthiyaviseso’āyasmato pilindavacchassa vasalasamudācāranimittaṃ viya’, aggamaggenāti arahattamaggena, sabbakilese rāgādike, arahattaṃ aggaphalaṃ, sammuti upapattidevabhāvato aññena visuddhi devabhāvenātinipphannattā āha-‘visuddhidevabhāvenā’ti, sakalakilesakālussiyāpagamena visuddhippattiyā sabbaññuguṇā laṅkārena visuddhidevabhāvenāti attho.
The eight factors have been stated. To show a distinct meaning of 'Tathāgata' in this context, it is said 'or' and so forth. By the noble bridge means by the supreme path consisting of tranquillity and insight. By 'evamādinā' and so forth, by means of the word 'ādi' (etc.), it encompasses such phrases as 'Tathāgata' (Thus Gone), meaning 'he has arrived at the truth of the intrinsic nature, essence, and characteristic of those various phenomena, truly attained them, and those things which are for going are for understanding, and those which are for understanding are for going.' 'Tatthatattha' means in those Dīghāgama and so forth. 'Tathāgatabhāva' means the state of being a Tathāgata, the accomplishment. 'Namassanakiriyābhisambandhāti' (connected with the act of paying homage): By the connection with the act of paying homage in 'having paid homage,' it reveals the object status of Tathāgata and so forth. 'Namassanakiriyāvisesanattāti' (being an adjective of the act of paying homage): If it is said 'namassitvā' means 'having done homage,' then 'namassanaṃ' (homage) is an adjective of the stated act of paying homage. 'Bodhiyāti': Bodhi refers to the knowledge in the four paths. The Blessed One attained that here. (Bodhi, of that) means of the Bodhi-tree. 'Mūle' means at the root, near the root, as in phrases like 'As far as the shade extends at midday in a windless place, and leaves fall, that much is the root of the tree.' When an objection is considered, 'Aren't other Arahants also accomplished in the manner to be stated, by the supreme path, and so forth?' it is stated 'together with residual defilements (vāsanā).' For no one, except the Blessed One, is able to abandon defilements together with residual defilements. By this, it shows the unique Arahantship of the Blessed One, not shared by others. For this very reason, when explaining the meaning of the word 'iddha' (prosperous/potent), it will say 'for they too' and so forth. This vāsanā is a special power inherent in defilements, which, even for one whose defilements are abandoned, is the cause of actions similar to the actions of one whose defilements are not abandoned, like the cause of the abusive conduct of Venerable Pilindavaccha. 'Aggamaggena' means by the path of Arahantship. 'Sabbakilese' means all defilements, such as craving. Arahantship is the highest fruit. 'Sammuti upapattidevabhāvato aññena visuddhi devabhāvenā' (purity by a divine state other than conventional divine existence) means that since it is accomplished by a divine state, it is said 'by a divine state of purity.' It means purity by the removal of all defilement-obscuration, by the attainment of purity, and by the adornment of omniscient qualities, hence by a divine state of purity.
Tám chi phần đã được nói đến. Để trình bày một phương cách ý nghĩa khác của từ ‘Tathāgata’ này,* đã nói ‘hoặc là’ và tiếp theo. ‘Bằng cây cầu cao quý’ (ariyena setunā) nghĩa là bằng con đường tối thượng được gọi là samatha (chỉ) và vipassanā (quán). Với từ ‘evamādinā’ và các từ tương tự,* bao gồm ‘Tathāgata’ theo cách này: ‘Người đã đến một cách chân thật (tathaṃ āgato), đã chứng đắc một cách như thật (yathāvato adhigato) bản chất, tinh túy và đặc tính của các pháp khác nhau đó; những gì là ý nghĩa của sự đến thì đó là ý nghĩa của sự giác ngộ; những gì là ý nghĩa của sự giác ngộ thì đó là ý nghĩa của sự đến’. ‘Ở đó và ở đó’ (tatthatattha) nghĩa là trong các kinh Dīgha Nikāya và các kinh khác. ‘Trạng thái Tathāgata’ (tathāgatabhāvo) nghĩa là sự thành tựu của việc trở thành Tathāgata, mối liên hệ với hành động đảnh lễ. Ở đây, với ‘namassitvā’ (sau khi đảnh lễ),* làm rõ đối tượng (kamma) của Tathāgata và những người khác thông qua mối liên hệ với hành động đảnh lễ. ‘Vì là tính từ của hành động đảnh lễ’ (namassanakiriyāvisesanattā) nghĩa là ‘namassitvā’ có nghĩa là ‘sau khi thực hiện sự đảnh lễ’ (namassanaṃ katvā), vì nó là tính từ của hành động đảnh lễ đã nói (namassana). ‘Bodhiyā’ (tại Bồ-đề) nghĩa là bodhi được gọi là tuệ trong bốn đạo. Đức Thế Tôn đã đạt được điều đó ở đây, vậy nên* có nghĩa là ‘tại cây Bồ-đề’ (bodhirukkhassā). ‘Mūle’ (dưới gốc) nghĩa là gần gốc, giống như trong các trường hợp ‘chừng nào bóng mát lan tỏa vào giữa trưa khi không có gió, lá cây rơi xuống, chừng đó là gốc cây’ và các trường hợp tương tự. Phải chăng các vị A-la-hán khác cũng đã thành tựu theo cách sẽ được nói đến bằng ‘con đường tối thượng’ (aggamaggene) và các cách khác? Nhận thức được câu hỏi này,* đã nói ‘cùng với các khuynh hướng tiềm ẩn’ (saheva vāsanāya). Thật vậy, ngoại trừ Đức Thế Tôn, không ai có thể đoạn trừ các phiền não cùng với các khuynh hướng tiềm ẩn (vāsanā). Điều này cho thấy sự A-la-hán của Đức Thế Tôn là không thể chia sẻ với người khác. Chính vì vậy,* sẽ giải thích ý nghĩa của từ ‘iddha’ (thành tựu) bằng cách nói ‘tepi hi’ (họ cũng vậy) và tiếp theo. Ở đây, vāsanā là một loại năng lực đặc biệt tiềm ẩn trong phiền não đã bị loại bỏ, là nguyên nhân của những hành vi tương tự như hành vi của phiền não chưa bị loại bỏ, ví dụ như ‘hành vi thấp kém của Tôn giả Pilindavaccha’. ‘Aggamaggena’ (bằng con đường tối thượng) nghĩa là bằng A-la-hán đạo. ‘Sabbakilese’ (tất cả các phiền não) nghĩa là tham và các phiền não khác. A-la-hán là quả tối thượng. Sự thành tựu của sự thanh tịnh khác với sự thành tựu của sự đồng thuận (sammuti) và trạng thái chư thiên (upapattidevabhāva) bằng trạng thái chư thiên, nên* nói ‘bằng trạng thái chư thiên thanh tịnh’ (visuddhidevabhāvenā). Điều đó có nghĩa là bằng sự thanh tịnh đạt được do sự loại bỏ tất cả các ô nhiễm phiền não, bằng sự trang hoàng của các phẩm chất Toàn Giác, bằng trạng thái chư thiên thanh tịnh.
