66. Dutiye yasmā ayaṃ sattasūriyadesanā tejosaṃvaṭṭadassanavasena pavattā, tasmā tayo saṃvaṭṭā, tisso saṃvaṭṭasīmā, tīṇi saṃvaṭṭamūlānī, tīṇi kolāhalānīti ayaṃ tāva āditova imassa suttassa purecārikakathā veditabbā.
At the second (sutta), since this teaching of the Seven Suns proceeds by showing the contraction of heat, therefore, the three contractions, the three limits of contraction, the three roots of contraction, and the three clamors—this introductory story of this sutta should first be understood.
66. Trong kinh thứ hai, vì bài thuyết pháp về bảy mặt trời này được trình bày theo cách thấy sự biến hoại của lửa, nên ba sự biến hoại, ba giới hạn của sự biến hoại, ba cội nguồn của sự biến hoại và ba tiếng ồn lớn, đây là câu chuyện dẫn nhập của kinh này cần được biết từ đầu.
Sā visuddhimagge (visuddhi. 2.403) pubbenivāsānussatiniddese vitthāritāva.
This is elaborated in the Visuddhimagga (Visuddhi. 2.403) in the section on the recollection of past lives.
Điều đó đã được giải thích chi tiết trong Visuddhimagga (Visuddhi. 2.403) trong phần mô tả về ký ức các đời sống quá khứ.
Etadavocāti aniccakammaṭṭhānikānaṃ pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ ajjhāsayena upādinnakānaṃ anupādinnakānaṃ saṅkhārānaṃ vipattidassanatthaṃ etaṃ ‘‘aniccā, bhikkhave, saṅkhārā’’tiādisattasūriyopamasuttantaṃ avoca.
He said this: to show the destruction of conditioned phenomena, both appropriated and unappropriated, according to the inclination of the five hundred bhikkhus who meditate on impermanence; this discourse on the simile of the seven suns, beginning with ‘Impermanent, bhikkhus, are conditioned phenomena’.
Ngài đã nói điều này – Với ý định của năm trăm vị tỳ khưu hành thiền vô thường, để chỉ ra sự suy tàn của các hành hữu vi (saṅkhāra) do chấp thủ và không chấp thủ, Ngài đã nói bài kinh ví dụ bảy mặt trời bắt đầu bằng “Này các Tỳ khưu, các hành là vô thường” này.
Tattha aniccāti hutvā abhāvaṭṭhena aniccā.
Therein, impermanent (anicca) means impermanent in the sense of having come into being and then ceasing to be.
Trong đó, vô thường là vô thường theo nghĩa là đã có rồi không còn nữa.
Saṅkhārāti upādinnakaanupādinnakā saṅkhāradhammā.
Conditioned phenomena (saṅkhārā) means conditioned phenomena that are appropriated and unappropriated.
Các hành là các pháp hành hữu vi do chấp thủ và không chấp thủ.
Addhuvāti evaṃ aciraṭṭhena na dhuvā.
Unstable (addhuvā) means not lasting in this sense of being short-lived.
Không bền vững là không bền vững vì không tồn tại lâu dài như vậy.
Anassāsikāti asassatabhāvena assāsarahitā.
Not giving reassurance (anassāsikā) means devoid of reassurance due to their non-eternal nature.
Không có sự an ủi là không có sự an ủi vì không có tính thường hằng.
Alamevāti yuttameva.
Alamevā means it is indeed proper.
Đáng lẽ ra là đúng đắn.
Ajjhogāḷhoti udake anupaviṭṭho.
Submerged (ajjhogāḷho) means entered into the water.
Chìm sâu là chìm vào trong nước.
Accuggatoti udakapiṭṭhito uggato.
Accuggato means risen above the surface of the water.
Nổi lên cao là nổi lên trên mặt nước.
Devo na vassatīti paṭhamaṃ tāva upakappanamegho nāma koṭisatasahassacakkavāḷe ekamegho hutvā vassati, tadā nikkhantabījaṃ na puna gehaṃ pavisati.
The god does not rain (devo na vassatī) means firstly, a formative cloud, being a single cloud, rains over hundreds of thousands of koṭis of Cakkavāḷas. At that time, sprouted seeds do not enter the house again.
Trời không mưa – Trước hết, một đám mây gọi là mây cung cấp (upakappanamegho) sẽ xuất hiện trên một trăm ngàn vạn cõi thế giới và mưa, khi đó hạt giống đã nảy mầm sẽ không trở về nhà nữa.
Tato paṭṭhāya dhamakaraṇe niruddhaṃ viya udakaṃ hoti, puna ekabindumpi devo na vassatīti upamānadhammakathāva pamāṇaṃ.
From then on, water is like that stopped in a bellows, and the god does not rain even a single drop again; thus, the simile and the dharma talk are the measure.
Từ đó trở đi, nước giống như bị chặn trong ống thổi, sau đó trời sẽ không mưa dù chỉ một giọt, ví dụ về Pháp thoại là tiêu chuẩn.
Vinassante pana loke paṭhamaṃ avīcito paṭṭhāya tuccho hoti, tato uṭṭhahitvā sattā manussaloke ca tiracchānesu ca nibbattanti.
However, when the world is perishing, it first becomes empty from Avīci onwards, then beings rise up and are reborn in the human world and among animals.
Tuy nhiên, khi thế giới bị hủy diệt, trước hết từ cõi Avīci trở đi trở nên trống rỗng, sau đó các chúng sinh thoát ra và tái sinh vào cõi người và loài súc sinh.
Tiracchānesu nibbattāpi puttabhātikesu mettaṃ paṭilabhitvā kālakatā devamanussesu nibbattanti.
Even those reborn among animals, having cultivated loving-kindness towards their children and siblings, pass away and are reborn among gods and humans.
Những chúng sinh tái sinh làm súc sinh cũng có được lòng từ ái với con cái và anh em, sau khi chết thì tái sinh vào cõi trời và cõi người.
Devatā ākāsena carantiyo ārocenti – ‘‘na idaṃ ṭhānaṃ sassataṃ na nibaddhaṃ, mettaṃ bhāvetha, karuṇaṃ, muditaṃ, upekkhaṃ bhāvethā’’ti.
The devas, traveling through the sky, announce, "This place is not eternal, it is not fixed. Cultivate loving-kindness, compassion, appreciative joy, and equanimity."
Các vị trời di chuyển trên không trung và thông báo: “Nơi này không thường hằng, không cố định, hãy tu tập lòng từ, bi, hỷ, xả.”
Te mettādayo bhāvetvā tato cutā brahmaloke nibbattanti.
Having cultivated these states of loving-kindness and so forth, they fall from there and are reborn in the Brahma-world.
Họ tu tập lòng từ v.v., sau đó chết đi và tái sinh vào cõi Phạm thiên.
Bījagāmāti ettha bījagāmo nāma pañca bījajātāni.
Seed-village (bījagāmā): Here, seed-village refers to the five kinds of seeds.
Các loại hạt giống – Ở đây, các loại hạt giống là năm loại hạt.
Bhūtagāmo nāma yaṃkiñci nikkhantamūlapaṇṇaṃ haritakaṃ.
Plant-village (bhūtagāmo) means any plant with sprouted roots and leaves.
Các loại thực vật là bất cứ cây xanh nào có rễ và lá đã nảy mầm.
Osadhitiṇavanappatayoti ettha osadhīti osadharukkhā.
Herbs, grasses, and trees (osadhitiṇavanappatayo): Here, herbs (osadhī) are medicinal trees.
Thuốc, cỏ và cây rừng – Ở đây, thuốc là cây thuốc.
Tiṇāti bahisārā tālanāḷikerādayo.
Grasses (tiṇā) are external fibrous plants such as palm and coconut trees.
Cỏ là các loại cây có lõi bên ngoài như cây thốt nốt, dừa v.v.
Vanappatayoti vanajeṭṭhakarukkhā.
Trees (vanappatayo) are principal forest trees.
Cây rừng là các loại cây lớn trong rừng.
Kunnadiyoti ṭhapetvā pañca mahānadiyo avasesā ninnagā.
Small rivers (kunnadiyo) are the remaining rivers apart from the five great rivers.
Các con sông nhỏ là các con sông chảy xuống ngoại trừ năm con sông lớn.
Kusobbhāti ṭhapetvā satta mahāsare avasesā rahadādayo.
Small ponds (kusobbhā) are the remaining lakes and so forth, apart from the seven great lakes.
Các hồ nhỏ là các hồ nước v.v. ngoại trừ bảy hồ lớn.
Dutiyo sūriyotiādīsu dutiyasūriyakāle eko udeti, eko atthaṅgameti.
Regarding second sun (dutiyo sūriyo) and so forth, at the time of the second sun, one rises, one sets.
Trong mặt trời thứ hai v.v., vào thời mặt trời thứ hai, một mặt trời mọc lên, một mặt trời lặn đi.
Tatiyakāle eko udeti, eko atthaṅgameti, eko majjhe hoti.
At the third time, one rises, one sets, and one is in the middle.
Vào thời thứ ba, một mặt trời mọc lên, một mặt trời lặn đi, một mặt trời ở giữa.
Catutthakāle catukulike gāme cattāro piṇḍacārikā dvārapaṭipāṭiyā ṭhitā viya honti.
At the fourth time, they are like four alms-gatherers standing in sequence at the doors in a village of four families.
Vào thời thứ tư, bốn mặt trời giống như bốn vị tỳ khưu khất thực đứng xếp hàng ở một ngôi làng có bốn gia đình.
Pañcamādikālepi eseva nayo.
The same method applies at the fifth time and so forth.
Vào thời thứ năm v.v. cũng theo cách này.
Palujjantīti chijjitvā chijjitvā patanti.
They crumble (palujjantī) means they break off and fall.
Rơi rụng là vỡ vụn và rơi xuống.
Neva chārikā paññāyati na masīti cakkavāḷamahāpathavī sinerupabbatarājā himavā cakkavāḷapabbato cha kāmasaggā paṭhamajjhānikabrahmalokāti ettake ṭhāne daḍḍhe accharāya gahetabbamattāpi chārikā vā aṅgāro vā na paññāyati.
Neither ashes nor soot is evident (neva chārikā paññāyati na masī) means when such places as the great earth of the Cakkavāḷa, the Sineru mountain-king, the Cakkavāḷa mountain, the six sensual heavens, and the Brahma-worlds of the first jhāna are burnt, not even a measure of an ember of ash or soot is evident.
