34. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā pisinārāyaṃ* viharati baliharaṇe vanasaṇḍe.
34. Thus have I heard—At one time the Blessed One was dwelling in Pisinārā, in the Bali-haraṇa forest grove.
34. Tôi nghe như vầy: Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Pisinārā, trong khu rừng Baliharaṇa.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There, the Blessed One addressed the bhikkhus, saying: “Bhikkhus!”
Tại đó, Đức Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu: “Này các Tỳ-khưu!”
‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Venerable Sir,” those bhikkhus replied to the Blessed One.
Các Tỳ-khưu ấy vâng đáp Đức Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn!”
Bhagavā etadavoca – ‘‘kinti vo, bhikkhave, mayi hoti – ‘cīvarahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ deseti, piṇḍapātahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ deseti, senāsanahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ deseti, itibhavābhavahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ desetī’’’ti?
The Blessed One said this: “What do you think of me, bhikkhus, ‘The recluse Gotama teaches the Dhamma for the sake of robes, or the recluse Gotama teaches the Dhamma for the sake of almsfood, or the recluse Gotama teaches the Dhamma for the sake of lodging, or the recluse Gotama teaches the Dhamma for the sake of existence or non-existence’?”
Đức Thế Tôn nói lời này: “Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ gì về Ta: ‘Sa-môn Gotama thuyết pháp vì y phục, hay Sa-môn Gotama thuyết pháp vì vật thực khất thực, hay Sa-môn Gotama thuyết pháp vì chỗ ở, hay Sa-môn Gotama thuyết pháp vì sự hiện hữu trong đời này hay đời khác’?”
‘‘Na kho no, bhante, bhagavati evaṃ hoti – ‘cīvarahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ deseti, piṇḍapātahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ deseti, senāsanahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ deseti, itibhavābhavahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ desetī’’’ti.
“Venerable Sir, we do not think of the Blessed One thus: ‘The recluse Gotama teaches the Dhamma for the sake of robes, or the recluse Gotama teaches the Dhamma for the sake of almsfood, or the recluse Gotama teaches the Dhamma for the sake of lodging, or the recluse Gotama teaches the Dhamma for the sake of existence or non-existence.’”
“Bạch Thế Tôn, chúng con không nghĩ như vậy về Đức Thế Tôn: ‘Sa-môn Gotama thuyết pháp vì y phục, hay Sa-môn Gotama thuyết pháp vì vật thực khất thực, hay Sa-môn Gotama thuyết pháp vì chỗ ở, hay Sa-môn Gotama thuyết pháp vì sự hiện hữu trong đời này hay đời khác’.”
‘‘Na ca kira vo, bhikkhave, mayi evaṃ hoti – ‘cīvarahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ deseti…pe… itibhavābhavahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ desetī’ti; atha kinti carahi vo* , bhikkhave, mayi hotī’’ti?
“So then, bhikkhus, if you do not think of me thus: ‘The recluse Gotama teaches the Dhamma for the sake of robes… for the sake of existence or non-existence’; then what do you think of me, bhikkhus?”
“Này các Tỳ-khưu, nếu các ông không nghĩ như vậy về Ta: ‘Sa-môn Gotama thuyết pháp vì y phục… vì sự hiện hữu trong đời này hay đời khác’; vậy thì, này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ gì về Ta?”
‘‘Evaṃ kho no, bhante, bhagavati hoti – ‘anukampako bhagavā hitesī; anukampaṃ upādāya dhammaṃ desetī’’’ti.
“Venerable Sir, we think of the Blessed One thus: ‘The Blessed One is compassionate, benevolent; out of compassion he teaches the Dhamma.’”
“Bạch Thế Tôn, chúng con nghĩ như vầy về Đức Thế Tôn: ‘Đức Thế Tôn là bậc từ bi, là bậc mong muốn lợi ích; Ngài thuyết pháp vì lòng từ bi’.”
‘‘Evañca* kira vo, bhikkhave, mayi hoti – ‘anukampako bhagavā hitesī; anukampaṃ upādāya dhammaṃ desetī’’’ti.
“So indeed, bhikkhus, you think of me thus: ‘The Blessed One is compassionate, benevolent; out of compassion he teaches the Dhamma.’”
“Này các Tỳ-khưu, vậy thì các ông nghĩ như vầy về Ta: ‘Đức Thế Tôn là bậc từ bi, là bậc mong muốn lợi ích; Ngài thuyết pháp vì lòng từ bi’.”
35. ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, ye vo* mayā dhammā abhiññā desitā, seyyathidaṃ – cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, tattha sabbeheva samaggehi sammodamānehi avivadamānehi sikkhitabbaṃ.
35. “Therefore, bhikkhus, those Dhammas which I have taught you after directly knowing them, namely: the four foundations of mindfulness, the four right efforts, the four bases of psychic power, the five faculties, the five powers, the seven factors of enlightenment, the Noble Eightfold Path—therein, all of you should train yourselves, in unity, harmoniously, without dispute.
35. “Do đó, này các Tỳ-khưu, những pháp mà Ta đã thuyết cho các ông bằng thắng trí, tức là: bốn niệm xứ, bốn chánh cần, bốn thần túc, năm căn, năm lực, bảy giác chi, Bát Chánh Đạo cao thượng—tất cả các ông hãy cùng nhau hòa hợp, hoan hỷ, không tranh cãi mà tu tập.
Tesañca vo, bhikkhave, samaggānaṃ sammodamānānaṃ avivadamānānaṃ sikkhataṃ siyaṃsu* dve bhikkhū abhidhamme nānāvādā.
And among you, bhikkhus, training yourselves in unity, harmoniously, without dispute, there might be two bhikkhus who hold different views regarding the Abhidhamma.
Và này các Tỳ-khưu, khi các ông đang tu tập trong sự hòa hợp, hoan hỷ, không tranh cãi, nếu có hai Tỳ-khưu có những quan điểm khác nhau về Abhidhamma.
Tatra ce tumhākaṃ evamassa – ‘imesaṃ kho āyasmantānaṃ atthato ceva nānaṃ byañjanato ca nāna’nti, tattha yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ* maññeyyātha so upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo – ‘āyasmantānaṃ kho atthato ceva nānaṃ, byañjanato ca nānaṃ.
If, in that case, you think, ‘These venerable ones differ in meaning and also in phrasing,’ then, having approached the bhikkhu whom you consider more amenable to instruction, he should be addressed thus: ‘Venerable sirs, you differ in meaning and also in phrasing.
Nếu các ông nghĩ rằng: ‘Quan điểm của các Tôn giả này khác nhau về ý nghĩa và khác nhau về từ ngữ’, thì các ông hãy đến gặp vị Tỳ-khưu nào mà các ông cho là dễ khuyên bảo hơn và nói với vị ấy rằng: ‘Quan điểm của các Tôn giả khác nhau về ý nghĩa và khác nhau về từ ngữ.
Tadamināpetaṃ* āyasmanto jānātha – yathā atthato ceva nānaṃ, byañjanato ca nānaṃ.
Therefore, venerable sirs, understand this by this very reason—how you differ in meaning and also in phrasing.
Các Tôn giả hãy biết điều này—rằng quan điểm khác nhau về ý nghĩa và khác nhau về từ ngữ.
Māyasmanto vivādaṃ āpajjitthā’ti.
Venerable sirs, do not fall into dispute.’
Các Tôn giả chớ tranh cãi!’
Athāparesaṃ ekatopakkhikānaṃ bhikkhūnaṃ yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ maññeyyātha so upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo – ‘āyasmantānaṃ kho atthato ceva nānaṃ, byañjanato ca nānaṃ.
Then, having approached the bhikkhu whom you consider more amenable to instruction among the bhikkhus of the other party, he should be addressed thus: ‘Venerable sirs, you differ in meaning and also in phrasing.
Rồi các ông hãy đến gặp vị Tỳ-khưu nào trong số các Tỳ-khưu thuộc phe khác mà các ông cho là dễ khuyên bảo hơn và nói với vị ấy rằng: ‘Quan điểm của các Tôn giả khác nhau về ý nghĩa và khác nhau về từ ngữ.
Tadamināpetaṃ āyasmanto jānātha – yathā atthato ceva nānaṃ, byañjanato ca nānaṃ.
Therefore, venerable sirs, understand this by this very reason—how you differ in meaning and also in phrasing.
Các Tôn giả hãy biết điều này—rằng quan điểm khác nhau về ý nghĩa và khác nhau về từ ngữ.
Māyasmanto vivādaṃ āpajjitthā’ti.
Venerable sirs, do not fall into dispute.’
Các Tôn giả chớ tranh cãi!’
Iti duggahitaṃ duggahitato dhāretabbaṃ, suggahitaṃ suggahitato dhāretabbaṃ.
Thus, what is wrongly grasped should be retained as wrongly grasped; what is rightly grasped should be retained as rightly grasped.
Như vậy, điều đã chấp thủ sai thì hãy giữ là đã chấp thủ sai, điều đã chấp thủ đúng thì hãy giữ là đã chấp thủ đúng.
Duggahitaṃ duggahitato dhāretvā suggahitaṃ suggahitato dhāretvā* yo dhammo yo vinayo so bhāsitabbo.
Having retained what is wrongly grasped as wrongly grasped, and having retained what is rightly grasped as rightly grasped, that Dhamma, that Vinaya, should be expounded.
Sau khi giữ điều đã chấp thủ sai là đã chấp thủ sai, và giữ điều đã chấp thủ đúng là đã chấp thủ đúng, thì pháp nào, giới luật nào, hãy thuyết giảng điều đó.
36. ‘‘Tatra ce tumhākaṃ evamassa – ‘imesaṃ kho āyasmantānaṃ atthato hi kho nānaṃ, byañjanato sametī’ti, tattha yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ maññeyyātha so upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo – ‘āyasmantānaṃ kho atthato hi nānaṃ, byañjanato sameti.
36. ‘‘If, concerning that, it should be thus in your minds: ‘Indeed, for these venerable ones, the meaning is different, but the letter is the same,’ then among them, whichever bhikkhu you consider to be more agreeable, you should approach him and say thus: ‘Indeed, venerable ones, the meaning is different, but the letter is the same.
36. "Này các Tỳ-khưu, nếu các ông nghĩ rằng: 'Những vị Tôn giả này, về ý nghĩa thì khác nhau, nhưng về văn tự thì giống nhau,' thì trong số đó, vị Tỳ-khưu nào các ông cho là dễ khuyên bảo hơn, hãy đến gặp vị ấy và nói rằng: 'Thưa quý Tôn giả, về ý nghĩa thì khác nhau, nhưng về văn tự thì giống nhau.
Tadamināpetaṃ āyasmanto jānātha – yathā atthato hi kho nānaṃ, byañjanato sameti.
And by this, venerable ones, know that indeed the meaning is different, but the letter is the same.
Thưa quý Tôn giả, quý vị hãy biết điều này qua đó – rằng về ý nghĩa thì khác nhau, nhưng về văn tự thì giống nhau.
Māyasmanto vivādaṃ āpajjitthā’ti.
Venerable ones, do not enter into a dispute.’
Xin quý Tôn giả đừng tranh cãi.'
Athāparesaṃ ekatopakkhikānaṃ bhikkhūnaṃ yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ maññeyyātha so upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo – ‘āyasmantānaṃ kho atthato hi kho nānaṃ, byañjanato sameti.
Then to the bhikkhus of the other party, whichever bhikkhu you consider to be more agreeable, you should approach him and say thus: ‘Indeed, venerable ones, the meaning is different, but the letter is the same.
Sau đó, trong số các Tỳ-khưu thuộc phe kia, vị Tỳ-khưu nào các ông cho là dễ khuyên bảo hơn, hãy đến gặp vị ấy và nói rằng: 'Thưa quý Tôn giả, về ý nghĩa thì khác nhau, nhưng về văn tự thì giống nhau.
Tadamināpetaṃ āyasmanto jānātha – yathā atthato hi kho nānaṃ, byañjanato sameti.
And by this, venerable ones, know that indeed the meaning is different, but the letter is the same.
Thưa quý Tôn giả, quý vị hãy biết điều này qua đó – rằng về ý nghĩa thì khác nhau, nhưng về văn tự thì giống nhau.
Māyasmanto vivādaṃ āpajjitthā’ti.
Venerable ones, do not enter into a dispute.’
Xin quý Tôn giả đừng tranh cãi.'
Iti duggahitaṃ duggahitato dhāretabbaṃ, suggahitaṃ suggahitato dhāretabbaṃ.
Thus, what is wrongly grasped should be held as wrongly grasped; what is rightly grasped should be held as rightly grasped.
Vì vậy, điều nắm giữ sai cần được giữ là sai, điều nắm giữ đúng cần được giữ là đúng.
Duggahitaṃ duggahitato dhāretvā suggahitaṃ suggahitato dhāretvā yo dhammo yo vinayo so bhāsitabbo.
Having held what is wrongly grasped as wrongly grasped, and what is rightly grasped as rightly grasped, that Dhamma and that Vinaya should be taught.
Sau khi giữ điều nắm giữ sai là sai và điều nắm giữ đúng là đúng, thì Pháp và Vinaya đó cần được giảng nói.
37. ‘‘Tatra ce tumhākaṃ evamassa – ‘imesaṃ kho āyasmantānaṃ atthato hi kho sameti, byañjanato nāna’nti, tattha yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ maññeyyātha so upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo – ‘āyasmantānaṃ kho atthato hi sameti, byañjanato nānaṃ.
37. ‘‘If, concerning that, it should be thus in your minds: ‘Indeed, for these venerable ones, the meaning is the same, but the letter is different,’ then among them, whichever bhikkhu you consider to be more agreeable, you should approach him and say thus: ‘Indeed, venerable ones, the meaning is the same, but the letter is different.
37. "Này các Tỳ-khưu, nếu các ông nghĩ rằng: 'Những vị Tôn giả này, về ý nghĩa thì giống nhau, nhưng về văn tự thì khác nhau,' thì trong số đó, vị Tỳ-khưu nào các ông cho là dễ khuyên bảo hơn, hãy đến gặp vị ấy và nói rằng: 'Thưa quý Tôn giả, về ý nghĩa thì giống nhau, nhưng về văn tự thì khác nhau.
Tadamināpetaṃ āyasmanto jānātha – yathā atthato hi kho sameti, byañjanato nānaṃ.
And by this, venerable ones, know that indeed the meaning is the same, but the letter is different.
Thưa quý Tôn giả, quý vị hãy biết điều này qua đó – rằng về ý nghĩa thì giống nhau, nhưng về văn tự thì khác nhau.
Appamattakaṃ kho panetaṃ yadidaṃ – byañjanaṃ.
This difference in words is a minor matter.
Thật vậy, điều này – tức là văn tự – chỉ là một việc nhỏ.
Māyasmanto appamattake vivādaṃ āpajjitthā’ti.
Venerable ones, do not enter into a dispute over a minor matter.’
Xin quý Tôn giả đừng tranh cãi về một việc nhỏ.'
Athāparesaṃ ekatopakkhikānaṃ bhikkhūnaṃ yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ maññeyyātha so upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo – ‘āyasmantānaṃ kho atthato hi sameti, byañjanato nānaṃ.
Then to the bhikkhus of the other party, whichever bhikkhu you consider to be more agreeable, you should approach him and say thus: ‘Indeed, venerable ones, the meaning is the same, but the letter is different.
Sau đó, trong số các Tỳ-khưu thuộc phe kia, vị Tỳ-khưu nào các ông cho là dễ khuyên bảo hơn, hãy đến gặp vị ấy và nói rằng: 'Thưa quý Tôn giả, về ý nghĩa thì giống nhau, nhưng về văn tự thì khác nhau.
Tadamināpetaṃ āyasmanto jānātha – yathā atthato hi kho sameti, byañjanato nānaṃ.
And by this, venerable ones, know that indeed the meaning is the same, but the letter is different.
Thưa quý Tôn giả, quý vị hãy biết điều này qua đó – rằng về ý nghĩa thì giống nhau, nhưng về văn tự thì khác nhau.
Appamattakaṃ kho panetaṃ yadidaṃ – byañjanaṃ.
This difference in words is a minor matter.
Thật vậy, điều này – tức là văn tự – chỉ là một việc nhỏ.
Māyasmanto appamattake* vivādaṃ āpajjitthā’ti.
Venerable ones, do not enter into a dispute over a minor matter.’
Xin quý Tôn giả đừng tranh cãi về một việc nhỏ.'
Iti suggahitaṃ suggahitato dhāretabbaṃ, duggahitaṃ duggahitato dhāretabbaṃ.
Thus, what is rightly grasped should be held as rightly grasped; what is wrongly grasped should be held as wrongly grasped.
Vì vậy, điều nắm giữ đúng cần được giữ là đúng, điều nắm giữ sai cần được giữ là sai.
Suggahitaṃ suggahitato dhāretvā duggahitaṃ duggahitato dhāretvā yo dhammo yo vinayo so bhāsitabbo.
Having held what is rightly grasped as rightly grasped, and what is wrongly grasped as wrongly grasped, that Dhamma and that Vinaya should be taught.
Sau khi giữ điều nắm giữ đúng là đúng và điều nắm giữ sai là sai, thì Pháp và Vinaya đó cần được giảng nói.
38. ‘‘Tatra ce tumhākaṃ evamassa – ‘imesaṃ kho āyasmantānaṃ atthato ceva sameti byañjanato ca sametī’ti, tattha yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ maññeyyātha so upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo – ‘āyasmantānaṃ kho atthato ceva sameti, byañjanato ca sameti.
38. ‘‘If, concerning that, it should be thus in your minds: ‘Indeed, for these venerable ones, both the meaning is the same and the letter is the same,’ then among them, whichever bhikkhu you consider to be more agreeable, you should approach him and say thus: ‘Indeed, venerable ones, both the meaning is the same and the letter is the same.
38. "Này các Tỳ-khưu, nếu các ông nghĩ rằng: 'Những vị Tôn giả này, về ý nghĩa thì giống nhau, và về văn tự cũng giống nhau,' thì trong số đó, vị Tỳ-khưu nào các ông cho là dễ khuyên bảo hơn, hãy đến gặp vị ấy và nói rằng: 'Thưa quý Tôn giả, về ý nghĩa thì giống nhau, và về văn tự cũng giống nhau.
Tadamināpetaṃ āyasmanto jānātha – yathā atthato ceva sameti byañjanato ca sameti.
And by this, venerable ones, know that both the meaning is the same and the letter is the same.
Thưa quý Tôn giả, quý vị hãy biết điều này qua đó – rằng về ý nghĩa thì giống nhau, và về văn tự cũng giống nhau.
Māyasmanto vivādaṃ āpajjitthā’ti.
Venerable ones, do not enter into a dispute.’
Xin quý Tôn giả đừng tranh cãi.'
Athāparesaṃ ekatopakkhikānaṃ bhikkhūnaṃ yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ maññeyyātha so upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo – ‘āyasmantānaṃ kho atthato ceva sameti byañjanato ca sameti.
Then to the bhikkhus of the other party, whichever bhikkhu you consider to be more agreeable, you should approach him and say thus: ‘Indeed, venerable ones, both the meaning is the same and the letter is the same.
Sau đó, trong số các Tỳ-khưu thuộc phe kia, vị Tỳ-khưu nào các ông cho là dễ khuyên bảo hơn, hãy đến gặp vị ấy và nói rằng: 'Thưa quý Tôn giả, về ý nghĩa thì giống nhau, và về văn tự cũng giống nhau.
Tadamināpetaṃ āyasmanto jānātha – yathā atthato ceva sameti byañjanato ca sameti.
And by this, venerable ones, know that both the meaning is the same and the letter is the same.
Thưa quý Tôn giả, quý vị hãy biết điều này qua đó – rằng về ý nghĩa thì giống nhau, và về văn tự cũng giống nhau.
Māyasmanto vivādaṃ āpajjitthā’ti.
Venerable ones, do not enter into a dispute.’
Xin quý Tôn giả đừng tranh cãi.'
Iti suggahitaṃ suggahitato dhāretabbaṃ.
Thus, what is rightly grasped should be held as rightly grasped.
Vì vậy, điều nắm giữ đúng cần được giữ là đúng.
Suggahitaṃ suggahitato dhāretvā yo dhammo yo vinayo so bhāsitabbo.
Having held what is rightly grasped as rightly grasped, that Dhamma and that Vinaya should be taught.
Sau khi giữ điều nắm giữ đúng là đúng, thì Pháp và Vinaya đó cần được giảng nói.
39. ‘‘Tesañca vo, bhikkhave, samaggānaṃ sammodamānānaṃ avivadamānānaṃ sikkhataṃ siyā aññatarassa bhikkhuno āpatti siyā vītikkamo, tatra, bhikkhave, na codanāya taritabbaṃ* .
39. ‘‘And, bhikkhus, for you who are living in concord, in harmony, without dispute, training, should some bhikkhu commit an offense or a transgression, then, bhikkhus, one should not rush to admonish.
39. "Này các Tỳ-khưu, khi các ông sống hòa hợp, hoan hỷ, không tranh cãi, và học hỏi, nếu một Tỳ-khưu nào đó phạm tội hoặc có lỗi lầm, thì này các Tỳ-khưu, không nên vội vàng khiển trách.
Puggalo upaparikkhitabbo – ‘iti mayhañca avihesā bhavissati parassa ca puggalassa anupaghāto, paro hi puggalo akkodhano anupanāhī adaḷhadiṭṭhī suppaṭinissaggī, sakkomi cāhaṃ etaṃ puggalaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetu’nti.
The individual should be investigated thus: ‘Thereby there will be no trouble for me, and no harm to the other individual; for that individual is not irritable, not resentful, not firmly attached to views, easily relinquishing them, and I am able to raise this individual from unwholesome states and establish him in wholesome states.’
Cần phải xem xét người đó: 'Nếu ta không bị phiền nhiễu và người kia cũng không bị tổn hại, và người kia là người không sân hận, không oán hờn, không có tà kiến cố chấp, dễ dàng từ bỏ, và ta có thể giúp người đó thoát khỏi điều bất thiện và an lập vào điều thiện.'
Sace, bhikkhave, evamassa, kallaṃ vacanāya.
If, bhikkhus, it should be thus, it is proper to speak.
Này các Tỳ-khưu, nếu là như vậy, thì việc nói ra là thích hợp.
‘‘Sace pana, bhikkhave, evamassa – ‘mayhaṃ kho avihesā bhavissati parassa ca puggalassa upaghāto, paro hi puggalo kodhano upanāhī adaḷhadiṭṭhī suppaṭinissaggī, sakkomi cāhaṃ etaṃ puggalaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetuṃ.
‘‘But if, bhikkhus, it should be thus: ‘Thereby there will be no trouble for me, but harm to the other individual; for that individual is irritable, resentful, not firmly attached to views, easily relinquishing them, and I am able to raise this individual from unwholesome states and establish him in wholesome states.
"Nhưng này các Tỳ-khưu, nếu là như vậy: 'Ta sẽ không bị phiền nhiễu nhưng người kia sẽ bị tổn hại, và người kia là người sân hận, oán hờn, không có tà kiến cố chấp, dễ dàng từ bỏ, và ta có thể giúp người đó thoát khỏi điều bất thiện và an lập vào điều thiện.
Appamattakaṃ kho panetaṃ yadidaṃ – parassa* puggalassa upaghāto.
Indeed, the harm to the other individual is a minor matter.
Thật vậy, điều này – tức là sự tổn hại của người kia – chỉ là một việc nhỏ.
Atha kho etadeva bahutaraṃ – svāhaṃ sakkomi etaṃ puggalaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetu’nti.
But this is much more important: that I am able to raise this individual from unwholesome states and establish him in wholesome states.’
Nhưng điều này mới là quan trọng hơn – rằng ta có thể giúp người đó thoát khỏi điều bất thiện và an lập vào điều thiện.'
Sace, bhikkhave, evamassa, kallaṃ vacanāya.
If, bhikkhus, it should be thus, it is proper to speak.
Này các Tỳ-khưu, nếu là như vậy, thì việc nói ra là thích hợp.
‘‘Sace pana, bhikkhave, evamassa – ‘mayhaṃ kho vihesā bhavissati parassa ca puggalassa anupaghāto.
‘‘But if, bhikkhus, it should be thus: ‘Thereby there will be trouble for me, but no harm to the other individual.
"Nhưng này các Tỳ-khưu, nếu là như vậy: 'Ta sẽ bị phiền nhiễu nhưng người kia sẽ không bị tổn hại.
Paro hi puggalo akkodhano anupanāhī daḷhadiṭṭhī duppaṭinissaggī, sakkomi cāhaṃ etaṃ puggalaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetuṃ.
For that individual is not irritable, not resentful, firmly attached to views, not easily relinquishing them, yet I am able to raise this individual from unwholesome states and establish him in wholesome states.
Và người kia là người không sân hận, không oán hờn, có tà kiến cố chấp, khó từ bỏ, nhưng ta có thể giúp người đó thoát khỏi điều bất thiện và an lập vào điều thiện.'
Appamattakaṃ kho panetaṃ yadidaṃ – mayhaṃ vihesā* .
Indeed, my trouble is a minor matter.
Thật vậy, điều này – tức là sự phiền nhiễu của ta – chỉ là một việc nhỏ.
Atha kho etadeva bahutaraṃ – svāhaṃ sakkomi etaṃ puggalaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetu’nti.
But this is much more important: that I am able to raise this individual from unwholesome states and establish him in wholesome states.’
Nhưng điều này mới là quan trọng hơn – rằng ta có thể giúp người đó thoát khỏi điều bất thiện và an lập vào điều thiện.'
Sace, bhikkhave, evamassa, kallaṃ vacanāya.
If, bhikkhus, it should be thus, it is proper to speak.
Này các Tỳ-khưu, nếu là như vậy, thì việc nói ra là thích hợp.
‘‘Sace pana, bhikkhave, evamassa – ‘mayhañca kho vihesā bhavissati parassa ca puggalassa upaghāto.
‘‘But if, bhikkhus, it should be thus: ‘Thereby there will be trouble for me, and harm to the other individual.
"Nhưng này các Tỳ-khưu, nếu là như vậy: 'Ta sẽ bị phiền nhiễu và người kia cũng sẽ bị tổn hại.
Paro hi puggalo kodhano upanāhī daḷhadiṭṭhī duppaṭinissaggī, sakkomi cāhaṃ etaṃ puggalaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetuṃ.
For that individual is irritable, resentful, firmly attached to views, not easily relinquishing them, yet I am able to raise this individual from unwholesome states and establish him in wholesome states.
Và người kia là người sân hận, oán hờn, có tà kiến cố chấp, khó từ bỏ, nhưng ta có thể giúp người đó thoát khỏi điều bất thiện và an lập vào điều thiện.'
Appamattakaṃ kho panetaṃ yadidaṃ – mayhañca vihesā bhavissati parassa ca puggalassa upaghāto.
Indeed, both my trouble and the harm to the other individual are minor matters.
Thật vậy, điều này – tức là sự phiền nhiễu của ta và sự tổn hại của người kia – chỉ là một việc nhỏ.
Atha kho etadeva bahutaraṃ – svāhaṃ sakkomi etaṃ puggalaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetu’nti.
But this is much more important: that I am able to raise this individual from unwholesome states and establish him in wholesome states.’
Nhưng điều này mới là quan trọng hơn – rằng ta có thể giúp người đó thoát khỏi điều bất thiện và an lập vào điều thiện.'
Sace, bhikkhave, evamassa, kallaṃ vacanāya.
If, bhikkhus, it should be thus, it is proper to speak.
Này các Tỳ-khưu, nếu là như vậy, thì việc nói ra là thích hợp.
‘‘Sace pana, bhikkhave, evamassa – ‘mayhañca kho vihesā bhavissati parassa ca puggalassa upaghāto.
‘‘But if, bhikkhus, it should be thus: ‘Thereby there will be trouble for me, and harm to the other individual.
"Nhưng này các Tỳ-khưu, nếu là như vậy: 'Ta sẽ bị phiền nhiễu và người kia cũng sẽ bị tổn hại.
Paro hi puggalo kodhano upanāhī daḷhadiṭṭhī duppaṭinissaggī, na cāhaṃ sakkomi etaṃ puggalaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetu’nti.
For that individual is irritable, resentful, firmly attached to views, not easily relinquishing them, and I am not able to raise this individual from unwholesome states and establish him in wholesome states.’
Và người kia là người sân hận, oán hờn, có tà kiến cố chấp, khó từ bỏ, và ta không thể giúp người đó thoát khỏi điều bất thiện và an lập vào điều thiện.'
Evarūpe, bhikkhave, puggale upekkhā nātimaññitabbā.
In the case of such an individual, bhikkhus, equanimity should not be overlooked.
Này các Tỳ-khưu, trong trường hợp người như vậy, không nên xem thường sự xả (upekkhā).
40. ‘‘Tesañca vo, bhikkhave, samaggānaṃ sammodamānānaṃ avivadamānānaṃ sikkhataṃ aññamaññassa vacīsaṃhāro* uppajjeyya diṭṭhipaḷāso* cetaso āghāto appaccayo anabhiraddhi.
40. ‘‘And, bhikkhus, for you who are living in concord, in harmony, without dispute, training, should there arise among yourselves a verbal expression, a distortion of view, mental vexation, discontent, or dissatisfaction.
40. "Này các Tỳ-khưu, khi các ông sống hòa hợp, hoan hỷ, không tranh cãi, và học hỏi, có thể phát sinh giữa các ông sự bất đồng trong lời nói (vacīsaṃhāro), sự bám chấp vào tà kiến (diṭṭhipaḷāso), sự phẫn nộ trong tâm (cetaso āghāto), sự không tin tưởng (appaccayo), sự không hài lòng (anabhiraddhi).
Tattha ekatopakkhikānaṃ bhikkhūnaṃ yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ maññeyyātha so upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo – ‘yaṃ no, āvuso, amhākaṃ samaggānaṃ sammodamānānaṃ avivadamānānaṃ sikkhataṃ aññamaññassa vacīsaṃhāro uppanno diṭṭhipaḷāso cetaso āghāto appaccayo anabhiraddhi, taṃ jānamāno samaṇo garaheyyā’ti* .
There, a bhikkhu from one of the factions, whom you would consider more amenable, should approach and be addressed thus: ‘Friends, if among us, who are harmonious, joyful, not disputing, and training, there arises a vacīsaṃhāro (discourse of disagreement or tale-bearing) towards one another, an adversarial view (diṭṭhipalāso), aversion of mind (cetaso āghāto), distrust (appaccayo), or displeasure (anabhiraddhi) – would a recluse, knowing this, criticize it?’
Trong trường hợp đó, đối với các tỳ-khưu thuộc một phe, vị tỳ-khưu nào mà các ông cho là dễ dạy hơn, vị ấy nên đến gặp và nói như sau: ‘Thưa chư hiền, khi chúng ta sống hòa hợp, vui vẻ, không tranh cãi, tu học, thì giữa chúng ta đã phát sinh sự trao đổi lời nói (hay sự xúi giục), sự chấp thủ tà kiến, sự giận dữ trong tâm, sự bất mãn, sự không hoan hỷ; một Sa-môn có biết điều đó thì có nên quở trách không?’
Sammā byākaramāno, bhikkhave, bhikkhu evaṃ byākareyya – ‘yaṃ no, āvuso, amhākaṃ samaggānaṃ sammodamānānaṃ avivadamānānaṃ sikkhataṃ aññamaññassa vacīsaṃhāro uppanno diṭṭhipaḷāso cetaso āghāto appaccayo anabhiraddhi, taṃ jānamāno samaṇo garaheyyāti.
