‘‘Paṇḍito, bhikkhave, sāriputto; mahāpañño, bhikkhave, sāriputto; puthupañño, bhikkhave, sāriputto; hāsapañño* , bhikkhave, sāriputto; javanapañño, bhikkhave, sāriputto; tikkhapañño, bhikkhave, sāriputto; nibbedhikapañño, bhikkhave, sāriputto; sāriputto, bhikkhave, aḍḍhamāsaṃ anupadadhammavipassanaṃ vipassati.
“Monks, Sāriputta is wise; monks, Sāriputta is greatly discerning; monks, Sāriputta has broad discernment; monks, Sāriputta has joyful discernment; monks, Sāriputta has swift discernment; monks, Sāriputta has sharp discernment; monks, Sāriputta has penetrating discernment. Monks, Sāriputta observes the phenomena in sequence for half a month.
“Này các Tỳ-kheo, Sāriputta là bậc hiền trí; này các Tỳ-kheo, Sāriputta là bậc đại trí; này các Tỳ-kheo, Sāriputta là bậc quảng trí; này các Tỳ-kheo, Sāriputta là bậc hỷ trí; này các Tỳ-kheo, Sāriputta là bậc tấn trí; này các Tỳ-kheo, Sāriputta là bậc lợi trí; này các Tỳ-kheo, Sāriputta là bậc thâm nhập trí; này các Tỳ-kheo, Sāriputta quán sát các pháp tuần tự (anupadadhammavipassanā) trong nửa tháng.
Tatridaṃ, bhikkhave, sāriputtassa anupadadhammavipassanāya hoti.
And in that sequential observation of phenomena, monks, this is what occurs for Sāriputta.
Và này các Tỳ-kheo, đây là sự quán sát các pháp tuần tự của Sāriputta.
94. ‘‘Idha, bhikkhave, sāriputto vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
“Here, monks, Sāriputta, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states, enters and remains in the first jhāna, which is accompanied by vitakka and vicāra, with piti and sukha born of seclusion.
94. “Này các Tỳ-kheo, ở đây, Sāriputta ly dục, ly bất thiện pháp, chứng và trú Thiền thứ nhất, có tầm, có tứ, có hỷ lạc do ly dục sinh.
Ye ca paṭhame jhāne* dhammā vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, phasso vedanā saññā cetanā cittaṃ chando adhimokkho vīriyaṃ sati upekkhā manasikāro – tyāssa dhammā anupadavavatthitā honti.
And those phenomena in the first jhāna—vitakka, vicāra, piti, sukha, one-pointedness of mind, contact, feeling, perception, volition, consciousness, zeal, decision, effort, mindfulness, equanimity, and attention—these phenomena are distinguished by him in sequence.
Và những pháp nào thuộc Thiền thứ nhất – tầm, tứ, hỷ, lạc và nhất tâm, xúc, thọ, tưởng, tư, tâm, ý muốn, thắng giải, tinh tấn, niệm, xả, tác ý – những pháp ấy được vị ấy phân biệt tuần tự.
Tyāssa dhammā viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
These phenomena arise for him known, they persist for him known, they cease for him known.
Những pháp ấy được vị ấy biết rõ khi khởi lên, biết rõ khi an trú, biết rõ khi biến mất.
So evaṃ pajānāti – ‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’ti.
He understands thus: ‘So these phenomena, having not been, come into being; having been, they vanish.’
Vị ấy biết rõ như vậy: ‘Thật vậy, những pháp này chưa từng có mà sinh khởi, đã có rồi thì biến mất.’
So tesu dhammesu anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho* vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati.
He dwells with a mind unattached, unrepelled, unreliant, unconstrained, completely liberated, disjoined, with boundless scope regarding those phenomena.
Vị ấy an trú với tâm không chấp trước, không xa lìa, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, không tương ưng, không có giới hạn đối với những pháp ấy.
So ‘atthi uttari nissaraṇa’nti pajānāti.
He understands, ‘There is a further escape.’
Vị ấy biết: ‘Có sự xuất ly cao hơn’.
Tabbahulīkārā atthitvevassa* hoti.
From the cultivation of that, there is for him simply ‘it is’.
Do thường xuyên thực hành điều đó, sự hiện hữu của nó là có thật đối với vị ấy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sāriputto vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
“Again, monks, Sāriputta, with the subsiding of vitakka and vicāra, with the internal assurance and unification of mind, enters and remains in the second jhāna, which is without vitakka and vicāra, with piti and sukha born of concentration.
“Lại nữa, này các Tỳ-kheo, Sāriputta, diệt tầm và tứ, nội tâm tĩnh lặng, nhất tâm, chứng và trú Thiền thứ hai, không tầm, không tứ, có hỷ lạc do định sinh.
Ye ca dutiye jhāne dhammā – ajjhattaṃ sampasādo ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, phasso vedanā saññā cetanā cittaṃ chando adhimokkho vīriyaṃ sati upekkhā manasikāro – tyāssa dhammā anupadavavatthitā honti.
And those phenomena in the second jhāna—internal assurance, piti, sukha, one-pointedness of mind, contact, feeling, perception, volition, consciousness, zeal, decision, effort, mindfulness, equanimity, and attention—these phenomena are distinguished by him in sequence.
Và những pháp nào thuộc Thiền thứ hai – nội tâm tĩnh lặng, hỷ, lạc và nhất tâm, xúc, thọ, tưởng, tư, tâm, ý muốn, thắng giải, tinh tấn, niệm, xả, tác ý – những pháp ấy được vị ấy phân biệt tuần tự.
Tyāssa dhammā viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
These phenomena arise for him known, they persist for him known, they cease for him known.
Những pháp ấy được vị ấy biết rõ khi khởi lên, biết rõ khi an trú, biết rõ khi biến mất.
So evaṃ pajānāti – ‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’ti.
He understands thus: ‘So these phenomena, having not been, come into being; having been, they vanish.’
Vị ấy biết rõ như vậy: ‘Thật vậy, những pháp này chưa từng có mà sinh khởi, đã có rồi thì biến mất.’
So tesu dhammesu anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati.
He dwells with a mind unattached, unrepelled, unreliant, unconstrained, completely liberated, disjoined, with boundless scope regarding those phenomena.
Vị ấy an trú với tâm không chấp trước, không xa lìa, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, không tương ưng, không có giới hạn đối với những pháp ấy.
So ‘atthi uttari nissaraṇa’nti pajānāti.
He understands, ‘There is a further escape.’
Vị ấy biết: ‘Có sự xuất ly cao hơn’.
Tabbahulīkārā atthitvevassa hoti.
From the cultivation of that, there is for him simply ‘it is’.
Do thường xuyên thực hành điều đó, sự hiện hữu của nó là có thật đối với vị ấy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sāriputto pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti.
“Again, monks, Sāriputta, with the fading of piti, he dwells with equanimity, mindful and clearly comprehending, and he experiences sukha with the body.
“Lại nữa, này các Tỳ-kheo, Sāriputta, ly hỷ, trú xả, chánh niệm tỉnh giác, thân cảm thọ lạc.
Yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
He enters and remains in the third jhāna, of which the Noble Ones declare: ‘He is equanimous, mindful, one who dwells in sukha.’
Điều mà các bậc Thánh gọi là: ‘Người trú xả, chánh niệm, an lạc’, vị ấy chứng và trú Thiền thứ ba.
Ye ca tatiye jhāne dhammā – sukhañca sati ca sampajaññañca cittekaggatā ca, phasso vedanā saññā cetanā cittaṃ chando adhimokkho vīriyaṃ sati upekkhā manasikāro – tyāssa dhammā anupadavavatthitā honti, tyāssa dhammā viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
And those phenomena in the third jhāna—sukha, mindfulness, clear comprehension, one-pointedness of mind, contact, feeling, perception, volition, consciousness, zeal, decision, effort, mindfulness, equanimity, and attention—these phenomena are distinguished by him in sequence. These phenomena arise for him known, they persist for him known, they cease for him known.
Và những pháp nào thuộc Thiền thứ ba – lạc, niệm, tỉnh giác và nhất tâm, xúc, thọ, tưởng, tư, tâm, ý muốn, thắng giải, tinh tấn, niệm, xả, tác ý – những pháp ấy được vị ấy phân biệt tuần tự, những pháp ấy được vị ấy biết rõ khi khởi lên, biết rõ khi an trú, biết rõ khi biến mất.
So evaṃ pajānāti – ‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’ti.
He understands thus: ‘So these phenomena, having not been, come into being; having been, they vanish.’
Vị ấy biết rõ như vậy: ‘Thật vậy, những pháp này chưa từng có mà sinh khởi, đã có rồi thì biến mất.’
So tesu dhammesu anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati.
He dwells with a mind unattached, unrepelled, unreliant, unconstrained, completely liberated, disjoined, with boundless scope regarding those phenomena.
Vị ấy an trú với tâm không chấp trước, không xa lìa, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, không tương ưng, không có giới hạn đối với những pháp ấy.
So ‘atthi uttari nissaraṇa’nti pajānāti.
He understands, ‘There is a further escape.’
Vị ấy biết: ‘Có sự xuất ly cao hơn’.
Tabbahulīkārā atthitvevassa hoti.
From the cultivation of that, there is for him simply ‘it is’.
Do thường xuyên thực hành điều đó, sự hiện hữu của nó là có thật đối với vị ấy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sāriputto sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
“Again, monks, Sāriputta, with the abandonment of sukha and duhkha, and with the previous disappearance of joy and sorrow, enters and remains in the fourth jhāna, which is neither painful nor pleasant, and involves the purity of mindfulness due to equanimity.
“Lại nữa, này các Tỳ-kheo, Sāriputta, xả lạc, xả khổ, diệt hỷ ưu đã cảm thọ trước, chứng và trú Thiền thứ tư, không khổ không lạc, xả niệm thanh tịnh.
Ye ca catutthe jhāne dhammā – upekkhā adukkhamasukhā vedanā passaddhattā cetaso anābhogo satipārisuddhi cittekaggatā ca, phasso vedanā saññā cetanā cittaṃ chando adhimokkho vīriyaṃ sati upekkhā manasikāro – tyāssa dhammā anupadavavatthitā honti.
And those phenomena in the fourth jhāna—equanimity, neither-painful-nor-pleasant feeling, the tranquility of mind, non-application, the purity of mindfulness, one-pointedness of mind, contact, feeling, perception, volition, consciousness, zeal, decision, effort, mindfulness, equanimity, and attention—these phenomena are distinguished by him in sequence.
Và những pháp nào thuộc Thiền thứ tư – xả, thọ không khổ không lạc, sự tĩnh lặng của tâm, không tác ý, niệm thanh tịnh và nhất tâm, xúc, thọ, tưởng, tư, tâm, ý muốn, thắng giải, tinh tấn, niệm, xả, tác ý – những pháp ấy được vị ấy phân biệt tuần tự.
Tyāssa dhammā viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
These phenomena arise for him known, they persist for him known, they cease for him known.
Những pháp ấy được vị ấy biết rõ khi khởi lên, biết rõ khi an trú, biết rõ khi biến mất.
So evaṃ pajānāti – ‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’ti.
He understands thus: ‘So these phenomena, having not been, come into being; having been, they vanish.’
Vị ấy biết rõ như vậy: ‘Thật vậy, những pháp này chưa từng có mà sinh khởi, đã có rồi thì biến mất.’
So tesu dhammesu anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati.
He dwells with a mind unattached, unrepelled, unreliant, unconstrained, completely liberated, disjoined, with boundless scope regarding those phenomena.
Vị ấy an trú với tâm không chấp trước, không xa lìa, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, không tương ưng, không có giới hạn đối với những pháp ấy.
So ‘atthi uttari nissaraṇa’nti pajānāti.
He understands, ‘There is a further escape.’
Vị ấy biết: ‘Có sự xuất ly cao hơn’.
Tabbahulīkārā atthitvevassa hoti.
From the cultivation of that, there is for him simply ‘it is’.
Do thường xuyên thực hành điều đó, sự hiện hữu của nó là có thật đối với vị ấy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sāriputto sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati.
“Again, monks, Sāriputta, by completely surmounting perceptions of form, by the disappearance of perceptions of sensory impact, by not attending to perceptions of diversity, thinking, ‘Space is infinite,’ enters and remains in the sphere of infinite space (ākāsānañcāyatana).
“Lại nữa, này các Tỳ-kheo, Sāriputta, vượt lên mọi sắc tưởng một cách hoàn toàn, diệt trừ các tưởng phản kháng, không tác ý các tưởng sai biệt, vị ấy chứng và trú Không Vô Biên Xứ, nghĩ rằng: ‘Không gian là vô biên’.
Ye ca ākāsānañcāyatane dhammā – ākāsānañcāyatanasaññā ca cittekaggatā ca phasso vedanā saññā cetanā cittaṃ chando adhimokkho vīriyaṃ sati upekkhā manasikāro – tyāssa dhammā anupadavavatthitā honti.
And those phenomena in the sphere of infinite space—the perception of the sphere of infinite space, one-pointedness of mind, contact, feeling, perception, volition, consciousness, zeal, decision, effort, mindfulness, equanimity, and attention—these phenomena are distinguished by him in sequence.
Và những pháp nào thuộc Không Vô Biên Xứ – tưởng Không Vô Biên Xứ và nhất tâm, xúc, thọ, tưởng, tư, tâm, ý muốn, thắng giải, tinh tấn, niệm, xả, tác ý – những pháp ấy được vị ấy phân biệt tuần tự.
Tyāssa dhammā viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
These phenomena arise for him known, they persist for him known, they cease for him known.
Những pháp ấy được vị ấy biết rõ khi khởi lên, biết rõ khi an trú, biết rõ khi biến mất.
So evaṃ pajānāti – ‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’ti.
He understands thus: ‘So these phenomena, having not been, come into being; having been, they vanish.’
Vị ấy biết rõ như vậy: ‘Thật vậy, những pháp này chưa từng có mà sinh khởi, đã có rồi thì biến mất.’
So tesu dhammesu anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati.
He dwells with a mind unattached, unrepelled, unreliant, unconstrained, completely liberated, disjoined, with boundless scope regarding those phenomena.
Vị ấy an trú với tâm không chấp trước, không xa lìa, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, không tương ưng, không có giới hạn đối với những pháp ấy.
So ‘atthi uttari nissaraṇa’nti pajānāti.
He understands, ‘There is a further escape.’
Vị ấy biết: ‘Có sự xuất ly cao hơn’.
Tabbahulīkārā atthitvevassa hoti.
From the cultivation of that, there is for him simply ‘it is’.
Do thường xuyên thực hành điều đó, sự hiện hữu của nó là có thật đối với vị ấy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sāriputto sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati.
“Again, monks, Sāriputta, by completely surmounting the sphere of infinite space, thinking, ‘Consciousness is infinite,’ enters and remains in the sphere of infinite consciousness (viññāṇañcāyatana).
“Lại nữa, này các Tỳ-kheo, Sāriputta, vượt lên Không Vô Biên Xứ một cách hoàn toàn, vị ấy chứng và trú Thức Vô Biên Xứ, nghĩ rằng: ‘Thức là vô biên’.
Ye ca viññāṇañcāyatane dhammā – viññāṇañcāyatanasaññā ca cittekaggatā ca, phasso vedanā saññā cetanā cittaṃ chando adhimokkho vīriyaṃ sati upekkhā manasikāro – tyāssa dhammā anupadavavatthitā honti.
And those phenomena in the sphere of infinite consciousness—the perception of the sphere of infinite consciousness, one-pointedness of mind, contact, feeling, perception, volition, consciousness, zeal, decision, effort, mindfulness, equanimity, and attention—these phenomena are distinguished by him in sequence.
Và những pháp nào thuộc Thức Vô Biên Xứ – tưởng Thức Vô Biên Xứ và nhất tâm, xúc, thọ, tưởng, tư, tâm, ý muốn, thắng giải, tinh tấn, niệm, xả, tác ý – những pháp ấy được vị ấy phân biệt tuần tự.
Tyāssa dhammā viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
These phenomena arise for him known, they persist for him known, they cease for him known.
Những pháp ấy được vị ấy biết rõ khi khởi lên, biết rõ khi an trú, biết rõ khi biến mất.
So evaṃ pajānāti – ‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’ti.
He understands thus: ‘So these phenomena, having not been, come into being; having been, they vanish.’
Vị ấy biết rõ như vậy: ‘Thật vậy, những pháp này chưa từng có mà sinh khởi, đã có rồi thì biến mất.’
So tesu dhammesu anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati.
He dwells with a mind unattached, unrepelled, unreliant, unconstrained, completely liberated, disjoined, with boundless scope regarding those phenomena.
Vị ấy an trú với tâm không chấp trước, không xa lìa, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, không tương ưng, không có giới hạn đối với những pháp ấy.
So ‘atthi uttari nissaraṇa’nti pajānāti.
He understands, ‘There is a further escape.’
Vị ấy biết: ‘Có sự xuất ly cao hơn’.
Tabbahulīkārā atthitvevassa hoti.
From the cultivation of that, there is for him simply ‘it is’.
Do thường xuyên thực hành điều đó, sự hiện hữu của nó là có thật đối với vị ấy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sāriputto sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati.
‘‘Again, bhikkhus, Sāriputta, having entirely transcended the base of infinite consciousness, entering upon and dwelling in the base of nothingness,* ‘there is nothing’.
Này các Tỳ-khưu, hơn nữa, Xá-lợi-phất hoàn toàn vượt qua Vi-ni-dương-thức xứ (viññāṇañcāyatanaṃ), chứng đạt và an trú trong Vô Sở Hữu Xứ (ākiñcaññāyatanaṃ) với tư niệm ‘không có gì cả’.
Ye ca ākiñcaññāyatane dhammā – ākiñcaññāyatanasaññā ca cittekaggatā ca, phasso vedanā saññā cetanā cittaṃ chando adhimokkho vīriyaṃ sati upekkhā manasikāro – tyāssa dhammā anupadavavatthitā honti.
And those states in the base of nothingness – the perception of nothingness and unification of mind, contact, feeling, perception, volition, consciousness, desire, determination, energy, mindfulness, equanimity, attention – those states are well-defined for him in sequence.
Và những pháp có mặt trong Vô Sở Hữu Xứ—tức là tưởng Vô Sở Hữu Xứ và nhất tâm trong tâm; xúc, thọ, tưởng, tư, tâm, ý muốn, thắng giải, tinh tấn, niệm, xả, tác ý—những pháp ấy được Ngài quán sát từng bước.
Tyāssa dhammā viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
Those states arise for him known, they persist for him known, they cease for him known.
Những pháp ấy được Ngài biết rõ khi chúng khởi lên, biết rõ khi chúng hiện hữu, biết rõ khi chúng biến mất.
So evaṃ pajānāti – ‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’ti.
He thus understands: ‘Truly, these states, not having been, come into being; having been, they vanish.’
Ngài quán triệt như sau: ‘Thật vậy, những pháp này không có mà sinh khởi, có rồi lại biến mất’.
So tesu dhammesu anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati.
He dwells in these states unattached, unbound, independent, unrestricted, fully released, disjoined, with a mind made limitless.
Ngài an trú trong những pháp ấy mà không chấp thủ, không từ bỏ, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, ly hệ, với tâm không giới hạn.
So ‘atthi uttari nissaraṇa’nti pajānāti.
He knows: ‘There is a further escape.’
Ngài biết rõ: ‘Có sự giải thoát cao hơn’.
Tabbahulīkārā atthitvevassa hoti.
From frequently cultivating that, it is indeed there for him.
Do thường xuyên tu tập điều đó, sự hiện hữu của nó là có đối với Ngài.
95. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sāriputto sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati.
95. ‘‘Again, bhikkhus, Sāriputta, having entirely transcended the base of nothingness, entering upon and dwelling in the base of neither perception nor non-perception.
95. Này các Tỳ-khưu, hơn nữa, Xá-lợi-phất hoàn toàn vượt qua Vô Sở Hữu Xứ (ākiñcaññāyatanaṃ), chứng đạt và an trú trong Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ (nevasaññānāsaññāyatanaṃ).
So tāya samāpattiyā sato vuṭṭhahati.
He arises from that attainment mindfully.
Ngài xuất định khỏi sự chứng đạt đó với niệm.
So tāya samāpattiyā sato vuṭṭhahitvā ye dhammā* atītā niruddhā vipariṇatā te dhamme samanupassati – ‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’ti.
Having arisen from that attainment mindfully, he contemplates those states that have passed, ceased, and changed – ‘Truly, these states, not having been, come into being; having been, they vanish.’
Sau khi xuất định khỏi sự chứng đạt đó với niệm, Ngài quán sát những pháp đã qua, đã diệt, đã biến đổi: ‘Thật vậy, những pháp này không có mà sinh khởi, có rồi lại biến mất’.
So tesu dhammesu anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati.
He dwells in these states unattached, unbound, independent, unrestricted, fully released, disjoined, with a mind made limitless.
Ngài an trú trong những pháp ấy mà không chấp thủ, không từ bỏ, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, ly hệ, với tâm không giới hạn.
So ‘atthi uttari nissaraṇa’nti pajānāti.
He knows: ‘There is a further escape.’
Ngài biết rõ: ‘Có sự giải thoát cao hơn’.
Tabbahulīkārā atthitvevassa hoti.
From frequently cultivating that, it is indeed there for him.
Do thường xuyên tu tập điều đó, sự hiện hữu của nó là có đối với Ngài.
96. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sāriputto sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati.
96. ‘‘Again, bhikkhus, Sāriputta, having entirely transcended the base of neither perception nor non-perception, entering upon and dwelling in the cessation of perception and feeling.
96. Này các Tỳ-khưu, hơn nữa, Xá-lợi-phất hoàn toàn vượt qua Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ (nevasaññānāsaññāyatanaṃ), chứng đạt và an trú trong Diệt Thọ Tưởng Định (saññāvedayitanirodhaṃ).
Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti.
And by seeing with wisdom, his taints are eradicated.
Các lậu hoặc của Ngài đã được diệt tận do thấy biết bằng trí tuệ.
So tāya samāpattiyā sato vuṭṭhahati.
He arises from that attainment mindfully.
Ngài xuất định khỏi sự chứng đạt đó với niệm.
So tāya samāpattiyā sato vuṭṭhahitvā ye dhammā atītā niruddhā vipariṇatā te dhamme samanupassati – ‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’ti.
Having arisen from that attainment mindfully, he contemplates those states that have passed, ceased, and changed – ‘Truly, these states, not having been, come into being; having been, they vanish.’
Sau khi xuất định khỏi sự chứng đạt đó với niệm, Ngài quán sát những pháp đã qua, đã diệt, đã biến đổi: ‘Thật vậy, những pháp này không có mà sinh khởi, có rồi lại biến mất’.
So tesu dhammesu anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati.
He dwells in these states unattached, unbound, independent, unrestricted, fully released, disjoined, with a mind made limitless.
Ngài an trú trong những pháp ấy mà không chấp thủ, không từ bỏ, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, ly hệ, với tâm không giới hạn.
So ‘natthi uttari nissaraṇa’nti pajānāti.
He knows: ‘There is no further escape.’
Ngài biết rõ: ‘Không có sự giải thoát cao hơn’.
Tabbahulīkārā natthitvevassa hoti.
From frequently cultivating that, it is indeed not there for him.
Do thường xuyên tu tập điều đó, sự không hiện hữu của nó là có đối với Ngài.
97. ‘‘Yaṃ kho taṃ, bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya – ‘vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ sīlasmiṃ, vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ samādhismiṃ, vasippatto pāramippatto ariyāya paññāya, vasippatto pāramippatto ariyāya vimuttiyā’ti, sāriputtameva taṃ sammā vadamāno vadeyya – ‘vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ sīlasmiṃ, vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ samādhismiṃ, vasippatto pāramippatto ariyāya paññāya, vasippatto pāramippatto ariyāya vimuttiyā’ti.
97. ‘‘That person, bhikkhus, about whom one might rightly say: ‘He has attained mastery, reached perfection in noble virtue; he has attained mastery, reached perfection in noble concentration; he has attained mastery, reached perfection in noble wisdom; he has attained mastery, reached perfection in noble liberation,’ it is Sāriputta alone about whom one might rightly say this: ‘He has attained mastery, reached perfection in noble virtue; he has attained mastery, reached perfection in noble concentration; he has attained mastery, reached perfection in noble wisdom; he has attained mastery, reached perfection in noble liberation.’
97. Này các Tỳ-khưu, nếu có ai nói đúng sự thật rằng: ‘Bậc đã đạt đến sự thành thạo, đã đạt đến sự hoàn hảo trong giới hạnh cao thượng; đã đạt đến sự thành thạo, đã đạt đến sự hoàn hảo trong định cao thượng; đã đạt đến sự thành thạo, đã đạt đến sự hoàn hảo trong tuệ cao thượng; đã đạt đến sự thành thạo, đã đạt đến sự hoàn hảo trong giải thoát cao thượng’, thì người ấy nói đúng về Xá-lợi-phất: ‘Bậc đã đạt đến sự thành thạo, đã đạt đến sự hoàn hảo trong giới hạnh cao thượng; đã đạt đến sự thành thạo, đã đạt đến sự hoàn hảo trong định cao thượng; đã đạt đến sự thành thạo, đã đạt đến sự hoàn hảo trong tuệ cao thượng; đã đạt đến sự thành thạo, đã đạt đến sự hoàn hảo trong giải thoát cao thượng’.
Yaṃ kho taṃ, bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya – ‘bhagavato putto oraso mukhato jāto dhammajo dhammanimmito dhammadāyādo no āmisadāyādo’ti, sāriputtameva taṃ sammā vadamāno vadeyya – ‘bhagavato putto oraso mukhato jāto dhammajo dhammanimmito dhammadāyādo no āmisadāyādo’ti.
That person, bhikkhus, about whom one might rightly say: ‘He is the Blessed One’s true son, born from his mouth, born of Dhamma, created by Dhamma, an heir to Dhamma, not an heir to material things,’ it is Sāriputta alone about whom one might rightly say this: ‘He is the Blessed One’s true son, born from his mouth, born of Dhamma, created by Dhamma, an heir to Dhamma, not an heir to material things.’
Này các Tỳ-khưu, nếu có ai nói đúng sự thật rằng: ‘Con trai ruột của Thế Tôn, sinh ra từ miệng, do Pháp sinh, do Pháp tạo thành, là người thừa kế Pháp chứ không phải thừa kế vật chất’, thì người ấy nói đúng về Xá-lợi-phất: ‘Con trai ruột của Thế Tôn, sinh ra từ miệng, do Pháp sinh, do Pháp tạo thành, là người thừa kế Pháp chứ không phải thừa kế vật chất’.
Sāriputto, bhikkhave, tathāgatena anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ sammadeva anuppavattetī’’ti.
Bhikkhus, Sāriputta rightly keeps the supreme Wheel of Dhamma set in motion by the Tathāgata rolling on.’’
Này các Tỳ-khưu, Xá-lợi-phất đã vận hành đúng đắn Vô Thượng Pháp Luân do Như Lai đã chuyển vận.”
‘‘Idha, bhikkhave, bhikkhu aññaṃ byākaroti – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāmī’ti.
‘‘Here, bhikkhus, a bhikkhu declares final knowledge thus: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being.’
“Này các Tỳ-khưu, ở đây, một Tỳ-khưu tuyên bố sự chứng đắc (aññaṃ byākaroti): ‘Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, tôi biết rõ không còn trở lại trạng thái này nữa.’
Tassa, bhikkhave, bhikkhuno bhāsitaṃ neva abhinanditabbaṃ nappaṭikkositabbaṃ.
Bhikkhus, the statement of that bhikkhu should neither be applauded nor rejected.
Này các Tỳ-khưu, lời tuyên bố của Tỳ-khưu ấy không nên hoan hỷ cũng không nên bác bỏ.
Anabhinanditvā appaṭikkositvā pañho pucchitabbo – ‘cattārome, āvuso, vohārā tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sammadakkhātā.
Without applauding or rejecting, a question should be asked: ‘Friend, these four modes of expression were rightly explained by the Blessed One who knows and sees, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Không hoan hỷ, không bác bỏ, cần phải hỏi một câu hỏi: ‘Này Hiền giả, có bốn cách nói năng này đã được Đức Thế Tôn, bậc đã biết, đã thấy, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, tuyên bố đúng đắn.
Katame cattāro?
Which four?
Bốn cách nào?
Diṭṭhe diṭṭhavāditā, sute sutavāditā, mute mutavāditā, viññāte viññātavāditā – ime kho, āvuso, cattāro vohārā tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sammadakkhātā.
Speaking of what is seen as seen, speaking of what is heard as heard, speaking of what is sensed as sensed, speaking of what is known as known – these, friend, are the four modes of expression rightly explained by the Blessed One who knows and sees, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Thấy rồi nói điều đã thấy, nghe rồi nói điều đã nghe, cảm giác rồi nói điều đã cảm giác, biết rồi nói điều đã biết—này Hiền giả, bốn cách nói năng này đã được Đức Thế Tôn, bậc đã biết, đã thấy, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, tuyên bố đúng đắn.
Kathaṃ jānato panāyasmato, kathaṃ passato imesu catūsu vohāresu anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’nti?
How does the venerable one’s mind, knowing and seeing thus, become liberated from the taints by not clinging in these four modes of expression?’
Bằng cách biết như thế nào, bằng cách thấy như thế nào mà tâm của Hiền giả đã giải thoát khỏi các lậu hoặc, không còn chấp thủ trong bốn cách nói năng này?’
Khīṇāsavassa, bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraṇīyassa ohitabhārassa anuppattasadatthassa parikkhīṇabhavasaṃyojanassa sammadaññāvimuttassa ayamanudhammo hoti veyyākaraṇāya – ‘diṭṭhe kho ahaṃ, āvuso, anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharāmi.
For a bhikkhu whose taints are destroyed, who has lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained his own true goal, whose fetters of existence are utterly destroyed, and who is fully liberated through final knowledge, this is his proper way of explaining: ‘Friend, in what is seen, I dwell unattached, unbound, independent, unrestricted, fully released, disjoined, with a mind made limitless.
Này các Tỳ-khưu, đối với một Tỳ-khưu đã diệt tận các lậu hoặc (khīṇāsava), đã sống Phạm hạnh, đã làm xong việc cần làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích tối thượng của mình, đã đoạn tận các kiết sử của hữu, đã giải thoát hoàn toàn bằng chánh trí, đây là lời đáp phù hợp để tuyên bố: ‘Này Hiền giả, đối với điều đã thấy, tôi an trú với tâm không chấp thủ, không từ bỏ, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, ly hệ, không giới hạn.
Sute kho ahaṃ, āvuso…pe… mute kho ahaṃ, āvuso… viññāte kho ahaṃ, āvuso, anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharāmi.
Friend, in what is heard… in what is sensed… in what is known, I dwell unattached, unbound, independent, unrestricted, fully released, disjoined, with a mind made limitless.
Này Hiền giả, đối với điều đã nghe… đối với điều đã cảm giác… đối với điều đã biết, tôi an trú với tâm không chấp thủ, không từ bỏ, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, ly hệ, không giới hạn.
Evaṃ kho me, āvuso, jānato evaṃ passato imesu catūsu vohāresu anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’nti.
It is thus, friend, that my mind, knowing and seeing thus, becomes liberated from the taints by not clinging in these four modes of expression.’
Này Hiền giả, bằng cách biết như thế này, bằng cách thấy như thế này mà tâm tôi đã giải thoát khỏi các lậu hoặc, không còn chấp thủ trong bốn cách nói năng này.’
Tassa, bhikkhave, bhikkhuno ‘sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditabbaṃ anumoditabbaṃ.
Bhikkhus, the statement of that bhikkhu should be applauded and approved.
Này các Tỳ-khưu, lời tuyên bố của Tỳ-khưu ấy cần được hoan hỷ, cần được tùy hỷ với lời ‘Lành thay!’.
‘Sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uttariṃ pañho pucchitabbo.
Having applauded and approved his statement, a further question should be asked.
Sau khi hoan hỷ, tùy hỷ với lời ‘Lành thay!’, cần phải hỏi thêm một câu hỏi.
99. ‘‘‘Pañcime, āvuso, upādānakkhandhā tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sammadakkhātā.
99. ‘‘‘Friend, these five aggregates of clinging were rightly explained by the Blessed One who knows and sees, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
99. ‘Này Hiền giả, có năm uẩn chấp thủ này đã được Đức Thế Tôn, bậc đã biết, đã thấy, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, tuyên bố đúng đắn.
Katame pañca?
Which five?
Năm uẩn nào?
Seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho – ime kho, āvuso, pañcupādānakkhandhā tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sammadakkhātā.
Namely: the form aggregate of clinging, the feeling aggregate of clinging, the perception aggregate of clinging, the mental formations aggregate of clinging, the consciousness aggregate of clinging – these, friend, are the five aggregates of clinging rightly explained by the Blessed One who knows and sees, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Đó là: sắc uẩn chấp thủ (rūpupādānakkhandho), thọ uẩn chấp thủ (vedanupādānakkhandho), tưởng uẩn chấp thủ (saññupādānakkhandho), hành uẩn chấp thủ (saṅkhārupādānakkhandho), thức uẩn chấp thủ (viññāṇupādānakkhandho)—này Hiền giả, năm uẩn chấp thủ này đã được Đức Thế Tôn, bậc đã biết, đã thấy, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, tuyên bố đúng đắn.
Kathaṃ jānato panāyasmato, kathaṃ passato imesu pañcasu upādānakkhandhesu anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’nti?
How does the venerable one’s mind, knowing and seeing thus, become liberated from the taints by not clinging to these five aggregates of clinging?’
Bằng cách biết như thế nào, bằng cách thấy như thế nào mà tâm của Hiền giả đã giải thoát khỏi các lậu hoặc, không còn chấp thủ trong năm uẩn chấp thủ này?’
Khīṇāsavassa, bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraṇīyassa ohitabhārassa anuppattasadatthassa parikkhīṇabhavasaṃyojanassa sammadaññāvimuttassa ayamanudhammo hoti veyyākaraṇāya – ‘rūpaṃ kho ahaṃ, āvuso, abalaṃ virāgunaṃ* anassāsikanti viditvā ye rūpe upāyūpādānā* cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi.
Bhikkhus, for a bhikkhu who is an arahant, who has lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained his own true goal, whose fetters of existence are utterly destroyed, who is fully liberated through perfect knowledge, this is his proper declaration: ‘Friends, having known form to be unsubstantial, devoid of dispassion, and without solace, I understand that my mind is liberated through the destruction, dispassion, cessation, relinquishment, and letting go of the inclinations, adherences, and obsessions of the mind that cling to form.
Này các Tỷ-kheo, đối với vị Tỷ-kheo đã diệt trừ các lậu hoặc, đã sống Phạm hạnh, đã làm những gì cần làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích tối thượng, đã đoạn tận các kiết sử tái sinh, đã được giải thoát nhờ chánh trí, đây là pháp tùy thuận để tuyên bố: ‘Này chư Hiền, sau khi biết sắc là yếu kém, vô thường, không đáng nương tựa, tôi biết rằng tâm tôi đã giải thoát khỏi những sự chấp thủ, bám víu, cố chấp, thiên kiến và tiềm ẩn trong sắc, do sự đoạn diệt, ly tham, đoạn diệt, từ bỏ, xả ly chúng.
Vedanaṃ kho ahaṃ, āvuso…pe… saññaṃ kho ahaṃ, āvuso… saṅkhāre kho ahaṃ, āvuso… viññāṇaṃ kho ahaṃ, āvuso, abalaṃ virāgunaṃ anassāsikanti viditvā ye viññāṇe upāyūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi.
Friends, having known feeling… perception… volitional formations… consciousness to be unsubstantial, devoid of dispassion, and without solace, I understand that my mind is liberated through the destruction, dispassion, cessation, relinquishment, and letting go of the inclinations, adherences, and obsessions of the mind that cling to consciousness.
Này chư Hiền, sau khi biết thọ… Tưởng… Các hành… Thức là yếu kém, vô thường, không đáng nương tựa, tôi biết rằng tâm tôi đã giải thoát khỏi những sự chấp thủ, bám víu, cố chấp, thiên kiến và tiềm ẩn trong thức, do sự đoạn diệt, ly tham, đoạn diệt, từ bỏ, xả ly chúng.
Evaṃ kho me, āvuso, jānato evaṃ passato imesu pañcasu upādānakkhandhesu anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’nti.
Friends, when I know and see thus, my mind is liberated from the asavas, without clinging, in regard to these five clinging-aggregates.’
Này chư Hiền, khi tôi biết như vậy, thấy như vậy, tâm tôi đã giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không chấp thủ vào năm thủ uẩn này’.
Tassa, bhikkhave, bhikkhuno ‘sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditabbaṃ, anumoditabbaṃ.
Bhikkhus, what that bhikkhu says, ‘Excellent!’, should be rejoiced in and approved.
Này các Tỷ-kheo, lời tuyên bố ‘Lành thay!’ của Tỷ-kheo ấy cần được hoan hỷ, cần được tán đồng.
‘Sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uttariṃ pañho pucchitabbo.
Having rejoiced in and approved what he said, ‘Excellent!’, a further question should be asked.
Sau khi hoan hỷ và tán đồng lời tuyên bố ‘Lành thay!’ ấy, cần hỏi thêm câu hỏi.
100. ‘‘‘Chayimā, āvuso, dhātuyo tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sammadakkhātā.
100. ‘‘‘Friends, these six elements have been perfectly expounded by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
100. ‘‘‘Này chư Hiền, sáu giới này đã được Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, tuyên thuyết một cách đúng đắn.
Katamā cha?
Which six?
Sáu giới nào?
Pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu, ākāsadhātu, viññāṇadhātu – imā kho, āvuso, cha dhātuyo tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sammadakkhātā.
The earth element, the water element, the fire element, the air element, the space element, and the consciousness element. Friends, these six elements have been perfectly expounded by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Địa giới, thủy giới, hỏa giới, phong giới, không giới, thức giới. Này chư Hiền, sáu giới này đã được Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, tuyên thuyết một cách đúng đắn.
Kathaṃ jānato panāyasmato, kathaṃ passato imāsu chasu dhātūsu anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’nti?
How, venerable one, knowing and seeing thus, is your mind liberated from the asavas, without clinging, in regard to these six elements?’
Thế Tôn biết như thế nào, thấy như thế nào mà tâm của Ngài đã giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không chấp thủ vào sáu giới này?’
Khīṇāsavassa, bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraṇīyassa ohitabhārassa anuppattasadatthassa parikkhīṇabhavasaṃyojanassa sammadaññāvimuttassa ayamanudhammo hoti veyyākaraṇāya – ‘pathavīdhātuṃ kho ahaṃ, āvuso, na attato upagacchiṃ, na ca pathavīdhātunissitaṃ attānaṃ.
Bhikkhus, for a bhikkhu who is an arahant, who has lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained his own true goal, whose fetters of existence are utterly destroyed, who is fully liberated through perfect knowledge, this is his proper declaration: ‘Friends, I did not regard the earth element as self, nor did I regard self as dependent on the earth element.
Này các Tỷ-kheo, đối với vị Tỷ-kheo đã diệt trừ các lậu hoặc, đã sống Phạm hạnh, đã làm những gì cần làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích tối thượng, đã đoạn tận các kiết sử tái sinh, đã được giải thoát nhờ chánh trí, đây là pháp tùy thuận để tuyên bố: ‘Này chư Hiền, tôi không xem địa giới là tự ngã, cũng không xem tự ngã nương tựa vào địa giới.
Ye ca pathavīdhātunissitā upāyūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi.
I understand that my mind is liberated through the destruction, dispassion, cessation, relinquishment, and letting go of the inclinations, adherences, and obsessions of the mind that cling to and are dependent on the earth element.
Tôi biết rằng tâm tôi đã giải thoát khỏi những sự chấp thủ, bám víu, cố chấp, thiên kiến và tiềm ẩn nương tựa vào địa giới, do sự đoạn diệt, ly tham, đoạn diệt, từ bỏ, xả ly chúng.
Āpodhātuṃ kho ahaṃ, āvuso…pe… tejodhātuṃ kho ahaṃ, āvuso… vāyodhātuṃ kho ahaṃ, āvuso… ākāsadhātuṃ kho ahaṃ, āvuso… viññāṇadhātuṃ kho ahaṃ, āvuso, na attato upagacchiṃ, na ca viññāṇadhātunissitaṃ attānaṃ.
Friends, I did not regard the water element as self, nor did I regard self as dependent on the water element… I did not regard the fire element as self, nor did I regard self as dependent on the fire element… I did not regard the air element as self, nor did I regard self as dependent on the air element… I did not regard the space element as self, nor did I regard self as dependent on the space element… I did not regard the consciousness element as self, nor did I regard self as dependent on the consciousness element.
Này chư Hiền, tôi không xem thủy giới… Hỏa giới… Phong giới… Không giới… Thức giới là tự ngã, cũng không xem tự ngã nương tựa vào thức giới.
Ye ca viññāṇadhātunissitā upāyūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi.
I understand that my mind is liberated through the destruction, dispassion, cessation, relinquishment, and letting go of the inclinations, adherences, and obsessions of the mind that cling to and are dependent on the consciousness element.
Tôi biết rằng tâm tôi đã giải thoát khỏi những sự chấp thủ, bám víu, cố chấp, thiên kiến và tiềm ẩn nương tựa vào thức giới, do sự đoạn diệt, ly tham, đoạn diệt, từ bỏ, xả ly chúng.
Evaṃ kho me, āvuso, jānato, evaṃ passato imāsu chasu dhātūsu anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’nti.
Friends, when I know and see thus, my mind is liberated from the asavas, without clinging, in regard to these six elements.’
Này chư Hiền, khi tôi biết như vậy, thấy như vậy, tâm tôi đã giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không chấp thủ vào sáu giới này’.
Tassa, bhikkhave, bhikkhuno ‘sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditabbaṃ, anumoditabbaṃ.
Bhikkhus, what that bhikkhu says, ‘Excellent!’, should be rejoiced in and approved.
Này các Tỷ-kheo, lời tuyên bố ‘Lành thay!’ của Tỷ-kheo ấy cần được hoan hỷ, cần được tán đồng.
‘Sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uttariṃ pañho pucchitabbo.
Having rejoiced in and approved what he said, ‘Excellent!’, a further question should be asked.
Sau khi hoan hỷ và tán đồng lời tuyên bố ‘Lành thay!’ ấy, cần hỏi thêm câu hỏi.
101. ‘‘‘Cha kho panimāni, āvuso, ajjhattikabāhirāni* āyatanāni tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sammadakkhātāni.
101. ‘‘‘Friends, these six internal and external sense bases have been perfectly expounded by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
101. ‘‘‘Này chư Hiền, sáu xứ nội và ngoại này đã được Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, tuyên thuyết một cách đúng đắn.
Katamāni cha?
Which six?
Sáu xứ nào?
Cakkhu ceva rūpā ca, sotañca saddā ca, ghānañca gandhā ca, jivhā ca rasā ca, kāyo ca phoṭṭhabbā ca, mano ca dhammā ca – imāni kho, āvuso, cha ajjhattikabāhirāni āyatanāni tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sammadakkhātāni.
The eye and forms, the ear and sounds, the nose and odours, the tongue and tastes, the body and tactile objects, the mind and mental phenomena. Friends, these six internal and external sense bases have been perfectly expounded by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Mắt và sắc, tai và tiếng, mũi và hương, lưỡi và vị, thân và xúc, ý và pháp. Này chư Hiền, sáu xứ nội và ngoại này đã được Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, tuyên thuyết một cách đúng đắn.
Kathaṃ jānato panāyasmato, kathaṃ passato imesu chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’nti?
How, venerable one, knowing and seeing thus, is your mind liberated from the asavas, without clinging, in regard to these six internal and external sense bases?’
Thế Tôn biết như thế nào, thấy như thế nào mà tâm của Ngài đã giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không chấp thủ vào sáu xứ nội và ngoại này?’
Khīṇāsavassa, bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraṇīyassa ohitabhārassa anuppattasadatthassa parikkhīṇabhavasaṃyojanassa sammadaññāvimuttassa ayamanudhammo hoti veyyākaraṇāya – ‘cakkhusmiṃ, āvuso, rūpe cakkhuviññāṇe cakkhuviññāṇaviññātabbesu dhammesu yo chando yo rāgo yā nandī* yā taṇhā ye ca upāyūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi.
Bhikkhus, for a bhikkhu who is an arahant, who has lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained his own true goal, whose fetters of existence are utterly destroyed, who is fully liberated through perfect knowledge, this is his proper declaration: ‘Friends, I understand that my mind is liberated through the destruction, dispassion, cessation, relinquishment, and letting go of the desire, lust, delight, craving, and the inclinations, adherences, and obsessions of the mind that cling to the eye, forms, eye-consciousness, and mental phenomena cognizable by eye-consciousness.
Này các Tỷ-kheo, đối với vị Tỷ-kheo đã diệt trừ các lậu hoặc, đã sống Phạm hạnh, đã làm những gì cần làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích tối thượng, đã đoạn tận các kiết sử tái sinh, đã được giải thoát nhờ chánh trí, đây là pháp tùy thuận để tuyên bố: ‘Này chư Hiền, tôi biết rằng tâm tôi đã giải thoát khỏi những dục, tham, hỷ, ái, và những sự chấp thủ, bám víu, cố chấp, thiên kiến và tiềm ẩn trong mắt, trong sắc, trong nhãn thức, và trong các pháp được nhãn thức nhận biết, do sự đoạn diệt, ly tham, đoạn diệt, từ bỏ, xả ly chúng.
Sotasmiṃ, āvuso, sadde sotaviññāṇe…pe… ghānasmiṃ, āvuso, gandhe ghānaviññāṇe… jivhāya, āvuso, rase jivhāviññāṇe… kāyasmiṃ, āvuso, phoṭṭhabbe kāyaviññāṇe… manasmiṃ, āvuso, dhamme manoviññāṇe manoviññāṇaviññātabbesu dhammesu yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā ye ca upāyūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi.
Friends, I understand that my mind is liberated through the destruction, dispassion, cessation, relinquishment, and letting go of the desire, lust, delight, craving, and the inclinations, adherences, and obsessions of the mind that cling to the ear, sounds, ear-consciousness… the nose, odours, nose-consciousness… the tongue, tastes, tongue-consciousness… the body, tactile objects, body-consciousness… the mind, mental phenomena, mind-consciousness, and mental phenomena cognizable by mind-consciousness.