61
‘Idha=saṃsiddhiyaṃ’ iddhavanto iddhāttappaccayena, ‘guṇa=āmantaṇe’ bhūvādiseso, guṇīyanti paricīyanti seyyattikehīti guṇā kappaccayena, tepīti sāvakapaccekabuddhāpi, hi saddo hetumhi, yasmā aggaṃ…pe… anūnaguṇā, tasmāti attho, sabbaññutādīnantiādikaṃ tesaṃ sabbaññubuddhehi ūnaguṇatāya hetuvacanaṃ, keci ‘siddho middhaguṇo assāti siddhamiddhaguṇanti duṭṭhamatthaṃ parikappetvā vākyamidaṃ dūsenti, te pana ‘middho nāma koci guṇo natthī’ti ca, ‘tathāgato nāma middha guṇo na hotī’ti ca, ‘tādiso ce siyā na ñāṇanissitapūjā pakatopayoginī bhavatī’ti ca ajānitvā vadatha tumhehi vatvā uyyojetabbā, maṅgalatthañcetthādo siddhasaddopādānaṃ, maṅgalādīni hi satthānyabyāhatappasarāni hontyāyasmantabyākhyātusotukāni ca, dhammasaṅghānampīti iminā avayavena viggahepi samudāyassa samāsatthattā aññapadatthasamāsoyaṃ tagguṇasaṃviññāṇoti dīpeti, tenāha- ‘aññapadatthe’ccādi, guṇībhūtānampīti appadhānabhūtānampi visesanabhūtānampi aññapadatthassa padhānattā, kiriyātisambandho vagamyate dhammasaṅghānaṃ guṇībhūtānampi tadavinābhāvittena namassanātisambandhā, tadeva samattheti ‘tathāha’ccādinā, puttena saha vattamānoti tagguṇasaṃviññāṇaaññapadatthasamāsattā tulyamubhinnampi āgamananti puttopi āgatoti patīyate, tatthāti niddhāraṇe sattadhī, attānanti dhammaṃ dasseti, dhārenteti attani ṭhapente pavattente uppādente, cattāropi apāyā sāmaññavasena’apāye’ti vuttā, kilesavaṭṭa kammavaṭṭa vipākavaṭṭavasena tayo vaṭṭā, tesu dukkhaṃ, tasmiṃ, dhāretīti vuttadhāraṇaṃ nāma atthato apāyādinibbattakakilesaviddhaṃsanaṃ, tañca yathārūpaṃ kilesasamucchindanatappaṭippassaddhi ālambanabhāvena hotīti āha- ‘so…pe… vasenā’ti, navannampi, te samadhigamahetutāya dhammoyeva nāmāti ‘dasā’tiādi vuttaṃ, tattha kāraṇamāha- ‘tammūlakattā’tiādi, tammūlakattāti taṃ kāraṇattā, sīladiṭṭhisāmaññenāti ariyena sīlena ariyāya ca diṭṭhiyā samānabhāvena, ariyānañhi sīladiṭṭhiyo maggenāgatattā sabbathā samānāva, tena te yatthakatthaci ṭhitāpi sahagatāvāti saṃhatoti imasmiṃ atthe saṅghoti padasiddhi daṭṭhabbā, adhippetavasena panetaṃ vuttaṃ, lokiyasīladiṭṭhiyā sāmaññena saṃhatattā sammutisaṅghopi paṇāmārahoyevāti daṭṭhabbaṃ.
'Idha=saṃsiddhiyaṃ' (here=in perfection). 'Iddhavanto' (prosperous/potent ones) is formed with the 'iddhātta' suffix. 'Guṇa=āmantaṇe' (quality=in addressing), it is a remaining part of the bhūvādiso. 'Guṇīyanti paricīyanti seyyattikehīti guṇā' (they are praised, resorted to by noble ones, therefore qualities) is formed with the 'ka' suffix. 'Tepi' (they too) refers to the disciples and Paccekabuddhas. The word 'hi' is causal. The meaning is: since they are excellent... etc. ... and possess unimpaired qualities, therefore. The phrase 'sabbaññutādīnaṃ' (of omniscience, etc.) is a causal statement for their lesser qualities compared to the Omniscient Buddhas. Some, by wrongly assuming 'siddhamiddhaguṇa' (one whose qualities are accomplished and dull), spoil this sentence. But they should be dismissed, saying 'you speak without knowing that there is no such quality as 'middha' (dull), and that a Tathāgata does not possess dull qualities, and if he were so, the veneration based on wisdom would not be appropriate.' And here, at the beginning, the word 'siddha' (accomplished) is used for an auspicious purpose. For auspicious and other treatises are unobstructed in their flow and pleasing to those who wish to explain and hear. By 'dhammasaṅghānampi' (even of the Dhamma and Saṅgha), it indicates that even if there is a resolution into parts, it is a bahubīhi compound whose meaning pertains to another word, with concomitant qualities (tagguṇasaṃviññāṇa), because the compound as a whole refers to a collective meaning. Therefore, it says 'aññapadatthe' (in the sense of another word) and so forth. 'Guṇībhūtānampi' (even of those that have become secondary), meaning even of those that have become minor or adjectives, because the meaning of the other word is primary. The connection of action is understood as the connection of homage even with the Dhamma and Saṅgha, by their inseparability from him. It confirms this by saying 'tathāha' (so indeed) and so forth. 'Puttena saha vattamāno' (present with his son): since it is a bahubīhi compound with concomitant qualities, the arrival of both is equal, so the son is also understood to have arrived. 'Tattha' (in that) is the locative of determination. 'Attānaṃ' (themselves) refers to the Dhamma. 'Dhārenteti' (they hold) means they establish, maintain, produce in themselves. The four planes of misery (apāya) are generally referred to as 'apāye' (in misery). The three rounds (vaṭṭa) are the round of defilements, the round of kamma, and the round of results. In these, suffering. The holding (dhāraṇaṃ) thus stated means, in essence, the destruction of defilements which produce the planes of misery and so forth. And how that happens, by cessation and subsiding of defilements acting as the object, it says 'so...pe... vasenā' (that... by means of). The nine, being the cause of attainment, are indeed Dhamma, hence 'dasā' (the ten) and so forth is stated. The reason for that is given: 'tammūlakattā' (because they are its root) and so forth. 'Tammūlakattā' means because that is the cause. 'Sīladiṭṭhisāmaññenāti' (by the commonality of morality and view) means by the commonality of noble morality and noble view. For the morality and view of the noble ones, having arisen by the path, are entirely common. Therefore, wherever they are, they are united. In this sense of 'united,' the derivation of the word 'Saṅgha' should be understood. This is, however, stated according to intention. Even the conventional Saṅgha, being united by the commonality of worldly morality and view, is worthy of veneration, this should be understood.
‘Idha’ (ở đây) nghĩa là trong sự thành tựu (saṃsiddhi). ‘Iddhavanto’ (những người có thần thông) là từ ‘iddha’ với tiếp vĩ ngữ atta. ‘Guṇa’ (phẩm chất) là từ gốc guṇa trong nhóm bhūvādi (động từ). ‘Guṇīyanti’ (được tôn kính) nghĩa là được những người cao quý tôn kính, là từ ‘guṇa’ với tiếp vĩ ngữ ka. ‘Tepi’ (họ cũng vậy) nghĩa là các vị Thanh văn và Độc giác Phật. Từ ‘hi’ mang ý nghĩa nguyên nhân. Bởi vì ‘tối thượng… (và các từ tương tự)… phẩm chất không thiếu’, nên có ý nghĩa này. ‘Sabbaññutādīnaṃ’ (Toàn Giác và các phẩm chất khác) là một lời giải thích về nguyên nhân của việc các vị đó có phẩm chất kém hơn các vị Phật Toàn Giác. Một số người đã làm hỏng câu này bằng cách gán cho nó một ý nghĩa sai lầm, cho rằng ‘siddhamiddhaguṇa’ có nghĩa là ‘người có phẩm chất thành tựu và uể oải’. Những người đó nên bị khiển trách vì đã nói mà không biết rằng ‘không có phẩm chất nào gọi là middha (uể oải)’, và ‘Tathāgata không phải là người có phẩm chất middha’, và ‘nếu là như vậy, thì sự cúng dường dựa trên trí tuệ sẽ không có ích lợi’. Ở đây, việc sử dụng từ ‘siddha’ (thành tựu) ở đầu là để mang ý nghĩa cát tường. Thật vậy, các kinh điển có ý nghĩa cát tường sẽ được truyền bá không bị cản trở và được các vị trưởng lão (āyasmanta) và thính giả mong muốn giải thích. Với thành phần ‘dhammasaṅghānampi’ (của Pháp và Tăng),* chỉ ra rằng đây là một aññapadatthasamāsa (hợp chất chỉ một vật khác), một tagguṇasaṃviññāṇa (hợp chất mà thuộc tính của nó được nhận thức), ngay cả khi có vigraha (phân tích) về các thành phần. Do đó,* nói ‘aññapadatthe’ và tiếp theo. ‘Guṇībhūtānampi’ (của những người đã trở thành thứ yếu) nghĩa là của những người đã trở thành không chính yếu, những người đã trở thành tính từ, vì đối tượng của aññapadattha là chính yếu. Mối liên hệ của hành động được hiểu là mối liên hệ của sự đảnh lễ đối với Pháp và Tăng, những người đã trở thành thứ yếu nhưng không thể tách rời khỏi*. Điều đó được chứng minh bằng ‘tathāha’ và tiếp theo. ‘Puttena saha vattamāno’ (người đi cùng con trai) là một tagguṇasaṃviññāṇa aññapadatthasamāsa (hợp chất chỉ một vật khác mà thuộc tính của nó được nhận thức), do đó sự đến của cả hai đều tương đương, và người ta hiểu rằng con trai cũng đã đến. ‘Tattha’ (ở đó) là sattadhī (ngôi thứ bảy) trong ý nghĩa phân định. ‘Attānaṃ’ (chính mình) chỉ Pháp. ‘Dhārenti’ (nắm giữ) nghĩa là đặt vào chính mình, thực hành, phát sinh. Bốn cõi khổ (apāya) được gọi là ‘apāye’ (trong cõi khổ) theo nghĩa chung. Ba vòng luân hồi (vaṭṭa) là vòng luân hồi của phiền não (kilesavaṭṭa), vòng luân hồi của nghiệp (kammavaṭṭa), và vòng luân hồi của quả (vipākavaṭṭa). Khổ trong đó. ‘Dhāretī’ (nắm giữ) có nghĩa là sự nắm giữ đã nói, về mặt ý nghĩa, là sự hủy diệt các phiền não tạo ra các cõi khổ và các vòng luân hồi. Và điều đó, sự đoạn trừ phiền não và sự an tịnh của chúng, xảy ra theo cách nào đó như một đối tượng, nên* nói ‘so…pe… vasena’. Chín* này, vì là nguyên nhân của sự chứng đắc, nên chỉ là Pháp, đó là điều ‘dasā’ và tiếp theo đã nói. Ở đó,* nói nguyên nhân: ‘tammūlakattā’ và tiếp theo. ‘Tammūlakattā’ (vì có đó làm gốc) nghĩa là vì có đó làm nguyên nhân. ‘Sīladiṭṭhisāmaññena’ (bằng sự tương đồng về giới và kiến) nghĩa là bằng sự tương đồng về giới cao quý và kiến cao quý. Thật vậy, giới và kiến của các bậc Thánh là hoàn toàn tương đồng vì chúng đến từ con đường. Do đó, dù ở đâu, họ cũng đi cùng nhau, và trong ý nghĩa ‘saṃhato’ (hợp nhất) này, sự thành lập của từ ‘saṅgha’ (Tăng) nên được hiểu. Tuy nhiên, điều này được nói theo ý định. Tăng chúng theo quy ước cũng đáng được đảnh lễ vì sự hợp nhất của họ bằng sự tương đồng về giới và kiến thế gian.