Bhikkhus, a bhikkhu, answering correctly, should answer thus: ‘Friends, if among us, who are harmonious, joyful, not disputing, and training, there arises a vacīsaṃhāro (discourse of disagreement), an adversarial view, aversion of mind, distrust, or displeasure towards one another – a recluse, knowing this, would criticize it.’
Này chư Tỳ-khưu, một tỳ-khưu trả lời đúng đắn thì nên trả lời như sau: ‘Thưa chư hiền, khi chúng ta sống hòa hợp, vui vẻ, không tranh cãi, tu học, thì giữa chúng ta đã phát sinh sự trao đổi lời nói, sự chấp thủ tà kiến, sự giận dữ trong tâm, sự bất mãn, sự không hoan hỷ; một Sa-môn có biết điều đó thì nên quở trách.’
Etaṃ panāvuso, dhammaṃ appahāya nibbānaṃ sacchikareyyā’ti.
‘But, friends, would one realize Nibbāna without abandoning this dhamma?’
‘Thưa chư hiền, nếu không từ bỏ pháp này thì có thể chứng đắc Nibbāna không?’
Sammā byākaramāno, bhikkhave, bhikkhu evaṃ byākareyya – ‘etaṃ, āvuso, dhammaṃ appahāya na nibbānaṃ sacchikareyyā’ti.
Bhikkhus, a bhikkhu, answering correctly, should answer thus: ‘Friends, one would not realize Nibbāna without abandoning this dhamma.’
Này chư Tỳ-khưu, một tỳ-khưu trả lời đúng đắn thì nên trả lời như sau: ‘Thưa chư hiền, nếu không từ bỏ pháp này thì không thể chứng đắc Nibbāna.’
‘‘Athāparesaṃ ekatopakkhikānaṃ bhikkhūnaṃ yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ maññeyyātha, so upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo – ‘yaṃ no, āvuso, amhākaṃ samaggānaṃ sammodamānānaṃ avivadamānānaṃ sikkhataṃ aññamaññassa vacīsaṃhāro uppanno diṭṭhipaḷāso cetaso āghāto appaccayo anabhiraddhi, taṃ jānamāno samaṇo garaheyyā’ti.
Then, a bhikkhu from the other faction, whom you would consider more amenable, should approach and be addressed thus: ‘Friends, if among us, who are harmonious, joyful, not disputing, and training, there arises a vacīsaṃhāro (discourse of disagreement), an adversarial view, aversion of mind, distrust, or displeasure towards one another – would a recluse, knowing this, criticize it?’
Rồi đối với các tỳ-khưu thuộc phe khác, vị tỳ-khưu nào mà các ông cho là dễ dạy hơn, vị ấy nên đến gặp và nói như sau: ‘Thưa chư hiền, khi chúng ta sống hòa hợp, vui vẻ, không tranh cãi, tu học, thì giữa chúng ta đã phát sinh sự trao đổi lời nói, sự chấp thủ tà kiến, sự giận dữ trong tâm, sự bất mãn, sự không hoan hỷ; một Sa-môn có biết điều đó thì có nên quở trách không?’
Sammā byākaramāno, bhikkhave, bhikkhu evaṃ byākareyya – ‘yaṃ no, āvuso, amhākaṃ samaggānaṃ sammodamānānaṃ avivadamānānaṃ sikkhataṃ aññamaññassa vacīsaṃhāro uppanno diṭṭhipaḷāso cetaso āghāto appaccayo anabhiraddhi taṃ jānamāno samaṇo garaheyyāti.
Bhikkhus, a bhikkhu, answering correctly, should answer thus: ‘Friends, if among us, who are harmonious, joyful, not disputing, and training, there arises a vacīsaṃhāro (discourse of disagreement), an adversarial view, aversion of mind, distrust, or displeasure towards one another – a recluse, knowing this, would criticize it.’
Này chư Tỳ-khưu, một tỳ-khưu trả lời đúng đắn thì nên trả lời như sau: ‘Thưa chư hiền, khi chúng ta sống hòa hợp, vui vẻ, không tranh cãi, tu học, thì giữa chúng ta đã phát sinh sự trao đổi lời nói, sự chấp thủ tà kiến, sự giận dữ trong tâm, sự bất mãn, sự không hoan hỷ; một Sa-môn có biết điều đó thì nên quở trách.’
Etaṃ panāvuso, dhammaṃ appahāya nibbānaṃ sacchikareyyā’ti.
‘But, friends, would one realize Nibbāna without abandoning this dhamma?’
‘Thưa chư hiền, nếu không từ bỏ pháp này thì có thể chứng đắc Nibbāna không?’
Sammā byākaramāno, bhikkhave, bhikkhu evaṃ byākareyya – ‘etaṃ kho, āvuso, dhammaṃ appahāya na nibbānaṃ sacchikareyyā’’’ti.
Bhikkhus, a bhikkhu, answering correctly, should answer thus: ‘Friends, one would not realize Nibbāna without abandoning this dhamma.’
Này chư Tỳ-khưu, một tỳ-khưu trả lời đúng đắn thì nên trả lời như sau: ‘Thưa chư hiền, nếu không từ bỏ pháp này thì không thể chứng đắc Nibbāna.’”
‘‘Taṃ ce, bhikkhave, bhikkhuṃ pare evaṃ puccheyyuṃ – ‘āyasmatā no ete bhikkhū akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpitā’ti?
“Bhikkhus, if others were to ask that bhikkhu: ‘Has Venerable Sir, having made those bhikkhus rise from unwholesome states, established them in wholesome states?’
“Này chư Tỳ-khưu, nếu những người khác hỏi vị tỳ-khưu ấy như sau: ‘Tôn giả đã giúp các tỳ-khưu ấy từ bỏ điều bất thiện và an trú trong điều thiện phải không?’
Sammā byākaramāno, bhikkhave, bhikkhu evaṃ byākareyya – ‘idhāhaṃ, āvuso, yena bhagavā tenupasaṅkamiṃ, tassa me bhagavā dhammaṃ desesi, tāhaṃ dhammaṃ sutvā tesaṃ bhikkhūnaṃ abhāsiṃ.
Bhikkhus, a bhikkhu, answering correctly, should answer thus: ‘Friends, here I approached the Blessed One, and the Blessed One taught me the Dhamma. Having heard that Dhamma, I spoke to those bhikkhus.
Này chư Tỳ-khưu, một tỳ-khưu trả lời đúng đắn thì nên trả lời như sau: ‘Thưa chư hiền, tôi đã đến yết kiến Thế Tôn, Thế Tôn đã thuyết giảng Dhamma cho tôi, và sau khi nghe Dhamma ấy, tôi đã nói lại cho các tỳ-khưu ấy.
Taṃ te bhikkhū dhammaṃ sutvā akusalā vuṭṭhahiṃsu, kusale patiṭṭhahiṃsū’ti.
Having heard that Dhamma, those bhikkhus rose from unwholesome states and were established in wholesome states.’
Sau khi nghe Dhamma ấy, các tỳ-khưu ấy đã từ bỏ điều bất thiện và an trú trong điều thiện.’
Evaṃ byākaramāno kho, bhikkhave, bhikkhu na ceva attānaṃ ukkaṃseti, na paraṃ vambheti, dhammassa cānudhammaṃ byākaroti, na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchatī’’ti.
Bhikkhus, a bhikkhu answering thus neither praises himself nor disparages others, he proclaims the Dhamma in accordance with the Dhamma, and no one among those who uphold the Dhamma incurs a blameworthy fault.”
Này chư Tỳ-khưu, một tỳ-khưu trả lời như vậy thì không tự tán dương mình, không chê bai người khác, và thuyết giảng Dhamma đúng với Dhamma, và không có bất kỳ lời tranh cãi nào hợp Dhamma có thể bị quở trách.”
41. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati sāmagāme.
41. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was staying among the Sakyans, at Sāmagāma.
41. Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú tại Sāmagāma, xứ Sakkā.
Tena kho pana samayena nigaṇṭho nāṭaputto* pāvāyaṃ adhunākālaṅkato* hoti.
Now at that time Nigaṇṭha Nāṭaputta had just passed away at Pāvā.
Vào lúc ấy, Nigaṇṭha Nāṭaputta vừa mới qua đời tại Pāvā.
Tassa kālaṅkiriyāya bhinnā nigaṇṭhā dvedhikajātā* bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharanti – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi.
Due to his passing, the Nigaṇṭhas were divided, split into two factions, fallen into contention, strife, and dispute, wounding each other with verbal darts, dwelling thus: “You do not understand this Dhamma-Vinaya, but I understand this Dhamma-Vinaya.
Sau khi vị ấy qua đời, các Nigaṇṭha bị chia rẽ, thành hai phe, tranh chấp, cãi vã, bất đồng, sống công kích lẫn nhau bằng những lời lẽ sắc bén: “Ngươi không hiểu Dhamma-Vinaya này, ta hiểu Dhamma-Vinaya này.
Kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi!
How could you understand this Dhamma-Vinaya!
Làm sao ngươi có thể hiểu Dhamma-Vinaya này được!
Micchāpaṭipanno tvamasi, ahamasmi sammāpaṭipanno.
You are practicing wrongly; I am practicing rightly.
Ngươi đã thực hành sai, ta đã thực hành đúng.
Sahitaṃ me, asahitaṃ te.
What is connected is with me; what is unconnected is with you.
Lời ta có ích, lời ngươi vô ích.
Purevacanīyaṃ pacchā avaca, pacchāvacanīyaṃ pure avaca.
You said what should have been said later, earlier; you said what should have been said earlier, later.
Điều đáng nói trước ngươi lại nói sau, điều đáng nói sau ngươi lại nói trước.
Adhiciṇṇaṃ* te viparāvattaṃ.
Your habitual practice has been overturned.
Sự quen thuộc của ngươi đã bị đảo lộn.
Āropito te vādo.
Your doctrine has been challenged.
Ngươi đã bị buộc tội.
Niggahitosi, cara vādappamokkhāya; nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti.
You are defeated; go and seek release from your doctrine; or, if you can, clear it up.”
Ngươi đã bị bác bỏ, hãy đi tìm cách giải thoát khỏi tranh luận; hoặc hãy biện hộ nếu ngươi có thể!”
Vadhoyeva kho* maññe nigaṇṭhesu nāṭaputtiyesu vattati.
Indeed, it seemed as if slaughter was occurring among the Nigaṇṭhas, the followers of Nāṭaputta.
Dường như chỉ có sự tàn sát xảy ra giữa các Nigaṇṭha đệ tử của Nāṭaputta.
Yepi nigaṇṭhassa nāṭaputtassa sāvakā gihī odātavasanā tepi nigaṇṭhesu nāṭaputtiyesu nibbinnarūpā* virattarūpā paṭivānarūpā yathā taṃ durakkhāte dhammavinaye duppavedite aniyyānike anupasamasaṃvattanike asammāsambuddhappavedite bhinnathūpe appaṭisaraṇe.
Even the householder disciples of Nigaṇṭha Nāṭaputta, clad in white, were disenchanted, disaffected, and repelled by the Nigaṇṭhas, the followers of Nāṭaputta, just as it is with a Dhamma-Vinaya that is ill-proclaimed, ill-expounded, not leading to Nibbāna, not conducive to peace, not proclaimed by a Perfectly Self-Enlightened One, with a broken support and without refuge.
Ngay cả các đệ tử cư sĩ áo trắng của Nigaṇṭha Nāṭaputta cũng chán nản, ghê tởm, và xa lánh các Nigaṇṭha đệ tử của Nāṭaputta, giống như một Dhamma-Vinaya được thuyết giảng sai lầm, được trình bày không đúng, không dẫn đến sự giải thoát, không dẫn đến sự an tịnh, không được một vị Sammāsambuddha thuyết giảng, với nền tảng đã bị phá hủy và không có nơi nương tựa.
42. Atha kho cundo samaṇuddeso pāvāyaṃ vassaṃvuṭṭho* yena sāmagāmo yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
42. Then the novice Cunda, having completed the Rains retreat in Pāvā, approached Venerable Ānanda at Sāmagāma; having approached, he paid homage to Venerable Ānanda and sat down to one side.
Rồi Tỳ-khưu Cunda, sau khi an cư mùa mưa tại Pāvā, đã đến Sāmagāma, nơi Tôn giả Ānanda đang ở; sau khi đến, đảnh lễ Tôn giả Ānanda rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho cundo samaṇuddeso āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘nigaṇṭho, bhante, nāṭaputto pāvāyaṃ adhunākālaṅkato.
Seated to one side, the novice Cunda said to Venerable Ānanda: “Venerable Sir, Nigaṇṭha Nāṭaputta has just passed away in Pāvā.
Ngồi xuống một bên, Tỳ-khưu Cunda nói với Tôn giả Ānanda rằng: “Bạch Tôn giả, Nigaṇṭha Nāṭaputta vừa mới qua đời tại Pāvā.
Tassa kālaṅkiriyāya bhinnā nigaṇṭhā dvedhikajātā…pe… bhinnathūpe appaṭisaraṇe’’ti.
Due to his passing, the Nigaṇṭhas are divided, split into two factions… with a broken support and without refuge.”
Sau khi vị ấy qua đời, các Nigaṇṭha bị chia rẽ, thành hai phe… với nền tảng đã bị phá hủy và không có nơi nương tựa.”
Evaṃ vutte, āyasmā ānando cundaṃ samaṇuddesaṃ etadavoca – ‘‘atthi kho idaṃ, āvuso cunda, kathāpābhataṃ bhagavantaṃ dassanāya.
When this was said, Venerable Ānanda said to the novice Cunda: “Friend Cunda, this is indeed a topic for conversation to present to the Blessed One.
Khi được nói như vậy, Tôn giả Ānanda nói với Tỳ-khưu Cunda rằng: “Này hiền giả Cunda, đây là một câu chuyện đáng để trình lên Thế Tôn.
Āyāma, āvuso cunda, yena bhagavā tenupasaṅkamissāma; upasaṅkamitvā etamatthaṃ bhagavato ārocessāmā’’ti.
Come, friend Cunda, let us go to the Blessed One; having approached, we will report this matter to the Blessed One.”
Này hiền giả Cunda, chúng ta hãy đến yết kiến Thế Tôn; sau khi đến, chúng ta sẽ trình bày sự việc này với Thế Tôn.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho cundo samaṇuddeso āyasmato ānandassa paccassosi.
“Yes, Venerable Sir,” the novice Cunda replied to Venerable Ānanda.
“Vâng, bạch Tôn giả,” Tỳ-khưu Cunda đã đáp lời Tôn giả Ānanda.
Atha kho āyasmā ca ānando cundo ca samaṇuddeso yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Then Venerable Ānanda and the novice Cunda approached the Blessed One; having approached, they paid homage to the Blessed One and sat down to one side.
Rồi Tôn giả Ānanda và Tỳ-khưu Cunda đã đến yết kiến Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, bhante, cundo samaṇuddeso evamāha – ‘nigaṇṭho, bhante, nāṭaputto pāvāyaṃ adhunākālaṅkato.
Seated to one side, Venerable Ānanda said to the Blessed One: “Venerable Sir, this novice Cunda says: ‘Venerable Sir, Nigaṇṭha Nāṭaputta has just passed away in Pāvā.
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Ānanda nói với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, Tỳ-khưu Cunda này đã nói như vầy: ‘Bạch Thế Tôn, Nigaṇṭha Nāṭaputta vừa mới qua đời tại Pāvā.
Tassa kālaṅkiriyāya bhinnā nigaṇṭhā dvedhikajātā…pe… bhinnathūpe appaṭisaraṇe’ti.
Due to his passing, the Nigaṇṭhas are divided, split into two factions… with a broken support and without refuge.’
Sau khi vị ấy qua đời, các Nigaṇṭha bị chia rẽ, thành hai phe… với nền tảng đã bị phá hủy và không có nơi nương tựa.’
Tassa mayhaṃ, bhante, evaṃ hoti – ‘māheva bhagavato accayena saṅghe vivādo uppajji; svāssa* vivādo bahujanāhitāya bahujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussāna’’’nti.
And it occurred to me, Venerable Sir: ‘May a dispute not arise in the Saṅgha after the Blessed One’s passing; for such a dispute would be for the harm of many, for the unhappiness of many, for the disadvantage, loss, and suffering of many people, of devas and humans.’”
Bạch Thế Tôn, tôi đã nghĩ như vầy: ‘Mong rằng sau khi Thế Tôn nhập diệt, không có sự tranh chấp nào phát sinh trong Tăng đoàn; nếu có, sự tranh chấp ấy sẽ gây bất lợi, bất hạnh cho nhiều người, gây tổn hại, bất lợi, đau khổ cho chư Thiên và loài người.’”
43. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, ānanda, ye vo mayā dhammā abhiññā desitā, seyyathidaṃ – cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, passasi no tvaṃ, ānanda, imesu dhammesu dvepi bhikkhū nānāvāde’’ti?
43. “What do you think, Ānanda? Regarding the dhammas that I have taught you after directly knowing them—namely, the four foundations of mindfulness, the four right strivings, the four bases of psychic power, the five faculties, the five powers, the seven factors of enlightenment, the Noble Eightfold Path—do you, Ānanda, see any two bhikkhus holding different views on these dhammas?”
43. “Này Ānanda, ông nghĩ thế nào, những pháp mà Ta đã thắng tri và thuyết giảng cho các ông, như bốn niệm xứ, bốn chánh cần, bốn thần túc, năm căn, năm lực, bảy giác chi, và Bát Chánh Đạo, này Ānanda, ông có thấy hai tỳ-khưu nào có quan điểm khác nhau về những pháp này không?”
‘‘Ye me, bhante, dhammā bhagavatā abhiññā desitā, seyyathidaṃ – cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, nāhaṃ passāmi imesu dhammesu dvepi bhikkhū nānāvāde.
“Venerable Sir, as for the teachings that the Blessed One has taught me by direct knowledge—namely, the four foundations of mindfulness, the four right exertions, the four bases of psychic power, the five faculties, the five powers, the seven factors of enlightenment, the Noble Eightfold Path—I do not see even two bhikkhus having different views regarding these teachings.”
“Bạch Thế Tôn, những pháp mà Thế Tôn đã thuyết giảng cho con với thắng trí, như là Tứ Niệm Xứ (cattāro satipaṭṭhānā), Tứ Chánh Cần (cattāro sammappadhānā), Tứ Như Ý Túc (cattāro iddhipādā), Ngũ Căn (pañcindriyāni), Ngũ Lực (pañca balāni), Thất Bồ Đề Phần (satta bojjhaṅgā), Bát Chánh Đạo (ariyo aṭṭhaṅgiko maggo), con không thấy hai Tỳ-kheo nào có quan điểm khác biệt về những pháp này.
Ye ca kho* , bhante, puggalā bhagavantaṃ patissayamānarūpā viharanti tepi bhagavato accayena saṅghe vivādaṃ janeyyuṃ ajjhājīve vā adhipātimokkhe vā.
“But, Venerable Sir, those individuals who live depending respectfully on the Blessed One, even they might cause dispute in the Saṅgha after the Blessed One's passing, concerning matters of livelihood or the Patimokkha.
Nhưng, bạch Thế Tôn, những người sống nương tựa vào Thế Tôn một cách cung kính, họ cũng có thể gây tranh cãi trong Tăng đoàn sau khi Thế Tôn nhập diệt, hoặc về các giới liên quan đến sinh kế (ajjhājīve) hoặc về các giới liên quan đến Pātimokkha (adhipātimokkhe).
Svāssa* vivādo bahujanāhitāya bahujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussāna’’nti.
That dispute would be for the harm of many, for the unhappiness of many, for the loss, detriment, and suffering of many devas and humans.”
Sự tranh cãi đó sẽ gây bất lợi, bất hạnh cho nhiều người, gây tổn hại, bất lợi, đau khổ cho chư thiên và loài người.”
Appamattako so, ānanda, vivādo yadidaṃ – ajjhājīve vā adhipātimokkhe vā.
“That dispute, Ānanda, concerning livelihood or the Patimokkha, is trivial.
Này Ānanda, sự tranh cãi về các giới liên quan đến sinh kế hoặc về các giới liên quan đến Pātimokkha đó chỉ là nhỏ nhặt.
Magge vā hi, ānanda, paṭipadāya vā saṅghe vivādo uppajjamāno uppajjeyya; svāssa vivādo bahujanāhitāya bahujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ.
But if, Ānanda, a dispute arises in the Saṅgha concerning the path or the practice, that dispute would be for the harm of many, for the unhappiness of many, for the loss, detriment, and suffering of many devas and humans.
Nhưng này Ānanda, nếu sự tranh cãi phát sinh trong Tăng đoàn về con đường (magga) hoặc về đạo lộ (paṭipadā), thì sự tranh cãi đó sẽ gây bất lợi, bất hạnh cho nhiều người, gây tổn hại, bất lợi, đau khổ cho chư thiên và loài người.
44. ‘‘Chayimāni, ānanda, vivādamūlāni.
44. “Ānanda, there are these six roots of dispute.
44. “Này Ānanda, có sáu nguyên nhân gây tranh cãi này.
Katamāni cha?
Which six?
Sáu nguyên nhân nào?
Idhānanda, bhikkhu kodhano hoti upanāhī.
Here, Ānanda, a bhikkhu is prone to anger and resentment.
Ở đây, này Ānanda, một Tỳ-kheo hay sân hận, hay ôm giữ oán hờn.
Yo so, ānanda, bhikkhu kodhano hoti upanāhī so sattharipi agāravo viharati appatisso, dhammepi agāravo viharati appatisso, saṅghepi agāravo viharati appatisso, sikkhāyapi na paripūrakārī hoti.
That bhikkhu, Ānanda, who is prone to anger and resentment, lives without respect or deference for the Teacher, without respect or deference for the Dhamma, without respect or deference for the Saṅgha, and does not fulfill the training.
Này Ānanda, Tỳ-kheo nào hay sân hận, hay ôm giữ oán hờn, người ấy sống không cung kính, không tôn trọng đối với Bậc Đạo Sư; không cung kính, không tôn trọng đối với Pháp; không cung kính, không tôn trọng đối với Tăng; và không hoàn thành trọn vẹn giới học.
Yo so, ānanda, bhikkhu satthari agāravo viharati appatisso, dhamme… saṅghe agāravo viharati appatisso, sikkhāya na paripūrakārī hoti, so saṅghe vivādaṃ janeti; yo hoti vivādo bahujanāhitāya bahujanāsukhāya, bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ.
That bhikkhu, Ānanda, who lives without respect or deference for the Teacher, without respect or deference for the Dhamma... for the Saṅgha, and does not fulfill the training, causes dispute in the Saṅgha; that dispute is for the harm of many, for the unhappiness of many, for the loss, detriment, and suffering of many devas and humans.
Này Ānanda, Tỳ-kheo nào sống không cung kính, không tôn trọng đối với Bậc Đạo Sư, đối với Pháp… đối với Tăng, không hoàn thành trọn vẹn giới học, người ấy gây tranh cãi trong Tăng đoàn; sự tranh cãi đó gây bất lợi, bất hạnh cho nhiều người, gây tổn hại, bất lợi, đau khổ cho chư thiên và loài người.
Evarūpañce tumhe, ānanda, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā samanupasseyyātha, tatra tumhe, ānanda, tasseva pāpakassa vivādamūlassa pahānāya vāyameyyātha.
If, Ānanda, you should discern such a root of dispute within yourselves or externally, then, Ānanda, you should strive for the abandonment of that very evil root of dispute.
Này Ānanda, nếu các con thấy một nguyên nhân gây tranh cãi xấu xa như vậy ở nội tâm hay ngoại cảnh, thì này Ānanda, các con hãy nỗ lực đoạn trừ nguyên nhân gây tranh cãi xấu xa đó.
Evarūpañce tumhe, ānanda, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā na samanupasseyyātha.
If, Ānanda, you should not discern such a root of dispute within yourselves or externally,
Này Ānanda, nếu các con không thấy một nguyên nhân gây tranh cãi xấu xa như vậy ở nội tâm hay ngoại cảnh,
Tatra tumhe, ānanda, tasseva pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavāya paṭipajjeyyātha.
then, Ānanda, you should practice for the non-recurrence of that very evil root of dispute in the future.
thì này Ānanda, các con hãy thực hành để nguyên nhân gây tranh cãi xấu xa đó không phát sinh trở lại trong tương lai.
Evametassa pāpakassa vivādamūlassa pahānaṃ hoti, evametassa pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavo hoti.
In this way, there is the abandonment of that evil root of dispute; in this way, there is the non-recurrence of that evil root of dispute in the future.
Như vậy là đoạn trừ nguyên nhân gây tranh cãi xấu xa đó, như vậy là không để nguyên nhân gây tranh cãi xấu xa đó phát sinh trở lại trong tương lai.
45. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu makkhī hoti paḷāsī…pe… issukī hoti maccharī…pe… saṭho hoti māyāvī…pe… pāpiccho hoti micchādiṭṭhi* …pe… sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānaggāhī duppaṭinissaggī.
45. “Furthermore, Ānanda, a bhikkhu is disdainful and insolent... —pe— ... is envious and stingy... —pe— ... is deceitful and cunning... —pe— ... has evil desires and wrong views... —pe— ... is one who clings to his own views, holds them firmly, and is difficult to relinquish them.
45. “Lại nữa, này Ānanda, một Tỳ-kheo hay che giấu lỗi lầm (makkhī), hay ganh tỵ (paḷāsī)… (và như vậy) hay ganh ghét (issukī), hay bỏn xẻn (maccharī)… (và như vậy) hay xảo trá (saṭho), hay lừa dối (māyāvī)… (và như vậy) có ác dục (pāpiccho), có tà kiến (micchādiṭṭhi)… (và như vậy) hay chấp thủ vào quan điểm của mình (sandiṭṭhiparāmāsī), hay cố chấp (ādhānaggāhī), khó từ bỏ (duppaṭinissaggī).
Yo so, ānanda, bhikkhu sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānaggāhī duppaṭinissaggī so sattharipi agāravo viharati appatisso, dhammepi agāravo viharati appatisso, saṅghepi agāravo viharati appatisso, sikkhāyapi na paripūrakārī hoti.
That bhikkhu, Ānanda, who clings to his own views, holds them firmly, and is difficult to relinquish them, lives without respect or deference for the Teacher, without respect or deference for the Dhamma, without respect or deference for the Saṅgha, and does not fulfill the training.
Này Ānanda, Tỳ-kheo nào hay chấp thủ vào quan điểm của mình, hay cố chấp, khó từ bỏ, người ấy sống không cung kính, không tôn trọng đối với Bậc Đạo Sư; không cung kính, không tôn trọng đối với Pháp; không cung kính, không tôn trọng đối với Tăng; và không hoàn thành trọn vẹn giới học.
Yo so, ānanda, bhikkhu satthari agāravo viharati appatisso, dhamme… saṅghe… sikkhāya na paripūrakārī hoti so saṅghe vivādaṃ janeti; yo hoti vivādo bahujanāhitāya bahujanāsukhāya, bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ.
That bhikkhu, Ānanda, who lives without respect or deference for the Teacher, for the Dhamma... for the Saṅgha... and does not fulfill the training, causes dispute in the Saṅgha; that dispute is for the harm of many, for the unhappiness of many, for the loss, detriment, and suffering of many devas and humans.
Này Ānanda, Tỳ-kheo nào sống không cung kính, không tôn trọng đối với Bậc Đạo Sư, đối với Pháp… đối với Tăng… không hoàn thành trọn vẹn giới học, người ấy gây tranh cãi trong Tăng đoàn; sự tranh cãi đó gây bất lợi, bất hạnh cho nhiều người, gây tổn hại, bất lợi, đau khổ cho chư thiên và loài người.
Evarūpañce tumhe, ānanda, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā samanupasseyyātha.
If, Ānanda, you should discern such a root of dispute within yourselves or externally,
Này Ānanda, nếu các con thấy một nguyên nhân gây tranh cãi xấu xa như vậy ở nội tâm hay ngoại cảnh,
Tatra tumhe, ānanda, tasseva pāpakassa vivādamūlassa pahānāya vāyameyyātha.
then, Ānanda, you should strive for the abandonment of that very evil root of dispute.
thì này Ānanda, các con hãy nỗ lực đoạn trừ nguyên nhân gây tranh cãi xấu xa đó.
Evarūpañce tumhe, ānanda, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā na samanupasseyyātha, tatra tumhe, ānanda, tasseva pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavāya paṭipajjeyyātha.
If, Ānanda, you should not discern such a root of dispute within yourselves or externally, then, Ānanda, you should practice for the non-recurrence of that very evil root of dispute in the future.
Này Ānanda, nếu các con không thấy một nguyên nhân gây tranh cãi xấu xa như vậy ở nội tâm hay ngoại cảnh, thì này Ānanda, các con hãy thực hành để nguyên nhân gây tranh cãi xấu xa đó không phát sinh trở lại trong tương lai.
Evametassa pāpakassa vivādamūlassa pahānaṃ hoti, evametassa pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavo hoti.
In this way, there is the abandonment of that evil root of dispute; in this way, there is the non-recurrence of that evil root of dispute in the future.
Như vậy là đoạn trừ nguyên nhân gây tranh cãi xấu xa đó, như vậy là không để nguyên nhân gây tranh cãi xấu xa đó phát sinh trở lại trong tương lai.
Imāni kho, ānanda, cha vivādamūlāni.
These, Ānanda, are the six roots of dispute.”
Này Ānanda, đây là sáu nguyên nhân gây tranh cãi.
46. ‘‘Cattārimāni, ānanda, adhikaraṇāni.
46. “Ānanda, there are these four types of cases (adhikaraṇa).
46. “Này Ānanda, có bốn loại tranh tụng (adhikaraṇa) này.
Katamāni cattāri?
Which four?
Bốn loại nào?
Vivādādhikaraṇaṃ, anuvādādhikaraṇaṃ, āpattādhikaraṇaṃ, kiccādhikaraṇaṃ – imāni kho, ānanda, cattāri adhikaraṇāni.
Dispute cases (vivādādhikaraṇa), accusation cases (anuvādādhikaraṇa), offense cases (āpattādhikaraṇa), and Sangha-act cases (kiccādhikaraṇa)—these, Ānanda, are the four types of cases.
Tranh tụng về tranh cãi (vivādādhikaraṇa), tranh tụng về buộc tội (anuvādādhikaraṇa), tranh tụng về phạm lỗi (āpattādhikaraṇa), tranh tụng về công việc (kiccādhikaraṇa) – này Ānanda, đây là bốn loại tranh tụng.
Satta kho panime, ānanda, adhikaraṇasamathā – uppannuppannānaṃ adhikaraṇānaṃ samathāya vūpasamāya sammukhāvinayo dātabbo, sativinayo dātabbo, amūḷhavinayo dātabbo, paṭiññāya kāretabbaṃ, yebhuyyasikā, tassapāpiyasikā, tiṇavatthārako.
And, Ānanda, there are these seven ways of settling cases (adhikaraṇasamatha)—for the settlement and suppression of cases that have arisen, a settlement in the presence of the parties (sammukhāvinayo) should be given, a settlement by appeal to mindfulness (sativinayo) should be given, a settlement for the confused (amūḷhavinayo) should be given, settlement by acknowledgement should be made (paṭiññāya kāretabbaṃ), decision by majority (yebhuyyasikā), the imposing of a penalty for bad conduct (tassapāpiyasikā), and the covering up with grass (tiṇavatthārako).