Này chư Hiền, tôi biết rằng tâm tôi đã giải thoát khỏi những dục, tham, hỷ, ái, và những sự chấp thủ, bám víu, cố chấp, thiên kiến và tiềm ẩn trong tai, trong tiếng, trong nhĩ thức… trong mũi, trong hương, trong tỷ thức… trong lưỡi, trong vị, trong thiệt thức… trong thân, trong xúc, trong thân thức… trong ý, trong pháp, trong ý thức, và trong các pháp được ý thức nhận biết, do sự đoạn diệt, ly tham, đoạn diệt, từ bỏ, xả ly chúng.
Evaṃ kho me, āvuso, jānato evaṃ passato imesu chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’nti.
Friends, when I know and see thus, my mind is liberated from the asavas, without clinging, in regard to these six internal and external sense bases.’
Này chư Hiền, khi tôi biết như vậy, thấy như vậy, tâm tôi đã giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không chấp thủ vào sáu xứ nội và ngoại này’.
Tassa, bhikkhave, bhikkhuno ‘sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditabbaṃ anumoditabbaṃ.
Bhikkhus, what that bhikkhu says, ‘Excellent!’, should be rejoiced in and approved.
Này các Tỷ-kheo, lời tuyên bố ‘Lành thay!’ của Tỷ-kheo ấy cần được hoan hỷ, cần được tán đồng.
‘Sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uttariṃ pañho pucchitabbo.
Having rejoiced in and approved what he said, ‘Excellent!’, a further question should be asked.
Sau khi hoan hỷ và tán đồng lời tuyên bố ‘Lành thay!’ ấy, cần hỏi thêm câu hỏi.
102. ‘‘‘Kathaṃ jānato panāyasmato, kathaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṃkāramamaṃkāramānānusayā samūhatā’ti* ?
102. ‘‘‘How, venerable one, knowing and seeing thus, are the tendencies of ‘I-making,’ ‘mine-making,’ and conceit completely eradicated in this conscious body and in all external signs?’
102. ‘‘‘Thế Tôn biết như thế nào, thấy như thế nào mà những tiềm ẩn về ngã mạn, ngã sở, và mạn đã được nhổ tận gốc trong thân có thức này và trong tất cả các tướng bên ngoài?’
Khīṇāsavassa, bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraṇīyassa ohitabhārassa anuppattasadatthassa parikkhīṇabhavasaṃyojanassa sammadaññāvimuttassa ayamanudhammo hoti veyyākaraṇāya – ‘pubbe kho ahaṃ, āvuso, agāriyabhūto samāno aviddasu ahosiṃ.
Bhikkhus, for a bhikkhu who is an arahant, who has lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained his own true goal, whose fetters of existence are utterly destroyed, who is fully liberated through perfect knowledge, this is his proper declaration: ‘Friends, formerly, when I was a householder, I was ignorant.
Này các Tỷ-kheo, đối với vị Tỷ-kheo đã diệt trừ các lậu hoặc, đã sống Phạm hạnh, đã làm những gì cần làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích tối thượng, đã đoạn tận các kiết sử tái sinh, đã được giải thoát nhờ chánh trí, đây là pháp tùy thuận để tuyên bố: ‘Này chư Hiền, trước đây, khi còn là cư sĩ, tôi là người vô minh.
Tassa me tathāgato vā tathāgatasāvako vā dhammaṃ desesi.
Then the Tathāgata or a disciple of the Tathāgata taught me the Dhamma.
Thế Tôn hoặc một đệ tử của Thế Tôn đã thuyết pháp cho tôi.
Tāhaṃ dhammaṃ sutvā tathāgate saddhaṃ paṭilabhiṃ.
Having heard that Dhamma, I gained faith in the Tathāgata.
Sau khi nghe pháp ấy, tôi đã có đức tin nơi Thế Tôn.
So tena saddhāpaṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhiṃ – sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā.
Endowed with that faith, I reflected thus: “Confined is household life, a path of dust; open is going forth.
Với đức tin ấy, tôi đã suy tư: ‘Đời sống gia đình chật hẹp, con đường đầy bụi bặm, còn đời sống xuất gia là không gian rộng mở.
Nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ.
It is not easy for one dwelling at home to lead the holy life perfectly pure, perfectly complete, as polished as a conch-shell.
Thật khó để sống một đời sống Phạm hạnh hoàn toàn viên mãn, hoàn toàn thanh tịnh, trong sạch như vỏ ốc, khi còn sống trong gia đình.
Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’’’nti.
Suppose I were to shave off my hair and beard, put on saffron robes, and go forth from the home life into homelessness.”’
Vậy tại sao tôi không cạo bỏ râu tóc, đắp y cà sa, và xuất gia từ bỏ đời sống gia đình để sống đời không gia đình?’
‘‘So kho ahaṃ, āvuso, aparena samayena appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya, appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajiṃ.
“So, friends, at a later time, abandoning a small amount of wealth or abandoning a large amount of wealth, abandoning a small circle of relatives or abandoning a large circle of relatives, I cut off my hair and beard, put on saffron robes, and went forth from the home life into homelessness.
Này chư Hiền, sau một thời gian khác, tôi đã từ bỏ một khối tài sản nhỏ hoặc từ bỏ một khối tài sản lớn, từ bỏ một nhóm quyến thuộc nhỏ hoặc từ bỏ một nhóm quyến thuộc lớn, cạo bỏ râu tóc, đắp y cà sa, xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
So evaṃ pabbajito samāno bhikkhūnaṃ sikkhāsājīvasamāpanno pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato ahosiṃ nihitadaṇḍo nihitasattho, lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī vihāsiṃ.
Having thus gone forth, and having entered into the training and livelihood of bhikkhus, I abandoned the taking of life, abstained from the taking of life, renouncing rod and weapon, I dwelled modest, compassionate, and kindly disposed towards all living beings.
Sau khi xuất gia như vậy, tôi đã sống theo giới luật và cách sống của các tỳ khưu, từ bỏ sát sanh, tránh xa sát sanh, đã đặt gậy xuống, đã đặt vũ khí xuống, có lòng hổ thẹn, có lòng từ bi, sống với lòng thương xót vì lợi ích của tất cả chúng sanh.
Adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato ahosiṃ dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī, athenena sucibhūtena attanā vihāsiṃ.
I abandoned taking what is not given, abstained from taking what is not given, I was one who took what was given, awaiting what was given, I dwelled in purity, not a thief, by means of myself.
Từ bỏ lấy của không cho, tránh xa lấy của không cho, là người lấy của được cho, mong đợi của được cho, sống thanh tịnh không trộm cắp.
Abrahmacariyaṃ pahāya brahmacārī ahosiṃ ārācārī virato methunā gāmadhammā.
I abandoned unchastity and became a celibate, one who dwelt far off, abstaining from sexual intercourse, the village-tradition.
Từ bỏ phi phạm hạnh, sống phạm hạnh, sống xa lìa, tránh xa hành vi dâm dục, pháp tục.
Musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato ahosiṃ saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa.
I abandoned false speech, abstained from false speech, I was a speaker of truth, a person of integrity, reliable, trustworthy, not a deceiver of the world.
Từ bỏ nói dối, tránh xa nói dối, là người nói sự thật, giữ lời hứa, đáng tin cậy, đáng tin, không lừa dối thế gian.
Pisuṇaṃ vācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato ahosiṃ, ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya; iti bhinnānaṃ vā sandhātā sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā ahosiṃ.
I abandoned divisive speech, abstained from divisive speech; having heard here, I did not report it there to cause a split among these people; nor, having heard there, did I report it here to cause a split among those people. Thus, I was a reconciler of the divided and an encourager of the united; I rejoiced in concord, delighted in concord, enjoyed concord, and spoke words that promoted concord.
Từ bỏ lời nói chia rẽ, tránh xa lời nói chia rẽ, không nghe từ đây rồi đi nói ở kia để chia rẽ những người này, cũng không nghe từ kia rồi đi nói ở đây để chia rẽ những người kia; như vậy, tôi là người hòa giải những người đã chia rẽ, là người khuyến khích những người đã đoàn kết, vui thích sự hòa hợp, hoan hỷ trong sự hòa hợp, nói những lời làm cho hòa hợp.
Pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato ahosiṃ; yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā ahosiṃ.
I abandoned harsh speech, abstained from harsh speech; I spoke words that were gentle, pleasing to the ear, affectionate, reaching the heart, urbane, agreeable and appealing to many people.
Từ bỏ lời nói thô lỗ, tránh xa lời nói thô lỗ; tôi là người nói những lời dịu dàng, dễ nghe, đáng yêu, đi vào lòng người, lịch sự, được nhiều người ưa thích, được nhiều người hoan hỷ.
Samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato ahosiṃ; kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā ahosiṃ kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ.
I abandoned idle chatter, abstained from idle chatter; I spoke at the proper time, spoke what was factual, spoke on what was beneficial, spoke on the Dhamma, spoke on the Vinaya; I spoke words that were memorable, reasoned, well-defined, and beneficial.
Từ bỏ lời nói vô ích, tránh xa lời nói vô ích; tôi là người nói đúng lúc, nói đúng sự thật, nói có mục đích, nói về Pháp, nói về Luật, nói những lời có giá trị, đúng lúc, có căn cứ, có giới hạn, có lợi ích.
‘‘So bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato ahosiṃ, ekabhattiko ahosiṃ rattūparato virato vikālabhojanā.
“I abstained from harming seeds and plants, I was a one-meal eater, abstaining from food at night, refraining from untimely eating.
Tôi đã tránh xa việc hủy hoại các loại hạt giống và cây cối, tôi chỉ ăn một bữa, tránh xa việc ăn đêm, tránh xa việc ăn phi thời.
Naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato ahosiṃ.
I abstained from dancing, singing, music, and theatrical shows.
Tôi đã tránh xa việc xem múa, hát, nhạc và các trò giải trí.
Mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭivirato ahosiṃ.
I abstained from wearing garlands, using perfumes and ointments, and from adornments and embellishments.
Tôi đã tránh xa việc đeo vòng hoa, dùng hương liệu, dầu thoa, trang sức, trang điểm.
Uccāsayanamahāsayanā paṭivirato ahosiṃ.
I abstained from high and luxurious beds.
Tôi đã tránh xa giường cao, giường lớn.
Jātarūparajatapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ, āmakadhaññapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ, āmakamaṃsapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ; itthikumārikapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ, dāsidāsapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ, ajeḷakapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ, kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ, hatthigavassavaḷavapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ, khettavatthupaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ.
I abstained from accepting gold and silver; I abstained from accepting raw grain; I abstained from accepting raw meat; I abstained from accepting women and young girls; I abstained from accepting male and female slaves; I abstained from accepting goats and sheep; I abstained from accepting chickens and pigs; I abstained from accepting elephants, cattle, horses, and mares; I abstained from accepting fields and land.
Tôi đã tránh xa việc nhận vàng bạc; tôi đã tránh xa việc nhận lúa gạo sống; tôi đã tránh xa việc nhận thịt sống; tôi đã tránh xa việc nhận phụ nữ và trẻ em gái; tôi đã tránh xa việc nhận nô tỳ nam nữ; tôi đã tránh xa việc nhận dê cừu; tôi đã tránh xa việc nhận gà heo; tôi đã tránh xa việc nhận voi, bò, ngựa, ngựa cái; tôi đã tránh xa việc nhận đất đai, nhà cửa.
Dūteyyapahiṇagamanānuyogā paṭivirato ahosiṃ, kayavikkayā paṭivirato ahosiṃ, tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭā paṭivirato ahosiṃ, ukkoṭanavañcananikatisāciyogā paṭivirato ahosiṃ, chedanavadhabandhanaviparāmosaālopasahasākārā paṭivirato ahosiṃ.
I abstained from acting as a messenger and going on errands; I abstained from buying and selling; I abstained from cheating with scales, weights, and measures; I abstained from bribery, deception, trickery, and crooked ways; I abstained from cutting, killing, binding, highway robbery, plunder, and violence.
Tôi đã tránh xa việc làm sứ giả, đi lại đưa tin; tôi đã tránh xa việc mua bán; tôi đã tránh xa việc gian lận cân, đĩa cân, đo lường; tôi đã tránh xa việc hối lộ, lừa đảo, gian trá, xảo quyệt; tôi đã tránh xa việc cắt xén, đánh đập, trói buộc, cướp bóc, lừa gạt, bạo lực.
‘‘So santuṭṭho ahosiṃ kāyaparihārikena cīvarena, kucchiparihārikena piṇḍapātena.
“I was content with robes to protect the body and almsfood to sustain the stomach.
Tôi đã bằng lòng với y phục để che thân, với vật thực khất thực để nuôi bụng.
So yena yeneva* pakkamiṃ samādāyeva pakkamiṃ.
Wherever I went, I went taking only these with me.
Tôi đi đến đâu, tôi cũng mang theo (những vật dụng cần thiết) mà đi.
Seyyathāpi nāma pakkhī sakuṇo yena yeneva ḍeti sapattabhārova ḍeti; evameva kho ahaṃ, āvuso; santuṭṭho ahosiṃ kāyaparihārikena cīvarena, kucchiparihārikena piṇḍapātena.
Just as a bird, wherever it flies, flies with only its wings as its burden; even so, friends, I was content with robes to protect the body and almsfood to sustain the stomach.
Ví như chim chóc bay đi đến đâu, chúng cũng chỉ mang theo đôi cánh của mình mà bay; cũng vậy, này chư Hiền, tôi đã bằng lòng với y phục để che thân, với vật thực khất thực để nuôi bụng.
So yena yeneva pakkamiṃ samādāyeva pakkamiṃ.
Wherever I went, I went taking only these with me.
Tôi đi đến đâu, tôi cũng mang theo (những vật dụng cần thiết) mà đi.
So iminā ariyena sīlakkhandhena samannāgato ajjhattaṃ anavajjasukhaṃ paṭisaṃvedesiṃ.
Possessing this noble aggregate of virtue, I experienced an inner blameless happiness.
Với giới uẩn cao thượng này, tôi đã cảm nhận được niềm an lạc không tì vết trong nội tâm.
103. ‘‘So cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī ahosiṃ nānubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjiṃ; rakkhiṃ cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjiṃ.
103. “When I saw a form with the eye, I was not grasping at its general appearance or its detailed features; I set myself to restrain that by which evil unwholesome states of covetousness and distress might assail me if the eye-faculty were left unrestrained; I guarded the eye-faculty, I undertook restraint of the eye-faculty.
103. Khi thấy sắc bằng mắt, tôi không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng; tôi đã thực hành để chế ngự, ngăn chặn những pháp bất thiện, ác pháp như tham ái và ưu phiền có thể xâm nhập khi nhãn căn không được phòng hộ; tôi đã phòng hộ nhãn căn, đã chế ngự nhãn căn.
Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī ahosiṃ nānubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjiṃ; rakkhiṃ manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjiṃ.
When I heard a sound with the ear... (similarly for nose, tongue, body, and mind)... when I cognized a mental phenomenon with the mind, I was not grasping at its general appearance or its detailed features; I set myself to restrain that by which evil unwholesome states of covetousness and distress might assail me if the mind-faculty were left unrestrained; I guarded the mind-faculty, I undertook restraint of the mind-faculty.
Khi nghe tiếng bằng tai… (tôi đã thực hành để chế ngự, ngăn chặn những pháp bất thiện, ác pháp có thể xâm nhập khi nhĩ căn không được phòng hộ)… Khi ngửi mùi bằng mũi… Khi nếm vị bằng lưỡi… Khi chạm xúc bằng thân… Khi nhận thức pháp bằng ý, tôi không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng; tôi đã thực hành để chế ngự, ngăn chặn những pháp bất thiện, ác pháp như tham ái và ưu phiền có thể xâm nhập khi ý căn không được phòng hộ; tôi đã phòng hộ ý căn, đã chế ngự ý căn.
So iminā ariyena indriyasaṃvarena samannāgato ajjhattaṃ abyāsekasukhaṃ paṭisaṃvedesiṃ.
Possessing this noble restraint of the faculties, I experienced an inner unblemished happiness.
Với sự phòng hộ các căn cao thượng này, tôi đã cảm nhận được niềm an lạc không bị quấy rầy trong nội tâm.
‘‘So abhikkante paṭikkante sampajānakārī ahosiṃ, ālokite vilokite sampajānakārī ahosiṃ, samiñjite pasārite sampajānakārī ahosiṃ, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī ahosiṃ, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī ahosiṃ, uccārapassāvakamme sampajānakārī ahosiṃ, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī ahosiṃ.
“I acted with full awareness in going forward and returning; I acted with full awareness in looking ahead and looking around; I acted with full awareness in bending and stretching; I acted with full awareness in wearing the outer robe, inner robe, and bowl; I acted with full awareness in eating, drinking, chewing, and tasting; I acted with full awareness in defecating and urinating; I acted with full awareness in walking, standing, sitting, sleeping, waking, speaking, and remaining silent.
Khi đi tới, khi đi lui, tôi đều có chánh niệm tỉnh giác; khi nhìn thẳng, khi nhìn quanh, tôi đều có chánh niệm tỉnh giác; khi co tay, khi duỗi tay, tôi đều có chánh niệm tỉnh giác; khi mang y Tăng-già-lê, bát, y, tôi đều có chánh niệm tỉnh giác; khi ăn, khi uống, khi nhai, khi nếm, tôi đều có chánh niệm tỉnh giác; khi đi đại tiện, tiểu tiện, tôi đều có chánh niệm tỉnh giác; khi đi, khi đứng, khi ngồi, khi ngủ, khi thức, khi nói, khi im lặng, tôi đều có chánh niệm tỉnh giác.
‘‘So iminā ca ariyena sīlakkhandhena samannāgato, (imāya ca ariyāya santuṭṭhiyā samannāgato,)* iminā ca ariyena indriyasaṃvarena samannāgato, iminā ca ariyena satisampajaññena samannāgato vivittaṃ senāsanaṃ bhajiṃ araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ.
“Possessing this noble aggregate of virtue, possessing this noble contentment, possessing this noble restraint of the faculties, and possessing this noble mindfulness and full awareness, I resorted to a secluded dwelling: a forest, the foot of a tree, a mountain, a ravine, a mountain cave, a charnel ground, a jungle thicket, an open space, a heap of straw.
Với giới uẩn cao thượng này, (với sự tri túc cao thượng này), với sự phòng hộ các căn cao thượng này, với chánh niệm tỉnh giác cao thượng này, tôi đã sống ở nơi cư trú thanh vắng: trong rừng, dưới gốc cây, trên núi, trong hang động, trong khe núi, tại nghĩa địa, trong rừng rậm, ngoài trời, trên đống rơm.
So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdiṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.
After my meal, having returned from my alms round, I sat down, crossing my legs, holding my body erect, and establishing mindfulness in front of me.
Sau bữa ăn, sau khi đi khất thực trở về, tôi ngồi kiết già, giữ thân ngay thẳng, an trú niệm trước mặt.
‘‘So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā vihāsiṃ, abhijjhāya cittaṃ parisodhesiṃ.
“I abandoned covetousness for the world and dwelled with a mind free from covetousness, I purified my mind from covetousness.
Tôi đã từ bỏ tham ái đối với thế gian, sống với tâm không tham ái, đã làm cho tâm thanh tịnh khỏi tham ái.
Byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto vihāsiṃ sabbapāṇabhūtahitānukampī, byāpādapadosā cittaṃ parisodhesiṃ.
I abandoned ill-will and hatred, and dwelled with a mind free from ill-will, compassionate towards all living beings; I purified my mind from ill-will and hatred.
Tôi đã từ bỏ sân hận và ác ý, sống với tâm không sân hận, có lòng thương xót vì lợi ích của tất cả chúng sanh, đã làm cho tâm thanh tịnh khỏi sân hận và ác ý.
Thinamiddhaṃ pahāya vigatathinamiddho vihāsiṃ ālokasaññī sato sampajāno, thinamiddhā cittaṃ parisodhesiṃ.
I abandoned sloth and torpor, and dwelled free from sloth and torpor, perceiving light, mindful and fully aware; I purified my mind from sloth and torpor.
Tôi đã từ bỏ hôn trầm thụy miên, sống không hôn trầm thụy miên, có tưởng ánh sáng, có chánh niệm, có tỉnh giác, đã làm cho tâm thanh tịnh khỏi hôn trầm thụy miên.
Uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato vihāsiṃ ajjhattaṃ, vūpasantacitto, uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodhesiṃ.
I abandoned restlessness and remorse, and dwelled undisturbed, with an inwardly settled mind; I purified my mind from restlessness and remorse.
Tôi đã từ bỏ trạo cử hối hận, sống không trạo cử, tâm đã lắng dịu bên trong, đã làm cho tâm thanh tịnh khỏi trạo cử hối hận.
Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho vihāsiṃ akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodhesiṃ.
I abandoned doubt, and dwelled having overcome doubt, free from perplexity concerning wholesome states; I purified my mind from doubt.
Tôi đã từ bỏ hoài nghi, sống đã vượt qua hoài nghi, không còn nghi ngờ về các pháp thiện, đã làm cho tâm thanh tịnh khỏi hoài nghi.
‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ.
With my mind thus concentrated, purified, cleansed, unblemished, rid of defilements, malleable, workable, steadfast, and immovable, I directed my mind to the knowledge of the destruction of the asavas.
Khi tâm đã định như vậy, trong sạch, thanh tịnh, không cấu uế, không phiền não, mềm mại, dễ sử dụng, vững chắc, đạt đến trạng thái bất động, tôi hướng tâm đến tuệ giải thoát các lậu hoặc.
So idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ; ime āsavāti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ayaṃ āsavasamudayoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ.
I directly knew, as it truly is: ‘This is suffering,’ ‘This is the origin of suffering,’ ‘This is the cessation of suffering,’ ‘This is the path leading to the cessation of suffering’; I directly knew, as it truly is: ‘These are the asavas,’ ‘This is the origin of the asavas,’ ‘This is the cessation of the asavas,’ ‘This is the path leading to the cessation of the asavas.’
Tôi đã như thật quán triệt: ‘Đây là khổ’, ‘Đây là nguyên nhân của khổ’, ‘Đây là sự diệt khổ’, ‘Đây là con đường đưa đến sự diệt khổ’; ‘Đây là các lậu hoặc’, ‘Đây là nguyên nhân của các lậu hoặc’, ‘Đây là sự diệt trừ các lậu hoặc’, ‘Đây là con đường đưa đến sự diệt trừ các lậu hoặc’.
Tassa me evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccittha, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccittha, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccitthaः vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ ahosi.
As I thus knew and saw, my mind was liberated from the asava of sensual desire, my mind was liberated from the asava of existence, my mind was liberated from the asava of ignorance; in liberation, the knowledge ‘It is liberated’ arose.
Khi tôi biết như vậy, thấy như vậy, tâm tôi được giải thoát khỏi lậu hoặc dục, tâm tôi được giải thoát khỏi lậu hoặc hữu, tâm tôi được giải thoát khỏi lậu hoặc vô minh. Khi đã giải thoát, tôi có sự hiểu biết rằng: ‘Ta đã giải thoát’.
Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti abbhaññāsiṃ.
I directly knew: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’
Tôi đã quán triệt: ‘Sự sinh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sinh vào trạng thái này nữa’.
Evaṃ kho me, āvuso, jānato evaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṃkāramamaṃkāramānānusayā samūhatā’’ti.
“Thus, friends, as I knew and saw, the inclinations to ‘I am,’ ‘mine,’ and conceit regarding this body with consciousness and all external signs were uprooted.”
Này các Hiền giả, khi tôi biết như vậy, thấy như vậy, các tùy miên ngã mạn và ái trước trong thân có thức này và trong tất cả các tướng bên ngoài đều đã được nhổ tận gốc.”
‘‘Tassa, bhikkhave, bhikkhuno ‘sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditabbaṃ anumoditabbaṃ.
“That bhikkhu’s speech, bhikkhus, should be rejoiced in and approved with ‘Sādhu!’
“Này các Tỳ-kheo, lời nói ‘Lành thay’ của vị Tỳ-kheo ấy đáng được hoan hỷ, đáng được tùy hỷ.
‘Sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā evamassa vacanīyo – ‘lābhā no, āvuso, suladdhaṃ no, āvuso, ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ sabrahmacāriṃ samanupassāmā’’’ti* .
Having rejoiced in and approved his speech with ‘Sādhu!’, he should be addressed thus: ‘It is our gain, friend, it is well gained by us, friend, that we see a fellow practitioner of such a nature as the Venerable one.’”
Sau khi hoan hỷ và tùy hỷ lời nói ‘Lành thay’ ấy, nên nói với vị ấy rằng: ‘Này Hiền giả, chúng ta thật có lợi ích, chúng ta thật được điều tốt lành, vì chúng ta được thấy một vị đồng phạm hạnh như vậy’.”
105. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
105. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Sāvatthī, at Jetavana, Anāthapiṇḍika’s Park.
105. Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn trú tại Xá-vệ, trong rừng Kỳ-đà, tại tịnh xá của ông Cấp Cô Độc.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There the Blessed One addressed the bhikkhus: “Bhikkhus.”
Tại đấy, Thế Tôn gọi các Tỳ-kheo: “Này các Tỳ-kheo!”
‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Bhante,” those bhikkhus replied to the Blessed One.
“Bạch Thế Tôn!” các Tỳ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca – ‘‘sappurisadhammañca vo, bhikkhave, desessāmi asappurisadhammañca.
The Blessed One said this: “Bhikkhus, I shall teach you the Dhamma of the bad person and the Dhamma of the good person.
Thế Tôn nói như sau: “Này các Tỳ-kheo, Ta sẽ giảng cho các ông pháp của bậc hiền thiện (sappurisa) và pháp của kẻ bất thiện (asappurisa).
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
Listen to it, attend carefully; I shall speak.”
Hãy lắng nghe điều đó, hãy khéo tác ý; Ta sẽ nói.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Yes, Bhante,” those bhikkhus replied to the Blessed One.
“Vâng, bạch Thế Tôn!” các Tỳ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One said this:
Thế Tôn nói như sau:
‘‘Katamo ca, bhikkhave, asappurisadhammo?
“And what, bhikkhus, is the Dhamma of the bad person?
“Này các Tỳ-kheo, thế nào là pháp của kẻ bất thiện?
Idha, bhikkhave, asappuriso uccākulā pabbajito hoti.
Here, bhikkhus, a bad person has gone forth from a high family.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, kẻ bất thiện xuất gia từ gia đình cao quý.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi uccākulā pabbajito, ime panaññe bhikkhū na uccākulā pabbajitā’ti.
He reflects thus: ‘I have gone forth from a high family, but these other bhikkhus have not gone forth from a high family.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta xuất gia từ gia đình cao quý, còn những Tỳ-kheo khác không xuất gia từ gia đình cao quý’.
So tāya uccākulīnatāya attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
Due to that high birth, he exalts himself and disparages others.
Vị ấy tự tán thán mình vì sự cao quý về gia đình ấy, và khinh miệt người khác.
Ayaṃ* , bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is the Dhamma of the bad person.
Này các Tỳ-kheo, đây là pháp của kẻ bất thiện.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho uccākulīnatāya lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
A good person, however, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by high birth that states of greed perish, or states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc hiền thiện, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải vì sự cao quý về gia đình mà các pháp tham dục bị diệt trừ, các pháp sân hận bị diệt trừ, các pháp si mê bị diệt trừ.
No cepi uccākulā pabbajito hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one has not gone forth from a high family, if he is one who practices in accordance with the Dhamma, one who practices correctly, one who lives in conformity with the Dhamma, he is to be honored there, he is to be praised there.’
Dù không xuất gia từ gia đình cao quý, nhưng nếu vị ấy sống thuận theo Chánh pháp, sống đúng đắn, hành trì đúng pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, đáng được tán thán’.
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tāya uccākulīnatāya nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti.
Therefore, making practice the sole distinction, he neither exalts himself nor disparages others on account of that high birth.
Vị ấy chỉ xem sự thực hành là điều quan trọng, không tự tán thán mình vì sự cao quý về gia đình ấy, cũng không khinh miệt người khác.
Ayaṃ, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is the Dhamma of the good person.
Này các Tỳ-kheo, đây là pháp của bậc hiền thiện.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso mahākulā pabbajito hoti…pe…* mahābhogakulā pabbajito hoti…pe… uḷārabhogakulā pabbajito hoti.
“Again, bhikkhus, a bad person has gone forth from a great family…pe… has gone forth from a wealthy family…pe… has gone forth from a family of ample possessions.
“Lại nữa, này các Tỳ-kheo, kẻ bất thiện xuất gia từ gia đình lớn… (cần được giải thích chi tiết như trường hợp gia đình cao quý)… xuất gia từ gia đình có tài sản lớn… xuất gia từ gia đình có tài sản sung túc.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi uḷārabhogakulā pabbajito, ime panaññe bhikkhū na uḷārabhogakulā pabbajitā’ti.
He reflects thus: ‘I have gone forth from a family of ample possessions, but these other bhikkhus have not gone forth from a family of ample possessions.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta xuất gia từ gia đình có tài sản sung túc, còn những Tỳ-kheo khác không xuất gia từ gia đình có tài sản sung túc’.
So tāya uḷārabhogatāya attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
Due to that ample possession, he exalts himself and disparages others.
Vị ấy tự tán thán mình vì sự sung túc về tài sản ấy, và khinh miệt người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also the Dhamma of the bad person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của kẻ bất thiện.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho uḷārabhogatāya lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
A good person, however, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by ample possession that states of greed perish, or states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc hiền thiện, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải vì sự sung túc về tài sản mà các pháp tham dục bị diệt trừ, các pháp sân hận bị diệt trừ, các pháp si mê bị diệt trừ.
No cepi uḷārabhogakulā pabbajito hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one has not gone forth from a family of ample possessions, if he is one who practices in accordance with the Dhamma, one who practices correctly, one who lives in conformity with the Dhamma, he is to be honored there, he is to be praised there.’
Dù không xuất gia từ gia đình có tài sản sung túc, nhưng nếu vị ấy sống thuận theo Chánh pháp, sống đúng đắn, hành trì đúng pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, đáng được tán thán’.
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tāya uḷārabhogatāya nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
Therefore, making practice the sole distinction, he neither exalts himself nor disparages others on account of that ample possession.
Vị ấy chỉ xem sự thực hành là điều quan trọng, không tự tán thán mình vì sự sung túc về tài sản ấy, cũng không khinh miệt người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also the Dhamma of the good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc hiền thiện.
106. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso ñāto hoti yasassī.
106. “Again, bhikkhus, a bad person is well-known and famous.
106. “Lại nữa, này các Tỳ-kheo, kẻ bất thiện là người nổi tiếng, có danh vọng.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi ñāto yasassī, ime panaññe bhikkhū appaññātā appesakkhā’ti.
He reflects thus: ‘I am well-known and famous, but these other bhikkhus are not well-known and are of little influence.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta là người nổi tiếng, có danh vọng, còn những Tỳ-kheo khác ít được biết đến, ít có uy tín’.
So tena ñattena* attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
Due to that well-known status, he exalts himself and disparages others.
Vị ấy tự tán thán mình vì sự nổi tiếng ấy, và khinh miệt người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also the Dhamma of the bad person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của kẻ bất thiện.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho ñattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
A good person, however, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by being well-known that states of greed perish, or states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc hiền thiện, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải vì sự nổi tiếng mà các pháp tham dục bị diệt trừ, các pháp sân hận bị diệt trừ, các pháp si mê bị diệt trừ.
No cepi ñāto hoti yasassī; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not well-known or famous, if he is one who practices in accordance with the Dhamma, one who practices correctly, one who lives in conformity with the Dhamma, he is to be honored there, he is to be praised there.’
Dù không phải là người nổi tiếng, có danh vọng, nhưng nếu vị ấy sống thuận theo Chánh pháp, sống đúng đắn, hành trì đúng pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, đáng được tán thán’.
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena ñattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
Therefore, making practice the sole distinction, he neither exalts himself nor disparages others on account of that well-known status.
Vị ấy chỉ xem sự thực hành là điều quan trọng, không tự tán thán mình vì sự nổi tiếng ấy, cũng không khinh miệt người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also the Dhamma of the good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc hiền thiện.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ.
“Again, bhikkhus, a bad person is a recipient of robes, almsfood, lodgings, and requisites for the sick, including medicine.
“Lại nữa, này các Tỳ-kheo, kẻ bất thiện là người có được y phục, đồ ăn khất thực, chỗ ở, thuốc men và các vật dụng chữa bệnh.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ, ime panaññe bhikkhū na lābhino cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārāna’nti.
He reflects thus: ‘I am a recipient of robes, almsfood, lodgings, and requisites for the sick, including medicine, but these other bhikkhus are not recipients of robes, almsfood, lodgings, and requisites for the sick, including medicine.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta là người có được y phục, đồ ăn khất thực, chỗ ở, thuốc men và các vật dụng chữa bệnh, còn những Tỳ-kheo khác không có được y phục, đồ ăn khất thực, chỗ ở, thuốc men và các vật dụng chữa bệnh’.
So tena lābhena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
Due to that gain, he exalts himself and disparages others.
Vị ấy tự tán thán mình vì sự có được ấy, và khinh miệt người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also the Dhamma of the bad person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của kẻ bất thiện.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho lābhena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
A good person, however, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by gain that states of greed perish, or states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc hiền thiện, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải vì sự có được mà các pháp tham dục bị diệt trừ, các pháp sân hận bị diệt trừ, các pháp si mê bị diệt trừ.
No cepi lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not a recipient of robes, almsfood, lodgings, and requisites for the sick, including medicine, if he is one who practices in accordance with the Dhamma, one who practices correctly, one who lives in conformity with the Dhamma, he is to be honored there, he is to be praised there.’
Dù không có được y phục, đồ ăn khất thực, chỗ ở, thuốc men và các vật dụng chữa bệnh, nhưng nếu vị ấy sống thuận theo Chánh pháp, sống đúng đắn, hành trì đúng pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, đáng được tán thán’.
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena lābhena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He, having made the practice the difference, does not exalt himself nor disparage others because of that gain.
Vị ấy chỉ lấy sự thực hành làm điều khác biệt, không vì lợi lộc ấy mà tự tán thán hay chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc chân nhân.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso bahussuto hoti.
Furthermore, bhikkhus, an ignoble person is learned.
Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một phi chân nhân là người đa văn.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi bahussuto, ime panaññe bhikkhū na bahussutā’ti.
He reflects thus: ‘I am learned, but these other bhikkhus are not learned.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta quả thật là người đa văn, còn những Tỳ-kheo khác thì không phải là người đa văn.’
So tena bāhusaccena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He exalts himself and disparages others because of that great learning.
Vị ấy do sự đa văn ấy mà tự tán thán, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of an ignoble person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của phi chân nhân.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho bāhusaccena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by great learning that states of greed perish, states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc chân nhân, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải do sự đa văn mà các pháp tham diệt trừ, các pháp sân diệt trừ, các pháp si diệt trừ.
No cepi bahussuto hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not learned, but is practicing in conformity with the Dhamma, practicing correctly, living in accordance with the Dhamma, that one is worthy of veneration, that one is worthy of praise.’
Dù không phải là người đa văn, nhưng nếu vị ấy là người thực hành đúng Pháp, thực hành chân chánh, sống đúng Pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, vị ấy đáng được tán thán.’
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena bāhusaccena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He, having made the practice the difference, does not exalt himself nor disparage others because of that great learning.
Vị ấy chỉ lấy sự thực hành làm điều khác biệt, không vì sự đa văn ấy mà tự tán thán hay chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc chân nhân.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso vinayadharo hoti.
Furthermore, bhikkhus, an ignoble person is a Vinaya-holder.
Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một phi chân nhân là người trì Luật.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi vinayadharo, ime panaññe bhikkhū na vinayadharā’ti.
He reflects thus: ‘I am a Vinaya-holder, but these other bhikkhus are not Vinaya-holders.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta quả thật là người trì Luật, còn những Tỳ-kheo khác thì không phải là người trì Luật.’
So tena vinayadharattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He exalts himself and disparages others because of being a Vinaya-holder.
Vị ấy do sự trì Luật ấy mà tự tán thán, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of an ignoble person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của phi chân nhân.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho vinayadharattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by being a Vinaya-holder that states of greed perish, states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc chân nhân, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải do sự trì Luật mà các pháp tham diệt trừ, các pháp sân diệt trừ, các pháp si diệt trừ.
No cepi vinayadharo hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not a Vinaya-holder, but is practicing in conformity with the Dhamma, practicing correctly, living in accordance with the Dhamma, that one is worthy of veneration, that one is worthy of praise.’
Dù không phải là người trì Luật, nhưng nếu vị ấy là người thực hành đúng Pháp, thực hành chân chánh, sống đúng Pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, vị ấy đáng được tán thán.’
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena vinayadharattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He, having made the practice the difference, does not exalt himself nor disparage others because of being a Vinaya-holder.
Vị ấy chỉ lấy sự thực hành làm điều khác biệt, không vì sự trì Luật ấy mà tự tán thán hay chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc chân nhân.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso dhammakathiko hoti.
Furthermore, bhikkhus, an ignoble person is a Dhamma speaker.
Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một phi chân nhân là người thuyết Pháp.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi dhammakathiko, ime panaññe bhikkhū na dhammakathikā’ti.
He reflects thus: ‘I am a Dhamma speaker, but these other bhikkhus are not Dhamma speakers.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta quả thật là người thuyết Pháp, còn những Tỳ-kheo khác thì không phải là người thuyết Pháp.’
So tena dhammakathikattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He exalts himself and disparages others because of being a Dhamma speaker.
Vị ấy do sự thuyết Pháp ấy mà tự tán thán, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of an ignoble person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của phi chân nhân.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho dhammakathikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by being a Dhamma speaker that states of greed perish, states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc chân nhân, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải do sự thuyết Pháp mà các pháp tham diệt trừ, các pháp sân diệt trừ, các pháp si diệt trừ.
No cepi dhammakathiko hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not a Dhamma speaker, but is practicing in conformity with the Dhamma, practicing correctly, living in accordance with the Dhamma, that one is worthy of veneration, that one is worthy of praise.’
Dù không phải là người thuyết Pháp, nhưng nếu vị ấy là người thực hành đúng Pháp, thực hành chân chánh, sống đúng Pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, vị ấy đáng được tán thán.’
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena dhammakathikattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He, having made the practice the difference, does not exalt himself nor disparage others because of being a Dhamma speaker.
Vị ấy chỉ lấy sự thực hành làm điều khác biệt, không vì sự thuyết Pháp ấy mà tự tán thán hay chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc chân nhân.
107. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso āraññiko hoti.
107. Furthermore, bhikkhus, an ignoble person is a forest dweller.
107. Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một phi chân nhân là người sống ở rừng.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi āraññiko ime panaññe bhikkhū na āraññikā’ti.
He reflects thus: ‘I am a forest dweller, but these other bhikkhus are not forest dwellers.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta quả thật là người sống ở rừng, còn những Tỳ-kheo khác thì không phải là người sống ở rừng.’
So tena āraññikattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He exalts himself and disparages others because of being a forest dweller.
Vị ấy do sự sống ở rừng ấy mà tự tán thán, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of an ignoble person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của phi chân nhân.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho āraññikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by being a forest dweller that states of greed perish, states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc chân nhân, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải do sự sống ở rừng mà các pháp tham diệt trừ, các pháp sân diệt trừ, các pháp si diệt trừ.
No cepi āraññiko hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not a forest dweller, but is practicing in conformity with the Dhamma, practicing correctly, living in accordance with the Dhamma, that one is worthy of veneration, that one is worthy of praise.’
Dù không phải là người sống ở rừng, nhưng nếu vị ấy là người thực hành đúng Pháp, thực hành chân chánh, sống đúng Pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, vị ấy đáng được tán thán.’
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena āraññikattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He, having made the practice the difference, does not exalt himself nor disparage others because of being a forest dweller.
Vị ấy chỉ lấy sự thực hành làm điều khác biệt, không vì sự sống ở rừng ấy mà tự tán thán hay chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc chân nhân.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso paṃsukūliko hoti.
Furthermore, bhikkhus, an ignoble person is a rag-robe wearer (paṃsukūlika).
Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một phi chân nhân là người mặc y phấn tảo.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi paṃsukūliko, ime panaññe bhikkhū na paṃsukūlikā’ti.
He reflects thus: ‘I am a rag-robe wearer, but these other bhikkhus are not rag-robe wearers.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta quả thật là người mặc y phấn tảo, còn những Tỳ-kheo khác thì không phải là người mặc y phấn tảo.’
So tena paṃsukūlikattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He exalts himself and disparages others because of being a rag-robe wearer.
Vị ấy do sự mặc y phấn tảo ấy mà tự tán thán, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of an ignoble person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của phi chân nhân.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho paṃsukūlikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by being a rag-robe wearer that states of greed perish, states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc chân nhân, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải do sự mặc y phấn tảo mà các pháp tham diệt trừ, các pháp sân diệt trừ, các pháp si diệt trừ.
No cepi paṃsukūliko hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not a rag-robe wearer, but is practicing in conformity with the Dhamma, practicing correctly, living in accordance with the Dhamma, that one is worthy of veneration, that one is worthy of praise.’
Dù không phải là người mặc y phấn tảo, nhưng nếu vị ấy là người thực hành đúng Pháp, thực hành chân chánh, sống đúng Pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, vị ấy đáng được tán thán.’
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena paṃsukūlikattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He, having made the practice the difference, does not exalt himself nor disparage others because of being a rag-robe wearer.
Vị ấy chỉ lấy sự thực hành làm điều khác biệt, không vì sự mặc y phấn tảo ấy mà tự tán thán hay chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc chân nhân.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso piṇḍapātiko hoti.
Furthermore, bhikkhus, an ignoble person is an alms-round practitioner (piṇḍapātika).
Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một phi chân nhân là người khất thực.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi piṇḍapātiko, ime panaññe bhikkhū na piṇḍapātikā’ti.
He reflects thus: ‘I am an alms-round practitioner, but these other bhikkhus are not alms-round practitioners.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta quả thật là người khất thực, còn những Tỳ-kheo khác thì không phải là người khất thực.’
So tena piṇḍapātikattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He exalts himself and disparages others because of being an alms-round practitioner.
Vị ấy do sự khất thực ấy mà tự tán thán, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of an ignoble person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của phi chân nhân.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho piṇḍapātikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by being an alms-round practitioner that states of greed perish, states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc chân nhân, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải do sự khất thực mà các pháp tham diệt trừ, các pháp sân diệt trừ, các pháp si diệt trừ.
No cepi piṇḍapātiko hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not an alms-round practitioner, but is practicing in conformity with the Dhamma, practicing correctly, living in accordance with the Dhamma, that one is worthy of veneration, that one is worthy of praise.’
Dù không phải là người khất thực, nhưng nếu vị ấy là người thực hành đúng Pháp, thực hành chân chánh, sống đúng Pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, vị ấy đáng được tán thán.’
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena piṇḍapātikattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He, having made the practice the difference, does not exalt himself nor disparage others because of being an alms-round practitioner.
Vị ấy chỉ lấy sự thực hành làm điều khác biệt, không vì sự khất thực ấy mà tự tán thán hay chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc chân nhân.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso rukkhamūliko hoti.
Furthermore, bhikkhus, an ignoble person is a tree-root dweller.
Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một phi chân nhân là người sống dưới gốc cây.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi rukkhamūliko, ime panaññe bhikkhū na rukkhamūlikā’ti.
He reflects thus: ‘I am a tree-root dweller, but these other bhikkhus are not tree-root dwellers.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta quả thật là người sống dưới gốc cây, còn những Tỳ-kheo khác thì không phải là người sống dưới gốc cây.’
So tena rukkhamūlikattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He exalts himself and disparages others because of being a tree-root dweller.
Vị ấy do sự sống dưới gốc cây ấy mà tự tán thán, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of an ignoble person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của phi chân nhân.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho rukkhamūlikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by being a tree-root dweller that states of greed perish, states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc chân nhân, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải do sự sống dưới gốc cây mà các pháp tham diệt trừ, các pháp sân diệt trừ, các pháp si diệt trừ.
No cepi rukkhamūliko hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not a tree-root dweller, but is practicing in conformity with the Dhamma, practicing correctly, living in accordance with the Dhamma, that one is worthy of veneration, that one is worthy of praise.’
Dù không phải là người sống dưới gốc cây, nhưng nếu vị ấy là người thực hành đúng Pháp, thực hành chân chánh, sống đúng Pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, vị ấy đáng được tán thán.’
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena rukkhamūlikattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He, having made the practice the difference, does not exalt himself nor disparage others because of being a tree-root dweller.
Vị ấy chỉ lấy sự thực hành làm điều khác biệt, không vì sự sống dưới gốc cây ấy mà tự tán thán hay chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc chân nhân.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso sosāniko hoti…pe… abbhokāsiko hoti… nesajjiko hoti… yathāsanthatiko hoti… ekāsaniko hoti.
“Again, bhikkhus, a bad person is a charnel ground dweller…pe… an open-air dweller… a sitter… one who accepts any bed… a one-session eater.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một người không chân chính là người sống ở nghĩa địa… (vân vân)… là người sống ngoài trời… là người chỉ ngồi… là người chấp nhận chỗ nằm được sắp đặt… là người chỉ ăn một bữa.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi ekāsaniko, ime panaññe bhikkhū na ekāsanikā’ti.
He reflects thus: ‘I am a one-session eater, but these other bhikkhus are not one-session eaters.’
Người ấy suy xét như sau: ‘Ta đây là người chỉ ăn một bữa, còn những Tỳ-khưu khác thì không phải là người chỉ ăn một bữa’.
So tena ekāsanikattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He praises himself and disparages others because of that one-session eating practice.
Người ấy lấy việc chỉ ăn một bữa đó để tự tán thán mình, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a bad person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người không chân chính.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho ekāsanikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by one-session eating that defilements of greed are eliminated, or defilements of hatred are eliminated, or defilements of delusion are eliminated.
Còn người chân chính, này các Tỳ-khưu, suy xét như sau: ‘Không phải do việc chỉ ăn một bữa mà các pháp tham diệt trừ, các pháp sân diệt trừ, các pháp si diệt trừ.
No cepi ekāsaniko hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not a one-session eater, if one is practicing in accordance with the Dhamma, practicing correctly, and living in conformity with the Dhamma, such a one is worthy of reverence, such a one is praiseworthy.’
Dù không phải là người chỉ ăn một bữa, nhưng nếu người ấy sống đúng Pháp, sống đúng đắn, thực hành đúng Pháp, thì người ấy đáng được tôn kính, đáng được ca ngợi’.
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena ekāsanikattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
So, having made the path itself the criterion, he neither praises himself nor disparages others because of that one-session eating practice.