Không thấy tro cũng không thấy bồ hóng – Khi đại địa cõi thế giới, vua núi Sineru, núi Cakravāḷa, sáu cõi trời Dục giới, và cõi Phạm thiên Sơ thiền bị đốt cháy, không thấy một chút tro hay than nào có thể nhặt được.
Ko mantā ko saddhātāti ko tassa saddhāpanatthāya samattho, ko vā tassa saddhātā.
Who would ponder, who would believe? (Ko mantā ko saddhātā) means who is capable of causing belief in it, or who would believe it?
Ai là người suy nghĩ, ai là người tin tưởng – Ai có khả năng làm cho nó được tin, hoặc ai là người tin vào nó?
Aññatra diṭṭhapadehīti diṭṭhapade sotāpanne ariyasāvake ṭhapetvā ko añño saddahissatīti attho.
Except those who have seen the path (aññatra diṭṭhapadehī) means, excluding the noble disciples, the stream-enterers who have seen the path, who else would believe it? This is the meaning.
Ngoại trừ người đã thấy con đường – Nghĩa là, ngoại trừ các vị Thánh đệ tử đã chứng ngộ (sotāpanna), ai khác sẽ tin?
Vītarāgoti vikkhambhanavasena vītarāgo.
Dispassionate (vītarāgo) means dispassionate by way of suppression.
Đã ly tham là đã ly tham bằng cách trấn áp.
Sāsanaṃ ājāniṃsūti anusiṭṭhiṃ jāniṃsu, brahmalokasahabyatāya maggaṃ paṭipajjiṃsu.
They understood the Teaching (sāsanaṃ ājāniṃsū) means they understood the instruction, they entered the path to companionship with the Brahma-world.
Đã hiểu giáo pháp là đã hiểu lời giáo huấn, đã thực hành con đường để đạt được sự đồng hành với cõi Phạm thiên.
Samasamagatiyoti dutiyattabhāve sabbākārena samagatiko ekagatiko.
Of equal destiny (samasamagatiyo) means of completely equal destiny, of a single destiny, in the second existence.
Cùng một con đường là cùng một con đường, cùng một đích đến trong kiếp sống thứ hai.
Uttari mettaṃ bhāveyyanti paṭhamajjhānato uttari yāva tikacatukkajjhānā paṇītaṃ katvā mettaṃ bhāveyyaṃ.
I would cultivate loving-kindness further (uttari mettaṃ bhāveyyaṃ) means I would cultivate loving-kindness, making it sublime, from the first jhāna up to the third and fourth jhānas.
Nên tu tập lòng từ cao hơn là nên tu tập lòng từ, làm cho nó trở nên vi tế, từ Sơ thiền cho đến Tam thiền và Tứ thiền.
Cakkhumāti pañcahi cakkhūhi cakkhumā.
The one with eyes (cakkhumā) means one with eyes through the five eyes.
Có mắt là có mắt với năm loại mắt.
Parinibbutoti bodhipallaṅkeyeva kilesaparinibbānena parinibbuto.
Completely Nibbānized (parinibbuto) means completely Nibbānized by the Nibbāna of defilements right on the Bodhi-seat.
Đã nhập Niết bàn hoàn toàn là đã nhập Niết bàn hoàn toàn bằng sự diệt trừ phiền não ngay dưới cội Bồ đề.
Evaṃ aniccalakkhaṇaṃ dīpetvā satthari desanaṃ vinivaṭṭente pañcasatāpi te aniccakammaṭṭhānikā bhikkhū desanānusārena ñāṇaṃ pesetvā nisinnāsanesuyeva arahattaṃ pāpuṇiṃsūti.
In this way, when the Teacher had expounded the characteristic of impermanence and was bringing the discourse to a conclusion, those five hundred bhikkhus who meditated on impermanence directed their knowledge in accordance with the discourse and attained Arahantship right on their seats.
Như vậy, khi Đức Thế Tôn đang thuyết giảng để chỉ rõ đặc tính vô thường, cả năm trăm vị tỳ khưu hành thiền vô thường đó đã hướng trí tuệ của mình theo lời thuyết giảng và đạt được A-la-hán ngay tại chỗ ngồi của họ.
67. Tatiye yatoti yadā.
In the third, when (yato) means at what time.
67. Trong kinh thứ ba, yato là khi.
Paccantimanti raṭṭhapariyante raṭṭhāvasāne niviṭṭhaṃ.
Frontier (paccantimaṃ) means situated at the border of the country, at the end of the country.
Paccantimaṃ là nằm ở biên giới quốc gia, cuối quốc gia.
Majjhimadesanagarassa pana rakkhākiccaṃ natthi, tena taṃ na gahitaṃ.
But a city in the central region has no defensive duties, so it is not included.
Tuy nhiên, thành phố ở vùng trung tâm không có nhiệm vụ bảo vệ, nên nó không được đề cập.
Nagaraparikkhārehi suparikkhatanti nagarālaṅkārehi alaṅkataṃ.
Well-protected with city defenses (nagaraparikkhārehi suparikkhataṃ) means adorned with city ornaments.
Được bảo vệ tốt bằng các yếu tố bảo vệ thành phố là được trang hoàng bằng các vật trang trí thành phố.
Akaraṇīyanti akattabbaṃ ajiniyaṃ.
Akaraṇīyaṃ means not to be done, not to be won.
Không thể làm được là không được làm, không được chinh phục.
Gambhīranemāti gambhīraāvāṭā.
Gambhīranemā means with deep ditches.
Nền móng sâu là các hố sâu.
Sunikhātāti suṭṭhu sannisīdāpitā.
Well-driven in (sunikhātā) means firmly embedded.
Được chôn vững chắc là được đặt xuống rất vững chắc.
Taṃ panetaṃ esikāthambhaṃ iṭṭhakāhi vā karonti silāhi vā khadirādīhi vā sārarukkhehi.
This pillar is made of bricks, or stones, or strong trees like Khadira.
Cột trụ này được làm bằng gạch hoặc đá hoặc các loại gỗ cứng như cây trắc.
Taṃ nagaraguttatthāya karontā bahinagare karonti, alaṅkāratthāya karontā antonagare.
If they are made for the city's protection, they are placed outside the city; if for adornment, they are placed inside the city.
Khi làm để bảo vệ thành phố thì làm bên ngoài thành phố, khi làm để trang trí thì làm bên trong thành phố.
Taṃ iṭṭhakāmayaṃ karontā mahantaṃ āvāṭaṃ katvā cayaṃ cinitvā upari aṭṭhaṃsaṃ katvā sudhāya limpanti.
When making it of brick, they dig a large pit, build a mound, make an octagonal shape on top, and plaster it with whitewash.
Khi làm bằng gạch, họ đào một cái hố lớn, xây chồng lên, làm thành hình bát giác ở trên và trát vôi.
Yadā hatthinā dantehi abhihato na calati, tadā sulitto nāma hoti.
When it does not shake even if struck by an elephant's tusks, then it is called well-plastered.
Khi bị voi húc bằng ngà mà không lay chuyển, thì được gọi là được trát vôi tốt.
Silāthambhādayopi aṭṭhaṃsā eva honti.
Stone pillars and so forth are also octagonal.
Các cột đá v.v. cũng có hình bát giác.
Te sace aṭṭha ratanā honti, caturatanamattaṃ āvāṭe pavisati, caturatanamattaṃ upari hoti.
If they are eight cubits, four cubits enter the pit, and four cubits are above.
Nếu chúng cao tám tầm, thì bốn tầm chìm vào hố, bốn tầm ở trên.
Soḷasaratanavīsatiratanesupi eseva nayo.
The same method applies for sixteen or twenty cubits.
Đối với mười sáu tầm và hai mươi tầm cũng theo cách này.
Sabbesañhi upaḍḍhaṃ heṭṭhā hoti, upaḍḍhaṃ upari.
For all of them, half is below and half is above.
Tất cả đều có một nửa ở dưới, một nửa ở trên.
Te gomuttavaṅkā honti, tena tesaṃ antare padaramayaṃ katvā kammaṃ kātuṃ sakkā hoti, te pana katacittakammā paggahitaddhajāva honti.
They are curved like cow's urine (gomuttavaṅkā); therefore, it is possible to perform work by making a plank in between them, and they are like decorated works of art with flags raised.
Chúng cong như nước tiểu bò, do đó có thể làm việc bằng cách đặt gỗ giữa chúng, và chúng được trang trí bằng các bức vẽ và treo cờ.
Hatthārohāti sabbepi hatthiācariyahatthivejjahatthibandhādayo.
Elephant-riders (hatthārohā) means all elephant trainers, elephant doctors, elephant keepers, and so forth.
Kỵ tượng là tất cả những người huấn luyện voi, bác sĩ voi, người buộc voi v.v.
Assārohāti sabbepi assācariyaassavejjaassabandhādayo.
Horse-riders (assārohā) means all horse trainers, horse doctors, horse keepers, and so forth.
Kỵ mã là tất cả những người huấn luyện ngựa, bác sĩ ngựa, người buộc ngựa v.v.
Rathikāti sabbepi rathācariyarathayodharatharakkhādayo.
Charioteers (rathikā) means all charioteer trainers, chariot warriors, chariot guards, and so forth.
Chiến xa là tất cả những người huấn luyện xe, chiến binh xe, người bảo vệ xe v.v.
Dhanuggahāti issāsā.
Archers (dhanuggahā) means bowmen.
Cung thủ là những người bắn cung.
Celakāti ye yuddhe jayaddhajaṃ gahetvā purato gacchanti.
Celakā are those who carry the victory banner and go forth in battle.
Celakā là những người cầm cờ chiến thắng đi trước trong trận chiến.
Calakāti ‘‘idha rañño ṭhānaṃ hotu, idha asukamahāmattassā’’ti evaṃ senābyūhakārakā.
Calakā are those who arrange the battle formations, saying, "Let this be the king's place, this be so-and-so minister's place."
Calakā là những người sắp xếp đội hình quân đội như “Đây là vị trí của vua, đây là vị trí của vị đại thần kia.”
Piṇḍadāyikāti sāhasikamahāyodhā.
Piṇḍadāyikā are brave great warriors.
Piṇḍadāyikā là những chiến binh dũng cảm.
Te kira parasenaṃ pavisitvā piṇḍapiṇḍamiva chetvā chetvā dayanti, uppatitvā niggacchantīti attho.
It is said that they enter the enemy army, cut them down piece by piece (like piṇḍa), and then emerge; this is the meaning.