62
Atha kete saddā, yesamidaṃ lakkhaṇaṃ bhāsissanti paṭiññātanti āha-‘saddā ghaṭapaṭādayo’ti, ādisaddena rukkhādayo, nanu santi meghasaddasamuddasaddādayopīti na niratthakānamidhānupayogittā, ye lokasaṅketānurodhenātthappakāsakā tesaṃ sātthakāname vidaṃ lakkhaṇanti, apica ‘saddā ghaṭapaṭādayo’ti vadanto vedikānaṃ viya unti* ādīnaṃ anupubbīniyamāvatthānamasambhavā tadanukkamena nipphādiyamānanampi saddānaṃ lokiyattānabhivattanañca bodhetīti daṭṭhabbaṃ, nu tattha pakāsakatthaṃ saddassa samudāyavasena vā siyā paccekavaṇṇavasena vā, tattha yadi paccekavaṇṇā pakāsayeyyuṃ, ghaṭasadde ghakāroyeva ghaṭatthaṃ, pakāsayeyya, tathā cāññesamakārādīnamanattha katā siyā, atha samuditā pakāsayeyyuṃ, tadā vaṇṇānamuccāraṇānantaravināsittā samudāyoyeva na siyā, tathā sati katha matthaṃ saddo pakāsayatīti ce kamena sotacittādigahitakkhara pāḷiyā ca yo saddoti viññeyyo sātthako cittagocaro, cittagocarassāpi saddassa pana bālajanappabodhāya kappanāmattena pakatyādivibhāgato, na sabhāvenānvākhyānaṃ, tenāha-‘pakatyā’di ādi, nanu goiccādisādhusaddaniyame sati gotādayo asādhu saddāti viññāyanti gantabbamagganiyame agantabbamaggo viya, gotādi asādhusaddaniyame vā goiccādayo saddā sādhavoti agantabbamagganiyame gantabbamaggo viya, kiṃ saddānamanvākhyānenā tidamāsaṅkiya payojanamāha- ‘lakkhaṇābhidhānaṃce’ccādi, saddānampaṭipattiyaṃ paṭipadapāṭhassānūpāyattaṃ dassetumāha- ‘aññathe’ccādi, aññathāti asati lakkhaṇābhidhāne, sakkatādītiādisaddena pākatādiṃ saṅgaṇhāti, bahuvidhattaṃ sakkatapākatapesācikaapabbhaṃsavasena, magadhesu viditāti imasmiṃ atthe ‘‘aññasmi’’nti (4-121) māgadhānaṃ idanti atthe ‘‘ṇo’’ti (4-34) ṇappaccaye māgadhā māgadhanti ca padanipphatti veditabbāti dassetumāha- ‘magadhesmi’ccādi, magadhesu viditātiādino adhippāyaṃ vivaritumāha- ‘idaṃ vuttaṃ hotī’tiādi, tattha idanti idāni vakkhamānaṃ māgadhaṃ…pe… hotīti etaṃ vuttaṃ hotīti magadhesu…pe… lakkhaṇaṃ māgadhanti vadatā pakāsitaṃ hotīti attho, hisaddo’magadhesvi’ccādinā vuttaṃ samatthayati, lakkhaṇaṃ visesayatāti saddalakkhaṇa saddassa uttarapadatthappadhānattā māgadhanti iminā lakkhaṇaṃ visesayatā byavacchedayatā vuttikārena, atthatoti sāmatthiyato, sadde ca visesito hotīti saddalakkhaṇasaddo māgadhe eva* byavacchedito hoti, ayametthādhippāyo ‘magadhesu viditā māgadhāti sadde gahetvā tesamidaṃ māgadhanti māgadhasaddena yasmā saddalakkhaṇasadde lakkhaṇaṃ visesitaṃ, tasmā saddalakkhaṇasadde saddo yadi amāgadho kathaṃ lakkhaṇaṃ māgadhaṃ siyāti sāmatthiyā saddopi visesito hotī’ti, nanu māgadhanti lakkhaṇassa māgadha saddasambandhittajhāpanato saddalakkhaṇanti ettha saddasaddassa niratthaka tāpatti hotīti, na hoti gammamānatthassa saddassa payogampati kāmacārattā saddalakkhaṇasaddassa vā samāsatthe niruḷhattā ‘‘tatridaṃ sugatassa sugatacīvarappamāṇa’’ntiādīsu viya, kopanātiādisaddalakkhaṇanti iminā abhidheyyasaṅkhātapayojanassa dassitattā tappayojanapucchanaparā codanā, vuccateccādi parihāro, yathā sabbathāttaparahitakāmena.