Người ấy lấy sự thực hành làm cốt lõi, không tự tán thán mình bằng việc chỉ ăn một bữa đó, cũng không chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người chân chính.
108. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
108. “Again, bhikkhus, a bad person, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states, enters upon and abides in the first jhāna, which is accompanied by vitakka and vicāra, with rapture and pleasure born of seclusion.
108. “Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một người không chân chính, ly dục, ly các pháp bất thiện, chứng và trú Sơ thiền, một trạng thái hỷ lạc do viễn ly sinh, có tầm có tứ.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi paṭhamajjhānasamāpattiyā lābhī, ime panaññe bhikkhū paṭhamajjhānasamāpattiyā na lābhino’ti.
He reflects thus: ‘I am one who has attained the first jhāna, but these other bhikkhus have not attained the first jhāna.’
Người ấy suy xét như sau: ‘Ta đây là người đắc Sơ thiền, còn những Tỳ-khưu khác thì không đắc Sơ thiền’.
So tāya paṭhamajjhānasamāpattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He praises himself and disparages others because of that attainment of the first jhāna.
Người ấy lấy sự đắc Sơ thiền đó để tự tán thán mình, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a bad person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người không chân chính.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘paṭhamajjhānasamāpattiyāpi kho atammayatā vuttā bhagavatā.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘Even in regard to the attainment of the first jhāna, atammayatā was declared by the Bhagavā.
Còn người chân chính, này các Tỳ-khưu, suy xét như sau: ‘Đức Thế Tôn đã nói về sự không chấp thủ ngay cả trong Sơ thiền.
Yena yena hi maññanti tato taṃ hoti aññathā’ti.
For whatever one conceives, from that it becomes otherwise.’
Quả thật, cái gì người ta cho là thế này, thì nó lại là khác’.
So atammayataññeva antaraṃ karitvā tāya paṭhamajjhānasamāpattiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
So, having made atammayatā itself the criterion, he neither praises himself nor disparages others because of that attainment of the first jhāna.
Người ấy lấy sự không chấp thủ làm cốt lõi, không tự tán thán mình bằng sự đắc Sơ thiền đó, cũng không chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người chân chính.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
“Again, bhikkhus, a bad person, with the subsiding of vitakka and vicāra, by gaining inner tranquility and unification of mind, enters upon and abides in the second jhāna, which is without vitakka and vicāra, with rapture and pleasure born of samādhi…pe… the third jhāna… the fourth jhāna.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một người không chân chính, diệt tầm tứ, nội tâm tĩnh lặng, tâm được nhất tâm, chứng và trú Nhị thiền, một trạng thái hỷ lạc do định sinh, không tầm không tứ… (vân vân)… Tam thiền… Tứ thiền.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi catutthajjhānasamāpattiyā lābhī, ime panaññe bhikkhū catutthajjhānasamāpattiyā na lābhino’ti.
He reflects thus: ‘I am one who has attained the fourth jhāna, but these other bhikkhus have not attained the fourth jhāna.’
Người ấy suy xét như sau: ‘Ta đây là người đắc Tứ thiền, còn những Tỳ-khưu khác thì không đắc Tứ thiền’.
So tāya catutthajjhānasamāpattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He praises himself and disparages others because of that attainment of the fourth jhāna.
Người ấy lấy sự đắc Tứ thiền đó để tự tán thán mình, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a bad person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người không chân chính.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘catutthajjhānasamāpattiyāpi kho atammayatā vuttā bhagavatā.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘Even in regard to the attainment of the fourth jhāna, atammayatā was declared by the Bhagavā.
Còn người chân chính, này các Tỳ-khưu, suy xét như sau: ‘Đức Thế Tôn đã nói về sự không chấp thủ ngay cả trong Tứ thiền.
Yena yena hi maññanti tato taṃ hoti aññathā’ti.
For whatever one conceives, from that it becomes otherwise.’
Quả thật, cái gì người ta cho là thế này, thì nó lại là khác’.
So atammayataññeva antaraṃ karitvā tāya catutthajjhānasamāpattiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
So, having made atammayatā itself the criterion, he neither praises himself nor disparages others because of that attainment of the fourth jhāna.
Người ấy lấy sự không chấp thủ làm cốt lõi, không tự tán thán mình bằng sự đắc Tứ thiền đó, cũng không chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người chân chính.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati.
“Again, bhikkhus, a bad person, by completely transcending perceptions of form, by the disappearance of perceptions of sensory impact, by not attending to perceptions of diversity, thinking, ‘Space is infinite,’ enters upon and abides in the base of infinite space (ākāsānañcāyatana).
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một người không chân chính, hoàn toàn vượt qua các tưởng về sắc, diệt các tưởng về đối ngại, không tác ý các tưởng về sai biệt, chứng và trú Không Vô Biên Xứ, nghĩ rằng: ‘Không gian là vô biên’.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi ākāsānañcāyatanasamāpattiyā lābhī, ime panaññe bhikkhū ākāsānañcāyatanasamāpattiyā na lābhino’ti.
He reflects thus: ‘I am one who has attained the attainment of the base of infinite space, but these other bhikkhus have not attained the attainment of the base of infinite space.’
Người ấy suy xét như sau: ‘Ta đây là người đắc Không Vô Biên Xứ, còn những Tỳ-khưu khác thì không đắc Không Vô Biên Xứ’.
So tāya ākāsānañcāyatanasamāpattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He praises himself and disparages others because of that attainment of the base of infinite space.
Người ấy lấy sự đắc Không Vô Biên Xứ đó để tự tán thán mình, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a bad person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người không chân chính.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘ākāsānañcāyatanasamāpattiyāpi kho atammayatā vuttā bhagavatā.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘Even in regard to the attainment of the base of infinite space, atammayatā was declared by the Bhagavā.
Còn người chân chính, này các Tỳ-khưu, suy xét như sau: ‘Đức Thế Tôn đã nói về sự không chấp thủ ngay cả trong Không Vô Biên Xứ.
Yena yena hi maññanti tato taṃ hoti aññathā’ti.
For whatever one conceives, from that it becomes otherwise.’
Quả thật, cái gì người ta cho là thế này, thì nó lại là khác’.
So atammayataññeva antaraṃ karitvā tāya ākāsānañcāyatanasamāpattiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
So, having made atammayatā itself the criterion, he neither praises himself nor disparages others because of that attainment of the base of infinite space.
Người ấy lấy sự không chấp thủ làm cốt lõi, không tự tán thán mình bằng sự đắc Không Vô Biên Xứ đó, cũng không chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người chân chính.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati.
“Again, bhikkhus, a bad person, by completely transcending the base of infinite space, thinking, ‘Consciousness is infinite,’ enters upon and abides in the base of infinite consciousness (viññāṇañcāyatana).
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một người không chân chính, hoàn toàn vượt qua Không Vô Biên Xứ, chứng và trú Thức Vô Biên Xứ, nghĩ rằng: ‘Thức là vô biên’.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi viññāṇañcāyatanasamāpattiyā lābhī, ime panaññe bhikkhū viññāṇañcāyatanasamāpattiyā na lābhino’ti.
He reflects thus: ‘I am one who has attained the attainment of the base of infinite consciousness, but these other bhikkhus have not attained the attainment of the base of infinite consciousness.’
Người ấy suy xét như sau: ‘Ta đây là người đắc Thức Vô Biên Xứ, còn những Tỳ-khưu khác thì không đắc Thức Vô Biên Xứ’.
So tāya viññāṇañcāyatanasamāpattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He praises himself and disparages others because of that attainment of the base of infinite consciousness.
Người ấy lấy sự đắc Thức Vô Biên Xứ đó để tự tán thán mình, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a bad person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người không chân chính.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘viññāṇañcāyatanasamāpattiyāpi kho atammayatā vuttā bhagavatā.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘Even in regard to the attainment of the base of infinite consciousness, atammayatā was declared by the Bhagavā.
Còn người chân chính, này các Tỳ-khưu, suy xét như sau: ‘Đức Thế Tôn đã nói về sự không chấp thủ ngay cả trong Thức Vô Biên Xứ.
Yena yena hi maññanti tato taṃ hoti aññathā’ti.
For whatever one conceives, from that it becomes otherwise.’
Quả thật, cái gì người ta cho là thế này, thì nó lại là khác’.
So atammayataññeva antaraṃ karitvā tāya viññāṇañcāyatanasamāpattiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
So, having made atammayatā itself the criterion, he neither praises himself nor disparages others because of that attainment of the base of infinite consciousness.
Người ấy lấy sự không chấp thủ làm cốt lõi, không tự tán thán mình bằng sự đắc Thức Vô Biên Xứ đó, cũng không chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người chân chính.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati.
“Again, bhikkhus, a bad person, by completely transcending the base of infinite consciousness, thinking, ‘There is nothing,’ enters upon and abides in the base of nothingness (ākiñcaññāyatana).
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một người không chân chính, hoàn toàn vượt qua Thức Vô Biên Xứ, chứng và trú Vô Sở Hữu Xứ, nghĩ rằng: ‘Không có gì cả’.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi ākiñcaññāyatanasamāpattiyā lābhī, ime panaññe bhikkhū ākiñcaññāyatanasamāpattiyā na lābhino’ti.
He reflects thus: ‘I am one who has attained the attainment of the base of nothingness, but these other bhikkhus have not attained the attainment of the base of nothingness.’
Người ấy suy xét như sau: ‘Ta đây là người đắc Vô Sở Hữu Xứ, còn những Tỳ-khưu khác thì không đắc Vô Sở Hữu Xứ’.
So tāya ākiñcaññāyatanasamāpattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He praises himself and disparages others because of that attainment of the base of nothingness.
Người ấy lấy sự đắc Vô Sở Hữu Xứ đó để tự tán thán mình, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a bad person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người không chân chính.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘ākiñcaññāyatanasamāpattiyāpi kho atammayatā vuttā bhagavatā.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘Even in regard to the attainment of the base of nothingness, atammayatā was declared by the Bhagavā.
Còn người chân chính, này các Tỳ-khưu, suy xét như sau: ‘Đức Thế Tôn đã nói về sự không chấp thủ ngay cả trong Vô Sở Hữu Xứ.
Yena yena hi maññanti tato taṃ hoti aññathā’ti.
For whatever one conceives, from that it becomes otherwise.’
Quả thật, cái gì người ta cho là thế này, thì nó lại là khác’.
So atammayataññeva antaraṃ karitvā tāya ākiñcaññāyatanasamāpattiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
So, having made atammayatā itself the criterion, he neither praises himself nor disparages others because of that attainment of the base of nothingness.
Người ấy lấy sự không chấp thủ làm cốt lõi, không tự tán thán mình bằng sự đắc Vô Sở Hữu Xứ đó, cũng không chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người chân chính.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati.
“Again, bhikkhus, a bad person, by completely transcending the base of nothingness, enters upon and abides in the base of neither perception nor non-perception (nevasaññānāsaññāyatana).
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một người không chân chính, hoàn toàn vượt qua Vô Sở Hữu Xứ, chứng và trú Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhī, ime panaññe bhikkhū nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā na lābhino’ti.
He reflects thus: ‘I am one who has attained the attainment of the base of neither perception nor non-perception, but these other bhikkhus have not attained the attainment of the base of neither perception nor non-perception.’
Người ấy suy xét như sau: ‘Ta đây là người đắc Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ, còn những Tỳ-khưu khác thì không đắc Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ’.
So tāya nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He praises himself and disparages others because of that attainment of the base of neither perception nor non-perception.
Người ấy lấy sự đắc Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ đó để tự tán thán mình, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a bad person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người không chân chính.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyāpi kho atammayatā vuttā bhagavatā.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘Even in regard to the attainment of the base of neither perception nor non-perception, atammayatā was declared by the Bhagavā.
Còn người chân chính, này các Tỳ-khưu, suy xét như sau: ‘Đức Thế Tôn đã nói về sự không chấp thủ ngay cả trong Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ.
Yena yena hi maññanti tato taṃ hoti aññathā’ti.
For whatever one conceives, from that it becomes otherwise.’
Quả thật, cái gì người ta cho là thế này, thì nó lại là khác’.
So atammayataññeva antaraṃ karitvā tāya nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
So, having made atammayatā itself the criterion, he neither praises himself nor disparages others because of that attainment of the base of neither perception nor non-perception.
Người ấy lấy sự không chấp thủ làm cốt lõi, không tự tán thán mình bằng sự đắc Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ đó, cũng không chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người chân chính.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sappuriso sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati.
‘‘Furthermore, bhikkhus, a good person, having completely transcended the dimension of neither perception nor non-perception, enters and dwells in the cessation of perception and feeling.
Này các Tỳ-kheo, hơn nữa, một bậc thiện nhân, hoàn toàn vượt qua cảnh giới phi tưởng phi phi tưởng xứ, chứng nhập và an trú trong diệt thọ tưởng.
Paññāya cassa disvā āsavā* parikkhīṇā honti.
And having seen with wisdom, his taints are eradicated.
Và với tuệ quán thấy rõ, các lậu hoặc (āsavā) của vị ấy được đoạn tận.
Ayaṃ* , bhikkhave, bhikkhu na kiñci maññati, na kuhiñci maññati, na kenaci maññatī’’ti.
This bhikkhu, bhikkhus, does not conceive of anything, does not conceive of anywhere, does not conceive by means of anything.’’’
Này các Tỳ-kheo, Tỳ-kheo này không chấp thủ bất cứ điều gì, không chấp thủ ở bất cứ nơi nào, không chấp thủ bằng bất cứ thứ gì.
109. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
109. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Sāvatthī, at Jetavana, Anāthapiṇḍika’s Park.
Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn trú tại Sāvatthī, trong Jetavana, khu vườn của Anāthapiṇḍika.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There the Blessed One addressed the bhikkhus, saying: ‘‘Bhikkhus.’’
Tại đấy, Thế Tôn gọi các Tỳ-kheo: “Này các Tỳ-kheo!”
‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
‘‘Venerable sir,’’ they replied to the Blessed One.
Các Tỳ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn!”
Bhagavā etadavoca – ‘‘sevitabbāsevitabbaṃ vo, bhikkhave, dhammapariyāyaṃ desessāmi.
The Blessed One spoke this: ‘‘I will teach you, bhikkhus, a discourse on what should be cultivated and what should not be cultivated.
Thế Tôn nói như sau: “Này các Tỳ-kheo, Ta sẽ giảng cho các con bài pháp về những gì nên thực hành và không nên thực hành.
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
Listen to it, attend carefully; I shall speak.’’
Hãy lắng nghe, hãy chú ý kỹ; Ta sẽ nói.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
‘‘Yes, venerable sir,’’ those bhikkhus replied to the Blessed One.
“Thưa vâng, bạch Thế Tôn,” các Tỳ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One spoke this:
Thế Tôn nói như sau:
‘‘Kāyasamācāraṃpāhaṃ* , bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ kāyasamācāraṃ.
‘‘I declare, bhikkhus, that bodily conduct is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this bodily conduct is of different kinds.
Này các Tỳ-kheo, Ta nói về thân hành (kāyasamācāra) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và thân hành ấy là khác nhau.
Vacīsamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ vacīsamācāraṃ.
I declare, bhikkhus, that verbal conduct is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this verbal conduct is of different kinds.
Này các Tỳ-kheo, Ta nói về khẩu hành (vacīsamācāra) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và khẩu hành ấy là khác nhau.
Manosamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ manosamācāraṃ.
I declare, bhikkhus, that mental conduct is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this mental conduct is of different kinds.
Này các Tỳ-kheo, Ta nói về ý hành (manosamācāra) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và ý hành ấy là khác nhau.
Cittuppādaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ cittuppādaṃ.
I declare, bhikkhus, that the arising of thoughts is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this arising of thoughts is of different kinds.
Này các Tỳ-kheo, Ta nói về sự khởi lên của tâm (cittuppāda) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và sự khởi lên của tâm ấy là khác nhau.
Saññāpaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ saññāpaṭilābhaṃ.
I declare, bhikkhus, that the acquisition of perception is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this acquisition of perception is of different kinds.
Này các Tỳ-kheo, Ta nói về sự chứng đắc tưởng (saññāpaṭilābha) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và sự chứng đắc tưởng ấy là khác nhau.
Diṭṭhipaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ diṭṭhipaṭilābhaṃ.
I declare, bhikkhus, that the acquisition of views is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this acquisition of views is of different kinds.
Này các Tỳ-kheo, Ta nói về sự chứng đắc kiến (diṭṭhipaṭilābha) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và sự chứng đắc kiến ấy là khác nhau.
Attabhāvapaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ attabhāvapaṭilābha’’nti.
I declare, bhikkhus, that the acquisition of a personality is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this acquisition of a personality is of different kinds.’’
Này các Tỳ-kheo, Ta nói về sự chứng đắc tự ngã (attabhāvapaṭilābha) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và sự chứng đắc tự ngã ấy là khác nhau.
110. ‘‘‘Kāyasamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ kāyasamācāra’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
110. ‘‘‘I declare, bhikkhus, that bodily conduct is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this bodily conduct is of different kinds’—this was said by the Blessed One.
“Này các Tỳ-kheo, Ta nói về thân hành có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và thân hành ấy là khác nhau” – lời này đã được Thế Tôn nói.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Lời này được nói dựa trên điều gì?
Yathārūpaṃ, bhante, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpo kāyasamācāro na sevitabbo; yathārūpañca kho, bhante, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpo kāyasamācāro sevitabbo.
Venerable sir, whatever bodily conduct, when cultivated, leads to the increase of unwholesome states and the decrease of wholesome states—such bodily conduct should not be cultivated. And venerable sir, whatever bodily conduct, when cultivated, leads to the decrease of unwholesome states and the increase of wholesome states—such bodily conduct should be cultivated.
Bạch Thế Tôn, thân hành nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì thân hành như vậy không nên thực hành; còn thân hành nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì thân hành như vậy nên thực hành.
111. ‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti?
111. ‘‘What kind of bodily conduct, venerable sir, when cultivated, leads to the increase of unwholesome states and the decrease of wholesome states?
Bạch Thế Tôn, thân hành như thế nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm?
Idha, bhante, ekacco pāṇātipātī hoti luddo lohitapāṇi hatappahate niviṭṭho adayāpanno pāṇabhūtesu; adinnādāyī kho pana hoti, yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā taṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātā hoti; kāmesumicchācārī kho pana hoti, yā tā māturakkhitā piturakkhitā mātāpiturakkhitā bhāturakkhitā bhaginirakkhitā ñātirakkhitā gottarakkhitā dhammarakkhitā sassāmikā saparidaṇḍā antamaso mālāguḷaparikkhittāpi tathārūpāsu cārittaṃ āpajjitā hoti – evarūpaṃ, bhante, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti.
Here, venerable sir, someone is a killer of living beings, fierce, bloody-handed, intent on striking and harming, without mercy towards living beings; he is one who takes what is not given, taking by way of theft another’s property and belongings, whether in a village or in the wilderness, which has not been given; he is one who engages in sexual misconduct, having intercourse with women who are protected by their mother, protected by their father, protected by their mother and father, protected by their brother, protected by their sister, protected by their relatives, protected by their clan, protected by their Dhamma, women with a husband, women liable to punishment, or even those garlanded for marriage—such bodily conduct, venerable sir, when cultivated, leads to the increase of unwholesome states and the decrease of wholesome states.
Bạch Thế Tôn, ở đây, có người sát sinh, hung bạo, tay vấy máu, chuyên tâm vào việc đánh đập, không có lòng từ bi đối với chúng sinh; người ấy lấy của không cho, lấy trộm tài sản của người khác, dù ở làng hay ở rừng, những thứ không được cho; người ấy tà dâm, quan hệ bất chính với những phụ nữ được mẹ che chở, cha che chở, mẹ cha che chở, anh em che chở, chị em che chở, bà con che chở, gia tộc che chở, đồng phạm hạnh che chở, có chồng, bị pháp luật nghiêm cấm, cho đến cả những người chỉ được quấn vòng hoa cũng vậy – bạch Thế Tôn, khi thực hành thân hành như vậy, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti?
‘‘What kind of bodily conduct, venerable sir, when cultivated, leads to the decrease of unwholesome states and the increase of wholesome states?
Bạch Thế Tôn, thân hành như thế nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng?
Idha, bhante, ekacco pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti nihitadaṇḍo nihitasattho, lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati; adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti, yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā taṃ nādinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātā hoti; kāmesumicchācāraṃ pahāya kāmesumicchācārā paṭivirato hoti, yā tā māturakkhitā piturakkhitā mātāpiturakkhitā bhāturakkhitā bhaginirakkhitā ñātirakkhitā gottarakkhitā dhammarakkhitā sassāmikā saparidaṇḍā antamaso mālāguḷaparikkhittāpi tathārūpāsu na cārittaṃ āpajjitā hoti – evarūpaṃ, bhante, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.
Here, venerable sir, someone, having abandoned the killing of living beings, abstains from the killing of living beings; he has laid aside rod and weapon, is conscientious and merciful, dwelling sympathetically for the welfare of all living beings; having abandoned taking what is not given, he abstains from taking what is not given, not taking by way of theft another’s property and belongings, whether in a village or in the wilderness, which has not been given; having abandoned sexual misconduct, he abstains from sexual misconduct, not having intercourse with women who are protected by their mother, protected by their father, protected by their mother and father, protected by their brother, protected by their sister, protected by their relatives, protected by their clan, protected by their Dhamma, women with a husband, women liable to punishment, or even those garlanded for marriage—such bodily conduct, venerable sir, when cultivated, leads to the decrease of unwholesome states and the increase of wholesome states.
Bạch Thế Tôn, ở đây, có người từ bỏ sát sinh, tránh xa sát sinh, đã đặt gậy xuống, đã bỏ vũ khí, biết hổ thẹn, có lòng từ bi, sống với lòng thương xót lợi ích cho tất cả chúng sinh; người ấy từ bỏ lấy của không cho, tránh xa lấy của không cho, không lấy trộm tài sản của người khác, dù ở làng hay ở rừng, những thứ không được cho; người ấy từ bỏ tà dâm, tránh xa tà dâm, không quan hệ bất chính với những phụ nữ được mẹ che chở, cha che chở, mẹ cha che chở, anh em che chở, chị em che chở, bà con che chở, gia tộc che chở, đồng phạm hạnh che chở, có chồng, bị pháp luật nghiêm cấm, cho đến cả những người chỉ được quấn vòng hoa cũng vậy – bạch Thế Tôn, khi thực hành thân hành như vậy, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng.
‘Kāyasamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ kāyasamācāra’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘I declare, bhikkhus, that bodily conduct is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this bodily conduct is of different kinds’—what was said by the Blessed One, this was said with reference to this.
“Này các Tỳ-kheo, Ta nói về thân hành có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và thân hành ấy là khác nhau” – lời Thế Tôn nói ấy là được nói dựa trên điều này.
‘‘‘Vacīsamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ vacīsamācāra’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
‘‘‘I declare, bhikkhus, that verbal conduct is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this verbal conduct is of different kinds’—this was said by the Blessed One.
“Này các Tỳ-kheo, Ta nói về khẩu hành có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và khẩu hành ấy là khác nhau” – lời này đã được Thế Tôn nói.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Lời này được nói dựa trên điều gì?
Yathārūpaṃ, bhante, vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpo vacīsamācāro na sevitabbo; yathārūpañca kho, bhante, vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpo vacīsamācāro sevitabbo.
Venerable sir, whatever verbal conduct, when cultivated, leads to the increase of unwholesome states and the decrease of wholesome states—such verbal conduct should not be cultivated. And venerable sir, whatever verbal conduct, when cultivated, leads to the decrease of unwholesome states and the increase of wholesome states—such verbal conduct should be cultivated.
Bạch Thế Tôn, khẩu hành nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì khẩu hành như vậy không nên thực hành; còn khẩu hành nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì khẩu hành như vậy nên thực hành.
112. ‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti?
112. ‘‘What kind of verbal conduct, venerable sir, when cultivated, leads to the increase of unwholesome states and the decrease of wholesome states?
Bạch Thế Tôn, khẩu hành như thế nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm?
Idha, bhante, ekacco musāvādī hoti, sabhāgato* vā parisāgato* vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho – ‘ehambho purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī’ti so ajānaṃ vā āha – ‘jānāmī’ti, jānaṃ vā āha – ‘na jānāmī’ti; apassaṃ vā āha – ‘passāmī’ti, passaṃ vā āha – ‘na passāmī’ti – iti* attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu* vā sampajānamusā bhāsitā hoti; pisuṇavāco kho pana hoti, ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya – iti samaggānaṃ vā bhettā, bhinnānaṃ vā anuppadātā, vaggārāmo, vaggarato, vagganandī, vaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti; pharusavāco kho pana hoti, yā sā vācā kaṇḍakā kakkasā pharusā parakaṭukā parābhisajjanī kodhasāmantā asamādhisaṃvattanikā, tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti; samphappalāpī kho pana hoti akālavādī abhūtavādī anatthavādī adhammavādī avinayavādī, anidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti akālena anapadesaṃ apariyantavatiṃ anatthasaṃhitaṃ – evarūpaṃ, bhante, vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti.
Here, venerable sir, someone is a liar: when brought before an assembly, or a gathering, or a group of relatives, or a guild, or a royal court, and questioned as a witness—‘Come, good man, speak what you know’—he, not knowing, says, ‘I know’; or knowing, says, ‘I do not know’; or not seeing, says, ‘I see’; or seeing, says, ‘I do not see.’ Thus, for his own sake, or for another’s sake, or for some trifling material gain, he knowingly speaks a falsehood. Furthermore, he is a slanderer: having heard something here, he reports it there to cause division among these; or having heard something there, he reports it here to cause division among those. Thus, he is a divider of those who are united, and an encourager of those who are divided; he delights in division, rejoices in division, revels in division, and speaks words that cause division. Furthermore, he is of harsh speech: he speaks words that are thorny, rough, harsh, offensive to others, hurtful to others, close to anger, and unconducive to concentration. Furthermore, he is a prattler: he speaks out of season, speaks what is not factual, speaks what is unbeneficial, speaks against the Dhamma, speaks against the Vinaya; he speaks words that are not worth storing in the mind, untimely, groundless, unbounded, and unconnected with the goal. Venerable sir, when one practices such a mode of verbal conduct, unskillful qualities increase and skillful qualities diminish.
Ở đây, bạch Thế Tôn, có người nói dối, bị dẫn đến trước hội đồng, hoặc trước một nhóm người, hoặc trước bà con, hoặc trước một đoàn thể, hoặc trước triều đình, và được hỏi với tư cách nhân chứng: ‘Này người kia, hãy nói điều ông biết!’ Người ấy, không biết lại nói: ‘Tôi biết’; hoặc biết lại nói: ‘Tôi không biết’; không thấy lại nói: ‘Tôi thấy’; hoặc thấy lại nói: ‘Tôi không thấy’. Như vậy, vì lợi ích của bản thân, hoặc vì lợi ích của người khác, hoặc vì một chút lợi lộc vật chất mà người ấy cố ý nói dối. Lại nữa, người ấy nói lời chia rẽ, nghe điều này từ người này rồi nói cho người kia để gây chia rẽ giữa họ; hoặc nghe điều kia từ người kia rồi nói cho người này để gây chia rẽ giữa họ. Như vậy, người ấy chia rẽ những người hòa hợp, hoặc ủng hộ những người đã chia rẽ; người ấy vui thích sự chia rẽ, ưa thích sự chia rẽ, hoan hỷ sự chia rẽ, người ấy nói lời gây chia rẽ. Lại nữa, người ấy nói lời thô ác, lời nói ấy là lời gai góc, thô cứng, tàn nhẫn, làm tổn thương người khác, gây bất hòa, gần với sự phẫn nộ, không đưa đến định tâm; người ấy nói những lời như vậy. Lại nữa, người ấy nói lời vô ích, nói không đúng lúc, nói điều không có thật, nói điều không lợi ích, nói điều phi pháp, nói điều phi luật; người ấy nói lời không đáng ghi nhớ, nói không đúng lúc, không có căn cứ, không có giới hạn, không liên quan đến lợi ích. Bạch Thế Tôn, khi thực hành hành vi lời nói như vậy, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti?
“Venerable sir, what kind of mode of verbal conduct does one practice that unskillful qualities diminish and skillful qualities increase?
“Bạch Thế Tôn, khi thực hành hành vi lời nói như thế nào thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng?
Idha, bhante, ekacco musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti sabhāgato vā parisāgato vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho – ‘ehambho purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī’ti so ajānaṃ vā āha – ‘na jānāmī’ti, jānaṃ vā āha – ‘jānāmī’ti, apassaṃ vā āha – ‘na passāmī’ti, passaṃ vā āha – ‘passāmī’ti – iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā na sampajānamusā bhāsitā hoti; pisuṇaṃ vācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti, ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya – iti bhinnānaṃ vā sandhātā sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti; pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti, yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti; samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī, nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ – evarūpaṃ, bhante, vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.
Here, venerable sir, someone, having abandoned false speech, abstains from false speech: when brought before an assembly, or a gathering, or a group of relatives, or a guild, or a royal court, and questioned as a witness—‘Come, good man, speak what you know’—he, not knowing, says, ‘I do not know’; or knowing, says, ‘I know’; or not seeing, says, ‘I do not see’; or seeing, says, ‘I see.’ Thus, for his own sake, or for another’s sake, or for some trifling material gain, he does not knowingly speak a falsehood. Having abandoned slanderous speech, he abstains from slanderous speech: having heard something here, he does not report it there to cause division among these; or having heard something there, he does not report it here to cause division among those. Thus, he is a uniter of those who are divided, and an encourager of those who are united; he delights in unity, rejoices in unity, revels in unity, and speaks words that cause unity. Having abandoned harsh speech, he abstains from harsh speech: he speaks words that are gentle, pleasing to the ear, affectionate, heartwarming, urbane, agreeable to many, and pleasing to many. Having abandoned frivolous talk, he abstains from frivolous talk: he speaks in season, speaks what is factual, speaks what is beneficial, speaks about the Dhamma, speaks about the Vinaya; he speaks words that are worth storing in the mind, timely, well-reasoned, bounded, and connected with the goal. Venerable sir, when one practices such a mode of verbal conduct, unskillful qualities diminish and skillful qualities increase.
Ở đây, bạch Thế Tôn, có người từ bỏ nói dối, tránh xa nói dối, bị dẫn đến trước hội đồng, hoặc trước một nhóm người, hoặc trước bà con, hoặc trước một đoàn thể, hoặc trước triều đình, và được hỏi với tư cách nhân chứng: ‘Này người kia, hãy nói điều ông biết!’ Người ấy, không biết lại nói: ‘Tôi không biết’; hoặc biết lại nói: ‘Tôi biết’; không thấy lại nói: ‘Tôi không thấy’; hoặc thấy lại nói: ‘Tôi thấy’. Như vậy, vì lợi ích của bản thân, hoặc vì lợi ích của người khác, hoặc vì một chút lợi lộc vật chất mà người ấy không cố ý nói dối. Người ấy từ bỏ lời chia rẽ, tránh xa lời chia rẽ, nghe điều này từ người này không nói cho người kia để gây chia rẽ giữa họ; hoặc nghe điều kia từ người kia không nói cho người này để gây chia rẽ giữa họ. Như vậy, người ấy hòa giải những người đã chia rẽ, hoặc ủng hộ những người hòa hợp; người ấy vui thích sự hòa hợp, ưa thích sự hòa hợp, hoan hỷ sự hòa hợp, người ấy nói lời gây hòa hợp. Người ấy từ bỏ lời thô ác, tránh xa lời thô ác, lời nói ấy là lời dịu dàng, dễ nghe, đáng yêu, đi vào lòng người, lịch sự, được nhiều người ưa thích, được nhiều người hoan hỷ; người ấy nói những lời như vậy. Người ấy từ bỏ lời vô ích, tránh xa lời vô ích, người ấy nói đúng lúc, nói điều có thật, nói điều lợi ích, nói điều hợp pháp, nói điều hợp luật; người ấy nói lời đáng ghi nhớ, nói đúng lúc, có căn cứ, có giới hạn, liên quan đến lợi ích. Bạch Thế Tôn, khi thực hành hành vi lời nói như vậy, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng.
‘Vacīsamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ vacīsamācāra’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Monks, I declare the mode of verbal conduct to be of two kinds—that which is to be practiced, and that which is not to be practiced; and these are mutually exclusive modes of verbal conduct’—that which was said by the Blessed One was said with reference to this.
‘Này các Tỳ-khưu, Ta nói về hành vi lời nói có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và đó là hành vi lời nói khác nhau.’ – Điều mà Thế Tôn đã nói, chính là đã nói về điều này.
‘‘‘Manosamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ manosamācāra’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
“‘Monks, I declare the mode of mental conduct to be of two kinds—that which is to be practiced, and that which is not to be practiced; and these are mutually exclusive modes of mental conduct’—this was said by the Blessed One.
“Này các Tỳ-khưu, Ta nói về hành vi ý nghiệp có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và đó là hành vi ý nghiệp khác nhau.’ – Điều này đã được Thế Tôn nói.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Điều này đã được nói dựa trên điều gì?
Yathārūpaṃ, bhante, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo manosamācāro na sevitabbo; yathārūpañca kho, bhante, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpo manosamācāro sevitabbo.
Venerable sir, that kind of mental conduct, when practiced, causes unskillful qualities to increase and skillful qualities to diminish—such a mode of mental conduct is not to be practiced. And, venerable sir, that kind of mental conduct, when practiced, causes unskillful qualities to diminish and skillful qualities to increase—such a mode of mental conduct is to be practiced.
Bạch Thế Tôn, hành vi ý nghiệp nào khi thực hành khiến các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, hành vi ý nghiệp như vậy không nên thực hành; còn hành vi ý nghiệp nào khi thực hành khiến các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, hành vi ý nghiệp như vậy nên thực hành.
113. ‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti?
“How, venerable sir, does one practice such a mode of mental conduct that unskillful qualities increase and skillful qualities diminish?
113. “Bạch Thế Tôn, hành vi ý nghiệp nào khi thực hành khiến các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm?
Idha, bhante, ekacco abhijjhālu hoti, yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ taṃ abhijjhātā hoti – ‘aho vata yaṃ parassa taṃ mamassā’ti; byāpannacitto kho pana hoti paduṭṭhamanasaṅkappo – ‘ime sattā haññantu vā vajjhantu vā ucchijjantu vā vinassantu vā mā vā ahesu’nti – evarūpaṃ, bhante, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti.
Here, venerable sir, someone is covetous; he covets another's wealth and possessions, thinking: ‘Oh, if only what belongs to others were mine!’ Furthermore, he has an ill will, with a mind corrupted by thought, thinking: ‘May these beings be slaughtered, or bound, or annihilated, or destroyed, or may they not exist!’ Venerable sir, when one practices such a mode of mental conduct, unskillful qualities increase and skillful qualities diminish.
Ở đây, bạch Thế Tôn, có người tham lam, tham muốn tài sản và vật dụng của người khác: ‘Ôi, ước gì những gì của người khác sẽ là của ta!’ Lại nữa, người ấy có tâm ác ý, có ý nghĩ bất thiện: ‘Mong cho những chúng sinh này bị giết, bị hành hạ, bị tiêu diệt, bị hủy hoại, hoặc không còn tồn tại!’ Bạch Thế Tôn, khi thực hành hành vi ý nghiệp như vậy, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti?
“How, venerable sir, does one practice such a mode of mental conduct that unskillful qualities diminish and skillful qualities increase?
“Bạch Thế Tôn, hành vi ý nghiệp nào khi thực hành khiến các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng?
Idha, bhante, ekacco anabhijjhālu hoti, yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ taṃ nābhijjhātā hoti – ‘aho vata yaṃ parassa taṃ mamassā’ti; abyāpannacitto kho pana hoti appaduṭṭhamanasaṅkappo – ‘ime sattā averā abyābajjhā* anīghā sukhī attānaṃ pariharantū’ti – evarūpaṃ, bhante, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.
Here, venerable sir, someone is not covetous; he does not covet another's wealth and possessions, thinking: ‘Oh, if only what belongs to others were mine!’ Furthermore, he is not ill-willed, with a mind uncorrupted by thought, thinking: ‘May these beings be free from enmity, free from affliction, free from trouble, and may they comfortably sustain themselves!’ Venerable sir, when one practices such a mode of mental conduct, unskillful qualities diminish and skillful qualities increase.
Ở đây, bạch Thế Tôn, có người không tham lam, không tham muốn tài sản và vật dụng của người khác: ‘Ôi, ước gì những gì của người khác sẽ là của ta!’ Lại nữa, người ấy có tâm không ác ý, có ý nghĩ thiện lành: ‘Mong cho những chúng sinh này không có oán thù, không bị khổ não, không bị phiền muộn, được an vui, tự chăm sóc bản thân!’ Bạch Thế Tôn, khi thực hành hành vi ý nghiệp như vậy, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng.
‘Manosamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ manosamācāra’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Monks, I declare the mode of mental conduct to be of two kinds—that which is to be practiced, and that which is not to be practiced; and these are mutually exclusive modes of mental conduct’—that which was said by the Blessed One was said with reference to this.
‘Này các Tỳ-khưu, Ta nói về hành vi ý nghiệp có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và đó là hành vi ý nghiệp khác nhau.’ – Điều mà Thế Tôn đã nói, chính là đã nói về điều này.
114. ‘‘‘Cittuppādaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ cittuppāda’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
“‘Monks, I declare the arising of thoughts to be of two kinds—that which is to be practiced, and that which is not to be practiced; and these are mutually exclusive arisings of thoughts’—this was said by the Blessed One.
114. “Này các Tỳ-khưu, Ta nói về sự khởi lên của ý nghĩ có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và đó là sự khởi lên của ý nghĩ khác nhau.’ – Điều này đã được Thế Tôn nói.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Điều này đã được nói dựa trên điều gì?
Yathārūpaṃ, bhante, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo cittuppādo na sevitabbo; yathārūpañca kho, bhante, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpo cittuppādo sevitabbo.
Venerable sir, that kind of arising of thoughts, when practiced, causes unskillful qualities to increase and skillful qualities to diminish—such an arising of thoughts is not to be practiced. And, venerable sir, that kind of arising of thoughts, when practiced, causes unskillful qualities to diminish and skillful qualities to increase—such an arising of thoughts is to be practiced.
Bạch Thế Tôn, sự khởi lên của ý nghĩ nào khi thực hành khiến các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, sự khởi lên của ý nghĩ như vậy không nên thực hành; còn sự khởi lên của ý nghĩ nào khi thực hành khiến các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, sự khởi lên của ý nghĩ như vậy nên thực hành.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti?
“How, venerable sir, does one practice such an arising of thoughts that unskillful qualities increase and skillful qualities diminish?
“Bạch Thế Tôn, sự khởi lên của ý nghĩ nào khi thực hành khiến các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm?
Idha, bhante, ekacco abhijjhālu hoti, abhijjhāsahagatena cetasā viharati; byāpādavā hoti, byāpādasahagatena cetasā viharati; vihesavā hoti, vihesāsahagatena cetasā viharati – evarūpaṃ, bhante, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti.
Here, venerable sir, someone is covetous, he dwells with a mind imbued with covetousness; he is ill-willed, he dwells with a mind imbued with ill will; he is harmful, he dwells with a mind imbued with harmfulness. Venerable sir, when one practices such an arising of thoughts, unskillful qualities increase and skillful qualities diminish.
Ở đây, bạch Thế Tôn, có người tham lam, sống với tâm tham lam; có ác ý, sống với tâm ác ý; có ý muốn làm hại, sống với tâm ý muốn làm hại. Bạch Thế Tôn, khi thực hành sự khởi lên của ý nghĩ như vậy, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti?
“Venerable Sir, by cultivating what kind of thought-origination do unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase?
“Kính bạch Ngài, khi hành trì loại tâm khởi nào thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng?
Idha, bhante, ekacco anabhijjhālu hoti, anabhijjhāsahagatena cetasā viharati; abyāpādavā hoti, abyāpādasahagatena cetasā viharati; avihesavā hoti, avihesāsahagatena cetasā viharati – evarūpaṃ, bhante, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.
Here, Venerable Sir, a certain individual is not covetous, he dwells with a mind free from covetousness; he is not malicious, he dwells with a mind free from malice; he is not harmful, he dwells with a mind free from harmfulness—by cultivating such a thought-origination, Venerable Sir, unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase.
Kính bạch Ngài, ở đây, một người không có tham lam, an trú với tâm không tham; không có sân hận, an trú với tâm không sân hận; không có ý làm hại, an trú với tâm không làm hại – kính bạch Ngài, khi hành trì loại tâm khởi như vậy thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng.
‘Cittuppādaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ cittuppāda’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Monks, I declare thought-origination to be of two kinds: that which is to be cultivated, and that which is not to be cultivated; and this thought-origination is mutually exclusive’—thus, what was said by the Blessed One was said with reference to this.
‘Này các Tỳ-khưu, Ta nói tâm khởi có hai loại – nên hành trì và không nên hành trì; và chúng là những tâm khởi khác nhau’ – lời Đức Thế Tôn đã dạy đó, là dạy về điều này.”
115. ‘‘‘Saññāpaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ saññāpaṭilābha’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
115. “‘Monks, I declare the acquisition of perception to be of two kinds: that which is to be cultivated, and that which is not to be cultivated; and this acquisition of perception is mutually exclusive’—thus, this was said by the Blessed One.
115. “‘Này các Tỳ-khưu, Ta nói sự thọ nhận tưởng (saññāpaṭilābha) có hai loại – nên hành trì và không nên hành trì; và chúng là những sự thọ nhận tưởng khác nhau’ – lời Đức Thế Tôn đã dạy đó là như vậy.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Lời ấy đã được dạy về điều gì?
Yathārūpaṃ, bhante, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo saññāpaṭilābho na sevitabbo; yathārūpañca kho, bhante, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpo saññāpaṭilābho sevitabbo.
Venerable Sir, the acquisition of perception by cultivating which unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline—such an acquisition of perception is not to be cultivated. And, Venerable Sir, the acquisition of perception by cultivating which unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase—such an acquisition of perception is to be cultivated.
Kính bạch Ngài, loại sự thọ nhận tưởng nào khi hành trì thì các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì loại sự thọ nhận tưởng như vậy không nên hành trì; còn kính bạch Ngài, loại sự thọ nhận tưởng nào khi hành trì thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì loại sự thọ nhận tưởng như vậy nên hành trì.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti?
“Venerable Sir, by cultivating what kind of acquisition of perception do unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline?
“Kính bạch Ngài, khi hành trì loại sự thọ nhận tưởng nào thì các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm?
Idha, bhante, ekacco abhijjhālu hoti, abhijjhāsahagatāya saññāya viharati; byāpādavā hoti, byāpādasahagatāya saññāya viharati; vihesavā hoti, vihesāsahagatāya saññāya viharati – evarūpaṃ, bhante, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti.
Here, Venerable Sir, a certain individual is covetous, he dwells with a perception accompanied by covetousness; he is malicious, he dwells with a perception accompanied by malice; he is harmful, he dwells with a perception accompanied by harmfulness—by cultivating such an acquisition of perception, Venerable Sir, unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline.
Kính bạch Ngài, ở đây, một người có tham lam, an trú với tưởng tham lam; có sân hận, an trú với tưởng sân hận; có ý làm hại, an trú với tưởng làm hại – kính bạch Ngài, khi hành trì loại sự thọ nhận tưởng như vậy thì các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti?
“Venerable Sir, by cultivating what kind of acquisition of perception do unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase?
“Kính bạch Ngài, khi hành trì loại sự thọ nhận tưởng nào thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng?
Idha, bhante, ekacco anabhijjhālu hoti, anabhijjhāsahagatāya saññāya viharati; abyāpādavā hoti, abyāpādasahagatāya saññāya viharati; avihesavā hoti, avihesāsahagatāya saññāya viharati – evarūpaṃ, bhante, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.
Here, Venerable Sir, a certain individual is not covetous, he dwells with a perception accompanied by non-covetousness; he is not malicious, he dwells with a perception accompanied by non-malice; he is not harmful, he dwells with a perception accompanied by non-harmfulness—by cultivating such an acquisition of perception, Venerable Sir, unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase.
Kính bạch Ngài, ở đây, một người không có tham lam, an trú với tưởng không tham lam; không có sân hận, an trú với tưởng không sân hận; không có ý làm hại, an trú với tưởng không làm hại – kính bạch Ngài, khi hành trì loại sự thọ nhận tưởng như vậy thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng.
‘Saññāpaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ saññāpaṭilābha’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Monks, I declare the acquisition of perception to be of two kinds: that which is to be cultivated, and that which is not to be cultivated; and this acquisition of perception is mutually exclusive’—thus, what was said by the Blessed One was said with reference to this.
‘Này các Tỳ-khưu, Ta nói sự thọ nhận tưởng có hai loại – nên hành trì và không nên hành trì; và chúng là những sự thọ nhận tưởng khác nhau’ – lời Đức Thế Tôn đã dạy đó, là dạy về điều này.”
116. ‘‘‘Diṭṭhipaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ diṭṭhipaṭilābha’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
116. “‘Monks, I declare the acquisition of view to be of two kinds: that which is to be cultivated, and that which is not to be cultivated; and this acquisition of view is mutually exclusive’—thus, this was said by the Blessed One.
116. “‘Này các Tỳ-khưu, Ta nói sự thọ nhận quan kiến (diṭṭhipaṭilābha) có hai loại – nên hành trì và không nên hành trì; và chúng là những sự thọ nhận quan kiến khác nhau’ – lời Đức Thế Tôn đã dạy đó là như vậy.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Lời ấy đã được dạy về điều gì?
Yathārūpaṃ, bhante, diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo diṭṭhipaṭilābho na sevitabbo; yathārūpañca kho, bhante, diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti – evarūpo diṭṭhipaṭilābho sevitabbo.
Venerable Sir, the acquisition of view by cultivating which unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline—such an acquisition of view is not to be cultivated. And, Venerable Sir, the acquisition of view by cultivating which unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase—such an acquisition of view is to be cultivated.
Kính bạch Ngài, loại sự thọ nhận quan kiến nào khi hành trì thì các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì loại sự thọ nhận quan kiến như vậy không nên hành trì; còn kính bạch Ngài, loại sự thọ nhận quan kiến nào khi hành trì thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng – thì loại sự thọ nhận quan kiến như vậy nên hành trì.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti?
“Venerable Sir, by cultivating what kind of acquisition of view do unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline?
“Kính bạch Ngài, khi hành trì loại sự thọ nhận quan kiến nào thì các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm?