Họ được cho là xông vào quân địch, cắt từng mảnh như từng viên (piṇḍa), và nhảy ra ngoài.
Ye vā saṅgāmamajjhe yodhānaṃ bhattapānīyaṃ gahetvā pavisanti, tesampetaṃ nāmaṃ.
Or, this is also a name for those who carry food and drink for the warriors and enter the midst of battle.
Những người mang thức ăn và nước uống cho các chiến binh giữa trận chiến cũng có tên này.
Uggā rājaputtāti uggatuggatā saṅgāmāvacarā rājaputtā.
Prominent princes (uggā rājaputtā) means very prominent princes who are skilled in battle.
Các vương tử dũng mãnh là các vương tử dũng mãnh, thiện chiến.
Pakkhandinoti ye ‘‘kassa sīsaṃ vā āvudhaṃ vā āharāmā’’ti vatvā ‘‘asukassā’’ti vuttā saṅgāmaṃ pakkhanditvā tadeva āharanti, ime pakkhandantīti pakkhandino.
Pakkhandino are those who, having said, "Whose head or weapon shall I bring?" and being told, "So-and-so's," rush into battle and bring back that very thing; these are called pakkhandantī (rushing in), hence pakkhandino.
Pakkhandino là những người nói “Chúng tôi sẽ mang đầu hoặc vũ khí của ai?” và khi được nói “của người kia”, họ xông vào trận chiến và mang về thứ đó; những người này được gọi là pakkhandino (những người xông vào).
Mahānāgā viya mahānāgā, hatthiādīsupi abhimukhaṃ āgacchantesu anivattiyayodhānaṃ etaṃ adhivacanaṃ.
Great Nāgas (mahānāgā) are like great Nāgas; this is an epithet for unretreating warriors even when elephants and other creatures come to face them.
Mahānāgā (Đại tượng) giống như những con voi lớn, đây là tên gọi của những chiến binh không quay đầu khi đối mặt với voi v.v.
Sūrāti ekasūrā, ye sajālikāpi savammikāpi samuddaṃ tarituṃ sakkonti.
Brave means single-handedly brave, those who can cross the ocean even with nets and dams.
Sūrā có nghĩa là những người dũng cảm, những người có thể vượt biển dù có lưới hoặc áo giáp.
Cammayodhinoti ye cammakañcukaṃ vā pavisitvā saraparittāṇacammaṃ vā gahetvā yujjhanti.
Leather-clad warriors means those who fight wearing leather armor or holding leather shields for protection against arrows.
Cammayodhino có nghĩa là những người chiến đấu bằng cách mặc áo giáp da hoặc cầm khiên da để bảo vệ cơ thể.
Dāsakaputtāti balavasinehā gharadāsayodhā.
Sons of slaves means house-slave warriors with strong affection.
Dāsakaputtā có nghĩa là những chiến binh nô lệ trong nhà, những người có tình cảm mạnh mẽ.
Dovārikoti dvārapālako.
Doorkeeper means a gatekeeper.
Dovāriko có nghĩa là người gác cổng.
Vāsanalepanasampannoti vāsanena sabbavivarapaṭicchādanena sudhālepena sampanno.
Vāsanalepanasampanno means endowed with plastering, with lime plaster that covers all openings.
Vāsanalepanasampanno có nghĩa là được trang bị lớp vữa che phủ mọi khe hở và lớp vôi trắng.
Bahi vā khāṇupākārasaṅkhātena vāsanena ghanamaṭṭhena ca sudhālepena sampanno puṇṇaghaṭapantiṃ dassetvā katacittakammapaggahitaddhajo.
Or outside, endowed with plastering consisting of stakes and fences, and with thick, smooth lime plaster, with banners raised after displaying rows of full pots and making decorative paintings.
Bên ngoài, được trang bị lớp vữa dày đặc dưới dạng hàng rào cọc nhọn và lớp vôi trắng mịn, có cờ được dựng lên với những bức tranh trang trí thể hiện hàng chum đầy.
Tiṇakaṭṭhodakanti hatthiassādīnaṃ ghāsatthāya gehānañca chādanatthāya āharitvā bahūsu ṭhānesu ṭhapitatiṇañca, gehakaraṇapacanādīnaṃ atthāya āharitvā ṭhapitakaṭṭhañca, yantehi pavesetvā pokkharaṇīsu ṭhapitaudakañca.
Tiṇakaṭṭhodaka means grass brought for fodder for elephants, horses, and so on, and for roofing houses, and placed in many places; and wood brought and placed for making houses, cooking, and so on; and water led in by machines and placed in ponds.
Tiṇakaṭṭhodaka có nghĩa là cỏ được mang đến và đặt ở nhiều nơi để làm thức ăn cho voi, ngựa, v.v., và để lợp mái nhà; gỗ được mang đến và đặt để xây nhà, nấu nướng, v.v.; và nước được dẫn vào các ao hồ bằng máy bơm.
Sannicitaṃ hotīti paṭikacceva anekesu ṭhānesu suṭṭhu nicitaṃ hoti.
Sannicitaṃ hotīti means it is well-piled up in many places in advance.
Sannicitaṃ hotī có nghĩa là được chất đống cẩn thận ở nhiều nơi từ trước.
Abbhantarānaṃ ratiyāti antonagaravāsīnaṃ ratiatthāya.
Abbhantarānaṃ ratiyā means for the enjoyment of the inner-city dwellers.
Abbhantarānaṃ ratiyā có nghĩa là để cho cư dân trong thành phố được hoan hỷ.
Aparitassāyāti tāsaṃ anāpajjanatthāya.
Aparitassāyā means for them not to become distressed.
Aparitassāyā có nghĩa là để tránh những điều đó.
Sāliyavakanti nānappakārā sāliyo ceva yavā ca.
Sāliyavaka means various kinds of rice and barley.
Sāliyavaka có nghĩa là các loại gạo Sāli và lúa mạch khác nhau.
Tilamuggamāsāparaṇṇanti tilamuggamāsā ca sesāparaṇṇañca.
Tilamuggamāsāparaṇṇa means sesame, mung beans, black gram, and other pulses.
Tilamuggamāsāparaṇṇa có nghĩa là mè, đậu xanh, đậu đen và các loại đậu khác.
Idāni yasmā tathāgatassa nagare kammaṃ nāma natthi, nagarasadisaṃ pana ariyasāvakaṃ, nagaraparikkhārasadise ca satta dhamme, catuāhārasadisāni ca cattāri jhānāni dassetvā ekādasasu ṭhānesu arahattaṃ pakkhipitvā desanaṃ vinivaṭṭessāmīti ayaṃ upamā ābhatā.
Now, because there is no work for the Tathāgata in the city, this simile has been brought to show a noble disciple as similar to a city, the seven qualities as similar to city provisions, and the four jhāna as similar to the four kinds of food, and then to conclude the teaching by inserting Arahantship in eleven places.
Giờ đây, vì không có công việc nào trong thành phố của Như Lai, nhưng để trình bày giáo pháp bằng cách ví Thánh đệ tử như thành phố, bảy pháp như vật liệu của thành phố, và bốn thiền như bốn loại thức ăn, rồi kết thúc giáo pháp bằng cách đặt A-la-hán quả vào mười một chỗ, nên ví dụ này đã được đưa ra.
Tasmā taṃ desanaṃ pakāsetuṃ idaṃ evameva khotiādi āraddhaṃ.
Therefore, to illuminate that teaching, this evameva kho and so on has been commenced.
Vì vậy, để làm sáng tỏ giáo pháp đó, đoạn evameva kho (Chính như vậy, này các Tỳ-khưu) v.v. đã được bắt đầu.
Tattha saddhammehīti sudhammehi.
Therein, saddhammehīti means with good qualities.
Trong đó, saddhammehī có nghĩa là với các pháp lành.
Saddhoti okappanasaddhāya ceva paccakkhasaddhāya ca samannāgato.
Saddho means endowed with both inferential faith and direct faith.
Saddho có nghĩa là người có đầy đủ niềm tin vững chắc và niềm tin trực nhận.
Tattha dānasīlādīnaṃ phalaṃ saddahitvā dānādipuññakaraṇe saddhā okappanasaddhā nāma.
Therein, faith in performing meritorious deeds like giving and morality, believing in their results, is called inferential faith.
Trong đó, niềm tin vào quả của bố thí, giới v.v. và thực hành các công đức như bố thí được gọi là niềm tin vững chắc.
Maggena āgatasaddhā paccakkhasaddhā nāma.
Faith that has arisen through the path is called direct faith.
Niềm tin có được qua con đường tu tập được gọi là niềm tin trực nhận.
Pasādasaddhātipi esā eva.
This is also called serene faith (pasādasaddhā).
Nó cũng được gọi là niềm tin thanh tịnh.
Tassā lakkhaṇādīhi vibhāgo veditabbo.
Its distinction should be understood by its characteristics and so on.
Sự phân biệt của nó qua các đặc điểm v.v. cần phải được biết.
‘‘Sampakkhandanalakkhaṇā ca, mahārāja, saddhā sampasādanalakkhaṇā cā’’ti (mi. pa. 2.1.10) hi vacanato idaṃ saddhāya lakkhaṇaṃ nāma.
Indeed, this is the characteristic of faith, as it is said: "Faith, great king, has the characteristic of leaping forth and the characteristic of serene clarity."
Vì có câu: “Này Đại vương, niềm tin có đặc tính là nhảy vọt và đặc tính là thanh tịnh” (Mil. 2.1.10), nên đây là đặc tính của niềm tin.
‘‘Tīhi, bhikkhave, ṭhānehi saddho pasanno veditabbo.
However, what is stated in the manner of "Monks, a faithful and confident person is to be known by three things.
Còn điều được nói theo cách này: “Này các Tỳ-khưu, một người có niềm tin thanh tịnh cần được biết qua ba điểm.
Katamehi tīhi?
By which three?
Ba điểm nào?
Sīlavantānaṃ dassanakāmo hotī’’tiādinā (a. ni. 3.42) nayena vuttaṃ pana saddhāya nimittaṃ nāma.
He is desirous of seeing those who are virtuous," and so on, is the sign of faith.
Người ấy mong muốn được thấy những người giữ giới” (A. 3.42) v.v., thì đó là dấu hiệu của niềm tin.
‘‘Ko cāhāro saddhāya, saddhammassavanantissa vacanīya’’nti (a. ni. 10.61) ayaṃ panassā āhāro nāma.