“Now, what are these sounds of which this characteristic will be expounded?” In response, he states: ‘Sounds are jar, cloth, etc.’ By ‘etc.’, trees and so forth are included. Do not also sounds like thunder and ocean-sounds exist? (It is not so, because) in this context, meaningless sounds are not useful. This characteristic pertains to meaningful sounds, those that reveal meaning in accordance with worldly conventions. Furthermore, by saying ‘sounds are jar, cloth, etc.’, it should be understood that, unlike in Vedic traditions where a regular succession of sounds like ‘unti’* is impossible, even sounds produced in such a sequence do not rise to the level of conventional worldly usage. Is it for the purpose of meaning revelation that a sound exists as a collection or as individual letters? If individual letters were to reveal meaning, then in the word ‘ghaṭa’ (jar), the letter ‘gha’ alone would reveal the meaning of ‘jar’, and thus other letters like ‘a’ would be meaningless. If they were to reveal meaning collectively, then because letters perish immediately after utterance, there would be no collection itself. In that case, how does a sound reveal meaning? It is understood that a meaningful sound, which is an object of consciousness, is a Pāḷi term whose letters are apprehended sequentially by the ear, mind, and so forth. The analysis of a sound, even one that is an object of consciousness, into categories like 'natural form' (pakati) and so forth, is merely a conceptual construction for the awakening of foolish people, not an analysis of its inherent nature. Therefore, he states: ‘pakati, etc.’ Now, if there is a rule for proper sounds like ‘go’ (cow), then ‘gotā’ and so forth are understood to be improper sounds, just as there is a forbidden path when a path is prescribed. Or, if there is a rule for improper sounds like ‘gotā’, then ‘go’ and so forth are proper sounds, just as there is a prescribed path when a forbidden path is stated. What is the purpose of analyzing sounds? Foreseeing this objection, he states the purpose: ‘The definition of characteristics, etc.’ To show that a rote recital of precepts is not a suitable means for the practice of sounds, he states: ‘Otherwise, etc.’ ‘Otherwise’ means in the absence of defining characteristics. By ‘Sanskrit and so forth’, Pāḷi and so forth are included. The diversity is due to Sanskrit, Pāḷi, Pisāca, and Apabhraṃsa. To show that the formation of words ‘Māgadhā’ and ‘Māgadha’ should be understood (in the sense of) ‘known in Magadha’ with “aññasmiṃ” (4-121) and ‘this belongs to the people of Magadha’ with the ṇ-suffix “ṇo” (4-34), he states: ‘in Magadha, etc.’ To clarify the intention of ‘known in Magadha, etc.’, he states: ‘This is said, etc.’ Here, ‘this’ refers to the Māgadha that will now be explained... ‘this is said’ means this is declared by the commentator who states that the characteristic is Māgadha (in the sense of) known in Magadha... etc. The word ‘hi’ supports what is said by ‘in Magadha, etc.’ By ‘characterizes the characteristic’, the commentator, by characterizing (or distinguishing) the characteristic with ‘Māgadha’ due to ‘saddalakkhaṇa’ (characteristic of sound) being a compound where the meaning of the latter term is predominant, means ‘by virtue of its power.’ The sound (sadda) is also characterized; thus, the term ‘saddalakkhaṇa’ is distinguished only for Māgadha. The intention here is: “Taking sounds known in Magadha as ‘Māgadha,’ since in the compound ‘saddalakkhaṇa,’ the characteristic is distinguished by the word ‘Māgadha,’ then if the sound in ‘saddalakkhaṇa’ were not Māgadha, how could the characteristic be Māgadha? Thus, by virtue of its power, the sound is also characterized.” Now, by the characteristic being Māgadha, it implies that the characteristic is related to the Māgadha language. Does this not make the word ‘sadda’ in ‘saddalakkhaṇa’ meaningless? No, it does not, because the use of a word whose meaning is understood is optional, or because the compound ‘saddalakkhaṇa’ is firmly established in its compound meaning, as in phrases like “tatridaṃ sugatassa sugatacīvarappamāṇaṃ” (Here is the measure of the Sugata’s robe). The query ‘What is the purpose...’ implies an objection, seeking the purpose (abhidheyya) which has already been shown by ‘saddalakkhaṇa.’ The reply is ‘It is said, etc.’ just as one who desires the welfare of oneself and others in every way (should be).
Vậy những âm thanh nào mà đặc tính này sẽ được tuyên bố là đã được chấp nhận? Vị ấy nói: ‘Những âm thanh như ghaṭa (cái nồi), paṭa (tấm vải), v.v.’. Với từ ‘v.v.’, các từ như ‘cây cối’ cũng được bao gồm. Lẽ nào không có những âm thanh như tiếng mây, tiếng biển, v.v. sao? Không phải vậy, vì những từ vô nghĩa không được sử dụng ở đây. Đặc tính này chỉ dành cho những từ có nghĩa, những từ biểu lộ ý nghĩa theo quy ước của thế gian. Hơn nữa, khi nói ‘những âm thanh như ghaṭa, paṭa, v.v.’, điều này cũng cho thấy rằng, giống như các từ Veda, không có sự tồn tại của các trạng thái quy tắc tuần tự như ‘unti’*, v.v., và ngay cả những âm thanh được tạo ra theo thứ tự đó cũng không trở thành những từ thế tục. Điều này cần được hiểu. Vậy thì, để biểu lộ ý nghĩa, âm thanh có thể là một tập hợp hay là từng âm tiết riêng lẻ? Nếu từng âm tiết riêng lẻ biểu lộ ý nghĩa, thì trong từ ghaṭa, chỉ âm ghakāra sẽ biểu lộ ý nghĩa của ghaṭa, và như vậy, các âm akāra, v.v. còn lại sẽ trở nên vô nghĩa. Nếu các âm kết hợp lại để biểu lộ ý nghĩa, thì do các âm tiết bị diệt ngay sau khi phát âm, sẽ không có một tập hợp âm thanh nào tồn tại. Trong trường hợp đó, làm thế nào một âm thanh có thể biểu lộ ý nghĩa? Nếu vậy, thì âm thanh có nghĩa, là đối tượng của tâm, được nhận biết bởi các chữ cái được tâm thính giác, v.v. nắm bắt theo thứ tự, cần được hiểu là một từ. Tuy nhiên, đối với âm thanh là đối tượng của tâm, để khai mở trí tuệ cho người sơ cơ, việc phân chia thành gốc từ (pakati), v.v. chỉ là một sự quy ước, không phải là một sự phân tích tự tánh. Vì vậy, vị ấy nói: ‘gốc từ (pakati), v.v.’. Lẽ nào khi có quy tắc về các từ đúng như ‘goicca’, v.v., thì các từ như ‘gota’, v.v. được hiểu là các từ sai, giống như khi có quy tắc về con đường nên đi, thì con đường không nên đi được hiểu là sai? Hoặc khi có quy tắc về các từ sai như ‘gota’, v.v., thì các từ như ‘goicca’, v.v. là đúng, giống như khi có quy tắc về con đường không nên đi, thì con đường nên đi được hiểu là đúng? Việc phân tích các âm thanh này có ích lợi gì? Để giải đáp thắc mắc này, vị ấy nói về mục đích: ‘việc tuyên bố đặc tính, v.v.’. Để chỉ ra rằng việc đọc từng từ không phải là phương tiện thích hợp cho việc thực hành các âm thanh, vị ấy nói: ‘nếu không, v.v.’. ‘Nếu không’ có nghĩa là nếu không có việc tuyên bố đặc tính. Với từ ‘Sakkaṭa, v.v.’, vị ấy bao gồm các từ Pākata, v.v. Sự đa dạng là do có các từ Sakkaṭa, Pākata, Pesācika và Apabhraṃsa. Để chỉ ra rằng việc hình thành từ ‘Māgadha’ và ‘Māgadhā’ trong ngữ cảnh ‘được biết đến ở Magadha’ (Magadhesu viditā) là cần được hiểu theo quy tắc ‘‘aññasmi’’ (4-121) cho ‘của người Magadha’ (Māgadhānaṃ idaṃ) và quy tắc ‘‘ṇo’’ (4-34) cho ‘ṇappaccaya’, vị ấy nói: ‘Magadhesu, v.v.’. Để giải thích ý nghĩa của ‘Magadhesu viditā, v.v.’, vị ấy nói: ‘Điều này có nghĩa là, v.v.’. Ở đó, ‘idaṃ’ (cái này) có nghĩa là ‘Māgadha’ sẽ được nói đến bây giờ… ‘hotīti’ (có nghĩa là) có nghĩa là ‘điều này được nói đến’. Ý nghĩa là: ‘Khi nói rằng đặc tính là Māgadha ở Magadha, v.v., điều đó có nghĩa là đã được tuyên bố’. Từ ‘hi’ (thật vậy) xác nhận điều đã nói bằng ‘Magadhesu, v.v.’. ‘Lakkhaṇaṃ visesayati’ (xác định đặc tính) có nghĩa là do từ ‘saddalakkhaṇa’ (đặc tính của âm thanh) có nghĩa chính là nghĩa của từ sau (lakkhaṇa), nên khi người giải thích xác định hay phân biệt đặc tính bằng từ ‘Māgadha’, thì điều đó có nghĩa là ‘sāmatthiyato’ (do khả năng), và ‘saddo ca visesito hoti’ (âm thanh cũng được xác định). Từ ‘saddalakkhaṇa’ được phân biệt chỉ ở ‘Māgadha eva’*. Ý nghĩa ở đây là: ‘Khi lấy các âm thanh được biết đến ở Magadha là Māgadha, và vì đặc tính trong từ ‘saddalakkhaṇa’ được xác định bởi từ ‘Māgadha’ là ‘cái này là Māgadha của chúng’, nên nếu âm thanh trong từ ‘saddalakkhaṇa’ không phải là Māgadha, thì làm sao đặc tính có thể là Māgadha? Do đó, âm thanh cũng được xác định bởi khả năng’. Lẽ nào khi ‘Māgadha’ chỉ rõ sự liên hệ của đặc tính với âm thanh Māgadha, thì từ ‘sadda’ trong ‘saddalakkhaṇa’ trở nên vô nghĩa? Không phải vậy, vì việc sử dụng từ có ý nghĩa đã được hiểu là tùy ý, hoặc vì từ ‘saddalakkhaṇa’ đã trở thành một từ ghép cố định, giống như trong các trường hợp như ‘‘tatridaṃ sugatassa sugatacīvarappamāṇa’’ (đây là kích thước y của Sugata ở đó), v.v. ‘Kopanāti’ (sự nghi ngờ) và ‘saddalakkhaṇa’ (đặc tính của âm thanh) cho thấy mục đích được nói đến, do đó, đây là một câu hỏi về mục đích đó. ‘Vuccate, v.v.’ là lời giải đáp. Giống như người luôn mong muốn lợi ích cho bản thân và người khác.