Này Ānanda, lại có bảy pháp điều giải tranh tụng (adhikaraṇasamathā) này để điều giải và làm lắng dịu những tranh tụng đã phát sinh: Sammukhāvinaya (giải quyết trước mặt) phải được áp dụng, Sativinaya (giải quyết bằng sự nhớ lại) phải được áp dụng, Amūḷhavinaya (giải quyết bằng sự không mê muội) phải được áp dụng, Paṭiññāya kāretabbaṃ (phải làm cho người phạm lỗi tự thú nhận), Yebhuyyasikā (quyết định theo đa số), Tassapāpiyasikā (hình phạt cho người cố chấp), Tiṇavatthārako (phép nhổ cỏ che lấp).
47. ‘‘Kathañcānanda, sammukhāvinayo hoti?
47. “And how, Ānanda, is there a settlement in the presence of the parties (sammukhāvinayo)?
47. “Này Ānanda, Sammukhāvinaya là như thế nào?
Idhānanda, bhikkhū vivadanti dhammoti vā adhammoti vā vinayoti vā avinayoti vā.
Here, Ānanda, bhikkhus dispute, saying, ‘This is Dhamma,’ or ‘This is not Dhamma,’ or ‘This is Vinaya,’ or ‘This is not Vinaya.’
Ở đây, này Ānanda, các Tỳ-kheo tranh cãi rằng: ‘Đây là Pháp’ hay ‘Đây không phải là Pháp’, ‘Đây là Luật’ hay ‘Đây không phải là Luật’.
Tehānanda, bhikkhūhi sabbeheva samaggehi sannipatitabbaṃ.
Those bhikkhus, Ānanda, should all assemble in harmony.
Này Ānanda, tất cả các Tỳ-kheo đó phải đồng lòng tập hợp lại.
Sannipatitvā dhammanetti samanumajjitabbā.
Having assembled, the standard of Dhamma (dhammanetti) should be examined.
Sau khi tập hợp lại, họ phải cùng nhau xem xét đường lối của Pháp (dhammanetti).
Dhammanettiṃ samanumajjitvā yathā tattha sameti tathā taṃ adhikaraṇaṃ vūpasametabbaṃ.
Having examined the standard of Dhamma, that case should be settled in accordance with how it conforms there.
Sau khi xem xét đường lối của Pháp, họ phải điều giải tranh tụng đó theo cách phù hợp với đường lối đó.
Evaṃ kho, ānanda, sammukhāvinayo hoti; evañca panidhekaccānaṃ adhikaraṇānaṃ vūpasamo hoti yadidaṃ – sammukhāvinayena.
Thus, Ānanda, there is a settlement in the presence of the parties; and thus, for some cases, there is settlement by way of a settlement in the presence of the parties.
Này Ānanda, như vậy là Sammukhāvinaya; và ở đây, một số tranh tụng được điều giải bằng Sammukhāvinaya.
48. ‘‘Kathañcānanda, yebhuyyasikā hoti?
48. “And how, Ānanda, is there decision by majority (yebhuyyasikā)?
48. “Này Ānanda, Yebhuyyasikā là như thế nào?
Te ce, ānanda, bhikkhū na sakkonti taṃ adhikaraṇaṃ tasmiṃ āvāse vūpasametuṃ.
If, Ānanda, those bhikkhus are unable to settle that case in that dwelling-place.
Này Ānanda, nếu các Tỳ-kheo đó không thể điều giải tranh tụng đó tại trú xứ ấy.
Tehānanda, bhikkhūhi yasmiṃ āvāse bahutarā bhikkhū so āvāso gantabbo.
Those bhikkhus, Ānanda, should go to the dwelling-place where there are more bhikkhus.
Này Ānanda, các Tỳ-kheo đó phải đi đến trú xứ nào có nhiều Tỳ-kheo hơn.
Tattha sabbeheva samaggehi sannipatitabbaṃ.
There, they should all assemble in harmony.
Ở đó, tất cả họ phải đồng lòng tập hợp lại.
Sannipatitvā dhammanetti samanumajjitabbā.
Having assembled, the standard of Dhamma should be examined.
Sau khi tập hợp lại, họ phải cùng nhau xem xét đường lối của Pháp.
Dhammanettiṃ samanumajjitvā yathā tattha sameti tathā taṃ adhikaraṇaṃ vūpasametabbaṃ.
Having examined the standard of Dhamma, that case should be settled in accordance with how it conforms there.
Sau khi xem xét đường lối của Pháp, họ phải điều giải tranh tụng đó theo cách phù hợp với đường lối đó.
Evaṃ kho, ānanda, yebhuyyasikā hoti, evañca panidhekaccānaṃ adhikaraṇānaṃ vūpasamo hoti yadidaṃ – yebhuyyasikāya.
Thus, Ānanda, there is decision by majority; and thus, for some cases, there is settlement by way of decision by majority.
Này Ānanda, như vậy là Yebhuyyasikā; và ở đây, một số tranh tụng được điều giải bằng Yebhuyyasikā.
49. ‘‘Kathañcānanda, sativinayo hoti?
49. “And how, Ānanda, is there a settlement by appeal to mindfulness (sativinayo)?
49. “Này Ānanda, Sativinaya là như thế nào?
Idhānanda, bhikkhū bhikkhuṃ evarūpāya garukāya āpattiyā codenti pārājikena vā pārājikasāmantena vā – ‘saratāyasmā evarūpiṃ* garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā’ti?
Here, Ānanda, bhikkhus accuse a bhikkhu of a serious offense of this kind, such as a pārājika or an offense near to a pārājika, saying: ‘Venerable Sir, you remember committing such a serious offense, a pārājika or an offense near to a pārājika?’
Ở đây, này Ānanda, các Tỳ-kheo buộc tội một Tỳ-kheo khác về một trọng tội như Pārājika hoặc cận Pārājika, rằng: ‘Thưa Tôn giả, Tôn giả có nhớ đã phạm trọng tội như Pārājika hoặc cận Pārājika không?’
So evamāha – ‘na kho ahaṃ, āvuso, sarāmi evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā’ti.
He says this: ‘Friends, I do not remember committing such a serious offense, a pārājika or an offense near to a pārājika.’
Vị ấy nói: ‘Thưa chư Hiền, tôi không nhớ đã phạm trọng tội như Pārājika hoặc cận Pārājika’.
Tassa kho* , ānanda, bhikkhuno sativinayo dātabbo.
To that bhikkhu, Ānanda, a settlement by appeal to mindfulness should be given.
Này Ānanda, Sativinaya phải được áp dụng cho Tỳ-kheo đó.
Evaṃ kho, ānanda, sativinayo hoti, evañca panidhekaccānaṃ adhikaraṇānaṃ vūpasamo hoti yadidaṃ – sativinayena.
Thus, Ānanda, there is a settlement by appeal to mindfulness; and thus, for some cases, there is settlement by way of a settlement by appeal to mindfulness.
Này Ānanda, như vậy là Sativinaya; và ở đây, một số tranh tụng được điều giải bằng Sativinaya.
50. ‘‘Kathañcānanda, amūḷhavinayo hoti?
50. “And how, Ānanda, is there a settlement for the confused (amūḷhavinayo)?
50. “Này Ānanda, Amūḷhavinaya là như thế nào?
Idhānanda, bhikkhū bhikkhuṃ evarūpāya garukāya āpattiyā codenti pārājikena vā pārājikasāmantena vā – ‘saratāyasmā evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā’ti?
Here, Ānanda, bhikkhus accuse a bhikkhu of such a grave offense, whether it be a pārājika or an offense close to pārājika, saying: ‘Does the venerable one remember having committed such a grave offense, whether it be a pārājika or an offense close to pārājika?’
Này Ānanda, ở đây, các Tỳ-khưu buộc tội một Tỳ-khưu khác về một tội nặng như vậy, một tội pārājika hoặc một tội gần pārājika, rằng: ‘Thưa Tôn giả, Tôn giả có nhớ đã phạm một tội nặng như vậy, một tội pārājika hoặc một tội gần pārājika không?’ (Vị ấy nói: ‘Thưa chư Hiền, tôi không nhớ đã phạm một tội nặng như vậy, một tội pārājika hoặc một tội gần pārājika.’ Người buộc tội lại quấn chặt lấy người đang gỡ rối ấy, nói: ‘Thưa Tôn giả, xin Tôn giả hãy cố gắng nhớ kỹ xem mình có nhớ đã phạm một tội nặng như vậy, một tội pārājika hoặc một tội gần pārājika không?’) Vị ấy nói: ‘Thưa chư Hiền, tôi đã bị điên loạn, tâm trí bị đảo lộn.
(So evamāha – ‘na kho ahaṃ, āvuso, sarāmi evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā’ti. Tamenaṃ so nibbeṭhentaṃ ativeṭheti – ‘iṅghāyasmā sādhukameva jānāhi yadi sarasi evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā’ti.)* So evamāha – ‘ahaṃ kho, āvuso, ummādaṃ pāpuṇiṃ cetaso vipariyāsaṃ.
(Then that bhikkhu says: ‘Friends, I do not remember having committed such a grave offense, whether it be a pārājika or an offense close to pārājika.’ Then the other presses hard on that bhikkhu who is trying to evade, saying: ‘Come, venerable one, do indeed know well whether you remember having committed such a grave offense, whether it be a pārājika or an offense close to pārājika.’) Then he says: ‘Friends, I experienced madness, a derangement of mind.
Do đó, khi bị điên loạn, tôi đã làm nhiều điều phi Sa-môn, đã nói và hành động sai trái.
Tena me ummattakena bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhāciṇṇaṃ bhāsitaparikkantaṃ* .
While I was mad, I indulged in many unmonk-like deeds and much inappropriate speech.
Tôi không nhớ điều đó.
Nāhaṃ taṃ sarāmi.
I do not remember that.
Tôi đã làm điều đó trong sự mê muội.’
Mūḷhena me etaṃ kata’nti.
This was done by me in delusion.’
Này Ānanda, vị Tỳ-khưu ấy cần được ban Amūḷhavinaya.
Tassa kho* , ānanda, bhikkhuno amūḷhavinayo dātabbo.
To that bhikkhu, Ānanda, the Amūḷhavinaya should be given.
Này Ānanda, như vậy là Amūḷhavinaya, và như vậy, một số tranh chấp được dàn xếp, đó là nhờ Amūḷhavinaya.
Evaṃ kho, ānanda, amūḷhavinayo hoti, evañca panidhekaccānaṃ adhikaraṇānaṃ vūpasamo hoti yadidaṃ – amūḷhavinayena.
Thus, Ānanda, is the Amūḷhavinaya, and by this Amūḷhavinaya, the settlement of some disputes occurs here.
51. Này Ānanda, Paṭiññātakaraṇa là gì?
51. ‘‘Kathañcānanda, paṭiññātakaraṇaṃ hoti?
51. ‘‘And how, Ānanda, is an act of acknowledgment performed?
“Này Ānanda, thế nào là sự thú nhận (lỗi)?”
Idhānanda, bhikkhu codito vā acodito vā āpattiṃ sarati, vivarati uttānīkaroti* .
Here, Ānanda, a bhikkhu, whether accused or unaccused, remembers an offense, reveals it, makes it manifest.
Này Ānanda, ở đây, một Tỳ-khưu, dù bị buộc tội hay không bị buộc tội, nhớ lại tội lỗi của mình, liền bày tỏ, làm cho rõ ràng.
Tena, ānanda, bhikkhunā vuḍḍhataraṃ bhikkhuṃ* upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo – ‘ahaṃ, bhante, itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno, taṃ paṭidesemī’ti.
That bhikkhu, Ānanda, having approached a senior bhikkhu, arranging his upper robe over one shoulder, bowing at his feet, sitting down on his haunches, raising his hands in añjali, should say: ‘Venerable sir, I have committed such-and-such an offense; I confess it.’
Này Ānanda, vị Tỳ-khưu ấy cần đến một Tỳ-khưu lớn tuổi hơn, đắp y một bên vai, đảnh lễ chân, ngồi xổm, chắp tay và nói: ‘Bạch Tôn giả, con đã phạm tội tên là X, con xin sám hối tội ấy.’
So evamāha – ‘passasī’ti?
Then that bhikkhu says: ‘Do you see it?’
Vị ấy nói: ‘Ông có thấy không?’
‘Āma passāmī’ti.
‘Yes, I see it,’ he says.
‘Vâng, con thấy.’
‘Āyatiṃ saṃvareyyāsī’ti.(‘Saṃvarissāmī’ti.)* Evaṃ kho, ānanda, paṭiññātakaraṇaṃ hoti, evañca panidhekaccānaṃ adhikaraṇānaṃ vūpasamo hoti yadidaṃ – paṭiññātakaraṇena.
‘You should restrain yourself in the future.’ (‘I shall restrain myself,’ he says.) Thus, Ānanda, is an act of acknowledgment performed, and by this act of acknowledgment, the settlement of some disputes occurs here.
‘Hãy giữ giới trong tương lai.’ (Vâng, con sẽ giữ giới.) Này Ānanda, như vậy là Paṭiññātakaraṇa, và như vậy, một số tranh chấp được dàn xếp, đó là nhờ Paṭiññātakaraṇa.
52. ‘‘Kathañcānanda, tassapāpiyasikā hoti?
52. ‘‘And how, Ānanda, is a Tassapāpiyasikā performed?
52. Này Ānanda, Tassapāpiyasikā là gì?
Idhānanda, bhikkhu bhikkhuṃ evarūpāya garukāya āpattiyā codeti pārājikena vā pārājikasāmantena vā – ‘saratāyasmā evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā’ti?
Here, Ānanda, a bhikkhu accuses another bhikkhu of such a grave offense, whether it be a pārājika or an offense close to pārājika, saying: ‘Does the venerable one remember having committed such a grave offense, whether it be a pārājika or an offense close to pārājika?’
Này Ānanda, ở đây, một Tỳ-khưu buộc tội một Tỳ-khưu khác về một tội nặng như vậy, một tội pārājika hoặc một tội gần pārājika, rằng: ‘Thưa Tôn giả, Tôn giả có nhớ đã phạm một tội nặng như vậy, một tội pārājika hoặc một tội gần pārājika không?’
So evamāha – ‘na kho ahaṃ, āvuso, sarāmi evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā’ti.
Then that bhikkhu says: ‘Friends, I do not remember having committed such a grave offense, whether it be a pārājika or an offense close to pārājika.’
Vị ấy nói: ‘Thưa chư Hiền, tôi không nhớ đã phạm một tội nặng như vậy, một tội pārājika hoặc một tội gần pārājika.’
Tamenaṃ so nibbeṭhentaṃ ativeṭheti – ‘iṅghāyasmā sādhukameva jānāhi yadi sarasi evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā’ti.
Then the other presses hard on that bhikkhu who is trying to evade, saying: ‘Come, venerable one, do indeed know well whether you remember having committed such a grave offense, whether it be a pārājika or an offense close to pārājika.’
Người buộc tội lại quấn chặt lấy người đang gỡ rối ấy, nói: ‘Thưa Tôn giả, xin Tôn giả hãy cố gắng nhớ kỹ xem mình có nhớ đã phạm một tội nặng như vậy, một tội pārājika hoặc một tội gần pārājika không?’
So evamāha – ‘na kho ahaṃ, āvuso, sarāmi evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā; sarāmi ca kho ahaṃ, āvuso, evarūpiṃ appamattikaṃ āpattiṃ āpajjitā’ti.
Then he says: ‘Friends, I do not remember having committed such a grave offense, whether it be a pārājika or an offense close to pārājika; but, friends, I do remember having committed such a minor offense.’
Vị ấy nói: ‘Thưa chư Hiền, tôi không nhớ đã phạm một tội nặng như vậy, một tội pārājika hoặc một tội gần pārājika; nhưng thưa chư Hiền, tôi nhớ đã phạm một tội nhỏ nhặt như vậy.’
Tamenaṃ so nibbeṭhentaṃ ativeṭheti – ‘iṅghāyasmā sādhukameva jānāhi yadi sarasi evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā’ti?
Then the other presses hard on that bhikkhu who is trying to evade, saying: ‘Come, venerable one, do indeed know well whether you remember having committed such a grave offense, whether it be a pārājika or an offense close to pārājika?’
Người buộc tội lại quấn chặt lấy người đang gỡ rối ấy, nói: ‘Thưa Tôn giả, xin Tôn giả hãy cố gắng nhớ kỹ xem mình có nhớ đã phạm một tội nặng như vậy, một tội pārājika hoặc một tội gần pārājika không?’
So evamāha – ‘imañhi nāmāhaṃ, āvuso, appamattikaṃ āpattiṃ āpajjitvā apuṭṭho paṭijānissāmi.
Then he says: ‘If I were to confess this minor offense without being asked,
Vị ấy nói: ‘Thưa chư Hiền, tôi đã phạm một tội nhỏ nhặt như vậy mà không được hỏi, tôi đã tự nhận tội.
Kiṃ panāhaṃ evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitvā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā puṭṭho napaṭijānissāmī’ti?
why would I not confess such a grave offense, whether it be a pārājika or an offense close to pārājika, when asked?’
Thế thì, khi tôi đã phạm một tội nặng như vậy, một tội pārājika hoặc một tội gần pārājika, mà được hỏi, lẽ nào tôi lại không nhận tội sao?’
So evamāha – ‘imañhi nāma tvaṃ, āvuso, appamattikaṃ āpattiṃ āpajjitvā apuṭṭho napaṭijānissasi, kiṃ pana tvaṃ evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitvā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā puṭṭho* paṭijānissasi?
Then he says: ‘If you, friend, would not confess this minor offense without being asked, why would you confess such a grave offense, whether it be a pārājika or an offense close to pārājika, when asked?
Người buộc tội nói: ‘Thưa chư Hiền, ông đã phạm một tội nhỏ nhặt như vậy mà không được hỏi, ông đã không nhận tội. Thế thì, khi ông đã phạm một tội nặng như vậy, một tội pārājika hoặc một tội gần pārājika, mà được hỏi, lẽ nào ông lại nhận tội sao?
Iṅghāyasmā sādhukameva jānāhi yadi sarasi evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā’ti.
Come, venerable one, do indeed know well whether you remember having committed such a grave offense, whether it be a pārājika or an offense close to pārājika.’
Thưa Tôn giả, xin Tôn giả hãy cố gắng nhớ kỹ xem mình có nhớ đã phạm một tội nặng như vậy, một tội pārājika hoặc một tội gần pārājika không?’
So evamāha – ‘sarāmi kho ahaṃ, āvuso, evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā.
Then he says: ‘Friends, I do remember having committed such a grave offense, whether it be a pārājika or an offense close to pārājika.
Vị ấy nói: ‘Thưa chư Hiền, tôi nhớ đã phạm một tội nặng như vậy, một tội pārājika hoặc một tội gần pārājika.
Davā me etaṃ vuttaṃ, ravā me etaṃ vuttaṃ – nāhaṃ taṃ sarāmi evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā’ti.
This was said by me in haste, this was said by me mistakenly – that I do not remember having committed such a grave offense, whether it be a pārājika or an offense close to pārājika.’
Tôi đã nói điều đó một cách vội vã, tôi đã nói điều đó một cách sai lầm – tôi không nhớ đã phạm một tội nặng như vậy, một tội pārājika hoặc một tội gần pārājika.’
Evaṃ kho, ānanda, tassapāpiyasikā hoti, evañca panidhekaccānaṃ adhikaraṇānaṃ vūpasamo hoti yadidaṃ – tassapāpiyasikāya.
Thus, Ānanda, is the Tassapāpiyasikā, and by this Tassapāpiyasikā, the settlement of some disputes occurs here.
Này Ānanda, như vậy là Tassapāpiyasikā, và như vậy, một số tranh chấp được dàn xếp, đó là nhờ Tassapāpiyasikā.
53. ‘‘Kathañcānanda, tiṇavatthārako hoti?
53. ‘‘And how, Ānanda, is a Tiṇavatthāraka performed?
53. Này Ānanda, Tiṇavatthāraka là gì?
Idhānanda, bhikkhūnaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ viharataṃ bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhāciṇṇaṃ hoti bhāsitaparikkantaṃ.
Here, Ānanda, for bhikkhus who are living in strife, contention, and dispute, many unmonk-like deeds and much inappropriate speech are habitually committed.
Này Ānanda, ở đây, các Tỳ-khưu đang cãi vã, tranh chấp, bất đồng, đã làm nhiều điều phi Sa-môn, đã nói và hành động sai trái.
Tehānanda, bhikkhūhi sabbeheva samaggehi sannipatitabbaṃ.
Those bhikkhus, Ānanda, should all assemble in concord.
Này Ānanda, tất cả các Tỳ-khưu cần phải tập hợp lại trong sự hòa hợp.
Sannipatitvā ekatopakkhikānaṃ bhikkhūnaṃ byattena* bhikkhunā uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā añjaliṃ paṇāmetvā saṅgho ñāpetabbo –
Having assembled, an experienced bhikkhu from one of the parties should rise from his seat, arrange his upper robe over one shoulder, make añjali, and inform the Saṅgha –
Sau khi tập hợp, một Tỳ-khưu khéo léo từ một trong các phe nhóm cần đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đắp y một bên vai, chắp tay và thông báo cho Tăng đoàn như sau:
‘Suṇātu me, bhante, saṅgho.
‘May the Saṅgha, venerable sirs, listen to me.
‘Bạch Tăng, xin Tăng lắng nghe con.
Idaṃ amhākaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ viharataṃ bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhāciṇṇaṃ bhāsitaparikkantaṃ.
For us, living in strife, contention, and dispute, many unmonk-like deeds and much inappropriate speech have been habitually committed.
Chúng con đang cãi vã, tranh chấp, bất đồng, đã làm nhiều điều phi Sa-môn, đã nói và hành động sai trái.
Yadi saṅghassa pattakallaṃ, ahaṃ yā ceva imesaṃ āyasmantānaṃ āpatti yā ca attano āpatti, imesañceva āyasmantānaṃ atthāya attano ca atthāya, saṅghamajjhe tiṇavatthārakena deseyyaṃ, ṭhapetvā thullavajjaṃ ṭhapetvā gihipaṭisaṃyutta’’’nti.
If it is appropriate for the Saṅgha, I would confess, for the benefit of these venerable ones and for my own benefit, whatever offense these venerable ones have committed and whatever offense I have committed, by means of a Tiṇavatthāraka in the midst of the Saṅgha, with the exception of grave offenses and those connected with laypersons.’
Nếu Tăng thấy phù hợp, con xin sám hối những tội lỗi của các Tôn giả này và tội lỗi của chính con, vì lợi ích của các Tôn giả này và vì lợi ích của chính con, giữa Tăng đoàn bằng Tiṇavatthāraka, trừ các tội thô nặng và các tội liên quan đến cư sĩ.’
‘Suṇātu me, bhante, saṅgho.
‘May the Saṅgha, venerable sirs, listen to me.
‘Bạch Tăng, xin Tăng lắng nghe con.
Idaṃ amhākaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ viharataṃ bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhāciṇṇaṃ bhāsitaparikkantaṃ.
For us, living in strife, contention, and dispute, many unmonk-like deeds and much inappropriate speech have been habitually committed.
Chúng con đang cãi vã, tranh chấp, bất đồng, đã làm nhiều điều phi Sa-môn, đã nói và hành động sai trái.
Yadi saṅghassa pattakallaṃ, ahaṃ yā ceva imesaṃ āyasmantānaṃ āpatti yā ca attano āpatti, imesañceva āyasmantānaṃ atthāya attano ca atthāya, saṅghamajjhe tiṇavatthārakena deseyyaṃ, ṭhapetvā thullavajjaṃ ṭhapetvā gihipaṭisaṃyutta’’’nti.
If it is appropriate for the Saṅgha, I would confess, for the benefit of these venerable ones and for my own benefit, whatever offense these venerable ones have committed and whatever offense I have committed, by means of a Tiṇavatthāraka in the midst of the Saṅgha, with the exception of grave offenses and those connected with laypersons.’
Nếu Tăng thấy phù hợp, con xin sám hối những tội lỗi của các Tôn giả này và tội lỗi của chính con, vì lợi ích của các Tôn giả này và vì lợi ích của chính con, giữa Tăng đoàn bằng Tiṇavatthāraka, trừ các tội thô nặng và các tội liên quan đến cư sĩ.’
54. ‘‘Chayime, ānanda, dhammā sāraṇīyā piyakaraṇā garukaraṇā saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattanti.
54. ‘‘These six qualities, Ānanda, are conducive to remembrance, to affection, to respect, to cohesion, to harmony, to unity.
54. Này Ānanda, có sáu pháp đáng ghi nhớ, đáng yêu mến, đáng tôn kính, dẫn đến sự hòa hợp, không tranh cãi, đoàn kết và nhất trí.
Katame cha?
Which six?
Sáu pháp ấy là gì?
Idhānanda, bhikkhuno mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca.
Here, Ānanda, a bhikkhu’s bodily action imbued with loving-kindness is present towards his fellow Dhamma-farers, both in public and in private.
Này Ānanda, ở đây, một Tỳ-khưu có hành động thân thiện với lòng từ ái đối với các vị đồng Phạm hạnh, cả khi ở trước mặt và khi vắng mặt.
Ayampi dhammo sāraṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.
This Dhamma also is worthy of recollection, causes endearment, causes respect, and conduces to cohesion, non-dispute, harmony, and oneness.
Pháp này cũng đáng nhớ, làm cho được yêu mến, làm cho được tôn kính, dẫn đến sự hòa hợp, không tranh cãi, đoàn kết và nhất trí.
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu – yāni tāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññuppasatthāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni tathārūpesu sīlesu – sīlasāmaññagato viharati sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca.
Furthermore, Ananda, a bhikkhu dwells in common with his fellow monks, openly and in private, in those virtues that are unbroken, untorn, unblemished, unblotted, liberating, praised by the wise, untainted by craving and wrong views, and conducive to samādhi.
“Lại nữa, này Ānanda, một Tỳ-kheo sống với sự đồng nhất về giới hạnh với các vị đồng Phạm hạnh, cả khi hiện diện lẫn khi vắng mặt, với những giới hạnh không bị phá vỡ, không bị sứt mẻ, không bị hoen ố, không bị ô nhiễm, tự do, được người trí ca ngợi, không bị chấp thủ, đưa đến định tâm.
Ayampi dhammo sāraṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.
This Dhamma also is worthy of recollection, causes endearment, causes respect, and conduces to cohesion, non-dispute, harmony, and oneness.
Pháp này cũng đáng nhớ, làm cho được yêu mến, làm cho được tôn kính, dẫn đến sự hòa hợp, không tranh cãi, đoàn kết và nhất trí.
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu – yāyaṃ diṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayā tathārūpāya diṭṭhiyā – diṭṭhisāmaññagato viharati sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca.
Furthermore, Ananda, a bhikkhu dwells in common with his fellow monks, openly and in private, in that noble vision which is liberating and which, when practiced, leads to the complete destruction of suffering.
“Lại nữa, này Ānanda, một Tỳ-kheo sống với sự đồng nhất về chánh kiến với các vị đồng Phạm hạnh, cả khi hiện diện lẫn khi vắng mặt, với chánh kiến là Thánh, đưa đến giải thoát, đưa người thực hành đến sự diệt tận khổ đau một cách đúng đắn.
Ayampi dhammo sāraṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.
This Dhamma also is worthy of recollection, causes endearment, causes respect, and conduces to cohesion, non-dispute, harmony, and oneness.
Pháp này cũng đáng nhớ, làm cho được yêu mến, làm cho được tôn kính, dẫn đến sự hòa hợp, không tranh cãi, đoàn kết và nhất trí.
Ime kho, ānanda, cha sāraṇīyā dhammā piyakaraṇā garukaraṇā saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattanti.
These six Dhammas of recollection, Ananda, cause endearment, cause respect, and conduce to cohesion, non-dispute, harmony, and oneness.
Này Ānanda, đây là sáu pháp đáng ghi nhớ, làm cho được yêu mến, làm cho được tôn kính, dẫn đến sự hòa hợp, không tranh cãi, đoàn kết và nhất trí.
‘‘Ime ce tumhe, ānanda, cha sāraṇīye dhamme samādāya vatteyyātha, passatha no tumhe, ānanda, taṃ vacanapathaṃ aṇuṃ vā thūlaṃ vā yaṃ tumhe nādhivāseyyāthā’’ti?
“If you, Ananda, undertake and practice these six Dhammas of recollection, do you see, Ananda, any word, whether minor or major, that you would not tolerate?”
Này Ānanda, nếu các con thực hành sáu pháp đáng ghi nhớ này, các con có thấy có lời nào, dù nhỏ hay lớn, mà các con không thể chấp nhận được không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“Certainly not, Venerable Sir.”
“Không, bạch Thế Tôn.”
‘‘Tasmātihānanda, ime cha sāraṇīye dhamme samādāya vattatha.
“Therefore, Ananda, undertake and practice these six Dhammas of recollection.
“Do đó, này Ānanda, hãy thực hành sáu pháp đáng ghi nhớ này.
Taṃ vo bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti.
That will be for your welfare and happiness for a long time.”
Điều đó sẽ mang lại lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho các con.”
55. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
55. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling at Vesālī, in the Mahāvana, in the Kūṭāgārasālā.
55. Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn trú ở Vesālī, tại Đại Lâm, giảng đường có nóc nhọn.
Tena kho pana samayena sambahulehi bhikkhūhi bhagavato santike aññā byākatā hoti – ‘‘‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti.
At that time, numerous bhikkhus had declared their knowledge in the presence of the Blessed One: “‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being,’ thus we know.”
Lúc bấy giờ, nhiều Tỳ-kheo đã tuyên bố A-la-hán quả trước Thế Tôn rằng: “Chúng con biết: Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.”
Assosi kho sunakkhatto licchaviputto – ‘‘sambahulehi kira bhikkhūhi bhagavato santike aññā byākatā hoti – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti.
Then Sunakkhatta, the Licchavi’s son, heard: “Indeed, numerous bhikkhus have declared their knowledge in the presence of the Blessed One: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being,’ thus they know.”
Thái tử Licchavi Sunakkhatta nghe rằng: “Nhiều Tỳ-kheo đã tuyên bố A-la-hán quả trước Thế Tôn rằng: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
Atha kho sunakkhatto licchaviputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Sunakkhatta, the Licchavi’s son, approached the Blessed One, and after saluting him, sat down to one side.
Rồi Thái tử Licchavi Sunakkhatta đi đến chỗ Thế Tôn, sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho sunakkhatto licchaviputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante – ‘sambahulehi kira bhikkhūhi bhagavato santike aññā byākatā – khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti.
Seated to one side, Sunakkhatta, the Licchavi’s son, said to the Blessed One: “I have heard, Venerable Sir, that numerous bhikkhus have declared their knowledge in the presence of the Blessed One: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being,’ thus they know.”
Ngồi xuống một bên, Thái tử Licchavi Sunakkhatta bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, con nghe rằng: ‘Nhiều Tỳ-kheo đã tuyên bố A-la-hán quả trước Thế Tôn rằng: Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
‘‘Ye te, bhante, bhikkhū bhagavato santike aññaṃ byākaṃsu – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti, kacci te, bhante, bhikkhū sammadeva aññaṃ byākaṃsu udāhu santetthekacce bhikkhū adhimānena aññaṃ byākaṃsūti?
“Venerable Sir, those bhikkhus who declared their knowledge in the presence of the Blessed One: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being,’ did those bhikkhus, Venerable Sir, declare their knowledge rightly, or are there some bhikkhus who declared their knowledge through conceit?”
“Bạch Thế Tôn, những Tỳ-kheo đã tuyên bố A-la-hán quả trước Thế Tôn rằng: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa’, phải chăng những Tỳ-kheo ấy đã tuyên bố A-la-hán quả một cách đúng đắn, hay có một số Tỳ-kheo đã tuyên bố A-la-hán quả do sự tự mãn?”
