81-88. Catutthassa paṭhame vimariyādīkatenāti nimmariyādīkatena.
81-88. In the first of the fourth (discourses), ‘with an unrestricted (vimariyādīkatena) mind’ means with an unbounded mind.
81-88. Trong đoạn thứ nhất của phần thứ tư, vimariyādīkatenā (đã loại bỏ giới hạn) nghĩa là đã không còn giới hạn.
Cetasāti evaṃvidhena cittena viharati.
‘Cetasā’ means dwells with such a mind.
Cetasā (với tâm) nghĩa là sống với tâm như vậy.
Tattha dve mariyādā kilesamariyādā ca ārammaṇamariyādā ca.
Here there are two kinds of boundaries: the boundary of defilements (kilesamariyādā) and the boundary of objects (ārammaṇamariyādā).
Ở đây có hai loại giới hạn: giới hạn phiền não và giới hạn đối tượng.
Sace hissa rūpādike ārabbha rāgādayo uppajjeyyuṃ, kilesamariyādā tena katā bhaveyya.
If lust and so on were to arise in him with respect to forms and so on, he would have made a boundary of defilements.
Nếu tham ái v.v. khởi lên nơi người ấy đối với sắc v.v., thì người ấy đã tạo ra giới hạn phiền não.
Tesu panassa ekopi na uppannoti kilesamariyādā natthi.
But not even one of these has arisen in him, so there is no boundary of defilements.
Nhưng vì không có một phiền não nào khởi lên nơi người ấy, nên không có giới hạn phiền não.
Sace panassa rūpādidhamme āvajjentassa ekacce āpāthaṃ nāgaccheyyuṃ, evamassa ārammaṇamariyādā bhaveyya.
If, when he attends to phenomena such as forms, some of them do not come into his range, then there would be a boundary of objects for him.
Nếu khi người ấy chú tâm vào các pháp sắc v.v., một số pháp không hiện rõ, thì người ấy sẽ có giới hạn đối tượng.
Te panassa dhamme āvajjentassa āpāthaṃ anāgatadhammo nāma natthīti ārammaṇamariyādāpi natthi.
But when he attends to these phenomena, there is no phenomenon that does not come into his range, so there is no boundary of objects either.
Nhưng khi người ấy chú tâm vào các pháp, không có pháp nào chưa hiện rõ, nên cũng không có giới hạn đối tượng.
Idha pana kilesamariyādā adhippetāti āha ‘‘kilesamariyādaṃ bhinditvā’’tiādi.
Here, however, the boundary of defilements is intended, so it says, ‘having broken the boundary of defilements’ and so on.
Ở đây, giới hạn phiền não được đề cập, nên đã nói ‘‘phá vỡ giới hạn phiền não’’ v.v.
Tatiyādīsu natthi vattabbaṃ.
There is nothing to be said in the third and so on.
Không có gì cần nói thêm trong các đoạn thứ ba trở đi.
89-90. Navame (saṃ. ni. ṭī. 1.1.181) kokālikanāmakā dve bhikkhū.
89-90. In the ninth (discourse), there are two bhikkhus named Kokālika.
89-90. Trong đoạn thứ chín (Saṃ. Ni. Ṭī. 1.1.181), có hai tỳ khưu tên là Kokālika.
Tato idhādhippetaṃ niddhāretvā dassetuṃ ‘‘koyaṃ kokāliko’’ti pucchā.
Therefore, to determine and show what is intended here, there is the question, ‘Who is this Kokālika?’
Do đó, câu hỏi ‘‘koyaṃ kokāliko’’ (Kokālika này là ai?) được đặt ra để xác định người được đề cập ở đây.
Suttassa aṭṭhuppattiṃ dassetuṃ ‘‘kasmā ca upasaṅkamī’’ti pucchā.
To show the origin of the Sutta, there is the question, ‘And why did he approach?’
Câu hỏi ‘‘kasmā ca upasaṅkamī’’ (và vì sao lại đến?) được đặt ra để trình bày nguyên nhân khởi phát của bài kinh.
Ayaṃ kirātiādi yathākkamaṃ tāsaṃ vissajjanaṃ.
‘It is said that...’ and so on, is the answer to those questions in order.
Đây là v.v… là lời giải thích của những câu đó theo thứ tự.
Vivekavāsaṃ vasitukāmattā appicchatāya ca mā no kassaci…pe… vasiṃsu.
Because he desired to dwell in solitude and was of few wishes, ‘may no one... so that they may not dwell...’
Vì mong muốn sống viễn ly và vì ít dục, chớ ai trong chúng tôi… (v.v.)… đã sống.
Āghātaṃ uppādesi attano icchāvighātanato.
‘He generated resentment’ because his wish was thwarted.
Đã phát sinh sân hận do ước muốn của mình bị cản trở.
Therā bhikkhusaṅghassa niyyādayiṃsu payuttavācāya akatattā therehi ca adāpitattā.
‘The Elders handed them over to the Saṅgha of bhikkhus’ because it was not done with explicit words and was not given by the Elders.
Các Trưởng lão đã trao lại cho Tăng đoàn chư Tỳ-khưu vì không được thực hiện bằng lời nói được sử dụng và vì không được các Trưởng lão cho phép.
Pubbepi…pe… maññeti iminā therānaṃ kohaññe ṭhitabhāvaṃ āsaṅkati avaṇe vaṇaṃ passanto viya, suparisuddhe ādāsatale jallaṃ uṭṭhāpento viya ca.
‘Even before... I think’ — with this, he suspected that the Elders were in a state of deceit, just as one sees a blemish in what is unblemished, or raises dirt on a perfectly clean mirror surface.
Với câu “Ngay cả trước đây… (v.v.)… tôi nghĩ” này, ông ta nghi ngờ các Trưởng lão đang ở trong tình trạng lừa dối, giống như nhìn thấy vết nhơ trên cái gương trong sạch hoàn toàn, và giống như làm nổi lên cặn bẩn trên mặt gương trong sạch hoàn toàn.
Aparajjhitvāti bhagavato sammukhā ‘‘pāpabhikkhū jātā’’ti vatvā.
‘Having offended’ means by saying “wicked bhikkhus have arisen” in the presence of the Buddha.
Sau khi đã phạm lỗi nghĩa là sau khi nói trước mặt Đức Thế Tôn rằng: “Các Tỳ-khưu ác đã xuất hiện.”
Mahāsāvajjadassanatthanti mahāsāvajjabhāvadassanatthaṃ, ayameva vā pāṭho.
"Mahāsāvajjadassanattha" means for the purpose of seeing the state of being a great fault, or this is the reading.
Để thấy được lỗi lớn nghĩa là để thấy được tính chất lỗi lớn, hoặc đây chính là văn bản.
Māhevanti mā evamāha, mā evaṃ bhaṇi.
"Māheva" means do not speak thus, do not say thus.
Māhevaṃ nghĩa là chớ nói như vậy, chớ tuyên bố như vậy.
Saddhāya ayo uppādo saddhāyo, taṃ āvahatīti saddhāyikoti āha ‘‘saddhāya āgamakaro’’ti.
The arising of what is fitting for faith is saddhāyo; because it brings that, it is "saddhāyiko," thus it says "one who creates an approach to faith."
Sự phát sinh của niềm tin là saddhāyo, điều đó mang lại niềm tin nên được gọi là saddhāyiko; do đó, ông ta nói “là người mang lại niềm tin”.
Saddhāyikoti vā saddhāya ayitabbo, saddheyyoti attho.
Or "saddhāyiko" means to be approached with faith, meaning trustworthy.
Hoặc saddhāyiko là đáng tin cậy bằng niềm tin, nghĩa là đáng tin cậy.
Tenāha ‘‘saddhātabbavacano vā’’ti.
Therefore it says "or one whose word is to be trusted."
Do đó, ông ta nói “hoặc là lời nói đáng tin cậy”.
Pīḷakā nāma bāhirato paṭṭhāya aṭṭhīni bhindanti, imā pana paṭhamaṃyeva aṭṭhīni bhinditvā uggatā.
Boils, starting from the outside, break the bones; but these, having first broken the bones, emerged.
Mụn nhọt là những thứ bắt đầu từ bên ngoài và làm vỡ xương, nhưng những thứ này lại xuất hiện sau khi đã làm vỡ xương ngay từ đầu.
Tenāha ‘‘aṭṭhīni bhinditvā uggatāhi piḷakāhī’’ti.
Therefore it says "with boils that emerged after breaking the bones."
Do đó, ông ta nói “bởi những mụn nhọt đã xuất hiện sau khi làm vỡ xương”.
Taruṇabeluvamattiyoti taruṇabillaphalamattiyo.
"Taruṇabeluvamattiyo" means the size of young billa fruits.
Taruṇabeluvamattiyo nghĩa là lớn bằng trái mộc qua non.
Visagilitoti khittapaharaṇo.
"Visagilito" means one who has been struck by a missile.
Visagilito nghĩa là bị ném vũ khí.
Tañca baḷisaṃ visasamaññā loke.
And that fishhook is known as poison in the world.
Và cái móc câu đó được gọi là visa (chất độc) trong thế gian.
Ārakkhadevatānaṃ saddaṃ sutvāti padaṃ ānetvā sambandho.
The connection is made by supplying the phrase "having heard the sound of the guardian deities."
Sau khi nghe tiếng của các vị thiên thần hộ mệnh, câu này được đưa vào và kết nối.
Brahmaloketi suddhāvāsaloke.
"Brahmaloke" means in the Suddhāvāsa realms.
Trong cõi Phạm thiên nghĩa là trong cõi Tịnh cư thiên.
Varākoti anuggahavacanametaṃ.
"Varāko" is a word of disapproval.
Varāko đây là lời nói không được ưu ái.
Hīnapariyāyoti keci.
Some say it means "of a low kind."
Một số người nói là thuộc hạng thấp kém.
Piyasīlāti iminā etasmiṃ atthe niruttinayena pesalāti padasiddhīti dasseti.