63
Piyo ca garu bhāvanīyo, vattā ca vacanakkhamo;
Beloved and revered, to be cultivated,
Người đáng yêu và đáng kính, đáng được tôn trọng,
64
Gambhīrañca kathaṃ kattā,nocā ṭhāne niyojakoti.
One who speaks and is amenable to advice;
Người nói và có khả năng chấp nhận lời nói;
65
Vuttehi tato parehi ca pasatthatarehi guṇavisesehi samupetaṃ guruṃ.
A teacher endowed with such praiseworthy special qualities, even more so than those mentioned previously, as stated:
Vị thầy được trang bị những phẩm chất đặc biệt cao quý hơn những phẩm chất đã nói và những phẩm chất khác.
66
Tasmā akkharakosallaṃ, sampādeyya hitatthiko;
Therefore, one desirous of welfare should acquire skill in letters,
Vì vậy, người mong muốn lợi ích nên thành thạo ngôn ngữ;
67
Upaṭṭhahaṃ guruṃ sammā, uṭṭhānādīhi pañcahīti.
Rightly attending to the teacher with the five (acts) of rising, etc.
Phụng sự thầy đúng đắn bằng năm điều như sự đứng dậy, v.v.
68
Vacanato uṭṭhāna-upaṭṭhāna-paricariyā-sussūsā sakkaccasippapaṭiggahaṇehi sammā upaṭṭhahantena savana,uggahana-dhāraṇa-paripucchā-bhāvanā hi kaṅkhāvicchedaṃ katvā viññātabbaṃ saddalakkhaṇaṃ, tathā aviññātaṃ saddalakkhaṇamanenāti aviññātasaddalakkhaṇo puggalo, hisaddo avadhāraṇe, so ‘dhammavinayesu kusalo na hotī’ti ettha daṭṭhabbo, kusalo dakkho na hoti, tattha dhammavinayesu suttantātābhidhammasaṅkhātesu dhammesu ceva vinaye ca, kasmā–
From this statement, by rightly attending with rising, service, attendance, listening attentively, and diligently receiving instruction, the saddalakkhaṇa (grammar) should be understood by listening, grasping, memorizing, questioning, and meditating, thereby cutting off doubts. A person by whom the saddalakkhaṇa is not understood is ‘aviññātasaddalakkhaṇa’ (one who does not understand grammar). The word ‘hi’ (indeed) is for emphasis; it should be understood here in the phrase ‘is not skilled in the Dhamma and Vinaya.’ ‘Skilled’ means dexterous. ‘Is not’ means not dexterous. Here, ‘in the Dhamma and Vinaya’ refers to the Dhamma, namely the Suttanta and Abhidhamma, and the Vinaya. Why so?
Theo lời dạy, bằng cách phụng sự đúng đắn với sự đứng dậy (uṭṭhāna), sự phục vụ (upaṭṭhāna), sự chăm sóc (paricariyā), sự lắng nghe (sussūsā) và sự tiếp nhận kỹ năng một cách cẩn trọng (sakkaccasippapaṭiggahaṇa), đặc tính của âm thanh cần được hiểu bằng cách lắng nghe (savana), nắm bắt (uggahana), ghi nhớ (dhāraṇa), hỏi han (paripucchā) và quán tưởng (bhāvanā), sau khi đã đoạn trừ mọi nghi ngờ. Tương tự, một người chưa hiểu đặc tính của âm thanh là ‘aviññātasaddalakkhaṇo puggalo’ (người chưa hiểu đặc tính của âm thanh). Từ ‘hi’ (thật vậy) dùng để nhấn mạnh. Điều này cần được hiểu trong câu ‘so ‘dhammavinayesu kusalo na hotī’ti’ (người ấy không thiện xảo trong Pháp và Luật). ‘Kusalo’ có nghĩa là ‘dakkho’ (khéo léo), ‘na hoti’ (không phải). Ở đó, ‘dhammavinayesu’ có nghĩa là trong Pháp (Dhamma) gồm các kinh (Suttanta) và Vi Diệu Pháp (Abhidhamma), và trong Luật (Vinaya). Tại sao?
69
Yo niruttiṃ na sikkheyya, sikkhanto piṭakattayaṃ;
Whoever does not learn grammar, even if studying the three Piṭakas,
Người không học ngữ pháp, dù có học Tam Tạng,
70
Padepade vikaṅkheyya, vane andhagajo yathāti.
Would hesitate at every word, like a blind elephant in the forest.
Sẽ nghi ngờ từng lời, như voi mù trong rừng.
71
Vacanato, ayametthādhippāyo ‘‘yathā vuttanayena sambhūtapada byāmohavasena padatthepi byāmohasambhavato suttantopadassitāya diṭṭhiviniveṭṭhanāya ca abhidhammāgate nāmarūpaparicchede ca vinaya niddiṭṭhe saṃvarāsaṃvare ca akosallaṃ siyā’’ti, yathādhammanti dhammavinaya saddassa yo-ttho vinayasuttābhidhammasaṅkhāto, tassa so-ttho, tadanatikkamena, paṭipajjitumasakkontoti tatthatattheva vuttāsu adhisīla adhicitta adhipaññāsikkhāsu pavattituṃ asamattho, kusalo pana samattho paññāvisesālokapaṭilābhato, vuttaṃ hi–
From this statement, the intention here is: “Just as bewilderment regarding words leads to bewilderment regarding their meanings, so too, there would be a lack of skill in the removal of wrong views as taught in the Suttanta, in the analysis of mind-and-matter found in the Abhidhamma, and in restraint and non-restraint prescribed in the Vinaya.” ‘According to the Dhamma’ means in accordance with the meaning of the word Dhamma-Vinaya, which refers to the Vinaya, Suttas, and Abhidhamma. ‘Unable to practice’ means unable to proceed in the three trainings — higher morality (adhisīla), higher mind (adhicitta), and higher wisdom (adhipaññā) — as taught in those respective places. But one who is skilled is able, due to obtaining the light of special wisdom. Indeed, it has been said:
Theo lời dạy. Ý nghĩa ở đây là: ‘‘Giống như do sự nhầm lẫn về từ ngữ đã nói, sự nhầm lẫn về ý nghĩa của từ cũng có thể xảy ra, nên sẽ có sự không khéo léo trong việc giải tỏa tà kiến được chỉ ra trong Suttanta, trong việc phân biệt danh và sắc được đề cập trong Abhidhamma, và trong sự chế ngự và không chế ngự được chỉ định trong Vinaya’’. ‘Yathādhammaṃ’ (theo Pháp) có nghĩa là ý nghĩa của từ ‘dhammavinaya’, tức là Pháp (Dhamma) bao gồm Vinaya, Suttanta và Abhidhamma, thì ý nghĩa đó là ‘không vượt quá giới hạn của nó’. ‘Paṭipajjitumasakkonto’ (không thể thực hành) có nghĩa là không thể thực hành các giới học về giới (adhisīla), định (adhicitta) và tuệ (adhipaññā) đã được nói đến ở từng nơi. Còn người khéo léo thì có khả năng, do đạt được ánh sáng của trí tuệ đặc biệt. Thật vậy, đã nói:
72
Yāva tiṭṭhanti suttantā, vinayo yāva dippati;
As long as the Suttantas stand, and the Vinaya shines,
Chừng nào các kinh còn tồn tại, chừng nào Luật còn rực rỡ,
73
Tāva dakkhanti ālokaṃ, sūriye abbhuggate yathāti.
So long will they see the light, like when the sun has risen.
Chừng đó họ sẽ thấy ánh sáng, như mặt trời mọc lên.
74
Paṭipattinti paṭipajjīyatīti paṭipattīti yathāvuttaṃ tividhampi paṭipattiṃ, virādhetvāti nāsetvā, nassati hi paṭipatti tesuyevā ko sallatamagatattā, tathā cāhu–
‘Practice’ (paṭipatti) means the threefold practice as described, that which is practiced. ‘Destroying’ means ruining. Indeed, practice is ruined due to their lack of skill. And so it has been said:
‘Paṭipattiṃ’ (sự thực hành) có nghĩa là ‘paṭipajjīyatīti paṭipattīti’ (cái được thực hành là sự thực hành), tức là cả ba loại thực hành đã nói. ‘Virādhetvā’ (làm mất đi) có nghĩa là hủy hoại. Thật vậy, sự thực hành bị hủy hoại do sự không khéo léo trong những điều đó. Và đã nói:
75
Suttantesu asantesu, pamuṭṭhe vinayamhi ca;
When the Suttantas are not, and the Vinaya is forgotten,
Khi các kinh không còn, khi Luật bị lãng quên,
76
Tamo bhavissati loke, sūriye atthaṅgate yathāti.