And this, "What is the food for faith? It is to be said: listening to the Dhamma," is its sustenance.
Còn điều này: “Thức ăn của niềm tin là gì? Đó là nghe Chánh pháp” (A. 10.61), thì đó là thức ăn của nó.
‘‘Saddhāpabbajitassa, bhikkhave, bhikkhuno ayaṃ anudhammo hoti, yaṃ rūpe nibbidābahulo viharissatī’’ti ayamassa anudhammo nāma.
"This is the proper practice for a bhikkhu gone forth through faith, that he will dwell much with disenchantment towards form," this is its proper practice.
“Này các Tỳ-khưu, đối với một Tỳ-khưu đã xuất gia với niềm tin, đây là pháp tùy thuận: người ấy sẽ sống với sự nhàm chán nhiều đối với sắc” thì đây là pháp tùy thuận của nó.
‘‘Saddhā bandhati pātheyyaṃ, sirī bhogānamāsayo’’ (saṃ. ni. 1.79).
However, in suttas such as "Faith binds the provisions, prosperity is the abode of wealth."
“Niềm tin là lương thực, sự giàu sang là nơi chứa đựng tài sản” (S. 1.79).
‘‘Saddhā dutiyā purisassa hoti’’ (saṃ. ni. 1.36).
"Faith is a man's second companion."
“Niềm tin là người bạn thứ hai của con người” (S. 1.36).
‘‘Saddhāya tarati oghaṃ’’ (saṃ. ni. 1.246).
"By faith one crosses the flood."
“Với niềm tin, người ta vượt qua dòng nước lũ” (S. 1.246).
‘‘Saddhā bījaṃ tapo vuṭṭhi’’ (su. ni. 77; saṃ. ni. 1.197).
"Faith is the seed, austerity is the rain."
“Niềm tin là hạt giống, khổ hạnh là mưa” (Sn. 77; S. 1.197).
‘‘Saddhāhattho mahānāgo.
"The great elephant has faith as its hand.
“Con voi lớn có tay là niềm tin.
Upekhāsetadantavā’’tiādīsu pana suttesu etissā baddhabhattapuṭādisarikkhatāya anekasarasatā bhagavatā pakāsitā.
It has tusks of equanimity," the Buddha has revealed its manifold nature, being like a packed food-pouch and so on.
Có ngà trắng là xả” v.v., trong các kinh này, Đức Thế Tôn đã làm sáng tỏ nhiều khía cạnh của nó, tương tự như lương thực được gói ghém, v.v.
Imasmiṃ pana nagaropamasuttante esā acalasuppatiṭṭhitatāya esikāthambhasadisā katvā dassitā.
But in this Nagaropama Sutta, it is shown as being like an unwavering, well-established pillar.
Còn trong kinh Nagaropama này, niềm tin được trình bày như một cột trụ vững chắc không lay chuyển.
68. Catutthe kālaṃ jānātīti yuttappattakālaṃ jānāti.
68. In the fourth, kālaṃ jānātīti means one knows the appropriate and suitable time.
Trong kinh thứ tư, kālaṃ jānāti có nghĩa là biết thời điểm thích hợp.
Ayaṃ kālo uddesassāti ayaṃ buddhavacanaṃ uggaṇhanakālo.
Ayaṃ kālo uddesassāti means this is the time for learning the Buddha's words.
Ayaṃ kālo uddesassā có nghĩa là đây là thời điểm để học thuộc lời Phật dạy.
Paripucchāyāti atthānatthaṃ kāraṇākāraṇaṃ paripucchāya.
Paripucchāyāti means for questioning about what is meaningful and meaningless, what is reasonable and unreasonable.
Paripucchāyā có nghĩa là để hỏi về ý nghĩa và phi ý nghĩa, về nguyên nhân và phi nguyên nhân.
Yogassāti yoge kammaṃ pakkhipanassa.
Yogassāti means for applying oneself to practice.
Yogassā có nghĩa là để đặt công việc vào sự tinh tấn.
Paṭisallānassāti nilīyanassa ekībhāvassa.
Paṭisallānassāti means for seclusion, for solitude.
Paṭisallānassā có nghĩa là sự ẩn mình, sự cô lập.
Dhammānudhammappaṭipannoti navannaṃ lokuttaradhammānaṃ anurūpadhammaṃ pubbabhāgapaṭipadaṃ paṭipanno.
Dhammānudhammappaṭipanno means one who practices the preliminary practice that is in accordance with the nine supramundane Dhammas.
Dhammānudhammappaṭipanno có nghĩa là người thực hành con đường sơ khởi, là pháp tương ứng với chín Pháp siêu thế.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu puggalaparoparaññū hotīti evaṃ bhikkhu puggalānaṃ paroparaṃ tikkhamudubhāvaṃ jānanasamattho nāma hoti.
“ Thus, bhikkhus, a bhikkhu knows the superiority and inferiority of individuals”—thus, a bhikkhu is capable of knowing the superiority and inferiority, the keenness and dullness, of individuals.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu puggalaparoparaññū hotī có nghĩa là này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu như vậy có khả năng biết được sự hơn kém, sự sắc bén hay chậm lụt của các cá nhân.
69. Pañcame pannapalāsoti patitapalāso.
69. In the fifth sutta, pannapalāso means with fallen leaves.
Trong kinh thứ năm, pannapalāso có nghĩa là cây đã rụng lá.
Jālakajātoti sañjātapattapupphajālo.
Jālakajāto means with a network of leaves and flowers produced.
Jālakajāto có nghĩa là cây đã trổ lá và hoa thành chùm.
Tassa hi pattajālañca pupphajālañca saheva nikkhamati.
For it, both the network of leaves and the network of flowers emerge simultaneously.
Thật vậy, chùm lá và chùm hoa của nó nở ra cùng lúc.
Khārakajātoti pāṭiyekkaṃ sañjātena suvibhattena pattajālakena ca pupphajālakena ca samannāgato.
Khārakajāto means endowed with a distinctly produced and well-divided network of leaves and flowers.
Khārakajāto có nghĩa là cây có chùm lá và chùm hoa riêng biệt, rõ ràng.
Kuṭumalakajātoti sañjātamakuḷo.
Kuṭumalakajāto means with buds produced.
Kuṭumalakajāto có nghĩa là cây đã trổ nụ.
Korakajātoti avikasitehi mahākucchīhi sambhinnamukhehi pupphehi samannāgato.
Korakajāto means endowed with unblossomed flowers having large calyxes and split mouths.
Korakajāto có nghĩa là cây có những bông hoa chưa nở, với những bụng lớn và miệng nứt ra.
Sabbapāliphulloti sabbākārena supupphito.
Sabbapāliphullo means fully bloomed in every way.
Sabbapāliphullo có nghĩa là cây đã nở hoa rực rỡ khắp mọi nơi.
Dibbe cattāro māseti dibbena āyunā cattāro māse.
Dibbe cattāro māse means for four divine months by divine lifespan.
Dibbe cattāro māse có nghĩa là bốn tháng theo tuổi thọ của chư thiên.
Manussagaṇanāya pana tāni dvādasa vassasahassāni honti.
However, by human reckoning, these are twelve thousand years.
Theo cách tính của loài người, đó là mười hai ngàn năm.
Paricārentīti ito cito ca indriyāni cārenti, kīḷanti ramantīti attho.
Paricārentī means they engage their senses here and there, meaning they play and enjoy themselves.
Paricārentī có nghĩa là chư thiên đi đây đó, vui chơi và tận hưởng các giác quan.
Ābhāya phuṭaṃ hotīti tattakaṃ ṭhānaṃ obhāsena phuṭaṃ hoti.
Ābhāya phuṭaṃ hotīti means that entire place is pervaded by radiance.
Ābhāya phuṭaṃ hotī có nghĩa là nơi đó được bao phủ bởi ánh sáng.
Tesañhi pupphānaṃ bālasūriyassa viya ābhā hoti, pattāni paṇṇacchattappamāṇāni, anto mahātumbamattā reṇu hoti.
Indeed, the radiance of those flowers is like that of the morning sun, their leaves are the size of parasols, and inside there is pollen the size of a large gourd.
Thật vậy, những bông hoa đó có ánh sáng như mặt trời sơ khai, lá của chúng có kích thước như chiếc dù lá, và bên trong có phấn hoa lớn như một quả bầu lớn.
Pupphite pana pāricchattake ārohanakiccaṃ vā aṅkusakaṃ gahetvā namanakiccaṃ vā pupphāharaṇatthaṃ caṅgoṭakakiccaṃ vā natthi, kantanakavāto uṭṭhahitvā pupphāni vaṇṭato kantati, sampaṭicchanakavāto sampaṭicchati, pavesanakavāto sudhammaṃ devasabhaṃ paveseti, sammajjanakavāto purāṇapupphāni nīharati, santharaṇakavāto pattakaṇṇikakesarāni rañjento santharati.
However, when the Pāricchattaka tree blossoms, there is no need to climb, no need to bend it down with a hook, and no need for baskets to gather flowers; a cutting wind arises and cuts the flowers from their stalks, a receiving wind receives them, an entering wind carries them into the Sudhammā assembly hall of the devas, a sweeping wind removes the old flowers, and a scattering wind scatters them, adorning the petals, stamens, and filaments.
Khi cây Pāricchattaka nở hoa, không cần phải leo lên, không cần dùng móc để kéo xuống, không cần giỏ để hái hoa. Gió cắt hoa sẽ nổi lên và cắt hoa khỏi cuống, gió thu hoa sẽ thu gom, gió đưa hoa sẽ đưa chúng vào cung điện chư thiên Sudhammā, gió quét sẽ dọn sạch những bông hoa cũ, và gió trải hoa sẽ trải những cánh hoa, nhụy hoa và nhị hoa một cách đẹp đẽ.
Majjhaṭṭhāne dhammāsanaṃ hoti yojanappamāṇo ratanapallaṅko upari tiyojanena setacchattena dhāriyamānena, tadanantaraṃ sakkassa devarañño āsanaṃ atthariyati, tato tettiṃsāya devaputtānaṃ, tato aññesaṃ mahesakkhānaṃ devānaṃ, aññataradevatānaṃ pupphakaṇṇikāva āsanaṃ hoti.
In the center is the Dhamma seat, a jeweled couch one yojana in size, with a white parasol three yojanas above it; immediately after that, the seat of Sakka, the king of devas, is arranged; then the seats of the thirty-three devaputtas; then the seats of other powerful devas; for other devatās, the flower petals themselves serve as seats.