By "Piyasīlā," it shows that in this context, the word pesalā is derived according to the rules of etymology.
Với từ Piyasīlā này, ông ta chỉ ra rằng trong ý nghĩa này, theo phương pháp ngữ nguyên, từ pesalā được hình thành.
Kabarakkhīnīti byādhibalena paribhinnavaṇṇatāya kabarabhūtāni akkhīni.
"Kabarakkhīnī" means eyes that have become mottled due to their color being disfigured by the power of disease.
Kabarakkhīnī nghĩa là đôi mắt bị biến màu do bệnh tật, trở nên loang lổ.
Yattakanti bhagavato vacanaṃ aññathā karontena yattakaṃ tayā aparaddhaṃ, tassa pamāṇaṃ natthīti attho.
"Yattakaṃ" means, by altering the Buddha's word, there is no measure to the extent of your offense.
Yattakaṃ nghĩa là không có giới hạn cho mức độ lỗi lầm mà ngươi đã phạm khi làm sai lời Đức Thế Tôn.
Yasmā anāgāmino nāma pahīnakāmacchandabyāpādā honti, tvañca diṭṭhikāmacchandabyāpādavasena idhāgato, tasmā yāvañca te idaṃ aparaddhanti evamettha attho daṭṭhabbo.
Since Anāgāmīs have abandoned sensual desire and ill-will, and you have come here due to wrong view, sensual desire, and ill-will, the meaning here should be understood as "to what extent this offense of yours extends."
Vì những vị Bất lai là những người đã đoạn trừ tham dục và sân hận, còn ngươi thì đã đến đây theo tham dục và sân hận của tà kiến, do đó ý nghĩa ở đây cần được hiểu là: “Ngươi đã phạm lỗi này đến mức nào.”
Adiṭṭhippattoti appattadiṭṭhiko.
"Adiṭṭhippatto" means one who has not attained right view.
Adiṭṭhippatto nghĩa là chưa đạt được chánh kiến.
Gilitaviso viya visaṃ gilitvā ṭhito viya.
"Gilitaviso viya" means like one who has swallowed poison and stands there.
Gilitaviso viya giống như người đã nuốt chất độc và đang đứng đó.
Kuṭhārisadisā mūlapacchindanaṭṭhena.
"Kuṭhārisadisā" means like an axe, in the sense of cutting off the root.
Giống như cái rìu theo nghĩa chặt đứt tận gốc.
Uttamattheti arahatte.
"Uttamatthe" means in Arahantship.
Trong ý nghĩa tối thượng nghĩa là trong A-la-hán quả.
Khīṇāsavoti vadati sunakkhatto viya acelaṃ korakkhattiyaṃ.
"Khīṇāsavo" he says, like Sunakkhatta saying to the naked Korakkhattiya.
Nói là Khīṇāsavo giống như Sunakkhatta nói về Korakkhattiya, một người khỏa thân.
Yo aggasāvako viya pasaṃsitabbo khīṇāsavo, taṃ ‘‘dussīlo aya’’nti vadati.
He calls "dussīlo ayaṃ" (this one is immoral) to one who is "pasaṃsitabbo khīṇāsavo" (an Arahant to be praised), like a Chief Disciple.
Người đáng được tán thán là một vị A-la-hán, giống như vị Thượng thủ đệ tử, ông ta lại nói: “Người này là kẻ ác giới.”
Vicinātīti ācinoti pasavati.
"Vicināti" means gathers, produces.
Vicināti nghĩa là tích lũy, sinh ra.
Pasaṃsiyanindā tāva sampannaguṇaparidhaṃsanavasena pavattiyā sāvajjatāya kaṭukavipākā, nindiyappasaṃsā pana kathaṃ tāya samavipākāti?
While praise and blame, due to their occurrence in the sense of disparaging excellent qualities, are blameworthy and have bitter results, how can praising the blameworthy have similar results?
Sự tán thán người đáng chỉ trích và sự chỉ trích người đáng tán thán là những hành vi có quả báo cay đắng do tính chất đáng chê trách của chúng khi được thực hiện dưới hình thức phỉ báng những phẩm chất đã đạt được. Vậy thì sự tán thán người đáng chỉ trích làm sao lại có quả báo tương tự?
Tattha avijjamānaguṇasamāropanena attano paresañca micchāpaṭipattihetubhāvato pasaṃsiyena tassa samabhāvakaraṇato ca.
In that case, by attributing non-existent qualities, it becomes a cause for one's own and others' wrong conduct, and by making the blameworthy equal to the praiseworthy.
Trong trường hợp đó, do sự gán ghép những phẩm chất không tồn tại, nó trở thành nguyên nhân của tà hạnh cho chính mình và cho người khác, và do việc làm cho người đáng chỉ trích ngang bằng với người đáng tán thán.
Lokepi hi asūraṃ sūrena samaṃ karonto gārayho hoti, pageva duppaṭipannaṃ suppaṭipannena samaṃ karontoti.
Even in the world, one who equates a coward with a hero is censurable, how much more so one who equates a wrongly behaved person with a rightly behaved one!
Ngay cả trong thế gian, người làm cho kẻ hèn nhát ngang bằng với người dũng cảm cũng bị chỉ trích, huống chi là người làm cho kẻ hành xử sai lầm ngang bằng với người hành xử đúng đắn.
Atha kho brahmā sahampatīti ko ayaṃ brahmā, kasmā ca pana bhagavantaṃ upasaṅkamitvā etadavocāti?
"Atha kho brahmā sahampatī" (then Brahmā Sahampati)—who is this Brahmā, and why did he approach the Buddha and say this?
Rồi Phạm thiên Sahampati – vị Phạm thiên này là ai, và tại sao ông ta lại đến gặp Đức Thế Tôn và nói điều này?
Ayaṃ kassapassa bhagavato sāsane sahako nāma bhikkhu anāgāmī hutvā suddhāvāsesu uppanno, tattha sahampati brahmāti sañjānanti.
This Brahmā was a monk named Sahaka in the dispensation of Kassapa Buddha, who became an Anāgāmī and was reborn in the Suddhāvāsa realms, where he is known as Brahmā Sahampati.
Vị này là một Tỳ-khưu tên Sahaka trong giáo pháp của Đức Phật Kassapa, đã trở thành Bất lai và tái sinh vào cõi Tịnh cư thiên, ở đó người ta biết ông là Phạm thiên Sahampati.
So panāhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā ‘‘padumanirayaṃ kittessāmi, tato bhagavā bhikkhūnaṃ ārocessati, athānusandhikusalā bhikkhū tatthāyuppamāṇaṃ pucchissanti, bhagavā ācikkhanto ariyūpavāde ādīnavaṃ pakāsessatī’’ti iminā kāraṇena bhagavantaṃ upasaṅkamitvā etadavoca.
And he approached the Buddha and said this for the reason: "I will describe the Paduma Niraya; then the Buddha will declare it to the monks; then the monks skilled in connection will ask about the lifespan there; and the Buddha, in explaining it, will reveal the danger of reviling noble ones."
Và ông ta đã đến gặp Đức Thế Tôn và nói điều này với lý do: “Con sẽ kể về địa ngục Paduma, rồi Đức Thế Tôn sẽ kể lại cho các Tỳ-khưu, sau đó các Tỳ-khưu thiện xảo trong sự liên kết sẽ hỏi về tuổi thọ ở đó, và Đức Thế Tôn khi giảng giải sẽ làm sáng tỏ sự nguy hiểm của việc phỉ báng bậc Thánh.”
Magadharaṭṭhe saṃvohārato māgadhako pattho, tena.
"Māgadhako pattho" (a Magadhan measure) by common usage in the Magadha country, by that.
Theo cách dùng từ ở xứ Magadha, pattho Magadhako (đấu Magadha), bằng cái đó.
Paccitabbaṭṭhānassāti nirayadukkhena paccitabbappadesassa etaṃ abbudoti nāmaṃ.
"Paccitabbaṭṭhānassā" (of the place to be cooked) means abbuda is the name of that region where one must suffer the pains of hell.
Paccitabbaṭṭhānassa nghĩa là tên abbuda này là của nơi phải chịu khổ đau trong địa ngục.
Vassagaṇanāti ekato paṭṭhāya dasaguṇitaṃ abbudaāyumhi tato aparaṃ vīsatiguṇitaṃ nirabbudādīsu vassagaṇanā veditabbā.
The calculation of years should be understood as starting from one, multiplied by ten for the lifespan of an Abbuda, and then further multiplied by twenty for Nirabbuda and so on.
Vassagaṇanā nghĩa là cần biết rằng số năm được tính từ một đơn vị, rồi gấp mười lần trong tuổi thọ abbuda, rồi gấp hai mươi lần trong nirabbuda v.v…
Ayañca gaṇanā aparicitānaṃ dukkarāti vuttaṃ ‘‘na taṃ sukaraṃ saṅkhātu’’nti.
And this calculation is difficult for those unfamiliar with it, thus it is said, "It is not easy to calculate that."
Và việc tính toán này khó khăn đối với những người không quen thuộc, do đó đã nói “Thật không dễ để tính toán”.
Keci pana ‘‘tattha tattha paridevanānattena kammakāraṇanānattenapi imāni nāmāni laddhānī’’ti vadanti, apare ‘‘sītanarakā ete’’ti.
Some, however, say, "These names have been obtained due to the variety of lamentations here and there, and also due to the variety of actions causing suffering." Others say, "These are cold hells."
Một số người nói rằng: “Những tên gọi này được đặt ra do sự đa dạng của tiếng than khóc và sự đa dạng của các hình phạt ở từng nơi,” những người khác nói: “Đây là những địa ngục lạnh giá.”
Sabbatthāti ababādīsu padumapariyosānesu sabbesu nirayesu.
"Everywhere" means in all hells, from Abbuda and so on, up to the Paduma hell.
Sabbatthā nghĩa là trong tất cả các địa ngục, từ Ababa cho đến Paduma.