Darkness will be in the world, as when the sun has set.
Thế gian sẽ chìm trong bóng tối, như mặt trời lặn mất.
77
Saṃsāradukkhasseva bhāgī hoti… yathāvuttā-nukkamapariccāgena anurūpapaṭipattiyā paṭilabhitabbattā adhigamavisayassa* yo gakkhemassa, vuttañhi tassānulomapaṭipattimūlakattaṃ–
One becomes a partaker of the suffering of saṃsāra... (and does not attain) the security from bondage, which is to be obtained by suitable practice through the abandonment of the aforementioned sequence. Indeed, its root in suitable practice has been stated:
Người ấy chỉ là người chia sẻ khổ đau của luân hồi... vì đối tượng của sự chứng đắc (adhigama) cần đạt được bằng sự thực hành phù hợp, bằng cách từ bỏ thứ tự đã nói. Thật vậy, đã nói rằng sự thực hành thuận theo đó là gốc rễ của sự an ổn:
78
Suttante rakkhite sante, paṭipatti hoti rakkhitā;
When the Suttantas are protected, practice is protected;
Khi các kinh được bảo vệ, sự thực hành được bảo vệ;
79
Paṭipattiyaṃ ṭhito dhīro, yogakkhemā na dhaṃsatīti.
The wise one, firm in practice, does not fall from the security from bondage.
Người trí kiên định trong thực hành, không sa sút khỏi sự an ổn.
80
Etāvatā aviññātasaddalakkhaṇassa sakatthaparihāniṃ dassetvā idāni sakatthasampattimūlikā paratthasampattīti tadabhāvā tādiso puggalo paresampi paccayo bhavituṃ na sakkotīti dassetuṃ ‘nacā’tiādi vuttaṃ, patiṭṭhāti dhāraṇaṃ, tañcettha tesaṃ tesaṃ kula puttānaṃ dhammavinayasikkhāpanaṃ taṃtaṃ kammato nittharaṇādi ca, tadubhaya mevā-nhasaṅgikaṃ patiṭṭhaṃ, mukhyabhūtampana tammūlake suparisuddhasīle patiṭṭhāpanameva, tadupakaraṇattho sikkhāpanādi, idha pana taṃ sādhanabhūto puggalo upacārato patiṭṭhāti gahetabbo, hisaddo yathāvutta samatthanatthe nipāto, saddalakkhaṇaññūyevāti avadhāraṇampana tesu tabbidūyeva samatthoti dassanatthaṃ pakaraṇavasena vuttaṃ, attano pana suguttasīlakkhandhavirahena kadāci koci yathāvuttānaṃ patiṭṭhābhavituṃ na sakkoti… tammūlakattā saddhammaṭṭhitiyā saparapatiṭṭhā bhāvassa ca, teneva vinayadhare ānisaṃsaṃ dassentena bhagavatā tappadhānaṃ tappamukhaṃva katvā ‘‘pañcime bhikkhave ānisaṃsā vinayadhara puggale, katame pañca attano sīlakkhandho sugutto hoti su rakkhito, kukkuccapakatānaṃ paṭisaraṇaṃ hoti, visārado saṅgha majjhe viharati, paccattthike sahadhammena suniggahitaṃ niggaṇhāti, saddhammaṭṭhitiyā paṭipanno ca hotī’’ti vuttaṃ, atthānurūpanti attano vacanīyassatthassa vācakattena yogyaṃ, byañjanānurūpanti attano vācakassa vacanīyattena yogyaṃ, parivāsādīsūtiādisaddena abbhānādiṃ saṅgaṇhāti, taṃtaṃkammanti parivāsādikaṃ taṃtaṃkammaṃ, aññoti asaddalakkhaṇaññū, na kevalamanena sakatthaparatthāva nāsitā, atha khoti vidho saddhammopi nāsitoyevāti vatthumāha ‘ajānanto panā’tiādi, ayathāpaṭipajjamānoti saddalakkhaṇaññunā yathā yena pakārena atthānurūpaṃ byañjane byañjanānurūpañca atthe paṭipajjitabbaṃ, tathā appaṭipajjamāno, tathā ca vakkhati– tathā hi so saddalakkhaṇa majānanto’tiādi.
Having thus shown the loss of one's own welfare for one who does not understand the characteristics of words, and now to show that welfare for others is rooted in the perfection of one's own welfare, and that without it, such a person cannot be a support for others, the phrase 'na ca' (and not) and so on, was stated. "Patiṭṭhā" means support or firm foundation. Here, it refers to teaching the Dhamma and Vinaya to those young men of good family, and helping them emerge from various karmas. Both of these constitute a supporting foundation (patiṭṭhā) for the household life. The primary foundation, however, is establishing them in perfectly pure virtue, which is rooted in this. Teaching and so on, are for the purpose of achieving this. Here, a person who is the means of achieving that is to be understood as "patiṭṭhā" metaphorically. The particle "hi" is used here in the sense of affirming what has been stated. The emphatic "saddalakkhaṇaññūyeva" (only one who knows the characteristics of words) is stated in connection with the context, to show that only one skilled in it is competent in these matters. For, without their own well-guarded aggregate of virtue, no one can ever become a foundation for those mentioned... because the existence of the Good Dhamma (saddhamma) and the foundation for oneself and others are rooted in it. Therefore, the Bhagavā, showing the advantages in one who upholds the Vinaya, made that primary and foremost, saying: "Monks, there are these five advantages in a person who upholds the Vinaya. What are the five? His own aggregate of virtue is well-guarded, well-protected; he is a refuge for those prone to remorse; he dwells confidently in the midst of the Saṅgha; he thoroughly subdues adversaries with the Dhamma; and he is devoted to the establishment of the Good Dhamma." "Atthānurūpaṃ" means appropriate for the meaning to be conveyed by one's own utterance. "Byañjanānurūpaṃ" means appropriate for the utterance to be conveyed by one's own word. In 'parivāsādīsu' (in penance, etc.), the word 'ādi' (etc.) includes abbhāna (reinstatement) and so forth. 'Taṃtaṃkammaṃ' refers to various actions such as penance (parivāsa) and so on. 'Añño' means one who does not know the characteristics of words. It is not merely that one's own and others' welfare are destroyed by this, but also that the three-fold Good Dhamma is destroyed, as he states the matter with 'ajānanto pana' (but one who does not know) and so on. 'Ayathāpaṭipajjamāno' means not practicing as one who knows the characteristics of words should practice, in accordance with the meaning in the word and in accordance with the word in the meaning. And as he will say, 'For thus, not knowing the characteristics of words,' and so on.