Ở giữa là một pháp tòa, một ngai vàng quý giá rộng một do-tuần, phía trên có một chiếc lọng trắng rộng ba do-tuần đang được giữ. Kế đó là ngai vàng của Sakka, vua chư thiên, rồi đến ngai vàng của ba mươi ba vị thiên tử, rồi đến các vị thiên có uy quyền lớn khác, và đối với những vị thiên khác, chỉ có nhụy hoa là chỗ ngồi.
Devā devasabhaṃ pavisitvā nisīdanti.
The devas enter the assembly hall and sit down.
Chư thiên vào cung điện chư thiên và ngồi xuống.
Tato pupphehi reṇuvaṭṭi uggantvā uparikaṇṇikaṃ āhacca nipatamānā devatānaṃ tigāvutappamāṇaṃ attabhāvaṃ lākhārasaparikammasajjitaṃ viya suvaṇṇacuṇṇapiñjaraṃ viya karoti.
Then, a swirl of pollen rises from the flowers, strikes the upper canopy, and falls, making the devatās' bodies, which are three gavutas in height, appear as if adorned with lac juice or shimmering with golden powder.
Từ những bông hoa đó, một làn bụi phấn hoa bay lên, chạm vào nhụy hoa phía trên và rơi xuống, làm cho thân thể của chư thiên, cao ba gāvuta, trở nên vàng óng như được trang điểm bằng nước sơn mài hoặc như được phủ bụi vàng.
Ekacce devā ekekaṃ pupphaṃ gahetvā aññamaññaṃ paharantāpi kīḷantiyeva.
Some devas, taking one flower each, play even while striking one another.
Một số vị trời cầm từng bông hoa và chơi đùa bằng cách ném vào nhau.
Paharaṇakālepi mahātumbappamāṇā reṇu nikkhamitvā sarīraṃ pabhāsampannehi gandhacuṇṇehi sañjatamanosilārāgaṃ viya karoti.
Even at the time of striking, dust the size of a large gourd emerges, making the body appear as if it is painted with red arsenic, due to radiant fragrant powders.
Ngay cả khi ném, những hạt bụi lớn bằng quả bầu lớn bay ra và làm cho thân thể như được nhuộm màu son bằng bột hương thơm rực rỡ.
Evaṃ sā kīḷā catūhi māsehi pariyosānaṃ gacchati.
Thus, that play comes to an end in four months.
Trò chơi đó kết thúc sau bốn tháng.
Ayamānubhāvoti ayaṃ anupharituṃ ānubhāvo.
Ayamānubhāvo means "this is power for pervading".
Ayamānubhāvo (đây là oai lực) là oai lực để lan tỏa.
Idāni yasmā na satthā pāricchattakena atthiko, tena pana saddhiṃ upametvā satta ariyasāvake dassetukāmo, tasmā te dassetuṃ evameva khotiādimāha.
Now, since the Teacher is not concerned with the Pāricchattaka, but rather wishes to present seven noble disciples by comparing them with it, He speaks the passage beginning with evameva kho to present them.
Giờ đây, vì Bậc Đạo Sư không cần cây pāricchattaka, nhưng Ngài muốn dùng nó để ví dụ, để chỉ ra bảy vị Thánh đệ tử, do đó, để chỉ ra họ, Ngài đã nói câu bắt đầu bằng evameva kho (cũng vậy).
Tattha pabbajjāya cetetīti pabbajissāmīti cinteti.
Therein, pabbajjāya cetetī means "thinks, 'I shall go forth into homelessness'."
Trong đó, pabbajjāya cetetī (tâm hướng đến xuất gia) có nghĩa là ‘pabbajissāmīti cinteti’ (nghĩ rằng ‘tôi sẽ xuất gia’).
Devānaṃvāti devānaṃ viya.
Devānaṃvā means "like that of devas."
Devānaṃvā (hoặc của chư thiên) có nghĩa là ‘devānaṃ viya’ (giống như của chư thiên).
Yāva brahmalokā saddo abbhuggacchatīti pathavitalato yāva brahmalokā sādhukārasaddena sabbaṃ ekasaddameva hoti.
Yāva brahmalokā saddo abbhuggacchatī means "from the surface of the earth up to the Brahma-world, everything becomes a single sound with the sound of applause."
Yāva brahmalokā saddo abbhuggacchatī (tiếng vang lên đến cõi Phạm thiên) có nghĩa là từ mặt đất cho đến cõi Phạm thiên, tất cả đều trở thành một tiếng vang duy nhất với tiếng tùy hỷ.
Ayamānubhāvoti ayaṃ khīṇāsavassa bhikkhuno anupharaṇānubhāvo.
Ayamānubhāvo means "this is the pervasive power of a Bhikkhu who is free from taints (khīṇāsava)."
Ayamānubhāvo (đây là oai lực) có nghĩa là đây là oai lực lan tỏa của một Tỳ-kheo đã diệt tận các lậu hoặc.
Imasmiṃ sutte catupārisuddhisīlaṃ pabbajjānissitaṃ hoti, kasiṇaparikammaṃ paṭhamajjhānasannissitaṃ, vipassanāya saddhiṃ tayo maggā tīṇi ca phalāni arahattamaggasannissitāni honti.
In this Sutta, the fourfold purity of virtue (catupārisuddhisīla) is dependent on going forth into homelessness (pabbajjā), kasiṇa meditation practice is dependent on the first jhāna, and the three paths and three fruits (of stream-entry, once-returning, and non-returning) together with insight (vipassanā) are dependent on the path to Arahantship.
Trong kinh này, giới Tứ Thanh Tịnh nương vào sự xuất gia; công việc chuẩn bị kasiṇa nương vào thiền định thứ nhất; ba Đạo và ba Quả cùng với tuệ quán nương vào Đạo A-la-hán.
Desanāya heṭṭhato vā uparito vā ubhayato vā paricchedo hoti, idha pana ubhayato paricchedo.
A discourse can have a delimitation from below, from above, or from both; here, the delimitation is from both.
Trong giáo pháp, có sự phân chia từ dưới lên, từ trên xuống, hoặc cả hai; ở đây là sự phân chia cả hai.
Tenetaṃ vuttaṃ.
Therefore, this was said.
Điều này đã được nói đến.
Saṅkhepato panettha vaṭṭavivaṭṭaṃ kathitanti veditabbaṃ.
In short, it should be understood that the round of rebirths (vaṭṭa) and its cessation (vivaṭṭa) are discussed here.
Nên hiểu rằng tóm lại, ở đây đã nói về luân hồi (vaṭṭa) và thoát ly luân hồi (vivaṭṭa).
71. Sattame ananuyuttassāti na yuttappayuttassa hutvā viharato.
71. In the seventh (sutta), ananuyuttassā means "for one who dwells not being diligently engaged in practice."
71. Trong kinh thứ bảy, ananuyuttassā (đối với người không tinh tấn) có nghĩa là đối với người sống mà không tinh tấn thực hành.
Seyyathāpi, bhikkhave, kukkuṭiyā aṇḍānīti imā kaṇhapakkhasukkapakkhavasena dve upamā vuttā.
Seyyathāpi, bhikkhave, kukkuṭiyā aṇḍānī – these two similes are given, referring to the dark half and the bright half (of the month).
Seyyathāpi, bhikkhave, kukkuṭiyā aṇḍānī (Ví như, này các Tỳ-kheo, những quả trứng của con gà mái) – hai ví dụ này được nói đến theo khía cạnh hắc bạch (kaṇhapakkhā) và tịnh bạch (sukkapakkhā).
Tāsu kaṇhapakkhūpamā atthassa asādhikā, itarā sādhikāti sukkapakkhūpamāya eva attho veditabbo.
Of these, the simile of the dark half is not conducive to the meaning, while the other is; therefore, the meaning should be understood from the simile of the bright half.
Trong số đó, ví dụ hắc bạch không chứng minh được ý nghĩa, còn ví dụ kia thì chứng minh được, nên ý nghĩa phải được hiểu theo ví dụ tịnh bạch.
Seyyathāti opammatthe nipāto.
Seyyathā is a particle signifying comparison.
Seyyathā là một tiểu từ mang nghĩa ví dụ.
Apīti sambhāvanatthe.
Apī is for emphasis.
Apī mang nghĩa khả năng.
Ubhayenāpi seyyathāpi nāma, bhikkhaveti dasseti.
By both (words), it shows "even as, O Bhikkhus."
Cả hai đều chỉ ra rằng "seyyathāpi nāma, bhikkhave" (ví như, này các Tỳ-kheo).
Kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vāti ettha pana kiñcāpi kukkuṭiyā vuttappakārato ūnādhikānipi aṇḍāni honti, vacanasiliṭṭhatāya panetaṃ vuttaṃ.
Kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā – here, although a hen may have more or fewer eggs than the number stated, this is mentioned for the sake of felicitous expression.
Trong câu kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā (những quả trứng của con gà mái, tám hay mười hay mười hai quả), mặc dù con gà mái có thể có số trứng ít hơn hoặc nhiều hơn số đã nói, nhưng điều này được nói để làm cho lời nói trôi chảy.
Evañhi loke siliṭṭhaṃ vacanaṃ hoti.
For such is felicitous speech in the world.
Vì trong đời, lời nói như vậy thường trôi chảy.
Tānassūti tāni assu, bhaveyyunti attho.
Tānassū means "those should be," or "may they be."
Tānassū có nghĩa là ‘tāni assu’ (chúng sẽ là), ‘bhaveyyuṃ’ (chúng sẽ có).
Kukkuṭiyā sammā adhisayitānīti tāya janettiyā kukkuṭiyā pakkhe pasāretvā tesaṃ upari sayantiyā sammā adhisayitāni.
Kukkuṭiyā sammā adhisayitānī means "properly brooded over by that mother hen, lying over them with outspread wings."
Kukkuṭiyā sammā adhisayitānī (được con gà mái ấp ủ đúng cách) có nghĩa là được con gà mái mẹ ấp ủ đúng cách bằng cách xòe cánh và nằm lên chúng.
Sammā pariseditānīti kālena kālaṃ utuṃ gaṇhāpentiyā suṭṭhu samantato seditāni, usmīkatānīti vuttaṃ hoti.
Sammā pariseditānī means "well and thoroughly warmed by taking in heat from time to time"; it means "kept warm."