Idha, bhante, ekacco evaṃdiṭṭhiko hoti – ‘natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti – evarūpaṃ, bhante, diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti.
Here, Venerable Sir, a certain individual holds such a view: ‘There is no gift, no sacrifice, no offering; there is no fruit or result of good and bad deeds; there is no this world, no other world; there is no mother, no father; there are no spontaneously arisen beings; there are no ascetics and brahmins in the world who are rightly gone, rightly practiced, who have realized this world and the other world for themselves by direct knowledge and declare it’—by cultivating such an acquisition of view, Venerable Sir, unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline.
Kính bạch Ngài, ở đây, một người có quan kiến như sau: ‘Không có sự bố thí, không có sự cúng dường, không có sự hiến tế, không có quả báo nghiệp thiện ác, không có đời này, không có đời sau, không có mẹ, không có cha, không có chúng sanh hóa sanh (opapātika), không có các Sa-môn, Bà-la-môn chân chánh đi đúng đường, thực hành đúng đắn trên đời này, những vị đã tự mình chứng ngộ và tuyên bố thế giới này và thế giới khác’ – kính bạch Ngài, khi hành trì loại sự thọ nhận quan kiến như vậy thì các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti?
“Venerable Sir, by cultivating what kind of acquisition of view do unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase?
“Kính bạch Ngài, khi hành trì loại sự thọ nhận quan kiến nào thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng?
Idha, bhante, ekacco evaṃdiṭṭhiko hoti – ‘atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti – evarūpaṃ, bhante, diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.
Here, Venerable Sir, a certain individual holds such a view: ‘There is gift, there is sacrifice, there is offering; there is fruit and result of good and bad deeds; there is this world, there is other world; there is mother, there is father; there are spontaneously arisen beings; there are ascetics and brahmins in the world who are rightly gone, rightly practiced, who have realized this world and the other world for themselves by direct knowledge and declare it’—by cultivating such an acquisition of view, Venerable Sir, unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase.
Kính bạch Ngài, ở đây, một người có quan kiến như sau: ‘Có sự bố thí, có sự cúng dường, có sự hiến tế, có quả báo nghiệp thiện ác, có đời này, có đời sau, có mẹ, có cha, có chúng sanh hóa sanh, có các Sa-môn, Bà-la-môn chân chánh đi đúng đường, thực hành đúng đắn trên đời này, những vị đã tự mình chứng ngộ và tuyên bố thế giới này và thế giới khác’ – kính bạch Ngài, khi hành trì loại sự thọ nhận quan kiến như vậy thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng.
‘Diṭṭhipaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ diṭṭhipaṭilābha’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Monks, I declare the acquisition of view to be of two kinds: that which is to be cultivated, and that which is not to be cultivated; and this acquisition of view is mutually exclusive’—thus, what was said by the Blessed One was said with reference to this.
‘Này các Tỳ-khưu, Ta nói sự thọ nhận quan kiến có hai loại – nên hành trì và không nên hành trì; và chúng là những sự thọ nhận quan kiến khác nhau’ – lời Đức Thế Tôn đã dạy đó, là dạy về điều này.”
117. ‘‘‘Attabhāvapaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ attabhāvapaṭilābha’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
117. “‘Monks, I declare the acquisition of a personality to be of two kinds: that which is to be cultivated, and that which is not to be cultivated; and this acquisition of a personality is mutually exclusive’—thus, this was said by the Blessed One.
117. “‘Này các Tỳ-khưu, Ta nói sự thọ nhận thân hữu (attabhāvapaṭilābha) có hai loại – nên hành trì và không nên hành trì; và chúng là những sự thọ nhận thân hữu khác nhau’ – lời Đức Thế Tôn đã dạy đó là như vậy.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Lời ấy đã được dạy về điều gì?
Yathārūpaṃ, bhante, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti – evarūpo attabhāvapaṭilābho na sevitabbo; yathārūpañca kho, bhante, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti – evarūpo attabhāvapaṭilābho sevitabbo.
Venerable Sir, the acquisition of a personality by cultivating which unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline—such an acquisition of a personality is not to be cultivated. And, Venerable Sir, the acquisition of a personality by cultivating which unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase—such an acquisition of a personality is to be cultivated.
Kính bạch Ngài, loại sự thọ nhận thân hữu nào khi hành trì thì các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm – thì loại sự thọ nhận thân hữu như vậy không nên hành trì; còn kính bạch Ngài, loại sự thọ nhận thân hữu nào khi hành trì thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng – thì loại sự thọ nhận thân hữu như vậy nên hành trì.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti?
“Venerable Sir, by cultivating what kind of acquisition of a personality do unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline?
“Kính bạch Ngài, khi hành trì loại sự thọ nhận thân hữu nào thì các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm?
Sabyābajjhaṃ* , bhante, attabhāvapaṭilābhaṃ abhinibbattayato apariniṭṭhitabhāvāya akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti; abyābajjhaṃ, bhante, attabhāvapaṭilābhaṃ abhinibbattayato pariniṭṭhitabhāvāya akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.
Venerable Sir, for one who brings about a personality accompanied by suffering, for the non-cessation of becoming, unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline; Venerable Sir, for one who brings about a personality free from suffering, for the cessation of becoming, unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase.
Kính bạch Ngài, khi tạo ra sự thọ nhận thân hữu có sự làm hại (sabyābajjha), thì các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, cho một trạng thái chưa hoàn tất; kính bạch Ngài, khi tạo ra sự thọ nhận thân hữu không có sự làm hại (abyābajjha), thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, cho một trạng thái hoàn tất.
‘Attabhāvapaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ attabhāvapaṭilābha’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Monks, I declare the acquisition of a personality to be of two kinds: that which is to be cultivated, and that which is not to be cultivated; and this acquisition of a personality is mutually exclusive’—thus, what was said by the Blessed One was said with reference to this.
‘Này các Tỳ-khưu, Ta nói sự thọ nhận thân hữu có hai loại – nên hành trì và không nên hành trì; và chúng là những sự thọ nhận thân hữu khác nhau’ – lời Đức Thế Tôn đã dạy đó, là dạy về điều này.”
‘‘‘Kāyasamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ kāyasamācāra’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā.
‘Monks, I declare bodily conduct to be of two kinds: to be engaged in and not to be engaged in; and each is a bodily conduct’—thus was it said by me.
“Này các Tỳ-khưu, Ta tuyên bố rằng thân hành (kāyasamācāra) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và đó là những thân hành khác nhau” – điều này đã được Ta nói.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
And with reference to what was this said?
Điều này được nói dựa trên cơ sở nào?
Yathārūpaṃ, sāriputta, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo kāyasamācāro na sevitabbo; yathārūpañca kho, sāriputta, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti – evarūpo kāyasamācāro sevitabbo.
Sāriputta, any bodily conduct which, when engaged in, leads to the growth of unwholesome states and the decline of wholesome states—such bodily conduct should not be engaged in; and any bodily conduct which, when engaged in, leads to the decline of unwholesome states and the growth of wholesome states—such bodily conduct should be engaged in.
Này Sāriputta, thân hành nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì thân hành như vậy không nên thực hành; và này Sāriputta, thân hành nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì thân hành như vậy nên thực hành.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, sāriputta, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti?
Sāriputta, what kind of bodily conduct, when engaged in, leads to the growth of unwholesome states and the decline of wholesome states?
“Này Sāriputta, thân hành nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm?
Idha, sāriputta, ekacco pāṇātipātī hoti luddo lohitapāṇi hatappahate niviṭṭho adayāpanno pāṇabhūtesu; adinnādāyī kho pana hoti, yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā taṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātā hoti; kāmesumicchācārī kho pana hoti, yā tā māturakkhitā piturakkhitā mātāpiturakkhitā bhāturakkhitā bhaginirakkhitā ñātirakkhitā gottarakkhitā dhammarakkhitā sassāmikā saparidaṇḍā antamaso mālāguḷaparikkhittāpi tathārūpāsu cārittaṃ āpajjitā hoti – evarūpaṃ, sāriputta, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti.
Here, Sāriputta, someone is a killer of living beings, cruel, with bloodstained hands, intent on harming and striking, without compassion for living beings; and he takes what is not given, taking as theft another’s property or belongings, whether in a village or in the wilderness; and he is a wrongdoer in sensual pleasures, engaging in sexual misconduct with those who are protected by their mother, protected by their father, protected by both mother and father, protected by their brother, protected by their sister, protected by their relatives, protected by their Dhamma, with those who have a husband, who are liable to punishment, or even those garlanded for marriage—when engaging in such bodily conduct, Sāriputta, unwholesome states grow and wholesome states decline.
Ở đây, này Sāriputta, có người sát sinh, hung bạo, tay đẫm máu, chuyên đánh đập, không có lòng từ bi đối với chúng sinh; người đó trộm cắp, lấy những tài sản, vật dụng của người khác, dù ở làng hay ở rừng, mà không được cho, xem đó là trộm cắp; người đó tà dâm, quan hệ với những người phụ nữ được mẹ bảo vệ, cha bảo vệ, cha mẹ bảo vệ, anh em bảo vệ, chị em bảo vệ, bà con bảo vệ, gia tộc bảo vệ, pháp luật bảo vệ, có chồng, có hình phạt kèm theo, thậm chí cả những người phụ nữ chỉ được bảo vệ bằng vòng hoa – này Sāriputta, khi thực hành thân hành như vậy, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, sāriputta, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti?
Sāriputta, what kind of bodily conduct, when engaged in, leads to the decline of unwholesome states and the growth of wholesome states?
“Này Sāriputta, thân hành nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng?
Idha, sāriputta, ekacco pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti nihitadaṇḍo nihitasattho, lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati; adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti, yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā taṃ nādinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātā hoti; kāmesumicchācāraṃ pahāya kāmesumicchācārā paṭivirato hoti, yā tā māturakkhitā piturakkhitā mātāpiturakkhitā bhāturakkhitā bhaginirakkhitā ñātirakkhitā gottarakkhitā dhammarakkhitā sassāmikā saparidaṇḍā antamaso mālāguḷaparikkhittāpi tathārūpāsu na cārittaṃ āpajjitā hoti – evarūpaṃ, sāriputta, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.
Here, Sāriputta, someone, having abandoned the taking of life, abstains from taking life, having laid aside stick and weapon, conscientious, compassionate, living with kindness for all living beings; having abandoned taking what is not given, abstains from taking what is not given, not taking as theft another’s property or belongings, whether in a village or in the wilderness; having abandoned wrong conduct in sensual pleasures, abstains from wrong conduct in sensual pleasures, not engaging in sexual misconduct with those who are protected by their mother, protected by their father, protected by both mother and father, protected by their brother, protected by their sister, protected by their relatives, protected by their family, protected by the Dhamma, with those who have a husband, who are liable to punishment, or even those garlanded for marriage—when engaging in such bodily conduct, Sāriputta, unwholesome states decline and wholesome states grow.
Ở đây, này Sāriputta, có người từ bỏ sát sinh, tránh xa sát sinh, buông bỏ gậy gộc, buông bỏ vũ khí, có lòng hổ thẹn, có lòng từ bi, sống với lòng thương xót vì lợi ích của tất cả chúng sinh; người đó từ bỏ trộm cắp, tránh xa trộm cắp, không lấy những tài sản, vật dụng của người khác, dù ở làng hay ở rừng, mà không được cho, không xem đó là trộm cắp; người đó từ bỏ tà dâm, tránh xa tà dâm, không quan hệ với những người phụ nữ được mẹ bảo vệ, cha bảo vệ, cha mẹ bảo vệ, anh em bảo vệ, chị em bảo vệ, bà con bảo vệ, gia tộc bảo vệ, pháp luật bảo vệ, có chồng, có hình phạt kèm theo, thậm chí cả những người phụ nữ chỉ được bảo vệ bằng vòng hoa – này Sāriputta, khi thực hành thân hành như vậy, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng.
‘Kāyasamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ kāyasamācāra’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Monks, I declare bodily conduct to be of two kinds: to be engaged in and not to be engaged in; and each is a bodily conduct’—thus was that said by me with reference to this.
“Này các Tỳ-khưu, Ta tuyên bố rằng thân hành có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và đó là những thân hành khác nhau” – điều đã được Ta nói này, chính là được nói dựa trên cơ sở này.
‘‘‘Attabhāvapaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ attabhāvapaṭilābha’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā.
‘Monks, I declare the acquisition of a self-existence (attabhāva) to be of two kinds: to be engaged in and not to be engaged in; and each is an acquisition of a self-existence’—thus was it said by me.
“Này các Tỳ-khưu, Ta tuyên bố rằng sự thọ thân (attabhāvapaṭilābha) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và đó là những sự thọ thân khác nhau” – điều này đã được Ta nói.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
And with reference to what was this said?
Điều này được nói dựa trên cơ sở nào?
Yathārūpaṃ, sāriputta, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo attabhāvapaṭilābho na sevitabbo; yathārūpañca kho, sāriputta, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti – evarūpo attabhāvapaṭilābho sevitabbo.
Sāriputta, any acquisition of a self-existence which, when engaged in, leads to the growth of unwholesome states and the decline of wholesome states—such an acquisition of a self-existence should not be engaged in; and any acquisition of a self-existence which, when engaged in, leads to the decline of unwholesome states and the growth of wholesome states—such an acquisition of a self-existence should be engaged in.
Này Sāriputta, sự thọ thân nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì sự thọ thân như vậy không nên thực hành; và này Sāriputta, sự thọ thân nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì sự thọ thân như vậy nên thực hành.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, sāriputta, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti?
Sāriputta, what kind of acquisition of a self-existence, when engaged in, leads to the growth of unwholesome states and the decline of wholesome states?
“Này Sāriputta, sự thọ thân nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm?
Sabyābajjhaṃ, sāriputta, attabhāvapaṭilābhaṃ abhinibbattayato apariniṭṭhitabhāvāya akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti; abyābajjhaṃ, sāriputta, attabhāvapaṭilābhaṃ abhinibbattayato pariniṭṭhitabhāvāya akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.
Sāriputta, for one who generates a self-existence that is afflicting and not conducive to completeness, unwholesome states grow and wholesome states decline; Sāriputta, for one who generates a self-existence that is non-afflicting and conducive to completeness, unwholesome states decline and wholesome states grow.
Này Sāriputta, khi tạo ra sự thọ thân có sự gây hại, vì chưa đạt đến sự hoàn tất, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm; khi tạo ra sự thọ thân không có sự gây hại, vì đạt đến sự hoàn tất, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng.
‘Attabhāvapaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ attabhāvapaṭilābha’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Monks, I declare the acquisition of a self-existence to be of two kinds: to be engaged in and not to be engaged in; and each is an acquisition of a self-existence’—thus was that said by me with reference to this.
“Này các Tỳ-khưu, Ta tuyên bố rằng sự thọ thân có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và đó là những sự thọ thân khác nhau” – điều đã được Ta nói này, chính là được nói dựa trên cơ sở này.
Imassa kho, sāriputta, mayā saṃkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena attho daṭṭhabbo.
Sāriputta, the meaning of this which I have spoken in brief is to be understood in such an extensive way.
Này Sāriputta, ý nghĩa của điều Ta đã nói vắn tắt này cần được hiểu rộng rãi như vậy.
Evaṃ vutte, āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘imassa kho ahaṃ, bhante, bhagavatā saṃkhittena bhāsitassa, vitthārena atthaṃ avibhattassa, evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi.
When this was said, Venerable Sāriputta said to the Blessed One, “Bhante, I thus understand in detail the meaning of this which the Blessed One has spoken in brief, the meaning of which was not elaborated.
Khi được nói như vậy, Tôn giả Sāriputta bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, con đã hiểu rộng rãi ý nghĩa của điều Thế Tôn đã nói vắn tắt này, một ý nghĩa chưa được phân tích rộng rãi, một cách rộng rãi như vậy.
‘Cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
‘Sāriputta, I declare visible forms cognizable by the eye to be of two kinds: to be engaged in and not to be engaged in’—thus was it said by the Blessed One.
“Này Sāriputta, Ta tuyên bố rằng sắc do nhãn thức nhận biết có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành” – điều này đã được Thế Tôn nói.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
And with reference to what was this said?
Điều này được nói dựa trên cơ sở nào?
Yathārūpaṃ, bhante, cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ na sevitabbaṃ; yathārūpañca kho, bhante, cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevitabbaṃ.
Bhante, any visible form cognizable by the eye which, when engaged in, leads to the growth of unwholesome states and the decline of wholesome states—such a visible form cognizable by the eye should not be engaged in; and any visible form cognizable by the eye which, when engaged in, leads to the decline of unwholesome states and the growth of wholesome states—such a visible form cognizable by the eye should be engaged in.
Bạch Thế Tôn, sắc do nhãn thức nhận biết nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì sắc do nhãn thức nhận biết như vậy không nên thực hành; và bạch Thế Tôn, sắc do nhãn thức nhận biết nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì sắc do nhãn thức nhận biết như vậy nên thực hành.
‘Cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Sāriputta, I declare visible forms cognizable by the eye to be of two kinds: to be engaged in and not to be engaged in’—thus was that said by the Blessed One with reference to this.
“Này Sāriputta, Ta tuyên bố rằng sắc do nhãn thức nhận biết có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành” – điều đã được Thế Tôn nói này, chính là được nói dựa trên cơ sở này.
‘‘‘Manoviññeyyaṃ dhammaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
‘‘‘Sariputta, I declare that phenomena cognizable by the mind are of two kinds: to be attended to and not to be attended to’—so this was said by the Blessed One.
‘Này Xá-lợi-phất, ta nói về các pháp nhận biết bằng ý có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’ – điều này đã được Thế Tôn nói đến.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Điều này được nói đến dựa trên cơ sở nào?
Yathārūpaṃ, bhante, manoviññeyyaṃ dhammaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo manoviññeyyo dhammo na sevitabbo; yathārūpañca kho, bhante, manoviññeyyaṃ dhammaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpo manoviññeyyo dhammo sevitabbo.
"Venerable sir, when attending to phenomena cognizable by the mind of such a nature that unwholesome qualities increase and wholesome qualities decrease, such phenomena cognizable by the mind should not be attended to; but when, venerable sir, attending to phenomena cognizable by the mind of such a nature that unwholesome qualities decrease and wholesome qualities increase, such phenomena cognizable by the mind should be attended to.
Bạch Thế Tôn, khi thân cận pháp nhận biết bằng ý nào mà các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì pháp nhận biết bằng ý như thế không nên thân cận; và bạch Thế Tôn, khi thân cận pháp nhận biết bằng ý nào mà các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì pháp nhận biết bằng ý như thế nên thân cận.
‘Manoviññeyyaṃ dhammaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
That which was said by the Blessed One: ‘Sariputta, I declare that phenomena cognizable by the mind are of two kinds: to be attended to and not to be attended to’—it was said with reference to this.
‘Này Xá-lợi-phất, ta nói về các pháp nhận biết bằng ý có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’ – điều đã được Thế Tôn nói đến là dựa trên cơ sở này.
Imassa kho ahaṃ, bhante, bhagavatā saṃkhittena bhāsitassa, vitthārena atthaṃ avibhattassa, evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmī’’ti.
Venerable sir, I understand the meaning of this statement, which was spoken concisely by the Blessed One and not expounded in detail, in this detailed way.”
Bạch Thế Tôn, ý nghĩa của lời Thế Tôn nói vắn tắt, chưa được giải thích rộng rãi, con hiểu rộng rãi như vậy.”
120. ‘‘Sādhu sādhu, sāriputta!
120. “Excellent, excellent, Sariputta!
“Lành thay, lành thay, Xá-lợi-phất!
Sādhu kho tvaṃ, sāriputta, imassa mayā saṃkhittena bhāsitassa, vitthārena atthaṃ avibhattassa, evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāsi.
Indeed, Sariputta, you understand the meaning of this statement, which was spoken concisely by me and not expounded in detail, in this detailed way.
Này Xá-lợi-phất, con đã hiểu rộng rãi như vậy về ý nghĩa của lời ta nói vắn tắt, chưa được giải thích rộng rãi.
‘Cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā.
‘Sariputta, I declare that forms cognizable by the eye are of two kinds: to be attended to and not to be attended to’—so this was said by me.
‘Này Xá-lợi-phất, ta nói về sắc nhận biết bằng mắt có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’ – điều này đã được ta nói đến.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Điều này được nói đến dựa trên cơ sở nào?
Yathārūpaṃ, sāriputta, cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ na sevitabbaṃ; yathārūpañca kho, sāriputta, cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevitabbaṃ.
Sariputta, when attending to forms cognizable by the eye of such a nature that unwholesome qualities increase and wholesome qualities decrease, such forms cognizable by the eye should not be attended to; but when, Sariputta, attending to forms cognizable by the eye of such a nature that unwholesome qualities decrease and wholesome qualities increase, such forms cognizable by the eye should be attended to.
Này Xá-lợi-phất, khi thân cận sắc nhận biết bằng mắt nào mà các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì sắc nhận biết bằng mắt như thế không nên thân cận; và này Xá-lợi-phất, khi thân cận sắc nhận biết bằng mắt nào mà các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì sắc nhận biết bằng mắt như thế nên thân cận.
‘Cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
That which was said by me: ‘Sariputta, I declare that forms cognizable by the eye are of two kinds: to be attended to and not to be attended to’—it was said with reference to this.
‘Này Xá-lợi-phất, ta nói về sắc nhận biết bằng mắt có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’ – điều đã được ta nói đến là dựa trên cơ sở này.
Evaṃ vutte, āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘imassa kho ahaṃ, bhante, bhagavatā saṃkhittena bhāsitassa, vitthārena atthaṃ avibhattassa, evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi.
When this was said, Venerable Sariputta said to the Blessed One: “Venerable sir, I understand the meaning of this statement, which was spoken concisely by the Blessed One and not expounded in detail, in this detailed way.
Khi được nói như vậy, Tôn giả Xá-lợi-phất thưa với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, ý nghĩa của lời Thế Tôn nói vắn tắt, chưa được giải thích rộng rãi, con hiểu rộng rãi như vậy.
‘Cīvaraṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
‘Sariputta, I declare that robes are of two kinds: to be attended to and not to be attended to’—so this was said by the Blessed One.
‘Này Xá-lợi-phất, ta nói về y phục có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’ – điều này đã được Thế Tôn nói đến.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Điều này được nói đến dựa trên cơ sở nào?
Yathārūpaṃ, bhante, cīvaraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpaṃ cīvaraṃ na sevitabbaṃ; yathārūpañca kho, bhante, cīvaraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpaṃ cīvaraṃ sevitabbaṃ.
When attending to robes of such a nature that unwholesome qualities increase and wholesome qualities decrease, such robes should not be attended to; but when, venerable sir, attending to robes of such a nature that unwholesome qualities decrease and wholesome qualities increase, such robes should be attended to.
Bạch Thế Tôn, khi thân cận y phục nào mà các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì y phục như thế không nên thân cận; và bạch Thế Tôn, khi thân cận y phục nào mà các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì y phục như thế nên thân cận.
‘Cīvaraṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
That which was said by the Blessed One: ‘Sariputta, I declare that robes are of two kinds: to be attended to and not to be attended to’—it was said with reference to this.
‘Này Xá-lợi-phất, ta nói về y phục có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’ – điều đã được Thế Tôn nói đến là dựa trên cơ sở này.
‘‘‘Puggalaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
‘‘‘Sariputta, I declare that persons are of two kinds: to be attended to and not to be attended to’—so this was said by the Blessed One.
‘Này Xá-lợi-phất, ta nói về cá nhân có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’ – điều này đã được Thế Tôn nói đến.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Điều này được nói đến dựa trên cơ sở nào?
Yathārūpaṃ, bhante, puggalaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo puggalo na sevitabbo; yathārūpañca kho, bhante, puggalaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpo puggalo sevitabbo.
When attending to a person of such a nature that unwholesome qualities increase and wholesome qualities decrease, such a person should not be attended to; but when, venerable sir, attending to a person of such a nature that unwholesome qualities decrease and wholesome qualities increase, such a person should be attended to.
Bạch Thế Tôn, khi thân cận cá nhân nào mà các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì cá nhân như thế không nên thân cận; và bạch Thế Tôn, khi thân cận cá nhân nào mà các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì cá nhân như thế nên thân cận.
‘Puggalaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttanti.
That which was said by the Blessed One: ‘Sariputta, I declare that persons are of two kinds: to be attended to and not to be attended to’—it was said with reference to this.
‘Này Xá-lợi-phất, ta nói về cá nhân có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’ – điều đã được Thế Tôn nói đến là dựa trên cơ sở này.
Imassa kho ahaṃ, bhante, bhagavatā saṃkhittena bhāsitassa, vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmī’’ti.
Venerable sir, I understand the meaning of this statement, which was spoken concisely by the Blessed One and not expounded in detail, in this detailed way.”
Bạch Thế Tôn, ý nghĩa của lời Thế Tôn nói vắn tắt, chưa được giải thích rộng rãi, con hiểu rộng rãi như vậy.”
122. ‘‘Sādhu sādhu, sāriputta!
122. “Excellent, excellent, Sariputta!
“Lành thay, lành thay, Xá-lợi-phất!
Sādhu kho tvaṃ, sāriputta, imassa mayā saṃkhittena bhāsitassa, vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāsi.
Indeed, Sariputta, you understand the meaning of this statement, which was spoken concisely by me and not expounded in detail, in this detailed way.
Này Xá-lợi-phất, con đã hiểu rộng rãi như vậy về ý nghĩa của lời ta nói vắn tắt, chưa được giải thích rộng rãi.”
‘Cīvaraṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā.
‘Sariputta, I declare that robes are of two kinds: to be attended to and not to be attended to’—so this was said by me.
‘Này Xá-lợi-phất, ta nói y phục có hai loại: nên thọ dụng và không nên thọ dụng.’—Điều đó đã được ta nói như vậy.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Do duyên gì mà điều này được nói?
Yathārūpaṃ, sāriputta, cīvaraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpaṃ cīvaraṃ na sevitabbaṃ; yathārūpañca kho, sāriputta, cīvaraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpaṃ cīvaraṃ sevitabbaṃ.
Sāriputta, whatever kind of robe, by using it, unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline, such a robe should not be used. But whatever kind of robe, by using it, unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase, such a robe should be used.
Này Sāriputta, y phục nào mà khi thọ dụng, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì y phục như vậy không nên thọ dụng. Còn y phục nào mà khi thọ dụng, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì y phục như vậy nên thọ dụng.
‘Cīvaraṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.(Yathā paṭhamaṃ tathā vitthāretabbaṃ) evarūpo piṇḍapāto… evarūpaṃ senāsanaṃ… evarūpo gāmo… evarūpo nigamo… evarūpaṃ nagaraṃ… evarūpo janapado.
‘Sāriputta, I declare robes to be of two kinds: to be used and not to be used’—that which was stated by me was said with reference to this. (It should be elaborated in the same way as the first example.) Such a kind of almsfood… such a kind of lodging… such a kind of village… such a kind of town… such a kind of city… such a kind of country.
Này Sāriputta, điều Ta đã nói: ‘Ta nói y phục có hai loại – nên thọ dụng và không nên thọ dụng’ – chính là dựa vào điều này mà nói. (Như đoạn đầu, cần giải thích chi tiết tương tự cho:) Tương tự như vậy đối với vật thực khất thực… chỗ ở… làng… thị trấn… thành phố… quốc độ.
‘‘‘Puggalaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā.
‘‘‘Sāriputta, I declare individuals to be of two kinds: to be associated with and not to be associated with’—this, indeed, was stated by me.
Này Sāriputta, điều Ta đã nói: ‘Ta nói người có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this stated?
Điều này được nói dựa vào cái gì?
Yathārūpaṃ, sāriputta, puggalaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo puggalo na sevitabbo; yathārūpañca kho, sāriputta, puggalaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpo puggalo sevitabbo.
Sāriputta, whatever kind of individual, by associating with him, unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline, such an individual should not be associated with. But whatever kind of individual, by associating with him, unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase, such an individual should be associated with.
Này Sāriputta, người nào mà khi thân cận, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì người như vậy không nên thân cận. Còn người nào mà khi thân cận, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì người như vậy nên thân cận.
‘Puggalaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Sāriputta, I declare individuals to be of two kinds: to be associated with and not to be associated with’—that which was stated by me was said with reference to this.
Này Sāriputta, điều Ta đã nói: ‘Ta nói người có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’ – chính là dựa vào điều này mà nói.
Imassa kho, sāriputta, mayā saṃkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena attho daṭṭhabbo.
The meaning of this teaching, Sāriputta, which I have spoken in brief, should be understood in detail thus.
Này Sāriputta, ý nghĩa của lời nói vắn tắt này của Ta cần được hiểu rộng rãi như vậy.
123. ‘‘Sabbepi ce, sāriputta, khattiyā imassa mayā saṃkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājāneyyuṃ, sabbesānampissa khattiyānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
123. ‘‘If, Sāriputta, all khattiyas would understand the meaning of this teaching, which I have spoken in brief, in detail thus, it would be for the long-term welfare and happiness of all khattiyas.
123. Này Sāriputta, nếu tất cả các Sát-đế-lợi hiểu được ý nghĩa rộng rãi của lời nói vắn tắt này của Ta, thì điều đó sẽ đem lại lợi ích và an lạc lâu dài cho tất cả các Sát-đế-lợi.
Sabbepi ce, sāriputta, brāhmaṇā…pe… sabbepi ce, sāriputta, vessā… sabbepi ce, sāriputta, suddā imassa mayā saṃkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājāneyyuṃ, sabbesānampissa suddānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
If, Sāriputta, all brahmins… if, Sāriputta, all vessas… if, Sāriputta, all suddas would understand the meaning of this teaching, which I have spoken in brief, in detail thus, it would be for the long-term welfare and happiness of all suddas.
Này Sāriputta, nếu tất cả các Bà-la-môn… (v.v.)… nếu tất cả các Phệ-xá… nếu tất cả các Thủ-đà hiểu được ý nghĩa rộng rãi của lời nói vắn tắt này của Ta, thì điều đó sẽ đem lại lợi ích và an lạc lâu dài cho tất cả các Thủ-đà.
Sadevakopi ce, sāriputta, loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā imassa mayā saṃkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājāneyya, sadevakassapissa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti.
If, Sāriputta, the world with its devas, Māra, and Brahmā, the generation with its ascetics and brahmins, devas and humans, would understand the meaning of this teaching, which I have spoken in brief, in detail thus, it would be for the long-term welfare and happiness of the world with its devas, Māra, and Brahmā, the generation with its ascetics and brahmins, devas and humans.’’
Này Sāriputta, nếu thế giới cùng với chư Thiên, Ma vương, Phạm Thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, cùng với loài người và chư Thiên hiểu được ý nghĩa rộng rãi của lời nói vắn tắt này của Ta, thì điều đó sẽ đem lại lợi ích và an lạc lâu dài cho thế giới cùng với chư Thiên, Ma vương, Phạm Thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, cùng với loài người và chư Thiên.”
‘‘Yāni kānici, bhikkhave, bhayāni uppajjanti sabbāni tāni bālato uppajjanti, no paṇḍitato; ye keci upaddavā uppajjanti sabbe te bālato uppajjanti, no paṇḍitato; ye keci upasaggā uppajjanti sabbe te bālato uppajjanti, no paṇḍitato.
‘‘Whatever fears arise, bhikkhus, all of them arise from the fool, not from the wise; whatever misfortunes arise, all of them arise from the fool, not from the wise; whatever dangers arise, all of them arise from the fool, not from the wise.
Thế Tôn nói như sau: “Này các Tỳ-khưu, tất cả những nỗi sợ hãi nào khởi lên, tất cả đều khởi lên từ kẻ ngu si, không phải từ người trí; tất cả những tai họa nào khởi lên, tất cả đều khởi lên từ kẻ ngu si, không phải từ người trí; tất cả những chướng ngại nào khởi lên, tất cả đều khởi lên từ kẻ ngu si, không phải từ người trí.
Seyyathāpi, bhikkhave, naḷāgārā vā tiṇāgārā vā aggi mutto* kūṭāgārānipi dahati ullittāvalittāni nivātāni phusitaggaḷāni pihitavātapānāni; evameva kho, bhikkhave, yāni kānici bhayāni uppajjanti sabbāni tāni bālato uppajjanti, no paṇḍitato; ye keci upaddavā uppajjanti sabbe te bālato uppajjanti, no paṇḍitato; ye keci upasaggā uppajjanti sabbe te bālato uppajjanti, no paṇḍitato.
Just as, bhikkhus, a fire let loose from a reed house or a grass house burns even gabled houses that are plastered inside and out, sheltered from the wind, with bolts fastened, and windows closed; so too, bhikkhus, whatever fears arise, all of them arise from the fool, not from the wise; whatever misfortunes arise, all of them arise from the fool, not from the wise; whatever dangers arise, all of them arise from the fool, not from the wise.
Này các Tỳ-khưu, ví như lửa thoát ra từ nhà tranh hay nhà lá, cũng có thể đốt cháy những ngôi nhà có chóp nhọn, được trát vôi kỹ lưỡng, kín gió, có chốt cửa chắc chắn, và cửa sổ đóng kín; cũng vậy, này các Tỳ-khưu, tất cả những nỗi sợ hãi nào khởi lên, tất cả đều khởi lên từ kẻ ngu si, không phải từ người trí; tất cả những tai họa nào khởi lên, tất cả đều khởi lên từ kẻ ngu si, không phải từ người trí; tất cả những chướng ngại nào khởi lên, tất cả đều khởi lên từ kẻ ngu si, không phải từ người trí.
Iti kho, bhikkhave, sappaṭibhayo bālo, appaṭibhayo paṇḍito; saupaddavo bālo, anupaddavo paṇḍito; saupasaggo bālo, anupasaggo paṇḍito.
Thus, bhikkhus, the fool is fearful, the wise is fearless; the fool is fraught with misfortune, the wise is free from misfortune; the fool is fraught with danger, the wise is free from danger.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, kẻ ngu si có sợ hãi, người trí không sợ hãi; kẻ ngu si có tai họa, người trí không tai họa; kẻ ngu si có chướng ngại, người trí không chướng ngại.
Natthi, bhikkhave, paṇḍitato bhayaṃ, natthi paṇḍitato upaddavo, natthi paṇḍitato upasaggo.
There is no fear from the wise, bhikkhus; there is no misfortune from the wise; there is no danger from the wise.
Này các Tỳ-khưu, không có sợ hãi từ người trí, không có tai họa từ người trí, không có chướng ngại từ người trí.
Tasmātiha, bhikkhave, ‘paṇḍitā bhavissāma vīmaṃsakā’ti – evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabba’’nti.
Therefore, bhikkhus, ‘we will be wise, discerning ones’—thus, bhikkhus, you should train yourselves.’’
Do đó, này các Tỳ-khưu, các con hãy học tập như vầy: ‘Chúng ta sẽ là những người trí, những người thẩm sát’.”
Evaṃ vutte, āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kittāvatā nu kho, bhante, paṇḍito bhikkhu ‘vīmaṃsako’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
When this was said, Venerable Ānanda said to the Blessed One: ‘‘To what extent, Bhante, may a bhikkhu be called wise, a ‘discerning one’?”
Khi được nói như vậy, Tôn giả Ānanda bạch Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, một Tỳ-khưu được gọi là ‘người trí, người thẩm sát’ đến mức độ nào?”
‘‘Yato kho, ānanda, bhikkhu dhātukusalo ca hoti, āyatanakusalo ca hoti, paṭiccasamuppādakusalo ca hoti, ṭhānāṭhānakusalo ca hoti – ettāvatā kho, ānanda, paṇḍito bhikkhu ‘vīmaṃsako’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
‘‘When, Ānanda, a bhikkhu is skilled in dhātus, skilled in āyatanas, skilled in paṭiccasamuppāda, and skilled in what is possible and what is impossible—to that extent, Ānanda, a bhikkhu may be called wise, a ‘discerning one’.’’
“Này Ānanda, khi một Tỳ-khưu thiện xảo về các giới, thiện xảo về các xứ, thiện xảo về duyên khởi, và thiện xảo về các yếu tố hợp lý và không hợp lý – đến mức độ ấy, này Ānanda, một Tỳ-khưu được gọi là ‘người trí, người thẩm sát’.”
125. ‘‘Kittāvatā pana, bhante, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
125. ‘‘To what extent, Bhante, may a bhikkhu be called ‘skilled in dhātus’?”
125. “Bạch Thế Tôn, một Tỳ-khưu được gọi là ‘thiện xảo về các giới’ đến mức độ nào?”
‘‘Aṭṭhārasa kho imā, ānanda, dhātuyo – cakkhudhātu, rūpadhātu, cakkhuviññāṇadhātu; sotadhātu, saddadhātu, sotaviññāṇadhātu; ghānadhātu, gandhadhātu, ghānaviññāṇadhātu; jivhādhātu, rasadhātu, jivhāviññāṇadhātu; kāyadhātu, phoṭṭhabbadhātu, kāyaviññāṇadhātu; manodhātu, dhammadhātu, manoviññāṇadhātu.
‘‘There are these eighteen dhātus, Ānanda: the eye dhātu, the form dhātu, the eye-consciousness dhātu; the ear dhātu, the sound dhātu, the ear-consciousness dhātu; the nose dhātu, the odor dhātu, the nose-consciousness dhātu; the tongue dhātu, the taste dhātu, the tongue-consciousness dhātu; the body dhātu, the tactile dhātu, the body-consciousness dhātu; the mind dhātu, the phenomena dhātu, the mind-consciousness dhātu.
“Này Ānanda, có mười tám giới này: nhãn giới, sắc giới, nhãn thức giới; nhĩ giới, thanh giới, nhĩ thức giới; tỷ giới, hương giới, tỷ thức giới; thiệt giới, vị giới, thiệt thức giới; thân giới, xúc giới, thân thức giới; ý giới, pháp giới, ý thức giới.
Imā kho, ānanda, aṭṭhārasa dhātuyo yato jānāti passati – ettāvatāpi kho, ānanda, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
When one knows and sees these eighteen dhātus, Ānanda, to that extent a bhikkhu may be called ‘skilled in dhātus’.’’
Này Ānanda, khi một Tỳ-khưu biết và thấy mười tám giới này, đến mức độ ấy, này Ānanda, một Tỳ-khưu được gọi là ‘thiện xảo về các giới’.”
‘‘Siyā pana, bhante, aññopi pariyāyo, yathā ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
‘‘Might there be, Bhante, another way in which a bhikkhu may be called ‘skilled in dhātus’?”
“Bạch Thế Tôn, có thể có một phương cách khác để một Tỳ-khưu được gọi là ‘thiện xảo về các giới’ không?”
‘‘Siyā, ānanda.
‘‘There might be, Ānanda.
“Có, này Ānanda.
Chayimā, ānanda, dhātuyo – pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu, ākāsadhātu, viññāṇadhātu.
There are these six dhātus, Ānanda: the earth dhātu, the water dhātu, the fire dhātu, the air dhātu, the space dhātu, the consciousness dhātu.
Này Ānanda, có sáu giới này: địa giới, thủy giới, hỏa giới, phong giới, không giới, thức giới.
Imā kho, ānanda, cha dhātuyo yato jānāti passati – ettāvatāpi kho, ānanda, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
When one knows and sees these six dhātus, Ānanda, to that extent also a bhikkhu may be called ‘skilled in dhātus’.’’
Này Ānanda, khi một Tỳ-khưu biết và thấy sáu giới này, đến mức độ ấy, này Ānanda, một Tỳ-khưu cũng được gọi là ‘thiện xảo về các giới’.”
‘‘Siyā pana, bhante, aññopi pariyāyo, yathā ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
‘‘Might there be, Bhante, another way in which a bhikkhu may be called ‘skilled in dhātus’?”
“Bạch Thế Tôn, có thể có một phương cách khác để một Tỳ-khưu được gọi là ‘thiện xảo về các giới’ không?”
‘‘Siyā, ānanda.
‘‘There might be, Ānanda.
“Có, này Ānanda.
Chayimā, ānanda, dhātuyo – sukhadhātu, dukkhadhātu, somanassadhātu, domanassadhātu, upekkhādhātu, avijjādhātu.
There are these six dhātus, Ānanda: the pleasure dhātu, the pain dhātu, the gladness dhātu, the sadness dhātu, the equanimity dhātu, the ignorance dhātu.
Này Ānanda, có sáu giới này: lạc giới, khổ giới, hỷ giới, ưu giới, xả giới, vô minh giới.
Imā kho, ānanda, cha dhātuyo yato jānāti passati – ettāvatāpi kho, ānanda, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
When one knows and sees these six dhātus, Ānanda, to that extent also a bhikkhu may be called ‘skilled in dhātus’.’’
Này Ānanda, khi một Tỳ-khưu biết và thấy sáu giới này, đến mức độ ấy, này Ānanda, một Tỳ-khưu cũng được gọi là ‘thiện xảo về các giới’.”
‘‘Siyā pana, bhante, aññopi pariyāyo, yathā ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
‘‘Might there be, Bhante, another way in which a bhikkhu may be called ‘skilled in dhātus’?”
“Bạch Thế Tôn, có thể có một phương cách khác để một Tỳ-khưu được gọi là ‘thiện xảo về các giới’ không?”
‘‘Siyā, ānanda.
‘‘There might be, Ānanda.
“Có, này Ānanda.
Chayimā, ānanda, dhātuyo – kāmadhātu, nekkhammadhātu, byāpādadhātu, abyāpādadhātu, vihiṃsādhātu, avihiṃsādhātu.
There are these six dhātus, Ānanda: the sensual desire dhātu, the renunciation dhātu, the ill-will dhātu, the non-ill-will dhātu, the harming dhātu, the non-harming dhātu.
Này Ānanda, có sáu giới này: dục giới, xuất ly giới, sân giới, vô sân giới, hại giới, vô hại giới.
Imā kho, ānanda, cha dhātuyo yato jānāti passati – ettāvatāpi kho, ānanda, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
When one knows and sees these six dhātus, Ānanda, to that extent also a bhikkhu may be called ‘skilled in dhātus’.’’
Này Ānanda, khi một Tỳ-khưu biết và thấy sáu giới này, đến mức độ ấy, này Ānanda, một Tỳ-khưu cũng được gọi là ‘thiện xảo về các giới’.”
‘‘Siyā pana, bhante, aññopi pariyāyo, yathā ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
‘‘Might there be, Bhante, another way in which a bhikkhu may be called ‘skilled in dhātus’?”
“Bạch Thế Tôn, có thể có một phương cách khác để một Tỳ-khưu được gọi là ‘thiện xảo về các giới’ không?”
‘‘Siyā, ānanda.
‘‘There might be, Ānanda.
“Có, này Ānanda.
Tisso imā, ānanda, dhātuyo – kāmadhātu, rūpadhātu, arūpadhātu.
Ananda, these are the three elements—the sense-sphere element, the form-sphere element, and the formless-sphere element.
Này Ānanda, có ba giới này – dục giới (kāmadhātu), sắc giới (rūpadhātu), vô sắc giới (arūpadhātu).
Imā kho, ānanda, tisso dhātuyo yato jānāti passati – ettāvatāpi kho, ānanda, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
Ananda, when one knows and sees these three elements—to that extent, Ananda, it is sufficient to say, ‘a bhikkhu skilled in elements’.’’
Này Ānanda, khi một Tỳ-khưu biết và thấy ba giới này, chừng đó, này Ānanda, đủ để gọi là một Tỳ-khưu thiện xảo về giới.
‘‘Siyā pana, bhante, aññopi pariyāyo, yathā ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
‘‘Venerable Sir, might there be another way by which it is sufficient to say, ‘a bhikkhu skilled in elements’?"
“Bạch Thế Tôn, có thể có cách khác, để đủ gọi là một Tỳ-khưu thiện xảo về giới chăng?”
‘‘Siyā, ānanda.
‘‘There might, Ananda.
“Có, này Ānanda.
Dve imā, ānanda, dhātuyo – saṅkhatādhātu, asaṅkhatādhātu.
Ananda, these are the two elements—the conditioned element, the unconditioned element.
Này Ānanda, có hai giới này – hữu vi giới (saṅkhata-dhātu), vô vi giới (asaṅkhata-dhātu).
Imā kho, ānanda, dve dhātuyo yato jānāti passati – ettāvatāpi kho, ānanda, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
Ananda, when one knows and sees these two elements—to that extent, Ananda, it is sufficient to say, ‘a bhikkhu skilled in elements’.’’
Này Ānanda, khi một Tỳ-khưu biết và thấy hai giới này, chừng đó, này Ānanda, đủ để gọi là một Tỳ-khưu thiện xảo về giới.”
126. ‘‘Kittāvatā pana, bhante, ‘āyatanakusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
126. ‘‘Venerable Sir, to what extent is it sufficient to say, ‘a bhikkhu skilled in āyatanas’?"
126. “Bạch Thế Tôn, chừng nào thì đủ để gọi là một Tỳ-khưu thiện xảo về xứ (āyatana)?”
‘‘Cha kho panimāni, ānanda, ajjhattikabāhirāni āyatanāni – cakkhuceva rūpā ca sotañca saddā ca ghānañca gandhā ca jivhā ca rasā ca kāyo ca phoṭṭhabbā ca mano ca dhammā ca.
‘‘Ananda, these are the six internal and external āyatanas—the eye and forms, the ear and sounds, the nose and odors, the tongue and tastes, the body and tangible objects, the mind and mental objects.
“Này Ānanda, có sáu xứ nội và ngoại này – mắt và các sắc, tai và các tiếng, mũi và các mùi, lưỡi và các vị, thân và các xúc chạm, ý và các pháp.
Imāni kho, ānanda, cha ajjhattikabāhirāni āyatanāni yato jānāti passati – ettāvatā kho, ānanda, ‘āyatanakusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
Ananda, when one knows and sees these six internal and external āyatanas—to that extent, Ananda, it is sufficient to say, ‘a bhikkhu skilled in āyatanas’.’’
Này Ānanda, khi một Tỳ-khưu biết và thấy sáu xứ nội và ngoại này, chừng đó, này Ānanda, đủ để gọi là một Tỳ-khưu thiện xảo về xứ.”
‘‘Kittāvatā pana, bhante, ‘paṭiccasamuppādakusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
‘‘Venerable Sir, to what extent is it sufficient to say, ‘a bhikkhu skilled in paṭiccasamuppāda’?"
“Bạch Thế Tôn, chừng nào thì đủ để gọi là một Tỳ-khưu thiện xảo về duyên khởi (paṭiccasamuppāda)?”