Cho đến đây, sau khi đã chỉ ra sự tổn hại về lợi ích của chính mình đối với người không biết ngữ pháp (saddalakkhaṇa), bây giờ để chỉ ra rằng sự thành tựu lợi ích cho người khác bắt nguồn từ sự thành tựu lợi ích của chính mình, và vì thiếu điều đó, một người như vậy không thể trở thành chỗ nương tựa cho người khác, nên đoạn ‘nacā’tiādi đã được nói. ‘Patiṭṭhāti’ (chỗ nương tựa) nghĩa là sự giữ gìn (dhāraṇa). Ở đây, đó là việc giáo huấn chánh pháp và luật cho các thiện nam tử, và việc giúp họ thoát khỏi các nghiệp vụ tương ứng, v.v. Cả hai điều này đều là chỗ nương tựa mang tính hỗ trợ. Tuy nhiên, điều chính yếu là việc thiết lập họ trên giới hạnh hoàn toàn thanh tịnh, vốn là nền tảng của những điều đó. Việc giáo huấn, v.v., là phương tiện cho điều đó. Ở đây, người thực hiện điều đó được hiểu là ‘patiṭṭhāti’ theo nghĩa ẩn dụ. Từ ‘hi’ là một giới từ biểu thị ý nghĩa xác nhận điều đã nói. Việc nhấn mạnh ‘saddalakkhaṇaññūyeva’ (chỉ người biết ngữ pháp) được nói theo bối cảnh để chỉ ra rằng chỉ những người thông thạo điều đó mới có khả năng trong những trường hợp đó. Tuy nhiên, do thiếu giới uẩn được bảo vệ tốt của chính mình, đôi khi không ai có thể trở thành chỗ nương tựa như đã nói… vì sự tồn tại của Chánh pháp và sự thành tựu chỗ nương tựa cho bản thân và người khác đều dựa vào điều đó. Chính vì thế, Đức Thế Tôn, khi chỉ ra lợi ích của người giữ Luật (Vinayadhara), đã lấy điều đó làm trọng tâm và điều đó làm chủ yếu mà nói: “Này các Tỳ-kheo, có năm lợi ích cho người giữ Luật. Năm điều ấy là gì? Giới uẩn của chính mình được bảo vệ tốt, được giữ gìn cẩn thận; là chỗ nương tựa cho những người có sự hối hận; sống tự tin giữa Tăng chúng; kiềm chế tốt kẻ thù bằng Chánh pháp; và đang thực hành vì sự tồn tại của Chánh pháp.” ‘Atthānurūpaṃ’ (phù hợp với ý nghĩa) nghĩa là phù hợp với việc biểu đạt ý nghĩa của lời nói của mình. ‘Byañjanānurūpaṃ’ (phù hợp với văn tự) nghĩa là phù hợp với lời nói của mình để biểu đạt. Trong ‘parivāsādīsūtiādisaddena’ (trong các trường hợp biệt trú, v.v., từ ‘v.v.’), từ ‘v.v.’ bao gồm các nghi thức như ‘abbhāna’ (phục quyền). ‘Taṃtaṃkammaṃ’ (nghiệp vụ tương ứng) là các nghiệp vụ như biệt trú, v.v. ‘Añño’ (người khác) là người không biết ngữ pháp. Không chỉ lợi ích của bản thân và người khác bị hủy hoại bởi điều này, mà Chánh pháp cũng bị hủy hoại. Vì vậy, câu chuyện nói rằng ‘ajānanto panā’tiādi (nhưng người không biết, v.v.). ‘Ayathāpaṭipajjamāno’ (không thực hành đúng cách) nghĩa là không thực hành theo cách mà người biết ngữ pháp phải thực hành, tức là phù hợp với ý nghĩa trong văn tự và phù hợp với văn tự trong ý nghĩa. Và điều đó sẽ được nói như sau: ‘tathā hi so saddalakkhaṇa majānanto’tiādi (thật vậy, người đó không biết ngữ pháp, v.v.).
Tividhampi saddhammanti pariyattipaṭipattiadhigamavasenati vidhameva saddhammaṃ, tattha tipiṭakabuddhavacanaṃ pariyattisaddhammo nāma, terasa dhutaguṇā cuddasa khandhakavattāni dve asīti mahāvattānīti ayaṃ paṭipattisaddhammo nāma, cattāro maggā cattāri ca phalāni ayaṃ adhigamasaddhammo nāma, tathāhiccādinā vuttamatthaṃ samattheti, tampi pāḷiyā thirīkātuṃ ‘vuttaṃ heta’ntiādimāha, tattha dhammāti hetū, saddhammassāti yathāvuttassa tividhassa saddhammassa, padabyañjananti padañca byañjanañca taṃ, tattha padaṃ nāma syādyantaṃ tyādyantañca, byañjīyati attho etenāti byañjanaṃ-vākyaṃ athavā pajjate gamyate attho etenāti padaṃ-syādyantādi, vākyaṃva byañjanaṃ, sithiladhanitādipadamevavā vuttanayena byañjananti padabyañjanaṃ, taṃ, dunnikkhittaṃ duṭṭhu nikkhittaṃ ṭhapitaṃ virādhetvā kathitaṃ, attho ca dunnītoti dunnikkhittattāyeva padabyañjanassa tabbacanīyopi duṭṭhuviññāto hoti, vuttapaṭipakkhatoti ‘aviññātasaddalakkhaṇohi’ccādinā vuttassa viññātasaddalakkhaṇattādinā paṭipakkhabhāvato, bhāvappadhāno hi ayaṃ niddeso,ttappaccayalopo vā, na hi attāva attanā veditabboti yuttanti.
The three-fold Good Dhamma (saddhamma) means the three kinds of Good Dhamma based on study (pariyatti), practice (paṭipatti), and realization (adhigama). Among these, the Tipiṭaka Buddha-word is called the Good Dhamma of study. The thirteen Dhutaguṇas, the fourteen Khandhaka-vattas, and the eighty great Vattas—this is called the Good Dhamma of practice. The four paths and the four fruits—this is called the Good Dhamma of realization. He confirms the meaning stated by 'tathā hi' (for thus) and so on. To establish this also through the Pāli, he says 'vuttaṃ hetaṃ' (for it has been said) and so on. There, 'dhammā' means causes. 'Saddhammassa' means of the three-fold Good Dhamma as stated. 'Padabyañjanaṃ' means word and letter. Among these, 'padaṃ' (word) is that which ends in 'syā' and 'ti' and so on. 'Byañjanaṃ' (letter/expression) is that by which meaning is made manifest, or alternatively, 'padaṃ' is that by which meaning is reached or understood, ending in 'syā' and so on. The sentence itself is 'byañjanaṃ'. Or, 'byañjanaṃ' is a word like 'sithila' (loose) or 'dhanita' (tense) in the manner stated. That which is 'dunnikkhittaṃ' is badly placed, arranged incorrectly, or uttered wrongly. And the meaning is 'dunnīta' (misunderstood). Due to the very faulty placement of word and letter, the meaning to be conveyed by them is also badly understood. 'Vuttapaṭipakkhato' means being the opposite of what was stated by 'aviññātasaddalakkhaṇohi' (for one who does not know the characteristics of words) and so on, such as being one who knows the characteristics of words. This explanation is focused on the state (bhāva). Or, it is an elision of the 'tva' suffix. For, it is not proper that the self should be known by the self.
‘Tividhampi saddhammaṃ’ (Chánh pháp ba loại) nghĩa là Chánh pháp có ba loại theo phương diện Pariyatti (học), Paṭipatti (thực hành) và Adhigama (thành tựu). Trong đó, lời Phật dạy trong Tam Tạng được gọi là Pariyatti Saddhamma. Mười ba hạnh đầu đà (dhutaguṇa), mười bốn bổn phận trong các uẩn (khandhakavatta), và tám mươi hai đại bổn phận (mahāvatta) được gọi là Paṭipatti Saddhamma. Bốn Thánh đạo và bốn Thánh quả được gọi là Adhigama Saddhamma. Đoạn ‘tathāhiccādinā’ (thật vậy, v.v.) xác nhận ý nghĩa đã được nói. Để củng cố điều đó bằng Pāḷi, đoạn ‘vuttaṃ heta’ntiādimāha (điều này đã được nói, v.v.) được nói. Trong đó, ‘dhammāti’ (Pháp) là nguyên nhân. ‘Saddhammassāti’ (của Chánh pháp) là của Chánh pháp ba loại đã nói. ‘Padabyañjanaṃ’ (từ ngữ và văn tự) là từ ngữ và văn tự. Trong đó, ‘padaṃ’ (từ ngữ) là từ kết thúc bằng Syā, v.v., và từ kết thúc bằng Tyā, v.v. ‘Byañjanaṃ’ (văn tự) là điều mà ý nghĩa được biểu đạt bởi nó – một câu, hoặc ‘padaṃ’ (từ ngữ) là điều mà ý nghĩa được hiểu bởi nó – từ kết thúc bằng Syā, v.v. Câu là văn tự. Hoặc ‘byañjanaṃ’ là từ ngữ được nói theo cách lỏng lẻo hoặc chặt chẽ, v.v. ‘Taṃ’ (điều đó). ‘Dunnikkhittaṃ’ (đặt sai) là đặt sai, nói sai. ‘Attho ca dunnīto’ (và ý nghĩa bị dẫn sai) là vì sự đặt sai của từ ngữ và văn tự, ý nghĩa của nó cũng bị hiểu sai. ‘Vuttapaṭipakkhatoti’ (do là đối nghịch với điều đã nói) nghĩa là do là đối nghịch với người biết ngữ pháp, v.v., đã nói trong ‘aviññātasaddalakkhaṇohi’ccādinā (người không biết ngữ pháp, v.v.). Đây là một cách diễn đạt nhấn mạnh trạng thái (bhāva). Hoặc là sự lược bỏ của tiếp vĩ ngữ ‘tta’. Thật vậy, không phải là điều đúng đắn khi nói rằng bản thân phải được biết bởi chính mình.