Esa nayoti heṭṭhimato uparimassa vīsatiguṇataṃ atidisati.
"This is the method" extends the twenty-fold multiplication from the lower to the higher.
Esa nayo nghĩa là điều này chỉ ra rằng tầng trên gấp hai mươi lần tầng dưới.
Dasame natthi vattabbaṃ.
There is nothing to say regarding the tenth.
Không có gì để nói ở phần thứ mười.
91-94. Pañcamassa paṭhamādīni uttānatthāni.
91-94. The first and subsequent suttas of the fifth vagga have clear meanings.
91-94. Các bài kinh đầu tiên của phẩm thứ năm có nghĩa rõ ràng.
Catutthe tapanaṃ santapanaṃ kāyassa khedanaṃ tapo, so etassa atthīti tapassī, taṃ tapassiṃ.
In the fourth, "tapas" is the heating, tormenting, and exhausting of the body; one who possesses this is a "tapassī," hence "tapassiṃ."
Trong bài kinh thứ tư, tapana là sự nung đốt, santapana là sự thiêu đốt, kāyassa khedana là sự làm mệt mỏi thân, tapo là sự khổ hạnh; người có điều đó là tapassī, vị khổ hạnh đó.
Yasmā tathābhūto tapanissito, tapo vā tannissito, tasmā āha ‘‘tapanissitaka’’nti.
Since such a one is devoted to tapas, or tapas is devoted to him, it is said "tapanissitaka."
Vì người như vậy nương tựa vào sự khổ hạnh, hoặc sự khổ hạnh nương tựa vào người đó, nên ông ta nói “người nương tựa vào sự khổ hạnh”.
Lūkhaṃ pharusaṃ sādhusammatācāravirahato na pasādanīyaṃ ājīvati vattatīti lūkhājīvī, taṃ lūkhājīviṃ.
"Lūkhājīvī" means one who lives a harsh, rough, unpleasing way of life, lacking conduct approved by the good; hence "lūkhājīviṃ."
Lūkhaṃ là thô bạo, pharusaṃ là khắc nghiệt, do thiếu vắng những hành vi được người thiện trí chấp nhận nên không đáng được hoan hỷ; người sống (vattati) với điều đó là lūkhājīvī, vị sống thô kệch đó.
Upakkosatīti uppaṇḍeti, upahasanavasena paribhāsati.
"Upakkosati" means to ridicule, to revile with mockery.
Upakkosatī nghĩa là chế nhạo, nói xấu theo cách giễ cợt.
Upavadatīti avaññāpubbakaṃ apavadati.
"Upavadati" means to disparage with contempt.
Upavadatī nghĩa là chỉ trích với ý khinh thường.
Tenāha ‘‘hīḷeti vambhetī’’ti.
Therefore, it is said, "hīḷeti vambhetī" (he scorns, he disparages).
Do đó, ông ta nói “khinh bỉ, coi thường”.
95. Pañcame paccante bhavaṃ paccantimaṃ.
95. In the fifth, "paccantimaṃ" means existing in the frontier.
95. Trong bài kinh thứ năm, điều gì ở vùng biên giới là paccantimaṃ.
Pākārassa thirabhāvaṃ uddhamuddhaṃ pāpetīti uddhāpaṃ, pākāramūlaṃ.
"Uddhāpaṃ" means that which brings the firmness of the wall higher and higher, i.e., the base of the wall.
Điều gì làm cho sự vững chắc của bức tường ngày càng cao hơn là uddhāpaṃ, nền móng của bức tường.
Ādi-saddena pākāradvārabandhaparikhādīnaṃ saṅgaho veditabbo.
By the word "ādi" (and so on), the inclusion of the wall's gate-structures, moats, and so forth should be understood.
Với từ ādi, cần hiểu là bao gồm cửa thành, cổng thành, hào nước v.v…
Paṇḍitadovārikaṭṭhāniyaṃ katvā bhagavā attānaṃ dassesīti dassento ‘‘ekadvāranti kasmā āhā’’ti codanaṃ samuṭṭhāpesi.
The Blessed One, showing himself as if a wise doorkeeper, raised the question, "Why is it called 'one-gated'?"
Đức Thế Tôn đã thể hiện mình như một người gác cổng thông thái, do đó đã đặt ra câu hỏi “Tại sao lại nói là một cửa?”.
Yassā paññāya vasena puriso paṇḍitoti vuccati, taṃ paṇḍiccanti āha ‘‘paṇḍiccena samannāgato’’ti.
"Paṇḍiccaṃ" means that wisdom by virtue of which a person is called wise, hence it is said, "paṇḍiccena samannāgato" (endowed with wisdom).
Trí tuệ mà nhờ đó một người được gọi là thông thái, điều đó là paṇḍiccaṃ; do đó ông ta nói “được phú bẩm trí tuệ”.
Taṃtaṃitikattabbatāsu chekabhāvo byattabhāvo veyyattiyaṃ.
"Veyyattiyaṃ" is skillfulness, adeptness in various duties.
Sự khéo léo, sự thành thạo trong các công việc cần làm là veyyattiyaṃ.
Medhati sammohaṃ hiṃsati vidhamatīti medhā, sā etassa atthīti medhāvī.
"Medhā" means that which harms or dispels delusion; one who possesses this is "medhāvī."
Trí tuệ (medhā) là cái làm hại, phá hoại, phá tan sự si mê. Người có trí tuệ đó gọi là medhāvī (người có trí tuệ).
Ṭhāne ṭhāne uppatti etissā atthīti ṭhānuppattikā, ṭhānaso uppajjanapaññā.
"Ṭhānuppattikā" means that which arises in various situations, i.e., wisdom that arises appropriately.
Trí tuệ phát sinh đúng lúc, đúng chỗ được gọi là ṭhānuppattikā, tức là trí tuệ phát sinh đúng chỗ.
Anupariyāyanti etenāti anupariyāyo, so eva pathoti anupariyāyapatho, parito pākārassa anusaṃyāyanamaggo.
"Anupariyāya" is that by which one goes around; that very path is "anupariyāyapatho," the path for going around the wall.
Con đường đi vòng quanh được gọi là anupariyāyapatho, tức là con đường đi dọc theo bức tường.
Pākārabhāgā sandhātabbā etthāti pākārasandhi, pākārassa phullitappadeso.
"Pākārasandhi" is where parts of the wall are to be joined, i.e., a cracked part of the wall.
Chỗ mà các phần của bức tường có thể được nối lại được gọi là pākārasandhi, tức là chỗ bị nứt của bức tường.
So pana heṭṭhimantena dvinnampi iṭṭhakānaṃ vigamena evaṃ vuccatīti āha ‘‘dvinnaṃ iṭṭhakānaṃ apagataṭṭhāna’’nti.
It is called this due to the absence of two bricks at the lower end, hence it is said, "the place where two bricks are missing."
Điều đó được nói là “chỗ hai viên gạch bị tách rời” để chỉ rằng nó được gọi như vậy do sự tách rời của hai viên gạch ở phần dưới.
Chinnaṭṭhānanti chinnabhinnappadeso, chiddaṭṭhānaṃ vā.
"Chinnaṭṭhānaṃ" means a broken or shattered place, or a hole.
Chinnaṭṭhāna (chỗ bị cắt) là chỗ bị cắt, bị vỡ, hoặc chỗ có lỗ hổng.
Tañhi vivaranti vuccati.
Indeed, this is called a breach.
Nó được gọi là lỗ hổng.
96-98. Chaṭṭhe khandhāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ ārammaṇaṭṭhena ‘‘rūpaṃ attato samanupassatī’’tiādivacanato.
96-98. In the sixth, the aggregates (khandhā) are also a basis for views (diṭṭhiṭṭhānaṃ) in the sense of an object, as stated in phrases like "one regards form as self."
Trong kinh thứ sáu, các uẩn cũng là nơi trú ngụ của tà kiến theo nghĩa đối tượng, như lời dạy “thấy sắc là tự ngã” và tương tự.
Avijjāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ upanissayādibhāvena pavattanato.
Ignorance (avijjā) is also a basis for views, as it functions as a strong supporting condition and so forth.
Vô minh cũng là nơi trú ngụ của tà kiến vì nó phát sinh theo cách làm chỗ nương tựa, v.v.
Yathāha ‘‘assutavā, bhikkhave, puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido’’tiādi (dha. sa. 1007).
As it is said, "An uninstructed ordinary person, bhikkhus, who is not a seer of the noble ones, not skilled in the noble Dhamma," and so on.
Như đã nói: “Này các tỳ khưu, phàm phu không nghe pháp, không thấy các bậc Thánh, không thông thạo pháp của các bậc Thánh” và tương tự (Dhammasaṅgaṇī 1007).
Phassopi diṭṭhiṭṭhānaṃ.
Contact (phassa) is also a basis for views.
Xúc cũng là nơi trú ngụ của tà kiến.
Yathā cāha ‘‘tadapi phassapaccayā (dī. ni. 1.118-130) phussa phussa paṭisaṃvediyantī’’ti (dī. ni. 1.144) ca.
As it is also said, "that too is due to contact" and "experiencing by contacting again and again."
Như đã nói: “cái đó cũng do xúc duyên mà có” (Dīgha Nikāya 1.118-130) và “cảm thọ từng xúc chạm, từng xúc chạm” (Dīgha Nikāya 1.144).
Saññāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ.
Perception (saññā) is also a basis for views.
Tưởng cũng là nơi trú ngụ của tà kiến.
Vuttañhetaṃ ‘‘saññānidānā hi papañcasaṅkhā (su. ni. 880; mahāni. 109), pathavito saññatvā’’ti (ma. ni. 1.2) ca ādi.
This has been stated: "Indeed, the proliferation of concepts is rooted in perception" and "perceiving from the earth," and so on.
Điều này đã được nói: “Các sự hý luận phát sinh từ tưởng” (Sutta Nipāta 880; Mahāniddesa 109) và “do tưởng về đất” (Majjhima Nikāya 1.2) và tương tự.