Sammā pariseditānī (được sưởi ấm đúng cách) có nghĩa là được sưởi ấm kỹ lưỡng từ mọi phía, bằng cách giữ nhiệt độ thích hợp theo thời gian, tức là được làm ấm.
Sammā paribhāvitānīti kālena kālaṃ suṭṭhu samantato bhāvitāni, kukkuṭagandhaṃ gāhāpitānīti attho.
Sammā paribhāvitānī means "well and thoroughly permeated from time to time"; it means "made to absorb the hen's scent."
Sammā paribhāvitānī (được thấm nhuần đúng cách) có nghĩa là được thấm nhuần kỹ lưỡng từ mọi phía theo thời gian, tức là được làm cho có mùi gà.
Kiñcāpi tassā kukkuṭiyāti tassā kukkuṭiyā imaṃ tividhakiriyākaraṇena appamādaṃ katvā kiñcāpi na evaṃ icchā uppajjeyya.
Kiñcāpi tassā kukkuṭiyā means "even though such a wish may not arise in that hen, despite her diligent performance of these three kinds of actions."
Kiñcāpi tassā kukkuṭiyā (mặc dù con gà mái đó) có nghĩa là mặc dù con gà mái đó đã thực hiện ba hành động này một cách không lơ là, nhưng ý muốn như vậy có thể không phát sinh.
Atha kho bhabbāva teti atha kho te kukkuṭapotakā vuttanayena sotthinā abhinibbhijjituṃ bhabbāva.
Atha kho bhabbāva te means "yet those chicks are capable of breaking forth safely in the manner stated."
Atha kho bhabbāva te (nhưng chúng có khả năng) có nghĩa là những gà con đó có khả năng nở ra một cách an toàn theo cách đã nói.
Te hi yasmā tāya kukkuṭiyā evaṃ tīhākārehi tāni aṇḍāni paripāliyamānāni na pūtīni honti.
For those eggs, being guarded by that hen in these three ways, do not become rotten.
Vì những quả trứng đó, được con gà mái chăm sóc theo ba cách như vậy, không bị hư thối.
Yopi nesaṃ allasineho, so pariyādānaṃ gacchati, kapālaṃ tanukaṃ hoti, pādanakhasikhā ca mukhatuṇḍakañca kharaṃ hoti, sayampi pariṇāmaṃ gacchati.
And any moist oil in them dries up, the shell becomes thin, the claws and beak become hard, and they themselves develop.
Chất dịch lỏng bên trong chúng cũng cạn dần, vỏ trứng trở nên mỏng, móng chân và mỏ trở nên cứng, và bản thân chúng cũng phát triển.
Kapālassa tanuttā bahiddhā āloko anto paññāyati, tasmā ‘‘ciraṃ vata mayaṃ saṃkuṭitahatthapādā sambādhe sayimha, ayañca bahi āloko dissati, ettha dāni no sukhavihāro bhavissatī’’ti nikkhamitukāmā hutvā kapālaṃ pādena paharanti, gīvaṃ pasārenti, tato taṃ kapālaṃ dvedhā bhijjati.
Due to the thinness of the shell, light from outside is perceptible inside, so desiring to emerge, thinking, "Indeed, we have long lain cramped with folded limbs in confinement, but now light is seen outside, here will be our comfortable abode," they strike the shell with their feet and stretch their necks, and then the shell breaks in two.
Vì vỏ trứng mỏng, ánh sáng bên ngoài có thể nhìn thấy bên trong, do đó, chúng muốn thoát ra, nghĩ rằng: "Chúng ta đã nằm co quắp tay chân trong chật chội quá lâu, và giờ đây ánh sáng bên ngoài đã thấy, ở đây chúng ta sẽ có cuộc sống an lạc", rồi chúng dùng chân đập vào vỏ, vươn cổ, và vỏ trứng vỡ làm đôi.
Atha te pakkhe vidhunantā taṃkhaṇānurūpaṃ viravantā nikkhamantiyeva.
Then, shaking their wings and chirping appropriately for the moment, they emerge.
Rồi chúng vỗ cánh, kêu lên tiếng phù hợp với khoảnh khắc đó, và thoát ra.
Nikkhamantā ca gāmakkhettaṃ upasobhayamānā vicaranti.
And having emerged, they wander about, beautifying the village and fields.
Khi thoát ra, chúng đi lang thang làm đẹp cho làng mạc và cánh đồng.
Evameva khoti idaṃ opammasampaṭipādanaṃ.
Evameva kho is the application of the simile.
Evameva kho (cũng vậy) là sự đối chiếu ví dụ.
Taṃ evaṃ atthena saṃsandetvā veditabbaṃ – tassā kukkuṭiyā aṇḍesu adhisayanāditividhakiriyākaraṇaṃ viya hi imassa bhikkhuno bhāvanaṃ anuyuttakālo, kukkuṭiyā tividhakiriyāsampādanena aṇḍānaṃ apūtibhāvo viya bhāvanaṃ anuyuttassa bhikkhuno tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇassa aparihāni.
This should be understood by correlating it with the meaning thus: just as the hen's three kinds of actions like brooding over the eggs, so is the time when a Bhikkhu is diligent in cultivation; just as the eggs do not spoil due to the hen's performance of the three actions, so is the non-degeneration of insight-knowledge for a Bhikkhu who is diligent in cultivation, due to the performance of the three kinds of insight-contemplations.
Điều này cần được hiểu bằng cách đối chiếu với ý nghĩa như sau: Việc con gà mái ấp trứng và thực hiện ba hành động như vậy, ví như thời gian vị Tỳ-kheo tinh tấn tu tập; việc trứng không bị hư thối nhờ ba hành động của con gà mái, ví như sự không suy giảm của tuệ quán nơi vị Tỳ-kheo tinh tấn tu tập nhờ thực hành ba loại quán.
Tassā tividhakiriyākaraṇena aṇḍānaṃ allasinehapariyādānaṃ viya tassa bhikkhuno tividhānupassanāsampādanena bhavattayānugatanikantisinehapariyādānaṃ, aṇḍakapālānaṃ tanubhāvo viya bhikkhuno avijjaṇḍakosassa tanubhāvo, kukkuṭapotakānaṃ nakhatuṇḍakānaṃ thaddhabhāvo viya bhikkhuno vipassanāñāṇassa tikkhakharavippasannasūrabhāvo, kukkuṭapotakānaṃ pariṇāmakālo viya bhikkhuno vipassanāñāṇassa pariṇāmakālo vaḍḍhikālo gabbhaggahaṇakālo, kukkuṭapotakānaṃ pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā pakkhe papphoṭetvā sotthinā abhinibbhidākālo viya tassa bhikkhuno vipassanāñāṇagabbhaṃ gaṇhāpetvā vicarantassa tajjātikaṃ utusappāyaṃ vā bhojanasappāyaṃ vā puggalasappāyaṃ vā dhammassavanasappāyaṃ vā labhitvā ekāsane nisinnasseva vipassanaṃ vaḍḍhentassa anupubbādhigatena arahattamaggena avijjaṇḍakosaṃ padāletvā abhiññāpakkhe papphoṭetvā sotthinā arahattappattakālo veditabbo.
Just as the moist oil in the eggs dries up due to her three kinds of actions, so is the drying up of the oil of craving (nikantisineha) that clings to the three planes of existence for that Bhikkhu due to his performance of the three kinds of insight-contemplations; just as the eggshells become thin, so is the thinning of the eggshell of ignorance for the Bhikkhu; just as the chicks' claws and beaks become hard, so is the keen, sharp, purified, and brave nature of the Bhikkhu's insight-knowledge; just as the chicks' time of development, so is the Bhikkhu's time of development, growth, and conception of insight-knowledge; just as the chicks' time of safely breaking forth from the eggshell with their claws or beak, shaking their wings, so is the Bhikkhu's time of attaining Arahantship safely, by conceiving the embryo of insight-knowledge and, while wandering, obtaining suitable seasons, or suitable food, or suitable company, or suitable Dhamma-listening, and sitting in one seat, developing insight and by the gradually attained Arahant-path, breaking open the eggshell of ignorance and shaking the wings of supernormal powers (abhiññā).
Việc chất dịch lỏng trong trứng cạn dần nhờ ba hành động của con gà mái, ví như sự cạn dần của chất dịch lỏng tham ái bám víu vào ba cõi của vị Tỳ-kheo nhờ thực hành ba loại quán; việc vỏ trứng trở nên mỏng, ví như sự mỏng đi của vỏ trứng vô minh của vị Tỳ-kheo; việc móng và mỏ của gà con trở nên cứng, ví như sự sắc bén, cứng rắn, thanh tịnh và dũng mãnh của tuệ quán của vị Tỳ-kheo; thời gian gà con phát triển, ví như thời gian tuệ quán của vị Tỳ-kheo phát triển, thời gian tăng trưởng, thời gian mang thai (kiến thức); thời gian gà con dùng móng chân hoặc mỏ để phá vỡ vỏ trứng, vỗ cánh và nở ra một cách an toàn, ví như thời gian vị Tỳ-kheo đã mang thai tuệ quán, khi đang đi lại, gặp được điều kiện thuận lợi về thời tiết, thức ăn, con người, hoặc nghe pháp, ngồi trên một chỗ, phát triển tuệ quán, rồi bằng A-la-hán Đạo tuần tự đạt được, phá vỡ vỏ trứng vô minh, vỗ cánh thần thông và đạt được A-la-hán một cách an toàn.
Phalagaṇḍassāti vaḍḍhakissa.
Phalagaṇḍassā means "of the carpenter."
Phalagaṇḍassa nghĩa là của người thợ mộc.
So hi olambakasaṅkhātaṃ phalaṃ cāretvā dārūnaṃ gaṇḍaṃ haratīti phalagaṇḍoti vuccati.
For he is called a phalagaṇḍa because he sharpens the axe, called 'olambaka,' and cuts logs.
Quả thật, người ấy được gọi là phalagaṇḍa vì sau khi sử dụng quả cân gọi là olambaka, người ấy đẽo gọt các khúc gỗ.
Vāsijaṭeti vāsidaṇḍakassa gahaṇaṭṭhāne.
Vāsijaṭe means at the handle of the adze, the place for grasping.
Vāsijaṭa có nghĩa là chỗ cầm nắm của cán rìu.
Ettakaṃ me ajja āsavānaṃ khīṇanti pabbajitassa hi pabbajjāsaṅkhepena uddesena paripucchāya yonisomanasikārena vattapaṭipattiyā ca niccakālaṃ āsavā khīyanti.