‘‘Idhānanda, bhikkhu evaṃ pajānāti – ‘imasmiṃ sati idaṃ hoti, imassuppādā idaṃ uppajjati, imasmiṃ asati idaṃ na hoti, imassa nirodhā idaṃ nirujjhati, yadidaṃ – avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassūpāyāsā sambhavanti.
‘‘Here, Ananda, a bhikkhu understands thus: ‘When this exists, that comes to be; with the arising of this, that arises; when this does not exist, that does not come to be; with the cessation of this, that ceases.’ That is to say: ‘With avijjā as condition, saṅkhāras; with saṅkhāras as condition, viññāṇa; with viññāṇa as condition, nāmarūpa; with nāmarūpa as condition, saḷāyatana; with saḷāyatana as condition, phassa; with phassa as condition, vedanā; with vedanā as condition, taṇhā; with taṇhā as condition, upādāna; with upādāna as condition, bhava; with bhava as condition, jāti; with jāti as condition, jarāmaraṇa, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair come to be.
“Này Ānanda, ở đây, một Tỳ-khưu hiểu rõ như sau: ‘Cái này có mặt, cái kia có mặt; cái này sinh, cái kia sinh. Cái này không có mặt, cái kia không có mặt; cái này diệt, cái kia diệt.’ Đó là: vô minh duyên hành (avijjāpaccayā saṅkhārā); hành duyên thức (saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ); thức duyên danh sắc (viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ); danh sắc duyên sáu xứ (nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ); sáu xứ duyên xúc (saḷāyatanapaccayā phasso); xúc duyên thọ (phassapaccayā vedanā); thọ duyên ái (vedanāpaccayā taṇhā); ái duyên thủ (taṇhāpaccayā upādānaṃ); thủ duyên hữu (upādānapaccayā bhavo); hữu duyên sinh (bhavapaccayā jāti); sinh duyên già chết, sầu bi khổ ưu não (jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassūpāyāsā) khởi lên.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
Thus is the origin of this whole mass of suffering.
Như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này.
Avijjāyatveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho, saḷāyatananirodhā phassanirodho, phassanirodhā vedanānirodho, vedanānirodhā taṇhānirodho, taṇhānirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassūpāyāsā nirujjhanti.
With the complete fading away and cessation of avijjā, there is the cessation of saṅkhāras; with the cessation of saṅkhāras, cessation of viññāṇa; with the cessation of viññāṇa, cessation of nāmarūpa; with the cessation of nāmarūpa, cessation of saḷāyatana; with the cessation of saḷāyatana, cessation of phassa; with the cessation of phassa, cessation of vedanā; with the cessation of vedanā, cessation of taṇhā; with the cessation of taṇhā, cessation of upādāna; with the cessation of upādāna, cessation of bhava; with the cessation of bhava, cessation of jāti; with the cessation of jāti, jarāmaraṇa, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair cease.
Do vô minh diệt hoàn toàn không còn dư sót, nên hành diệt; do hành diệt nên thức diệt; do thức diệt nên danh sắc diệt; do danh sắc diệt nên sáu xứ diệt; do sáu xứ diệt nên xúc diệt; do xúc diệt nên thọ diệt; do thọ diệt nên ái diệt; do ái diệt nên thủ diệt; do thủ diệt nên hữu diệt; do hữu diệt nên sinh diệt; do sinh diệt nên già chết, sầu bi khổ ưu não diệt.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti’.
Thus is the cessation of this whole mass of suffering.’
Như vậy là sự đoạn diệt của toàn bộ khối khổ này.’
Ettāvatā kho, ānanda, ‘paṭiccasamuppādakusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
To that extent, Ananda, it is sufficient to say, ‘a bhikkhu skilled in paṭiccasamuppāda’.’’
Chừng đó, này Ānanda, đủ để gọi là một Tỳ-khưu thiện xảo về duyên khởi.”
127. ‘‘Kittāvatā pana, bhante, ‘ṭhānāṭhānakusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
127. ‘‘Venerable Sir, to what extent is it sufficient to say, ‘a bhikkhu skilled in the possible and the impossible’?"
127. “Bạch Thế Tôn, chừng nào thì đủ để gọi là một Tỳ-khưu thiện xảo về khả năng và bất khả năng (ṭhānāṭhāna)?”
‘‘Idhānanda, bhikkhu ‘aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci* saṅkhāraṃ niccato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci saṅkhāraṃ niccato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci saṅkhāraṃ sukhato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci saṅkhāraṃ sukhato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
‘‘Here, Ananda, a bhikkhu understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a person endowed with right view would regard any conditioned phenomenon as permanent; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that an ordinary person would regard any conditioned phenomenon as permanent; this is possible.’ He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a person endowed with right view would regard any conditioned phenomenon as pleasurable; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that an ordinary person would regard any conditioned phenomenon as pleasurable; this is possible.’
“Này Ānanda, ở đây, một Tỳ-khưu hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một người có chánh kiến (diṭṭhisampanno) chấp nhận bất kỳ hành (saṅkhāra) nào là thường còn; điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một phàm phu (puthujjano) chấp nhận bất kỳ hành nào là thường còn; điều đó xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một người có chánh kiến chấp nhận bất kỳ hành nào là an lạc; điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một phàm phu chấp nhận bất kỳ hành nào là an lạc; điều đó xảy ra.’
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci dhammaṃ attato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti, ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci dhammaṃ attato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a person endowed with right view would regard any phenomenon as self; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that an ordinary person would regard any phenomenon as self; this is possible.’
Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một người có chánh kiến chấp nhận bất kỳ pháp (dhamma) nào là tự ngã (atta); điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một phàm phu chấp nhận bất kỳ pháp nào là tự ngã; điều đó xảy ra.’
128. ‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo mātaraṃ jīvitā voropeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano mātaraṃ jīvitā voropeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
128. ‘‘He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a person endowed with right view would intentionally take the life of their mother; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that an ordinary person would intentionally take the life of their mother; this is possible.’
128. “Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một người có chánh kiến tước đoạt mạng sống của mẹ; điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một phàm phu tước đoạt mạng sống của mẹ; điều đó xảy ra.’
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo pitaraṃ jīvitā voropeyya…pe… arahantaṃ jīvitā voropeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo duṭṭhacitto tathāgatassa lohitaṃ uppādeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano duṭṭhacitto tathāgatassa lohitaṃ uppādeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a person endowed with right view would intentionally take the life of their father… take the life of an Arahant; this is not possible.’ He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a person endowed with right view, with a malevolent mind, would draw blood from a Tathāgata; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that an ordinary person, with a malevolent mind, would draw blood from a Tathāgata; this is possible.’
Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một người có chánh kiến tước đoạt mạng sống của cha… (tước đoạt mạng sống của) một vị A-la-hán; điều đó xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một người có chánh kiến với tâm ác ý làm đổ máu của một vị Như Lai; điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một phàm phu với tâm ác ý làm đổ máu của một vị Như Lai; điều đó xảy ra.’
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo saṅghaṃ bhindeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano saṅghaṃ bhindeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a person endowed with right view would cause a schism in the Saṅgha; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that an ordinary person would cause a schism in the Saṅgha; this is possible.’
Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một người có chánh kiến phá hoại Tăng-già; điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một phàm phu phá hoại Tăng-già; điều đó xảy ra.’
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo aññaṃ satthāraṃ uddiseyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano aññaṃ satthāraṃ uddiseyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a person endowed with right view would acknowledge another teacher; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that an ordinary person would acknowledge another teacher; this is possible.’
Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một người có chánh kiến tôn xưng một vị Đạo sư khác; điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một phàm phu tôn xưng một vị Đạo sư khác; điều đó xảy ra.’
130. ‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī arahaṃ assa sammāsambuddho, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puriso arahaṃ assa sammāsambuddho, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
130. ‘‘He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a woman would be an Arahant, a Sammāsambuddha; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that a man would be an Arahant, a Sammāsambuddha; this is possible.’
130. “Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một phụ nữ là A-la-hán, Chánh Đẳng Giác; điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một người đàn ông là A-la-hán, Chánh Đẳng Giác; điều đó xảy ra.’
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī rājā assa cakkavattī, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puriso rājā assa cakkavattī, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a woman would be a wheel-turning monarch; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that a man would be a wheel-turning monarch; this is possible.’
Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một phụ nữ là Chuyển Luân Vương; điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một người đàn ông là Chuyển Luân Vương; điều đó xảy ra.’
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī sakkattaṃ kareyya … mārattaṃ kareyya… brahmattaṃ kareyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puriso sakkattaṃ kareyya… mārattaṃ kareyya… brahmattaṃ kareyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a woman would attain the status of Sakka… the status of Māra… the status of Brahmā; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that a man would attain the status of Sakka… the status of Māra… the status of Brahmā; this is possible.’
Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một phụ nữ đạt được địa vị của Sakka (Thiên chủ Đế Thích)… đạt được địa vị của Māra (Ma vương)… đạt được địa vị của Brahmā (Phạm thiên); điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một người đàn ông đạt được địa vị của Sakka… đạt được địa vị của Māra… đạt được địa vị của Brahmā; điều đó xảy ra.’”
131. ‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyaduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyaduccaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
131. ‘‘‘It is impossible, it cannot happen, that a desirable, pleasing, agreeable result should arise from bodily misconduct; such a possibility does not exist,’ he understands. ‘It is possible, it can happen, that an undesirable, unpleasing, disagreeable result should arise from bodily misconduct; such a possibility exists,’ he understands.
131. ‘‘‘Đây là điều không thể, không có cơ hội mà quả báo đáng mong muốn, đáng yêu, vừa ý sinh khởi từ thân ác hạnh; điều đó không xảy ra’ – ông ấy biết. ‘Nhưng điều này xảy ra, quả báo không đáng mong muốn, không đáng yêu, không vừa ý sinh khởi từ thân ác hạnh; điều này xảy ra’ – ông ấy biết.
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīduccaritassa…pe… yaṃ manoduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīduccaritassa…pe… yaṃ manoduccaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatīti pajānāti.
‘It is impossible, it cannot happen, that a desirable, pleasing, agreeable result should arise from verbal misconduct… from mental misconduct; such a possibility does not exist,’ he understands. ‘It is possible, it can happen, that an undesirable, unpleasing, disagreeable result should arise from verbal misconduct… from mental misconduct; such a possibility exists,’ he understands.
‘Đây là điều không thể, không có cơ hội mà quả báo đáng mong muốn, đáng yêu, vừa ý sinh khởi từ khẩu ác hạnh… (cũng vậy)… từ ý ác hạnh; điều đó không xảy ra’ – ông ấy biết. ‘Nhưng điều này xảy ra, quả báo không đáng mong muốn, không đáng yêu, không vừa ý sinh khởi từ khẩu ác hạnh… (cũng vậy)… từ ý ác hạnh; điều này xảy ra’ – ông ấy biết.
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyasucaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyasucaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
‘It is impossible, it cannot happen, that an undesirable, unpleasing, disagreeable result should arise from bodily good conduct; such a possibility does not exist,’ he understands. ‘It is possible, it can happen, that a desirable, pleasing, agreeable result should arise from bodily good conduct; such a possibility exists,’ he understands.
‘Đây là điều không thể, không có cơ hội mà quả báo không đáng mong muốn, không đáng yêu, không vừa ý sinh khởi từ thân thiện hạnh; điều đó không xảy ra’ – ông ấy biết. ‘Nhưng điều này xảy ra, quả báo đáng mong muốn, đáng yêu, vừa ý sinh khởi từ thân thiện hạnh; điều này xảy ra’ – ông ấy biết.
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīsucaritassa…pe… yaṃ manosucaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīsucaritassa…pe… yaṃ manosucaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
‘It is impossible, it cannot happen, that an undesirable, unpleasing, disagreeable result should arise from verbal good conduct… from mental good conduct; such a possibility does not exist,’ he understands. ‘It is possible, it can happen, that a desirable, pleasing, agreeable result should arise from verbal good conduct… from mental good conduct; such a possibility exists,’ he understands.
‘Đây là điều không thể, không có cơ hội mà quả báo không đáng mong muốn, không đáng yêu, không vừa ý sinh khởi từ khẩu thiện hạnh… (cũng vậy)… từ ý thiện hạnh; điều đó không xảy ra’ – ông ấy biết. ‘Nhưng điều này xảy ra, quả báo đáng mong muốn, đáng yêu, vừa ý sinh khởi từ khẩu thiện hạnh… (cũng vậy)… từ ý thiện hạnh; điều này xảy ra’ – ông ấy biết.
‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyaduccaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyaduccaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
‘‘‘It is impossible, it cannot happen, that one endowed with bodily misconduct, due to that cause and that condition, with the breaking up of the body, after death, should reappear in a good destination, a heavenly world; such a possibility does not exist,’ he understands. ‘It is possible, it can happen, that one endowed with bodily misconduct, due to that cause and that condition, with the breaking up of the body, after death, should reappear in a state of deprivation, a bad destination, a lower realm, hell; such a possibility exists,’ he understands.
‘‘‘Đây là điều không thể, không có cơ hội mà một người đầy đủ thân ác hạnh, do nhân đó, do duyên đó, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào thiện thú, cõi trời; điều đó không xảy ra’ – ông ấy biết. ‘Nhưng điều này xảy ra, một người đầy đủ thân ác hạnh, do nhân đó, do duyên đó, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào cõi đọa lạc, ác thú, đọa xứ, địa ngục; điều này xảy ra’ – ông ấy biết.
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīduccaritasamaṅgī…pe… yaṃ manoduccaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīduccaritasamaṅgī…pe… yaṃ manoduccaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
‘It is impossible, it cannot happen, that one endowed with verbal misconduct… that one endowed with mental misconduct, due to that cause and that condition, with the breaking up of the body, after death, should reappear in a good destination, a heavenly world; such a possibility does not exist,’ he understands. ‘It is possible, it can happen, that one endowed with verbal misconduct… that one endowed with mental misconduct, due to that cause and that condition, with the breaking up of the body, after death, should reappear in a state of deprivation, a bad destination, a lower realm, hell; such a possibility exists,’ he understands.
‘Đây là điều không thể, không có cơ hội mà một người đầy đủ khẩu ác hạnh… (cũng vậy)… một người đầy đủ ý ác hạnh, do nhân đó, do duyên đó, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào thiện thú, cõi trời; điều đó không xảy ra’ – ông ấy biết. ‘Nhưng điều này xảy ra, một người đầy đủ khẩu ác hạnh… (cũng vậy)… một người đầy đủ ý ác hạnh, do nhân đó, do duyên đó, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào cõi đọa lạc, ác thú, đọa xứ, địa ngục; điều này xảy ra’ – ông ấy biết.
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyasucaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyasucaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
‘It is impossible, it cannot happen, that one endowed with bodily good conduct, due to that cause and that condition, with the breaking up of the body, after death, should reappear in a state of deprivation, a bad destination, a lower realm, hell; such a possibility does not exist,’ he understands. ‘It is possible, it can happen, that one endowed with bodily good conduct, due to that cause and that condition, with the breaking up of the body, after death, should reappear in a good destination, a heavenly world; such a possibility exists,’ he understands.
‘Đây là điều không thể, không có cơ hội mà một người đầy đủ thân thiện hạnh, do nhân đó, do duyên đó, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào cõi đọa lạc, ác thú, đọa xứ, địa ngục; điều đó không xảy ra’ – ông ấy biết. ‘Nhưng điều này xảy ra, một người đầy đủ thân thiện hạnh, do nhân đó, do duyên đó, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào thiện thú, cõi trời; điều này xảy ra’ – ông ấy biết.
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīsucaritasamaṅgī…pe… yaṃ manosucaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīsucaritasamaṅgī…pe… yaṃ manosucaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
‘It is impossible, it cannot happen, that one endowed with verbal good conduct… that one endowed with mental good conduct, due to that cause and that condition, with the breaking up of the body, after death, should reappear in a state of deprivation, a bad destination, a lower realm, hell; such a possibility does not exist,’ he understands. ‘It is possible, it can happen, that one endowed with verbal good conduct… that one endowed with mental good conduct, due to that cause and that condition, with the breaking up of the body, after death, should reappear in a good destination, a heavenly world; such a possibility exists,’ he understands.
‘Đây là điều không thể, không có cơ hội mà một người đầy đủ khẩu thiện hạnh… (cũng vậy)… một người đầy đủ ý thiện hạnh, do nhân đó, do duyên đó, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào cõi đọa lạc, ác thú, đọa xứ, địa ngục; điều đó không xảy ra’ – ông ấy biết. ‘Nhưng điều này xảy ra, một người đầy đủ khẩu thiện hạnh… (cũng vậy)… một người đầy đủ ý thiện hạnh, do nhân đó, do duyên đó, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào thiện thú, cõi trời; điều này xảy ra’ – ông ấy biết.
Ettāvatā kho, ānanda, ‘ṭhānāṭhānakusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
Ananda, it is to this extent that a bhikkhu is rightly called ‘skilled in possibilities and impossibilities’.’’
Này Ānanda, một Tỷ-kheo được gọi là ‘khéo léo về những điều có thể và không thể’ chỉ với chừng đó thôi.”
132. Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante!
132. When this was said, Venerable Ananda said to the Blessed One: ‘‘It is wonderful, Bhante, it is amazing, Bhante!
132. Khi được nói như vậy, Tôn giả Ānanda bạch Thế Tôn: ‘‘Thật hy hữu thay, bạch Thế Tôn! Thật kỳ diệu thay, bạch Thế Tôn!
Konāmo ayaṃ, bhante, dhammapariyāyo’’ti?
What is the name of this exposition of Dhamma, Bhante?’’
Bạch Thế Tôn, pháp môn này tên là gì?”
‘‘Tasmātiha tvaṃ, ānanda, imaṃ dhammapariyāyaṃ ‘bahudhātuko’tipi naṃ dhārehi, ‘catuparivaṭṭo’tipi naṃ dhārehi, ‘dhammādāso’tipi naṃ dhārehi, ‘amatadundubhī’tipi* naṃ dhārehi, ‘anuttaro saṅgāmavijayo’tipi naṃ dhārehī’’ti.
‘‘Therefore, Ananda, you should remember this exposition of Dhamma as ‘Bahudhātuka’ (many elements), and you should remember it as ‘Catuparivaṭṭa’ (four transformations), and you should remember it as ‘Dhammādāsa’ (mirror of Dhamma), and you should remember it as ‘Amata-dundubhī’ (drum of the deathless), and you should remember it as ‘Anuttara Saṅgāmavijaya’ (unexcelled victory in battle).’’
‘‘Vậy thì, này Ānanda, con hãy ghi nhớ pháp môn này là ‘Đa Giới’, hãy ghi nhớ là ‘Tứ Chuyển’, hãy ghi nhớ là ‘Tấm Gương Pháp’, hãy ghi nhớ là ‘Trống Bất Tử’, hãy ghi nhớ là ‘Chiến Thắng Vô Thượng’!”
‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, pañca paccekabuddhasatāni imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsino ahesuṃ.
‘‘In the past, bhikkhus, five hundred Paccekabuddhas dwelt for a long time on this Isigili Mountain.
‘‘Này các Tỷ-kheo, thuở xưa, năm trăm vị Độc Giác Phật (Paccekabuddha) đã từng trú ngụ lâu dài trên núi Isigili này.
Te imaṃ pabbataṃ pavisantā dissanti, paviṭṭhā na dissanti.
Entering this mountain, they were seen; having entered, they were not seen.
Khi các vị ấy đi vào núi này thì được thấy, nhưng khi đã vào rồi thì không còn được thấy nữa.
Tamenaṃ manussā disvā evamāhaṃsu – ‘ayaṃ pabbato ime isī* gilatī’ti; ‘isigili isigili’ tveva samaññā udapādi.
Seeing them, people said: ‘This mountain swallows these sages (isī gilati)’; thus the name ‘Isigili Isigili’ arose.
Thấy vậy, người ta nói: ‘Ngọn núi này nuốt chửng các vị ẩn sĩ (isi) này!’ Và thế là tên gọi ‘Isigili’ (nuốt ẩn sĩ) đã khởi lên.
Ācikkhissāmi* , bhikkhave, paccekabuddhānaṃ nāmāni; kittayissāmi, bhikkhave, paccekabuddhānaṃ nāmāni; desessāmi, bhikkhave, paccekabuddhānaṃ nāmāni.
I will explain to you, bhikkhus, the names of the Paccekabuddhas; I will recount, bhikkhus, the names of the Paccekabuddhas; I will set forth, bhikkhus, the names of the Paccekabuddhas.
Này các Tỷ-kheo, Ta sẽ kể cho các ông nghe tên của các vị Độc Giác Phật; Ta sẽ xướng lên tên của các vị Độc Giác Phật; Ta sẽ giảng giải tên của các vị Độc Giác Phật.
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
Listen to that, attend carefully; I will speak.’’
Các ông hãy lắng nghe, hãy chú ý kỹ; Ta sẽ nói.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
‘‘Yes, Bhante,’’ those bhikkhus replied to the Blessed One.
‘‘Thưa vâng, bạch Thế Tôn,” các Tỷ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One said this:
Thế Tôn nói như sau:
134. ‘‘Ariṭṭho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho* imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; upariṭṭho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; tagarasikhī* nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; yasassī nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; sudassano nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; piyadassī nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; gandhāro nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; piṇḍolo nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; upāsabho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; nīto nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; tatho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi, sutavā nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; bhāvitatto nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi.
“Monks, Ariṭṭha by name, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Upariṭṭha by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Tagarasikhī by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Yasassī by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Sudassana by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Piyadassī by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Gandhāra by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Piṇḍola by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Upāsabha by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Nīta by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Tatha by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Sutavā by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Bhāvitatta by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain.
134. ‘‘Này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Ariṭṭha đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Upariṭṭha đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Tagarasikhī đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Yasassī đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Sudassana đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Piyadassī đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Gandhāra đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Piṇḍola đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Upāsabha đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Nīta đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Tatha đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Sutavā đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Bhāvitatta đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này.
136. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
Thus have I heard. On one occasion the Blessed One was staying at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s Park.
136. Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú tại Sāvatthī, trong Jetavana, khu vườn của Anāthapiṇḍika.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There the Blessed One addressed the bhikkhus, saying: “Bhikkhus.”
Tại đấy, Thế Tôn gọi các Tỳ-kheo: ‘‘Này các Tỳ-kheo!’’
‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Venerable sir,” they replied to the Blessed One.
Các Tỳ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn: ‘‘Bạch Thế Tôn!’’
Bhagavā etadavoca – ‘‘ariyaṃ vo, bhikkhave, sammāsamādhiṃ desessāmi saupanisaṃ saparikkhāraṃ.
The Blessed One said this: “Monks, I will teach you the noble right concentration, together with its conditions and requisites.
Thế Tôn nói như sau: ‘‘Này các Tỳ-kheo, Ta sẽ giảng cho các ông về Thánh Chánh Định với căn bản và các yếu tố phụ trợ.
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
Listen to it, pay careful attention; I will speak.”
Hãy lắng nghe điều đó, hãy chú ý cẩn thận; Ta sẽ nói.’’
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Yes, venerable sir,” those bhikkhus replied to the Blessed One.
‘‘Vâng, bạch Thế Tôn,’’ các Tỳ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One said this:
Thế Tôn nói như sau:
‘‘Katamo ca, bhikkhave, ariyo sammāsamādhi saupaniso saparikkhāro?
“And what, monks, is the noble right concentration, together with its conditions and requisites?
‘‘Và này các Tỳ-kheo, thế nào là Thánh Chánh Định với căn bản và các yếu tố phụ trợ?
Seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati; yā kho, bhikkhave, imehi sattahaṅgehi cittassa ekaggatā parikkhatā – ayaṃ vuccati, bhikkhave, ariyo sammāsamādhi saupaniso itipi, saparikkhāro itipi.
That is to say: right view, right intention, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness; the one-pointedness of mind, monks, that is encompassed by these seven factors—this, monks, is called the noble right concentration, together with its conditions, and together with its requisites.
Đó là: Chánh Tri Kiến, Chánh Tư Duy, Chánh Ngữ, Chánh Nghiệp, Chánh Mạng, Chánh Tinh Tấn, Chánh Niệm; này các Tỳ-kheo, sự nhất tâm của tâm được bao bọc bởi bảy chi phần này – đây được gọi là Thánh Chánh Định có căn bản, và cũng được gọi là có các yếu tố phụ trợ.
Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti.
Among these, monks, right view is the forerunner.
Trong đó, này các Tỳ-kheo, Chánh Tri Kiến là đi trước.
Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti?
And how, monks, is right view the forerunner?
Và này các Tỳ-kheo, Chánh Tri Kiến đi trước như thế nào?
Micchādiṭṭhiṃ ‘micchādiṭṭhī’ti pajānāti, sammādiṭṭhiṃ ‘sammādiṭṭhī’ti pajānāti – sāssa hoti sammādiṭṭhi.
One understands wrong view as ‘wrong view,’ and right view as ‘right view’—that is one’s right view.
Biết Tà Kiến là ‘Tà Kiến’, biết Chánh Tri Kiến là ‘Chánh Tri Kiến’ – đó là Chánh Tri Kiến của vị ấy.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, micchādiṭṭhi?
“And what, monks, is wrong view?
‘‘Và này các Tỳ-kheo, thế nào là Tà Kiến?
‘Natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti – ayaṃ, bhikkhave, micchādiṭṭhi.
‘There is no giving, no offering, no sacrifice; there is no fruit or result of good and bad deeds; there is no this world, no other world; there is no mother, no father; there are no spontaneously arisen beings; there are no recluses and brahmins in the world who are rightly gone, who are rightly practicing, who, having themselves realized by direct knowledge this world and the other world, proclaim it’—this, monks, is wrong view.
‘Không có bố thí, không có cúng dường, không có tế lễ, không có quả báo của các nghiệp thiện ác đã làm, không có đời này, không có đời sau, không có mẹ, không có cha, không có chúng sinh hóa sinh, không có các Sa-môn, Bà-la-môn chân chánh đi, chân chánh hành ở đời, những vị tự mình chứng ngộ và tuyên bố về đời này và đời sau’ – này các Tỳ-kheo, đây là Tà Kiến.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, sammādiṭṭhi?
“And what, monks, is right view?
‘‘Và này các Tỳ-kheo, thế nào là Chánh Tri Kiến?
Sammādiṭṭhiṃpahaṃ* , bhikkhave, dvāyaṃ* vadāmi – atthi, bhikkhave, sammādiṭṭhi sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā; atthi, bhikkhave, sammādiṭṭhi ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā.
Monks, I declare right view to be of two kinds: there is, monks, right view that is accompanied by taints, merits-bearing, ripening in attachment; there is, monks, right view that is noble, untainted, supramundane, a factor of the path.
Này các Tỳ-kheo, Ta nói Chánh Tri Kiến có hai loại: Này các Tỳ-kheo, có Chánh Tri Kiến hữu lậu, thuộc về phước báu, có quả báo chấp thủ; này các Tỳ-kheo, có Chánh Tri Kiến là Thánh, vô lậu, siêu thế, là chi phần của con đường đạo.
Katamā ca, bhikkhave, sammādiṭṭhi sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā?
And what, monks, is right view that is accompanied by taints, merits-bearing, ripening in attachment?
Và này các Tỳ-kheo, thế nào là Chánh Tri Kiến hữu lậu, thuộc về phước báu, có quả báo chấp thủ?
‘Atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti – ayaṃ, bhikkhave, sammādiṭṭhi sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā.
‘There is what is given, there is what is offered, there is what is sacrificed, there is fruit and result of good and bad actions; there is this world, there is a world beyond; there is mother, there is father; there are spontaneously arisen beings; there are in the world recluses and brahmins who are rightly gone and rightly practiced, who, having themselves realized and directly known this world and the world beyond, proclaim it.’ This, bhikkhus, is Right View that is with taints (sāsavā), partakes of merit (puññabhāgiyā), and ripens in clinging (upadhivepakkā).
‘Có sự bố thí, có sự cúng dường (cho chư thiên), có sự cúng dường (cho người chết), có quả và dị thục của các nghiệp thiện và ác đã làm; có đời này, có đời sau; có mẹ, có cha; có các loài hữu tình hóa sinh; có các Sa-môn, Bà-la-môn chân chánh, thực hành đúng đắn trên đời, những vị tự mình chứng ngộ và tuyên bố về đời này và đời sau’—Này các Tỷ-kheo, đây là chánh kiến hữu lậu, thuộc về phần phước, đưa đến quả báo của sự chấp thủ (upadhi).
‘‘Katamā ca, bhikkhave, sammādiṭṭhi ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā?
"And what, bhikkhus, is the noble, taintless, supramundane Right View, a factor of the path?
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là chánh kiến bậc Thánh, vô lậu, siêu thế, là chi phần của Đạo?
Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo sammādiṭṭhi maggaṅgaṃ* – ayaṃ vuccati, bhikkhave, sammādiṭṭhi ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā.
Bhikkhus, the wisdom, the faculty of wisdom, the power of wisdom, the investigation-of-states-as-a-factor-of-enlightenment, the Right View as a factor of the path in one whose mind is noble, whose mind is taintless, who is endowed with the noble path, and who is developing the noble path—this, bhikkhus, is called the noble, taintless, supramundane Right View, a factor of the path.
Này các Tỷ-kheo, đó là trí tuệ, là tuệ căn, là tuệ lực, là trạch pháp giác chi, là chánh kiến chi phần của Đạo, nơi tâm bậc Thánh, tâm vô lậu, nơi người đang thành tựu Thánh đạo, đang tu tập Thánh đạo—Này các Tỷ-kheo, đây được gọi là chánh kiến bậc Thánh, vô lậu, siêu thế, là chi phần của Đạo.
So micchādiṭṭhiyā pahānāya vāyamati, sammādiṭṭhiyā, upasampadāya, svāssa* hoti sammāvāyāmo.
He strives for the abandonment of wrong view and for the acquisition of Right View; this is his Right Effort.
Vị ấy tinh tấn để đoạn trừ tà kiến, để thành tựu chánh kiến; đó là chánh tinh tấn của vị ấy.
So sato micchādiṭṭhiṃ pajahati, sato sammādiṭṭhiṃ upasampajja viharati, sāssa* hoti sammāsati.
Mindful, he abandons wrong view; mindful, he enters upon and dwells in Right View; this is his Right Mindfulness.
Vị ấy chánh niệm để từ bỏ tà kiến, chánh niệm để thành tựu và an trú trong chánh kiến; đó là chánh niệm của vị ấy.
Itiyime* tayo dhammā sammādiṭṭhiṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
Thus, these three states follow and revolve around Right View, namely: Right View, Right Effort, and Right Mindfulness.
Như vậy, ba pháp này đi theo và xoay quanh chánh kiến, đó là: chánh kiến, chánh tinh tấn, chánh niệm.
‘‘Katamo ca, bhikkhave, sammāsaṅkappo?
"And what, bhikkhus, is Right Thought?
‘‘Và này các Tỷ-kheo, thế nào là chánh tư duy?
Sammāsaṅkappaṃpahaṃ, bhikkhave, dvāyaṃ vadāmi – atthi, bhikkhave, sammāsaṅkappo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammāsaṅkappo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo.
Bhikkhus, I declare Right Thought to be of two kinds: there is, bhikkhus, Right Thought that is with taints, partakes of merit, and ripens in clinging; and there is, bhikkhus, Right Thought that is noble, taintless, supramundane, a factor of the path.
Này các Tỷ-kheo, ta nói chánh tư duy có hai loại: Này các Tỷ-kheo, có chánh tư duy hữu lậu, thuộc về phần phước, đưa đến quả báo của sự chấp thủ; Này các Tỷ-kheo, có chánh tư duy bậc Thánh, vô lậu, siêu thế, là chi phần của Đạo.
Katamo ca, bhikkhave, sammāsaṅkappo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko?
And what, bhikkhus, is Right Thought that is with taints, partakes of merit, and ripens in clinging?
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là chánh tư duy hữu lậu, thuộc về phần phước, đưa đến quả báo của sự chấp thủ?
Nekkhammasaṅkappo, abyāpādasaṅkappo, avihiṃsāsaṅkappo – ‘ayaṃ, bhikkhave, sammāsaṅkappo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko’’’.
Thought of renunciation, thought of non-ill-will, thought of non-harming—this, bhikkhus, is Right Thought that is with taints, partakes of merit, and ripens in clinging."
Tư duy ly dục, tư duy vô sân, tư duy bất hại—‘Này các Tỷ-kheo, đây là chánh tư duy hữu lậu, thuộc về phần phước, đưa đến quả báo của sự chấp thủ.’
‘‘Katamo ca, bhikkhave, sammāsaṅkappo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo?
"And what, bhikkhus, is Right Thought that is noble, taintless, supramundane, a factor of the path?
‘‘Và này các Tỷ-kheo, thế nào là chánh tư duy bậc Thánh, vô lậu, siêu thế, là chi phần của Đạo?
Yo kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato takko vitakko saṅkappo appanā byappanā cetaso abhiniropanā vacīsaṅkhāro – ayaṃ, bhikkhave, sammāsaṅkappo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo.
Bhikkhus, the initial application, sustained application, thought, placing of the mind, directing of the mind, mental formation of speech in one whose mind is noble, whose mind is taintless, who is endowed with the noble path, and who is developing the noble path—this, bhikkhus, is Right Thought that is noble, taintless, supramundane, a factor of the path.
Này các Tỷ-kheo, đó là sự suy tư, sự tầm cầu, sự tư duy, sự an lập, sự phân biệt, sự hướng tâm, sự tác ý ngôn ngữ, nơi tâm bậc Thánh, tâm vô lậu, nơi người đang thành tựu Thánh đạo, đang tu tập Thánh đạo—Này các Tỷ-kheo, đây là chánh tư duy bậc Thánh, vô lậu, siêu thế, là chi phần của Đạo.
So micchāsaṅkappassa pahānāya vāyamati, sammāsaṅkappassa upasampadāya, svāssa hoti sammāvāyāmo.
He strives for the abandonment of wrong thought and for the acquisition of Right Thought; this is his Right Effort.
Vị ấy tinh tấn để đoạn trừ tà tư duy, để thành tựu chánh tư duy; đó là chánh tinh tấn của vị ấy.
So sato micchāsaṅkappaṃ pajahati, sato sammāsaṅkappaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati.
Mindful, he abandons wrong thought; mindful, he enters upon and dwells in Right Thought; this is his Right Mindfulness.
Vị ấy chánh niệm để từ bỏ tà tư duy, chánh niệm để thành tựu và an trú trong chánh tư duy; đó là chánh niệm của vị ấy.
Itiyime tayo dhammā sammāsaṅkappaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
Thus, these three states follow and revolve around Right Thought, namely: Right View, Right Effort, and Right Mindfulness.
Như vậy, ba pháp này đi theo và xoay quanh chánh tư duy, đó là: chánh kiến, chánh tinh tấn, chánh niệm.
138. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti.
138. "Among these, bhikkhus, Right View is the forerunner.
138. ‘‘Này các Tỷ-kheo, trong các pháp ấy, chánh kiến là đi đầu.
Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti?
And how, bhikkhus, is Right View the forerunner?
Và này các Tỷ-kheo, chánh kiến đi đầu như thế nào?
Micchāvācaṃ ‘micchāvācā’ti pajānāti, sammāvācaṃ ‘sammāvācā’ti pajānāti; sāssa hoti sammādiṭṭhi.
He understands wrong speech as 'wrong speech,' and Right Speech as 'Right Speech'; this is his Right View.
Vị ấy biết tà ngữ là ‘tà ngữ’, biết chánh ngữ là ‘chánh ngữ’; đó là chánh kiến của vị ấy.
Katamā ca, bhikkhave, micchāvācā?
And what, bhikkhus, is wrong speech?
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là tà ngữ?
Musāvādo, pisuṇā vācā, pharusā vācā, samphappalāpo – ayaṃ, bhikkhave, micchāvācā.
False speech, divisive speech, harsh speech, idle chatter—this, bhikkhus, is wrong speech.
Nói dối, nói hai lưỡi, nói lời thô ác, nói lời vô ích—Này các Tỷ-kheo, đây là tà ngữ.
Katamā ca, bhikkhave, sammāvācā?
And what, bhikkhus, is Right Speech?
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là chánh ngữ?
Sammāvācaṃpahaṃ, bhikkhave, dvāyaṃ vadāmi – atthi, bhikkhave, sammāvācā sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā; atthi, bhikkhave, sammāvācā ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā.
Bhikkhus, I declare Right Speech to be of two kinds: there is, bhikkhus, Right Speech that is with taints, partakes of merit, and ripens in clinging; and there is, bhikkhus, Right Speech that is noble, taintless, supramundane, a factor of the path.
Này các Tỷ-kheo, ta nói chánh ngữ có hai loại: Này các Tỷ-kheo, có chánh ngữ hữu lậu, thuộc về phần phước, đưa đến quả báo của sự chấp thủ; Này các Tỷ-kheo, có chánh ngữ bậc Thánh, vô lậu, siêu thế, là chi phần của Đạo.
Katamā ca, bhikkhave, sammāvācā sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā?
And what, bhikkhus, is Right Speech that is with taints, partakes of merit, and ripens in clinging?
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là chánh ngữ hữu lậu, thuộc về phần phước, đưa đến quả báo của sự chấp thủ?
Musāvādā veramaṇī, pisuṇāya vācāya veramaṇī, pharusāya vācāya veramaṇī, samphappalāpā veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammāvācā sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā.
Abstention from false speech, abstention from divisive speech, abstention from harsh speech, abstention from idle chatter—this, bhikkhus, is Right Speech that is with taints, partakes of merit, and ripens in clinging.
Sự kiêng cữ nói dối, sự kiêng cữ nói hai lưỡi, sự kiêng cữ nói lời thô ác, sự kiêng cữ nói lời vô ích—Này các Tỷ-kheo, đây là chánh ngữ hữu lậu, thuộc về phần phước, đưa đến quả báo của sự chấp thủ.
Katamā ca, bhikkhave, sammāvācā ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā?
And what, bhikkhus, is Right Speech that is noble, taintless, supramundane, a factor of the path?
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là chánh ngữ bậc Thánh, vô lậu, siêu thế, là chi phần của Đạo?
Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato catūhi vacīduccaritehi ārati virati paṭivirati veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammāvācā ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā.
Bhikkhus, the abstention, withdrawal, avoidance, and restraint from the four verbal wrongdoings in one whose mind is noble, whose mind is taintless, who is endowed with the noble path, and who is developing the noble path—this, bhikkhus, is Right Speech that is noble, taintless, supramundane, a factor of the path.
Này các Tỷ-kheo, đó là sự từ bỏ, sự tránh xa, sự từ khước, sự kiêng cữ bốn điều ác hạnh về lời nói, nơi tâm bậc Thánh, tâm vô lậu, nơi người đang thành tựu Thánh đạo, đang tu tập Thánh đạo—Này các Tỷ-kheo, đây là chánh ngữ bậc Thánh, vô lậu, siêu thế, là chi phần của Đạo.
So micchāvācāya pahānāya vāyamati, sammāvācāya upasampadāya; svāssa hoti sammāvāyāmo.
He strives for the abandonment of wrong speech and for the acquisition of Right Speech; this is his Right Effort.
Vị ấy tinh tấn để đoạn trừ tà ngữ, để thành tựu chánh ngữ; đó là chánh tinh tấn của vị ấy.
So sato micchāvācaṃ pajahati, sato sammāvācaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati.
Mindful, he abandons wrong speech; mindful, he enters upon and dwells in Right Speech; this is his Right Mindfulness.
Vị ấy chánh niệm để từ bỏ tà ngữ, chánh niệm để thành tựu và an trú trong chánh ngữ; đó là chánh niệm của vị ấy.
Itiyime tayo dhammā sammāvācaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
Thus, these three states follow and revolve around Right Speech, namely: Right View, Right Effort, and Right Mindfulness.
Như vậy, ba pháp này đi theo và xoay quanh chánh ngữ, đó là: chánh kiến, chánh tinh tấn, chánh niệm.
139. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti.
139. "Among these, bhikkhus, Right View is the forerunner.
139. ‘‘Này các Tỷ-kheo, trong các pháp ấy, chánh kiến là đi đầu.
Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti?
And how, bhikkhus, is Right View the forerunner?
Và này các Tỷ-kheo, chánh kiến đi đầu như thế nào?
Micchākammantaṃ ‘micchākammanto’ti pajānāti, sammākammantaṃ ‘sammākammanto’ti pajānāti; sāssa hoti sammādiṭṭhi.
He understands wrong action as 'wrong action,' and Right Action as 'Right Action'; this is his Right View.
Vị ấy biết tà nghiệp là ‘tà nghiệp’, biết chánh nghiệp là ‘chánh nghiệp’; đó là chánh kiến của vị ấy.
Katamo ca, bhikkhave, micchākammanto?
And what, bhikkhus, is wrong action?
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là tà nghiệp?
Pāṇātipāto, adinnādānaṃ, kāmesumicchācāro – ayaṃ, bhikkhave, micchākammanto.
Taking life, taking what is not given, sexual misconduct—this, bhikkhus, is wrong action.
Sát sinh, trộm cắp, tà hạnh trong các dục—Này các Tỷ-kheo, đây là tà nghiệp.
Katamo ca, bhikkhave, sammākammanto?
And what, bhikkhus, is Right Action?
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là chánh nghiệp?
Sammākammantaṃpahaṃ, bhikkhave, dvāyaṃ vadāmi – atthi, bhikkhave, sammākammanto sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammākammanto ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo.
Bhikkhus, I declare Right Action to be of two kinds: there is, bhikkhus, Right Action that is with taints, partakes of merit, and ripens in clinging; and there is, bhikkhus, Right Action that is noble, taintless, supramundane, a factor of the path.
Này các Tỷ-kheo, ta nói chánh nghiệp có hai loại: Này các Tỷ-kheo, có chánh nghiệp hữu lậu, thuộc về phần phước, đưa đến quả báo của sự chấp thủ; Này các Tỷ-kheo, có chánh nghiệp bậc Thánh, vô lậu, siêu thế, là chi phần của Đạo.
Katamo ca, bhikkhave, sammākammanto sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko?
And what, bhikkhus, is Right Action that is with taints, partakes of merit, and ripens in clinging?
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là chánh nghiệp hữu lậu, thuộc về phần phước, đưa đến quả báo của sự chấp thủ?
Pāṇātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesumicchācārā veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammākammanto sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko.
Abstention from taking life, abstention from taking what is not given, abstention from sexual misconduct—this, bhikkhus, is Right Action that is with taints, partakes of merit, and ripens in clinging.
Sự kiêng cữ sát sinh, sự kiêng cữ trộm cắp, sự kiêng cữ tà hạnh trong các dục—Này các Tỷ-kheo, đây là chánh nghiệp hữu lậu, thuộc về phần phước, đưa đến quả báo của sự chấp thủ.
Katamo ca, bhikkhave, sammākammanto ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo?
And what, bhikkhus, is Right Action that is noble, taintless, supramundane, a factor of the path?
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là chánh nghiệp bậc Thánh, vô lậu, siêu thế, là chi phần của Đạo?
Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato tīhi kāyaduccaritehi ārati virati paṭivirati veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammākammanto ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo.
Bhikkhus, the abstention, withdrawal, avoidance, and restraint from the three bodily wrongdoings in one whose mind is noble, whose mind is taintless, who is endowed with the noble path, and who is developing the noble path—this, bhikkhus, is Right Action that is noble, taintless, supramundane, a factor of the path.
Này các Tỷ-kheo, đó là sự từ bỏ, sự tránh xa, sự từ khước, sự kiêng cữ ba điều ác hạnh về thân, nơi tâm bậc Thánh, tâm vô lậu, nơi người đang thành tựu Thánh đạo, đang tu tập Thánh đạo—Này các Tỷ-kheo, đây là chánh nghiệp bậc Thánh, vô lậu, siêu thế, là chi phần của Đạo.
So micchākammantassa pahānāya vāyamati, sammākammantassa upasampadāya; svāssa hoti sammāvāyāmo.
He strives for the abandonment of wrong action and for the acquisition of Right Action; this is his Right Effort.
Vị ấy tinh tấn để đoạn trừ tà nghiệp, để thành tựu chánh nghiệp; đó là chánh tinh tấn của vị ấy.
So sato micchākammantaṃ pajahati, sato sammākammantaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati.
Mindful, he abandons wrong action; mindful, he enters upon and dwells in Right Action; this is his Right Mindfulness.
Vị ấy có niệm, từ bỏ tà nghiệp. Có niệm, vị ấy thực hành và an trú trong chánh nghiệp. Đó là chánh niệm của vị ấy.
Itiyime tayo dhammā sammākammantaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
Thus these three phenomena follow and revolve around right action, namely—right view, right effort, right mindfulness.
Như vậy, ba pháp này vận hành và xoay chuyển theo Chánh Nghiệp, đó là: Chánh Kiến, Chánh Tinh Tấn, Chánh Niệm.
140. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti.
140. “Bhikkhus, among these, right view is the forerunner.
140. “Ở đây, này các Tỳ-khưu, Chánh Kiến đi trước.
Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti?
And how, bhikkhus, is right view the forerunner?
Và này các Tỳ-khưu, Chánh Kiến đi trước như thế nào?
Micchāājīvaṃ ‘micchāājīvo’ti pajānāti, sammāājīvaṃ ‘sammāājīvo’ti pajānāti; sāssa hoti sammādiṭṭhi.
One understands wrong livelihood as ‘wrong livelihood’ and right livelihood as ‘right livelihood’; that is one’s right view.
Vị ấy nhận biết tà mạng là ‘tà mạng’, nhận biết chánh mạng là ‘chánh mạng’; đó là Chánh Kiến của vị ấy.
Katamo ca, bhikkhave, micchāājīvo?
And what, bhikkhus, is wrong livelihood?
Và này các Tỳ-khưu, thế nào là tà mạng?
Kuhanā, lapanā, nemittikatā, nippesikatā, lābhena lābhaṃ nijigīsanatā* – ayaṃ, bhikkhave, micchāājīvo.
Hypocrisy, glib talk, hinting, disparaging, seeking gain with gain—this, bhikkhus, is wrong livelihood.
Sự lừa dối, sự nịnh hót, sự ra hiệu, sự bóc lột, sự tìm cầu lợi lộc bằng lợi lộc – đây, này các Tỳ-khưu, là tà mạng.
Katamo ca, bhikkhave, sammāājīvo?
And what, bhikkhus, is right livelihood?
Và này các Tỳ-khưu, thế nào là chánh mạng?
Sammāājīvaṃpahaṃ, bhikkhave, dvāyaṃ vadāmi – atthi, bhikkhave, sammāājīvo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammāājīvo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo.