Vitakkopi diṭṭhiṭṭhānaṃ.
Thinking (vitakka) is also a basis for views.
Tầm cũng là nơi trú ngụ của tà kiến.
Vuttampi cetaṃ ‘‘takkañca diṭṭhīsu pakappayitvā, saccaṃ musāti dvayadhammamāhū’’ti (su. ni. 892; mahāni. 121), ‘‘takkī hoti vīmaṃsī’’ti (dī. ni. 1.34) ca ādi.
This has also been stated: "Having devised reasoning and views, they declare two doctrines: truth and falsehood" and "one is a reasoner, an investigator," and so on.
Điều này cũng đã được nói: “Sau khi đã suy luận và đặt định trong các tà kiến, họ nói rằng có hai pháp: chân lý và hư dối” (Sutta Nipāta 892; Mahāniddesa 121) và “là người suy luận, người thẩm sát” (Dīgha Nikāya 1.34) và tương tự.
Ayonisomanasikāropi diṭṭhiṭṭhānaṃ.
Improper attention (ayoniso manasikāra) is also a basis for views.
Sự tác ý không như lý cũng là nơi trú ngụ của tà kiến.
Tenāha bhagavā – ‘‘tassevaṃ ayoniso manasikaroto channaṃ diṭṭhīnaṃ aññatarā diṭṭhi uppajjati, atthi me attāti tassa saccato thetato diṭṭhi uppajjatī’’tiādi (ma. ni. 1.19).
Therefore, the Blessed One said: "To him who thus attends unwisely, one of the six views arises: the view 'I have a self' arises in him as true and established."
Vì vậy, Đức Thế Tôn đã nói: “Khi người đó tác ý không như lý như vậy, một trong sáu tà kiến phát sinh: tà kiến ‘ta có tự ngã’ phát sinh một cách chân thật, vững chắc” và tương tự (Majjhima Nikāya 1.19).
Yā diṭṭhīti idāni vuccamānānaṃ aṭṭhārasannaṃ padānaṃ sādhāraṇaṃ mūlapadaṃ.
Yā diṭṭhī (which view) is the common root word for the eighteen terms now being explained.
Yā diṭṭhī (tà kiến nào) là từ gốc chung cho mười tám từ sẽ được nói đến bây giờ.
Diṭṭhiyeva diṭṭhigataṃ gūthagataṃ viya, diṭṭhīsu vā gataṃ idaṃ dassanaṃ dvāsaṭṭhidiṭṭhīsu antogadhattātipi diṭṭhigataṃ, diṭṭhiyā vā gataṃ diṭṭhigataṃ.
Diṭṭhigataṃ (view-gone) is simply a view, like something gone to filth; or this perception is gone among views, being included within the sixty-two views, hence diṭṭhigataṃ; or it is gone by view, hence diṭṭhigataṃ.
Tà kiến chính là diṭṭhigataṃ (đi đến tà kiến) như đi đến chỗ ô uế, hoặc sự thấy này đi vào các tà kiến vì nó bao gồm trong sáu mươi hai tà kiến, nên cũng gọi là diṭṭhigataṃ, hoặc cái đi của tà kiến là diṭṭhigataṃ.
Idañhi ‘‘atthi me attā’’tiādi diṭṭhiyā gamanamattameva, natthettha attā vā nicco vā kocīti vuttaṃ hoti.
For this 'I have a self' and so on is merely the going of a view; it is said that there is no self or permanent entity here.
Điều này, tức là “ta có tự ngã” và tương tự, chỉ là sự đi của tà kiến, không có tự ngã hay bất cứ cái gì thường còn ở đây, đó là điều được nói đến.
Sā cāyaṃ diṭṭhi dunniggamanaṭṭhena gahanaṃ.
And this view is a thicket (gahanaṃ) in the sense of being difficult to escape from.
Tà kiến này là gahanaṃ (rừng rậm) vì khó thoát ra.
Duratikkamaṭṭhena sappaṭibhayaṭṭhena ca kantāro dubbhikkhakantāravāḷakantārādayo viya.
It is a wilderness (kantāro) in the sense of being difficult to traverse and dangerous, like a wilderness of famine or a wilderness of wild animals.
Là kantāro (hoang mạc) vì khó vượt qua và đầy nguy hiểm, giống như hoang mạc nạn đói, hoang mạc thú dữ, v.v.
Sammādiṭṭhiyā vinivijjhanaṭṭhena, vilomanaṭṭhena vā visūkaṃ.
It is a distortion (visūkaṃ) in the sense of obstructing right view, or in the sense of being contrary.
Là visūkaṃ (sự rối loạn) vì sự xuyên thủng của chánh kiến, hoặc vì sự đối nghịch.
Kadāci sassatassa, kadāci ucchedassa vā gahaṇato virūpaṃ phanditanti vipphanditaṃ.
It is a vacillation (vipphanditaṃ) because sometimes it grasps at eternalism, sometimes at annihilationism, thus it is a distorted wavering.
Là vipphanditaṃ (sự dao động) vì sự nắm giữ lúc thì thường còn, lúc thì đoạn diệt, nên là sự dao động khác biệt.
Bandhanaṭṭhena saṃyojanaṃ.
It is a fetter (saṃyojanaṃ) in the sense of binding.
Là saṃyojanaṃ (kiết sử) vì sự trói buộc.
Diṭṭhiyeva anto tudanaṭṭhena dunnīharaṇīyaṭṭhena ca sallanti diṭṭhisallaṃ.
The view itself is a dart of view (diṭṭhisallaṃ) in the sense of piercing inwardly and being difficult to extract.
Tà kiến chính là mũi tên (sallaṃ) vì sự đâm thấu vào bên trong và khó nhổ ra, nên gọi là diṭṭhisallaṃ (mũi tên tà kiến).
Diṭṭhiyeva pīḷākaraṇaṭṭhena sambādhoti diṭṭhisambādho.
The view itself is a constriction of view (diṭṭhisambādho) in the sense of causing distress.
Tà kiến chính là sự chật hẹp (sambādho) vì gây ra sự đau khổ, nên gọi là diṭṭhisambādho (sự chật hẹp của tà kiến).
Diṭṭhiyeva mokkhāvaraṇaṭṭhena palibodhoti diṭṭhipalibodho.
The view itself is an impediment of view (diṭṭhipalibodho) in the sense of obstructing liberation.
Tà kiến chính là sự cản trở (palibodho) vì che chướng sự giải thoát, nên gọi là diṭṭhipalibodho (sự cản trở của tà kiến).
Diṭṭhiyeva dummocanīyaṭṭhena bandhananti diṭṭhibandhanaṃ.
The view itself is a bondage of view (diṭṭhibandhanaṃ) in the sense of being difficult to release.
Tà kiến chính là sự trói buộc (bandhanaṃ) vì khó gỡ bỏ, nên gọi là diṭṭhibandhanaṃ (sự trói buộc của tà kiến).
Diṭṭhiyeva duruttaraṇaṭṭhena papātoti diṭṭhipapāto.
The view itself is a precipice of view (diṭṭhipapāto) in the sense of being difficult to ascend from.
Tà kiến chính là vực thẳm (papāto) vì khó vượt qua, nên gọi là diṭṭhipapāto (vực thẳm của tà kiến).
Diṭṭhiyeva thāmagataṭṭhena anusayoti diṭṭhānusayo.
The view itself is an underlying tendency of view (diṭṭhānusayo) in the sense of being deeply rooted.
Tà kiến chính là tùy miên (anusayo) vì đã trở nên kiên cố, nên gọi là diṭṭhānusayo (tùy miên tà kiến).
Diṭṭhiyeva attānaṃ santāpetīti diṭṭhisantāpo.
The view itself torments oneself, hence diṭṭhisantāpo (torment of view).
Tà kiến chính là sự nung đốt (santāpo) chính mình, nên gọi là diṭṭhisantāpo (sự nung đốt của tà kiến).
Diṭṭhiyeva attānaṃ anudahatīti diṭṭhipariḷāho.
The view itself burns oneself, hence diṭṭhipariḷāho (fever of view).
Tà kiến chính là sự thiêu đốt (pariḷāho) chính mình, nên gọi là diṭṭhipariḷāho (sự thiêu đốt của tà kiến).
Diṭṭhiyeva kilesakāyaṃ ganthetīti diṭṭhigantho.
The view itself ties the body of defilements, hence diṭṭhigantho (knot of view).
Tà kiến chính là nút thắt (gantho) trói buộc thân phiền não, nên gọi là diṭṭhigantho (nút thắt tà kiến).
Diṭṭhiyeva bhusaṃ ādiyatīti diṭṭhupādānaṃ.
The view itself strongly grasps, hence diṭṭhupādānaṃ (clinging to view).
Tà kiến chính là sự chấp thủ (upādānaṃ) một cách mãnh liệt, nên gọi là diṭṭhupādānaṃ (sự chấp thủ tà kiến).
Diṭṭhiyeva ‘‘sacca’’ntiādivasena abhinivisatīti diṭṭhābhiniveso.
The view itself clings firmly, thinking "this is true" and so on, hence diṭṭhābhiniveso (adherence to view).
Tà kiến chính là sự cố chấp (abhiniveso) theo kiểu “đây là chân lý” và tương tự, nên gọi là diṭṭhābhiniveso (sự cố chấp tà kiến).
Diṭṭhiyeva ‘‘idaṃ para’’nti āmasati, parato vā āmasatīti diṭṭhiparāmāso, samuṭṭhāti etenāti samuṭṭhānaṃ, kāraṇaṃ.
The view itself touches upon 'this is another' or touches from another, hence diṭṭhiparāmāso (grasping at view). That by which it arises is samuṭṭhānaṃ, the cause.
Tà kiến chính là sự nắm giữ (parāmāso) “đây là cái khác” hoặc nắm giữ từ cái khác, nên gọi là diṭṭhiparāmāso. Samuṭṭhāna (nguyên nhân) là cái mà từ đó nó phát sinh.