This much of my defilements is exhausted today means that for one who has gone forth, defilements are constantly exhausted through the brief statement of going forth, inquiry, appropriate attention (yonisomanasikāra), and the practice of duties.
"Hôm nay, chừng này lậu hoặc của ta đã đoạn tận": Quả thật, đối với người xuất gia, các lậu hoặc luôn bị đoạn tận nhờ sự tóm tắt về xuất gia, sự trình bày, sự hỏi han, sự tác ý chân chánh và sự thực hành bổn phận.
Evaṃ khīyamānānaṃ pana nesaṃ ‘‘ettakaṃ ajja khīṇaṃ ettakaṃ hiyyo’’ti evamassa ñāṇaṃ na hotīti attho.
However, the meaning is that for these defilements being exhausted, such knowledge as "this much is exhausted today, this much yesterday" does not arise.
Nhưng đối với những lậu hoặc đang bị đoạn tận như vậy, ý nghĩa là không có trí tuệ để biết rằng “Hôm nay chừng này đã đoạn tận, hôm qua chừng này đã đoạn tận”.
Imāya upamāya vipassanānisaṃso dīpito.
Through this simile, the benefit of vipassanā is illustrated.
Bằng ví dụ này, lợi ích của thiền quán (vipassanā) được chỉ rõ.
Hemantikenāti hemantasamayena.
Hemantikena means by the winter season.
Hemantika có nghĩa là vào thời kỳ mùa đông.
Paṭippassambhantīti thirabhāvena parihāyanti.
Paṭippassambhantī means they decrease in firmness.
Paṭippassambhanti có nghĩa là suy yếu đi do sự kiên cố.
Evameva khoti ettha mahāsamuddo viya sāsanaṃ daṭṭhabbaṃ, nāvā viya yogāvacaro, nāvāya mahāsamudde pariyāyanaṃ viya imassa bhikkhuno ūnapañcavassakāle ācariyupajjhāyānaṃ santike vicaraṇaṃ, nāvāya mahāsamuddaudakena khajjamānānaṃ bandhanānaṃ tanubhāvo viya bhikkhuno pabbajjāsaṅkhepena uddesaparipucchādīhiyeva saṃyojanānaṃ tanubhāvo, nāvāya thale ukkhittakālo viya bhikkhuno nissayamuttakassa kammaṭṭhānaṃ gahetvā araññe vasanakālo, divā vātātapena saṃsussanaṃ viya vipassanāñāṇena taṇhāsinehassa saṃsussanaṃ, rattiṃ himodakena temanaṃ viya kammaṭṭhānaṃ nissāya uppannena pītipāmojjena cittatemanaṃ, rattindivaṃ vātātapehi ceva himodakena ca parisukkhaparitintānaṃ bandhanānaṃ dubbalabhāvo viya vipassanāñāṇapītipāmojjehi saṃyojanānaṃ bhiyyosomattāya dubbalabhāvo, pāvussakamegho viya arahattamaggañāṇaṃ, meghavuṭṭhiudakena nāvāya antopūtibhāvo viya āraddhavipassakassa rūpasattakādivasena vipassanaṃ vaḍḍhentassa okkhāyamāne pakkhāyamāne kammaṭṭhāne ekadivasaṃ utusappāyādīni laddhā ekapallaṅkena nisinnassa arahattaphalādhigamo.
Evameva kho means here the teaching (sāsana) should be seen as the great ocean, the yogāvacara as a boat, the boat's journeying in the great ocean as this monk's dwelling with his teachers and preceptors during the period of less than five years; the weakening of the boat's fastenings due to being consumed by the water of the great ocean as the weakening of the monk's fetters (saṃyojanā) through the brief statement of going forth, inquiry, and so on; the time when the boat is pulled ashore as the time when the monk, freed from dependence (nissaya), takes up a meditation subject (kammaṭṭhāna) and dwells in the forest; the drying up by wind and sun during the day as the drying up of the oil of craving by vipassanā knowledge; the wetting by ice-cold water at night as the moistening of the mind by joy and delight arisen through the meditation subject; the weakening of the fastenings, thoroughly dried and moistened day and night by wind, sun, and ice-cold water, as the even greater weakening of the fetters by vipassanā knowledge, joy, and delight; a monsoon cloud as the knowledge of the path of arahatship; the internal decomposition of the boat by the rainwater as the attainment of the fruit of arahatship by a diligent vipassanā practitioner (āraddhavipassaka) who, having developed vipassanā in terms of the sevenfold rūpa, etc., and having found favorable conditions like the season on a certain day, sits in one posture.
Ở đây, trong câu "Cũng vậy", Giáo Pháp (sāsana) nên được xem như đại dương, hành giả (yogāvacara) như chiếc thuyền, sự đi lại của chiếc thuyền trên đại dương như sự đi lại của vị tỳ khưu này trong thời gian chưa đủ năm hạ ở gần các vị A-xà-lê và Upajjhāya; sự mỏng manh của các mối buộc của chiếc thuyền do bị nước đại dương ăn mòn như sự mỏng manh của các kiết sử của vị tỳ khưu chỉ nhờ sự tóm tắt về xuất gia, sự trình bày, sự hỏi han, v.v.; thời gian chiếc thuyền được kéo lên bờ như thời gian vị tỳ khưu sau khi thoát khỏi sự nương tựa, thọ nhận đề mục thiền và trú ngụ trong rừng; sự khô héo do gió và nắng ban ngày như sự khô héo của chất béo ái dục (taṇhā sineha) do trí tuệ thiền quán; sự thấm ướt ban đêm do nước đá như sự thấm ướt của tâm do hỷ lạc phát sinh nhờ nương tựa đề mục thiền; sự yếu kém hơn nữa của các kiết sử do trí tuệ thiền quán và hỷ lạc như sự yếu kém của các mối buộc của chiếc thuyền đã khô héo và thấm ướt suốt ngày đêm do gió, nắng và nước đá; đám mây mùa mưa như trí tuệ đạo A-la-hán; sự mục nát bên trong của chiếc thuyền do nước mưa như sự chứng đắc quả A-la-hán của hành giả đã tinh tấn thiền quán, sau khi phát triển thiền quán theo bảy loại sắc, v.v., và sau khi được các điều kiện thuận lợi về thời tiết, v.v., trong một ngày, ngồi kiết già (ekapallaṅka) trên đề mục thiền đang bị hao mòn và phân hủy.
Pūtibandhanāya nāvāya kiñci kālaṃ ṭhānaṃ viya khīṇasaṃyojanassa arahato mahājanaṃ anuggaṇhantassa yāvatāyukaṃ ṭhānaṃ, pūtibandhanāya nāvāya anupubbena bhijjitvā apaṇṇattikabhāvūpagamo viya khīṇāsavassa upādinnakkhandhabhedena anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbutassa apaṇṇattikabhāvūpagamoti imāya upamāya saṃyojanānaṃ dubbalatā dīpitā.
The dwelling for some time of the boat with decomposed fastenings as the dwelling for a lifetime of an arahant with exhausted fetters, benefiting the multitude; the gradual breaking apart of the boat with decomposed fastenings and its reaching a state of non-proclamation as the arahant (khīṇāsava) who has attained final nibbāna in the element of nibbāna without remainder (anupādisesa), through the breaking up of the grasped aggregates (upādinnakkhandha), reaching a state of non-proclamation – by this simile, the weakness of the fetters is illustrated.
Sự tồn tại của chiếc thuyền với các mối buộc mục nát trong một thời gian như sự tồn tại suốt đời của vị A-la-hán đã đoạn tận kiết sử, đang giúp đỡ đại chúng; sự phân hủy dần dần của chiếc thuyền với các mối buộc mục nát và trở thành không thể nhận biết như sự chứng nhập Niết-bàn vô dư y của bậc A-la-hán đã đoạn tận lậu hoặc, do sự hoại diệt của các uẩn bị chấp thủ, trở thành không thể nhận biết. Bằng ví dụ này, sự yếu kém của các kiết sử được chỉ rõ.
72. Aṭṭhamaṃ atthuppattiyaṃ kathitaṃ.
72. The eighth* is stated in the account of its origin.
Kinh thứ tám đã được nói đến trong phần khởi nguyên.
Atthuppatti panassa heṭṭhā cūḷaccharāsaṅghātasuttavaṇṇanāya (a. ni. aṭṭha. 1.1.51 ādayo) vitthāritā eva.
Its origin has already been elaborated below in the commentary on the Cūḷaccharāsaṅghāta Sutta.
Và khởi nguyên của nó đã được giải thích rộng rãi trong Chú giải kinh Cūḷaccharāsaṅghāta (A.N. Chú giải 1.1.51, v.v.) ở phần dưới.
Passatha noti passatha nu.
Passatha no means do you see?
Passatha no có nghĩa là passatha nu (các ông có thấy không?).
Āliṅgitvāti upagūhitvā.
Āliṅgitvā means having embraced.
Āliṅgitvā có nghĩa là ôm ấp.
Upanisīdeyyāti samīpe nissāya nisīdeyya.
Upanisīdeyyā means would sit near, depending on.
Upanisīdeyyā có nghĩa là ngồi gần bên, nương tựa mà ngồi.
Upanipajjeyyāti upagantvā nipajjeyya.
Upanipajjeyyā means would lie down approaching.
Upanipajjeyyā có nghĩa là đến gần mà nằm.
Ārocayāmīti ācikkhāmi.
Ārocayāmī means I declare.
Ārocayāmī có nghĩa là tôi sẽ nói rõ.
Paṭivedayāmīti paṭivedetvā jānāpetvā kathemi.
Paṭivedayāmī means I declare, having made known.
Paṭivedayāmī có nghĩa là tôi sẽ trình bày, làm cho biết và nói.
Vālarajjuyāti assavālagovālehi vaṭṭitarajjuyā.
Vālarajjuyā means with a rope twisted from horsehair or ox hair.
Vālarajjuyā có nghĩa là bằng sợi dây bện từ lông đuôi ngựa hoặc lông đuôi bò.
Paccorasminti uramajjhe.
Paccorasmiṃ means in the middle of the chest.
Paccorasmi có nghĩa là ở giữa ngực.
Pheṇuddehakanti pheṇaṃ uddehitvā, ussādetvāti attho.
Pheṇuddehakaṃ means causing foam to rise, lifting up foam.
Pheṇuddehaka có nghĩa là nổi bọt lên, ý nói là làm cho nổi lên.