56. ‘‘Ye te, sunakkhatta, bhikkhū mama santike aññaṃ byākaṃsu – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti.
56. “Sunakkhatta, those bhikkhus who declared their knowledge in my presence: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being,’—
56. “Này Sunakkhatta, những Tỳ-kheo đã tuyên bố A-la-hán quả trước Ta rằng: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa’.
‘‘Santetthekacce bhikkhū sammadeva aññaṃ byākaṃsu, santi panidhekacce bhikkhū adhimānenapi* aññaṃ byākaṃsu.
among them, some bhikkhus declared their knowledge rightly, while some bhikkhus declared their knowledge through conceit.
Này Sunakkhatta, có một số Tỳ-kheo đã tuyên bố A-la-hán quả một cách đúng đắn, và cũng có một số Tỳ-kheo đã tuyên bố A-la-hán quả do sự tự mãn.
Tatra, sunakkhatta, ye te bhikkhū sammadeva aññaṃ byākaṃsu tesaṃ taṃ tatheva hoti; ye pana te bhikkhū adhimānena aññaṃ byākaṃsu tatra, sunakkhatta, tathāgatassa evaṃ hoti – ‘dhammaṃ nesaṃ desessa’nti* .
There, Sunakkhatta, concerning those bhikkhus who declared their knowledge rightly, it is indeed as they declared; but as for those bhikkhus who declared their knowledge through conceit, there, Sunakkhatta, it occurs to the Tathāgata thus: ‘I shall teach them the Dhamma.’
Trong số đó, này Sunakkhatta, những Tỳ-kheo đã tuyên bố A-la-hán quả một cách đúng đắn thì sự việc đúng như vậy; còn những Tỳ-kheo đã tuyên bố A-la-hán quả do sự tự mãn, này Sunakkhatta, Như Lai nghĩ rằng: ‘Ta sẽ thuyết pháp cho họ’.
Evañcettha, sunakkhatta, tathāgatassa hoti – ‘dhammaṃ nesaṃ desessa’nti.
It thus occurs to the Tathāgata here, Sunakkhatta: ‘I shall teach them the Dhamma.’
Thật vậy, này Sunakkhatta, Như Lai nghĩ rằng: ‘Ta sẽ thuyết pháp cho họ’.
Atha ca panidhekacce moghapurisā pañhaṃ abhisaṅkharitvā abhisaṅkharitvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā pucchanti.
But then, some deluded men prepare questions again and again and, approaching the Tathāgata, ask them.
Tuy nhiên, có một số kẻ ngu si, sau khi tự tạo ra các câu hỏi, rồi đến hỏi Như Lai.
Tatra, sunakkhatta, yampi tathāgatassa evaṃ hoti – ‘dhammaṃ nesaṃ desessa’nti tassapi hoti aññathatta’’nti.
There, Sunakkhatta, even for that thought which the Tathāgata had: ‘I shall teach them the Dhamma,’ there is a change.”
Trong trường hợp đó, này Sunakkhatta, ngay cả ý nghĩ của Như Lai rằng: ‘Ta sẽ thuyết pháp cho họ’ cũng thay đổi.”
‘‘Etassa bhagavā kālo, etassa sugata kālo, yaṃ bhagavā dhammaṃ deseyya.
“It is time for this, Blessed One; it is time for this, Sugata, that the Blessed One should teach the Dhamma.
“Bạch Thế Tôn, đây là lúc thích hợp, bạch Thiện Thệ, đây là lúc thích hợp để Thế Tôn thuyết pháp.
Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti.
Having heard the Blessed One, the bhikkhus will bear it in mind.”
Sau khi nghe Thế Tôn, các Tỳ-kheo sẽ ghi nhớ.”
‘‘Tena hi, sunakkhatta suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti.
“In that case, Sunakkhatta, listen, attend carefully; I shall speak.”
“Vậy thì, này Sunakkhatta, hãy lắng nghe và chú ý kỹ; Ta sẽ thuyết giảng.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho sunakkhatto licchaviputto bhagavato paccassosi.
“Yes, Venerable Sir,” Sunakkhatta, the Licchavi’s son, replied to the Blessed One.
“Vâng, bạch Thế Tôn,” Thái tử Licchavi Sunakkhatta đáp lời Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One said this:
Thế Tôn nói như sau:
57. ‘‘Pañca kho ime, sunakkhatta, kāmaguṇā.
57. “There are, Sunakkhatta, these five strands of sensual pleasure.
57. “Này Sunakkhatta, có năm loại dục lạc này.
Katame pañca?
Which five?
Thế nào là năm?
Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā – ime kho, sunakkhatta, pañca kāmaguṇā.
Forms cognizable by the eye, desirable, lovely, agreeable, pleasing, connected with sensual desire, and stimulating; sounds cognizable by the ear… odours cognizable by the nose… tastes cognizable by the tongue… tangible objects cognizable by the body, desirable, lovely, agreeable, pleasing, connected with sensual desire, and stimulating—these, Sunakkhatta, are the five strands of sensual pleasure.
Các sắc do nhãn thức nhận biết, khả ái, khả lạc, khả ý, khả hỷ, liên hệ đến dục, đáng say đắm; các tiếng do nhĩ thức nhận biết… (v.v.) … các mùi do tỷ thức nhận biết… các vị do thiệt thức nhận biết… các xúc chạm do thân thức nhận biết, khả ái, khả lạc, khả ý, khả hỷ, liên hệ đến dục, đáng say đắm – này Sunakkhatta, đây là năm loại dục lạc.
58. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo lokāmisādhimutto assa.
58. “There is, Sunakkhatta, the case where a certain person is devoted to the allurements of the world.
58. “Này Sunakkhatta, có trường hợp một người nào đó ở đây bị trói buộc vào các vật chất thế gian.
Lokāmisādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; āneñjapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti* , na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati.
To such a person, Sunakkhatta, who is devoted to the allurements of the world, talks appropriate to those allurements thrive, and he reflects and ponders upon things in conformity with them; he associates with such a person and finds satisfaction in him; but when talks connected with the imperturbable are being held, he does not listen, he does not give ear, he does not apply his mind to knowledge, nor does he associate with such a person or find satisfaction in him.
Này Sunakkhatta, đối với người bị trói buộc vào các vật chất thế gian, những lời nói phù hợp với điều đó sẽ được thiết lập, người ấy sẽ suy tư và suy xét theo pháp đó, người ấy sẽ kết giao với người như vậy, và người ấy sẽ tìm thấy sự thỏa mãn trong điều đó; còn khi có lời nói liên quan đến vô sắc giới được nói ra, người ấy không lắng nghe, không chú tâm, không thiết lập tâm để hiểu biết, và người ấy không kết giao với người như vậy, cũng không tìm thấy sự thỏa mãn trong điều đó.
Seyyathāpi, sunakkhatta, puriso sakamhā gāmā vā nigamā vā ciravippavuttho assa.
Just as, Sunakkhatta, a man might have been away for a long time from his own village or town.
Ví như, này Sunakkhatta, một người đã xa làng hay thị trấn của mình từ lâu.
So aññataraṃ purisaṃ passeyya tamhā gāmā vā nigamā vā acirapakkantaṃ.
He would see some man who had not long departed from that village or town.
Người ấy có thể thấy một người nào đó vừa mới rời khỏi làng hay thị trấn ấy không lâu.
So taṃ purisaṃ tassa gāmassa vā nigamassa vā khematañca subhikkhatañca appābādhatañca puccheyya; tassa so puriso tassa gāmassa vā nigamassa vā khematañca subhikkhatañca appābādhatañca saṃseyya.
He would ask that man about the safety, abundance, and freedom from illness of that village or town; and that man would inform him about the safety, abundance, and freedom from illness of that village or town.
Người ấy hỏi người kia về sự an toàn, thịnh vượng và không bệnh tật của làng hay thị trấn ấy; người kia sẽ kể cho người ấy nghe về sự an toàn, thịnh vượng và không bệnh tật của làng hay thị trấn ấy.
Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, api nu so puriso tassa purisassa sussūseyya, sotaṃ odaheyya, aññā cittaṃ upaṭṭhāpeyya, tañca purisaṃ bhajeyya, tena ca vittiṃ āpajjeyyā’’ti?
“What do you think, Sunakkhatta, would that man listen to that man, pay attention, direct his mind towards comprehension, associate with that man, and find satisfaction in him?”
Này Sunakkhatta, ông nghĩ sao, liệu người ấy có lắng nghe người kia, chú ý, đặt tâm vào sự hiểu biết, thân cận người ấy và hoan hỷ với người ấy không?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
“Yes, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, vâng.”
‘‘Evameva kho, sunakkhatta, ṭhānametaṃ vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo lokāmisādhimutto assa.
“Just so, Sunakkhatta, it is possible that a certain person here is devoted to worldly allurements.
“Cũng vậy, này Sunakkhatta, có trường hợp một người nào đó ở đây bị chi phối bởi các dục lạc thế gian (lokāmisa).
Lokāmisādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; āneñjapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati.
When a person is devoted to worldly allurements, Sunakkhatta, talk suitable for that subject arises, and he thinks and ponders accordingly, associates with that person, and finds satisfaction in him; but when talk connected with āneñja (immovable) is being spoken, he does not listen, does not pay attention, does not direct his mind towards comprehension, does not associate with that person, and does not find satisfaction in him.
Này Sunakkhatta, đối với người bị chi phối bởi các dục lạc thế gian, những câu chuyện phù hợp với điều đó sẽ được thiết lập, người ấy sẽ suy tư và quán xét về những pháp tương ứng với điều đó, thân cận người ấy và hoan hỷ với người ấy; nhưng khi những câu chuyện liên quan đến cõi Vô Tưởng (āneñja) được nói đến, người ấy không lắng nghe, không chú ý, không đặt tâm vào sự hiểu biết, không thân cận người ấy và không hoan hỷ với người ấy.
So evamassa veditabbo – ‘āneñjasaṃyojanena hi kho visaṃyutto* lokāmisādhimutto purisapuggalo’’’ti.
He should be understood thus: ‘This person is devoted to worldly allurements, disjoined from the fetter of āneñja.’”
Người ấy nên được biết như sau: ‘Đây là một người bị chi phối bởi các dục lạc thế gian, đã thoát khỏi kiết sử cõi Vô Tưởng (āneñjasaṃyojana)’.”
59. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo āneñjādhimutto assa.
59. “It is possible, Sunakkhatta, that a certain person here is devoted to āneñja.
59. “Này Sunakkhatta, có trường hợp một người nào đó ở đây bị chi phối bởi cõi Vô Tưởng (āneñja).
Āneñjādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; lokāmisapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati.
When a person is devoted to āneñja, Sunakkhatta, talk suitable for that subject arises, and he thinks and ponders accordingly, associates with that person, and finds satisfaction in him; but when talk connected with worldly allurements is being spoken, he does not listen, does not pay attention, does not direct his mind towards comprehension, does not associate with that person, and does not find satisfaction in him.
Này Sunakkhatta, đối với người bị chi phối bởi cõi Vô Tưởng, những câu chuyện phù hợp với điều đó sẽ được thiết lập, người ấy sẽ suy tư và quán xét về những pháp tương ứng với điều đó, thân cận người ấy và hoan hỷ với người ấy; nhưng khi những câu chuyện liên quan đến các dục lạc thế gian được nói đến, người ấy không lắng nghe, không chú ý, không đặt tâm vào sự hiểu biết, không thân cận người ấy và không hoan hỷ với người ấy.
Seyyathāpi, sunakkhatta, paṇḍupalāso bandhanā pavutto abhabbo haritattāya; evameva kho, sunakkhatta, āneñjādhimuttassa purisapuggalassa ye lokāmisasaṃyojane se pavutte.
Just as, Sunakkhatta, a yellow leaf detached from its stalk is incapable of becoming green again; even so, Sunakkhatta, are the fetters of worldly allurements, when detached, for a person devoted to āneñja.
Ví như, này Sunakkhatta, một chiếc lá vàng đã lìa cành thì không thể xanh tươi trở lại được; cũng vậy, này Sunakkhatta, đối với người bị chi phối bởi cõi Vô Tưởng, những kiết sử dục lạc thế gian ấy đã lìa bỏ.
So evamassa veditabbo – ‘lokāmisasaṃyojanena hi kho visaṃyutto āneñjādhimutto purisapuggalo’’’ti.
He should be understood thus: ‘This person is devoted to āneñja, disjoined from the fetter of worldly allurements.’”
Người ấy nên được biết như sau: ‘Đây là một người bị chi phối bởi cõi Vô Tưởng, đã thoát khỏi kiết sử dục lạc thế gian’.”
60. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo ākiñcaññāyatanādhimutto assa.
60. “It is possible, Sunakkhatta, that a certain person here is devoted to the sphere of nothingness (ākiñcaññāyatana).
60. “Này Sunakkhatta, có trường hợp một người nào đó ở đây bị chi phối bởi Không Vô Biên Xứ (ākiñcaññāyatana).
Ākiñcaññāyatanādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; āneñjapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati.
When a person is devoted to the sphere of nothingness, Sunakkhatta, talk suitable for that subject arises, and he thinks and ponders accordingly, associates with that person, and finds satisfaction in him; but when talk connected with āneñja is being spoken, he does not listen, does not pay attention, does not direct his mind towards comprehension, does not associate with that person, and does not find satisfaction in him.
Này Sunakkhatta, đối với người bị chi phối bởi Không Vô Biên Xứ, những câu chuyện phù hợp với điều đó sẽ được thiết lập, người ấy sẽ suy tư và quán xét về những pháp tương ứng với điều đó, thân cận người ấy và hoan hỷ với người ấy; nhưng khi những câu chuyện liên quan đến cõi Vô Tưởng được nói đến, người ấy không lắng nghe, không chú ý, không đặt tâm vào sự hiểu biết, không thân cận người ấy và không hoan hỷ với người ấy.
Seyyathāpi, sunakkhatta, puthusilā dvedhābhinnā appaṭisandhikā hoti; evameva kho, sunakkhatta, ākiñcaññāyatanādhimuttassa purisapuggalassa ye āneñjasaṃyojane se bhinne.
Just as, Sunakkhatta, a solid rock split in two cannot be joined back together; even so, Sunakkhatta, are the fetters of āneñja, when broken, for a person devoted to the sphere of nothingness.
Ví như, này Sunakkhatta, một tảng đá lớn bị nứt đôi thì không thể liền lại được; cũng vậy, này Sunakkhatta, đối với người bị chi phối bởi Không Vô Biên Xứ, những kiết sử cõi Vô Tưởng ấy đã bị phá vỡ.
So evamassa veditabbo – ‘āneñjasaṃyojanena hi kho visaṃyutto ākiñcaññāyatanādhimutto purisapuggalo’’’ti.
He should be understood thus: ‘This person is devoted to the sphere of nothingness, disjoined from the fetter of āneñja.’”
Người ấy nên được biết như sau: ‘Đây là một người bị chi phối bởi Không Vô Biên Xứ, đã thoát khỏi kiết sử cõi Vô Tưởng’.”
61. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo nevasaññānāsaññāyatanādhimutto assa.
61. “It is possible, Sunakkhatta, that a certain person here is devoted to the sphere of neither perception nor non-perception (nevasaññānāsaññāyatana).
61. “Này Sunakkhatta, có trường hợp một người nào đó ở đây bị chi phối bởi Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ (nevasaññānāsaññāyatana).
Nevasaññānāsaññāyatanādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; ākiñcaññāyatanapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati.
When a person is devoted to the sphere of neither perception nor non-perception, Sunakkhatta, talk suitable for that subject arises, and he thinks and ponders accordingly, associates with that person, and finds satisfaction in him; but when talk connected with the sphere of nothingness is being spoken, he does not listen, does not pay attention, does not direct his mind towards comprehension, does not associate with that person, and does not find satisfaction in him.
Đối với người bị chi phối bởi Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ, những câu chuyện phù hợp với điều đó sẽ được thiết lập, người ấy sẽ suy tư và quán xét về những pháp tương ứng với điều đó, thân cận người ấy và hoan hỷ với người ấy; nhưng khi những câu chuyện liên quan đến Không Vô Biên Xứ được nói đến, người ấy không lắng nghe, không chú ý, không đặt tâm vào sự hiểu biết, không thân cận người ấy và không hoan hỷ với người ấy.
Seyyathāpi, sunakkhatta, puriso manuññabhojanaṃ bhuttāvī chaḍḍeyya* .
Just as, Sunakkhatta, a person, having eaten delicious food, would discard it.
Ví như, này Sunakkhatta, một người đã ăn món ăn ngon rồi nôn ra.
Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, api nu tassa purisassa tasmiṃ bhatte* puna bhottukamyatā assā’’ti?
What do you think, Sunakkhatta, would that person have a desire to eat that food again?”
Này Sunakkhatta, ông nghĩ sao, liệu người ấy có muốn ăn lại món ăn đã nôn ra đó không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, không.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
“For what reason?”
“Vì sao vậy?”
‘‘Aduñhi, bhante, bhattaṃ* paṭikūlasammata’’nti.
“Because, Venerable Sir, that food is considered repulsive.”
“Bạch Thế Tôn, vì món ăn đó được xem là ghê tởm.”
‘‘Evameva kho, sunakkhatta, nevasaññānāsaññāyatanādhimuttassa purisapuggalassa ye ākiñcaññāyatanasaṃyojane se vante.
“Even so, Sunakkhatta, for a person devoted to the sphere of neither perception nor non-perception, the fetters of the sphere of nothingness are vomited up.
“Cũng vậy, này Sunakkhatta, đối với người bị chi phối bởi Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ, những kiết sử Không Vô Biên Xứ ấy đã bị nôn ra.
So evamassa veditabbo – ‘ākiñcaññāyatanasaṃyojanena hi kho visaṃyutto nevasaññānāsaññāyatanādhimutto purisapuggalo’ti.
He should be understood thus: ‘This person is devoted to the sphere of neither perception nor non-perception, disjoined from the fetter of the sphere of nothingness.’”
Người ấy nên được biết như sau: ‘Đây là một người bị chi phối bởi Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ, đã thoát khỏi kiết sử Không Vô Biên Xứ’.”
62. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo sammā nibbānādhimutto assa.
62. “It is possible, Sunakkhatta, that a certain person here is rightly devoted to Nibbāna.
62. “Này Sunakkhatta, có trường hợp một người nào đó ở đây bị chi phối bởi Niết Bàn Chánh Đẳng (sammā Nibbāna).
Sammā nibbānādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; nevasaññānāsaññāyatanapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati.
When a person is rightly devoted to Nibbāna, Sunakkhatta, talk suitable for that subject arises, and he thinks and ponders accordingly, associates with that person, and finds satisfaction in him; but when talk connected with the sphere of neither perception nor non-perception is being spoken, he does not listen, does not pay attention, does not direct his mind towards comprehension, does not associate with that person, and does not find satisfaction in him.
Đối với người bị chi phối bởi Niết Bàn Chánh Đẳng, những câu chuyện phù hợp với điều đó sẽ được thiết lập, người ấy sẽ suy tư và quán xét về những pháp tương ứng với điều đó, thân cận người ấy và hoan hỷ với người ấy; nhưng khi những câu chuyện liên quan đến Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ được nói đến, người ấy không lắng nghe, không chú ý, không đặt tâm vào sự hiểu biết, không thân cận người ấy và không hoan hỷ với người ấy.
Seyyathāpi, sunakkhatta, tālo matthakacchinno abhabbo puna viruḷhiyā; evameva kho, sunakkhatta, sammā nibbānādhimuttassa purisapuggalassa ye nevasaññānāsaññāyatanasaṃyojane se ucchinnamūle tālāvatthukate anabhāvaṃkate* āyatiṃ anuppādadhamme.
Just as, Sunakkhatta, a palm tree whose crown has been cut off is incapable of growing again; even so, Sunakkhatta, are the fetters of the sphere of neither perception nor non-perception, for a person rightly devoted to Nibbāna—their root is severed, they are made like a palm-stump, they are brought to non-existence, they are incapable of future arising.
Ví như, này Sunakkhatta, một cây cọ đã bị chặt ngọn thì không thể mọc lại được nữa; cũng vậy, này Sunakkhatta, đối với người bị chi phối bởi Niết Bàn Chánh Đẳng, những kiết sử Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ ấy đã bị nhổ tận gốc, bị làm cho tiêu diệt như cây cọ, bị làm cho không còn tồn tại, không thể phát sinh trong tương lai.
So evamassa veditabbo – ‘nevasaññānāsaññāyatanasaṃyojanena hi kho visaṃyutto sammā nibbānādhimutto purisapuggalo’’’ti.
He should be understood thus: ‘This person is rightly devoted to Nibbāna, disjoined from the fetter of the sphere of neither perception nor non-perception.’”
Người ấy nên được biết như sau: ‘Đây là một người bị chi phối bởi Niết Bàn Chánh Đẳng, đã thoát khỏi kiết sử Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ’.”
63. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa – ‘taṇhā kho sallaṃ samaṇena vuttaṃ, avijjāvisadoso, chandarāgabyāpādena ruppati.
63. “It is possible, Sunakkhatta, that a certain bhikkhu might think thus: ‘Craving, indeed, has been declared by the recluse to be a dart, ignorance a poisonous fault, and one is afflicted by passionate desire. That dart of craving has been abandoned by me, the poisonous fault of ignorance has been removed, I am rightly devoted to Nibbāna.’
63. “Này Sunakkhatta, có trường hợp một Tỳ-kheo nào đó có thể nghĩ như sau: ‘Tham ái (taṇhā) đã được Sa-môn (Đức Phật) gọi là mũi tên, vô minh (avijjā) là chất độc, và bị tổn hại bởi dục tham và sân hận.
Taṃ me taṇhāsallaṃ pahīnaṃ, apanīto avijjāvisadoso, sammā nibbānādhimuttohamasmī’ti.
Such a notion of his, though untrue, may lead him to believe this.
Mũi tên tham ái đó đã bị ta loại bỏ, chất độc vô minh đã bị ta trừ khử, ta đã được giải thoát hoàn toàn vào Niết Bàn’.
Evaṃmāni* assa atathaṃ samānaṃ* .
Such a notion of his, though untrue, may lead him to believe this.
Mặc dù điều đó không đúng sự thật, nhưng người ấy lại tự cho mình là như vậy.
So yāni sammā nibbānādhimuttassa asappāyāni tāni anuyuñjeyya; asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuñjeyya.
He might indulge in things unsuitable for one rightly inclined towards Nibbāna; he might indulge in the unsuitable sight of forms with his eye, he might indulge in the unsuitable sound with his ear, he might indulge in the unsuitable smell with his nose, he might indulge in the unsuitable taste with his tongue, he might indulge in the unsuitable tangible with his body, he might indulge in the unsuitable mental phenomenon with his mind.
Vị ấy sẽ đeo đuổi những gì không thích hợp đối với người đã chân chánh hướng tâm đến Nibbāna; vị ấy sẽ đeo đuổi việc thấy sắc không thích hợp bằng mắt, sẽ đeo đuổi nghe tiếng không thích hợp bằng tai, sẽ đeo đuổi ngửi mùi không thích hợp bằng mũi, sẽ đeo đuổi nếm vị không thích hợp bằng lưỡi, sẽ đeo đuổi xúc chạm không thích hợp bằng thân, sẽ đeo đuổi các pháp không thích hợp bằng ý.
Tassa asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuttassa rāgo cittaṃ anuddhaṃseyya.
When he has indulged in the unsuitable sight of forms with his eye, indulged in the unsuitable sound with his ear, indulged in the unsuitable smell with his nose, indulged in the unsuitable taste with his tongue, indulged in the unsuitable tangible with his body, indulged in the unsuitable mental phenomenon with his mind, then greed would overwhelm his mind.
Khi vị ấy đeo đuổi việc thấy sắc không thích hợp bằng mắt, đeo đuổi nghe tiếng không thích hợp bằng tai, đeo đuổi ngửi mùi không thích hợp bằng mũi, đeo đuổi nếm vị không thích hợp bằng lưỡi, đeo đuổi xúc chạm không thích hợp bằng thân, đeo đuổi các pháp không thích hợp bằng ý, thì tham dục sẽ làm ô nhiễm tâm của vị ấy.
So rāgānuddhaṃsitena cittena maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
Overwhelmed by greed in his mind, he would meet with death or suffering comparable to death.
Với tâm bị tham dục làm ô nhiễm, vị ấy sẽ đi đến cái chết hoặc khổ đau tương đương cái chết.
‘‘Seyyathāpi, sunakkhatta, puriso sallena viddho assa savisena gāḷhūpalepanena.
“Just as, Sunakkhatta, a man might be pierced by a poisoned arrow, thickly smeared.
“Này Sunakkhatta, ví như một người bị trúng tên có độc, được bôi thuốc độc đậm đặc.
Tassa mittāmaccā ñātisālohitā bhisakkaṃ sallakattaṃ upaṭṭhāpeyyuṃ.
His friends, companions, relatives, and kinsfolk would bring a surgeon to him.
Các bạn bè, thân hữu, bà con, huyết thống của người ấy sẽ tìm một thầy thuốc phẫu thuật cho anh ta.
Tassa so bhisakko sallakatto satthena vaṇamukhaṃ parikanteyya.
That surgeon would cut open the mouth of the wound with a knife.
Thầy thuốc phẫu thuật ấy sẽ dùng dao rạch miệng vết thương.
Satthena vaṇamukhaṃ parikantitvā esaniyā sallaṃ eseyya.
Having cut open the mouth of the wound with a knife, he would probe for the arrow with a probe.
Sau khi rạch miệng vết thương bằng dao, vị ấy sẽ dùng dụng cụ tìm tên để tìm mũi tên.
Esaniyā sallaṃ esitvā sallaṃ abbuheyya, apaneyya visadosaṃ saupādisesaṃ.
Having probed for the arrow with a probe, he would extract the arrow, removing the poisonous defect with some residue remaining.
Sau khi tìm thấy mũi tên bằng dụng cụ tìm tên, vị ấy sẽ rút mũi tên ra, loại bỏ chất độc còn sót lại (saupādisesaṃ).
Saupādisesoti* jānamāno so evaṃ vadeyya – ‘ambho purisa, ubbhataṃ kho te sallaṃ, apanīto visadoso saupādiseso* .
Knowing that there was some residue remaining, he would say thus: ‘Good man, your arrow has been extracted, and the poisonous defect has been removed with some residue remaining.
Biết rằng chất độc còn sót lại (saupādisesaṃ) (chú thích: anupādiseso là phạm vi của Như Lai) vị ấy sẽ nói như sau: ‘Này anh, mũi tên của anh đã được rút ra, chất độc còn sót lại đã được loại bỏ (saupādisesaṃ) (chú thích: anupādiseso là phạm vi của Như Lai).
Analañca te antarāyāya.
It is no longer a cause for danger to you.
Nó không còn khả năng gây nguy hiểm cho anh nữa.
Sappāyāni ceva bhojanāni bhuñjeyyāsi, mā te asappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo assāvī assa.
You should partake of wholesome foods, lest the wound exude pus when you partake of unwholesome foods.
Anh hãy ăn những thức ăn thích hợp, đừng ăn những thức ăn không thích hợp, kẻo vết thương của anh sẽ chảy mủ.
Kālena kālañca vaṇaṃ dhoveyyāsi, kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyyāsi, mā te na kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato na kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato pubbalohitaṃ vaṇamukhaṃ pariyonandhi.
You should clean the wound from time to time, and apply ointment to the mouth of the wound from time to time, lest, when you do not clean the wound from time to time and do not apply ointment to the mouth of the wound from time to time, pus and blood cover the mouth of the wound.
Anh hãy rửa vết thương đúng lúc, bôi thuốc vào miệng vết thương đúng lúc, đừng để miệng vết thương của anh bị mủ và máu làm tắc nghẽn vì không rửa vết thương đúng lúc và không bôi thuốc vào miệng vết thương đúng lúc.
Mā ca vātātape cārittaṃ anuyuñji, mā te vātātape cārittaṃ anuyuttassa rajosūkaṃ vaṇamukhaṃ anuddhaṃsesi.
And do not wander about in wind and sun, lest, when you wander about in wind and sun, dust and dirt contaminate the mouth of your wound.
Và đừng đi lại ngoài trời gió nắng, kẻo bụi bẩn sẽ làm ô nhiễm miệng vết thương của anh khi anh đi lại ngoài trời gió nắng.
Vaṇānurakkhī ca, ambho purisa, vihareyyāsi vaṇasāropī’ti* .
And, good man, you should dwell guarding the wound, causing the wound to heal.’
Và này anh, anh hãy sống bảo vệ vết thương và làm cho vết thương lành lặn’.
Tassa evamassa – ‘ubbhataṃ kho me sallaṃ, apanīto visadoso anupādiseso.
He might think: ‘My arrow has been extracted, the poisonous defect has been removed without residue.
Người ấy sẽ nghĩ: ‘Mũi tên của tôi đã được rút ra, chất độc đã được loại bỏ không còn sót lại (anupādiseso).
Analañca me antarāyāyā’ti.
It is no longer a cause for danger to me.’
Nó không còn khả năng gây nguy hiểm cho tôi nữa’.
So asappāyāni ceva bhojanāni bhuñjeyya.
He might partake of unwholesome foods.
Vị ấy sẽ ăn những thức ăn không thích hợp.
Tassa asappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo assāvī assa.
From his partaking of unwholesome foods, the wound would exude pus.
Khi vị ấy ăn những thức ăn không thích hợp, vết thương của vị ấy sẽ chảy mủ.
Na ca kālena kālaṃ vaṇaṃ dhoveyya, na ca kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyya.
And he would not clean the wound from time to time, nor apply ointment to the mouth of the wound from time to time.
Và vị ấy sẽ không rửa vết thương đúng lúc, cũng không bôi thuốc vào miệng vết thương đúng lúc.
Tassa na kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato, na kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato pubbalohitaṃ vaṇamukhaṃ pariyonandheyya.
From his not cleaning the wound from time to time, and not applying ointment to the mouth of the wound from time to time, pus and blood would cover the mouth of his wound.
Khi vị ấy không rửa vết thương đúng lúc, không bôi thuốc vào miệng vết thương đúng lúc, mủ và máu sẽ làm tắc nghẽn miệng vết thương của vị ấy.
Vātātape ca cārittaṃ anuyuñjeyya.
And he might wander about in wind and sun.
Và vị ấy sẽ đi lại ngoài trời gió nắng.
Tassa vātātape cārittaṃ anuyuttassa rajosūkaṃ vaṇamukhaṃ anuddhaṃseyya.
From his wandering about in wind and sun, dust and dirt would contaminate the mouth of his wound.
Khi vị ấy đi lại ngoài trời gió nắng, bụi bẩn sẽ làm ô nhiễm miệng vết thương của vị ấy.
Na ca vaṇānurakkhī vihareyya na vaṇasāropī.
And he would not dwell guarding the wound, nor causing the wound to heal.
Và vị ấy sẽ không sống bảo vệ vết thương, cũng không làm cho vết thương lành lặn.
Tassa imissā ca asappāyakiriyāya, asuci visadoso apanīto saupādiseso tadubhayena vaṇo puthuttaṃ gaccheyya.
Because of this unwholesome conduct and because the poisonous defect was removed with some residue remaining, the wound would worsen due to both factors.
Do việc làm không thích hợp này của vị ấy, và do chất độc đã được loại bỏ nhưng vẫn còn sót lại, vết thương sẽ trở nên trầm trọng hơn do cả hai nguyên nhân đó.