Samuṭṭhānassa bhāvo samuṭṭhānaṭṭho, tena samuṭṭhānaṭṭhena, kāraṇabhāvenāti attho.
The state of arising is samuṭṭhānaṭṭho, meaning in the sense of being a cause.
Trạng thái của sự phát sinh là samuṭṭhānaṭṭho, nghĩa là samuṭṭhānaṭṭhena (theo nghĩa nguyên nhân), tức là theo trạng thái nguyên nhân.
Sattamaṭṭhamesu natthi vattabbaṃ.
There is nothing to say for the seventh and eighth.
Trong kinh thứ bảy và thứ tám không có gì cần giải thích.
99-100. Navame ajjhogāhetvā adhippetamatthaṃ sambhavituṃ sādhetuṃ dukkhāni durabhisambhavāni.
99-100. In the ninth, to penetrate and realize the intended meaning, the sufferings are difficult to realize (durabhisambhavāni).
Trong kinh thứ chín, những đau khổ durabhisambhavāni (khó đạt được) là những đau khổ khó có thể thâm nhập và chứng đắc ý nghĩa đã được đề cập.
Aṭṭhakathāyaṃ pana tattha nivāsoyeva dukkhoti dassetuṃ ‘‘sambhavituṃ dukkhāni dussahānī’’ti vuttaṃ.
However, in the Commentary, to show that dwelling there is suffering, it is said: "difficult to endure sufferings to realize" (sambhavituṃ dukkhāni dussahānī).
Tuy nhiên, trong Chú giải, để chỉ ra rằng chính sự cư ngụ ở đó là đau khổ, đã nói “sambhavituṃ dukkhāni dussahānī” (những đau khổ khó chịu đựng để tồn tại).
Araññavanapatthānīti araññalakkhaṇappattāni vanasaṇḍāni.
Araññavanapatthānī refers to groves of trees that have the characteristic of a wilderness.
Araññavanapatthānī (rừng núi hoang vu) là những khu rừng đạt đến đặc tính của rừng hoang.
Vanapatthasaddo hi saṇḍabhūte rukkhasamūhepi vattatīti araññaggahaṇaṃ.
For the word vanapattha refers to a collection of trees forming a grove, hence the mention of arañña.
Từ vanapattha dùng để chỉ nhóm cây cối trong khu rừng, nên có từ arañña (rừng hoang).
Pavivekanti pakārato, pakārehi vā vivecanaṃ, rūpādiputhuttārammaṇe pakārato gamanādiiriyāpathappakārehi attano kāyassa vivecanaṃ, gacchatopi tiṭṭhatopi nisajjatopi nipajjatopi ekasseva pavatti.
Pavivekaṃ means seclusion in a particular way, or by particular ways: the seclusion of one's body from various types of objects like rūpa and so on, or from various postures like going, etc., meaning that one's activity is always singular, whether walking, standing, sitting, or lying down.
Paviveka (sự độc cư) là sự tách rời một cách đặc biệt, hoặc bằng nhiều cách. Đó là sự tách rời thân thể của mình khỏi các loại đối tượng khác nhau như sắc, v.v., và khỏi các loại oai nghi như đi, v.v. Dù đi, đứng, ngồi hay nằm, chỉ có một mình.
Teneva hi vivecetabbānaṃ vivecanākārassa ca bhedato bahuvidhattā te ekattena gahetvā ‘‘paviveka’’nti ekavacanena vuttaṃ.
Therefore, due to the many kinds of things to be secluded and the many kinds of seclusion, these are taken as one and expressed in the singular as "pavivekaṃ".
Vì sự khác biệt và đa dạng của những điều cần tách rời và cách thức tách rời, nên chúng được gộp lại thành một và được nói bằng số ít là “paviveka”.
Dukkaraṃ pavivekanti vā pavivekaṃ kattuṃ na sukhanti attho.
Or dukkaraṃ pavivekaṃ means that it is not easy to practice seclusion.
Hoặc dukkaraṃ paviveka (sự độc cư khó khăn) có nghĩa là không dễ dàng để thực hành độc cư.
Ekībhāveti ekattabhāve.
Ekībhāve means in the state of being one.
Ekībhāve (trong sự đơn độc) có nghĩa là trong trạng thái một mình.
Dvayaṃdvayārāmoti dvinnaṃ dvinnaṃ bhāvābhirato.
Dvayaṃdvayārāmo means delighting in pairs of things.
Dvayaṃdvayārāmo (thích thú hai hai) là người thích thú với trạng thái hai hai.
Haranti viyāti saṃharanti viya vighātuppādanena.
Haranti viyā means as if they seize, by causing destruction.
Haranti viyā (như đang cướp đoạt) có nghĩa là như đang cướp đoạt bằng cách gây ra sự phá hoại.
Tenāha ‘‘ghasanti viyā’’ti.
Therefore, it is said "as if they devour".
Vì vậy đã nói “ghasanti viyā” (như đang ăn thịt).
Bhayasantāsuppādanena khādituṃ āgatā yakkharakkhasapisācādayo viyāti adhippāyo.
The intention is like yakkhas, rākṣasas, pisācas, and others who come to devour by causing fear and terror.
Ý nghĩa là như các loài quỷ dạ xoa, la sát, ma quỷ, v.v. đến để ăn thịt bằng cách gây ra sự sợ hãi và kinh hoàng.
Īdisassāti aladdhasamādhino.
Īdisassā means for one who has not attained samādhi.
Īdisassā (đối với người như vậy) có nghĩa là đối với người chưa đạt được định.
Tiṇapaṇṇamigādisaddehīti vāteritānaṃ tiṇapaṇṇādīnaṃ migapakkhiādīnañca bhīsanakehi bheravehi saddehi.
Tiṇapaṇṇamigādisaddehī means by the terrifying and dreadful sounds of grass, leaves, etc., stirred by the wind, and of deer, birds, etc.
Tiṇapaṇṇamigādisaddehī (bởi tiếng cỏ cây, thú vật, v.v.) có nghĩa là bởi những tiếng động đáng sợ, kinh hoàng của cỏ cây, lá cây do gió thổi và của thú vật, chim chóc, v.v.
Vividhehi ca aññehi khāṇuādīhi yakkhādiākārehi upaṭṭhitehi bhīsanakehi.
Vividhehi ca means by other terrifying things, such as stumps, etc., appearing in the forms of yakkhas and so on.
Vividhehi ca (và bởi nhiều loại khác) là bởi những điều đáng sợ khác như gốc cây, v.v. xuất hiện dưới hình dạng quỷ dạ xoa, v.v.
Ghaṭena kīḷā ghaṭikāti eke.
Some say that ghaṭikā is playing with a pot.
Một số người nói rằng trò chơi với cái bình là ghaṭikā.
Dasamaṃ uttānameva.
The tenth is straightforward.
Kinh thứ mười rất rõ ràng.
101-112. Tatiyassa paṭhamādīni uttānāni.
101-112. The first and subsequent* of the third* are clear.
101-112. Các kinh đầu tiên của phần thứ ba rất rõ ràng.
Chaṭṭhe nijjarakāraṇānīti pajahanakāraṇāni.
In the sixth*, nijjarakāraṇāni means the causes for abandonment.
Trong kinh thứ sáu, nijjarakāraṇānī (các nguyên nhân của sự đoạn trừ) là các nguyên nhân của sự từ bỏ.
Imasmiṃ maggo kathīyatīti katvā ‘‘ayaṃ heṭṭhā…pe… puna gahitā’’ti vuttaṃ.
Having said that the path is taught in this*, it is stated: "This below... etc. ... is taken up again."
Vì con đường được nói đến trong kinh này, nên đã nói “ayaṃ heṭṭhā…pe… puna gahitā” (cái này ở dưới…v.v… lại được nắm giữ).
Kiñcāpi nijjiṇṇā micchādiṭṭhīti ānetvā sambandhitabbaṃ.
Although wrong view is worn out, it should be brought in and connected*.
Mặc dù phải liên kết bằng cách nói rằng các tà kiến đã được đoạn trừ.
Yathā micchādiṭṭhi vipassanāya nijjiṇṇāpi na samucchinnāti samucchedappahānadassanatthaṃ puna gahitā, evaṃ micchāsaṅkappādayopi vipassanāya pahīnāpi asamucchinnatāya idha puna gahitāti ayamattho ‘‘micchāsaṅkappassā’’tiādīsu sabbapadesu vattabboti dasseti ‘‘evaṃ sabbapadesu yojetabbo’’ti iminā.
Just as wrong view, even if worn out by insight, is not eradicated, but is taken up again to show its abandonment by uprooting; similarly, wrong intentions and so forth, even if abandoned by insight, are taken up again here due to not being uprooted. This meaning should be applied to all passages such as "of wrong intention," and this is shown by "thus it should be applied to all passages."
Giống như tà kiến, dù đã bị thiền quán (vipassanā) làm suy yếu nhưng chưa bị diệt trừ tận gốc, được nhắc lại ở đây để chỉ ra sự đoạn diệt hoàn toàn (samucchedappahāna). Tương tự, tà tư duy (micchāsaṅkappa) và các pháp khác, dù đã được thiền quán đoạn trừ, nhưng vì chưa bị diệt trừ tận gốc, nên được nhắc lại ở đây. Ý nghĩa này được chỉ ra bằng câu “phải áp dụng như vậy cho tất cả các phần” trong các đoạn như “của tà tư duy” v.v.
Ettha cāti ‘‘sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchantī’’ti etasmiṃ pāḷipade.
And here refers to the Pali passage: "and many wholesome states, conditioned by right liberation, reach the perfection of development."
Và ở đây, trong câu kinh Pali “do nhân chánh giải thoát, nhiều thiện pháp đạt đến sự viên mãn của sự tu tập” (sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchantī).
Ettha ca samucchedavasena ca paṭippassaddhivasena ca paṭipakkhadhammānaṃ sammadeva vimuccanaṃ sammāvimutti.