Attatthanti attano diṭṭhadhammikasamparāyikalokiyalokuttaraṃ atthaṃ.
Attatthaṃ means one's own welfare, mundane and supramundane, pertaining to this life and the next.
Attattha có nghĩa là lợi ích của tự thân thuộc thế gian và siêu thế, hiện tại và vị lai.
Paratthobhayatthesupi eseva nayo.
The same method applies to paratthobhayatthesu (the welfare of others and the welfare of both).
Đối với parattha (lợi ích của người khác) và ubhayattha (lợi ích của cả hai) cũng theo cách này.
Sesamettha yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ cūḷaccharāsaṅghātasuttassa (a. ni. 1.51 ādayo) atthuppattiyaṃ kathitameva.
Whatever else needs to be said here has all been explained in the account of the origin of the Cūḷaccharāsaṅghāta Sutta.
Phần còn lại cần nói ở đây, tất cả đã được nói trong phần khởi nguyên của kinh Cūḷaccharāsaṅghāta (A.N. 1.51, v.v.).
Idañca pana suttaṃ kathetvā satthā cūḷaccharāsaṅghātasuttaṃ kathesi.
The Teacher taught this sutta and then the Cūḷaccharāsaṅghāta Sutta.
Và sau khi thuyết kinh này, Đức Đạo Sư đã thuyết kinh Cūḷaccharāsaṅghāta.
Navamaṃ uttānatthameva.
The ninth* has a clear meaning.
Kinh thứ chín chỉ có ý nghĩa hiển nhiên.
74. Dasame parittanti appaṃ thokaṃ.
74. In the tenth*, parittaṃ means small, little.
Trong kinh thứ mười, paritta có nghĩa là ít, nhỏ nhoi.
Tañhi sarasaparittatāyapi khaṇaparittatāyapi ṭhitiparittatāyapi parittameva.
For it is little due to its trifling essence, little due to its momentary nature, and little due to its transient duration.
Nó là nhỏ nhoi về bản chất, nhỏ nhoi về sát-na, nhỏ nhoi về thời gian tồn tại.
Lahuṃ uppajjitvā nirujjhanato lahukaṃ.
Lahukaṃ (light) because it arises and ceases quickly.
Lahukaṃ (nhẹ nhàng) vì phát sinh và diệt đi nhanh chóng.
Mantāyaṃ boddhabbanti mantāya boddhabbaṃ, paññāya jānitabbanti attho.
Mantāyaṃ boddhabba means to be understood by counsel, meaning to be known by wisdom.
Mantāyaṃ boddhabba có nghĩa là nên được biết bằng trí tuệ, nên được nhận thức bằng tuệ.
Pabbateyyāti pabbatasambhavā.
Pabbateyyā means originating from the mountains.
Pabbateyyā có nghĩa là phát sinh từ núi.
Hārahārinīti rukkhanaḷaveḷuādīni haritabbāni harituṃ samatthā.
Hārahārinī means capable of carrying things to be carried, such as wood, reeds, and bamboo.
Hārahārinī có nghĩa là có khả năng mang vác những thứ cần mang vác như cây cối, tre, nứa, v.v.
Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
The rest in all places has a clear meaning.
Tất cả phần còn lại đều có ý nghĩa hiển nhiên.
76. Dutiye svāgatānīti suāgatāni suppaguṇāni.
76. In the second*, svāgatānī means well-welcomed, well-practiced.
Trong kinh thứ hai, svāgatāni có nghĩa là đã được tiếp nhận tốt, đã được thông thạo tốt.
Suvibhattānīti koṭṭhāsato suṭṭhu vibhattāni.
Suvibhattānī means well-divided into portions.
Suvibhattāni có nghĩa là đã được phân chia tốt theo từng phần.
Suppavattīnīti āvajjitāvajjitaṭṭhāne suṭṭhu pavattāni daḷhappaguṇāni.
Suppavattīnī means well-proceeded, firmly practiced in repeatedly reflected upon places.
Suppavattīnī có nghĩa là đã được vận hành tốt ở những chỗ được tác ý lặp đi lặp lại, đã được thông thạo vững chắc.
Suvinicchitānīti suṭṭhu vinicchitāni.
Suvinicchitānī means well-discerned.
Suvinicchitāni có nghĩa là đã được quyết định tốt.
Suttasoti vibhaṅgato.
Suttaso means according to the Vibhaṅga.
Suttaso có nghĩa là theo Vibhaṅga.
Anubyañjanasoti khandhakaparivārato.
Anubyañjanaso means according to the Khandhakas and Parivāra.
Anubyañjanaso có nghĩa là theo Khandhaka và Parivāra.
83. Navame ekoti adutiyo.
83. In the ninth*, eko means without a second.
Trong kinh thứ chín, eko có nghĩa là không có người thứ hai.
Vūpakaṭṭhoti kāyena gaṇato, cittena kilesehi vūpakaṭṭho vivekaṭṭho dūrībhūto.
Vūpakaṭṭho means withdrawn physically from the crowd, withdrawn mentally from defilements, in a state of seclusion, far removed.
Vūpakaṭṭho có nghĩa là cách ly thân khỏi hội chúng, cách ly tâm khỏi các phiền não, sống viễn ly, xa lìa.
Appamattoti satiavippavāse ṭhito.
Appamatto means established in uninterrupted mindfulness.
Appamatto có nghĩa là an trú trong sự không phóng dật.
Pahitattoti pesitatto.
Pahitatto means having directed one's mind.
Pahitatto có nghĩa là đã gửi gắm tâm ý.
Nibbidāyāti vaṭṭe ukkaṇṭhanatthāya.
Nibbidāyā means for disenchantment with saṃsāra.
Nibbidāya có nghĩa là để nhàm chán vòng luân hồi.
Virāgāyāti rāgādīnaṃ virajjanatthāya.
Virāgāyā means for dispassion towards lust and so on.
Virāgāya có nghĩa là để ly tham các dục, v.v.
Nirodhāyāti appavattikaraṇatthāya.
Nirodhāyā means for cessation, for non-occurrence.
Nirodhāya có nghĩa là để không còn phát sinh.
Vūpasamāyāti kilesavūpasamāya appavattiyā.
Vūpasamāyā means for the appeasement of defilements, for non-occurrence.
Vūpasamāya có nghĩa là để làm lắng dịu phiền não, không còn phát sinh.
Abhiññāyāti tilakkhaṇaṃ āropetvā abhijānanatthāya.
Abhiññāyā means for direct knowledge, having applied the three characteristics.
Abhiññāya có nghĩa là để thấu hiểu bằng cách áp dụng ba đặc tính.
Sambodhāyāti maggasaṅkhātassa sambodhassa atthāya.
Sambodhāyā means for awakening, which is the path.
Sambodhāya có nghĩa là để đạt được sự giác ngộ, tức là Đạo.
Nibbānāyāti nibbānassa sacchikaraṇatthāya.
Nibbānāyā means for the realization of nibbāna.
Nibbānāya có nghĩa là để chứng ngộ Niết-bàn.
84. Dasame adhikaraṇāni samenti vūpasamentīti adhikaraṇasamathā.
84. In the tenth*, adhikaraṇasamathā means they calm and settle disputes.
Trong kinh thứ mười, các tranh chấp được hòa giải, được làm lắng dịu nên gọi là adhikaraṇasamathā (pháp hòa giải tranh chấp).
Uppannuppannānanti uppannānaṃ uppannānaṃ.
Uppannuppannānaṃ means of each arisen dispute.
Uppannuppannānaṃ có nghĩa là của những tranh chấp đã phát sinh, đã phát sinh.
Adhikaraṇānanti vivādādhikaraṇaṃ anuvādādhikaraṇaṃ āpattādhikaraṇaṃ kiccādhikaraṇanti imesaṃ catunnaṃ.
Adhikaraṇānaṃ means of these four: dispute regarding argument (vivādādhikaraṇa), dispute regarding accusation (anuvādādhikaraṇa), dispute regarding offense (āpattādhikaraṇa), and dispute regarding duty (kiccādhikaraṇa).
Adhikaraṇānaṃ có nghĩa là của bốn loại tranh chấp này: tranh chấp về kiện tụng (vivādādhikaraṇa), tranh chấp về tố cáo (anuvādādhikaraṇa), tranh chấp về tội (āpattādhikaraṇa), tranh chấp về bổn phận (kiccādhikaraṇa).
Samathāya vūpasamāyāti samathatthañceva vūpasamanatthañca.
Samathāya vūpasamāyā means for calming and for settling.
Samathāya vūpasamāya có nghĩa là để hòa giải và để làm lắng dịu.
Sammukhāvinayo dātabbo…pe… tiṇavatthārakoti ime satta samathā dātabbā.
Sammukhāvinayo dātabbo…pe… tiṇavatthārako means these seven rules for settling disputes are to be given.
Sammukhāvinayo dātabbo…pe… tiṇavatthārako (nên áp dụng pháp đối diện…v.v… pháp trải cỏ) có nghĩa là bảy pháp hòa giải này nên được áp dụng.
Tesaṃ vinicchayo vinayasaṃvaṇṇanato (cūḷava. aṭṭha. 186-187 ādayo) gahetabbo.
Their determination is to be understood from the Vinaya Saṃvaṇṇanā (Cūḷava. Aṭṭha. 186-187 and so on).
Sự quyết định về chúng nên được lấy từ phần giải thích Vinaya (Cūḷava. Aṭṭha. 186-187, v.v.).
Apica dīghanikāye saṅgītisuttavaṇṇanāyampi (dī. ni. aṭṭha. 3.331 adhikaraṇasamathasattakavaṇṇanā) vitthāritoyeva, tathā majjhimanikāye sāmagāmasuttavaṇṇanāyāti (ma. ni. aṭṭha. 3.46).
Moreover, it is also elaborated in the commentary on the Saṅgīti Sutta in the Dīgha Nikāya (Dī. Ni. Aṭṭha. 3.331, commentary on the seven rules for settling disputes) and similarly in the commentary on the Sāmagāma Sutta in the Majjhima Nikāya (Ma. Ni. Aṭṭha. 3.46).
Hơn nữa, nó cũng đã được giải thích rộng rãi trong Chú giải kinh Saṅgīti của Dīghanikāya (Dī. Ni. Aṭṭha. 3.331, Chú giải về bảy pháp hòa giải tranh chấp) và trong Chú giải kinh Sāmagāma của Majjhimanikāya (Ma. Ni. Aṭṭha. 3.46).