So puthuttaṃ gatena vaṇena maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
Due to the worsened wound, he would meet with death or suffering comparable to death.
Với vết thương trở nên trầm trọng hơn, vị ấy sẽ đi đến cái chết hoặc khổ đau tương đương cái chết.
‘‘Evameva kho, sunakkhatta, ṭhānametaṃ vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa – ‘taṇhā kho sallaṃ samaṇena vuttaṃ, avijjāvisadoso chandarāgabyāpādena ruppati.
“Even so, Sunakkhatta, it is possible that for some bhikkhu here it might be thus: ‘Craving has been called an arrow by the Ascetic; the poisonous defect of ignorance is corrupted by desire and lust.
“Cũng vậy, này Sunakkhatta, có trường hợp một Tỳ-kheo nào đó có ý nghĩ như sau: ‘Tham ái là mũi tên mà Sa-môn đã nói, chất độc vô minh bị hoại diệt bởi dục tham và sân hận.
Taṃ me taṇhāsallaṃ pahīnaṃ, apanīto avijjāvisadoso, sammā nibbānādhimuttohamasmī’ti.
That arrow of craving in me has been abandoned, the poisonous defect of ignorance has been removed, I am rightly inclined towards Nibbāna.’
Mũi tên tham ái của tôi đã được loại bỏ, chất độc vô minh đã được trừ khử, tôi đã chân chánh hướng tâm đến Nibbāna’.
Evaṃmāni assa atathaṃ samānaṃ.
This misconception of his would be untrue.
Ý nghĩ này của vị ấy là sai lầm.
So yāni sammā nibbānādhimuttassa asappāyāni tāni anuyuñjeyya, asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuñjeyya.
He might indulge in things unsuitable for one rightly inclined towards Nibbāna; he might indulge in the unsuitable sight of forms with his eye, he might indulge in the unsuitable sound with his ear, he might indulge in the unsuitable smell with his nose, he might indulge in the unsuitable taste with his tongue, he might indulge in the unsuitable tangible with his body, he might indulge in the unsuitable mental phenomenon with his mind.
Vị ấy sẽ đeo đuổi những gì không thích hợp đối với người đã chân chánh hướng tâm đến Nibbāna; vị ấy sẽ đeo đuổi việc thấy sắc không thích hợp bằng mắt, sẽ đeo đuổi nghe tiếng không thích hợp bằng tai, sẽ đeo đuổi ngửi mùi không thích hợp bằng mũi, sẽ đeo đuổi nếm vị không thích hợp bằng lưỡi, sẽ đeo đuổi xúc chạm không thích hợp bằng thân, sẽ đeo đuổi các pháp không thích hợp bằng ý.
Tassa asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuttassa rāgo cittaṃ anuddhaṃseyya.
When he has indulged in the unsuitable sight of forms with his eye, indulged in the unsuitable sound with his ear, indulged in the unsuitable smell with his nose, indulged in the unsuitable taste with his tongue, indulged in the unsuitable tangible with his body, indulged in the unsuitable mental phenomenon with his mind, then greed would overwhelm his mind.
Khi vị ấy đeo đuổi việc thấy sắc không thích hợp bằng mắt, đeo đuổi nghe tiếng không thích hợp bằng tai, đeo đuổi ngửi mùi không thích hợp bằng mũi, đeo đuổi nếm vị không thích hợp bằng lưỡi, đeo đuổi xúc chạm không thích hợp bằng thân, đeo đuổi các pháp không thích hợp bằng ý, thì tham dục sẽ làm ô nhiễm tâm của vị ấy.
So rāgānuddhaṃsitena cittena maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
Overwhelmed by greed in his mind, he would meet with death or suffering comparable to death.
Với tâm bị tham dục làm ô nhiễm, vị ấy sẽ đi đến cái chết hoặc khổ đau tương đương cái chết.
Maraṇañhetaṃ, sunakkhatta, ariyassa vinaye yo sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati; maraṇamattañhetaṃ, sunakkhatta, dukkhaṃ yaṃ aññataraṃ saṃkiliṭṭhaṃ āpattiṃ āpajjati.
For this, Sunakkhatta, is death in the Noble Discipline: when one renounces the training and reverts to a lower state; and this, Sunakkhatta, is suffering comparable to death: when one incurs any defiled offence.
Này Sunakkhatta, trong Giới luật của bậc Thánh, cái chết là việc một người từ bỏ học giới và trở lại đời sống thấp kém; này Sunakkhatta, khổ đau tương đương cái chết là việc phạm phải một tội lỗi ô uế nào đó.
64. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa – ‘taṇhā kho sallaṃ samaṇena vuttaṃ, avijjāvisadoso chandarāgabyāpādena ruppati.
64. “But, Sunakkhatta, it is possible that for some bhikkhu here it might be thus: ‘Craving has been called an arrow by the Ascetic; the poisonous defect of ignorance is corrupted by desire and lust.
64. “Nhưng này Sunakkhatta, có trường hợp một Tỳ-kheo nào đó có ý nghĩ như sau: ‘Tham ái là mũi tên mà Sa-môn đã nói, chất độc vô minh bị hoại diệt bởi dục tham và sân hận.
Taṃ me taṇhāsallaṃ pahīnaṃ, apanīto avijjāvisadoso, sammā nibbānādhimuttohamasmī’ti.
That arrow of craving in me has been abandoned, the poisonous defect of ignorance has been removed, I am rightly inclined towards Nibbāna.’
Mũi tên tham ái của tôi đã được loại bỏ, chất độc vô minh đã được trừ khử, tôi đã chân chánh hướng tâm đến Nibbāna’.
Sammā nibbānādhimuttasseva sato so yāni sammā nibbānādhimuttassa asappāyāni tāni nānuyuñjeyya, asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ manasā dhammaṃ nānuyuñjeyya.
Being rightly inclined towards Nibbāna, he would not indulge in things unsuitable for one rightly inclined towards Nibbāna; he would not indulge in the unsuitable sight of forms with his eye, he would not indulge in the unsuitable sound with his ear, he would not indulge in the unsuitable smell with his nose, he would not indulge in the unsuitable taste with his tongue, he would not indulge in the unsuitable tangible with his body, he would not indulge in the unsuitable mental phenomenon with his mind.
Khi đã chân chánh hướng tâm đến Nibbāna, vị ấy sẽ không đeo đuổi những gì không thích hợp đối với người đã chân chánh hướng tâm đến Nibbāna; vị ấy sẽ không đeo đuổi việc thấy sắc không thích hợp bằng mắt, sẽ không đeo đuổi nghe tiếng không thích hợp bằng tai, sẽ không đeo đuổi ngửi mùi không thích hợp bằng mũi, sẽ không đeo đuổi nếm vị không thích hợp bằng lưỡi, sẽ không đeo đuổi xúc chạm không thích hợp bằng thân, sẽ không đeo đuổi các pháp không thích hợp bằng ý.
Tassa asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ sotena saddaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ manasā dhammaṃ nānuyuttassa rāgo cittaṃ nānuddhaṃseyya.
When he has not indulged in the unsuitable sight of forms with his eye, not indulged in the unsuitable sound with his ear, not indulged in the unsuitable smell with his nose, not indulged in the unsuitable taste with his tongue, not indulged in the unsuitable tangible with his body, not indulged in the unsuitable mental phenomenon with his mind, then greed would not overwhelm his mind.
Khi vị ấy không đeo đuổi việc thấy sắc không thích hợp bằng mắt, không đeo đuổi nghe tiếng không thích hợp bằng tai, không đeo đuổi ngửi mùi không thích hợp bằng mũi, không đeo đuổi nếm vị không thích hợp bằng lưỡi, không đeo đuổi xúc chạm không thích hợp bằng thân, không đeo đuổi các pháp không thích hợp bằng ý, thì tham dục sẽ không làm ô nhiễm tâm của vị ấy.
So na rāgānuddhaṃsitena cittena neva maraṇaṃ vā nigaccheyya na maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
Thus, with his mind not overwhelmed by greed, he would neither meet with death nor with suffering comparable to death.
Với tâm không bị tham dục làm ô nhiễm, vị ấy sẽ không đi đến cái chết cũng không đi đến khổ đau tương đương cái chết.
‘‘Seyyathāpi, sunakkhatta, puriso sallena viddho assa savisena gāḷhūpalepanena.
“Just as, Sunakkhatta, a man might be pierced by a poisoned arrow, thickly smeared.
“Này Sunakkhatta, ví như một người bị trúng tên có độc, được bôi thuốc độc đậm đặc.
Tassa mittāmaccā ñātisālohitā bhisakkaṃ sallakattaṃ upaṭṭhāpeyyuṃ.
His friends, companions, relatives, and kinsfolk would bring a surgeon to him.
Các bạn bè, thân hữu, bà con, huyết thống của người ấy sẽ tìm một thầy thuốc phẫu thuật cho anh ta.
Tassa so bhisakko sallakatto satthena vaṇamukhaṃ parikanteyya.
That surgeon would cut open the mouth of the wound with a knife.
Thầy thuốc phẫu thuật ấy sẽ dùng dao rạch miệng vết thương.
Satthena vaṇamukhaṃ parikantitvā esaniyā sallaṃ eseyya.
Having cut open the mouth of the wound with a knife, he would probe for the arrow with a probe.
Sau khi rạch miệng vết thương bằng dao, vị ấy sẽ dùng dụng cụ tìm tên để tìm mũi tên.
Esaniyā sallaṃ esitvā sallaṃ abbuheyya, apaneyya visadosaṃ anupādisesaṃ.
Having probed for the arrow with a probe, he would extract the arrow, removing the poisonous defect without residue.
Sau khi tìm thấy mũi tên bằng dụng cụ tìm tên, vị ấy sẽ rút mũi tên ra, loại bỏ chất độc không còn sót lại (anupādisesaṃ).
Anupādisesoti jānamāno so evaṃ vadeyya – ‘ambho purisa, ubbhataṃ kho te sallaṃ, apanīto visadoso anupādiseso.
Knowing that there was no residue, he would say thus: ‘Good man, your arrow has been extracted, and the poisonous defect has been removed without residue.
Biết rằng chất độc không còn sót lại (anupādisesaṃ), vị ấy sẽ nói như sau: ‘Này anh, mũi tên của anh đã được rút ra, chất độc không còn sót lại đã được loại bỏ (anupādisesaṃ).
Analañca te antarāyāya.
It is no longer a cause for danger to you.
Nó không còn khả năng gây nguy hiểm cho anh nữa.
Sappāyāni ceva bhojanāni bhuñjeyyāsi, mā te asappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo assāvī assa.
You should consume suitable foods, lest your wound should fester from consuming unsuitable foods.
Ngươi hãy dùng những món ăn thích hợp, đừng để vết thương chảy mủ khi ngươi dùng những món ăn không thích hợp.
Kālena kālañca vaṇaṃ dhoveyyāsi, kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyyāsi.
And you should wash the wound at the proper time, and anoint the mouth of the wound at the proper time.
Ngươi hãy rửa vết thương đúng lúc, hãy bôi thuốc vào miệng vết thương đúng lúc.
Mā te na kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato na kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato pubbalohitaṃ vaṇamukhaṃ pariyonandhi.
Lest, by not washing the wound at the proper time and not anointing the mouth of the wound at the proper time, pus and blood should cover the mouth of your wound.
Đừng để máu mủ làm bít miệng vết thương khi ngươi không rửa vết thương đúng lúc, không bôi thuốc vào miệng vết thương đúng lúc.
Mā ca vātātape cārittaṃ anuyuñji, mā te vātātape cārittaṃ anuyuttassa rajosūkaṃ vaṇamukhaṃ anuddhaṃsesi.
And you should not expose yourself to wind and sun, lest, by exposing yourself to wind and sun, dust and dirt should cling to the mouth of your wound.
Đừng đi lại dưới gió và nắng, đừng để bụi bẩn làm hư miệng vết thương khi ngươi đi lại dưới gió và nắng.
Vaṇānurakkhī ca, ambho purisa, vihareyyāsi vaṇasāropī’ti.
And, good man, you should live protecting your wound, so that the wound may heal.
Này người, ngươi hãy sống gìn giữ vết thương và làm cho vết thương lành lặn.”
Tassa evamassa – ‘ubbhataṃ kho me sallaṃ, apanīto visadoso anupādiseso.
Then he would think: ‘Indeed, the dart has been extracted from me; the poison has been removed without residue.
Người ấy sẽ nghĩ: “Mũi tên đã được rút ra khỏi ta, chất độc vô dư đã được loại bỏ.
Analañca me antarāyāyā’ti.
And it is no longer an obstacle to me.’
Điều đó không đủ để gây chướng ngại cho ta.”
So sappāyāni ceva bhojanāni bhuñjeyya.
He would consume suitable foods.
Người ấy sẽ dùng những món ăn thích hợp.
Tassa sappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo na assāvī assa.
For him, from consuming suitable foods, the wound would not fester.
Khi người ấy dùng những món ăn thích hợp, vết thương sẽ không chảy mủ.
Kālena kālañca vaṇaṃ dhoveyya, kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyya.
He would wash the wound at the proper time, and anoint the mouth of the wound at the proper time.
Người ấy sẽ rửa vết thương đúng lúc, bôi thuốc vào miệng vết thương đúng lúc.
Tassa kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato na pubbalohitaṃ vaṇamukhaṃ pariyonandheyya.
For him, by washing the wound at the proper time and anointing its mouth at the proper time, pus and blood would not cover the mouth of the wound.
Khi người ấy rửa vết thương đúng lúc, bôi thuốc vào miệng vết thương đúng lúc, máu mủ sẽ không làm bít miệng vết thương.
Na ca vātātape cārittaṃ anuyuñjeyya.
And he would not expose himself to wind and sun.
Người ấy sẽ không đi lại dưới gió và nắng.
Tassa vātātape cārittaṃ ananuyuttassa rajosūkaṃ vaṇamukhaṃ nānuddhaṃseyya.
For him, by not exposing himself to wind and sun, dust and dirt would not cling to the mouth of his wound.
Khi người ấy không đi lại dưới gió và nắng, bụi bẩn sẽ không làm hư miệng vết thương.
Vaṇānurakkhī ca vihareyya vaṇasāropī.
He would live protecting his wound, so that the wound may heal.
Người ấy sẽ sống gìn giữ vết thương và làm cho vết thương lành lặn.
Tassa imissā ca sappāyakiriyāya asu ca* visadoso apanīto anupādiseso tadubhayena vaṇo viruheyya.
Due to his suitable treatment and that the poison was removed without residue, the wound would heal with both (factors).
Do việc chăm sóc thích hợp này và do chất độc đã được loại bỏ không còn dư sót, vết thương của người ấy sẽ lành lặn nhờ cả hai điều đó.
So ruḷhena vaṇena sañchavinā neva maraṇaṃ vā nigaccheyya na maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
With the wound healed and skinned over, he would not encounter death or suffering as if dead.
Khi vết thương đã lành và da đã liền, người ấy sẽ không gặp cái chết cũng không gặp nỗi khổ tương đương cái chết.
‘‘Evameva kho, sunakkhatta, ṭhānametaṃ vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa – ‘taṇhā kho sallaṃ samaṇena vuttaṃ, avijjāvisadoso chandarāgabyāpādena ruppati.
“In the same way, Sunakkhatta, this state exists where a certain monk thinks: ‘Craving, the dart, has been declared by the ascetic; ignorance, the poison, is afflicted by lust and ill will.
Cũng vậy, này Sunakkhatta, có trường hợp một Tỳ-kheo ở đây sẽ nghĩ: ‘Tham ái được Sa-môn nói là mũi tên, vô minh là chất độc làm cho phiền não khởi lên do tham dục và sân hận.
Taṃ me taṇhāsallaṃ pahīnaṃ, apanīto avijjāvisadoso, sammā nibbānādhimuttohamasmī’ti.
That dart of craving has been abandoned by me; the poison of ignorance has been removed, without residue; I am rightly devoted to Nibbāna.’
Mũi tên tham ái đó của ta đã được đoạn trừ, chất độc vô minh đã được loại bỏ, ta đã được giải thoát đúng đắn hướng đến Nibbāna.’
Sammā nibbānādhimuttasseva sato so yāni sammā nibbānādhimuttassa asappāyāni tāni nānuyuñjeyya, asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ manasā dhammaṃ nānuyuñjeyya.
Being rightly devoted to Nibbāna, he would not engage in what is unsuitable for one rightly devoted to Nibbāna; he would not engage in unsuitable sight by the eye; he would not engage in unsuitable sound by the ear; he would not engage in unsuitable smell by the nose; he would not engage in unsuitable taste by the tongue; he would not engage in unsuitable touch by the body; he would not engage in unsuitable phenomena by the mind.
Vì đã được giải thoát đúng đắn hướng đến Nibbāna, vị ấy sẽ không thực hành những điều không thích hợp với người đã được giải thoát đúng đắn hướng đến Nibbāna; vị ấy sẽ không thực hành việc thấy sắc bằng mắt không thích hợp; sẽ không thực hành việc nghe tiếng bằng tai không thích hợp; sẽ không thực hành việc ngửi hương bằng mũi không thích hợp; sẽ không thực hành việc nếm vị bằng lưỡi không thích hợp; sẽ không thực hành việc xúc chạm bằng thân không thích hợp; sẽ không thực hành việc suy nghĩ pháp bằng ý không thích hợp.
Tassa asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ sotena saddaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ manasā dhammaṃ nānuyuttassa, rāgo cittaṃ nānuddhaṃseyya.
For him, by not engaging in unsuitable sight by the eye, not engaging in unsuitable sound by the ear, not engaging in unsuitable smell by the nose, not engaging in unsuitable taste by the tongue, not engaging in unsuitable touch by the body, not engaging in unsuitable phenomena by the mind, passion would not corrupt his mind.
Khi vị ấy không thực hành việc thấy sắc bằng mắt không thích hợp, không thực hành việc nghe tiếng bằng tai không thích hợp, không thực hành việc ngửi hương bằng mũi không thích hợp, không thực hành việc nếm vị bằng lưỡi không thích hợp, không thực hành việc xúc chạm bằng thân không thích hợp, không thực hành việc suy nghĩ pháp bằng ý không thích hợp, thì tham ái sẽ không làm ô nhiễm tâm vị ấy.
So na rāgānuddhaṃsitena cittena neva maraṇaṃ vā nigaccheyya na maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
With his mind not corrupted by passion, he would not encounter death or suffering as if dead.
Với tâm không bị tham ái làm ô nhiễm, vị ấy sẽ không gặp cái chết cũng không gặp nỗi khổ tương đương cái chết.
65. ‘‘Upamā kho me ayaṃ, sunakkhatta, katā atthassa viññāpanāya.
65. “This simile, Sunakkhatta, has been made by me for the purpose of clarification.
65. Này Sunakkhatta, ta đã đưa ra ví dụ này để làm sáng tỏ ý nghĩa.
Ayaṃyevettha attho – vaṇoti kho, sunakkhatta, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ; visadosoti kho, sunakkhatta, avijjāyetaṃ adhivacanaṃ; sallanti kho, sunakkhatta, taṇhāyetaṃ adhivacanaṃ; esanīti kho, sunakkhatta, satiyāyetaṃ adhivacanaṃ; satthanti kho, sunakkhatta, ariyāyetaṃ paññāya adhivacanaṃ; bhisakko sallakattoti kho, sunakkhatta, tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa.
Herein, this is the meaning: ‘wound,’ Sunakkhatta, is a designation for the six internal sense bases; ‘poison,’ Sunakkhatta, is a designation for ignorance; ‘dart,’ Sunakkhatta, is a designation for craving; ‘probe,’ Sunakkhatta, is a designation for mindfulness; ‘knife,’ Sunakkhatta, is a designation for noble wisdom; ‘physician, surgeon,’ Sunakkhatta, is a designation for the Tathāgata, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One.
Ý nghĩa ở đây là: Này Sunakkhatta, ‘vết thương’ là tên gọi của sáu nội xứ; này Sunakkhatta, ‘chất độc’ là tên gọi của vô minh; này Sunakkhatta, ‘mũi tên’ là tên gọi của tham ái; này Sunakkhatta, ‘dụng cụ tìm kiếm’ là tên gọi của chánh niệm; này Sunakkhatta, ‘dao mổ’ là tên gọi của tuệ giác cao quý; này Sunakkhatta, ‘thầy thuốc phẫu thuật’ là tên gọi của Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác.
‘‘So vata, sunakkhatta, bhikkhu chasu phassāyatanesu saṃvutakārī ‘upadhi dukkhassa mūla’nti – iti viditvā nirupadhi upadhisaṅkhaye vimutto upadhismiṃ vā kāyaṃ upasaṃharissati cittaṃ vā uppādessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
“That a monk, Sunakkhatta, having practiced restraint with respect to the six sense spheres, having understood, ‘upholding is the root of suffering,’ and having become unbound through the cessation of upholding, without upholding, would either immerse his body in upholding or generate thoughts of upholding—this is not possible.
Này Sunakkhatta, một Tỳ-kheo, khi đã thực hành sự chế ngự nơi sáu xúc xứ, đã biết rằng ‘sự chấp thủ là cội rễ của khổ’, vị ấy đã giải thoát khỏi sự chấp thủ khi sự chấp thủ đã được đoạn tận, thì không có trường hợp vị ấy sẽ hướng thân đến sự chấp thủ hoặc khởi tâm lên trong sự chấp thủ.
Seyyathāpi, sunakkhatta, āpānīyakaṃso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno; so ca kho visena saṃsaṭṭho.
Just as, Sunakkhatta, there might be a cup of drink, beautiful in color, fragrant in smell, delicious in taste; but it is mixed with poison.
Ví như, này Sunakkhatta, một bình nước giải khát có màu sắc đẹp, mùi thơm ngon, vị ngọt ngào; nhưng nó lại bị trộn lẫn với thuốc độc.
Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaṭikūlo.
Then a man would come, desirous of life, not desirous of death, desirous of happiness, averse to suffering.
Rồi có một người đến, muốn sống, không muốn chết, muốn hạnh phúc, ghê tởm khổ đau.
Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, api nu so puriso amuṃ āpānīyakaṃsaṃ piveyya yaṃ jaññā – ‘imāhaṃ pivitvā maraṇaṃ vā nigacchāmi maraṇamattaṃ vā dukkha’’’nti?
What do you think, Sunakkhatta, would that man drink that cup of drink, knowing: ‘Having drunk this, I shall encounter death or suffering as if dead’?”
Này Sunakkhatta, ngươi nghĩ sao, liệu người ấy có uống bình nước giải khát đó mà người ấy biết rằng ‘sau khi uống cái này, ta sẽ gặp cái chết hoặc nỗi khổ tương đương cái chết’ không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, không.”
‘‘Evameva kho, sunakkhatta, so vata bhikkhu chasu phassāyatanesu saṃvutakārī ‘upadhi dukkhassa mūla’nti – iti viditvā nirupadhi upadhisaṅkhaye vimutto upadhismiṃ vā kāyaṃ upasaṃharissati cittaṃ vā uppādessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
“In the same way, Sunakkhatta, that a monk, having practiced restraint with respect to the six sense spheres, having understood, ‘upholding is the root of suffering,’ and having become unbound through the cessation of upholding, without upholding, would either immerse his body in upholding or generate thoughts of upholding—this is not possible.
Cũng vậy, này Sunakkhatta, một Tỳ-kheo, khi đã thực hành sự chế ngự nơi sáu xúc xứ, đã biết rằng ‘sự chấp thủ là cội rễ của khổ’, vị ấy đã giải thoát khỏi sự chấp thủ khi sự chấp thủ đã được đoạn tận, thì không có trường hợp vị ấy sẽ hướng thân đến sự chấp thủ hoặc khởi tâm lên trong sự chấp thủ.
Seyyathāpi, sunakkhatta, āsīviso* ghoraviso.
Just as, Sunakkhatta, there might be a fiercely venomous snake.
Ví như, này Sunakkhatta, một con rắn độc có nọc độc ghê gớm.
Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaṭikūlo.
Then a man would come, desirous of life, not desirous of death, desirous of happiness, averse to suffering.
Rồi có một người đến, muốn sống, không muốn chết, muốn hạnh phúc, ghê tởm khổ đau.
Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, api nu so puriso amussa āsīvisassa ghoravisassa hatthaṃ vā aṅguṭṭhaṃ vā dajjā* yaṃ jaññā – ‘imināhaṃ daṭṭho maraṇaṃ vā nigacchāmi maraṇamattaṃ vā dukkha’’’nti?
What do you think, Sunakkhatta, would that man offer his hand or his thumb to that fiercely venomous snake, knowing: ‘Having been bitten by this, I shall encounter death or suffering as if dead’?”
Này Sunakkhatta, ngươi nghĩ sao, liệu người ấy có đưa tay hoặc ngón tay cái cho con rắn độc có nọc độc ghê gớm đó cắn mà người ấy biết rằng ‘sau khi bị nó cắn, ta sẽ gặp cái chết hoặc nỗi khổ tương đương cái chết’ không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, không.”
‘‘Evameva kho, sunakkhatta, so vata bhikkhu chasu phassāyatanesu saṃvutakārī ‘upadhi dukkhassa mūla’nti – iti viditvā nirupadhi upadhisaṅkhaye vimutto upadhismiṃ vā kāyaṃ upasaṃharissati cittaṃ vā uppādessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti.
“In the same way, Sunakkhatta, that a monk, having practiced restraint with respect to the six sense spheres, having understood, ‘upholding is the root of suffering,’ and having become unbound through the cessation of upholding, without upholding, would either immerse his body in upholding or generate thoughts of upholding—this is not possible.”
Cũng vậy, này Sunakkhatta, một Tỳ-kheo, khi đã thực hành sự chế ngự nơi sáu xúc xứ, đã biết rằng ‘sự chấp thủ là cội rễ của khổ’, vị ấy đã giải thoát khỏi sự chấp thủ khi sự chấp thủ đã được đoạn tận, thì không có trường hợp vị ấy sẽ hướng thân đến sự chấp thủ hoặc khởi tâm lên trong sự chấp thủ.”
66. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kurūsu viharati kammāsadhammaṃ nāma kurūnaṃ nigamo.
66. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was living among the Kurus at Kammāsadhamma, a market town of the Kurus.
66. Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn trú tại xứ Kurū, ở thị trấn Kammāsadhamma của người Kurū.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There the Blessed One addressed the bhikkhus thus: “Bhikkhus.”
Tại đó, Thế Tôn gọi các Tỳ-kheo: “Này các Tỳ-kheo!”
‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Venerable sir,” they replied to the Blessed One.
“Bạch Thế Tôn,” các Tỳ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca – ‘‘aniccā, bhikkhave, kāmā tucchā musā mosadhammā.
The Blessed One said this: “Sense pleasures, bhikkhus, are impermanent, empty, false, deceptive.
Thế Tôn nói như sau: “Này các Tỳ-kheo, các dục là vô thường, trống rỗng, hư dối, có bản chất lừa gạt.
Māyākatame taṃ, bhikkhave, bālalāpanaṃ.
They are, bhikkhus, like an illusion, a babble of fools.
Này các Tỳ-kheo, chúng được tạo ra như huyễn thuật, là trò lừa dối của kẻ ngu si.
Ye ca diṭṭhadhammikā kāmā, ye ca samparāyikā kāmā; yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā, yā ca samparāyikā kāmasaññā – ubhayametaṃ māradheyyaṃ, mārassesa* visayo, mārassesa nivāpo, mārassesa gocaro.
Both present sense pleasures and future sense pleasures; both present sense perceptions and future sense perceptions—all this is the realm of Māra, the domain of Māra, the bait of Māra, the pasture of Māra.
Những dục trong hiện tại và những dục trong tương lai; những tưởng về dục trong hiện tại và những tưởng về dục trong tương lai – cả hai điều này đều thuộc về quyền lực của Māra, là đối tượng của Māra, là miếng mồi của Māra, là cảnh giới của Māra.
Etthete pāpakā akusalā mānasā abhijjhāpi byāpādāpi sārambhāpi saṃvattanti.
Therein, these evil unwholesome mental states of covetousness, ill will, and aggression arise.
Tại đây, những tham lam, sân hận, và sự tranh chấp bất thiện, ác độc về mặt tinh thần này đều phát sinh.
Teva ariyasāvakassa idhamanusikkhato antarāyāya sambhavanti.
These become obstacles for a noble disciple who trains himself in this teaching.
Những điều đó trở thành chướng ngại cho vị Thánh đệ tử đang tu học ở đây.
Tatra, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘ye ca diṭṭhadhammikā kāmā, ye ca samparāyikā kāmā; yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā, yā ca samparāyikā kāmasaññā – ubhayametaṃ māradheyyaṃ, mārassesa visayo, mārassesa nivāpo, mārassesa gocaro.
There, bhikkhus, a noble disciple reflects thus: ‘Whatever sensual pleasures are seen in this very life, and whatever sensual pleasures are for the future life; whatever perceptions of sensuality are seen in this very life, and whatever perceptions of sensuality are for the future life – all this is Mara’s domain, it is Mara’s scope, Mara’s bait, Mara’s pasture.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một đệ tử thánh quán xét như sau: ‘Những dục lạc hiện tại, những dục lạc vị lai; những tưởng về dục lạc hiện tại, những tưởng về dục lạc vị lai – cả hai điều này là lãnh địa của Ma vương, là đối tượng của Ma vương, là bãi săn của Ma vương, là nơi hoạt động của Ma vương.
Etthete pāpakā akusalā mānasā abhijjhāpi byāpādāpi sārambhāpi saṃvattanti, teva ariyasāvakassa idhamanusikkhato antarāyāya sambhavanti.
Therein, these evil, unwholesome mental states of covetousness, ill-will, and vexation arise, and they become an obstacle for a noble disciple who trains diligently here.
Trong đó, những tham lam, sân hận, và những ý niệm ác bất thiện khởi lên trong tâm, chúng trở thành chướng ngại cho đệ tử thánh đang tinh tấn tu tập ở đây.
Yaṃnūnāhaṃ vipulena mahaggatena cetasā vihareyyaṃ abhibhuyya lokaṃ adhiṭṭhāya manasā.
What if I were to dwell with a developed and exalted mind, having overcome the world and established myself mentally?
Ước gì ta có thể an trú với tâm rộng lớn, cao thượng, vượt qua thế gian, vững chắc trong tâm ý.
Vipulena hi me mahaggatena cetasā viharato abhibhuyya lokaṃ adhiṭṭhāya manasā ye pāpakā akusalā mānasā abhijjhāpi byāpādāpi sārambhāpi te na bhavissanti.
Indeed, as I dwell with a developed and exalted mind, having overcome the world and established myself mentally, those evil, unwholesome mental states of covetousness, ill-will, and vexation will not arise.
Khi ta an trú với tâm rộng lớn, cao thượng, vượt qua thế gian, vững chắc trong tâm ý, thì những tham lam, sân hận, và những ý niệm ác bất thiện ấy sẽ không khởi lên trong ta.
Tesaṃ pahānā aparittañca me cittaṃ bhavissati appamāṇaṃ subhāvita’nti.
Due to their abandonment, my mind will become boundless, immeasurable, and well-cultivated.’
Nhờ sự đoạn trừ chúng, tâm ta sẽ trở nên vô hạn, vô lượng, được tu tập tốt đẹp.’
Tassa evaṃpaṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati.
To him, thus practicing and dwelling often, the mind becomes clear in that attainment.
Khi vị ấy thực hành như vậy, thường xuyên an trú như vậy, tâm vị ấy trở nên thanh tịnh trong xứ ấy.