Here, the complete liberation of opposing states, both by eradication and by tranquillization, is right liberation.
Và ở đây, sự giải thoát hoàn toàn khỏi các pháp đối nghịch một cách đúng đắn, thông qua sự đoạn trừ tận gốc (samuccheda) và sự lắng dịu (paṭippassaddhi), chính là chánh giải thoát (sammāvimutti).
Tappaccayā ca maggaphalesu aṭṭha indriyāni bhāvanāpāripūriṃ upagacchantīti maggasampayuttānipi saddhādīni indriyāni uddhaṭāni.
And conditioned by that, the eight faculties in the paths and fruits attain the perfection of development, meaning that the faculties such as faith, associated with the path, are also included.
Và do nhân ấy, tám quyền (indriya) trong các đạo và quả đạt đến sự viên mãn của sự tu tập, nghĩa là các quyền như tín (saddhā) v.v., liên hệ với đạo, được nêu lên.
Maggavasena hi phalesu bhāvanāpāripūrī nāmāti.
For the perfection of development in the fruits is by way of the path.
Vì sự viên mãn của sự tu tập trong các quả là nhờ vào đạo.
Abhinandanaṭṭhenāti ativiya sinehanaṭṭhena.
In the sense of delighting means in the sense of excessive affection.
Với ý nghĩa hoan hỷ (abhinandanaṭṭhena) là với ý nghĩa rất mực yêu mến.
Idañhi somanassindriyaṃ ukkaṃsagatasātasabhāvato sampayuttadhamme sinehantaṃ tementaṃ viya pavattati.
For this faculty of joy, due to its supremely pleasant nature, proceeds as if moistening and endearing the associated states.
Vì quyền hỷ (somanassindriya) này, do bản chất an lạc ở mức độ cao nhất, hoạt động như thể yêu mến và làm ẩm ướt các pháp tương ưng.
Pavattasantatiādhipateyyaṭṭhenāti vipākasantānassa jīvane adhipatibhāvena.
In the sense of predominance over the continuity of arising means in the sense of being predominant in the life of the continuity of results.
Với ý nghĩa chủ tể của dòng chảy liên tục (pavattasantatiādhipateyyaṭṭhena) là với ý nghĩa chủ tể trong sự duy trì dòng chảy liên tục của quả báo (vipāka).
Evantiādi vuttasseva atthassa nigamanaṃ.
Thus and so forth is the conclusion of the meaning already stated.
Như vậy v.v. là sự kết luận của ý nghĩa đã được trình bày.
Sattamādīni uttānatthāni.
The seventh and subsequent* have clear meanings.
Các đoạn thứ bảy v.v. có nghĩa rõ ràng.
113-6. Dutiyassa paṭhamadutiyāni uttānatthāni.
113-6. The first and second* of the second* have clear meanings.
113-6. Kinh thứ hai, đoạn thứ nhất và thứ hai có nghĩa rõ ràng.
Tatiye jānaṃ jānātīti sabbaññutaññāṇena jānitabbaṃ sabbaṃ jānāti eva.
In the third*, "knowing, he knows" means he knows all that is to be known by the omniscience knowledge.
Trong kinh thứ ba, biết điều cần biết (jānaṃ jānāti) là biết tất cả những gì cần biết bằng trí tuệ toàn tri (sabbaññutaññāṇa).
Na hi padesañāṇe ṭhito jānitabbaṃ sabbaṃ jānāti.
For one who stands in partial knowledge does not know all that is to be known.
Vì người đứng trên trí tuệ cục bộ không thể biết tất cả những gì cần biết.
Ukkaṭṭhaniddesena hi avisesaggahaṇena ca ‘‘jāna’’nti iminā niravasesaṃ ñeyyajātaṃ pariggayhatīti tabbisayāya jānanakiriyāya sabbaññutaññāṇameva karaṇaṃ bhavituṃ yuttaṃ, pakaraṇavasena ‘‘bhagavā’’ti saddantarasannidhānena ca ayamattho vibhāvetabbo.
By the highest designation and by the non-specific apprehension, the word "knowing" encompasses all that is to be known. Therefore, omniscience knowledge is indeed the appropriate means for the act of knowing that pertains to it. This meaning should be elucidated by the context and by the proximity of the word "Bhagavā."
Với sự chỉ định tối thượng và sự nắm bắt không phân biệt, từ “biết” (jānaṃ) này bao hàm tất cả các đối tượng nhận thức (ñeyyajāta) không còn sót lại; do đó, trí tuệ toàn tri (sabbaññutaññāṇa) là phương tiện thích hợp để thực hiện hành động biết đó. Ý nghĩa này phải được làm sáng tỏ dựa vào bối cảnh và sự gần gũi với từ “Đức Thế Tôn” (bhagavā).
Passitabbameva passatīti dibbacakkhupaññācakkhudhammacakkhubuddhacakkhusamantacakkhusaṅkhātehi ñāṇacakkhūhi passitabbaṃ passati eva.
"Seeing, he sees what is to be seen" means he sees what is to be seen with the knowledge-eyes, namely the divine eye, the wisdom eye, the Dhamma eye, the Buddha eye, and the all-seeing eye.
Thấy điều cần thấy (passitabbameva passati) là thấy điều cần thấy bằng các nhãn trí (ñāṇacakkhu) như thiên nhãn (dibbacakkhu), tuệ nhãn (paññācakkhu), pháp nhãn (dhammacakkhu), Phật nhãn (buddhacakkhu), và phổ nhãn (samantacakkhu).
Atha vā jānaṃ jānātīti yathā aññe savipallāsā kāmarūpapariññāvādino jānantāpi vipallāsavasena jānanti, na evaṃ bhagavā.
Alternatively, "knowing, he knows": just as others, deluded and advocating the full comprehension of sensuality and form, know with delusion, the Bhagavā is not like that.
Hoặc, biết điều cần biết (jānaṃ jānāti) có nghĩa là: trong khi những người khác, những người chủ trương hoàn toàn hiểu biết về dục giới và sắc giới, dù biết nhưng biết theo cách sai lầm (vipallāsa), thì Đức Thế Tôn không như vậy.
Bhagavā pana pahīnavipallāsattā jānanto jānāti eva, diṭṭhidassanassa abhāvā passanto passatiyevāti attho.
The Bhagavā, however, having abandoned delusion, knows truly when he knows, and sees truly when he sees, due to the absence of false views and visions.
Mà Đức Thế Tôn, vì đã đoạn trừ sự sai lầm, nên khi biết thì biết đúng đắn, và vì không có tà kiến (diṭṭhidassana), nên khi thấy thì thấy đúng đắn.
Cakkhu viya bhūtoti dassanapariṇāyakaṭṭhena cakkhu viya bhūto.
"Become as an eye" means become as an eye in the sense of being the leader in seeing.
Trở thành con mắt (cakkhu viya bhūto) là trở thành con mắt với ý nghĩa dẫn dắt đến sự thấy biết.
Yathā hi cakkhu sattānaṃ dassanatthaṃ pariṇeti sādheti, evaṃ lokassa yāthāvadassanasādhanatopi dassanakiccapariṇāyakaṭṭhena cakkhu viya bhūto, paññācakkhumayattā vā sayambhuñāṇena paññācakkhuṃ bhūto pattoti vā cakkhubhūto.
Just as an eye leads and accomplishes seeing for beings, so too, from the perspective of accomplishing true seeing for the world, he is become as an eye in the sense of being the leader in the function of seeing, or, being made of the wisdom-eye, he is become or has attained the wisdom-eye through self-arisen knowledge, hence "eye-become."
Giống như con mắt dẫn dắt và tạo điều kiện cho chúng sinh thấy, tương tự, Đức Thế Tôn trở thành con mắt với ý nghĩa dẫn dắt đến chức năng thấy biết, vì Ngài tạo điều kiện cho thế gian thấy biết đúng như thật; hoặc, vì Ngài là tự sinh (sayambhuñāṇa) và đã đạt được tuệ nhãn (paññācakkhu), nên Ngài là con mắt (cakkhubhūto).
Ñāṇasabhāvoti viditakaraṇaṭṭhena ñāṇasabhāvo.
"Of the nature of knowledge" means of the nature of knowledge in the sense of being the means of knowing.
Bản chất của trí tuệ (ñāṇasabhāvo) là bản chất của trí tuệ với ý nghĩa làm cho được biết.
Aviparītasabhāvaṭṭhena pariyattidhammappavattanato vā hadayena cintetvā vācāya nicchāritadhammamayoti dhammabhūto.
"Dhamma-become" means of an undeluded nature, or by the promulgation of the Dhamma of the Pariyatti, or having contemplated with the mind and uttered with the voice, he is made of Dhamma.
Với ý nghĩa bản chất không sai lầm, và do sự truyền bá các pháp học (pariyattidhamma), hoặc do đã suy tư bằng tâm (hadaya) và đã phát biểu bằng lời (vācā), nên Ngài là người thành tựu Pháp (dhammamayoti dhammabhūto).
Tenāha ‘‘dhammasabhāvo’’ti.
Therefore, it is said: "of the nature of Dhamma."
Vì vậy, Ngài nói “bản chất của Pháp” (dhammasabhāvo).
Dhammā vā bodhipakkhiyā tehi uppannattā lokassa ca taduppādanato, anaññasādhāraṇaṃ vā dhammaṃ patto adhigatoti dhammabhūto.
Or, the Dhamma refers to the factors of awakening, and he is Dhamma-become because he arose from them and causes their arising in the world, or because he attained and realized a Dhamma that is not common to others.
Hoặc, các pháp là các pháp trợ bồ-đề (bodhipakkhiyadhammā), do chúng mà Ngài sinh ra và do Ngài mà chúng sinh ra cho thế gian; hoặc, Ngài đã đạt được và chứng ngộ Pháp không ai khác có được, nên Ngài là người thành tựu Pháp (dhammabhūto).