Bhikkhus, I declare right livelihood to be twofold: there is, bhikkhus, right livelihood with taints, meritorious, ripening in attachment; and there is, bhikkhus, right livelihood that is noble, untainted, supramundane, ananga of the path.
Này các Tỳ-khưu, Ta nói chánh mạng có hai loại – này các Tỳ-khưu, có chánh mạng hữu lậu, thuộc về phước đức, có quả báo chấp thủ; này các Tỳ-khưu, có chánh mạng là bậc Thánh, vô lậu, siêu thế, là chi phần của đạo.
Katamo ca, bhikkhave, sammāājīvo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko?
And what, bhikkhus, is right livelihood with taints, meritorious, ripening in attachment?
Và này các Tỳ-khưu, thế nào là chánh mạng hữu lậu, thuộc về phước đức, có quả báo chấp thủ?
Idha, bhikkhave, ariyasāvako micchāājīvaṃ pahāya sammāājīvena jīvikaṃ kappeti – ayaṃ, bhikkhave, sammāājīvo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko.
Here, bhikkhus, a noble disciple, having abandoned wrong livelihood, sustains life with right livelihood—this, bhikkhus, is right livelihood with taints, meritorious, ripening in attachment.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một vị Thánh đệ tử từ bỏ tà mạng, sống bằng chánh mạng – đây, này các Tỳ-khưu, là chánh mạng hữu lậu, thuộc về phước đức, có quả báo chấp thủ.
Katamo ca, bhikkhave, sammāājīvo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo?
And what, bhikkhus, is right livelihood that is noble, untainted, supramundane, ananga of the path?
Và này các Tỳ-khưu, thế nào là chánh mạng là bậc Thánh, vô lậu, siêu thế, là chi phần của đạo?
Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato micchāājīvā ārati virati paṭivirati veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammāājīvo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo.
Bhikkhus, the abstaining, refraining, desisting, and abstinence from wrong livelihood by a noble mind, an untainted mind, one endowed with the noble path, developing the noble path—this, bhikkhus, is right livelihood that is noble, untainted, supramundane, ananga of the path.
Này các Tỳ-khưu, đó là sự từ bỏ, sự tránh xa, sự đoạn trừ, sự kiêng cữ tà mạng của một tâm Thánh, một tâm vô lậu, một tâm đầy đủ đạo Thánh, một tâm đang tu tập đạo Thánh – đây, này các Tỳ-khưu, là chánh mạng là bậc Thánh, vô lậu, siêu thế, là chi phần của đạo.
So micchāājīvassa pahānāya vāyamati, sammāājīvassa upasampadāya; svāssa hoti sammāvāyāmo.
He strives for the abandoning of wrong livelihood, and for the acquiring of right livelihood; that is his right effort.
Vị ấy tinh tấn để từ bỏ tà mạng, để thành tựu chánh mạng; đó là Chánh Tinh Tấn của vị ấy.
So sato micchāājīvaṃ pajahati, sato sammāājīvaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati.
Mindful, he abandons wrong livelihood; mindful, he enters upon and dwells in right livelihood; that is his right mindfulness.
Vị ấy có niệm từ bỏ tà mạng, có niệm an trú trong chánh mạng; đó là Chánh Niệm của vị ấy.
Itiyime tayo dhammā sammāājīvaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
Thus these three phenomena follow and revolve around right livelihood, namely—right view, right effort, right mindfulness.
Như vậy, ba pháp này vận hành và xoay chuyển theo Chánh Mạng, đó là: Chánh Kiến, Chánh Tinh Tấn, Chánh Niệm.
141. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti.
141. “Bhikkhus, among these, right view is the forerunner.
141. “Ở đây, này các Tỳ-khưu, Chánh Kiến đi trước.
Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti?
And how, bhikkhus, is right view the forerunner?
Và này các Tỳ-khưu, Chánh Kiến đi trước như thế nào?
Sammādiṭṭhissa, bhikkhave, sammāsaṅkappo pahoti, sammāsaṅkappassa sammāvācā pahoti, sammāvācassa sammākammanto pahoti, sammākammantassa sammāājīvo pahoti, sammāājīvassa sammāvāyāmo pahoti, sammāvāyāmassa sammāsati pahoti, sammāsatissa sammāsamādhi pahoti, sammāsamādhissa sammāñāṇaṃ pahoti, sammāñāṇassa sammāvimutti pahoti.
Bhikkhus, for one with right view, right thought arises; for one with right thought, right speech arises; for one with right speech, right action arises; for one with right action, right livelihood arises; for one with right livelihood, right effort arises; for one with right effort, right mindfulness arises; for one with right mindfulness, right concentration arises; for one with right concentration, right knowledge arises; for one with right knowledge, right liberation arises.
Này các Tỳ-khưu, từ Chánh Kiến sinh ra Chánh Tư Duy, từ Chánh Tư Duy sinh ra Chánh Ngữ, từ Chánh Ngữ sinh ra Chánh Nghiệp, từ Chánh Nghiệp sinh ra Chánh Mạng, từ Chánh Mạng sinh ra Chánh Tinh Tấn, từ Chánh Tinh Tấn sinh ra Chánh Niệm, từ Chánh Niệm sinh ra Chánh Định, từ Chánh Định sinh ra Chánh Trí, từ Chánh Trí sinh ra Chánh Giải Thoát.
Iti kho, bhikkhave, aṭṭhaṅgasamannāgato sekkho* , dasaṅgasamannāgato arahā hoti.(Tatrapi sammāñāṇena aneke pāpakā akusalā dhammā vigatā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti).
Thus, bhikkhus, one who is asekha is endowed with eight factors, and one who is an arahant is endowed with ten factors.
Này các Tỳ-khưu, như vậy, một bậc Hữu Học (sekha) đầy đủ tám chi phần, một bậc A-la-hán đầy đủ mười chi phần. (Ở đó, cũng nhờ Chánh Trí mà nhiều ác pháp bất thiện đã biến mất, đạt đến sự viên mãn của sự tu tập).
142. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti.
142. “Bhikkhus, among these, right view is the forerunner.
142. “Ở đây, này các Tỳ-khưu, Chánh Kiến đi trước.
Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti?
And how, bhikkhus, is right view the forerunner?
Và này các Tỳ-khưu, Chánh Kiến đi trước như thế nào?
Sammādiṭṭhissa, bhikkhave, micchādiṭṭhi nijjiṇṇā hoti.
Bhikkhus, for one with right view, wrong view is utterly demolished.
Này các Tỳ-khưu, đối với người có Chánh Kiến, tà kiến của vị ấy đã bị tiêu diệt.
Ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti.
And those many evil unwholesome states that arise conditioned by wrong view are also utterly demolished for him.
Và những ác pháp bất thiện khác sinh ra do duyên tà kiến, những pháp ấy cũng bị tiêu diệt đối với vị ấy.
Sammādiṭṭhipaccayā aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti.
Many wholesome states reach perfection of development conditioned by right view.
Do duyên Chánh Kiến, nhiều thiện pháp đạt đến sự viên mãn của sự tu tập.
Sammāsaṅkappassa, bhikkhave, micchāsaṅkappo nijjiṇṇo hoti…pe… sammāvācassa, bhikkhave, micchāvācā nijjiṇṇā hoti… sammākammantassa, bhikkhave, micchākammanto nijjiṇṇo hoti… sammāājīvassa, bhikkhave, micchāājīvo nijjiṇṇo hoti… sammāvāyāmassa, bhikkhave, micchāvāyāmo nijjiṇṇo hoti… sammāsatissa, bhikkhave, micchāsati nijjiṇṇā hoti… sammāsamādhissa, bhikkhave, micchāsamādhi nijjiṇṇo hoti… sammāñāṇassa, bhikkhave, micchāñāṇaṃ nijjiṇṇaṃ hoti… sammāvimuttassa, bhikkhave, micchāvimutti nijjiṇṇā hoti.
Bhikkhus, for one with right thought, wrong thought is utterly demolished…pe… bhikkhus, for one with right speech, wrong speech is utterly demolished… for one with right action, wrong action is utterly demolished… for one with right livelihood, wrong livelihood is utterly demolished… for one with right effort, wrong effort is utterly demolished… for one with right mindfulness, wrong mindfulness is utterly demolished… for one with right concentration, wrong concentration is utterly demolished… for one with right knowledge, wrong knowledge is utterly demolished… for one with right liberation, wrong liberation is utterly demolished.
Đối với người có Chánh Tư Duy, này các Tỳ-khưu, tà tư duy của vị ấy đã bị tiêu diệt… (tương tự như trên)… Đối với người có Chánh Ngữ, này các Tỳ-khưu, tà ngữ của vị ấy đã bị tiêu diệt… Đối với người có Chánh Nghiệp, này các Tỳ-khưu, tà nghiệp của vị ấy đã bị tiêu diệt… Đối với người có Chánh Mạng, này các Tỳ-khưu, tà mạng của vị ấy đã bị tiêu diệt… Đối với người có Chánh Tinh Tấn, này các Tỳ-khưu, tà tinh tấn của vị ấy đã bị tiêu diệt… Đối với người có Chánh Niệm, này các Tỳ-khưu, tà niệm của vị ấy đã bị tiêu diệt… Đối với người có Chánh Định, này các Tỳ-khưu, tà định của vị ấy đã bị tiêu diệt… Đối với người có Chánh Trí, này các Tỳ-khưu, tà trí của vị ấy đã bị tiêu diệt… Đối với người có Chánh Giải Thoát, này các Tỳ-khưu, tà giải thoát của vị ấy đã bị tiêu diệt.
Ye ca micchāvimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti.
And those many evil unwholesome states that arise conditioned by wrong liberation are also utterly demolished for him.
Và những ác pháp bất thiện khác sinh ra do duyên tà giải thoát, những pháp ấy cũng bị tiêu diệt đối với vị ấy.
Sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti.
And many wholesome states reach perfection of development conditioned by right liberation.
Và do duyên Chánh Giải Thoát, nhiều thiện pháp đạt đến sự viên mãn của sự tu tập.
143. ‘‘Yo hi koci, bhikkhave, samaṇo vā brāhmaṇo vā imaṃ mahācattārīsakaṃ dhammapariyāyaṃ garahitabbaṃ paṭikkositabbaṃ maññeyya tassa diṭṭheva dhamme dasasahadhammikā vādānuvādā gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchanti – sammādiṭṭhiṃ ce bhavaṃ garahati, ye ca micchādiṭṭhī samaṇabrāhmaṇā te bhoto pujjā, te bhoto pāsaṃsā; sammāsaṅkappaṃ ce bhavaṃ garahati, ye ca micchāsaṅkappā samaṇabrāhmaṇā te bhoto pujjā, te bhoto pāsaṃsā; sammāvācaṃ ce bhavaṃ garahati…pe… sammākammantaṃ ce bhavaṃ garahati… sammāājīvaṃ ce bhavaṃ garahati… sammāvāyāmaṃ ce bhavaṃ garahati… sammāsatiṃ ce bhavaṃ garahati… sammāsamādhiṃ ce bhavaṃ garahati… sammāñāṇaṃ ce bhavaṃ garahati … sammāvimuttiṃ ce bhavaṃ garahati, ye ca micchāvimuttī samaṇabrāhmaṇā te bhoto pujjā, te bhoto pāsaṃsā.
143. “Bhikkhus, if any recluse or brahman should consider this Dhamma discourse of the Great Forty to be blameworthy and deserving of rejection, ten valid censures in accordance with the Dhamma would befall him in this very life: ‘If the venerable one censures right view, then those recluses and brahmans who hold wrong view are esteemed by the venerable one, they are praised by the venerable one; if the venerable one censures right thought…pe… if the venerable one censures right speech… if the venerable one censures right action… if the venerable one censures right livelihood… if the venerable one censures right effort… if the venerable one censures right mindfulness… if the venerable one censures right concentration… if the venerable one censures right knowledge… if the venerable one censures right liberation, then those recluses and brahmans who hold wrong liberation are esteemed by the venerable one, they are praised by the venerable one.’
143. “Này các Tỳ-khưu, bất cứ sa-môn hay bà-la-môn nào nghĩ rằng bài Pháp Đại Tứ Thập này đáng bị chỉ trích, đáng bị bác bỏ, thì trong đời này, mười lời tranh luận tương ứng sẽ đến với vị ấy ở vị trí đáng bị chỉ trích – nếu Tôn giả chỉ trích Chánh Kiến, thì những sa-môn, bà-la-môn có tà kiến sẽ được Tôn giả tôn kính, sẽ được Tôn giả tán thán; nếu Tôn giả chỉ trích Chánh Tư Duy, thì những sa-môn, bà-la-môn có tà tư duy sẽ được Tôn giả tôn kính, sẽ được Tôn giả tán thán; nếu Tôn giả chỉ trích Chánh Ngữ… (tương tự như trên)… nếu Tôn giả chỉ trích Chánh Nghiệp… nếu Tôn giả chỉ trích Chánh Mạng… nếu Tôn giả chỉ trích Chánh Tinh Tấn… nếu Tôn giả chỉ trích Chánh Niệm… nếu Tôn giả chỉ trích Chánh Định… nếu Tôn giả chỉ trích Chánh Trí… nếu Tôn giả chỉ trích Chánh Giải Thoát, thì những sa-môn, bà-la-môn có tà giải thoát sẽ được Tôn giả tôn kính, sẽ được Tôn giả tán thán.
Yo koci, bhikkhave, samaṇo vā brāhmaṇo vā imaṃ mahācattārīsakaṃ dhammapariyāyaṃ garahitabbaṃ paṭikkositabbaṃ maññeyya tassa diṭṭheva dhamme ime dasasahadhammikā vādānuvādā gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchanti.
Bhikkhus, if any recluse or brahman should consider this Dhamma discourse of the Great Forty to be blameworthy and deserving of rejection, these ten valid censures in accordance with the Dhamma would befall him in this very life.
Này các Tỳ-khưu, bất cứ sa-môn hay bà-la-môn nào nghĩ rằng bài Pháp Đại Tứ Thập này đáng bị chỉ trích, đáng bị bác bỏ, thì trong đời này, mười lời tranh luận tương ứng này sẽ đến với vị ấy ở vị trí đáng bị chỉ trích.
Yepi te, bhikkhave, ahesuṃ okkalā vassabhaññā* ahetuvādā akiriyavādā natthikavādā tepi mahācattārīsakaṃ dhammapariyāyaṃ na garahitabbaṃ napaṭikkositabbaṃ amaññiṃsu* .
Even those Okkalā Vassabhaññā who were non-causalists, non-actionists, and nihilists, bhikkhus, did not consider this Dhamma discourse of the Great Forty to be blameworthy or deserving of rejection.
Này các Tỳ-khưu, ngay cả những người Okkala, Vassabhaññā, những người chủ trương vô nhân, vô nghiệp, hư vô, cũng không nghĩ rằng bài Pháp Đại Tứ Thập này đáng bị chỉ trích hay bác bỏ.
Taṃ kissa hetu?
And why was that?
Vì sao vậy?
Nindābyārosaupārambhabhayā’’ti.
For fear of censure, opposition, and blame.”
Vì sợ bị chỉ trích, bị quở trách, bị khiển trách.”
Tena kho pana samayena therā bhikkhū nave bhikkhū ovadanti anusāsanti.
Now at that time, elder bhikkhus were advising and instructing young bhikkhus.
Vào lúc bấy giờ, các vị Tỳ-khưu trưởng lão đang khuyên dạy, chỉ dẫn các vị Tỳ-khưu mới.
Appekacce therā bhikkhū dasapi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū vīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū tiṃsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū cattārīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti.
Some elder bhikkhus were advising and instructing even ten bhikkhus, some elder bhikkhus were advising and instructing even twenty bhikkhus, some elder bhikkhus were advising and instructing even thirty bhikkhus, some elder bhikkhus were advising and instructing even forty bhikkhus.
Một số vị Tỳ-khưu trưởng lão khuyên dạy, chỉ dẫn mười vị Tỳ-khưu; một số vị Tỳ-khưu trưởng lão khuyên dạy, chỉ dẫn hai mươi vị Tỳ-khưu; một số vị Tỳ-khưu trưởng lão khuyên dạy, chỉ dẫn ba mươi vị Tỳ-khưu; một số vị Tỳ-khưu trưởng lão khuyên dạy, chỉ dẫn bốn mươi vị Tỳ-khưu.
Te ca navā bhikkhū therehi bhikkhūhi ovadiyamānā anusāsiyamānā uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ jānanti* .
And those young bhikkhus, being advised and instructed by the elder bhikkhus, discerned a great advance from what they had before.
Và những vị Tỳ-khưu mới đó, khi được các vị Tỳ-khưu trưởng lão khuyên dạy, chỉ dẫn, đã nhận thức được sự tiến bộ lớn lao từ trước đến sau.
145. Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe pannarase pavāraṇāya puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā bhikkhusaṅghaparivuto abbhokāse nisinno hoti.
145. Now at that time, on that Uposatha day, the fifteenth day of the Pavāraṇā, on a full moon night, the Blessed One was seated in the open air surrounded by the Saṅgha of bhikkhus.
145. Vào lúc bấy giờ, vào ngày Bố-tát rằm tháng Pavāraṇā (tháng mãn hạ), Thế Tôn đang ngồi giữa trời, được Tăng chúng vây quanh.
Atha kho bhagavā tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā bhikkhū āmantesi – ‘‘āraddhosmi, bhikkhave, imāya paṭipadāya; āraddhacittosmi, bhikkhave, imāya paṭipadāya.
Then the Blessed One, surveying the utterly silent Saṅgha of bhikkhus, addressed the bhikkhus: "I am energetic, bhikkhus, with this practice; I am energetic in mind, bhikkhus, with this practice.
Rồi Thế Tôn nhìn khắp Tăng chúng đang hoàn toàn im lặng, và gọi các Tỳ-khưu: "Này các Tỳ-khưu, Ta đã bắt đầu thực hành con đường này; Ta đã khởi tâm với con đường này.
Tasmātiha, bhikkhave, bhiyyosomattāya vīriyaṃ ārabhatha appattassa pattiyā, anadhigatassa adhigamāya, asacchikatassa sacchikiriyāya.
Therefore, bhikkhus, strive with even greater energy for the attainment of what has not yet been attained, for the realization of what has not yet been realized, for the direct experience of what has not yet been directly experienced.
Do đó, này các Tỳ-khưu, hãy tinh tấn hơn nữa để đạt được những gì chưa đạt, chứng ngộ những gì chưa chứng ngộ, hiện thực hóa những gì chưa hiện thực hóa.
Idhevāhaṃ sāvatthiyaṃ komudiṃ cātumāsiniṃ āgamessāmī’’ti.
Here in Sāvatthī, I shall await the Komudī Cātumāsinī."
Chính tại Sāvatthī này, Ta sẽ an cư cho đến ngày rằm tháng Komudī (tháng Tassaungmon) của mùa mưa bốn tháng."
Assosuṃ kho jānapadā bhikkhū – ‘‘bhagavā kira tattheva sāvatthiyaṃ komudiṃ cātumāsiniṃ āgamessatī’’ti.
The bhikkhus from the countryside heard: "The Blessed One, it is said, will await the Komudī Cātumāsinī right here in Sāvatthī."
Các vị Tỳ-khưu từ các vùng quê nghe nói: "Thế Tôn sẽ an cư cho đến ngày rằm tháng Komudī của mùa mưa bốn tháng ngay tại Sāvatthī!"
Te jānapadā bhikkhū sāvatthiṃ* osaranti bhagavantaṃ dassanāya.
Those bhikkhus from the countryside converged on Sāvatthī to see the Blessed One.
Những vị Tỳ-khưu từ các vùng quê đó đổ về Sāvatthī để yết kiến Thế Tôn.
Te ca kho therā bhikkhū bhiyyosomattāya nave bhikkhū ovadanti anusāsanti.
And those elder bhikkhus advised and instructed the young bhikkhus with even greater diligence.
Và các vị Tỳ-khưu trưởng lão càng khuyên dạy, chỉ dẫn các vị Tỳ-khưu mới hơn nữa.
Appekacce therā bhikkhū dasapi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū vīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū tiṃsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū cattārīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti.
Some elder bhikkhus were advising and instructing even ten bhikkhus, some elder bhikkhus were advising and instructing even twenty bhikkhus, some elder bhikkhus were advising and instructing even thirty bhikkhus, some elder bhikkhus were advising and instructing even forty bhikkhus.
Một số vị Tỳ-khưu trưởng lão khuyên dạy, chỉ dẫn mười vị Tỳ-khưu; một số vị Tỳ-khưu trưởng lão khuyên dạy, chỉ dẫn hai mươi vị Tỳ-khưu; một số vị Tỳ-khưu trưởng lão khuyên dạy, chỉ dẫn ba mươi vị Tỳ-khưu; một số vị Tỳ-khưu trưởng lão khuyên dạy, chỉ dẫn bốn mươi vị Tỳ-khưu.
Te ca navā bhikkhū therehi bhikkhūhi ovadiyamānā anusāsiyamānā uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ jānanti.
And those young bhikkhus, being advised and instructed by the elder bhikkhus, discerned a great advance from what they had before.
Và những vị Tỳ-khưu mới đó, khi được các vị Tỳ-khưu trưởng lão khuyên dạy, chỉ dẫn, đã nhận thức được sự tiến bộ lớn lao từ trước đến sau.
146. Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe pannarase komudiyā cātumāsiniyā puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā bhikkhusaṅghaparivuto abbhokāse nisinno hoti.
146. Now at that time, on that Uposatha day, the fifteenth day of the Komudī Cātumāsinī, on a full moon night, the Blessed One was seated in the open air surrounded by the Saṅgha of bhikkhus.
146. Vào lúc bấy giờ, vào ngày Bố-tát rằm tháng Komudī của mùa mưa bốn tháng, Thế Tôn đang ngồi giữa trời, được Tăng chúng vây quanh.
Atha kho bhagavā tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā bhikkhū āmantesi – ‘‘apalāpāyaṃ, bhikkhave, parisā; nippalāpāyaṃ, bhikkhave, parisā; suddhā sāre* patiṭṭhitā.
Then the Blessed One, surveying the utterly silent Saṅgha of bhikkhus, addressed the bhikkhus: "This assembly, bhikkhus, is without empty talk; this assembly, bhikkhus, is entirely without empty talk; it is pure, established in the essence.
Rồi Thế Tôn nhìn khắp Tăng chúng đang hoàn toàn im lặng, và gọi các Tỳ-khưu: "Này các Tỳ-khưu, hội chúng này không có lời nói phù phiếm; hội chúng này hoàn toàn không có lời nói phù phiếm; hội chúng này thanh tịnh, được thiết lập trên bản chất tinh túy.
Tathārūpo ayaṃ, bhikkhave, bhikkhusaṅgho; tathārūpā ayaṃ, bhikkhave, parisā yathārūpā parisā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa.
Such is this Saṅgha of bhikkhus, bhikkhus; such is this assembly, bhikkhus, an assembly worthy of offerings, worthy of hospitality, worthy of gifts, worthy of reverential salutation, an unsurpassed field of merit for the world.
Này các Tỳ-khưu, Tăng chúng này là như vậy; hội chúng này là như vậy, một hội chúng xứng đáng được cúng dường từ xa, xứng đáng được cúng dường khách, xứng đáng được cúng dường, xứng đáng được chắp tay đảnh lễ, là ruộng phước vô thượng của thế gian.
Tathārūpo ayaṃ, bhikkhave, bhikkhusaṅgho; tathārūpā ayaṃ, bhikkhave, parisā yathārūpāya parisāya appaṃ dinnaṃ bahu hoti, bahu dinnaṃ bahutaraṃ.
Such is this Saṅgha of bhikkhus, bhikkhus; such is this assembly, bhikkhus, to whom a little given becomes much, and much given becomes much more.
Này các Tỳ-khưu, Tăng chúng này là như vậy; hội chúng này là như vậy, một hội chúng mà cúng dường ít thì được nhiều, cúng dường nhiều thì được rất nhiều.
Tathārūpo ayaṃ, bhikkhave, bhikkhusaṅgho; tathārūpā ayaṃ, bhikkhave, parisā yathārūpā parisā dullabhā dassanāya lokassa.
Such is this Saṅgha of bhikkhus, bhikkhus; such is this assembly, bhikkhus, an assembly difficult to see in the world.
Này các Tỳ-khưu, Tăng chúng này là như vậy; hội chúng này là như vậy, một hội chúng mà thế gian khó có thể nhìn thấy.
Tathārūpo ayaṃ, bhikkhave, bhikkhusaṅgho; tathārūpā ayaṃ, bhikkhave, parisā yathārūpaṃ parisaṃ alaṃ yojanagaṇanāni dassanāya gantuṃ puṭosenāpi’’* .
Such is this Saṅgha of bhikkhus, bhikkhus; such is this assembly, bhikkhus, that it would be proper to travel many hundreds of yojanas to see, even with provisions."
Này các Tỳ-khưu, Tăng chúng này là như vậy; hội chúng này là như vậy, một hội chúng mà người ta có thể đi hàng trăm dojana để yết kiến, dù chỉ với một gói lương khô."
147. ‘‘Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññāvimuttā – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe.
147. "There are, bhikkhus, in this Saṅgha of bhikkhus, arahants whose taints are destroyed, who have lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, reached their own goal, whose fetters of existence are utterly ended, who are fully liberated through right knowledge – such bhikkhus, bhikkhus, there are in this Saṅgha of bhikkhus.
147. "Này các Tỳ-khưu, trong Tăng chúng này có những vị A-la-hán, lậu hoặc đã tận, đã sống Phạm hạnh, những việc cần làm đã làm, gánh nặng đã đặt xuống, đã đạt được mục đích tối thượng, đã đoạn tận mọi kiết sử hữu, đã giải thoát hoàn toàn nhờ chánh trí – này các Tỳ-khưu, trong Tăng chúng này có những vị Tỳ-khưu như vậy.
Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe.
There are, bhikkhus, in this Saṅgha of bhikkhus, those who, with the utter destruction of the five lower fetters, are spontaneously reborn (in the Pure Abodes), there to attain final Nibbāna, without returning from that world – such bhikkhus, bhikkhus, there are in this Saṅgha of bhikkhus.
Này các Tỳ-khưu, trong Tăng chúng này có những vị Tỳ-khưu do đoạn trừ năm hạ phần kiết sử, là những bậc hóa sinh, sẽ nhập Niết-bàn tại đó, không còn trở lại thế giới này nữa – này các Tỳ-khưu, trong Tăng chúng này có những vị Tỳ-khưu như vậy.
Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmino sakideva* imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissanti – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe.
There are, bhikkhus, in this Saṅgha of bhikkhus, those who, with the destruction of the three fetters, and with the attenuation of lust, hatred, and delusion, are once-returners, who will return to this world only once more and make an end of suffering – such bhikkhus, bhikkhus, there are in this Saṅgha of bhikkhus.
Này các Tỳ-khưu, trong Tăng chúng này có những vị Tỳ-khưu do đoạn trừ ba kiết sử, và tham, sân, si đã giảm thiểu, là những bậc Nhất Lai (Sakadāgāmī), chỉ một lần nữa trở lại thế giới này rồi sẽ chấm dứt khổ đau – này các Tỳ-khưu, trong Tăng chúng này có những vị Tỳ-khưu như vậy.
Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe.
There are, bhikkhus, in this Saṅgha of bhikkhus, those who, with the destruction of the three fetters, are stream-enterers, no longer subject to downfall, certain of liberation, and bound for full enlightenment – such bhikkhus, bhikkhus, there are in this Saṅgha of bhikkhus.
Này các Tỳ-khưu, trong Tăng chúng này có những vị Tỳ-khưu do đoạn trừ ba kiết sử, là những bậc Nhập Lưu (Sotāpanna), không còn đọa lạc, chắc chắn sẽ đạt được Giác ngộ tối thượng – này các Tỳ-khưu, trong Tăng chúng này có những vị Tỳ-khưu như vậy.
‘‘Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe.
"There are, bhikkhus, in this Saṅgha of bhikkhus, those who abide devoted to the development of the four foundations of mindfulness – such bhikkhus, bhikkhus, there are in this Saṅgha of bhikkhus.
"Này các Tỳ-khưu, trong Tăng chúng này có những vị Tỳ-khưu chuyên cần tu tập Tứ Niệm Xứ – này các Tỳ-khưu, trong Tăng chúng này có những vị Tỳ-khưu như vậy.
Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe catunnaṃ sammappadhānānaṃ bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti…pe… catunnaṃ iddhipādānaṃ… pañcannaṃ indriyānaṃ… pañcannaṃ balānaṃ… sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ… ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe.
There are, bhikkhus, in this Saṅgha of bhikkhus, those who abide devoted to the development of the four right efforts...pe... the four bases of psychic power... the five faculties... the five powers... the seven factors of enlightenment... the Noble Eightfold Path – such bhikkhus, bhikkhus, there are in this Saṅgha of bhikkhus.
Này các Tỳ-khưu, trong Tăng chúng này có những vị Tỳ-khưu chuyên cần tu tập Tứ Chánh Cần... Tứ Như Ý Túc... Ngũ Căn... Ngũ Lực... Thất Giác Chi... Bát Chánh Đạo – này các Tỳ-khưu, trong Tăng chúng này có những vị Tỳ-khưu như vậy.
Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe mettābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… karuṇābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… muditābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… upekkhābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… asubhabhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… aniccasaññābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe.
There are, bhikkhus, in this Saṅgha of bhikkhus, those who abide devoted to the development of loving-kindness... devoted to the development of compassion... devoted to the development of altruistic joy... devoted to the development of equanimity... devoted to the development of the perception of foulness... devoted to the development of the perception of impermanence – such bhikkhus, bhikkhus, there are in this Saṅgha of bhikkhus.
Này các Tỳ-khưu, trong Tăng chúng này có những vị Tỳ-khưu chuyên cần tu tập thiền định từ bi (mettābhāvanā)... thiền định bi (karuṇābhāvanā)... thiền định hỷ (muditābhāvanā)... thiền định xả (upekkhābhāvanā)... thiền định bất tịnh (asubhabhāvanā)... thiền định vô thường tưởng (aniccasaññābhāvanā) – này các Tỳ-khưu, trong Tăng chúng này có những vị Tỳ-khưu như vậy.
Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe ānāpānassatibhāvanānuyogamanuyuttā viharanti.
There are, bhikkhus, in this Saṅgha of bhikkhus, those who abide devoted to the development of mindfulness of breathing.
Này các Tỳ-khưu, trong Tăng chúng này có những vị Tỳ-khưu chuyên cần tu tập niệm hơi thở vào ra (ānāpānassatibhāvanā).
Ānāpānassati, bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā.
Bhikkhus, ānāpānassati, when developed and frequently practiced, is of great fruit and great benefit.
Này các Tỳ-khưu, Ānāpānassati (niệm hơi thở vào ra) khi được tu tập, được làm cho sung mãn, sẽ có đại quả, đại lợi ích.
Ānāpānassati, bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūreti.
Bhikkhus, ānāpānassati, when developed and frequently practiced, fulfills the four satipaṭṭhāna.
Này các Tỳ-khưu, Ānāpānassati khi được tu tập, được làm cho sung mãn, sẽ làm cho viên mãn bốn Satipaṭṭhāna (Tứ Niệm Xứ).
Cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti.
The four satipaṭṭhāna, when developed and frequently practiced, fulfill the seven bojjhaṅga.
Bốn Satipaṭṭhāna khi được tu tập, được làm cho sung mãn, sẽ làm cho viên mãn bảy Bojjhaṅga (Thất Giác Chi).
Satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrenti.
The seven bojjhaṅga, when developed and frequently practiced, fulfill knowledge and liberation.
Bảy Bojjhaṅga khi được tu tập, được làm cho sung mãn, sẽ làm cho viên mãn Vijjāvimutti (Minh và Giải thoát).
148. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, ānāpānassati kathaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā?
“And how, bhikkhus, is ānāpānassati developed, how is it frequently practiced, so as to be of great fruit and great benefit?
148. ‘‘Này các Tỳ-khưu, Ānāpānassati được tu tập như thế nào, được làm cho sung mãn như thế nào, mà có đại quả, đại lợi ích?
Idha, bhikkhave, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.
Here, bhikkhus, a bhikkhu gone to the wilderness, or to the root of a tree, or to an empty hut, sits down, having folded his legs crosswise, set his body erect, and established mindfulness at the front of his presence.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đi đến rừng, hoặc đi đến gốc cây, hoặc đi đến trú xứ vắng vẻ, ngồi kiết già, giữ thân thẳng ngay, an trú niệm trước mặt.
So satova assasati satova* passasati.
Mindful, he breathes in; mindful, he breathes out.
Vị ấy chánh niệm thở vào, chánh niệm thở ra.
149. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, ānāpānassati kathaṃ bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūreti?
“And how, bhikkhus, is ānāpānassati developed, how is it frequently practiced, so as to fulfill the four satipaṭṭhāna?
149. ‘‘Này các Tỳ-khưu, Ānāpānassati được tu tập như thế nào, được làm cho sung mãn như thế nào, mà làm cho viên mãn bốn Satipaṭṭhāna?
Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti pajānāti; rassaṃ vā assasanto ‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti pajānāti; ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati; kāye kāyānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
Bhikkhus, at such time as a bhikkhu breathes in long, he understands: ‘I breathe in long’; or breathes out long, he understands: ‘I breathe out long’; breathes in short, he understands: ‘I breathe in short’; or breathes out short, he understands: ‘I breathe out short’; he trains himself: ‘I shall breathe in experiencing the whole body’; he trains himself: ‘I shall breathe out experiencing the whole body’; he trains himself: ‘I shall breathe in tranquillizing the bodily formation’; he trains himself: ‘I shall breathe out tranquillizing the bodily formation’; at that time, bhikkhus, a bhikkhu dwells contemplating the body in the body, ardent, clearly comprehending, mindful, having removed covetousness and displeasure with regard to the world.
Này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu thở vào dài, vị ấy biết: ‘Tôi thở vào dài’; khi thở ra dài, vị ấy biết: ‘Tôi thở ra dài’; khi thở vào ngắn, vị ấy biết: ‘Tôi thở vào ngắn’; khi thở ra ngắn, vị ấy biết: ‘Tôi thở ra ngắn’; vị ấy thực tập: ‘Tôi sẽ thở vào, cảm nhận toàn thân’; vị ấy thực tập: ‘Tôi sẽ thở ra, cảm nhận toàn thân’; vị ấy thực tập: ‘Tôi sẽ thở vào, làm lắng dịu thân hành’; vị ấy thực tập: ‘Tôi sẽ thở ra, làm lắng dịu thân hành’; này các Tỳ-khưu, vào lúc ấy, Tỳ-khưu sống quán thân trên thân, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời.
Kāyesu kāyaññatarāhaṃ, bhikkhave, evaṃ vadāmi yadidaṃ – assāsapassāsā.
For I declare, bhikkhus, that the in-breaths and out-breaths are a certain aspect of the body.
Này các Tỳ-khưu, Ta nói rằng hơi thở vào và hơi thở ra là một loại thân trong các thân.
Tasmātiha, bhikkhave, kāye kāyānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
Therefore, bhikkhus, at that time a bhikkhu dwells contemplating the body in the body, ardent, clearly comprehending, mindful, having removed covetousness and displeasure with regard to the world.
Do vậy, này các Tỳ-khưu, vào lúc ấy, Tỳ-khưu sống quán thân trên thân, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời.
‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu ‘pītipaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘pītipaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘sukhapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sukhapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati; vedanāsu vedanānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
“Bhikkhus, at such time as a bhikkhu trains himself: ‘I shall breathe in experiencing rapture’; he trains himself: ‘I shall breathe out experiencing rapture’; he trains himself: ‘I shall breathe in experiencing happiness’; he trains himself: ‘I shall breathe out experiencing happiness’; he trains himself: ‘I shall breathe in experiencing the mental formation’; he trains himself: ‘I shall breathe out experiencing the mental formation’; he trains himself: ‘I shall breathe in tranquillizing the mental formation’; he trains himself: ‘I shall breathe out tranquillizing the mental formation’; at that time, bhikkhus, a bhikkhu dwells contemplating feelings in feelings, ardent, clearly comprehending, mindful, having removed covetousness and displeasure with regard to the world.
‘‘Này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu thực tập: ‘Tôi sẽ thở vào, cảm nhận hỷ’; vị ấy thực tập: ‘Tôi sẽ thở ra, cảm nhận hỷ’; vị ấy thực tập: ‘Tôi sẽ thở vào, cảm nhận lạc’; vị ấy thực tập: ‘Tôi sẽ thở ra, cảm nhận lạc’; vị ấy thực tập: ‘Tôi sẽ thở vào, cảm nhận tâm hành’; vị ấy thực tập: ‘Tôi sẽ thở ra, cảm nhận tâm hành’; vị ấy thực tập: ‘Tôi sẽ thở vào, làm lắng dịu tâm hành’; vị ấy thực tập: ‘Tôi sẽ thở ra, làm lắng dịu tâm hành’; này các Tỳ-khưu, vào lúc ấy, Tỳ-khưu sống quán thọ trên các thọ, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời.
Vedanāsu vedanāññatarāhaṃ, bhikkhave, evaṃ vadāmi yadidaṃ – assāsapassāsānaṃ sādhukaṃ manasikāraṃ.
For I declare, bhikkhus, that proper attention to in-breaths and out-breaths is a certain aspect of feeling.
Này các Tỳ-khưu, Ta nói rằng sự chú tâm đúng đắn vào hơi thở vào và hơi thở ra là một loại thọ trong các thọ.
Tasmātiha, bhikkhave, vedanāsu vedanānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
Therefore, bhikkhus, at that time a bhikkhu dwells contemplating feelings in feelings, ardent, clearly comprehending, mindful, having removed covetousness and displeasure with regard to the world.
Do vậy, này các Tỳ-khưu, vào lúc ấy, Tỳ-khưu sống quán thọ trên các thọ, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời.
‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu ‘cittapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; ‘samādahaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘samādahaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; ‘vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; citte cittānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
“Bhikkhus, at such time as a bhikkhu trains himself: ‘I shall breathe in experiencing the mind’; he trains himself: ‘I shall breathe out experiencing the mind’; he trains himself: ‘I shall breathe in gladdening the mind’; he trains himself: ‘I shall breathe out gladdening the mind’; he trains himself: ‘I shall breathe in concentrating the mind’; he trains himself: ‘I shall breathe out concentrating the mind’; he trains himself: ‘I shall breathe in liberating the mind’; he trains himself: ‘I shall breathe out liberating the mind’; at that time, bhikkhus, a bhikkhu dwells contemplating the mind in the mind, ardent, clearly comprehending, mindful, having removed covetousness and displeasure with regard to the world.
‘‘Này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu thực tập: ‘Tôi sẽ thở vào, cảm nhận tâm’; vị ấy thực tập: ‘Tôi sẽ thở ra, cảm nhận tâm’; vị ấy thực tập: ‘Tôi sẽ thở vào, làm cho tâm hoan hỷ’; vị ấy thực tập: ‘Tôi sẽ thở ra, làm cho tâm hoan hỷ’; vị ấy thực tập: ‘Tôi sẽ thở vào, làm cho tâm định tĩnh’; vị ấy thực tập: ‘Tôi sẽ thở ra, làm cho tâm định tĩnh’; vị ấy thực tập: ‘Tôi sẽ thở vào, giải thoát tâm’; vị ấy thực tập: ‘Tôi sẽ thở ra, giải thoát tâm’; này các Tỳ-khưu, vào lúc ấy, Tỳ-khưu sống quán tâm trên tâm, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời.
Nāhaṃ, bhikkhave, muṭṭhassatissa asampajānassa ānāpānassatiṃ vadāmi.
Bhikkhus, I do not say that ānāpānassati is for one who is unmindful and without clear comprehension.
Này các Tỳ-khưu, Ta không nói Ānāpānassati là của người thất niệm, không tỉnh giác.
Tasmātiha, bhikkhave, citte cittānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
Therefore, bhikkhus, at that time a bhikkhu dwells contemplating the mind in the mind, ardent, clearly comprehending, mindful, having removed covetousness and displeasure with regard to the world.
Do vậy, này các Tỳ-khưu, vào lúc ấy, Tỳ-khưu sống quán tâm trên tâm, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời.
‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu ‘aniccānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘aniccānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘virāgānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘virāgānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘nirodhānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘nirodhānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati; dhammesu dhammānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
“Bhikkhus, when a bhikkhu trains thus: ‘I will breathe in contemplating impermanence,’ he trains thus: ‘I will breathe out contemplating impermanence’; he trains thus: ‘I will breathe in contemplating dispassion,’ he trains thus: ‘I will breathe out contemplating dispassion’; he trains thus: ‘I will breathe in contemplating cessation,’ he trains thus: ‘I will breathe out contemplating cessation’; he trains thus: ‘I will breathe in contemplating relinquishment,’ he trains thus: ‘I will breathe out contemplating relinquishment’; at that time, bhikkhus, the bhikkhu abides contemplating dhammas in dhammas, ardent, clearly comprehending, and mindful, having removed covetousness and distress concerning the world.
Này các Tỳ-khưu, khi nào một Tỳ-khưu thực hành: ‘Tôi sẽ thở vào, quán vô thường’; thực hành: ‘Tôi sẽ thở ra, quán vô thường’; thực hành: ‘Tôi sẽ thở vào, quán ly tham’; thực hành: ‘Tôi sẽ thở ra, quán ly tham’; thực hành: ‘Tôi sẽ thở vào, quán đoạn diệt’; thực hành: ‘Tôi sẽ thở ra, quán đoạn diệt’; thực hành: ‘Tôi sẽ thở vào, quán xả bỏ’; thực hành: ‘Tôi sẽ thở ra, quán xả bỏ’; này các Tỳ-khưu, vào lúc ấy, vị Tỳ-khưu ấy an trú quán pháp trên các pháp, tinh cần, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời.
So yaṃ taṃ abhijjhādomanassānaṃ pahānaṃ taṃ paññāya disvā sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti.
Seeing with wisdom that relinquishment of covetousness and distress, he looks on with equanimity.
Vị ấy, sau khi thấy sự đoạn trừ tham ưu ấy bằng tuệ, liền an trú xả ly một cách tốt đẹp.
Tasmātiha, bhikkhave, dhammesu dhammānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
Therefore, bhikkhus, at that time the bhikkhu abides contemplating dhammas in dhammas, ardent, clearly comprehending, and mindful, having removed covetousness and distress concerning the world.
Do vậy, này các Tỳ-khưu, vào lúc ấy, vị Tỳ-khưu ấy an trú quán pháp trên các pháp, tinh cần, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời.
150. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, cattāro satipaṭṭhānā kathaṃ bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti?
“150. And how, bhikkhus, when the four satipaṭṭhānas are thus developed and cultivated, do they fulfill the seven bojjhaṅgas?
150. Này các Tỳ-khưu, bốn pháp Quán niệm xứ được tu tập như thế nào, được làm cho sung mãn như thế nào để làm viên mãn bảy chi phần Giác ngộ?
Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, upaṭṭhitāssa tasmiṃ samaye sati hoti asammuṭṭhā* .
Bhikkhus, when a bhikkhu abides contemplating the body in the body, ardent, clearly comprehending, and mindful, having removed covetousness and distress concerning the world, at that time his mindfulness is established, unforgotten.
Này các Tỳ-khưu, khi nào một Tỳ-khưu an trú quán thân trên thân, tinh cần, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời, vào lúc ấy, niệm của vị ấy được thiết lập, không bị lãng quên.
Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno upaṭṭhitā sati hoti asammuṭṭhā, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti.
Bhikkhus, when a bhikkhu’s mindfulness is established, unforgotten, at that time the satisambojjhaṅga is aroused in the bhikkhu.
Này các Tỳ-khưu, khi nào niệm của một Tỳ-khưu được thiết lập, không bị lãng quên, vào lúc ấy, chi phần Giác ngộ Niệm (Sati-sambojjhaṅga) của vị Tỳ-khưu ấy được khởi lên.
Satisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
At that time the bhikkhu develops the satisambojjhaṅga; at that time the satisambojjhaṅga reaches its culmination through development in the bhikkhu.
Vào lúc ấy, vị Tỳ-khưu ấy tu tập chi phần Giác ngộ Niệm; vào lúc ấy, chi phần Giác ngộ Niệm của vị Tỳ-khưu ấy đạt đến sự viên mãn trong tu tập.
‘‘So tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicayati* parivīmaṃsaṃ āpajjati.
“Abiding thus mindful, he then examines, investigates, and inquires into that dhamma with wisdom.
Vị ấy, an trú với niệm như vậy, dùng tuệ để phân tích, khảo sát, quán sát pháp ấy.
Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicayati parivīmaṃsaṃ āpajjati, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, dhammavicayasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
Bhikkhus, when a bhikkhu, abiding thus mindful, examines, investigates, and inquires into that dhamma with wisdom, at that time the dhammavicayasambojjhaṅga is aroused in the bhikkhu; at that time the bhikkhu develops the dhammavicayasambojjhaṅga; at that time the dhammavicayasambojjhaṅga reaches its culmination through development in the bhikkhu.
Này các Tỳ-khưu, khi nào một Tỳ-khưu an trú với niệm như vậy, dùng tuệ để phân tích, khảo sát, quán sát pháp ấy, vào lúc ấy, chi phần Giác ngộ Trạch pháp (Dhammavicaya-sambojjhaṅga) của vị Tỳ-khưu ấy được khởi lên; vào lúc ấy, vị Tỳ-khưu ấy tu tập chi phần Giác ngộ Trạch pháp; vào lúc ấy, chi phần Giác ngộ Trạch pháp của vị Tỳ-khưu ấy đạt đến sự viên mãn trong tu tập.
‘‘Tassa taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicayato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ.
“As he examines, investigates, and inquires into that dhamma with wisdom, his energy is aroused, unflagging.
Khi vị ấy dùng tuệ để phân tích, khảo sát, quán sát pháp ấy, tinh tấn của vị ấy được khởi lên, không bị trì trệ.
Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicayato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ, vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, vīriyasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
Bhikkhus, when a bhikkhu’s energy is aroused, unflagging, as he examines, investigates, and inquires into that dhamma with wisdom, at that time the viriyasambojjhaṅga is aroused in the bhikkhu; at that time the bhikkhu develops the viriyasambojjhaṅga; at that time the viriyasambojjhaṅga reaches its culmination through development in the bhikkhu.