Sampasāde sati etarahi vā āneñjaṃ samāpajjati paññāya vā adhimuccati kāyassa bhedā paraṃ maraṇā.
When there is clarity, he enters the imperturbable (āneñja) state here and now, or he becomes resolved by wisdom after the break-up of the body, after death.
Khi tâm đã thanh tịnh, vị ấy hoặc chứng đạt cõi Vô Chấn động (Āneñja) ngay trong hiện tại, hoặc nhờ trí tuệ mà giải thoát sau khi thân hoại mạng chung.
Ṭhānametaṃ vijjati yaṃ taṃsaṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa āneñjūpagaṃ.
This possibility exists, that his consciousness, leading to that state, will reach the imperturbable.
Có thể xảy ra rằng thức tái sinh của vị ấy sẽ đi đến cõi Vô Chấn động.
Ayaṃ, bhikkhave, paṭhamā āneñjasappāyā paṭipadā akkhāyati’’.
This, bhikkhus, is called the first path conducive to the imperturbable.”
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là con đường thực hành thứ nhất thích hợp với cõi Vô Chấn động.”
67. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘ye ca diṭṭhadhammikā kāmā, ye ca samparāyikā kāmā; yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā, yā ca samparāyikā kāmasaññā; yaṃ kiñci rūpaṃ (sabbaṃ rūpaṃ)* cattāri ca mahābhūtāni, catunnañca mahābhūtānaṃ upādāyarūpa’nti.
67. “Furthermore, bhikkhus, a noble disciple reflects thus: ‘Whatever sensual pleasures are seen in this very life, and whatever sensual pleasures are for the future life; whatever perceptions of sensuality are seen in this very life, and whatever perceptions of sensuality are for the future life; and whatever form there is, the four great primary elements, and the form derived from the four great primary elements.’
67. “Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một đệ tử thánh quán xét như sau: ‘Những dục lạc hiện tại, những dục lạc vị lai; những tưởng về dục lạc hiện tại, những tưởng về dục lạc vị lai; và bất cứ sắc pháp nào (tất cả sắc pháp) và bốn đại chủng, và sắc y cứ bốn đại chủng.’
Tassa evaṃpaṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati.
To him, thus practicing and dwelling often, the mind becomes clear in that attainment.
Khi vị ấy thực hành như vậy, thường xuyên an trú như vậy, tâm vị ấy trở nên thanh tịnh trong xứ ấy.
Sampasāde sati etarahi vā āneñjaṃ samāpajjati paññāya vā adhimuccati kāyassa bhedā paraṃ maraṇā.
When there is clarity, he enters the imperturbable state here and now, or he becomes resolved by wisdom after the break-up of the body, after death.
Khi tâm đã thanh tịnh, vị ấy hoặc chứng đạt cõi Vô Chấn động ngay trong hiện tại, hoặc nhờ trí tuệ mà giải thoát sau khi thân hoại mạng chung.
Ṭhānametaṃ vijjati yaṃ taṃsaṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa āneñjūpagaṃ.
This possibility exists, that his consciousness, leading to that state, will reach the imperturbable.
Có thể xảy ra rằng thức tái sinh của vị ấy sẽ đi đến cõi Vô Chấn động.
Ayaṃ, bhikkhave, dutiyā āneñjasappāyā paṭipadā akkhāyati.
This, bhikkhus, is called the second path conducive to the imperturbable.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là con đường thực hành thứ hai thích hợp với cõi Vô Chấn động.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘ye ca diṭṭhadhammikā kāmā, ye ca samparāyikā kāmā; yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā, yā ca samparāyikā kāmasaññā; ye ca diṭṭhadhammikā rūpā, ye ca samparāyikā rūpā; yā ca diṭṭhadhammikā rūpasaññā, yā ca samparāyikā rūpasaññā – ubhayametaṃ aniccaṃ.
“Furthermore, bhikkhus, a noble disciple reflects thus: ‘Whatever sensual pleasures are seen in this very life, and whatever sensual pleasures are for the future life; whatever perceptions of sensuality are seen in this very life, and whatever perceptions of sensuality are for the future life; whatever forms are seen in this very life, and whatever forms are for the future life; whatever perceptions of form are seen in this very life, and whatever perceptions of form are for the future life – all this is impermanent.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một đệ tử thánh quán xét như sau: ‘Những dục lạc hiện tại, những dục lạc vị lai; những tưởng về dục lạc hiện tại, những tưởng về dục lạc vị lai; những sắc pháp hiện tại, những sắc pháp vị lai; những tưởng về sắc pháp hiện tại, những tưởng về sắc pháp vị lai – tất cả những điều này là vô thường.
Yadaniccaṃ taṃ nālaṃ abhinandituṃ, nālaṃ abhivadituṃ, nālaṃ ajjhositu’nti.
What is impermanent is not fit to be delighted in, not fit to be spoken of with attachment, not fit to be clung to.’
Cái gì vô thường thì không đáng để vui thích, không đáng để tán thán, không đáng để bám víu.’
Tassa evaṃpaṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati.
To him, thus practicing and dwelling often, the mind becomes clear in that attainment.
Khi vị ấy thực hành như vậy, thường xuyên an trú như vậy, tâm vị ấy trở nên thanh tịnh trong xứ ấy.
Sampasāde sati etarahi vā āneñjaṃ samāpajjati paññāya vā adhimuccati kāyassa bhedā paraṃ maraṇā.
When there is clarity, he enters the imperturbable state here and now, or he becomes resolved by wisdom after the break-up of the body, after death.
Khi tâm đã thanh tịnh, vị ấy hoặc chứng đạt cõi Vô Chấn động ngay trong hiện tại, hoặc nhờ trí tuệ mà giải thoát sau khi thân hoại mạng chung.
Ṭhānametaṃ vijjati yaṃ taṃsaṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa āneñjūpagaṃ.
This possibility exists, that his consciousness, leading to that state, will reach the imperturbable.
Có thể xảy ra rằng thức tái sinh của vị ấy sẽ đi đến cõi Vô Chấn động.
Ayaṃ, bhikkhave, tatiyā āneñjasappāyā paṭipadā akkhāyati.
This, bhikkhus, is called the third path conducive to the imperturbable.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là con đường thực hành thứ ba thích hợp với cõi Vô Chấn động.
68. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘ye ca diṭṭhadhammikā kāmā, ye ca samparāyikā kāmā; yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā, yā ca samparāyikā kāmasaññā; ye ca diṭṭhadhammikā rūpā, ye ca samparāyikā rūpā; yā ca diṭṭhadhammikā rūpasaññā, yā ca samparāyikā rūpasaññā; yā ca āneñjasaññā – sabbā saññā.
68. “Furthermore, bhikkhus, a noble disciple reflects thus: ‘Whatever sensual pleasures are seen in this very life, and whatever sensual pleasures are for the future life; whatever perceptions of sensuality are seen in this very life, and whatever perceptions of sensuality are for the future life; whatever forms are seen in this very life, and whatever forms are for the future life; whatever perceptions of form are seen in this very life, and whatever perceptions of form are for the future life; and whatever perception of the imperturbable there is – all perceptions.
68. “Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một đệ tử thánh quán xét như sau: ‘Những dục lạc hiện tại, những dục lạc vị lai; những tưởng về dục lạc hiện tại, những tưởng về dục lạc vị lai; những sắc pháp hiện tại, những sắc pháp vị lai; những tưởng về sắc pháp hiện tại, những tưởng về sắc pháp vị lai; và tưởng về Vô Chấn động – tất cả đều là tưởng.
Yatthetā aparisesā nirujjhanti etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ – yadidaṃ ākiñcaññāyatana’nti.
Where these utterly cease, that is peaceful, that is sublime – that is the base of nothingness (ākiñcaññāyatana).’
Nơi nào những tưởng này diệt tận không còn sót lại, đó là sự an tịnh, đó là sự thù thắng – đó chính là cõi Vô Sở Hữu Xứ (Ākiñcaññāyatana).’
Tassa evaṃpaṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati.
To him, thus practicing and dwelling often, the mind becomes clear in that attainment.
Khi vị ấy thực hành như vậy, thường xuyên an trú như vậy, tâm vị ấy trở nên thanh tịnh trong xứ ấy.
Sampasāde sati etarahi vā ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjati paññāya vā adhimuccati kāyassa bhedā paraṃ maraṇā.
When there is clarity, he enters the base of nothingness here and now, or he becomes resolved by wisdom after the break-up of the body, after death.
Khi tâm đã thanh tịnh, vị ấy hoặc chứng đạt cõi Vô Sở Hữu Xứ ngay trong hiện tại, hoặc nhờ trí tuệ mà giải thoát sau khi thân hoại mạng chung.
Ṭhānametaṃ vijjati yaṃ taṃsaṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa ākiñcaññāyatanūpagaṃ.
This possibility exists, that his consciousness, leading to that state, will reach the base of nothingness.
Có thể xảy ra rằng thức tái sinh của vị ấy sẽ đi đến cõi Vô Sở Hữu Xứ.
Ayaṃ, bhikkhave, paṭhamā ākiñcaññāyatanasappāyā paṭipadā akkhāyati.
This, bhikkhus, is called the first path conducive to the base of nothingness.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là con đường thực hành thứ nhất thích hợp với cõi Vô Sở Hữu Xứ.
69. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, ariyasāvako araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati – ‘suññamidaṃ attena vā attaniyena vā’ti.
69. “Furthermore, bhikkhus, a noble disciple, having gone to a forest, or to the root of a tree, or to an empty dwelling, reflects thus: ‘This is empty of self or what belongs to self.’
69. “Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một đệ tử thánh đi vào rừng, hoặc đến gốc cây, hoặc đến trú xứ vắng vẻ, quán xét như sau: ‘Cái này trống rỗng tự ngã hoặc cái thuộc về tự ngã.’
Tassa evaṃpaṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati.
To him, thus practicing and dwelling often, the mind becomes clear in that attainment.
Khi vị ấy thực hành như vậy, thường xuyên an trú như vậy, tâm vị ấy trở nên thanh tịnh trong xứ ấy.
Sampasāde sati etarahi vā ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjati paññāya vā adhimuccati kāyassa bhedā paraṃ maraṇā.
When there is clarity, he enters the base of nothingness here and now, or he becomes resolved by wisdom after the break-up of the body, after death.
Khi tâm đã thanh tịnh, vị ấy hoặc chứng đạt cõi Vô Sở Hữu Xứ ngay trong hiện tại, hoặc nhờ trí tuệ mà giải thoát sau khi thân hoại mạng chung.
Ṭhānametaṃ vijjati yaṃ taṃsaṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa ākiñcaññāyatanūpagaṃ.
This possibility exists, that his consciousness, leading to that state, will reach the base of nothingness.
Có thể xảy ra rằng thức tái sinh của vị ấy sẽ đi đến cõi Vô Sở Hữu Xứ.
Ayaṃ, bhikkhave, dutiyā ākiñcaññāyatanasappāyā paṭipadā akkhāyati.
This, bhikkhus, is called the second path conducive to the base of nothingness.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là con đường thực hành thứ hai thích hợp với cõi Vô Sở Hữu Xứ.
70. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘nāhaṃ kvacani* kassaci kiñcanatasmiṃ* , na ca mama kvacani kismiñci kiñcanaṃ natthī’ti.
70. “Furthermore, bhikkhus, a noble disciple reflects thus: ‘I am not anywhere to anyone as having anything, and there is nothing of mine anywhere to anyone.’
70. “Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một đệ tử thánh quán xét như sau: ‘Ta không là gì của bất cứ ai, và không có bất cứ điều gì là của ta ở bất cứ nơi nào.’
Tassa evaṃpaṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati.
To him, thus practicing and dwelling often, the mind becomes clear in that attainment.
Khi vị ấy thực hành như vậy, thường xuyên an trú như vậy, tâm vị ấy trở nên thanh tịnh trong xứ ấy.
Sampasāde sati etarahi vā ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjati paññāya vā adhimuccati kāyassa bhedā paraṃ maraṇā.
When there is clarity, he enters the base of nothingness here and now, or he becomes resolved by wisdom after the break-up of the body, after death.
Khi tâm đã thanh tịnh, vị ấy hoặc chứng đạt cõi Vô Sở Hữu Xứ ngay trong hiện tại, hoặc nhờ trí tuệ mà giải thoát sau khi thân hoại mạng chung.
Ṭhānametaṃ vijjati yaṃ taṃsaṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa ākiñcaññāyatanūpagaṃ.
This possibility exists, that his consciousness, leading to that state, will reach the base of nothingness.
Có thể xảy ra rằng thức tái sinh của vị ấy sẽ đi đến cõi Vô Sở Hữu Xứ.
Ayaṃ, bhikkhave, tatiyā ākiñcaññāyatanasappāyā paṭipadā akkhāyati.
This, bhikkhus, is called the third path conducive to the base of nothingness.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là con đường thực hành thứ ba thích hợp với cõi Vô Sở Hữu Xứ.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘ye ca diṭṭhadhammikā kāmā, ye ca samparāyikā kāmā; yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā, yā ca samparāyikā kāmasaññā; ye ca diṭṭhadhammikā rūpā, ye ca samparāyikā rūpā; yā ca diṭṭhadhammikā rūpasaññā, yā ca samparāyikā rūpasaññā; yā ca āneñjasaññā, yā ca ākiñcaññāyatanasaññā – sabbā saññā.
“Furthermore, bhikkhus, a noble disciple reflects thus: ‘Whatever sensual pleasures are seen in this very life, and whatever sensual pleasures are for the future life; whatever perceptions of sensuality are seen in this very life, and whatever perceptions of sensuality are for the future life; whatever forms are seen in this very life, and whatever forms are for the future life; whatever perceptions of form are seen in this very life, and whatever perceptions of form are for the future life; whatever perception of the imperturbable there is, and whatever perception of the base of nothingness there is – all perceptions.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một đệ tử thánh quán xét như sau: ‘Những dục lạc hiện tại, những dục lạc vị lai; những tưởng về dục lạc hiện tại, những tưởng về dục lạc vị lai; những sắc pháp hiện tại, những sắc pháp vị lai; những tưởng về sắc pháp hiện tại, những tưởng về sắc pháp vị lai; và tưởng về Vô Chấn động, và tưởng về Vô Sở Hữu Xứ – tất cả đều là tưởng.
Yatthetā aparisesā nirujjhanti etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ – yadidaṃ nevasaññānāsaññāyatana’nti.
Where these utterly cease, that is peaceful, that is sublime – that is the base of neither-perception-nor-non-perception (nevasaññānāsaññāyatana).’
Nơi nào những tưởng này diệt tận không còn sót lại, đó là sự an tịnh, đó là sự thù thắng – đó chính là cõi Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ (Nevasaññānāsaññāyatana).’
Tassa evaṃpaṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati.
To him, thus practicing and dwelling often, the mind becomes clear in that attainment.
Khi vị ấy thực hành như vậy, thường xuyên an trú như vậy, tâm vị ấy trở nên thanh tịnh trong xứ ấy.
Sampasāde sati etarahi vā nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpajjati paññāya vā adhimuccati kāyassa bhedā paraṃ maraṇā.
When there is clarity, he enters the base of neither-perception-nor-non-perception here and now, or he becomes resolved by wisdom after the break-up of the body, after death.
Khi tâm đã thanh tịnh, vị ấy hoặc chứng đạt cõi Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ ngay trong hiện tại, hoặc nhờ trí tuệ mà giải thoát sau khi thân hoại mạng chung.
Ṭhānametaṃ vijjati yaṃ taṃsaṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa nevasaññānāsaññāyatanūpagaṃ.
This possibility exists, that his consciousness, leading to that state, will reach the base of neither-perception-nor-non-perception.
Có thể xảy ra rằng thức tái sinh của vị ấy sẽ đi đến cõi Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ.
Ayaṃ, bhikkhave, nevasaññānāsaññāyatanasappāyā paṭipadā akkhāyatī’’ti.
This, bhikkhus, is called the path conducive to the base of neither-perception-nor-non-perception.”
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là con đường thực hành thích hợp với cõi Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ.”
71. Evaṃ vutte, āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idha, bhante, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – ‘no cassa, no ca me siyā; na bhavissati, na me bhavissati; yadatthi yaṃ, bhūtaṃ – taṃ pajahāmī’ti.
71. When this was said, Venerable Ānanda said to the Blessed One: “Here, bhante, a bhikkhu practices thus: ‘May it not be, and may it not be mine; it will not be, and it will not be mine; whatever exists, whatever has come to be – that I abandon.’
71. Khi được nói vậy, Tôn giả Ānanda bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, ở đây, một Tỳ-khưu thực hành như sau: ‘Chớ có, chớ là của tôi; sẽ không có, sẽ không là của tôi; cái gì đang có, cái gì đã hiện hữu – tôi từ bỏ nó.’
Evaṃ upekkhaṃ paṭilabhati.
Thus he attains equanimity.
Như vậy, vị ấy đạt được xả (upekkha).”
Parinibbāyeyya nu kho so, bhante, bhikkhu na vā parinibbāyeyyā’’ti?
"Venerable Sir, would that bhikkhu attain Nibbāna, or would he not attain Nibbāna?"
“Bạch Thế Tôn, vị Tỳ-khưu ấy có thể đạt Niết-bàn hay không đạt Niết-bàn?”
‘‘Apetthekacco, ānanda, bhikkhu parinibbāyeyya, apetthekacco bhikkhu na parinibbāyeyyā’’ti.
"Here, Ānanda, one bhikkhu might attain Nibbāna, while another bhikkhu might not attain Nibbāna."
“Này Ānanda, một số Tỳ-khưu có thể đạt Niết-bàn, một số Tỳ-khưu không thể đạt Niết-bàn.”
‘‘Ko nu kho, bhante, hetu ko paccayo yenapetthekacco bhikkhu parinibbāyeyya, apetthekacco bhikkhu na parinibbāyeyyā’’ti?
"Venerable Sir, what then is the reason, what is the cause, why one bhikkhu here might attain Nibbāna, while another bhikkhu might not attain Nibbāna?"
“Bạch Thế Tôn, nguyên nhân nào, duyên cớ nào khiến một số Tỳ-khưu có thể đạt Niết-bàn, còn một số Tỳ-khưu lại không thể đạt Niết-bàn?”
‘‘Idhānanda, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – ‘no cassa, no ca me siyā; na bhavissati, na me bhavissati; yadatthi, yaṃ bhūtaṃ – taṃ pajahāmī’ti.
"Here, Ānanda, a bhikkhu practices thus: 'May it not be, may it not be mine; it will not be, it will not be mine; whatever exists, whatever has come to be – that I abandon.'
“Này Ānanda, ở đây, một Tỳ-khưu thực hành như sau: ‘Mong rằng không có, mong rằng không phải của ta; sẽ không có, sẽ không phải của ta; những gì hiện hữu, những gì đã sinh – ta từ bỏ chúng.’
Evaṃ upekkhaṃ paṭilabhati.
Thus he gains equanimity.
Vị ấy đạt được xả như vậy.
So taṃ upekkhaṃ abhinandati, abhivadati, ajjhosāya tiṭṭhati.
He delights in that equanimity, welcomes it, and adheres to it.
Vị ấy hoan hỷ với sự xả ấy, tán thán sự xả ấy, và an trú trong sự chấp thủ vào sự xả ấy.
Tassa taṃ upekkhaṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ hoti viññāṇaṃ tadupādānaṃ.
As he delights in that equanimity, welcomes it, and adheres to it, his consciousness becomes dependent on it, attached to it.
Đối với vị ấy hoan hỷ, tán thán, an trú trong sự chấp thủ vào sự xả ấy, thức của vị ấy nương tựa vào đó, chấp thủ vào đó.
Saupādāno, ānanda, bhikkhu na parinibbāyatī’’ti.
A bhikkhu with attachment, Ānanda, does not attain Nibbāna."
Này Ānanda, Tỳ-khưu còn chấp thủ thì không đạt Niết-bàn.”
‘‘Kahaṃ pana so, bhante, bhikkhu upādiyamāno upādiyatī’’ti?
"Venerable Sir, where does that bhikkhu attach, being attached?"
“Bạch Thế Tôn, vị Tỳ-khưu ấy chấp thủ vào đâu?”
‘‘Nevasaññānāsaññāyatanaṃ, ānandā’’ti.
"To the sphere of neither perception nor non-perception (nevasaññānāsaññāyatana), Ānanda."
“Này Ānanda, vào cõi Phi tưởng phi phi tưởng xứ (Nevasaññānāsaññāyatana).”
‘‘Upādānaseṭṭhaṃ kira so, bhante, bhikkhu upādiyamāno upādiyatī’’ti?
"Then, Venerable Sir, that bhikkhu, being attached, attaches to the highest attachment?"
“Bạch Thế Tôn, vậy vị Tỳ-khưu ấy chấp thủ vào sự chấp thủ tối thượng sao?”
‘‘Upādānaseṭṭhañhi so, ānanda, bhikkhu upādiyamāno upādiyati.
"Indeed, Ānanda, that bhikkhu, being attached, attaches to the highest attachment.
“Này Ānanda, vị Tỳ-khưu ấy chấp thủ vào sự chấp thủ tối thượng.
Upādānaseṭṭhañhetaṃ, ānanda, yadidaṃ – nevasaññānāsaññāyatanaṃ’’.
For this, Ānanda, is the highest attachment, namely the sphere of neither perception nor non-perception."
Này Ānanda, cõi Phi tưởng phi phi tưởng xứ chính là sự chấp thủ tối thượng.”
72. ‘‘Idhānanda, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – ‘no cassa, no ca me siyā; na bhavissati, na me bhavissati; yadatthi, yaṃ bhūtaṃ – taṃ pajahāmī’ti.
72. "Here, Ānanda, a bhikkhu practices thus: 'May it not be, may it not be mine; it will not be, it will not be mine; whatever exists, whatever has come to be – that I abandon.'
72. “Này Ānanda, ở đây, một Tỳ-khưu thực hành như sau: ‘Mong rằng không có, mong rằng không phải của ta; sẽ không có, sẽ không phải của ta; những gì hiện hữu, những gì đã sinh – ta từ bỏ chúng.’
Evaṃ upekkhaṃ paṭilabhati.
Thus he gains equanimity.
Vị ấy đạt được xả như vậy.
So taṃ upekkhaṃ nābhinandati, nābhivadati, na ajjhosāya tiṭṭhati.
He does not delight in that equanimity, does not welcome it, and does not adhere to it.
Vị ấy không hoan hỷ với sự xả ấy, không tán thán sự xả ấy, không an trú trong sự chấp thủ vào sự xả ấy.
Tassa taṃ upekkhaṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ hoti viññāṇaṃ na tadupādānaṃ.
As he does not delight in that equanimity, does not welcome it, and does not adhere to it, his consciousness is not dependent on it, not attached to it.
Đối với vị ấy không hoan hỷ, không tán thán, không an trú trong sự chấp thủ vào sự xả ấy, thức của vị ấy không nương tựa vào đó, không chấp thủ vào đó.
Anupādāno, ānanda, bhikkhu parinibbāyatī’’ti.
A bhikkhu without attachment, Ānanda, attains Nibbāna."
Này Ānanda, Tỳ-khưu không chấp thủ thì đạt Niết-bàn.”
73. ‘‘Acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante!
73. "Wonderful, Venerable Sir! Marvelous, Venerable Sir!
73. “Thật kỳ diệu thay, bạch Thế Tôn! Thật phi thường thay, bạch Thế Tôn!
Nissāya nissāya kira no, bhante, bhagavatā oghassa nittharaṇā akkhātā.
Venerable Sir, the Blessed One has taught the way to cross the flood by relying on something, and then relying on something further.
Bạch Thế Tôn, Thế Tôn đã thuyết giảng con đường vượt qua biển khổ bằng cách nương tựa vào từng giai đoạn.
Katamo pana, bhante, ariyo vimokkho’’ti?
What, then, Venerable Sir, is the Noble Deliverance?"
Bạch Thế Tôn, vậy giải thoát bậc Thánh là gì?”
‘‘Idhānanda, bhikkhu ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘ye ca diṭṭhadhammikā kāmā, ye ca samparāyikā kāmā; yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā, yā ca samparāyikā kāmasaññā; ye ca diṭṭhadhammikā rūpā, ye ca samparāyikā rūpā; yā ca diṭṭhadhammikā rūpasaññā, yā ca samparāyikā rūpasaññā; yā ca āneñjasaññā, yā ca ākiñcaññāyatanasaññā, yā ca nevasaññānāsaññāyatanasaññā – esa sakkāyo yāvatā sakkāyo.
"Here, Ānanda, a noble disciple reflects thus: 'Whatever sensual pleasures pertain to this present life, and whatever sensual pleasures pertain to future lives; whatever perceptions of sensuality pertain to this present life, and whatever perceptions of sensuality pertain to future lives; whatever forms pertain to this present life, and whatever forms pertain to future lives; whatever perceptions of forms pertain to this present life, and whatever perceptions of forms pertain to future lives; and whatever perception of imperturbability (āneñjasaññā), whatever perception of the sphere of nothingness (ākiñcaññāyatanasaññā), and whatever perception of the sphere of neither perception nor non-perception (nevasaññānāsaññāyatanasaññā) – this is all the aggregate of existence (sakkāya), as far as the aggregate of existence extends.
“Này Ānanda, ở đây, một đệ tử bậc Thánh quán chiếu như sau: ‘Những dục lạc hiện tại và những dục lạc tương lai; những tưởng về dục lạc hiện tại và những tưởng về dục lạc tương lai; những sắc pháp hiện tại và những sắc pháp tương lai; những tưởng về sắc pháp hiện tại và những tưởng về sắc pháp tương lai; và tưởng về Bất động xứ (Āneñjasaññā), tưởng về Vô sở hữu xứ (Ākiñcaññāyatanasaññā), tưởng về Phi tưởng phi phi tưởng xứ (Nevasaññānāsaññāyatanasaññā) – tất cả những gì là thân kiến (sakkāya) đều là thân kiến.
Etaṃ amataṃ yadidaṃ anupādā cittassa vimokkho.
This is the Deathless, namely, the deliverance of the mind without attachment.'
Sự giải thoát tâm không chấp thủ này là bất tử (amata).’
Iti, kho, ānanda, desitā mayā āneñjasappāyā paṭipadā, desitā ākiñcaññāyatanasappāyā paṭipadā, desitā nevasaññānāsaññāyatanasappāyā paṭipadā, desitā nissāya nissāya oghassa nittharaṇā, desito ariyo vimokkho.
Thus, Ānanda, have I taught the path conducive to imperturbability, taught the path conducive to the sphere of nothingness, taught the path conducive to the sphere of neither perception nor non-perception, taught the way to cross the flood by relying on something and then relying on something further, and taught the Noble Deliverance.
Này Ānanda, như vậy, Ta đã thuyết giảng con đường thích hợp với Bất động xứ, đã thuyết giảng con đường thích hợp với Vô sở hữu xứ, đã thuyết giảng con đường thích hợp với Phi tưởng phi phi tưởng xứ, đã thuyết giảng con đường vượt qua biển khổ bằng cách nương tựa vào từng giai đoạn, đã thuyết giảng giải thoát bậc Thánh.
Yaṃ kho, ānanda, satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ mayā.
Whatever a compassionate teacher, desiring the welfare of his disciples and out of compassion, should do for his disciples – that has been done by me for you.
Này Ānanda, những gì một bậc Đạo Sư có lòng từ bi, mong muốn lợi ích cho các đệ tử, cần làm thì Ta đã làm cho các con rồi.
Etāni, ānanda, rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni.
These, Ānanda, are roots of trees; these are empty dwellings.
Này Ānanda, đây là những gốc cây, đây là những tịnh xá trống vắng.
Jhāyathānanda, mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha.
Meditate, Ānanda, do not be heedless, do not be regretful later.
Này Ānanda, hãy thiền định, đừng phóng dật, đừng để về sau phải hối tiếc.
Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī’’’ti.
This is our instruction to you."
Đây là lời giáo huấn của Ta dành cho các con.”
‘‘Seyyathāpi, bho gotama, imassa migāramātupāsādassa dissati anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā yadidaṃ – yāva pacchimasopānakaḷevarāः imesampi hi, bho gotama, brāhmaṇānaṃ dissati anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā yadidaṃ – ajjheneः imesampi hi, bho gotama, issāsānaṃ dissati anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā yadidaṃ – issatthe* .
"Just as, Venerable Gotama, a gradual training, a gradual practice, a gradual path is seen in this mansion of Migāra's mother, right up to the lowest step of the staircase; just so, Venerable Gotama, a gradual training, a gradual practice, a gradual path is seen in these brahmins, namely in study; just so, Venerable Gotama, a gradual training, a gradual practice, a gradual path is seen in these archers, namely in archery.
“Thưa Tôn giả Gotama, trong lâu đài của mẹ Migāra này, chúng tôi thấy có sự học tập tuần tự, sự thực hành tuần tự, sự tiến bộ tuần tự, đó là cho đến bậc thang cuối cùng; thưa Tôn giả Gotama, trong giới Bà-la-môn này, chúng tôi cũng thấy có sự học tập tuần tự, sự thực hành tuần tự, sự tiến bộ tuần tự, đó là trong việc học Veda; thưa Tôn giả Gotama, trong giới cung thủ này, chúng tôi cũng thấy có sự học tập tuần tự, sự thực hành tuần tự, sự tiến bộ tuần tự, đó là trong việc bắn cung.
Amhākampi hi, bho gotama, gaṇakānaṃ gaṇanājīvānaṃ dissati anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā yadidaṃ – saṅkhāne.
And just so, Venerable Gotama, a gradual training, a gradual practice, a gradual path is seen in us calculators, who live by calculation, namely in reckoning.
Thưa Tôn giả Gotama, trong giới các nhà toán học, những người sống bằng nghề tính toán như chúng tôi, cũng thấy có sự học tập tuần tự, sự thực hành tuần tự, sự tiến bộ tuần tự, đó là trong việc tính toán.
Mayañhi, bho gotama, antevāsiṃ labhitvā paṭhamaṃ evaṃ gaṇāpema – ‘ekaṃ ekakaṃ, dve dukā, tīṇi tikā, cattāri catukkā, pañca pañcakā, cha chakkā, satta sattakā, aṭṭha aṭṭhakā, nava navakā, dasa dasakā’ti; satampi mayaṃ, bho gotama, gaṇāpema, bhiyyopi gaṇāpema.
For we, Venerable Gotama, having obtained a pupil, first teach him to count thus: 'One one is one, two twos are four, three threes are nine, four fours are sixteen, five fives are twenty-five, six sixes are thirty-six, seven sevens are forty-nine, eight eights are sixty-four, nine nines are eighty-one, ten tens are one hundred'; we teach them to count up to a hundred, Venerable Gotama, and even more.
Thưa Tôn giả Gotama, khi chúng tôi có một học trò, trước tiên chúng tôi dạy nó tính như thế này: ‘Một lần một là một, hai lần hai là bốn, ba lần ba là chín, bốn lần bốn là mười sáu, năm lần năm là hai mươi lăm, sáu lần sáu là ba mươi sáu, bảy lần bảy là bốn mươi chín, tám lần tám là sáu mươi bốn, chín lần chín là tám mươi mốt, mười lần mười là một trăm’; thưa Tôn giả Gotama, chúng tôi dạy nó tính đến một trăm, và hơn thế nữa.
Sakkā nu kho, bho gotama, imasmimpi dhammavinaye evameva anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā paññapetu’’nti?
Is it possible, Venerable Gotama, to lay down a similar gradual training, gradual practice, gradual path in this Dhamma and Discipline?"