81
Tadevantiādinā yathāvuttaṃ nigametvā saññāvidhāne payojanaṃ dasseti, tanti hetvatthe nipāto, yasmā saddalakkhaṇassa jānanaṃsāni saṃsaṃ tasmāti attho, evanti nidassanatthe nipāto, evaṃ sappayojananti sambandho, tadevanti vā nipātasamudāyo yaṃ, vuttena pakārenetyasmiṃ atthe vattate.
Having concluded what was stated with 'tadevaṃ' (thus indeed) and so on, he shows the purpose in designating names (saññāvidhāna). The word 'taṃ' is a particle in the sense of cause. The meaning is: 'Because knowing the characteristics of words is beneficial, therefore.' 'Evaṃ' is a particle in the sense of illustration. The connection is 'evaṃ sappayojanaṃ' (thus beneficial). Or, 'tadevaṃ' is a compound particle used in the sense of 'in the manner stated'.
Đoạn ‘Tadevantiādinā’ (Chính vì vậy, v.v.) tổng kết điều đã nói và chỉ ra mục đích của việc thiết lập các ký hiệu (saññāvidhāna). Từ ‘taṃ’ là một giới từ có nghĩa là nguyên nhân. Ý nghĩa là: vì việc biết ngữ pháp có nhiều lợi ích, nên. Từ ‘evaṃ’ là một giới từ có nghĩa là ví dụ. Mối liên hệ là ‘evaṃ sappayojanaṃ’ (có mục đích như vậy). Hoặc cụm giới từ ‘tadevanti’ được dùng với ý nghĩa là ‘theo cách đã nói’.
Nanuca saññīnaṃ saññānaṃ vattabbatte ‘‘aādayo titālīsavaṇṇā’’tiādīnaṃ vākyānaṃ visuṃvisuṃ mahantattā kuto lāghavaṃ satthassāti maññamāno ‘tathāhi’ccādinā saññāvidhāne lāghavasabbhāvaṃ samattheti, hotevāti avadhāraṇena katthaci parasatthe viya no na hotīti dasseti, paṭipattilāghavampi cettha hoteva, tathāhi ‘‘vaṇṇaparena savaṇṇopi’’ccādo (1-24) vaṇṇādisaññāsamuddharitā nāttānamattāvagametumalanti pare pucchitvā jānitabbā assa, tato saññā-vaseyā, tatossa saññāti saññāsaññīvivecanaṃ tadanuṭṭhānanti paramparāpekkhāya bhavitabbaṃ paṭipatti gāravābhāvā.
Now, supposing that "aādayo titālīsavaṇṇā" (a and so on, forty-three letters) and similar sentences would be excessively lengthy individually when referring to nouns, and that there would be no brevity in the treatise, he affirms the existence of brevity in the designation of names (saññāvidhāna) with 'tathā hi' (for thus) and so on. He shows, with the emphasis 'hoteva' (it certainly is), that it is not absent as it might be in some other treatises. There is also brevity in practice (paṭipattilāghava) here. For thus, in "vaṇṇaparena savaṇṇopi" (a letter with a preceding letter also of the same class) and so on, the terms 'vaṇṇa' (letter) and so forth, being designated, would not be able to be understood by themselves, but would have to be known by asking others. Therefore, if there were no designation, there would be no distinguishing between the sign and the thing signified, nor any subsequent application, resulting in a lack of reverence for the practice due to this traditional expectation.
Bây giờ, một người nghĩ rằng: “Không phải là việc các ký hiệu được gọi là các ký hiệu, và các câu như ‘aādayo titālīsavaṇṇā’ (a, v.v., là bốn mươi ba âm) là quá lớn, vậy làm sao có được sự ngắn gọn trong giáo pháp?” và sau đó, bằng cách nói ‘tathāhi’ccādinā (thật vậy, v.v.), người đó xác nhận sự tồn tại của sự ngắn gọn trong việc thiết lập các ký hiệu. Từ ‘hoteva’ (chắc chắn là có) với sự nhấn mạnh cho thấy rằng điều đó không phải là không có, như trong một số giáo pháp khác. Sự ngắn gọn trong thực hành cũng chắc chắn là có ở đây. Thật vậy, trong ‘vaṇṇaparena savaṇṇopi’ccādo (1-24) (ngay cả một âm tiết cũng có thể là một âm tiết khác, v.v.), các ký hiệu âm tiết, v.v., được xác định không thể tự mình hiểu được. Người ta phải hỏi người khác để biết. Từ đó, theo các ký hiệu, sẽ có sự phân biệt giữa ký hiệu và đối tượng được ký hiệu, và sự không thực hành điều đó sẽ dẫn đến sự thiếu tôn trọng trong thực hành, tùy thuộc vào sự kế thừa.
Idāni saṅkhepato satthakkamaṃ dassetumāha-evaṃ tāvi’ccādi, tāvāti paṭhamaṃ, upayujjamānattāti byāpāriyamānattā, visayo gocaro yatthete syādayo vidhī yante, saha visayenāti savisayā, paṭhamaṃ karīyatīti pakati yato syādayo vidhīyante, saha pakatiyāti sappakatikā, liṅgādikanti ādisaddena‘salabhacchāya’miccādo ekattādi, liṅgebhavā liṅgikā-itthividhayo, ekatthībhāvo samāso, tena, sāmaññato samānattā, samānattantuṇādivuttiyā ‘‘rājādivisiṭṭhe purisā doviya’vasiṭṭhādivisiṭṭhe apaccādimhi atthe pavattanato.
Now, to show the order of the treatise briefly, he says 'evaṃ tāva' (thus indeed, first) and so on. 'Tāva' means first. 'Upayujjamānattā' means due to being applied. 'Visaya' is the sphere where these 'syā' and other suffixes are prescribed. 'Savisayā' means with their sphere. 'Pakati' means the primary form from which 'syā' and other suffixes are prescribed, as it is done first. 'Sappakatikā' means with their primary form. 'Liṅgādikaṃ' (gender and so on) - the word 'ādi' (and so on) includes number, etc., as in 'salabhacchāyaṃ' (the shadow of a locust) and so on. 'Liṅgikā' means related to gender, feminine forms. 'Ekatthībhāvo' means forming a single sense, a compound. By that (i.e., by the compound). 'Sāmaññato' means by commonality, by similarity. The similarity is in the sense of "rājādivisiṭṭhe purisādo viya'vasiṭṭhādivisiṭṭhe apaccādimhi atthe pavattanato" (like specific individuals such as kings, among specific groups, occurring in meanings such as progeny, etc., in the Uṇādi system).
Bây giờ, để chỉ ra trình tự của giáo pháp một cách tóm tắt, đoạn ‘evaṃ tāvi’ccādi (thật vậy, trước hết, v.v.) được nói. ‘Tāvāti’ (trước hết) nghĩa là ban đầu. ‘Upayujjamānattāti’ (do được sử dụng) nghĩa là do được áp dụng. ‘Visayo’ (phạm vi) là đối tượng mà các Syā, v.v., được quy định. ‘Saha visayena’ (cùng với phạm vi) là ‘savisayā’ (có phạm vi). ‘Paṭhamaṃ karīyatīti pakati’ (điều được làm trước tiên là bản chất) là điều mà từ đó các Syā, v.v., được quy định. ‘Saha pakatiyāti’ (cùng với bản chất) là ‘sappakatikā’ (có bản chất). ‘Liṅgādikaṃ’ (giống, v.v.) từ ‘v.v.’ ở đây bao gồm các điều như số ít, v.v., trong ‘salabhacchāya’miccādo (bóng của con châu chấu, v.v.). ‘Liṅgebhavā liṅgikā’ (thuộc về giống) là các quy tắc về giống cái. ‘Ekatthībhāvo’ (sự hợp nhất ý nghĩa) là sự kết hợp (samāso). Bằng điều đó. ‘Sāmaññato samānattā’ (do sự giống nhau về tổng quát). ‘Samānattantuṇādivuttiyā’ (sự giống nhau trong các từ như tuṇā, v.v.) là do việc áp dụng trong các ý nghĩa cụ thể như ‘apaccādimhi’ (không phải con cháu, v.v.), giống như ‘purisādo’ (người, v.v.) trong các trường hợp đặc biệt như ‘rājādivisiṭṭhe’ (vua, v.v.).
82
Iti moggallānapañcikāṭīkāyaṃ sāratthavilāsiniyaṃ
Thus ends the Sāratthavilāsinī, a sub-commentary to the Moggallāna Pañcikā.
Như vậy, trong Sāratthavilāsinī, chú giải của Moggallānapañcikā
83
Ratanattayapaṇāmādikathā samattā.
The section on Salutations to the Triple Gem, etc., is concluded.
Phần giới thiệu Tam Bảo, v.v., đã kết thúc.
Next Page →

Settings