Này các Tỳ-khưu, khi nào tinh tấn của một Tỳ-khưu dùng tuệ để phân tích, khảo sát, quán sát pháp ấy được khởi lên, không bị trì trệ, vào lúc ấy, chi phần Giác ngộ Tinh tấn (Vīriya-sambojjhaṅga) của vị Tỳ-khưu ấy được khởi lên; vào lúc ấy, vị Tỳ-khưu ấy tu tập chi phần Giác ngộ Tinh tấn; vào lúc ấy, chi phần Giác ngộ Tinh tấn của vị Tỳ-khưu ấy đạt đến sự viên mãn trong tu tập.
151. ‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu vedanāsu…pe… citte… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, upaṭṭhitāssa tasmiṃ samaye sati hoti asammuṭṭhā.
“151. Bhikkhus, when a bhikkhu abides contemplating feelings in feelings... mind in mind... dhammas in dhammas, ardent, clearly comprehending, and mindful, having removed covetousness and distress concerning the world, at that time his mindfulness is established, unforgotten.
151. Này các Tỳ-khưu, khi nào một Tỳ-khưu an trú quán thọ trên các thọ… quán tâm trên tâm… quán pháp trên các pháp, tinh cần, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời, vào lúc ấy, niệm của vị ấy được thiết lập, không bị lãng quên.
Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno upaṭṭhitā sati hoti asammuṭṭhā, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, satisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
Bhikkhus, when a bhikkhu’s mindfulness is established, unforgotten, at that time the satisambojjhaṅga is aroused in the bhikkhu; at that time the bhikkhu develops the satisambojjhaṅga; at that time the satisambojjhaṅga reaches its culmination through development in the bhikkhu.
Này các Tỳ-khưu, khi nào niệm của một Tỳ-khưu được thiết lập, không bị lãng quên, vào lúc ấy, chi phần Giác ngộ Niệm của vị Tỳ-khưu ấy được khởi lên; vào lúc ấy, vị Tỳ-khưu ấy tu tập chi phần Giác ngộ Niệm; vào lúc ấy, chi phần Giác ngộ Niệm của vị Tỳ-khưu ấy đạt đến sự viên mãn trong tu tập.
‘‘So tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicayati parivīmaṃsaṃ āpajjati.
“Abiding thus mindful, he then examines, investigates, and inquires into that dhamma with wisdom.
Vị ấy, an trú với niệm như vậy, dùng tuệ để phân tích, khảo sát, quán sát pháp ấy.
Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicayati parivīmaṃsaṃ āpajjati, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, dhammavicayasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
Bhikkhus, when a bhikkhu, abiding thus mindful, examines, investigates, and inquires into that dhamma with wisdom, at that time the dhammavicayasambojjhaṅga is aroused in the bhikkhu; at that time the bhikkhu develops the dhammavicayasambojjhaṅga; at that time the dhammavicayasambojjhaṅga reaches its culmination through development in the bhikkhu.
Này các Tỳ-khưu, khi nào một Tỳ-khưu an trú với niệm như vậy, dùng tuệ để phân tích, khảo sát, quán sát pháp ấy, vào lúc ấy, chi phần Giác ngộ Trạch pháp của vị Tỳ-khưu ấy được khởi lên; vào lúc ấy, vị Tỳ-khưu ấy tu tập chi phần Giác ngộ Trạch pháp; vào lúc ấy, chi phần Giác ngộ Trạch pháp của vị Tỳ-khưu ấy đạt đến sự viên mãn trong tu tập.
‘‘Tassa taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicayato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ.
“As he examines, investigates, and inquires into that dhamma with wisdom, his energy is aroused, unflagging.
Khi vị ấy dùng tuệ để phân tích, khảo sát, quán sát pháp ấy, tinh tấn của vị ấy được khởi lên, không bị trì trệ.
Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicayato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ, vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, vīriyasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
Bhikkhus, when a bhikkhu’s energy is aroused, unflagging, as he examines, investigates, and inquires into that dhamma with wisdom, at that time the viriyasambojjhaṅga is aroused in the bhikkhu; at that time the bhikkhu develops the viriyasambojjhaṅga; at that time the viriyasambojjhaṅga reaches its culmination through development in the bhikkhu.
Này các Tỳ-khưu, khi nào tinh tấn của một Tỳ-khưu dùng tuệ để phân tích, khảo sát, quán sát pháp ấy được khởi lên, không bị trì trệ, vào lúc ấy, chi phần Giác ngộ Tinh tấn của vị Tỳ-khưu ấy được khởi lên; vào lúc ấy, vị Tỳ-khưu ấy tu tập chi phần Giác ngộ Tinh tấn; vào lúc ấy, chi phần Giác ngộ Tinh tấn của vị Tỳ-khưu ấy đạt đến sự viên mãn trong tu tập.
‘‘So tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti.
‘‘He then closely observes the mind so concentrated.
‘‘Vị ấy quán sát kỹ lưỡng tâm đã định tĩnh như vậy.
Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti, upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, upekkhāsambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
When, bhikkhus, a bhikkhu closely observes the mind so concentrated, at that time the equanimity factor of awakening is aroused in that bhikkhu; at that time the bhikkhu develops the equanimity factor of awakening; at that time the equanimity factor of awakening goes to its culmination in that bhikkhu.
Này các Tỳ-khưu, khi nào Tỳ-khưu quán sát kỹ lưỡng tâm đã định tĩnh như vậy, thì khi ấy chi giác Xả (Upekkhāsambojjhaṅga) được Tỳ-khưu ấy khởi lên; khi ấy Tỳ-khưu ấy tu tập chi giác Xả; khi ấy chi giác Xả của Tỳ-khưu ấy đạt đến sự viên mãn trong tu tập.
Evaṃ bhāvitā kho, bhikkhave, cattāro satipaṭṭhānā evaṃ bahulīkatā satta sambojjhaṅge paripūrenti.
It is in this way, bhikkhus, that the four establishments of mindfulness, when developed and extensively practiced, bring the seven factors of awakening to culmination.
Này các Tỳ-khưu, bốn pháp Niệm xứ được tu tập như vậy, được làm cho sung mãn như vậy, sẽ làm viên mãn bảy chi giác.
152. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, satta bojjhaṅgā kathaṃ bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrenti?
152. ‘‘And how, bhikkhus, when developed and extensively practiced, do the seven factors of awakening bring true knowledge and liberation to culmination?
152. ‘‘Này các Tỳ-khưu, bảy chi giác được tu tập như thế nào, được làm cho sung mãn như thế nào để làm viên mãn Minh và Giải thoát (Vijjāvimutti)?
Idha, bhikkhave, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ.
Here, bhikkhus, a bhikkhu develops the mindfulness factor of awakening, based on seclusion, based on dispassion, based on cessation, culminating in relinquishment.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, Tỳ-khưu tu tập chi giác Niệm (Satisambojjhaṅga) nương tựa viễn ly, nương tựa ly tham, nương tựa đoạn diệt, hướng đến xả bỏ.
Dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti…pe… vīriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti… pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti… passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ.
He develops the investigation of phenomena factor of awakening… the effort factor of awakening… the joy factor of awakening… the tranquility factor of awakening… the concentration factor of awakening… he develops the equanimity factor of awakening, based on seclusion, based on dispassion, based on cessation, culminating in relinquishment.
Tu tập chi giác Trạch pháp (Dhammavicayasambojjhaṅga)… (v.v.)… tu tập chi giác Tinh tấn (Vīriyasambojjhaṅga)… tu tập chi giác Hỷ (Pītisambojjhaṅga)… tu tập chi giác Khinh an (Passaddhisambojjhaṅga)… tu tập chi giác Định (Samādhisambojjhaṅga)… tu tập chi giác Xả (Upekkhāsambojjhaṅga) nương tựa viễn ly, nương tựa ly tham, nương tựa đoạn diệt, hướng đến xả bỏ.
Evaṃ bhāvitā kho, bhikkhave, satta bojjhaṅgā evaṃ bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrentī’’ti.
It is in this way, bhikkhus, that the seven factors of awakening, when developed and extensively practiced, bring true knowledge and liberation to culmination.”
Này các Tỳ-khưu, bảy chi giác được tu tập như vậy, được làm cho sung mãn như vậy, sẽ làm viên mãn Minh và Giải thoát (Vijjāvimutti)’’.
153. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
153. Thus have I heard: At one time the Blessed One was staying at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s Park.
153. Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn trú tại Sāvatthī, ở Jetavana, khu vườn của Anāthapiṇḍika.
Atha kho sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ upaṭṭhānasālāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘‘acchariyaṃ, āvuso, abbhutaṃ, āvuso!
Then, after their meal, having returned from their alms round, many bhikkhus were sitting together in the service hall when this conversation arose among them: “It is wonderful, friends, it is amazing!
Rồi, sau bữa ăn, khi đã khất thực trở về, nhiều Tỳ-khưu tụ họp, ngồi lại trong hội trường, một cuộc đàm luận giữa họ khởi lên như sau: ‘‘Thật kỳ diệu thay, chư Hiền! Thật hy hữu thay, chư Hiền!
Yāvañcidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena kāyagatāsati* bhāvitā bahulīkatā mahapphalā vuttā mahānisaṃsā’’ti.
How abundantly fruitful and greatly beneficial mindfulness of the body has been declared by the Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One!”
Thế Tôn, bậc Toàn giác, bậc Chánh Đẳng Giác, bậc A-la-hán, bậc thấy biết, đã nói rằng Niệm thân (Kāyagatāsati) được tu tập và làm cho sung mãn sẽ có quả lớn, lợi ích lớn’’.
Ayañca hidaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ antarākathā vippakatā hoti, atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena upaṭṭhānasālā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
And this conversation of those bhikkhus was left unfinished when the Blessed One, having emerged from seclusion in the evening, approached the service hall; having approached, he sat down on the prepared seat.
Cuộc đàm luận này của các Tỳ-khưu đang dang dở, thì Thế Tôn vào buổi chiều, sau khi xuất khỏi thiền tịnh, đi đến hội trường; sau khi đến, Ngài ngồi xuống chỗ đã được sắp đặt.
Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti?
Having sat down, the Blessed One addressed the bhikkhus: “On what topic, bhikkhus, are you now sitting together, and what was your unfinished conversation?”
Sau khi ngồi xuống, Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu và hỏi: ‘‘Này các Tỳ-khưu, hiện giờ các ông đang ngồi lại với cuộc đàm luận gì? Và cuộc đàm luận nào của các ông đang dang dở?’’
‘‘Idha, bhante, amhākaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ upaṭṭhānasālāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘acchariyaṃ, āvuso, abbhutaṃ, āvuso!
“Here, venerable sir, after our meal, having returned from our alms round, sitting together in the service hall, this conversation arose among us: ‘It is wonderful, friends, it is amazing!
‘‘Bạch Thế Tôn, ở đây, sau bữa ăn, khi đã khất thực trở về, chúng con tụ họp, ngồi lại trong hội trường, một cuộc đàm luận giữa chúng con khởi lên như sau: ‘Thật kỳ diệu thay, chư Hiền! Thật hy hữu thay, chư Hiền!
Yāvañcidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena kāyagatāsati bhāvitā bahulīkatā mahapphalā vuttā mahānisaṃsā’ti.
How abundantly fruitful and greatly beneficial mindfulness of the body has been declared by the Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One!’
Thế Tôn, bậc Toàn giác, bậc Chánh Đẳng Giác, bậc A-la-hán, bậc thấy biết, đã nói rằng Niệm thân (Kāyagatāsati) được tu tập và làm cho sung mãn sẽ có quả lớn, lợi ích lớn’.
Ayaṃ kho no, bhante, antarākathā vippakatā, atha bhagavā anuppatto’’ti.
This, venerable sir, was our unfinished conversation when the Blessed One arrived.”
Bạch Thế Tôn, cuộc đàm luận này của chúng con đang dang dở, thì Thế Tôn đến.’’
154. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, kāyagatāsati kathaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā?
154. “And how, bhikkhus, when developed and extensively practiced, is mindfulness of the body abundantly fruitful and greatly beneficial?
154. ‘‘Này các Tỳ-khưu, Niệm thân được tu tập như thế nào, được làm cho sung mãn như thế nào để có quả lớn, lợi ích lớn?
Idha, bhikkhave, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.
Here, bhikkhus, a bhikkhu goes to the wilderness, or to the root of a tree, or to an empty hut, and sits down, folding his legs crosswise, setting his body erect, and establishing mindfulness in front of him.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, Tỳ-khưu đi đến rừng, hoặc đến gốc cây, hoặc đến ngôi nhà trống, ngồi kiết già, giữ thân thẳng, an trú niệm trước mặt.
So satova assasati satova passasati; dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti pajānāti; rassaṃ vā assasanto ‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti pajānāti; ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati.
Mindfully he breathes in, mindfully he breathes out; breathing in a long breath, he knows ‘I breathe in a long breath’; breathing out a long breath, he knows ‘I breathe out a long breath’; breathing in a short breath, he knows ‘I breathe in a short breath’; breathing out a short breath, he knows ‘I breathe out a short breath’; he trains himself, ‘I shall breathe in experiencing the whole body’; he trains himself, ‘I shall breathe out experiencing the whole body’; he trains himself, ‘I shall breathe in tranquilizing the bodily formation’; he trains himself, ‘I shall breathe out tranquilizing the bodily formation’.
Vị ấy chánh niệm khi thở vào, chánh niệm khi thở ra; khi thở vào dài, vị ấy biết: ‘Tôi thở vào dài’; khi thở ra dài, vị ấy biết: ‘Tôi thở ra dài’; khi thở vào ngắn, vị ấy biết: ‘Tôi thở vào ngắn’; khi thở ra ngắn, vị ấy biết: ‘Tôi thở ra ngắn’; vị ấy học: ‘Tôi sẽ thở vào, cảm nhận toàn thân’; vị ấy học: ‘Tôi sẽ thở ra, cảm nhận toàn thân’; vị ấy học: ‘Tôi sẽ thở vào, làm an tịnh thân hành’; vị ấy học: ‘Tôi sẽ thở ra, làm an tịnh thân hành’.
Tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā* sarasaṅkappā te pahīyanti.
While he dwells thus diligent, ardent, and resolute, those thoughts related to household life are abandoned.
Khi vị ấy sống không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần như vậy, những ý nghĩ liên quan đến gia đình sẽ được đoạn trừ.
Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti* samādhiyati.
With their abandonment, his mind becomes firmly established, settled, unified, and concentrated internally.
Do sự đoạn trừ chúng, tâm chỉ chuyên chú vào bên trong, an trú, nhất tâm, định tĩnh.
Evaṃ, bhikkhave, bhikkhu kāyagatāsatiṃ* bhāveti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu develops mindfulness of the body.
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu tu tập Niệm thân như vậy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu gacchanto vā ‘gacchāmī’ti pajānāti, ṭhito vā ‘ṭhitomhī’ti pajānāti, nisinno vā ‘nisinnomhī’ti pajānāti, sayāno vā ‘sayānomhī’ti pajānāti.
‘‘Furthermore, bhikkhus, when going, a bhikkhu knows ‘I am going’; when standing, he knows ‘I am standing’; when sitting, he knows ‘I am sitting’; when lying down, he knows ‘I am lying down’.
‘‘Lại nữa, này các Tỳ-khưu, khi đi, Tỳ-khưu biết: ‘Tôi đang đi’; khi đứng, vị ấy biết: ‘Tôi đang đứng’; khi ngồi, vị ấy biết: ‘Tôi đang ngồi’; khi nằm, vị ấy biết: ‘Tôi đang nằm’.
Yathā yathā vā panassa kāyo paṇihito hoti, tathā tathā naṃ pajānāti.
However his body is placed, he knows it as such.
Và thân của vị ấy được đặt ở tư thế nào, vị ấy biết rõ tư thế đó.
Tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā te pahīyanti.
While he dwells thus diligent, ardent, and resolute, those thoughts related to household life are abandoned.
Khi vị ấy sống không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần như vậy, những ý nghĩ liên quan đến gia đình sẽ được đoạn trừ.
Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
With their abandonment, his mind becomes firmly established, settled, unified, and concentrated internally.
Do sự đoạn trừ chúng, tâm chỉ chuyên chú vào bên trong, an trú, nhất tâm, định tĩnh.
Evampi, bhikkhave, bhikkhu kāyagatāsatiṃ bhāveti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu develops mindfulness of the body.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu tu tập Niệm thân.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti.
‘‘Furthermore, bhikkhus, a bhikkhu acts with clear comprehension in going forward and returning; in looking forward and looking around; in bending and stretching; in wearing his robes and carrying his alms bowl; in eating, drinking, chewing, and tasting; in defecating and urinating; in walking, standing, sitting, sleeping, waking, speaking, and remaining silent.
‘‘Lại nữa, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu hành động với chánh niệm khi bước tới, bước lui; hành động với chánh niệm khi nhìn thẳng, nhìn quanh; hành động với chánh niệm khi co tay, duỗi tay; hành động với chánh niệm khi mang y Saṅghāṭī, bát, y; hành động với chánh niệm khi ăn, uống, nhai, nếm; hành động với chánh niệm khi đi đại tiện, tiểu tiện; hành động với chánh niệm khi đi, đứng, ngồi, ngủ, thức, nói, im lặng.
Tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā te pahīyanti.
As he dwells thus, diligent, ardent, and resolute, the thoughts based on home and attachment are abandoned in him.
Khi vị ấy sống không phóng dật, tinh cần, chuyên tâm như vậy, những tư duy liên hệ đến gia đình, đầy dục vọng, sẽ bị đoạn trừ.
Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
With their abandonment, his mind settles, becomes firm, unified, and concentrated within himself.
Khi chúng bị đoạn trừ, tâm vị ấy an trú, lắng đọng, trở nên nhất tâm, và được định tĩnh.
Evampi, bhikkhave, bhikkhu kāyagatāsatiṃ bhāveti.
In this way too, bhikkhus, a bhikkhu develops mindfulness of the body.
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu phát triển niệm thân (kāyagatāsati) như vậy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantaṃ pūraṃ nānappakārassa asucino paccavekkhati – ‘atthi imasmiṃ kāye kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nhāru* aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā mutta’nti.
“Furthermore, bhikkhus, a bhikkhu contemplates this very body, from the soles of the feet upwards, from the tips of the hair downwards, enclosed by skin, full of various kinds of impurities, thus: ‘In this body there are hairs, body-hairs, nails, teeth, skin, flesh, sinews, bones, bone-marrow, kidneys, heart, liver, diaphragm, spleen, lungs, large intestines, small intestines, stomach, excrement, bile, phlegm, pus, blood, sweat, fat, tears, grease, saliva, snot, joint-oil, urine.’
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu quán sát chính thân này, từ lòng bàn chân trở lên, từ ngọn tóc trở xuống, bao bọc bởi da, đầy dẫy những thứ bất tịnh đủ loại – ‘Trong thân này có tóc, lông, móng, răng, da, thịt, gân, xương, tủy xương, thận, tim, gan, hoành cách mô, lá lách, phổi, ruột già, ruột non, dạ dày, phân, mật, đờm, mủ, máu, mồ hôi, mỡ, nước mắt, mỡ lỏng, nước bọt, nước mũi, dịch khớp, nước tiểu’.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, ubhatomukhā putoḷi* pūrā nānāvihitassa dhaññassa, seyyathidaṃ – sālīnaṃ vīhīnaṃ muggānaṃ māsānaṃ tilānaṃ taṇḍulānaṃ, tamenaṃ cakkhumā puriso muñcitvā paccavekkheyya – ‘ime sālī ime vīhī ime muggā ime māsā ime tilā ime taṇḍulā’ti; evameva kho, bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantaṃ pūraṃ nānappakārassa asucino paccavekkhati – ‘atthi imasmiṃ kāye kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nhāru aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā mutta’nti.
“Just as, bhikkhus, a double-mouthed provision-bag full of various kinds of grain – such as hill-rice, paddy, mung beans, black beans, sesame seeds, and husked rice – and a discerning person were to untie it and contemplate thus: ‘These are hill-rice, these are paddy, these are mung beans, these are black beans, these are sesame seeds, these are husked rice’; in the same way, bhikkhus, a bhikkhu contemplates this very body, from the soles of the feet upwards, from the tips of the hair downwards, enclosed by skin, full of various kinds of impurities, thus: ‘In this body there are hairs, body-hairs, nails, teeth, skin, flesh, sinews, bones, bone-marrow, kidneys, heart, liver, diaphragm, spleen, lungs, large intestines, small intestines, stomach, excrement, bile, phlegm, pus, blood, sweat, fat, tears, grease, saliva, snot, joint-oil, urine.’
“Này các Tỳ-khưu, ví như một cái bao có hai miệng, đầy dẫy các loại hạt ngũ cốc khác nhau, như lúa tẻ, lúa nếp, đậu xanh, đậu đen, mè, gạo; một người có mắt mở bao ra và quán sát: ‘Đây là lúa tẻ, đây là lúa nếp, đây là đậu xanh, đây là đậu đen, đây là mè, đây là gạo.’ Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu quán sát chính thân này, từ lòng bàn chân trở lên, từ ngọn tóc trở xuống, bao bọc bởi da, đầy dẫy những thứ bất tịnh đủ loại – ‘Trong thân này có tóc, lông, móng, răng, da, thịt, gân, xương, tủy xương, thận, tim, gan, hoành cách mô, lá lách, ruột già, ruột non, dạ dày, phân, mật, đờm, mủ, máu, mồ hôi, mỡ, nước mắt, mỡ lỏng, nước bọt, nước mũi, dịch khớp, nước tiểu’.
Tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā te pahīyanti.
As he dwells thus, diligent, ardent, and resolute, the thoughts based on home and attachment are abandoned in him.
Khi vị ấy sống không phóng dật, tinh cần, chuyên tâm như vậy, những tư duy liên hệ đến gia đình, đầy dục vọng, sẽ bị đoạn trừ.
Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
With their abandonment, his mind settles, becomes firm, unified, and concentrated within himself.
Khi chúng bị đoạn trừ, tâm vị ấy an trú, lắng đọng, trở nên nhất tâm, và được định tĩnh.
Evampi, bhikkhave, bhikkhu kāyagatāsatiṃ bhāveti.
In this way too, bhikkhus, a bhikkhu develops mindfulness of the body.
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu phát triển niệm thân (kāyagatāsati) như vậy.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā gāviṃ vadhitvā catumahāpathe* bilaso vibhajitvā* nisinno assa; evameva kho, bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ yathāṭhitaṃ yathāpaṇihitaṃ dhātuso paccavekkhati – ‘atthi imasmiṃ kāye pathavīdhātu āpodhātu tejodhātu vāyodhātū’ti.
“Just as, bhikkhus, a skilled butcher or a butcher’s apprentice, having slaughtered a cow, would sit having divided it into portions at a crossroads; in the same way, bhikkhus, a bhikkhu contemplates this very body as it is situated, as it is positioned, in terms of its elements, thus: ‘In this body there is the earth element, the water element, the fire element, the air element.’
“Này các Tỳ-khưu, ví như một người mổ bò lành nghề hoặc đệ tử của người mổ bò, sau khi giết một con bò, chia nó thành từng phần và ngồi ở ngã tư đường; cũng vậy, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu quán sát chính thân này, như nó đang tồn tại, như nó đang được đặt để, theo các yếu tố: ‘Trong thân này có địa đại, thủy đại, hỏa đại, phong đại’.
Tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā te pahīyanti.
As he dwells thus, diligent, ardent, and resolute, the thoughts based on home and attachment are abandoned in him.
Khi vị ấy sống không phóng dật, tinh cần, chuyên tâm như vậy, những tư duy liên hệ đến gia đình, đầy dục vọng, sẽ bị đoạn trừ.
Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
With their abandonment, his mind settles, becomes firm, unified, and concentrated within himself.
Khi chúng bị đoạn trừ, tâm vị ấy an trú, lắng đọng, trở nên nhất tâm, và được định tĩnh.
Evampi, bhikkhave, bhikkhu kāyagatāsatiṃ bhāveti.
In this way too, bhikkhus, a bhikkhu develops mindfulness of the body.
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu phát triển niệm thân (kāyagatāsati) như vậy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sivathikāya* chaḍḍitaṃ ekāhamataṃ vā dvīhamataṃ vā tīhamataṃ vā uddhumātakaṃ vinīlakaṃ vipubbakajātaṃ.
“Furthermore, bhikkhus, a bhikkhu might see a body thrown aside in a charnel ground, one day dead, two days dead, or three days dead, bloated, discolored, and festering.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, ví như một Tỳ-khưu thấy một thi thể bị quăng tại bãi tha ma, đã chết một ngày, hai ngày, hoặc ba ngày, sưng phồng, xanh xám, và rỉ mủ.
So imameva kāyaṃ upasaṃharati – ‘ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti* .
He then applies this to his own body: ‘This body too is of the same nature, it will become like that, it is not exempt from that fate.’
Vị ấy liên hệ đến chính thân mình: ‘Thân này cũng có tính chất như vậy, sẽ trở thành như vậy, không thể thoát khỏi trạng thái này’.
Tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā te pahīyanti.
As he dwells thus, diligent, ardent, and resolute, the thoughts based on home and attachment are abandoned in him.
Khi vị ấy sống không phóng dật, tinh cần, chuyên tâm như vậy, những tư duy liên hệ đến gia đình, đầy dục vọng, sẽ bị đoạn trừ.
Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
With their abandonment, his mind settles, becomes firm, unified, and concentrated within himself.
Khi chúng bị đoạn trừ, tâm vị ấy an trú, lắng đọng, trở nên nhất tâm, và được định tĩnh.
Evampi, bhikkhave, bhikkhu kāyagatāsatiṃ bhāveti.
In this way too, bhikkhus, a bhikkhu develops mindfulness of the body.
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu phát triển niệm thân (kāyagatāsati) như vậy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ kākehi vā khajjamānaṃ kulalehi vā khajjamānaṃ gijjhehi vā khajjamānaṃ kaṅkehi vā khajjamānaṃ sunakhehi vā khajjamānaṃ byagghehi vā khajjamānaṃ dīpīhi vā khajjamānaṃ siṅgālehi vā* khajjamānaṃ vividhehi vā pāṇakajātehi khajjamānaṃ.
“Furthermore, bhikkhus, a bhikkhu might see a body thrown aside in a charnel ground, being devoured by crows, or being devoured by hawks, or being devoured by vultures, or being devoured by herons, or being devoured by dogs, or being devoured by tigers, or being devoured by leopards, or being devoured by jackals, or being devoured by various kinds of insects.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, ví như một Tỳ-khưu thấy một thi thể bị quăng tại bãi tha ma, đang bị quạ ăn, hoặc diều hâu ăn, hoặc kên kên ăn, hoặc chim cốc ăn, hoặc chó ăn, hoặc cọp ăn, hoặc báo ăn, hoặc chó rừng ăn, hoặc các loài côn trùng khác nhau ăn.
So imameva kāyaṃ upasaṃharati – ‘ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti.
He then applies this to his own body: ‘This body too is of the same nature, it will become like that, it is not exempt from that fate.’
Vị ấy liên hệ đến chính thân mình: ‘Thân này cũng có tính chất như vậy, sẽ trở thành như vậy, không thể thoát khỏi trạng thái này’.
Tassa evaṃ appamattassa…pe… evampi, bhikkhave, bhikkhu kāyagatāsatiṃ bhāveti.
As he dwells thus, diligent… In this way too, bhikkhus, a bhikkhu develops mindfulness of the body.
Khi vị ấy sống không phóng dật…pe… Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu phát triển niệm thân (kāyagatāsati) như vậy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ aṭṭhikasaṅkhalikaṃ samaṃsalohitaṃ nhārusambandhaṃ…pe… aṭṭhikasaṅkhalikaṃ nimmaṃsalohitamakkhitaṃ nhārusambandhaṃ…pe… aṭṭhikasaṅkhalikaṃ apagatamaṃsalohitaṃ nhārusambandhaṃ…pe… aṭṭhikāni apagatasambandhāni* disāvidisāvikkhittāni* aññena hatthaṭṭhikaṃ aññena pādaṭṭhikaṃ aññena gopphakaṭṭhikaṃ* aññena jaṅghaṭṭhikaṃ aññena ūruṭṭhikaṃ aññena kaṭiṭṭhikaṃ* aññena phāsukaṭṭhikaṃ aññena piṭṭhiṭṭhikaṃ aññena khandhaṭṭhikaṃ aññena gīvaṭṭhikaṃ aññena hanukaṭṭhikaṃ aññena dantaṭṭhikaṃ aññena sīsakaṭāhaṃ* .
“Furthermore, bhikkhus, a bhikkhu might see a body thrown aside in a charnel ground as a skeleton with flesh and blood, held together by sinews… as a skeleton smeared with blood but devoid of flesh, held together by sinews… as a skeleton devoid of flesh and blood, held together by sinews… as bones scattered in all directions, detached from their connections, with a hand bone here, a foot bone there, an ankle bone here, a shin bone there, a thigh bone there, a hip bone there, a rib bone there, a backbone there, a shoulder bone there, a neck bone there, a jaw bone there, a tooth bone there, a skull cap here.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, ví như một Tỳ-khưu thấy một thi thể bị quăng tại bãi tha ma – một bộ xương còn dính thịt và máu, còn gắn kết bởi gân…pe… một bộ xương không còn thịt, dính máu, còn gắn kết bởi gân…pe… một bộ xương không còn thịt và máu, còn gắn kết bởi gân…pe… những bộ xương đã tách rời các khớp nối, nằm rải rác khắp các phương hướng, xương tay ở một nơi, xương chân ở một nơi, xương mắt cá ở một nơi, xương cẳng chân ở một nơi, xương đùi ở một nơi, xương hông ở một nơi, xương sườn ở một nơi, xương sống ở một nơi, xương vai ở một nơi, xương cổ ở một nơi, xương hàm ở một nơi, xương răng ở một nơi, sọ đầu ở một nơi.
So imameva kāyaṃ upasaṃharati – ‘ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti.
He then applies this to his own body: ‘This body too is of the same nature, it will become like that, it is not exempt from that fate.’
Vị ấy liên hệ đến chính thân mình: ‘Thân này cũng có tính chất như vậy, sẽ trở thành như vậy, không thể thoát khỏi trạng thái này’.
Tassa evaṃ appamattassa…pe… evampi, bhikkhave, bhikkhu kāyagatāsatiṃ bhāveti.
As he dwells thus, diligent… In this way too, bhikkhus, a bhikkhu develops mindfulness of the body.
Khi vị ấy sống không phóng dật…pe… Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu phát triển niệm thân (kāyagatāsati) như vậy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ – aṭṭhikāni setāni saṅkhavaṇṇapaṭibhāgāni* …pe… aṭṭhikāni puñjakitāni terovassikāni…pe… aṭṭhikāni pūtīni cuṇṇakajātāni.
“Furthermore, bhikkhus, a bhikkhu might see a body thrown aside in a charnel ground – bones white, resembling a conch shell… bones piled up, more than a year old… bones rotten, reduced to powder.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, ví như một Tỳ-khưu thấy một thi thể bị quăng tại bãi tha ma – những bộ xương trắng như màu vỏ ốc…pe… những bộ xương chất đống đã qua một năm…pe… những bộ xương mục nát thành bột.
So imameva kāyaṃ upasaṃharati – ‘ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti.
He then applies this to his own body: ‘This body too is of the same nature, it will become like that, it is not exempt from that fate.’
Vị ấy liên hệ đến chính thân mình: ‘Thân này cũng có tính chất như vậy, sẽ trở thành như vậy, không thể thoát khỏi trạng thái này’.
Tassa evaṃ appamattassa…pe… evampi, bhikkhave, bhikkhu kāyagatāsatiṃ bhāveti.
As he dwells thus, diligent… In this way too, bhikkhus, a bhikkhu develops mindfulness of the body.
Khi vị ấy sống không phóng dật…pe… Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu phát triển niệm thân (kāyagatāsati) như vậy.
155. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
155. “Furthermore, bhikkhus, a bhikkhu, quite secluded from sensual pleasures… attains and dwells in the first jhāna.
155. “Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu ly dục, ly bất thiện pháp…pe… chứng và trú vào Sơ thiền.
So imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti.
He suffuses, drenches, fills, and pervades this very body with rapture and pleasure born of seclusion; there is no part of his entire body that is not pervaded by rapture and pleasure born of seclusion.
Vị ấy tẩm ướt, thấm đẫm, tràn đầy, làm lan tỏa khắp thân này với hỷ lạc sinh từ viễn ly; không một phần nào của toàn thân vị ấy không bị hỷ lạc sinh từ viễn ly ấy thấm nhuần.
Seyyathāpi, bhikkhave, dakkho nhāpako* vā nhāpakantevāsī vā kaṃsathāle nhānīyacuṇṇāni* ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ sanneyya, sāyaṃ nhānīyapiṇḍi* snehānugatā snehaparetā santarabāhirā phuṭā snehena na ca pagghariṇī; evameva kho, bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati; nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti.
Bhikkhus, just as a skilled bath attendant or their apprentice, having sprinkled bath powder into a brass basin, would moisten it thoroughly with water, so that the bath ball becomes saturated and permeated with moisture, thoroughly permeated with moisture both inside and out, yet not dripping; just so, bhikkhus, a bhikkhu suffuses, drenches, fills, and pervades this very body with rapture and pleasure born of seclusion; there is no part of his entire body that is not pervaded by rapture and pleasure born of seclusion.
Ví như, này các Tỷ-kheo, một người thợ tắm lành nghề hay đệ tử của người thợ tắm, sau khi rắc bột tắm vào một cái thau đồng, rồi lần lượt rưới nước vào, nhồi nặn thành một khối bột tắm được thấm ướt, thấm đẫm, được thấm nhuần cả trong lẫn ngoài bằng chất lỏng, nhưng không chảy tràn ra ngoài; cũng vậy, này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo tẩm ướt, thấm đẫm, tràn đầy, làm lan tỏa khắp thân này với hỷ lạc sinh từ viễn ly; không một phần nào của toàn thân vị ấy không bị hỷ lạc sinh từ viễn ly ấy thấm nhuần.
Tassa evaṃ appamattassa…pe… evampi, bhikkhave, bhikkhu kāyagatāsatiṃ bhāveti.
When he dwells thus diligent…pe… in this way too, bhikkhus, a bhikkhu develops mindfulness of the body.
Khi vị ấy sống không phóng dật như vậy… (còn lại như trên)… Này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo tu tập niệm thân như vậy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
“Furthermore, bhikkhus, having quieted vitakka and vicāra…pe… he enters and dwells in the second jhāna.
“Lại nữa, này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo, do sự lắng dịu của tầm và tứ… (còn lại như trên)… chứng và trú Thiền thứ hai.
So imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati; nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphuṭaṃ hoti.
He suffuses, drenches, fills, and pervades this very body with rapture and pleasure born of samādhi; there is no part of his entire body that is not pervaded by rapture and pleasure born of samādhi.
Vị ấy tẩm ướt, thấm đẫm, tràn đầy, làm lan tỏa khắp thân này với hỷ lạc sinh từ định; không một phần nào của toàn thân vị ấy không bị hỷ lạc sinh từ định ấy thấm nhuần.
Seyyathāpi, bhikkhave, udakarahado gambhīro ubbhidodako* .
Bhikkhus, just as there might be a deep pond with a spring of water bursting forth.
Ví như, này các Tỷ-kheo, một hồ nước sâu có nước phun lên từ đáy.
Tassa nevassa puratthimāya disāya udakassa āyamukhaṃ na pacchimāya disāya udakassa āyamukhaṃ na uttarāya disāya udakassa āyamukhaṃ na dakkhiṇāya disāya udakassa āyamukhaṃ; devo ca na kālena kālaṃ sammā dhāraṃ anuppaveccheyya; atha kho tamhāva udakarahadā sītā vāridhārā ubbhijjitvā tameva udakarahadaṃ sītena vārinā abhisandeyya parisandeyya paripūreyya paripphareyya, nāssa kiñci sabbāvato udakarahadassa sītena vārinā apphuṭaṃ assa; evameva kho, bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphuṭaṃ hoti.
It would have no inlet for water from the eastern direction, no inlet from the western direction, no inlet from the northern direction, no inlet from the southern direction; and the sky would not, from time to time, supply a rain shower. Yet, cool water streams would surge up from that very pond, suffusing, drenching, filling, and pervading that very pond with cool water, so there would be no part of the entire pond that was not pervaded by cool water. Just so, bhikkhus, a bhikkhu suffuses, drenches, fills, and pervades this very body with rapture and pleasure born of samādhi; there is no part of his entire body that is not pervaded by rapture and pleasure born of samādhi.
Hồ nước ấy không có cửa nước chảy vào từ phía đông, không có cửa nước chảy vào từ phía tây, không có cửa nước chảy vào từ phía bắc, không có cửa nước chảy vào từ phía nam; trời cũng không mưa đúng lúc; nhưng từ chính hồ nước ấy, những dòng nước mát lạnh phun lên, tẩm ướt, thấm đẫm, tràn đầy, làm lan tỏa khắp hồ nước ấy với nước mát lạnh; không một phần nào của toàn hồ nước ấy không bị nước mát lạnh thấm nhuần; cũng vậy, này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo tẩm ướt, thấm đẫm, tràn đầy, làm lan tỏa khắp thân này với hỷ lạc sinh từ định; không một phần nào của toàn thân vị ấy không bị hỷ lạc sinh từ định ấy thấm nhuần.
Tassa evaṃ appamattassa…pe… evampi, bhikkhave, bhikkhu kāyagatāsatiṃ bhāveti.
When he dwells thus diligent…pe… in this way too, bhikkhus, a bhikkhu develops mindfulness of the body.
Khi vị ấy sống không phóng dật như vậy… (còn lại như trên)… Này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo tu tập niệm thân như vậy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
“Furthermore, bhikkhus, with the fading of rapture…pe… he enters and dwells in the third jhāna.
“Lại nữa, này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo, do ly hỷ… (còn lại như trên)… chứng và trú Thiền thứ ba.
So imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena sukhena apphuṭaṃ hoti.
He suffuses, drenches, fills, and pervades this very body with pleasure free from rapture; there is no part of his entire body that is not pervaded by pleasure free from rapture.
Vị ấy tẩm ướt, thấm đẫm, tràn đầy, làm lan tỏa khắp thân này với lạc không hỷ; không một phần nào của toàn thân vị ấy không bị lạc không hỷ ấy thấm nhuần.
Seyyathāpi, bhikkhave, uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakānuggatāni antonimuggaposīni, tāni yāva caggā yāva ca mūlā sītena vārinā abhisannāni parisannāni* paripūrāni paripphuṭāni, nāssa* kiñci sabbāvataṃ uppalānaṃ vā padumānaṃ vā puṇḍarīkānaṃ vā sītena vārinā apphuṭaṃ assa; evameva kho, bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena sukhena apphuṭaṃ hoti.
Bhikkhus, just as in a lotus pond, or a water-lily pond, or a white lotus pond, some lotuses, water lilies, or white lotuses, born in the water, grown in the water, remaining submerged in the water, nourished beneath the surface, would be suffused, drenched, filled, and pervaded by cool water from their tips down to their roots, and there would be no part of the entire lotuses, water lilies, or white lotuses that was not pervaded by cool water. Just so, bhikkhus, a bhikkhu suffuses, drenches, fills, and pervades this very body with pleasure free from rapture; there is no part of his entire body that is not pervaded by pleasure free from rapture.
Ví như, này các Tỷ-kheo, trong một hồ sen xanh, hay hồ sen hồng, hay hồ sen trắng, có một số hoa sen xanh, hay hoa sen hồng, hay hoa sen trắng sinh ra trong nước, lớn lên trong nước, không vượt khỏi mặt nước, được nuôi dưỡng sâu trong nước; chúng được tẩm ướt, thấm đẫm, tràn đầy, làm lan tỏa từ ngọn cho đến gốc bằng nước mát lạnh; không một phần nào của toàn thể những hoa sen xanh, hay hoa sen hồng, hay hoa sen trắng ấy không bị nước mát lạnh thấm nhuần; cũng vậy, này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo tẩm ướt, thấm đẫm, tràn đầy, làm lan tỏa khắp thân này với lạc không hỷ; không một phần nào của toàn thân vị ấy không bị lạc không hỷ ấy thấm nhuần.
Tassa evaṃ appamattassa…pe… evampi, bhikkhave, bhikkhu kāyagatāsatiṃ bhāveti.
When he dwells thus diligent…pe… in this way too, bhikkhus, a bhikkhu develops mindfulness of the body.
Khi vị ấy sống không phóng dật như vậy… (còn lại như trên)… Này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo tu tập niệm thân như vậy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
“Furthermore, bhikkhus, with the abandoning of pleasure…pe… he enters and dwells in the fourth jhāna.
“Lại nữa, này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo, do xả lạc… (còn lại như trên)… chứng và trú Thiền thứ tư.
So imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti; nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti.
He sits pervading this very body with a pure, bright mind; there is no part of his entire body that is not pervaded by a pure, bright mind.
Vị ấy ngồi, làm lan tỏa khắp thân này với tâm thanh tịnh, trong sạch; không một phần nào của toàn thân vị ấy không bị tâm thanh tịnh, trong sạch ấy thấm nhuần.
Seyyathāpi, bhikkhave, puriso odātena vatthena sasīsaṃ pārupitvā nisinno assa, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa odātena vatthena apphuṭaṃ assa; evameva kho, bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti.
Bhikkhus, just as a man might sit covering himself completely, head and all, with a white cloth, and there would be no part of his entire body that was not covered by the white cloth. Just so, bhikkhus, a bhikkhu sits pervading this very body with a pure, bright mind; there is no part of his entire body that is not pervaded by a pure, bright mind.
Ví như, này các Tỷ-kheo, một người ngồi trùm kín đầu bằng một tấm vải trắng; không một phần nào của toàn thân người ấy không bị tấm vải trắng ấy che phủ; cũng vậy, này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo ngồi, làm lan tỏa khắp thân này với tâm thanh tịnh, trong sạch; không một phần nào của toàn thân vị ấy không bị tâm thanh tịnh, trong sạch ấy thấm nhuần.
Tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā te pahīyanti.
While he dwells thus diligent, ardent, and resolute, those household-based aspirations for sense pleasures are abandoned.
Khi vị ấy sống không phóng dật, tinh cần, tinh tấn như vậy, những tầm tư liên hệ đến gia đình được đoạn trừ.
Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati, sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
With their abandonment, his mind becomes inwardly established, settles down, becomes unified, and concentrated.
Do sự đoạn trừ chúng, tâm được an trú nội tại, được lắng dịu, trở thành nhất tâm, được định tĩnh.
Evampi, bhikkhave, bhikkhu kāyagatāsatiṃ bhāveti.
In this way too, bhikkhus, a bhikkhu develops mindfulness of the body.
Này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo tu tập niệm thân như vậy.
156. ‘‘Yassa kassaci, bhikkhave, kāyagatāsati bhāvitā bahulīkatā, antogadhāvāssa* kusalā dhammā ye keci vijjābhāgiyā.
156. “Bhikkhus, for anyone for whom mindfulness of the body is developed and cultivated, all wholesome qualities that are conducive to true knowledge are encompassed within it.
156. “Này các Tỷ-kheo, bất cứ ai đã tu tập, đã làm cho sung mãn niệm thân, thì tất cả các thiện pháp thuộc về phần minh đều được bao hàm trong đó.
Seyyathāpi, bhikkhave, yassa kassaci mahāsamuddo cetasā phuṭo, antogadhāvāssa kunnadiyo yā kāci samuddaṅgamā; evameva kho, bhikkhave, yassa kassaci kāyagatāsati bhāvitā bahulīkatā, antogadhāvāssa kusalā dhammā ye keci vijjābhāgiyā.
Bhikkhus, just as for anyone for whom the great ocean is pervaded by mind, all tributary rivers that flow into the ocean are encompassed within it. Just so, bhikkhus, for anyone for whom mindfulness of the body is developed and cultivated, all wholesome qualities that are conducive to true knowledge are encompassed within it.
Ví như, này các Tỷ-kheo, bất cứ ai đã làm cho đại dương thấm nhuần tâm, thì tất cả những con sông nhỏ chảy ra biển đều được bao hàm trong đó; cũng vậy, này các Tỷ-kheo, bất cứ ai đã tu tập, đã làm cho sung mãn niệm thân, thì tất cả các thiện pháp thuộc về phần minh đều được bao hàm trong đó.
‘‘Yassa kassaci, bhikkhave, kāyagatāsati abhāvitā abahulīkatā, labhati tassa māro otāraṃ, labhati tassa māro ārammaṇaṃ* .
“Bhikkhus, for anyone for whom mindfulness of the body is not developed and not cultivated, Māra gains an opening, Māra gains a foothold.
“Này các Tỷ-kheo, bất cứ ai không tu tập, không làm cho sung mãn niệm thân, thì Ma vương tìm được kẽ hở, Ma vương tìm được đối tượng cho người ấy.
Seyyathāpi, bhikkhave, puriso garukaṃ silāguḷaṃ allamattikāpuñje pakkhipeyya.
Bhikkhus, just as a man might throw a heavy stone ball into a heap of wet clay.
Ví như, này các Tỷ-kheo, một người ném một cục đá nặng vào một đống đất sét ướt.
Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu taṃ garukaṃ silāguḷaṃ allamattikāpuñje labhetha otāra’’nti?
What do you think, bhikkhus, would that heavy stone ball gain an opening in the heap of wet clay?”
Này các Tỷ-kheo, các ông nghĩ sao, cục đá nặng ấy có tìm được kẽ hở trong đống đất sét ướt ấy không?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
“Yes, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, có.”
‘‘Evameva kho, bhikkhave, yassa kassaci kāyagatāsati abhāvitā abahulīkatā, labhati tassa māro otāraṃ, labhati tassa māro ārammaṇaṃ.
“Just so, bhikkhus, for anyone for whom mindfulness of the body is not developed and not cultivated, Māra gains an opening, Māra gains a foothold.
“Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, bất cứ ai không tu tập, không làm cho sung mãn niệm thân, thì Ma vương tìm được kẽ hở, Ma vương tìm được đối tượng cho người ấy.
Seyyathāpi, bhikkhave, sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ* ; atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya – ‘aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī’ti.
Bhikkhus, just as there might be a dry, rotten piece of wood; then a man would come, taking an upper fire-stick, saying: ‘I will produce fire, I will make heat appear.’
Ví như, này các Tỷ-kheo, một khúc gỗ khô, mục nát; rồi một người đến, cầm cây cọ xát lửa bên trên – ‘Ta sẽ tạo ra lửa, ta sẽ làm cho nhiệt hiện khởi’.
Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so puriso amuṃ sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento* aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyyā’’ti?
What do you think, bhikkhus, would that man, taking the upper fire-stick and rubbing that dry, rotten piece of wood, be able to produce fire, make heat appear?”