Thưa Tôn giả Gotama, vậy trong Giáo Pháp và Giới Luật này, có thể thiết lập một sự học tập tuần tự, một sự thực hành tuần tự, một sự tiến bộ tuần tự như vậy không?”
75. ‘‘Sakkā, brāhmaṇa, imasmimpi dhammavinaye anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā paññapetuṃ.
75. "It is possible, brahmin, to lay down a gradual training, a gradual practice, a gradual path in this Dhamma and Discipline.
“Này Bà-la-môn, trong Giáo Pháp và Giới Luật này, có thể thiết lập một sự học tập tuần tự, một sự thực hành tuần tự, một sự tiến bộ tuần tự.
Seyyathāpi, brāhmaṇa, dakkho assadammako bhaddaṃ assājānīyaṃ labhitvā paṭhameneva mukhādhāne kāraṇaṃ kāreti, atha uttariṃ kāraṇaṃ kāreti; evameva kho, brāhmaṇa, tathāgato purisadammaṃ labhitvā paṭhamaṃ evaṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, sīlavā hohi, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharāhi ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhassu sikkhāpadesū’’’ti.
Just as, brahmin, a skillful horse-trainer, having obtained a fine thoroughbred horse, first trains it with the bit, then trains it further; just so, brahmin, the Tathāgata, having obtained a person to be trained, first trains him thus: 'Come, bhikkhu, be virtuous, dwell restrained by the Pātimokkha, be perfect in conduct and resort, seeing danger in the slightest faults, and undertaking, train yourself in the training rules.'"
Này Bà-la-môn, ví như một người huấn luyện ngựa thiện xảo, khi có được một con ngựa tốt, trước tiên người ấy dạy nó những điều cơ bản về việc đeo hàm thiếc, sau đó dạy những điều cao cấp hơn; cũng vậy, này Bà-la-môn, khi Như Lai có được một người cần được thuần hóa, trước tiên Ngài huấn luyện người ấy như sau: ‘Này Tỳ-khưu, hãy đến, hãy giữ giới, hãy an trú với sự phòng hộ của giới bổn Pātimokkha, đầy đủ oai nghi và phạm hạnh, thấy sự nguy hiểm trong những lỗi nhỏ nhặt, hãy thọ trì và học tập các học giới.’”
‘‘Yato kho, brāhmaṇa, bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu, tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, indriyesu guttadvāro hohi, cakkhunā rūpaṃ disvā mā nimittaggāhī hohi mānubyañjanaggāhī.
"When, brahmin, a bhikkhu is virtuous, dwells restrained by the Pātimokkha, is perfect in conduct and resort, seeing danger in the slightest faults, and undertaking, trains himself in the training rules, then the Tathāgata trains him further: 'Come, bhikkhu, be one whose doors are guarded in the sense faculties; having seen a form with the eye, do not grasp at its signs or its details.
“Này Bà-la-môn, khi Tỳ-khưu giữ giới, an trú với sự phòng hộ của giới bổn Pātimokkha, đầy đủ oai nghi và phạm hạnh, thấy sự nguy hiểm trong những lỗi nhỏ nhặt, thọ trì và học tập các học giới, thì Như Lai tiếp tục huấn luyện vị ấy như sau: ‘Này Tỳ-khưu, hãy đến, hãy giữ gìn các căn, khi thấy sắc bằng mắt, đừng nắm giữ tướng chung, đừng nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjāhi; rakkhāhi cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjāhi.
That which, on account of the eye faculty being unrestrained, might lead to evil, unwholesome states of covetousness and distress flowing in upon him – for the restraint of that, practice; guard the eye faculty, undertake restraint of the eye faculty.
Vì những ác pháp, bất thiện pháp như tham ái và ưu phiền có thể xâm nhập vị ấy khi nhãn căn không được phòng hộ, hãy thực hành để phòng hộ nhãn căn; hãy bảo vệ nhãn căn, hãy thành tựu sự phòng hộ nhãn căn.
Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya mā nimittaggāhī hohi mānubyañjanaggāhī.
Having heard a sound with the ear… having smelled an odor with the nose… having tasted a flavor with the tongue… having felt a tangible with the body… having cognized a mental phenomenon with the mind, do not grasp at its signs or its details.
Khi nghe tiếng bằng tai… (v.v.)… khi ngửi hương bằng mũi… (v.v.)… khi nếm vị bằng lưỡi… (v.v.)… khi xúc chạm bằng thân… (v.v.)… khi nhận thức pháp bằng ý, đừng nắm giữ tướng chung, đừng nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjāhi; rakkhāhi manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjāhī’’’ti.
where covetousness and distress, evil unwholesome states, might flow in upon him who dwells with his mind-faculty unguarded. For the restraint of that (mind-faculty), practice; guard the mind-faculty, undertake restraint of the mind-faculty.’ ”
— ‘Do tâm căn này, khi sống không phòng hộ, các pháp bất thiện, ác độc như tham ái và sân hận sẽ tràn vào. Hãy thực hành để phòng hộ nó; hãy bảo vệ tâm căn, hãy đạt được sự phòng hộ trong tâm căn!’”
‘‘Yato kho, brāhmaṇa, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti, tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, bhojane mattaññū hohi.
“When, brahmin, a bhikkhu has the doors of his senses guarded, the Tathāgata further trains him thus: ‘Come, bhikkhu, be moderate in eating.
“Này Bà-la-môn, khi một Tỳ-kheo đã phòng hộ các căn, Như Lai tiếp tục hướng dẫn vị ấy: ‘Này Tỳ-kheo, hãy biết tiết độ trong việc ăn uống.
Paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreyyāsi – neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya – iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’’’ti.
Having reflected wisely, you should consume food – not for sport, nor for intoxication, nor for adornment, nor for beautification, but only for the sustenance and maintenance of this body, for the cessation of harm, and for the support of the holy life. In this way, I shall put an end to old feeling, and I shall not give rise to new feeling; and there will be for me sustenance, blamelessness, and a comfortable abiding.’ ”
Hãy quán xét kỹ lưỡng rồi thọ dụng thức ăn – không phải để vui đùa, không phải để kiêu mạn, không phải để trang sức, không phải để làm đẹp, mà chỉ để duy trì thân này, để nuôi sống, để chấm dứt sự hành hạ (của đói khát), để hỗ trợ đời sống Phạm hạnh – với ý nghĩ: “Ta sẽ diệt trừ cảm thọ cũ, và sẽ không làm phát sinh cảm thọ mới; đời sống sẽ được duy trì, không có lỗi lầm, và sống một cách an lạc.”’”
‘‘Yato kho, brāhmaṇa, bhikkhu bhojane mattaññū hoti, tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, jāgariyaṃ anuyutto viharāhi, divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhehi, rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhehi, rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeyyāsi pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā, rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhehī’’’ti.
“When, brahmin, a bhikkhu is moderate in eating, the Tathāgata further trains him thus: ‘Come, bhikkhu, dwell devoted to wakefulness. During the day, by walking and sitting, purify your mind from obstructive states. During the first watch of the night, by walking and sitting, purify your mind from obstructive states. During the middle watch of the night, you should lie down on your right side in the lion’s posture, placing one foot on the other, mindful and clearly comprehending, having attended to the perception of rising. During the last watch of the night, rise up and, by walking and sitting, purify your mind from obstructive states.’ ”
“Này Bà-la-môn, khi một Tỳ-kheo đã biết tiết độ trong việc ăn uống, Như Lai tiếp tục hướng dẫn vị ấy: ‘Này Tỳ-kheo, hãy sống chuyên cần thức tỉnh, ban ngày hãy tịnh hóa tâm mình khỏi các pháp chướng ngại bằng cách đi kinh hành và ngồi thiền; trong canh đầu của đêm, hãy tịnh hóa tâm mình khỏi các pháp chướng ngại bằng cách đi kinh hành và ngồi thiền; trong canh giữa của đêm, hãy nằm nghiêng về bên phải theo tư thế sư tử, chân gác lên chân, có chánh niệm, có tỉnh giác, và tác ý đến tưởng thức dậy; trong canh cuối của đêm, hãy thức dậy sớm và tịnh hóa tâm mình khỏi các pháp chướng ngại bằng cách đi kinh hành và ngồi thiền.’”
‘‘Yato kho, brāhmaṇa, bhikkhu jāgariyaṃ anuyutto hoti, tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, satisampajaññena samannāgato hohi, abhikkante paṭikkante sampajānakārī, ālokite vilokite sampajānakārī, samiñjite pasārite sampajānakārī, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī, uccārapassāvakamme sampajānakārī, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī’’’ti.
“When, brahmin, a bhikkhu is devoted to wakefulness, the Tathāgata further trains him thus: ‘Come, bhikkhu, be endowed with mindfulness and clear comprehension; be clearly comprehending when going forward and returning, when looking ahead and looking around, when bending and stretching, when wearing the double robe and carrying the bowl and robes, when eating, drinking, chewing, and tasting, when defecating and urinating, when walking, standing, sitting, sleeping, waking, speaking, and remaining silent.’ ”
“Này Bà-la-môn, khi một Tỳ-kheo đã chuyên cần thức tỉnh, Như Lai tiếp tục hướng dẫn vị ấy: ‘Này Tỳ-kheo, hãy thành tựu chánh niệm và tỉnh giác: khi đi tới, khi đi lui, hãy hành động với tỉnh giác; khi nhìn thẳng, khi nhìn quanh, hãy hành động với tỉnh giác; khi co tay, khi duỗi tay, hãy hành động với tỉnh giác; khi mang y Tăng-già-lê, bát, và y ca-sa, hãy hành động với tỉnh giác; khi ăn, khi uống, khi nhai, khi nếm, hãy hành động với tỉnh giác; khi đại tiện, khi tiểu tiện, hãy hành động với tỉnh giác; khi đi, khi đứng, khi ngồi, khi ngủ, khi thức, khi nói, khi im lặng, hãy hành động với tỉnh giác.’”
‘‘Yato kho, brāhmaṇa, bhikkhu satisampajaññena samannāgato hoti, tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, vivittaṃ senāsanaṃ bhajāhi araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñja’nti.
“When, brahmin, a bhikkhu is endowed with mindfulness and clear comprehension, the Tathāgata further trains him thus: ‘Come, bhikkhu, resort to a secluded dwelling – a forest, the root of a tree, a mountain, a ravine, a hillside cave, a charnel ground, a jungle thicket, an open space, a heap of straw.’
“Này Bà-la-môn, khi một Tỳ-kheo đã thành tựu chánh niệm và tỉnh giác, Như Lai tiếp tục hướng dẫn vị ấy: ‘Này Tỳ-kheo, hãy tìm một trú xứ thanh vắng: rừng, gốc cây, núi, hang động, khe núi, nghĩa địa, rừng sâu, nơi trống trải, đống rơm.’”
So vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanappatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ.
He resorts to a secluded dwelling – a forest, the root of a tree, a mountain, a ravine, a hillside cave, a charnel ground, a jungle thicket, an open space, a heap of straw.
Vị ấy tìm một trú xứ thanh vắng: rừng, gốc cây, núi, hang động, khe núi, nghĩa địa, rừng sâu, nơi trống trải, đống rơm.
So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā, ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya, parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.
Having returned from his almsround after his meal, he sits down, folding his legs crosswise, holding his body erect, and establishing mindfulness in front of him.
Sau bữa ăn, sau khi đi khất thực trở về, vị ấy ngồi kiết già, giữ thân thẳng, thiết lập chánh niệm trước mặt.
So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaṃ parisodheti; byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī, byāpādapadosā cittaṃ parisodheti; thinamiddhaṃ* pahāya vigatathinamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno, thinamiddhā cittaṃ parisodheti; uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto, uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti; vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti.
He abandons covetousness for the world and dwells with a mind free from covetousness, purifying his mind from covetousness; abandoning ill will and malice, he dwells with a mind free from ill will, compassionate for all living beings, purifying his mind from ill will and malice; abandoning sloth and torpor, he dwells free from sloth and torpor, perceiving light, mindful and clearly comprehending, purifying his mind from sloth and torpor; abandoning restlessness and remorse, he dwells unagitated, with his mind inwardly peaceful, purifying his mind from restlessness and remorse; abandoning doubt, he dwells having crossed over doubt, without perplexity regarding wholesome states, purifying his mind from doubt.
Vị ấy từ bỏ tham ái đối với thế gian, sống với tâm không tham ái, tịnh hóa tâm khỏi tham ái; từ bỏ sân hận và ác ý, sống với tâm không sân hận, đầy lòng từ bi đối với tất cả chúng sinh, tịnh hóa tâm khỏi sân hận và ác ý; từ bỏ hôn trầm và thụy miên, sống không hôn trầm và thụy miên, với tưởng ánh sáng, có chánh niệm, có tỉnh giác, tịnh hóa tâm khỏi hôn trầm và thụy miên; từ bỏ trạo cử và hối hận, sống không trạo cử, với tâm an tịnh nội tại, tịnh hóa tâm khỏi trạo cử và hối hận; từ bỏ hoài nghi, sống vượt qua hoài nghi, không còn nghi ngờ đối với các thiện pháp, tịnh hóa tâm khỏi hoài nghi.
76. ‘‘So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
Having abandoned these five hindrances, which are corruptions of the mind and weaken wisdom, he enters and dwells in the first jhāna, which is accompanied by applied thought and sustained thought, and filled with joy and pleasure born of seclusion.
76. “Sau khi từ bỏ năm triền cái này, những cấu uế của tâm làm suy yếu trí tuệ, vị ấy ly dục, ly bất thiện pháp, chứng và an trú thiền thứ nhất, có tầm, có tứ, có hỷ và lạc do ly dục sinh.
Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
With the subsiding of applied thought and sustained thought, and with the internal purification… he enters and dwells in the second jhāna.
Do sự lắng dịu của tầm và tứ, nội tâm thanh tịnh… chứng và an trú thiền thứ hai.
Pītiyā ca virāgā… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
With the fading away of joy… he enters and dwells in the third jhāna.
Do ly hỷ… chứng và an trú thiền thứ ba.
Sukhassa ca pahānā… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
With the abandoning of pleasure… he enters and dwells in the fourth jhāna.”
Do từ bỏ lạc… chứng và an trú thiền thứ tư.
‘‘Ye kho te, brāhmaṇa, bhikkhū sekkhā* apattamānasā anuttaraṃ yogakkhemaṃ patthayamānā viharanti tesu me ayaṃ evarūpī anusāsanī hoti.
“Such, brahmin, is my instruction to those bhikkhus who are trainees, who have not attained their goal, who are longing for the unexcelled security from bondage.
“Này Bà-la-môn, đối với những Tỳ-kheo hữu học, chưa đạt được tâm ý, đang khao khát sự an ổn tối thượng khỏi ách buộc, lời giáo huấn của Ta là như vậy.
Ye pana te bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññā vimuttā tesaṃ ime dhammā diṭṭhadhammasukhavihārāya ceva saṃvattanti, satisampajaññāya cā’’ti.
As for those bhikkhus who are Arahants, whose taints are destroyed, who have lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, reached their own goal, utterly destroyed the fetters of existence, and are completely liberated through right knowledge – for them, these states lead to a pleasant abiding in this very life and to mindfulness and clear comprehension.”
Còn đối với những Tỳ-kheo A-la-hán, các lậu hoặc đã đoạn tận, đã sống Phạm hạnh, đã làm xong những việc cần làm, đã đặt xuống gánh nặng, đã đạt được mục đích tối thượng, đã đoạn tận các kiết sử hữu, đã giải thoát hoàn toàn nhờ chánh trí, thì những pháp này chỉ dẫn đến sự an lạc trong hiện tại và chánh niệm, tỉnh giác cho các vị ấy.”
Evaṃ vutte, gaṇakamoggallāno brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho bhoto gotamassa sāvakā bhotā gotamena evaṃ ovadīyamānā evaṃ anusāsīyamānā sabbe accantaṃ niṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti udāhu ekacce nārādhentī’’ti?
When this was said, the brahmin Gaṇaka Moggallāna said to the Blessed One: “Do all of Bhante Gotama’s disciples, being thus exhorted and instructed by Bhante Gotama, attain to the ultimate consummation, Nibbāna, or do some not attain it?”
Khi được nói vậy, Bà-la-môn Gaṇaka Moggallāna bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn Gotama, các đệ tử của Thế Tôn Gotama, khi được Thế Tôn Gotama giáo huấn và hướng dẫn như vậy, tất cả đều đạt được Niết-bàn, sự hoàn thiện tối thượng, hay chỉ một số ít đạt được, còn một số thì không?”
‘‘Appekacce kho, brāhmaṇa, mama sāvakā mayā evaṃ ovadīyamānā evaṃ anusāsīyamānā accantaṃ niṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti, ekacce nārādhentī’’ti.
“Some of my disciples, brahmin, being thus exhorted and instructed by me, attain to the ultimate consummation, Nibbāna; others do not.”
“Này Bà-la-môn, một số đệ tử của Ta, khi được Ta giáo huấn và hướng dẫn như vậy, đạt được Niết-bàn, sự hoàn thiện tối thượng, còn một số thì không.”
77. ‘‘Tena hi, brāhmaṇa, taṃyevettha paṭipucchissāmi.
“In that case, brahmin, I shall question you on this matter.
77. “Vậy thì, này Bà-la-môn, Ta sẽ hỏi lại ông về vấn đề này.
Yathā te khameyya tathā naṃ byākareyyāsi.
Answer as you deem fit.
Ông hãy trả lời theo cách ông cho là đúng.
Taṃ kiṃ maññasi, brāhmaṇa, kusalo tvaṃ rājagahagāmissa maggassā’’ti?
What do you think, brahmin, are you skilled in the way to Rājagaha?”
Này Bà-la-môn, ông nghĩ sao, ông có thông thạo con đường đi đến Rājagaha không?”
‘‘Evaṃ, bho, kusalo ahaṃ rājagahagāmissa maggassā’’ti.
“Yes, venerable sir, I am skilled in the way to Rājagaha.”
“Bạch Thế Tôn, vâng, tôi thông thạo con đường đi đến Rājagaha.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, brāhmaṇa, idha puriso āgaccheyya rājagahaṃ gantukāmo.
“What do you think, brahmin, suppose a man were to come here, wishing to go to Rājagaha.
“Này Bà-la-môn, ông nghĩ sao, nếu có một người đến đây, muốn đi Rājagaha.
So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘icchāmahaṃ, bhante, rājagahaṃ gantuṃ; tassa me rājagahassa maggaṃ upadisā’ti.
He would approach you and say: ‘Venerable sir, I wish to go to Rājagaha; please show me the way to Rājagaha.’
Người ấy đến gặp ông và nói: ‘Thưa ngài, tôi muốn đi Rājagaha; xin ngài chỉ cho tôi con đường đến Rājagaha.’
Tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘ehambho* purisa, ayaṃ maggo rājagahaṃ gacchati.
You would say to him: ‘Come, good man, this road goes to Rājagaha.
Ông sẽ nói với người ấy rằng: ‘Này anh bạn, con đường này đi đến Rājagaha.
Tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi amukaṃ nāma gāmaṃ, tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi amukaṃ nāma nigamaṃ; tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi rājagahassa ārāmarāmaṇeyyakaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ bhūmirāmaṇeyyakaṃ pokkharaṇīrāmaṇeyyaka’nti.
Go along it for a while, and having gone for a while, you will see such-and-such a village; go along for a while, and having gone for a while, you will see such-and-such a town; go along for a while, and having gone for a while, you will see the delightful parks, delightful forests, delightful grounds, and delightful ponds of Rājagaha.’
Hãy đi một đoạn đường này, đi một đoạn đường này anh sẽ thấy một ngôi làng tên là X; hãy đi một đoạn đường này, đi một đoạn đường này anh sẽ thấy một thị trấn tên là Y; hãy đi một đoạn đường này, đi một đoạn đường này anh sẽ thấy những khu vườn đẹp, những khu rừng đẹp, những vùng đất đẹp, những ao hồ đẹp của Rājagaha.’
So tayā evaṃ ovadīyamāno evaṃ anusāsīyamāno ummaggaṃ gahetvā pacchāmukho gaccheyya.
But being thus exhorted and instructed by you, he would take the wrong road and go in the opposite direction.
Người ấy, khi được ông giáo huấn và hướng dẫn như vậy, lại đi lạc đường, quay lưng lại mà đi.
Atha dutiyo puriso āgaccheyya rājagahaṃ gantukāmo.
Then a second man would come, wishing to go to Rājagaha.
Rồi một người thứ hai đến, muốn đi Rājagaha.
So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘icchāmahaṃ, bhante, rājagahaṃ gantuṃ; tassa me rājagahassa maggaṃ upadisā’ti.
That man would approach you and say: ‘Venerable sir, I wish to go to Rājagaha; please show me the way to Rājagaha.’
Người ấy đến gần ông và nói: ‘Thưa ngài, tôi muốn đi Rājagaha; xin ngài chỉ đường đến Rājagaha cho tôi.’
Tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘ehambho purisa, ayaṃ maggo rājagahaṃ gacchati.
Then you would say to him: ‘Come, good man, this road leads to Rājagaha.
Ông sẽ nói với người ấy rằng: ‘Này người kia, hãy đến đây, con đường này đi đến Rājagaha.
Tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi amukaṃ nāma gāmaṃ; tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi amukaṃ nāma nigamaṃ; tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi rājagahassa ārāmarāmaṇeyyakaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ bhūmirāmaṇeyyakaṃ pokkharaṇīrāmaṇeyyaka’nti.
Go for a while along that road, and having gone for a while, you will see a certain village; go for a while along that road, and having gone for a while, you will see a certain market town; go for a while along that road, and having gone for a while, you will see the delightful groves, delightful forests, delightful grounds, and delightful ponds of Rājagaha.’
Hãy đi một lát trên con đường đó, đi một lát rồi ông sẽ thấy một ngôi làng tên là X; đi một lát trên con đường đó, đi một lát rồi ông sẽ thấy một thị trấn tên là Y; đi một lát trên con đường đó, đi một lát rồi ông sẽ thấy những khu vườn đẹp đẽ, những khu rừng đẹp đẽ, những vùng đất đẹp đẽ, những hồ sen đẹp đẽ của Rājagaha.’
So tayā evaṃ ovadīyamāno evaṃ anusāsīyamāno sotthinā rājagahaṃ gaccheyya.
Then, being thus exhorted and thus instructed by you, that man would go safely to Rājagaha.
Người ấy, được ông chỉ dẫn và hướng dẫn như vậy, sẽ đến Rājagaha một cách an toàn.
Ko nu kho, brāhmaṇa, hetu ko paccayo yaṃ tiṭṭhateva rājagahaṃ, tiṭṭhati rājagahagāmī maggo, tiṭṭhasi tvaṃ samādapetā; atha ca pana tayā evaṃ ovadīyamāno evaṃ anusāsīyamāno eko puriso ummaggaṃ gahetvā pacchāmukho gaccheyya, eko sotthinā rājagahaṃ gaccheyyā’’ti?
What, then, brāhmaṇa, is the reason, what is the cause, that Rājagaha remains, the road leading to Rājagaha remains, you remain as the instructor; and yet, being thus exhorted and thus instructed by you, one man might take a wrong road and go backwards, while another might go safely to Rājagaha?”
Này Bà-la-môn, nguyên nhân nào, lý do nào mà Rājagaha vẫn còn đó, con đường đến Rājagaha vẫn còn đó, ông vẫn còn là người hướng dẫn; nhưng một người, được ông chỉ dẫn và hướng dẫn như vậy, lại đi lạc đường và quay lưng lại, còn một người khác lại đến Rājagaha một cách an toàn?”
‘‘Ettha kyāhaṃ, bho gotama, karomi?
“What can I do about it, good Gotama?
“Thưa Tôn giả Gotama, tôi có thể làm gì trong trường hợp đó?
Maggakkhāyīhaṃ, bho gotamā’’ti.
I am one who points out the way, good Gotama.”
Thưa Tôn giả Gotama, tôi chỉ là người chỉ đường.”
‘‘Evameva kho, brāhmaṇa, tiṭṭhateva nibbānaṃ, tiṭṭhati nibbānagāmī maggo, tiṭṭhāmahaṃ samādapetā; atha ca pana mama sāvakā mayā evaṃ ovadīyamānā evaṃ anusāsīyamānā appekacce accantaṃ niṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti, ekacce nārādhenti.
“Indeed, brāhmaṇa, Nibbāna remains, the path leading to Nibbāna remains, I remain as the instructor; and yet, some of my disciples, being thus exhorted and thus instructed by me, realize Nibbāna, the ultimate goal, while others do not.
“Cũng vậy, này Bà-la-môn, Nibbāna vẫn còn đó, con đường dẫn đến Nibbāna vẫn còn đó, Ta vẫn còn là người hướng dẫn; nhưng trong số các đệ tử của Ta, được Ta chỉ dẫn và hướng dẫn như vậy, một số đạt được Nibbāna, sự hoàn tất tuyệt đối, còn một số thì không đạt được.
Ettha kyāhaṃ, brāhmaṇa, karomi?
What can I do about it, brāhmaṇa?
Này Bà-la-môn, Ta có thể làm gì trong trường hợp đó?
Maggakkhāyīhaṃ, brāhmaṇa, tathāgato’’ti.
The Tathāgata, brāhmaṇa, is one who points out the way.”
Này Bà-la-môn, Như Lai chỉ là người chỉ đường.”
78. Evaṃ vutte, gaṇakamoggallāno brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yeme, bho gotama, puggalā assaddhā jīvikatthā na saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā saṭhā māyāvino ketabino* uddhatā unnaḷā capalā mukharā vikiṇṇavācā indriyesu aguttadvārā bhojane amattaññuno jāgariyaṃ ananuyuttā sāmaññe anapekkhavanto sikkhāya na tibbagāravā bāhulikā* sāthalikā okkamane pubbaṅgamā paviveke nikkhittadhurā kusītā hīnavīriyā muṭṭhassatino asampajānā asamāhitā vibbhantacittā duppaññā eḷamūgā, na tehi bhavaṃ gotamo saddhiṃ saṃvasati’’.
78. When this was said, the brāhmaṇa Gaṇakamoggallāna said to the Bhagavā: “There are some individuals, good Gotama, who are without faith, who have gone forth from home to homelessness for their livelihood, not out of faith, who are deceitful, fraudulent, cunning, conceited, arrogant, fickle, talkative, loose-tongued, unguarded in their sense faculties, not knowing moderation in food, not devoted to wakefulness, unconcerned with ascetic life, without strong reverence for the training, prone to indulgence, slothful, foremost in yielding to defilements, having cast off the burden of seclusion, lazy, lacking energy, of confused mindfulness, without full comprehension, unconcentrated, with distracted minds, unwise, deaf and dumb; with such individuals, good Gotama, you do not associate.”
78. Khi được nói như vậy, Bà-la-môn Gaṇaka Moggallāna thưa với Thế Tôn: “Thưa Tôn giả Gotama, những người không có đức tin, vì lợi lộc mà xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình, xảo quyệt, gian trá, lừa dối, kiêu căng, ngạo mạn, phù phiếm, nói nhiều, nói lời vô ích, không giữ gìn các căn, không biết tiết độ trong ăn uống, không chuyên cần thức tỉnh, không quan tâm đến đời sống Sa-môn, không có sự tôn kính sâu sắc đối với giới luật, quá chú trọng đến vật chất, lười biếng, đi trước trong việc phóng túng, từ bỏ sự độc cư, biếng nhác, yếu kém tinh tấn, thất niệm, không tỉnh giác, tâm không định tĩnh, tâm tán loạn, kém trí tuệ, ngu đần – Tôn giả Gotama không sống chung với những người đó.
‘‘Ye pana te kulaputtā saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā asaṭhā amāyāvino aketabino anuddhatā anunnaḷā acapalā amukharā avikiṇṇavācā indriyesu guttadvārā bhojane mattaññuno jāgariyaṃ anuyuttā sāmaññe apekkhavanto sikkhāya tibbagāravā nabāhulikā nasāthalikā okkamane nikkhittadhurā paviveke pubbaṅgamā āraddhavīriyā pahitattā upaṭṭhitassatino sampajānā samāhitā ekaggacittā paññavanto aneḷamūgā, tehi bhavaṃ gotamo saddhiṃ saṃvasati.
“But those young men of good family who are full of faith, who have gone forth from home to homelessness, who are not deceitful, not fraudulent, not cunning, not conceited, not arrogant, not fickle, not talkative, not loose-tongued, guarded in their sense faculties, knowing moderation in food, devoted to wakefulness, concerned with ascetic life, with strong reverence for the training, not prone to indulgence, not slothful, having cast off the burden of yielding to defilements, foremost in seclusion, energetic, resolute, with established mindfulness, fully comprehending, concentrated, with unified minds, wise, not deaf and dumb; with such young men of good family, good Gotama, you do associate.”
Còn những thiện gia nam tử có đức tin, xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình, không xảo quyệt, không gian trá, không lừa dối, không kiêu căng, không ngạo mạn, không phù phiếm, không nói nhiều, không nói lời vô ích, giữ gìn các căn, biết tiết độ trong ăn uống, chuyên cần thức tỉnh, quan tâm đến đời sống Sa-môn, có sự tôn kính sâu sắc đối với giới luật, không quá chú trọng đến vật chất, không lười biếng, từ bỏ việc phóng túng, đi trước trong sự độc cư, tinh tấn mạnh mẽ, tâm chuyên chú, chánh niệm hiện tiền, tỉnh giác, định tĩnh, tâm nhất tâm, có trí tuệ, không ngu đần – Tôn giả Gotama sống chung với những người đó.
‘‘Abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama!
“Excellent, good Gotama! Excellent, good Gotama!
“Tuyệt vời thay, thưa Tôn giả Gotama! Tuyệt vời thay, thưa Tôn giả Gotama!
Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito.
Just as, good Gotama, one might set upright what was overturned, or reveal what was hidden, or show the way to one who was lost, or hold up a lamp in the darkness so that those with eyes might see forms; in the same way, the Dhamma has been made clear by the good Gotama in many ways.
Ví như, thưa Tôn giả Gotama, người ta dựng đứng vật bị úp, mở ra vật bị che giấu, chỉ đường cho người lạc lối, hay cầm đèn dầu trong bóng tối để ‘những người có mắt có thể thấy các hình sắc’; cũng vậy, Pháp đã được Tôn giả Gotama thuyết giảng bằng nhiều phương cách.
Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca.
I go for refuge to the good Gotama, to the Dhamma, and to the Saṅgha of bhikkhus.
Con xin quy y Tôn giả Gotama, quy y Pháp, và quy y Tăng đoàn chư Tỳ-khưu.
Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
May the good Gotama remember me as a lay follower who has gone for refuge from this day forth, as long as life lasts.”
Xin Tôn giả Gotama hãy chấp nhận con là một cận sự nam đã quy y trọn đời, kể từ ngày hôm nay.”
79. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ āyasmā ānando rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe aciraparinibbute bhagavati.
79. Thus have I heard: On one occasion, the Venerable Ānanda was staying at Rājagaha, in the Bamboo Grove, the Squirrels’ Feeding Ground, not long after the Bhagavā had passed into Nibbāna.
79. Tôi nghe như vầy: Một thời, Tôn giả Ānanda trú tại Veluvana, Kalandakanivāpa, ở Rājagaha, không lâu sau khi Thế Tôn nhập Niết-bàn.
Tena kho pana samayena rājā māgadho ajātasattu vedehiputto rājagahaṃ paṭisaṅkhārāpeti rañño pajjotassa āsaṅkamāno.
At that time, King Ajātasattu of Magadha, son of Queen Videhī, was fortifying Rājagaha, being apprehensive of King Pajjota.