Seṭṭhaṭṭhena brahmabhūtoti āha ‘‘seṭṭhasabhāvo’’ti.
In the sense of being supreme, he is Brahma-become, thus it is said: "of the nature of the supreme."
Với ý nghĩa tối thượng, Ngài là Phạm thiên (brahmabhūto), nên Ngài nói “bản chất tối thượng” (seṭṭhasabhāvo).
Atha vā brahmā vuccati maggo, tena uppannattā lokassa ca taduppādanato, tañca sayambhuñāṇena pattoti brahmabhūto.
Or, the path (magga) is called Brahmā. Because the world arises through it, and because it produces that (path), and because he attained it with self-existent knowledge (sayambhuñāṇa), he is Brahmabhūta.
Hoặc, Phạm thiên (brahmā) được gọi là đạo (magga), do đạo mà Ngài sinh ra và do Ngài mà đạo sinh ra cho thế gian, và Ngài đã đạt được đạo đó bằng trí tuệ tự sinh (sayambhuñāṇa), nên Ngài là Phạm thiên (brahmabhūto).
Catusaccadhammaṃ vadatīti vattā.
He speaks the Dhamma of the Four Noble Truths, thus he is a speaker (vattā).
Ngài thuyết giảng Tứ Thánh Đế (catusaccadhamma), nên Ngài là người thuyết giảng (vattā).
Ciraṃ saccappaṭivedhaṃ pavattento vadatīti pavattā.
He speaks, setting in motion the penetration of the truths for a long time, thus he is a promoter (pavattā).
Ngài thuyết giảng bằng cách tiếp tục sự chứng ngộ chân lý trong một thời gian dài, nên Ngài là người truyền bá (pavattā).
Atthaṃ nīharitvāti dukkhādiatthaṃ tatthāpi pīḷanādiatthaṃ uddharitvā.
Having drawn out the meaning means having extracted the meaning of suffering, etc., and therein, the meaning of oppression, etc.
Đưa ra ý nghĩa (atthaṃ nīharitvā) là nêu lên ý nghĩa của khổ (dukkha) v.v., và trong đó là ý nghĩa của sự bức bách (pīḷana) v.v.
Paramatthaṃ vā nibbānaṃ pāpayitā ninnetā.
Or, one who leads to Nibbāna, the ultimate truth, is a leader (ninnetā).
Hoặc, Ngài là người dẫn dắt (ninnetā) đến mục đích tối thượng là Niết-bàn (nibbāna).
Amatādhigamapaṭipattidesanāya amatasacchikiriyaṃ sattesu uppādento amataṃ dadātīti amatassa dātā.
By teaching the practice for the attainment of the Deathless, he produces the realization of the Deathless in beings, thus he is a giver of the Deathless (amatassa dātā).
Bằng cách thuyết giảng con đường đạt đến bất tử (amatādhigamapaṭipatti), Ngài làm phát sinh sự chứng ngộ bất tử (amatasacchikiriya) nơi chúng sinh, nên Ngài là người ban cho bất tử (amatassa dātā).
Bodhipakkhiyadhammānaṃ tadāyattabhāvato dhammasāmī.
Due to the dependence of the Bodhipakkhiya Dhammas on him, he is the master of the Dhamma (dhammasāmī).
Do các pháp trợ bồ-đề (bodhipakkhiyadhammā) phụ thuộc vào Ngài, nên Ngài là chủ nhân của Pháp (dhammasāmī).
Catutthe natthi vattabbaṃ.
There is nothing to be said in the fourth.
Trong đoạn thứ tư không có gì cần nói.
117-154. Pañcame appakāti thokā, na bahū.
117-154. In the fifth, few (appakā) means a small number, not many.
117-154. Trong kinh thứ năm, ít (appakā) là số lượng nhỏ, không nhiều.
Athāyaṃ itarā pajāti yā panāyaṃ avasesā pajā sakkāyadiṭṭhitīrameva anudhāvati, ayameva bahutarāti attho.
But this other populace means that this remaining populace which merely follows the path of sakkāya-diṭṭhi, this is the more numerous one.
Còn những chúng sinh khác (athāyaṃ itarā pajā) có nghĩa là: những chúng sinh còn lại này, những người chỉ chạy theo tà kiến về thân kiến (sakkāyadiṭṭhi), là phần đông hơn.
Sammadakkhāteti sammā akkhāte sukathite.
In the well-proclaimed means in the rightly proclaimed, well-taught.
Đã được thuyết giảng đúng đắn (sammadakkhāte) là đã được thuyết giảng một cách đúng đắn, đã được trình bày rõ ràng.
Dhammeti tava desanādhamme.
Dhamma means in your teaching Dhamma.
Trong Pháp (dhamme) là trong Pháp do Ngài thuyết giảng.
Dhammānuvattinoti taṃ dhammaṃ sutvā tadanucchavikaṃ paṭipadaṃ pūretvā maggaphalasacchikaraṇena dhammānuvattino.
Followers of the Dhamma (dhammānuvattino) means those who, having heard that Dhamma, fulfill the practice suitable to it and realize the path and fruit, thus followers of the Dhamma.
Những người thực hành theo Pháp (dhammānuvattino) là những người sau khi nghe Pháp đó, hoàn thành con đường thực hành phù hợp với Pháp đó, và chứng ngộ đạo quả, nên thực hành theo Pháp.
Maccuno ṭhānabhūtanti kilesamārasaṅkhātassa maccuno nivāsaṭṭhānabhūtaṃ.
A place for Death (maccuno ṭhānabhūtaṃ) means a dwelling place for Death, which is the defilement-Māra.
Nơi trú ngụ của tử thần (maccuno ṭhānabhūtaṃ) là nơi trú ngụ của tử thần, tức là ma phiền não (kilesamāra).
Suduttaraṃ taritvā pāramessantīti ye janā dhammānuvattino, te etaṃ suduttaraṃ duratikkamaṃ māradheyyaṃ taritvā atikkamitvā nibbānapāraṃ gamissanti.
Having crossed the very difficult, they will reach the other shore (suduttaraṃ taritvā pāramessantī) means those people who are followers of the Dhamma, having crossed this very difficult, hard-to-overcome domain of Māra, will reach the other shore of Nibbāna.
Vượt qua một cách khó khăn và đến bờ bên kia (suduttaraṃ taritvā pāramessantī) có nghĩa là: những người thực hành theo Pháp đó sẽ vượt qua cảnh giới của ma (māradheyya) khó vượt qua này, và sẽ đến bờ Niết-bàn.
Kaṇhaṃ dhammaṃ vippahāyāti kāyaduccaritādibhedaṃ akusalaṃ dhammaṃ jahitvā.
Having abandoned the dark Dhamma (kaṇhaṃ dhammaṃ vippahāyā) means having given up unwholesome Dhamma, such as bodily misconduct.
Từ bỏ pháp đen tối (kaṇhaṃ dhammaṃ vippahāyā) là từ bỏ pháp bất thiện (akusala) thuộc loại ác hành thân (kāyaduccarita) v.v.
Sukkaṃ bhāvethāti paṇḍito bhikkhu abhinikkhamanato paṭṭhāya yāva arahattamaggā kāyasucaritādibhedaṃ sukkaṃ dhammaṃ bhāveyya.
Cultivate the bright (sukkaṃ bhāvethā) means the wise bhikkhu should cultivate the bright Dhamma, such as bodily good conduct, from the time of going forth until the Arahantship path.
Tu tập pháp trắng (sukkaṃ bhāvethā) là vị tỳ-khưu trí tuệ nên tu tập pháp trắng (sukkaṃ dhamma) thuộc loại thiện hành thân (kāyasucarita) v.v., từ khi xuất gia cho đến khi đạt đến A-la-hán đạo.
Okā anokamāgammāti okaṃ vuccati ālayo, anokaṃ vuccati anālayo.
Having come from home to homelessness (okā anokamāgammā) means "home" is called attachment, "homelessness" is called non-attachment.
Từ nơi nương tựa đến nơi không nương tựa (okā anokamāgammā) là nơi nương tựa (oka) được gọi là sự chấp thủ (ālayo), nơi không nương tựa (anoka) được gọi là sự không chấp thủ (anālayo).
Ālayato nikkhamitvā anālayasaṅkhātaṃ nibbānaṃ paṭicca ārabbha.
Having departed from attachment, relying on and focusing on Nibbāna, which is non-attachment.
Nghĩa là, từ bỏ sự chấp thủ, nương tựa vào Niết-bàn (nibbāna) là nơi không chấp thủ.
Tatrābhiratimiccheyyāti yasmiṃ anālayasaṅkhāte viveke nibbāne imehi sattehi durabhiramaṃ, tatrābhiratimiccheyya.
One should desire delight therein (tatrābhiratimiccheyyā) means one should desire delight in that seclusion, Nibbāna, which is non-attachment, in which these beings find it difficult to delight.
Nên mong muốn hoan hỷ ở đó (tatrābhiratimiccheyyā) là nên mong muốn hoan hỷ ở nơi Niết-bàn, sự viễn ly (viveka) là nơi không chấp thủ, mà các chúng sinh này khó có thể hoan hỷ.
Duvidhepi kāmeti vatthukāmakilesakāme.
In both kinds of sensual pleasures (duvidhepi kāme) means sensual objects and defilement-sensual pleasures.
Cả hai loại dục (duvidhepi kāme) là dục cảnh (vatthukāma) và dục phiền não (kilesakāma).
Cittaklesehīti pañcahi nīvaraṇehi attānaṃ pariyodapeyya vodāpeyya, parisodheyyāti attho.
From mental defilements (cittaklesehī) means from the five hindrances, one should purify oneself (attānaṃ pariyodapeyya), one should cleanse, one should purify, is the meaning.
Với các phiền não tâm (cittaklesehī) là với năm triền cái (nīvaraṇa), nên làm cho tự tâm thanh tịnh (attānaṃ pariyodapeyya vodāpeyya), nghĩa là nên làm cho tự tâm trong sạch.