Này các Tỷ-kheo, các ông nghĩ sao, người ấy cầm cây cọ xát lửa bên trên, có thể tạo ra lửa, làm cho nhiệt hiện khởi từ khúc gỗ khô, mục nát ấy không?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
“Yes, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, có.”
‘‘Evameva kho, bhikkhave, yassa kassaci kāyagatāsati abhāvitā abahulīkatā, labhati tassa māro otāraṃ, labhati tassa māro ārammaṇaṃ.
“Just so, bhikkhus, for anyone for whom mindfulness of the body is not developed and not cultivated, Māra gains an opening, Māra gains a foothold.
“Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, bất cứ ai không tu tập, không làm cho sung mãn niệm thân, thì Ma vương tìm được kẽ hở, Ma vương tìm được đối tượng cho người ấy.
Seyyathāpi, bhikkhave, udakamaṇiko ritto tuccho ādhāre ṭhapito; atha puriso āgaccheyya udakabhāraṃ ādāya.
Just as, bhikkhus, an empty, hollow water-pot is placed on a stand; then a man might come carrying a load of water.
Này các Tỳ-khưu, ví như một bình nước rỗng không, trống rỗng, được đặt trên giá; rồi một người mang gánh nước đến.
Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so puriso labhetha udakassa nikkhepana’’nti?
What do you think, bhikkhus, would that man be able to pour in the water?”
Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ thế nào, người ấy có thể tìm được chỗ để đổ nước vào không?
‘‘Evaṃ, bhante’’.
“Yes, Venerable Sir.”
Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
‘‘Evameva kho, bhikkhave, yassa kassaci kāyagatāsati abhāvitā abahulīkatā, labhati tassa māro otāraṃ, labhati tassa māro ārammaṇaṃ’’.
“Even so, bhikkhus, for whosoever has not developed and not repeatedly practiced mindfulness of the body, Māra finds an opening, Māra finds an object.”
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, bất cứ ai không tu tập, không làm cho sung mãn niệm hơi thở vào ra (kāyagatāsati), thì Māra có cơ hội, Māra có đối tượng cho người ấy.
157. ‘‘Yassa kassaci, bhikkhave, kāyagatāsati bhāvitā bahulīkatā, na tassa labhati māro otāraṃ, na tassa labhati māro ārammaṇaṃ.
“For whosoever, bhikkhus, has developed and repeatedly practiced mindfulness of the body, Māra does not find an opening for him, Māra does not find an object for him.
157. Này các Tỳ-khưu, bất cứ ai tu tập, làm cho sung mãn niệm hơi thở vào ra (kāyagatāsati), thì Māra không có cơ hội, Māra không có đối tượng cho người ấy.
Seyyathāpi, bhikkhave, puriso lahukaṃ suttaguḷaṃ sabbasāramaye aggaḷaphalake pakkhipeyya.
Just as, bhikkhus, a man might throw a light ball of thread onto a door-plank made entirely of hardwood.
Này các Tỳ-khưu, ví như một người ném một cuộn chỉ nhẹ vào một tấm ván then cửa làm bằng gỗ cứng chắc.
Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so puriso taṃ lahukaṃ suttaguḷaṃ sabbasāramaye aggaḷaphalake labhetha otāra’’nti?
What do you think, bhikkhus, would that man find an opening for that light ball of thread on the door-plank made entirely of hardwood?”
Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ thế nào, người ấy có thể tìm được chỗ cho cuộn chỉ nhẹ ấy bám vào trên tấm ván then cửa làm bằng gỗ cứng chắc không?
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
Thưa không, bạch Thế Tôn.
‘‘Evameva kho, bhikkhave, yassa kassaci kāyagatāsati bhāvitā bahulīkatā, na tassa labhati māro otāraṃ, na tassa labhati māro ārammaṇaṃ.
“Even so, bhikkhus, for whosoever has developed and repeatedly practiced mindfulness of the body, Māra does not find an opening for him, Māra does not find an object for him.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, bất cứ ai tu tập, làm cho sung mãn niệm hơi thở vào ra (kāyagatāsati), thì Māra không có cơ hội, Māra không có đối tượng cho người ấy.
Seyyathāpi, bhikkhave, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ* ; atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya – ‘aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī’ti.
Just as, bhikkhus, there might be wet, sappy wood; then a man might come taking an upper fire-stick, thinking: ‘I shall produce fire, I shall make heat appear.’
Này các Tỳ-khưu, ví như một khúc củi tươi, còn nhựa, được đặt trên đất khô, cách xa nước; rồi một người đến mang theo cây cọ xát lửa – ‘Ta sẽ tạo ra lửa, ta sẽ làm cho ánh sáng xuất hiện’.
Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so puriso amuṃ allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyyā’’ti?
What do you think, bhikkhus, would that man, taking the upper fire-stick and rubbing that wet, sappy wood, be able to produce fire and make heat appear?”
Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ thế nào, người ấy cọ xát khúc củi tươi, còn nhựa ấy bằng cây cọ xát lửa, có thể tạo ra lửa, làm cho ánh sáng xuất hiện không?
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
Thưa không, bạch Thế Tôn.
‘‘Evameva kho, bhikkhave, yassa kassaci kāyagatāsati bhāvitā bahulīkatā, na tassa labhati māro otāraṃ, na tassa labhati māro ārammaṇaṃ.
“Even so, bhikkhus, for whosoever has developed and repeatedly practiced mindfulness of the body, Māra does not find an opening for him, Māra does not find an object for him.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, bất cứ ai tu tập, làm cho sung mãn niệm hơi thở vào ra (kāyagatāsati), thì Māra không có cơ hội, Māra không có đối tượng cho người ấy.
Seyyathāpi, bhikkhave, udakamaṇiko pūro udakassa samatittiko kākapeyyo ādhāre ṭhapito; atha puriso āgaccheyya udakabhāraṃ ādāya.
Just as, bhikkhus, a water-pot full of water, brimful, crow-drinkable, is placed on a stand; then a man might come carrying a load of water.
Này các Tỳ-khưu, ví như một bình nước đầy, nước tràn đến miệng, chim quạ có thể uống được, được đặt trên giá; rồi một người mang gánh nước đến.
Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so puriso labhetha udakassa nikkhepana’’nti?
What do you think, bhikkhus, would that man be able to pour in the water?”
Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ thế nào, người ấy có thể tìm được chỗ để đổ nước vào không?
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
Thưa không, bạch Thế Tôn.
‘‘Evameva kho, bhikkhave, yassa kassaci kāyagatāsati bhāvitā bahulīkatā, na tassa labhati māro otāraṃ, na tassa labhati māro ārammaṇaṃ’’.
“Even so, bhikkhus, for whosoever has developed and repeatedly practiced mindfulness of the body, Māra does not find an opening for him, Māra does not find an object for him.”
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, bất cứ ai tu tập, làm cho sung mãn niệm hơi thở vào ra (kāyagatāsati), thì Māra không có cơ hội, Māra không có đối tượng cho người ấy.
158. ‘‘Yassa kassaci, bhikkhave, kāyagatāsati bhāvitā bahulīkatā, so yassa yassa abhiññāsacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṃ abhininnāmeti abhiññāsacchikiriyāya, tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati satiāyatane.
“For whosoever, bhikkhus, has developed and repeatedly practiced mindfulness of the body, he, to whatever state realizable by direct knowledge he inclines his mind for direct knowledge, attains fitness to witness it, provided there is the appropriate basis for mindfulness.
158. Này các Tỳ-khưu, bất cứ ai tu tập, làm cho sung mãn niệm hơi thở vào ra (kāyagatāsati), thì tâm của người ấy hướng đến bất cứ pháp nào cần được chứng ngộ bằng thắng trí, người ấy đạt được khả năng làm chứng cho pháp ấy, miễn là có xứ của niệm.
Seyyathāpi, bhikkhave, udakamaṇiko pūro udakassa samatittiko kākapeyyo ādhāre ṭhapito.
Just as, bhikkhus, a water-pot full of water, brimful, crow-drinkable, is placed on a stand.
Này các Tỳ-khưu, ví như một bình nước đầy, nước tràn đến miệng, chim quạ có thể uống được, được đặt trên giá.
Tamenaṃ balavā puriso yato yato āviñcheyya, āgaccheyya udaka’’nti?
If a strong man were to tip it in any direction, would water flow out?”
Một người khỏe mạnh rút nước từ bất cứ chỗ nào, nước có chảy ra không?
‘‘Evaṃ, bhante’’.
“Yes, Venerable Sir.”
Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
‘‘Evameva kho, bhikkhave, yassa kassaci kāyagatāsati bhāvitā bahulīkatā so, yassa yassa abhiññāsacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṃ abhininnāmeti abhiññāsacchikiriyāya, tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati satiāyatane.
“Even so, bhikkhus, for whosoever has developed and repeatedly practiced mindfulness of the body, he, to whatever state realizable by direct knowledge he inclines his mind for direct knowledge, attains fitness to witness it, provided there is the appropriate basis for mindfulness.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, bất cứ ai tu tập, làm cho sung mãn niệm hơi thở vào ra (kāyagatāsati), thì tâm của người ấy hướng đến bất cứ pháp nào cần được chứng ngộ bằng thắng trí, người ấy đạt được khả năng làm chứng cho pháp ấy, miễn là có xứ của niệm.
Seyyathāpi, bhikkhave, same bhūmibhāge caturassā pokkharaṇī* assa āḷibandhā pūrā udakassa samatittikā kākapeyyā.
Just as, bhikkhus, there might be a four-sided pond on level ground, with embankments, full of water, brimful, crow-drinkable.
Này các Tỳ-khưu, ví như trên một mặt đất bằng phẳng, có một cái ao vuông vức, có bờ bao, đầy nước, nước tràn đến miệng, chim quạ có thể uống được.
Tamenaṃ balavā puriso yato yato āḷiṃ muñceyya āgaccheyya udaka’’nti?
If a strong man were to release its embankment in any direction, would water flow out?”
Một người khỏe mạnh mở bờ bao từ bất cứ chỗ nào, nước có chảy ra không?
‘‘Evaṃ, bhante’’.
“Yes, Venerable Sir.”
Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
‘‘Evameva kho, bhikkhave, yassa kassaci kāyagatāsati bhāvitā bahulīkatā, so yassa yassa abhiññāsacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṃ abhininnāmeti abhiññāsacchikiriyāya, tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati satiāyatane.
“Even so, bhikkhus, for whosoever has developed and repeatedly practiced mindfulness of the body, he, to whatever state realizable by direct knowledge he inclines his mind for direct knowledge, attains fitness to witness it, provided there is the appropriate basis for mindfulness.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, bất cứ ai tu tập, làm cho sung mãn niệm hơi thở vào ra (kāyagatāsati), thì tâm của người ấy hướng đến bất cứ pháp nào cần được chứng ngộ bằng thắng trí, người ấy đạt được khả năng làm chứng cho pháp ấy, miễn là có xứ của niệm.
Seyyathāpi, bhikkhave, subhūmiyaṃ catumahāpathe ājaññaratho yutto assa ṭhito odhastapatodo* ; tamenaṃ dakkho yoggācariyo assadammasārathi abhiruhitvā vāmena hatthena rasmiyo gahetvā dakkhiṇena hatthena patodaṃ gahetvā yenicchakaṃ yadicchakaṃ sāreyyāpi paccāsāreyyāpi; evameva kho, bhikkhave, yassa kassaci kāyagatāsati bhāvitā bahulīkatā, so yassa yassa abhiññāsacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṃ abhininnāmeti abhiññāsacchikiriyāya, tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati satiāyatane’’.
Just as, bhikkhus, at a junction of four main roads, a noble chariot, harnessed and standing with whip lowered, might be ready; then a skilled charioteer, a trainer of horses, having mounted it, might take the reins with his left hand and the goad with his right hand, and drive it wherever he wishes and turn it back wherever he wishes; even so, bhikkhus, for whosoever has developed and repeatedly practiced mindfulness of the body, he, to whatever state realizable by direct knowledge he inclines his mind for direct knowledge, attains fitness to witness it, provided there is the appropriate basis for mindfulness.”
Này các Tỳ-khưu, ví như trên một con đường lớn bốn ngả, trên một mặt đất tốt, có một cỗ xe ngựa thiện mã đã được thắng, đứng yên, roi đã được đặt xuống; một người huấn luyện ngựa khéo léo, bậc thầy điều khiển ngựa đã được thuần hóa, leo lên, cầm dây cương bằng tay trái, cầm roi bằng tay phải, có thể điều khiển đi đến bất cứ nơi nào mình muốn, lùi lại bất cứ lúc nào mình muốn; cũng vậy, này các Tỳ-khưu, bất cứ ai tu tập, làm cho sung mãn niệm hơi thở vào ra (kāyagatāsati), thì tâm của người ấy hướng đến bất cứ pháp nào cần được chứng ngộ bằng thắng trí, người ấy đạt được khả năng làm chứng cho pháp ấy, miễn là có xứ của niệm.
160. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
160. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Sāvatthī at Jetavana, Anāthapiṇḍika’s Park.
160. Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn trú tại Sāvatthī, ở Jetavana, tịnh xá của Anāthapiṇḍika.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There the Blessed One addressed the bhikkhus, saying: "Bhikkhus."
Tại đấy, Thế Tôn gọi các Tỳ-kheo: “Này các Tỳ-kheo!”
‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
"Venerable Sir," they replied to the Blessed One.
“Bạch Thế Tôn!” các Tỳ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca – ‘‘saṅkhārupapattiṃ* vo, bhikkhave, desessāmi, taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
The Blessed One said this: "Monks, I will teach you rebirth through volitional formations. Listen to it, attend carefully; I will speak."
Thế Tôn nói như sau: “Này các Tỳ-kheo, Ta sẽ thuyết giảng cho các con về Saṅkhārupapatti (sự sanh khởi do các hành). Hãy lắng nghe và khéo tác ý; Ta sẽ nói.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
"Yes, Venerable Sir," replied those bhikkhus to the Blessed One.
“Vâng, bạch Thế Tôn!” các Tỳ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One said this:
Thế Tôn nói như sau:
161. ‘‘Idha, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti.
161. "Here, monks, a bhikkhu is endowed with faith, endowed with sīla, endowed with learning, endowed with generosity, endowed with wisdom.
161. “Này các Tỳ-kheo, ở đây, một Tỳ-kheo đầy đủ đức tin (saddhā), đầy đủ giới hạnh (sīla), đầy đủ đa văn (suta), đầy đủ bố thí (cāga), đầy đủ trí tuệ (paññā).
Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā khattiyamahāsālānaṃ* sahabyataṃ upapajjeyya’nti.
He thinks: ‘Oh, if only, with the breakup of the body, after death, I might be reborn into the companionship of khattiya mahāsālas!’
Vị ấy có ý nghĩ này: ‘Mong rằng sau khi thân hoại mạng chung, ta sẽ được sanh làm bạn với các đại gia chủ Khattiya.’
So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti.
He focuses that mind, he determines that mind, he cultivates that mind.
Vị ấy đặt tâm vào ý nghĩ đó, quyết định tâm vào ý nghĩ đó, tu tập tâm vào ý nghĩ đó.
Tassa te saṅkhārā ca vihārā* ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā* saṃvattanti.
His volitional formations and abidings, thus developed and thus cultivated, lead to rebirth there.
Các hành (saṅkhāra) và các trú xứ (vihāra) của vị ấy, được tu tập như vậy, được làm cho sung mãn như vậy, dẫn đến sự tái sanh ở đó.
Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
This, monks, is the path, this is the way that leads to rebirth there.
Này các Tỳ-kheo, đây là con đường, đây là đạo lộ dẫn đến sự tái sanh ở đó.
162. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti.
162. "Again, monks, a bhikkhu is endowed with faith, endowed with sīla, endowed with learning, endowed with generosity, endowed with wisdom.
162. “Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo đầy đủ đức tin, đầy đủ giới hạnh, đầy đủ đa văn, đầy đủ bố thí, đầy đủ trí tuệ.
Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brāhmaṇamahāsālānaṃ…pe… gahapatimahāsālānaṃ* sahabyataṃ upapajjeyya’nti.
He thinks: ‘Oh, if only, with the breakup of the body, after death, I might be reborn into the companionship of brahmin mahāsālas… or householder mahāsālas!’
Vị ấy có ý nghĩ này: ‘Mong rằng sau khi thân hoại mạng chung, ta sẽ được sanh làm bạn với các đại gia chủ Bà-la-môn… hoặc các đại gia chủ Gia chủ.’
So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti.
He focuses that mind, he determines that mind, he cultivates that mind.
Vị ấy đặt tâm vào ý nghĩ đó, quyết định tâm vào ý nghĩ đó, tu tập tâm vào ý nghĩ đó.
Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti.
His volitional formations and abidings, thus developed and thus cultivated, lead to rebirth there.
Các hành và các trú xứ của vị ấy, được tu tập như vậy, được làm cho sung mãn như vậy, dẫn đến sự tái sanh ở đó.
Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
This, monks, is the path, this is the way that leads to rebirth there.
Này các Tỳ-kheo, đây là con đường, đây là đạo lộ dẫn đến sự tái sanh ở đó.
163. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti.
163. "Again, monks, a bhikkhu is endowed with faith, endowed with sīla, endowed with learning, endowed with generosity, endowed with wisdom.
163. “Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo đầy đủ đức tin, đầy đủ giới hạnh, đầy đủ đa văn, đầy đủ bố thí, đầy đủ trí tuệ.
Tassa sutaṃ hoti – ‘cātumahārājikā* devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulā’ti.
He has heard: ‘The Cātumahārājika devas are long-lived, beautiful, and abundant in happiness.’
Vị ấy nghe nói: ‘Chư thiên Tứ Đại Thiên Vương có tuổi thọ dài, có dung sắc đẹp, có nhiều an lạc.’
Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti.
He thinks: ‘Oh, if only, with the breakup of the body, after death, I might be reborn into the companionship of the Cātumahārājika devas!’
Vị ấy có ý nghĩ này: ‘Mong rằng sau khi thân hoại mạng chung, ta sẽ được sanh làm bạn với chư thiên Tứ Đại Thiên Vương.’
So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti.
He focuses that mind, he determines that mind, he cultivates that mind.
Vị ấy đặt tâm vào ý nghĩ đó, quyết định tâm vào ý nghĩ đó, tu tập tâm vào ý nghĩ đó.
Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti.
His volitional formations and abidings, thus developed and thus cultivated, lead to rebirth there.
Các hành và các trú xứ của vị ấy, được tu tập như vậy, được làm cho sung mãn như vậy, dẫn đến sự tái sanh ở đó.
Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
This, monks, is the path, this is the way that leads to rebirth there.
Này các Tỳ-kheo, đây là con đường, đây là đạo lộ dẫn đến sự tái sanh ở đó.
164. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti.
164. "Again, monks, a bhikkhu is endowed with faith, endowed with sīla, endowed with learning, endowed with generosity, endowed with wisdom.
164. “Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo đầy đủ đức tin, đầy đủ giới hạnh, đầy đủ đa văn, đầy đủ bố thí, đầy đủ trí tuệ.
Tassa sutaṃ hoti – tāvatiṃsā devā…pe… yāmā devā… tusitā devā… nimmānaratī devā… paranimmitavasavattī devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti.
He has heard: ‘The Tāvatiṃsa devas… the Yāmā devas… the Tusitā devas… the Nimmānaratī devas… the Paranimmitavasavattī devas are long-lived, beautiful, and abundant in happiness.’
Vị ấy nghe nói: ‘Chư thiên Tam Thập Tam… chư thiên Dạ Ma… chư thiên Đâu Suất… chư thiên Hóa Lạc… chư thiên Tha Hóa Tự Tại có tuổi thọ dài, có dung sắc đẹp, có nhiều an lạc.’
Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti.
He thinks: ‘Oh, if only, with the breakup of the body, after death, I might be reborn into the companionship of the Paranimmitavasavattī devas!’
Vị ấy có ý nghĩ này: ‘Mong rằng sau khi thân hoại mạng chung, ta sẽ được sanh làm bạn với chư thiên Tha Hóa Tự Tại.’
So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti.
He focuses that mind, he determines that mind, he cultivates that mind.
Vị ấy đặt tâm vào ý nghĩ đó, quyết định tâm vào ý nghĩ đó, tu tập tâm vào ý nghĩ đó.
Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti.
His volitional formations and abidings, thus developed and thus cultivated, lead to rebirth there.
Các hành và các trú xứ của vị ấy, được tu tập như vậy, được làm cho sung mãn như vậy, dẫn đến sự tái sanh ở đó.
Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
This, monks, is the path, this is the way that leads to rebirth there.
Này các Tỳ-kheo, đây là con đường, đây là đạo lộ dẫn đến sự tái sanh ở đó.
165. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti.
165. "Again, monks, a bhikkhu is endowed with faith, endowed with sīla, endowed with learning, endowed with generosity, endowed with wisdom.
165. “Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo đầy đủ đức tin, đầy đủ giới hạnh, đầy đủ đa văn, đầy đủ bố thí, đầy đủ trí tuệ.
Tassa sutaṃ hoti – ‘sahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahulo’ti.
He has heard: ‘The Brahma Sahassa (Thousandfold) is long-lived, beautiful, and abundant in happiness.’
Vị ấy nghe nói: ‘Phạm thiên Sahassa (Thiên Thủ) có tuổi thọ dài, có dung sắc đẹp, có nhiều an lạc.’
Sahasso, bhikkhave, brahmā sahassilokadhātuṃ* pharitvā adhimuccitvā* viharati.
Monks, the Brahma Sahassa abides pervading and dominating the thousandfold world-system.
Này các Tỳ-kheo, Phạm thiên Sahassa an trú, bao trùm và quán chiếu một ngàn thế giới.
Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati.
And those beings reborn there, he also abides pervading and dominating them.
Và các chúng sanh đã sanh ở đó, vị ấy cũng bao trùm và quán chiếu.
Seyyathāpi, bhikkhave, cakkhumā puriso ekaṃ āmaṇḍaṃ hatthe karitvā paccavekkheyya; evameva kho, bhikkhave, sahasso brahmā sahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati.
Just as, monks, an insightful person, holding a single emblic fruit in his hand, might examine it; so too, monks, the Brahma Sahassa abides pervading and dominating the thousandfold world-system.
Này các Tỳ-kheo, ví như một người có mắt cầm một quả āmanda (quả xoài) trong tay và quán sát; cũng vậy, này các Tỳ-kheo, Phạm thiên Sahassa an trú, bao trùm và quán chiếu một ngàn thế giới.
Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati.
And those beings reborn there, he also abides pervading and dominating them.
Và các chúng sanh đã sanh ở đó, vị ấy cũng bao trùm và quán chiếu.
Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti.
He thinks: ‘Oh, if only, with the breakup of the body, after death, I might be reborn into the companionship of the Brahma Sahassa!’
Vị ấy có ý nghĩ này: ‘Mong rằng sau khi thân hoại mạng chung, ta sẽ được sanh làm bạn với Phạm thiên Sahassa.’
So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti.
He focuses that mind, he determines that mind, he cultivates that mind.
Vị ấy đặt tâm vào ý nghĩ đó, quyết định tâm vào ý nghĩ đó, tu tập tâm vào ý nghĩ đó.
Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti.
His volitional formations and abidings, thus developed and thus cultivated, lead to rebirth there.
Các hành và các trú xứ của vị ấy, được tu tập như vậy, được làm cho sung mãn như vậy, dẫn đến sự tái sanh ở đó.
Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
This, monks, is the path, this is the way that leads to rebirth there.
Này các Tỳ-kheo, đây là con đường, đây là đạo lộ dẫn đến sự tái sanh ở đó.
166. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti.
166. "Again, monks, a bhikkhu is endowed with faith, endowed with sīla, endowed with learning… generosity… endowed with wisdom.
166. “Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo đầy đủ đức tin, đầy đủ giới hạnh, đầy đủ đa văn… bố thí… đầy đủ trí tuệ.
Tassa sutaṃ hoti – dvisahasso brahmā…pe… tisahasso brahmā… catusahasso brahmā… pañcasahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahuloti.
He has heard: ‘The Brahma Dvisahassa (Two Thousandfold)… the Brahma Tisahassa (Three Thousandfold)… the Brahma Catusahassa (Four Thousandfold)… the Brahma Pañcasahassa (Five Thousandfold) is long-lived, beautiful, and abundant in happiness.’
Vị ấy nghe nói: ‘Phạm thiên Dvisahassa (Hai Ngàn)… Phạm thiên Tisahassa (Ba Ngàn)… Phạm thiên Catusahassa (Bốn Ngàn)… Phạm thiên Pañcasahassa (Năm Ngàn) có tuổi thọ dài, có dung sắc đẹp, có nhiều an lạc.’
Pañcasahasso, bhikkhave, brahmā pañcasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati.
Monks, the Brahma Pañcasahassa abides pervading and dominating the five-thousandfold world-system.
Này các Tỳ-kheo, Phạm thiên Pañcasahassa an trú, bao trùm và quán chiếu năm ngàn thế giới.
Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati.
And those beings reborn there, he also abides pervading and dominating them.
Và các chúng sanh đã sanh ở đó, vị ấy cũng bao trùm và quán chiếu.
Seyyathāpi, bhikkhave, cakkhumā puriso pañca āmaṇḍāni hatthe karitvā paccavekkheyya; evameva kho, bhikkhave, pañcasahasso brahmā pañcasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati.
Monks, just as a man with sight might take five emblic myrobalans in his hand and observe them; even so, monks, a five-thousand-world-system Brahmā dwells pervading and mastering five thousand world-systems.
Này các Tỷ-kheo, ví như người có mắt cầm năm quả xoài trong tay mà quán sát; cũng vậy, này các Tỷ-kheo, một Phạm thiên năm ngàn cõi (pañcasahasso brahmā) an trú, bao trùm và quán chiếu năm ngàn thế giới (pañcasahassilokadhātu).
Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati.
And those beings who are reborn there, he also dwells pervading and mastering them.
Và những chúng sinh nào tái sinh ở đó, vị ấy cũng an trú, bao trùm và quán chiếu họ.
Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pañcasahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti.
Then it occurs to him: ‘Oh, if only, with the breaking up of the body, after death, I might be reborn into the companionship of that five-thousand-world-system Brahmā!’
Vị ấy suy nghĩ: ‘Ôi, sau khi thân hoại mạng chung, mong sao ta được tái sinh làm bạn với Phạm thiên năm ngàn cõi!’
So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti.
He focuses that mind, he establishes that mind, he develops that mind.
Vị ấy kiên định tâm ấy, quyết tâm vào tâm ấy, tu tập tâm ấy.
Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti.
Those volitional formations and abidings, thus developed, thus cultivated, lead to rebirth there.
Những hành (saṅkhārā) và trú (vihārā) ấy của vị ấy, khi đã được tu tập như vậy, được làm cho sung mãn như vậy, sẽ dẫn đến sự tái sinh ở đó.
Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
This, monks, is the path, this is the practice that leads to rebirth there.
Này các Tỷ-kheo, đây là con đường, đây là đạo lộ dẫn đến sự tái sinh ở đó.
167. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti.
167. “Furthermore, monks, a bhikkhu is endowed with faith, endowed with sīla… with learning… with generosity… with wisdom.
167. “Lại nữa, này các Tỷ-kheo, một Tỷ-kheo có đầy đủ niềm tin (saddhā), có đầy đủ giới hạnh (sīla), có đầy đủ sự học hỏi (suta)… có đầy đủ sự bố thí (cāga)… có đầy đủ trí tuệ (paññā).
Tassa sutaṃ hoti – ‘dasasahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahulo’ti.
He hears: ‘A ten-thousand-world-system Brahmā is long-lived, of fine appearance, and abounding in happiness.’
Vị ấy nghe rằng: ‘Phạm thiên mười ngàn cõi (dasasahasso brahmā) có tuổi thọ dài, có sắc đẹp, có nhiều an lạc.’
Dasasahasso, bhikkhave, brahmā dasasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati.
Monks, a ten-thousand-world-system Brahmā dwells pervading and mastering ten thousand world-systems.
Này các Tỷ-kheo, Phạm thiên mười ngàn cõi an trú, bao trùm và quán chiếu mười ngàn thế giới (dasasahassilokadhātu).
Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati.
And those beings who are reborn there, he also dwells pervading and mastering them.
Và những chúng sinh nào tái sinh ở đó, vị ấy cũng an trú, bao trùm và quán chiếu họ.
Seyyathāpi, bhikkhave, maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato paṇḍukambale nikkhitto bhāsate ca tapate ca* virocati ca; evameva kho, bhikkhave, dasasahasso brahmā dasasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati.
Monks, just as a beryl gem, pure, of excellent quality, eight-faceted, well-cut, placed on a yellowish-red blanket, shines, blazes, and radiates; even so, monks, a ten-thousand-world-system Brahmā dwells pervading and mastering ten thousand world-systems.
Này các Tỷ-kheo, ví như một viên ngọc bích (maṇi veḷuriyo) trong sạch, quý giá, có tám mặt, được chế tác khéo léo, đặt trên tấm vải màu vàng nhạt, nó rực rỡ, chói sáng và chiếu rọi; cũng vậy, này các Tỷ-kheo, Phạm thiên mười ngàn cõi an trú, bao trùm và quán chiếu mười ngàn thế giới.
Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati.
And those beings who are reborn there, he also dwells pervading and mastering them.
Và những chúng sinh nào tái sinh ở đó, vị ấy cũng an trú, bao trùm và quán chiếu họ.
Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā dasasahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti.
Then it occurs to him: ‘Oh, if only, with the breaking up of the body, after death, I might be reborn into the companionship of that ten-thousand-world-system Brahmā!’
Vị ấy suy nghĩ: ‘Ôi, sau khi thân hoại mạng chung, mong sao ta được tái sinh làm bạn với Phạm thiên mười ngàn cõi!’
So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti.
He focuses that mind, he establishes that mind, he develops that mind.
Vị ấy kiên định tâm ấy, quyết tâm vào tâm ấy, tu tập tâm ấy.
Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti.
Those volitional formations and abidings, thus developed, thus cultivated, lead to rebirth there.
Những hành và trú ấy của vị ấy, khi đã được tu tập như vậy, được làm cho sung mãn như vậy, sẽ dẫn đến sự tái sinh ở đó.
Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
This, monks, is the path, this is the practice that leads to rebirth there.
Này các Tỷ-kheo, đây là con đường, đây là đạo lộ dẫn đến sự tái sinh ở đó.
168. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti.
168. “Furthermore, monks, a bhikkhu is endowed with faith, with sīla… with learning… with generosity… with wisdom.
168. “Lại nữa, này các Tỷ-kheo, một Tỷ-kheo có đầy đủ niềm tin, có đầy đủ giới hạnh… có đầy đủ sự học hỏi… có đầy đủ sự bố thí… có đầy đủ trí tuệ.
Tassa sutaṃ hoti – ‘satasahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahulo’ti.
He hears: ‘A hundred-thousand-world-system Brahmā is long-lived, of fine appearance, and abounding in happiness.’
Vị ấy nghe rằng: ‘Phạm thiên một trăm ngàn cõi (satasahasso brahmā) có tuổi thọ dài, có sắc đẹp, có nhiều an lạc.’
Satasahasso, bhikkhave, brahmā satasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati.
Monks, a hundred-thousand-world-system Brahmā dwells pervading and mastering a hundred thousand world-systems.
Này các Tỷ-kheo, Phạm thiên một trăm ngàn cõi an trú, bao trùm và quán chiếu một trăm ngàn thế giới (satasahassilokadhātu).
Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati.
And those beings who are reborn there, he also dwells pervading and mastering them.
Và những chúng sinh nào tái sinh ở đó, vị ấy cũng an trú, bao trùm và quán chiếu họ.
Seyyathāpi, bhikkhave, nikkhaṃ jambonadaṃ* dakkhakammāraputtaukkāmukhasukusalasampahaṭṭhaṃ paṇḍukambale nikkhittaṃ bhāsate ca tapate ca virocati ca; evameva kho, bhikkhave, satasahasso brahmā satasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati.
Monks, just as a Jambūnada gold ornament, expertly worked by a skilled goldsmith's son in a crucible, placed on a yellowish-red blanket, shines, blazes, and radiates; even so, monks, a hundred-thousand-world-system Brahmā dwells pervading and mastering a hundred thousand world-systems.
Này các Tỷ-kheo, ví như một thỏi vàng Jambonada (nikkhaṃ jambonadaṃ) được một người con của thợ kim hoàn lành nghề, khéo léo, đã nung chảy trong lò và tinh luyện, đặt trên tấm vải màu vàng nhạt, nó rực rỡ, chói sáng và chiếu rọi; cũng vậy, này các Tỷ-kheo, Phạm thiên một trăm ngàn cõi an trú, bao trùm và quán chiếu một trăm ngàn thế giới.
Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati.
And those beings who are reborn there, he also dwells pervading and mastering them.
Và những chúng sinh nào tái sinh ở đó, vị ấy cũng an trú, bao trùm và quán chiếu họ.
Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā satasahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti.
Then it occurs to him: ‘Oh, if only, with the breaking up of the body, after death, I might be reborn into the companionship of that hundred-thousand-world-system Brahmā!’
Vị ấy suy nghĩ: ‘Ôi, sau khi thân hoại mạng chung, mong sao ta được tái sinh làm bạn với Phạm thiên một trăm ngàn cõi!’
So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti.
He focuses that mind, he establishes that mind, he develops that mind.
Vị ấy kiên định tâm ấy, quyết tâm vào tâm ấy, tu tập tâm ấy.
Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti.
Those volitional formations and abidings, thus developed, thus cultivated, lead to rebirth there.
Những hành và trú ấy của vị ấy, khi đã được tu tập như vậy, được làm cho sung mãn như vậy, sẽ dẫn đến sự tái sinh ở đó.
Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
This, monks, is the path, this is the practice that leads to rebirth there.
Này các Tỷ-kheo, đây là con đường, đây là đạo lộ dẫn đến sự tái sinh ở đó.
169. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti.
169. “Furthermore, monks, a bhikkhu is endowed with faith, with sīla… with learning… with generosity… with wisdom.
169. “Lại nữa, này các Tỷ-kheo, một Tỷ-kheo có đầy đủ niềm tin, có đầy đủ giới hạnh… có đầy đủ sự học hỏi… có đầy đủ sự bố thí… có đầy đủ trí tuệ.
Tassa sutaṃ hoti – ābhā devā…pe… parittābhā devā… appamāṇābhā devā… ābhassarā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti.
He hears: ‘The Ābhā devas… the Parittābhā devas… the Appamāṇābhā devas… the Ābhassarā devas are long-lived, of fine appearance, and abounding in happiness.’
Vị ấy nghe rằng: ‘Chư thiên Ābhā… chư thiên Parittābhā… chư thiên Appamāṇābhā… chư thiên Ābhassarā có tuổi thọ dài, có sắc đẹp, có nhiều an lạc.’
Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā ābhassarānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti.
Then it occurs to him: ‘Oh, if only, with the breaking up of the body, after death, I might be reborn into the companionship of the Ābhassarā devas!’
Vị ấy suy nghĩ: ‘Ôi, sau khi thân hoại mạng chung, mong sao ta được tái sinh làm bạn với chư thiên Ābhassarā!’
So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti.
He focuses that mind, he establishes that mind, he develops that mind.
Vị ấy kiên định tâm ấy, quyết tâm vào tâm ấy, tu tập tâm ấy.
Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti.
Those volitional formations and abidings, thus developed, thus cultivated, lead to rebirth there.
Những hành và trú ấy của vị ấy, khi đã được tu tập như vậy, được làm cho sung mãn như vậy, sẽ dẫn đến sự tái sinh ở đó.
Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
This, monks, is the path, this is the practice that leads to rebirth there.
Này các Tỷ-kheo, đây là con đường, đây là đạo lộ dẫn đến sự tái sinh ở đó.
170. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena … sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti.
170. “Furthermore, monks, a bhikkhu is endowed with faith, with sīla… with learning… with generosity… with wisdom.
170. “Lại nữa, này các Tỷ-kheo, một Tỷ-kheo có đầy đủ niềm tin, có đầy đủ giới hạnh… có đầy đủ sự học hỏi… có đầy đủ sự bố thí… có đầy đủ trí tuệ.
Tassa sutaṃ hoti – parittasubhā devā…pe… appamāṇasubhā devā… subhakiṇhā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti.
He hears: ‘The Parittasubhā devas… the Appamāṇasubhā devas… the Subhakiṇhā devas are long-lived, of fine appearance, and abounding in happiness.’
Vị ấy nghe rằng: ‘Chư thiên Parittasubhā… chư thiên Appamāṇasubhā… chư thiên Subhakiṇhā có tuổi thọ dài, có sắc đẹp, có nhiều an lạc.’
Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā subhakiṇhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti.
Then it occurs to him: ‘Oh, if only, with the breaking up of the body, after death, I might be reborn into the companionship of the Subhakiṇhā devas!’
Vị ấy suy nghĩ: ‘Ôi, sau khi thân hoại mạng chung, mong sao ta được tái sinh làm bạn với chư thiên Subhakiṇhā!’
So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti.
He focuses that mind, he establishes that mind, he develops that mind.
Vị ấy kiên định tâm ấy, quyết tâm vào tâm ấy, tu tập tâm ấy.
Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti.
Those volitional formations and abidings, thus developed, thus cultivated, lead to rebirth there.
Những hành và trú ấy của vị ấy, khi đã được tu tập như vậy, được làm cho sung mãn như vậy, sẽ dẫn đến sự tái sinh ở đó.
Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
This, monks, is the path, this is the practice that leads to rebirth there.
Này các Tỷ-kheo, đây là con đường, đây là đạo lộ dẫn đến sự tái sinh ở đó.
171. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti.
171. “Furthermore, monks, a bhikkhu is endowed with faith, with sīla… with learning… with generosity… with wisdom.
171. “Lại nữa, này các Tỷ-kheo, một Tỷ-kheo có đầy đủ niềm tin, có đầy đủ giới hạnh… có đầy đủ sự học hỏi… có đầy đủ sự bố thí… có đầy đủ trí tuệ.
Tassa sutaṃ hoti – vehapphalā devā…pe… avihā devā… atappā devā… sudassā devā… sudassī devā… akaniṭṭhā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti.
He hears: ‘The Vehapphalā devas… the Avihā devas… the Atappā devas… the Sudassā devas… the Sudassī devas… the Akaniṭṭhā devas are long-lived, of fine appearance, and abounding in happiness.’
Vị ấy nghe rằng: ‘Chư thiên Vehapphalā… chư thiên Avihā… chư thiên Atappā… chư thiên Sudassā… chư thiên Sudassī… chư thiên Akaniṭṭhā có tuổi thọ dài, có sắc đẹp, có nhiều an lạc.’
Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā akaniṭṭhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti.
Then it occurs to him: ‘Oh, if only, with the breaking up of the body, after death, I might be reborn into the companionship of the Akaniṭṭhā devas!’
Vị ấy suy nghĩ: ‘Ôi, sau khi thân hoại mạng chung, mong sao ta được tái sinh làm bạn với chư thiên Akaniṭṭhā!’
So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti.
He focuses that mind, he establishes that mind, he develops that mind.
Vị ấy kiên định tâm ấy, quyết tâm vào tâm ấy, tu tập tâm ấy.
Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti.
Those volitional formations and abidings, thus developed, thus cultivated, lead to rebirth there.
Những hành và trú ấy của vị ấy, khi đã được tu tập như vậy, được làm cho sung mãn như vậy, sẽ dẫn đến sự tái sinh ở đó.
Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
This, monks, is the path, this is the practice that leads to rebirth there.
Này các Tỷ-kheo, đây là con đường, đây là đạo lộ dẫn đến sự tái sinh ở đó.
172. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti.
172. “Furthermore, monks, a bhikkhu is endowed with faith, with sīla… with learning… with generosity… with wisdom.
172. “Lại nữa, này các Tỷ-kheo, một Tỷ-kheo có đầy đủ niềm tin, có đầy đủ giới hạnh… có đầy đủ sự học hỏi… có đầy đủ sự bố thí… có đầy đủ trí tuệ.
Tassa sutaṃ hoti – ‘ākāsānañcāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā sukhabahulā’ti.
He hears: ‘The devas who have attained the base of infinite space are long-lived, long-abiding, and abounding in happiness.’
Vị ấy nghe rằng: ‘Chư thiên tái sinh vào cõi Không Vô Biên Xứ (ākāsānañcāyatanūpagā devā) có tuổi thọ dài, sống lâu, có nhiều an lạc.’
Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā ākāsānañcāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti.
Then it occurs to him: ‘Oh, if only, with the breaking up of the body, after death, I might be reborn into the companionship of the devas who have attained the base of infinite space!’
Vị ấy suy nghĩ: ‘Ôi, sau khi thân hoại mạng chung, mong sao ta được tái sinh làm bạn với chư thiên tái sinh vào cõi Không Vô Biên Xứ!’
So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti.
He focuses that mind, he establishes that mind, he develops that mind.
Vị ấy kiên định tâm ấy, quyết tâm vào tâm ấy, tu tập tâm ấy.
Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti.
Those volitional formations and abidings, thus developed, thus cultivated, lead to rebirth there.
Những hành và trú ấy của vị ấy, khi đã được tu tập như vậy, được làm cho sung mãn như vậy, sẽ dẫn đến sự tái sinh ở đó.
Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
This, monks, is the path, this is the practice that leads to rebirth there.
Này các Tỷ-kheo, đây là con đường, đây là đạo lộ dẫn đến sự tái sinh ở đó.
173. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti.
173. “Furthermore, monks, a bhikkhu is endowed with faith, with sīla… with learning… with generosity… with wisdom.
173. “Lại nữa, này các Tỷ-kheo, một Tỷ-kheo có đầy đủ niềm tin, có đầy đủ giới hạnh… có đầy đủ sự học hỏi… có đầy đủ sự bố thí… có đầy đủ trí tuệ.
Tassa sutaṃ hoti – ‘viññāṇañcāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā sukhabahulā’ti.
He hears: ‘The devas who have attained the base of infinite consciousness are long-lived, long-abiding, and abound in happiness.’
Người ấy nghe rằng: ‘Chư thiên đạt đến cõi Thức Vô Biên Xứ có tuổi thọ dài, tồn tại lâu dài, và nhiều an lạc.’
Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā viññāṇañcāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti.
He thinks: ‘Oh, if only, with the breaking up of the body, after death, I might be reborn into the companionship of the devas who have attained the base of infinite consciousness!’
Người ấy nghĩ rằng: ‘Ôi, ước gì sau khi thân hoại mạng chung, tôi được đồng sanh với chư thiên đạt đến cõi Thức Vô Biên Xứ.’
So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti.
He directs his mind to that, he resolves his mind on that, he cultivates his mind towards that.
Người ấy đặt tâm vào điều đó, quyết tâm vào điều đó, tu tập tâm đó.
Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti.
His volitional formations and abidings, thus cultivated, thus made much of, conduce to rebirth there.
Những hành và trú xứ của người ấy, được tu tập như vậy, được làm cho sung mãn như vậy, sẽ dẫn đến sự tái sanh ở đó.
Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
This, bhikkhus, is the path, this is the way that conduces to rebirth there.
Này các Tỳ-khưu, đây là con đường, đây là lộ trình dẫn đến sự tái sanh ở đó.
174. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti.
174. “Furthermore, bhikkhus, a bhikkhu is endowed with faith, with virtue… with learning… with generosity… with wisdom.
174. Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ đức tin, đầy đủ giới hạnh… đầy đủ sự học hỏi… đầy đủ sự bố thí… đầy đủ trí tuệ.
Tassa sutaṃ hoti – ākiñcaññāyatanūpagā devā…pe… nevasaññānāsaññāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā sukhabahulāti.
He hears: ‘The devas who have attained the base of nothingness… and the devas who have attained the base of neither-perception-nor-non-perception are long-lived, long-abiding, and abound in happiness.’
Người ấy nghe rằng: Chư thiên đạt đến cõi Vô Sở Hữu Xứ… (v.v.)… chư thiên đạt đến cõi Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ có tuổi thọ dài, tồn tại lâu dài, và nhiều an lạc.
Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā nevasaññānāsaññāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti.
He thinks: ‘Oh, if only, with the breaking up of the body, after death, I might be reborn into the companionship of the devas who have attained the base of neither-perception-nor-non-perception!’
Người ấy nghĩ rằng: ‘Ôi, ước gì sau khi thân hoại mạng chung, tôi được đồng sanh với chư thiên đạt đến cõi Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ.’
So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti.
He directs his mind to that, he resolves his mind on that, he cultivates his mind towards that.
Người ấy đặt tâm vào điều đó, quyết tâm vào điều đó, tu tập tâm đó.
Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti.
His volitional formations and abidings, thus cultivated, thus made much of, conduce to rebirth there.
Những hành và trú xứ của người ấy, được tu tập như vậy, được làm cho sung mãn như vậy, sẽ dẫn đến sự tái sanh ở đó.
Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
This, bhikkhus, is the path, this is the way that conduces to rebirth there.
Này các Tỳ-khưu, đây là con đường, đây là lộ trình dẫn đến sự tái sanh ở đó.
175. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti.
175. ‘‘Furthermore, bhikkhus, a bhikkhu is endowed with faith, with sīla… with learning… with generosity… with wisdom.
175. Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ đức tin, đầy đủ giới hạnh… đầy đủ sự học hỏi… đầy đủ sự bố thí… đầy đủ trí tuệ.
Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya’nti.
Then it occurs to him: ‘Oh, if only I might, by the destruction of the āsavas, having realized for myself with direct knowledge, enter upon and abide in the Stainless Deliverance of Mind and Deliverance by Wisdom in this very life!’
Người ấy nghĩ rằng: ‘Ôi, ước gì sau khi các lậu hoặc đã diệt tận, tôi tự mình chứng ngộ, chứng đạt và an trú trong sự giải thoát tâm vô lậu, giải thoát tuệ vô lậu ngay trong hiện tại.’
So āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.
He, by the destruction of the āsavas, having realized for himself with direct knowledge, enters upon and abides in the Stainless Deliverance of Mind and Deliverance by Wisdom in this very life.
Người ấy, sau khi các lậu hoặc đã diệt tận, tự mình chứng ngộ, chứng đạt và an trú trong sự giải thoát tâm vô lậu, giải thoát tuệ vô lậu ngay trong hiện tại.
Ayaṃ, bhikkhave, bhikkhu na katthaci upapajjatī’’ti* .
This bhikkhu, bhikkhus, is not reborn anywhere.’’
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu này không tái sanh ở bất cứ nơi nào.