Sambodhiyaṅgesūti sambojjhaṅgesu.
In the factors of awakening (sambodhiyaṅgesu) means in the factors of enlightenment (sambojjhaṅgesu).
Trong các chi giác ngộ (sambodhiyaṅgesū) là trong các chi giác ngộ (sambojjhaṅgesu).
Sammā cittaṃ subhāvitanti sammā hetunā nayena cittaṃ suṭṭhu bhāvitaṃ vaḍḍhitaṃ.
The mind well-developed (sammā cittaṃ subhāvitaṃ) means the mind well-developed, well-cultivated, by the right cause and method.
Tâm đã được tu tập đúng đắn (sammā cittaṃ subhāvitaṃ) là tâm đã được tu tập và phát triển một cách đúng đắn theo phương pháp và nguyên nhân.
Jutimantoti ānubhāvavanto, arahattamaggañāṇajutiyā khandhādibhede dhamme jotetvā ṭhitāti attho.
Luminous ones (jutimanto) means powerful ones, meaning they stand illuminating the Dhammas, such as the aggregates, with the light of the Arahantship path-knowledge.
Sáng chói (jutimanto) là có uy lực, nghĩa là họ đứng vững sau khi đã làm sáng tỏ các pháp thuộc loại uẩn (khandha) v.v. bằng ánh sáng của trí tuệ A-la-hán đạo.
Te loke parinibbutāti te imasmiṃ khandhādiloke parinibbutā nāma arahattappattito paṭṭhāya kilesavaṭṭassa khepitattā saupādisesena, carimacittanirodhena khandhavaṭṭassa khepitattā anupādisesena cāti dvīhi parinibbānehi parinibbutā, anupādāno viya padīpo apaṇṇattikabhāvaṃ gatāti attho.
They are fully extinguished in the world (te loke parinibbutā) means they are fully extinguished in this world of aggregates, etc., by two kinds of Nibbāna: with residual aggregates, due to the destruction of the cycle of defilements from the attainment of Arahantship; and without residual aggregates, due to the destruction of the cycle of aggregates with the cessation of the final consciousness. They have gone to a state of unproclaimability, like a lamp without fuel.
Họ đã nhập Niết-bàn trong thế gian này (te loke parinibbutā) có nghĩa là, họ đã nhập Niết-bàn trong thế gian của các uẩn v.v. này, tức là đã nhập Niết-bàn có dư y (saupādisesa) vì đã đoạn trừ vòng luân hồi phiền não (kilesavaṭṭa) kể từ khi đạt A-la-hán quả, và đã nhập Niết-bàn vô dư y (anupādisesa) vì đã đoạn trừ vòng luân hồi của các uẩn (khandhavaṭṭa) khi tâm cuối cùng diệt. Nghĩa là họ đã đạt đến trạng thái không còn được xác định, giống như ngọn đèn không còn nhiên liệu.
167-210. Dutiye ca paṭhamādīni uttānatthāni.
167-210. In the second (section), the first and subsequent ones are also straightforward in meaning.
167-210. Trong phần thứ hai, các kinh đầu tiên cũng có nghĩa rõ ràng.
Dasame pacchābhūmivāsinoti paccantadesavāsino.
In the tenth, those who live in the borderlands (pacchābhūmivāsino) means inhabitants of remote regions.
Trong kinh thứ mười, pacchābhūmivāsino có nghĩa là những người sống ở vùng biên giới.
Sevālamālikāti pātova udakaṃ orohitvā sevālañceva uppalādīni ca gahetvā attano udakasuddhikabhāvajānanatthañceva ‘‘lokassa ca udakena suddhi hotī’’ti imassa atthassa jānanatthañca mālaṃ katvā pilandhanakā.
Those with garlands of moss (sevālamālikā) means those who, having descended into the water in the morning, take moss and water lilies, etc., and make garlands to wear, both to know their own purity through water and to know the meaning of "purity comes to the world through water."
Sevālamālikā có nghĩa là những người vào buổi sáng sớm xuống nước, lấy rong rêu và hoa sen, v.v., rồi kết thành vòng hoa đeo để biết được sự thanh tịnh của nước và để biết ý nghĩa của câu "thế gian được thanh tịnh nhờ nước".
Udakorohakāti pāto majjhanhe sāyanhe ca udakaorohaṇakā.
Those who descend into water (udakorohakā) means those who descend into water in the morning, at midday, and in the evening.
Udakorohakā có nghĩa là những người xuống nước vào buổi sáng, buổi trưa và buổi tối.
Tenāha ‘‘sāyatatiyakaṃ udakorohaṇānuyogamanuyuttā’’ti.
Therefore, it is said: "devoted to the practice of descending into water three times a day, in the evening".
Vì thế, kinh nói "những người chuyên tâm thực hành việc xuống nước ba lần vào buổi tối".
Ekādasamādīni uttānatthāni.
The eleventh and subsequent ones are straightforward in meaning.
Các kinh từ thứ mười một trở đi có nghĩa rõ ràng.
Catutthe paṇṇāsake natthi vattabbaṃ.
There is nothing to be said in the fourth fifty.
Trong phần năm mươi kinh thứ tư không có gì đáng nói.
211-746. Pañcamassa paṭhamādīni uttānatthāni.
The first and subsequent suttas of the fifth (section) are clear in meaning.
211-746. Trong phần thứ năm, các kinh đầu tiên có nghĩa rõ ràng.
Navame yasmiṃ santāne kāmāvacarakammaṃ mahaggatakammañca katūpacitaṃ vipākadāne laddhāvasaraṃ hutvā ṭhitaṃ, tesu kāmāvacarakammaṃ itaraṃ nīharitvā sayaṃ tattha ṭhatvā attano vipākaṃ dātuṃ na sakkoti, mahaggatakammameva pana itaraṃ paṭibāhitvā attano vipākaṃ dātuṃ sakkoti garubhāvato.
In the ninth (sutta), in a continuum where kāmāvacara kamma and mahaggata kamma have been accumulated and are ready to give their results, the kāmāvacara kamma is unable to remove the other (mahaggata kamma), remain there itself, and give its own result. However, the mahaggata kamma is able to obstruct the other and give its own result, due to its gravity.
Trong kinh thứ chín, trong dòng tâm thức mà nghiệp dục giới và nghiệp đại hành đã được tạo ra và tích lũy, đang chờ cơ hội để cho quả, nghiệp dục giới không thể đẩy nghiệp kia ra và tự mình đứng đó để cho quả của nó; nhưng nghiệp đại hành có thể đẩy nghiệp kia ra và tự mình cho quả của nó, vì nó nặng hơn.
Tenāha ‘‘taṃ mahogho parittaṃ udakaṃ viyā’’tiādi.
Therefore, it is said: "That (kamma) is like a great flood (over) a small amount of water," and so on.
Vì thế, kinh nói "Nó giống như dòng lũ lớn cuốn trôi một ít nước" và các câu khác.
Ito paraṃ sabbattha uttānameva.
From here onwards, everything is clear.
Từ đây trở đi, tất cả đều có nghĩa rõ ràng.
1-10. Ekādasakanipātassa paṭhamādīni uttānatthāneva.
The first and subsequent suttas of the Ekādasakanipāta are clear in meaning.
1-10. Các kinh đầu tiên của phẩm Mười Một Pháp đều có nghĩa rõ ràng.
Dasame janitasminti kammakilesehi nibbatte, jane etasminti vā janetasmiṃ, manussesūti attho.
In the tenth (sutta), janitasmiṃ means "born of kamma and defilements," or janetasmiṃ (with 'e' instead of 'i') means "in people."
Trong kinh thứ mười, janitasmiṃ có nghĩa là được sinh ra bởi nghiệp và phiền não, hoặc janetasmiṃ có nghĩa là trong chúng sinh, tức là trong loài người.
Tenāha ‘‘ye gottapaṭisārino’’ti.
Therefore, it is said: "those who follow their lineage."
Vì thế, kinh nói "những người thuộc về dòng dõi".
Janitasmiṃ-saddo eva vā i-kārassa e-kāraṃ katvā ‘‘janetasmi’’nti vutto.
The word janitasmiṃ itself is also stated as janetasmiṃ by changing the 'i' vowel to 'e'.
Hoặc từ janitasmiṃ đã được nói là janetasmiṃ bằng cách biến đổi nguyên âm 'i' thành 'e'.
Janitasminti ca janasminti attho veditabbo.
And janitasmiṃ should be understood as janasmiṃ (in people).
Và janitasmiṃ nên được hiểu là janasmiṃ.
Janitasminti sāmaññaggahaṇepi yattha catuvaṇṇasamaññā, tattheva manussaloke.
Even though janitasmiṃ is a general term, it refers only to the human world where there is the designation of the four castes.
Mặc dù janitasmiṃ là một cách gọi chung, nhưng nó chỉ đề cập đến cõi người, nơi có sự phân biệt bốn giai cấp.
Khattiyo seṭṭhoti ayaṃ lokasamaññāpi manussalokeyeva, na devakāye brahmakāye vāti dassetuṃ ‘‘ye gottapaṭisārino’’ti vuttaṃ.
To show that "the khattiya is supreme" is also a worldly designation only in the human world, not in the deva realm or brahma realm, it is said: "those who follow their lineage."
Để chỉ ra rằng câu "Sát-đế-lợi là bậc tối thượng" cũng là một cách gọi thông thường chỉ có trong cõi người, chứ không phải trong cõi trời hay cõi Phạm thiên, kinh đã nói "những người thuộc về dòng dõi".
Paṭisarantīti ‘‘ahaṃ gotamo, ahaṃ kassapo’’ti paṭi paṭi attano gottaṃ anussaranti paṭijānanti vāti attho.
Paṭisarantī means "They recall and acknowledge their own lineage again and again, saying 'I am Gotama, I am Kassapa'."
Paṭisarantī có nghĩa là họ nhớ lại và công nhận dòng dõi của mình, như "tôi là Gotama, tôi là Kassapa".