Vào lúc ấy, vua Ajātasattu, con của hoàng hậu Vedehī, vua xứ Magadha, đang sửa sang Rājagaha vì lo sợ vua Pajjota.
Atha kho āyasmā ānando pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi.
Then, in the morning, the Venerable Ānanda dressed, took his bowl and robe, and entered Rājagaha for alms.
Rồi Tôn giả Ānanda, vào buổi sáng, đắp y, mang bát và y, đi vào Rājagaha để khất thực.
Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi – ‘‘atippago kho tāva rājagahe piṇḍāya carituṃ.
Then it occurred to the Venerable Ānanda: “It is still too early to wander for alms in Rājagaha.
Sau đó, Tôn giả Ānanda suy nghĩ: “Còn quá sớm để khất thực ở Rājagaha.
Yaṃnūnāhaṃ yena gopakamoggallānassa brāhmaṇassa kammanto, yena gopakamoggallāno brāhmaṇo tenupasaṅkameyya’’nti.
What if I were to approach the place where the brāhmaṇa Gopakamoggallāna’s work is, where the brāhmaṇa Gopakamoggallāna is?”
Hay là ta đi đến nơi làm việc của Bà-la-môn Gopaka Moggallāna, đến chỗ Bà-la-môn Gopaka Moggallāna.”
Atha kho āyasmā ānando yena gopakamoggallānassa brāhmaṇassa kammanto, yena gopakamoggallāno brāhmaṇo tenupasaṅkami.
Then the Venerable Ānanda approached the place where the brāhmaṇa Gopakamoggallāna’s work was, where the brāhmaṇa Gopakamoggallāna was.
Rồi Tôn giả Ānanda đi đến nơi làm việc của Bà-la-môn Gopaka Moggallāna, đến chỗ Bà-la-môn Gopaka Moggallāna.
Addasā kho gopakamoggallāno brāhmaṇo āyasmantaṃ ānandaṃ dūratova āgacchantaṃ.
The brāhmaṇa Gopakamoggallāna saw the Venerable Ānanda coming from afar.
Bà-la-môn Gopaka Moggallāna thấy Tôn giả Ānanda đang đến từ xa.
Disvāna āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘etu kho bhavaṃ ānando.
Seeing the Venerable Ānanda, he said to him: “Please come, good Ānanda.
Sau khi thấy Tôn giả Ānanda, ông nói:
Svāgataṃ bhoto ānandassa.
Welcome, good Ānanda.
“Xin Tôn giả Ānanda hãy đến đây.
Cirassaṃ kho bhavaṃ ānando imaṃ pariyāyamakāsi yadidaṃ idhāgamanāya.
It has been a long time, good Ānanda, since you made this journey, that is, your coming here.
Tôn giả Ānanda đã đến thật tốt lành.
Nisīdatu bhavaṃ ānando, idamāsanaṃ paññatta’’nti.
Please be seated, good Ānanda; this seat has been prepared.”
Đã lâu lắm rồi Tôn giả Ānanda mới đến đây. Xin Tôn giả Ānanda hãy ngồi, chỗ ngồi này đã được sắp đặt sẵn.”
Nisīdi kho āyasmā ānando paññatte āsane.
The Venerable Ānanda sat down on the prepared seat.
Tôn giả Ānanda ngồi xuống chỗ đã được sắp đặt.
Gopakamoggallānopi kho brāhmaṇo aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi.
The brāhmaṇa Gopakamoggallāna also took a low seat and sat down to one side.
Bà-la-môn Gopaka Moggallāna cũng lấy một chỗ ngồi thấp hơn và ngồi sang một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho gopakamoggallāno brāhmaṇo āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘atthi nu kho, bho ānanda, ekabhikkhupi tehi dhammehi sabbenasabbaṃ sabbathāsabbaṃ samannāgato yehi dhammehi samannāgato so bhavaṃ gotamo ahosi arahaṃ sammāsambuddho’’ti?
Seated to one side, the brāhmaṇa Gopakamoggallāna said to the Venerable Ānanda: “Is there, good Ānanda, even a single bhikkhu who is endowed entirely, in every respect, with those qualities with which the Bhagavā, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One, was endowed?”
Ngồi sang một bên, Bà-la-môn Gopaka Moggallāna thưa với Tôn giả Ānanda: “Thưa Tôn giả Ānanda, có vị Tỳ-khưu nào, về mọi mặt, hoàn toàn đầy đủ những pháp mà Tôn giả Gotama, vị A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đã đầy đủ không?”
‘‘Natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi tehi dhammehi sabbenasabbaṃ sabbathāsabbaṃ samannāgato yehi dhammehi samannāgato so bhagavā ahosi arahaṃ sammāsambuddho.
“No, brāhmaṇa, there is not even a single bhikkhu who is endowed entirely, in every respect, with those qualities with which the Bhagavā, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One, was endowed.
“Này Bà-la-môn, không có vị Tỳ-khưu nào, về mọi mặt, hoàn toàn đầy đủ những pháp mà Thế Tôn, vị A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đã đầy đủ.
So hi, brāhmaṇa, bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū, maggavidū, maggakovido; maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā’’ti.
For the Bhagavā, brāhmaṇa, was the producer of the unproduced path, the generator of the ungenerated path, the announcer of the unannounced path, the knower of the path, the expert in the path, the skilled in the path; his disciples now dwell following the path, having attained it later.”
Vì, này Bà-la-môn, Thế Tôn là người đã làm phát sinh con đường chưa phát sinh, đã tạo ra con đường chưa được tạo ra, đã tuyên thuyết con đường chưa được tuyên thuyết, là người biết con đường, hiểu con đường, thiện xảo con đường; còn các đệ tử hiện nay thì sống theo con đường, đạt được sau này.”
Ayañca hidaṃ āyasmato ānandassa gopakamoggallānena brāhmaṇena saddhiṃ antarākathā vippakatā ahosi.
This conversation between the Venerable Ānanda and the brāhmaṇa Gopakamoggallāna was unfinished.
Và cuộc đàm thoại giữa Tôn giả Ānanda và Bà-la-môn Gopaka Moggallāna đã bị gián đoạn.
Atha kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto rājagahe kammante anusaññāyamāno yena gopakamoggallānassa brāhmaṇassa kammanto, yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodi.
Then the brāhmaṇa Vassakāra, the chief minister of Magadha, while inspecting the works in Rājagaha, approached the place where the brāhmaṇa Gopakamoggallāna’s work was, where the Venerable Ānanda was; having approached, he exchanged greetings with the Venerable Ānanda.
Rồi Bà-la-môn Vassakāra, đại thần xứ Magadha, đang giám sát các công việc ở Rājagaha, đi đến nơi làm việc của Bà-la-môn Gopaka Moggallāna, đến chỗ Tôn giả Ānanda; sau khi đến, ông chào hỏi Tôn giả Ānanda.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
After exchanging polite and friendly talk, he sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, ông ngồi sang một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘kāyanuttha, bho ānanda, etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti?
The Magadhan chief minister, the brahmin Vassakāro, having sat down to one side, said to Venerable Ānanda, "On what discourse, good Ānanda, are you presently seated in harmony? And what discourse was left unfinished in your midst?"
Đại thần Magadha, Bà-la-môn Vassakāra, sau khi ngồi xuống một bên, đã nói với Tôn giả Ānanda rằng: “Này Tôn giả Ānanda, hiện giờ quý vị đang ngồi nói chuyện gì vậy? Và câu chuyện giữa quý vị còn dang dở là gì?”
‘‘Idha maṃ, brāhmaṇa, gopakamoggallāno brāhmaṇo evamāha – ‘atthi nu kho, bho ānanda, ekabhikkhupi tehi dhammehi sabbenasabbaṃ sabbathāsabbaṃ samannāgato yehi dhammehi samannāgato so bhavaṃ gotamo ahosi arahaṃ sammāsambuddho’ti.
"Here, brahmin, the brahmin Gopaka-Moggallāna asked me thus: 'Is there, good Ānanda, even one bhikkhu fully and completely endowed with those qualities with which the Venerable Gotama, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One, was endowed?'
“Này Bà-la-môn, ở đây, Bà-la-môn Gopakamoggallāna đã nói với tôi như thế này: ‘Này Tôn giả Ānanda, có vị Tỳ-khưu nào hội đủ tất cả các pháp, một cách toàn diện và trọn vẹn, như Đức Thế Tôn Gotama, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đã hội đủ các pháp đó không?’
Evaṃ vutte ahaṃ, brāhmaṇa, gopakamoggallānaṃ brāhmaṇaṃ etadavocaṃ – ‘natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi tehi dhammehi sabbenasabbaṃ sabbathāsabbaṃ samannāgato yehi dhammehi samannāgato so bhagavā ahosi arahaṃ sammāsambuddho.
When this was said, brahmin, I said to the brahmin Gopaka-Moggallāna: 'Indeed, brahmin, there is no bhikkhu fully and completely endowed with those qualities with which the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One, was endowed.
Khi được hỏi như vậy, này Bà-la-môn, tôi đã nói với Bà-la-môn Gopakamoggallāna rằng: ‘Này Bà-la-môn, không có một vị Tỳ-khưu nào hội đủ tất cả các pháp, một cách toàn diện và trọn vẹn, như Đức Thế Tôn ấy, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đã hội đủ các pháp đó.
So hi, brāhmaṇa, bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū, maggavidū, maggakovido; maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā’ti.
For, brahmin, that Blessed One was the producer of the unproduced path, the generator of the ungenerated path, the proclaimer of the unproclaimed path; he was the knower of the path, the discoverer of the path, the master of the path. And now his disciples dwell following the path, having attained it later.'
Vì này Bà-la-môn, Đức Thế Tôn ấy là Đấng làm phát sinh con đường chưa phát sinh, Đấng làm hiển lộ con đường chưa hiển lộ, Đấng thuyết giảng con đường chưa được thuyết giảng, Đấng biết con đường, Đấng hiểu rõ con đường, Đấng tinh thông con đường; còn các đệ tử hiện nay đang sống theo con đường, đi theo sau Ngài.’
Ayaṃ kho no, brāhmaṇa, gopakamoggallānena brāhmaṇena saddhiṃ antarākathā vippakatā.
This, brahmin, was the discourse left unfinished in our midst with the brahmin Gopaka-Moggallāna.
Này Bà-la-môn, đây là câu chuyện giữa chúng tôi với Bà-la-môn Gopakamoggallāna còn dang dở.
Atha tvaṃ anuppatto’’ti.
Then you arrived."
Rồi ông đến.”
80. ‘‘Atthi nu kho, bho ānanda, ekabhikkhupi tena bhotā gotamena ṭhapito – ‘ayaṃ vo mamaccayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī’ti, yaṃ tumhe etarahi paṭipādeyyāthā’’ti* ?
80. "Good Ānanda, was there even one bhikkhu appointed by that Venerable Gotama, saying, 'He will be your refuge after my passing,' whom you would now follow?"
“Này Tôn giả Ānanda, có vị Tỳ-khưu nào được Đức Thế Tôn Gotama ấy chỉ định rằng: ‘Vị này sẽ là nơi nương tựa cho quý vị sau khi Ta diệt độ,’ mà quý vị hiện nay đang thực hành theo không?”
‘‘Natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena ṭhapito – ‘ayaṃ vo mamaccayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī’ti, yaṃ mayaṃ etarahi paṭipādeyyāmā’’ti.
"Indeed, brahmin, there was not even one bhikkhu appointed by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One, saying, 'He will be your refuge after my passing,' whom we would now follow."
“Này Bà-la-môn, không có một vị Tỳ-khưu nào được Đức Thế Tôn ấy, bậc Toàn Tri, Toàn Kiến, A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, chỉ định rằng: ‘Vị này sẽ là nơi nương tựa cho quý vị sau khi Ta diệt độ,’ mà chúng tôi hiện nay đang thực hành theo.”
‘‘Atthi pana, bho ānanda, ekabhikkhupi saṅghena sammato, sambahulehi therehi bhikkhūhi ṭhapito – ‘ayaṃ no bhagavato accayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī’ti, yaṃ tumhe etarahi paṭipādeyyāthā’’ti?
"But, good Ānanda, was there even one bhikkhu approved by the Saṅgha, appointed by many elder bhikkhus, saying, 'He will be our refuge after the Blessed One's passing,' whom you would now follow?"
“Nhưng này Tôn giả Ānanda, có vị Tỳ-khưu nào được Tăng chúng chấp thuận, được nhiều vị Tỳ-khưu Trưởng lão chỉ định rằng: ‘Vị này sẽ là nơi nương tựa cho chúng ta sau khi Đức Thế Tôn diệt độ,’ mà quý vị hiện nay đang thực hành theo không?”
‘‘Natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi saṅghena sammato, sambahulehi therehi bhikkhūhi ṭhapito – ‘ayaṃ no bhagavato accayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī’ti, yaṃ mayaṃ etarahi paṭipādeyyāmā’’ti.
"Indeed, brahmin, there was not even one bhikkhu approved by the Saṅgha, appointed by many elder bhikkhus, saying, 'He will be our refuge after the Blessed One's passing,' whom we would now follow."
“Này Bà-la-môn, không có một vị Tỳ-khưu nào được Tăng chúng chấp thuận, được nhiều vị Tỳ-khưu Trưởng lão chỉ định rằng: ‘Vị này sẽ là nơi nương tựa cho chúng ta sau khi Đức Thế Tôn diệt độ,’ mà chúng tôi hiện nay đang thực hành theo.”
‘‘Evaṃ appaṭisaraṇe ca pana, bho ānanda, ko hetu sāmaggiyā’’ti?
"In such a situation without a refuge, good Ānanda, what is the cause of your harmony?"
“Vậy thì, này Tôn giả Ānanda, trong tình trạng không có nơi nương tựa như vậy, nguyên nhân nào dẫn đến sự hòa hợp?”
‘‘Na kho mayaṃ, brāhmaṇa, appaṭisaraṇā; sappaṭisaraṇā mayaṃ, brāhmaṇa; dhammappaṭisaraṇā’’ti.
"Indeed, brahmin, we are not without refuge; we have a refuge, brahmin; we have the Dhamma as our refuge."
“Này Bà-la-môn, chúng tôi không phải là không có nơi nương tựa; chúng tôi có nơi nương tựa, này Bà-la-môn; chúng tôi có Pháp làm nơi nương tựa.”
‘‘‘Atthi nu kho, bho ānanda, ekabhikkhupi tena bhotā gotamena ṭhapito – ayaṃ vo mamaccayena paṭisaraṇaṃ bhavissatīti, yaṃ tumhe etarahi paṭipādeyyāthā’ti – iti puṭṭho samāno ‘natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena ṭhapito – ayaṃ vo mamaccayena paṭisaraṇaṃ bhavissatīti, yaṃ mayaṃ etarahi paṭipādeyyāmā’ti vadesi; ‘atthi pana, bho ānanda, ekabhikkhupi saṅghena sammato, sambahulehi therehi bhikkhūhi ṭhapito – ayaṃ no bhagavato accayena paṭisaraṇaṃ bhavissatīti, yaṃ tumhe etarahi paṭipādeyyāthā’ti – iti puṭṭho samāno ‘natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi saṅghena sammato, sambahulehi therehi bhikkhūhi ṭhapito – ayaṃ no bhagavato accayena paṭisaraṇaṃ bhavissatīti, yaṃ mayaṃ etarahi paṭipādeyyāmā’ti – vadesi; ‘evaṃ appaṭisaraṇe ca pana, bho ānanda, ko hetu sāmaggiyā’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho mayaṃ, brāhmaṇa, appaṭisaraṇā; sappaṭisaraṇā mayaṃ, brāhmaṇa; dhammappaṭisaraṇā’ti vadesi.
"When asked, 'Good Ānanda, was there even one bhikkhu appointed by that Venerable Gotama, saying, "He will be your refuge after my passing," whom you would now follow?' you said, 'Indeed, brahmin, there was not even one bhikkhu appointed by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One, saying, "He will be your refuge after my passing," whom we would now follow.' When asked, 'But, good Ānanda, was there even one bhikkhu approved by the Saṅgha, appointed by many elder bhikkhus, saying, "He will be our refuge after the Blessed One's passing," whom you would now follow?' you said, 'Indeed, brahmin, there was not even one bhikkhu approved by the Saṅgha, appointed by many elder bhikkhus, saying, "He will be our refuge after the Blessed One's passing," whom we would now follow.' When asked, 'In such a situation without a refuge, good Ānanda, what is the cause of your harmony?' you said, 'Indeed, brahmin, we are not without refuge; we have a refuge, brahmin; we have the Dhamma as our refuge.'
“Khi được hỏi rằng: ‘Này Tôn giả Ānanda, có vị Tỳ-khưu nào được Đức Thế Tôn Gotama ấy chỉ định rằng: “Vị này sẽ là nơi nương tựa cho quý vị sau khi Ta diệt độ,” mà quý vị hiện nay đang thực hành theo không?’ thì ông trả lời rằng: ‘Này Bà-la-môn, không có một vị Tỳ-khưu nào được Đức Thế Tôn ấy, bậc Toàn Tri, Toàn Kiến, A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, chỉ định rằng: “Vị này sẽ là nơi nương tựa cho quý vị sau khi Ta diệt độ,” mà chúng tôi hiện nay đang thực hành theo.’ Khi được hỏi rằng: ‘Nhưng này Tôn giả Ānanda, có vị Tỳ-khưu nào được Tăng chúng chấp thuận, được nhiều vị Tỳ-khưu Trưởng lão chỉ định rằng: “Vị này sẽ là nơi nương tựa cho chúng ta sau khi Đức Thế Tôn diệt độ,” mà quý vị hiện nay đang thực hành theo không?’ thì ông trả lời rằng: ‘Này Bà-la-môn, không có một vị Tỳ-khưu nào được Tăng chúng chấp thuận, được nhiều vị Tỳ-khưu Trưởng lão chỉ định rằng: “Vị này sẽ là nơi nương tựa cho chúng ta sau khi Đức Thế Tôn diệt độ,” mà chúng tôi hiện nay đang thực hành theo.’ Khi được hỏi rằng: ‘Vậy thì, trong tình trạng không có nơi nương tựa như vậy, nguyên nhân nào dẫn đến sự hòa hợp?’ thì ông trả lời rằng: ‘Này Bà-la-môn, chúng tôi không phải là không có nơi nương tựa; chúng tôi có nơi nương tựa, này Bà-la-môn; chúng tôi có Pháp làm nơi nương tựa.’
Imassa pana, bho ānanda, bhāsitassa kathaṃ attho daṭṭhabbo’’ti?
How, good Ānanda, is the meaning of this statement to be understood?"
Vậy thì, này Tôn giả Ānanda, ý nghĩa của lời nói này phải được hiểu như thế nào?”
81. ‘‘Atthi kho, brāhmaṇa, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ, pātimokkhaṃ uddiṭṭhaṃ.
81. "Indeed, brahmin, the Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One, laid down the training rules for bhikkhus, and the Pātimokkha was recited.
“Này Bà-la-môn, Đức Thế Tôn ấy, bậc Toàn Tri, Toàn Kiến, A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đã chế định giới luật cho các Tỳ-khưu, và đã tuyên đọc Pātimokkha.
Te mayaṃ tadahuposathe yāvatikā ekaṃ gāmakhettaṃ upanissāya viharāma te sabbe ekajjhaṃ sannipatāma; sannipatitvā yassa taṃ pavattati taṃ ajjhesāma.
On that Uposatha day, all of us who dwell dependent on a single village territory assemble together; having assembled, we invite him in whose mouth it goes forth.
Vào ngày trai giới đó, tất cả chúng tôi, những người sống nương tựa vào một khu vực làng mạc, đều cùng nhau tập hợp; sau khi tập hợp, chúng tôi thỉnh cầu vị nào có thể tuyên đọc Pātimokkha.
Tasmiṃ ce bhaññamāne hoti bhikkhussa āpatti hoti vītikkamo taṃ mayaṃ yathādhammaṃ yathānusiṭṭhaṃ kāremāti.
If, while it is being recited, there is an offense or transgression by a bhikkhu, we deal with it according to the Dhamma and according to the instruction."
Nếu trong khi tuyên đọc đó, có một Tỳ-khưu phạm tội, có một sự vi phạm, thì chúng tôi xử lý vị đó theo đúng Pháp, theo đúng lời dạy.”
‘‘Na kira no bhavanto kārenti; dhammo no kāreti’’.
"Surely, the venerable ones do not make us do it; the Dhamma makes us do it."
“Không phải các Tôn giả xử lý chúng tôi; chính Pháp xử lý chúng tôi.”
‘‘Atthi nu kho, bho ānanda, ekabhikkhupi yaṃ tumhe etarahi sakkarotha garuṃ karotha* mānetha pūjetha; sakkatvā garuṃ katvā* upanissāya viharathā’’ti?
"Good Ānanda, is there even one bhikkhu whom you currently respect, revere, honor, and venerate; having respected, revered, and honored him, you dwell dependent on him?"
“Này Tôn giả Ānanda, có vị Tỳ-khưu nào mà quý vị hiện nay tôn kính, trọng thị, quý mến, cúng dường; và sau khi tôn kính, trọng thị, quý mến, cúng dường, quý vị nương tựa vào đó để sống không?”
‘‘Natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi yaṃ mayaṃ etarahi sakkaroma garuṃ karoma mānema pūjema; sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharāmā’’ti.
"Indeed, brahmin, there is not even one bhikkhu whom we currently respect, revere, honor, and venerate; having respected, revered, and honored him, we dwell dependent on him."
“Này Bà-la-môn, không có một vị Tỳ-khưu nào mà chúng tôi hiện nay tôn kính, trọng thị, quý mến, cúng dường; và sau khi tôn kính, trọng thị, quý mến, cúng dường, chúng tôi nương tựa vào đó để sống.”
‘‘‘Atthi nu kho, bho ānanda, ekabhikkhupi tena bhotā gotamena ṭhapito – ayaṃ vo mamaccayena paṭisaraṇaṃ bhavissatīti yaṃ tumhe etarahi paṭipādeyyāthā’ti – iti puṭṭho samāno ‘natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena ṭhapito – ayaṃ vo mamaccayena paṭisaraṇaṃ bhavissatīti yaṃ mayaṃ etarahi paṭipādeyyāmā’ti vadesi; ‘atthi pana, bho ānanda, ekabhikkhupi saṅghena sammato, sambahulehi therehi bhikkhūhi ṭhapito – ayaṃ no bhagavato accayena paṭisaraṇaṃ bhavissatīti yaṃ tumhe etarahi paṭipādeyyāthā’ti – iti puṭṭho samāno ‘natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi saṅghena sammato, sambahulehi therehi bhikkhūhi ṭhapito – ayaṃ no bhagavato accayena paṭisaraṇaṃ bhavissatīti yaṃ mayaṃ etarahi paṭipādeyyāmā’ti vadesi; ‘atthi nu kho, bho ānanda, ekabhikkhupi yaṃ tumhe etarahi sakkarotha garuṃ karotha mānetha pūjetha; sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharathā’ti – iti puṭṭho samāno ‘natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi yaṃ mayaṃ etarahi sakkaroma garuṃ karoma mānema pūjema; sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharāmā’ti vadesi.
"When asked, 'Good Ānanda, was there even one bhikkhu appointed by that Venerable Gotama, saying, "He will be your refuge after my passing," whom you would now follow?' you said, 'Indeed, brahmin, there was not even one bhikkhu appointed by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One, saying, "He will be your refuge after my passing," whom we would now follow.' When asked, 'But, good Ānanda, was there even one bhikkhu approved by the Saṅgha, appointed by many elder bhikkhus, saying, "He will be our refuge after the Blessed One's passing," whom you would now follow?' you said, 'Indeed, brahmin, there was not even one bhikkhu approved by the Saṅgha, appointed by many elder bhikkhus, saying, "He will be our refuge after the Blessed One's passing," whom we would now follow.' When asked, 'Good Ānanda, is there even one bhikkhu whom you currently respect, revere, honor, and venerate; having respected, revered, and honored him, you dwell dependent on him?' you said, 'Indeed, brahmin, there is not even one bhikkhu whom we currently respect, revere, honor, and venerate; having respected, revered, and honored him, we dwell dependent on him.'
“Khi được hỏi rằng: ‘Này Tôn giả Ānanda, có vị Tỳ-khưu nào được Đức Thế Tôn Gotama ấy chỉ định rằng: “Vị này sẽ là nơi nương tựa cho quý vị sau khi Ta diệt độ,” mà quý vị hiện nay đang thực hành theo không?’ thì ông trả lời rằng: ‘Này Bà-la-môn, không có một vị Tỳ-khưu nào được Đức Thế Tôn ấy, bậc Toàn Tri, Toàn Kiến, A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, chỉ định rằng: “Vị này sẽ là nơi nương tựa cho quý vị sau khi Ta diệt độ,” mà chúng tôi hiện nay đang thực hành theo.’ Khi được hỏi rằng: ‘Nhưng này Tôn giả Ānanda, có vị Tỳ-khưu nào được Tăng chúng chấp thuận, được nhiều vị Tỳ-khưu Trưởng lão chỉ định rằng: “Vị này sẽ là nơi nương tựa cho chúng ta sau khi Đức Thế Tôn diệt độ,” mà quý vị hiện nay đang thực hành theo không?’ thì ông trả lời rằng: ‘Này Bà-la-môn, không có một vị Tỳ-khưu nào được Tăng chúng chấp thuận, được nhiều vị Tỳ-khưu Trưởng lão chỉ định rằng: “Vị này sẽ là nơi nương tựa cho chúng ta sau khi Đức Thế Tôn diệt độ,” mà chúng tôi hiện nay đang thực hành theo.’ Khi được hỏi rằng: ‘Này Tôn giả Ānanda, có vị Tỳ-khưu nào mà quý vị hiện nay tôn kính, trọng thị, quý mến, cúng dường; và sau khi tôn kính, trọng thị, quý mến, cúng dường, quý vị nương tựa vào đó để sống không?’ thì ông trả lời rằng: ‘Này Bà-la-môn, không có một vị Tỳ-khưu nào mà chúng tôi hiện nay tôn kính, trọng thị, quý mến, cúng dường; và sau khi tôn kính, trọng thị, quý mến, cúng dường, chúng tôi nương tựa vào đó để sống.’
Imassa pana, bho ānanda, bhāsitassa kathaṃ attho daṭṭhabbo’’ti?
How, good Ānanda, is the meaning of this statement to be understood?"
Vậy thì, này Tôn giả Ānanda, ý nghĩa của lời nói này phải được hiểu như thế nào?”
‘‘Bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo.
“He is learned, a preserver of what he has heard, one who has accumulated what he has heard.
“Vị ấy đa văn, thọ trì điều đã nghe, tích lũy điều đã nghe.
Ye te dhammā ādikalyāṇā, majjhekalyāṇā, pariyosānakalyāṇā, sātthaṃ, sabyañjanaṃ* , kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhātā* vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā.
Those teachings which are good in the beginning, good in the middle, and good in the end, with their meaning and phrasing, proclaim the utterly perfect and pure holy life—such teachings he has learned much of, he has retained them, he has familiarized himself with them verbally, he has pondered them mentally, and he has thoroughly penetrated them by understanding.
Những pháp nào sơ thiện, trung thiện, hậu thiện, có nghĩa, có văn, tuyên thuyết Phạm hạnh hoàn toàn viên mãn, thanh tịnh tuyệt đối, những pháp như vậy vị ấy đã nghe nhiều, đã thọ trì, đã đọc tụng nhiều lần bằng lời nói, đã quán sát bằng ý, đã khéo thâm nhập bằng kiến giải.
‘‘Parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti.
“He understands the minds of other beings, other persons, by encompassing them with his own mind.
“Vị ấy dùng tâm của mình để biết rõ tâm của các chúng sinh khác, của các cá nhân khác.
Sarāgaṃ vā cittaṃ ‘sarāgaṃ citta’nti pajānāti, vītarāgaṃ vā cittaṃ ‘vītarāgaṃ citta’nti pajānāti, sadosaṃ vā cittaṃ ‘sadosaṃ citta’nti pajānāti, vītadosaṃ vā cittaṃ ‘vītadosaṃ citta’nti pajānāti, samohaṃ vā cittaṃ ‘samohaṃ citta’nti pajānāti, vītamohaṃ vā cittaṃ ‘vītamohaṃ citta’nti pajānāti, saṃkhittaṃ vā cittaṃ ‘saṃkhittaṃ citta’nti pajānāti, vikkhittaṃ vā cittaṃ ‘vikkhittaṃ citta’nti pajānāti, mahaggataṃ vā cittaṃ ‘mahaggataṃ citta’nti pajānāti, amahaggataṃ vā cittaṃ ‘amahaggataṃ citta’nti pajānāti, sauttaraṃ vā cittaṃ ‘sauttaraṃ citta’nti pajānāti, anuttaraṃ vā cittaṃ ‘anuttaraṃ citta’nti pajānāti, samāhitaṃ vā cittaṃ ‘samāhitaṃ citta’nti pajānāti, asamāhitaṃ vā cittaṃ ‘asamāhitaṃ citta’nti pajānāti, vimuttaṃ vā cittaṃ ‘vimuttaṃ citta’nti pajānāti, avimuttaṃ vā cittaṃ ‘avimuttaṃ citta’nti pajānāti.
He understands a mind with passion as ‘a mind with passion,’ and a mind without passion as ‘a mind without passion.’ He understands a mind with hatred as ‘a mind with hatred,’ and a mind without hatred as ‘a mind without hatred.’ He understands a mind with delusion as ‘a mind with delusion,’ and a mind without delusion as ‘a mind without delusion.’ He understands a constricted mind as ‘a constricted mind,’ and a diffused mind as ‘a diffused mind.’ He understands a developed mind as ‘a developed mind,’ and an undeveloped mind as ‘an undeveloped mind.’ He understands a surpassable mind as ‘a surpassable mind,’ and an unsurpassable mind as ‘an unsurpassable mind.’ He understands a concentrated mind as ‘a concentrated mind,’ and an unconcentrated mind as ‘an unconcentrated mind.’ He understands a liberated mind as ‘a liberated mind,’ and an unliberated mind as ‘an unliberated mind.’
Vị ấy biết tâm có tham là ‘tâm có tham’, biết tâm không tham là ‘tâm không tham’, biết tâm có sân là ‘tâm có sân’, biết tâm không sân là ‘tâm không sân’, biết tâm có si là ‘tâm có si’, biết tâm không si là ‘tâm không si’, biết tâm co rút là ‘tâm co rút’, biết tâm tán loạn là ‘tâm tán loạn’, biết tâm quảng đại là ‘tâm quảng đại’, biết tâm không quảng đại là ‘tâm không quảng đại’, biết tâm có thượng là ‘tâm có thượng’, biết tâm vô thượng là ‘tâm vô thượng’, biết tâm định tĩnh là ‘tâm định tĩnh’, biết tâm không định tĩnh là ‘tâm không định tĩnh’, biết tâm giải thoát là ‘tâm giải thoát’, biết tâm chưa giải thoát là ‘tâm chưa giải thoát’.
‘‘Anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe – ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’ti.
“He recollects his manifold past lives, that is, one birth, two births, three births, four births, five births, ten births, twenty births, thirty births, forty births, fifty births, a hundred births, a thousand births, a hundred thousand births, many eons of cosmic contraction, many eons of cosmic expansion, many eons of cosmic contraction and expansion: ‘There I was named thus, of such a clan, of such a complexion, fed on such food, experiencing such pleasure and pain, with such a lifespan. When I passed away from there, I reappeared yonder. There too I was named thus, of such a clan, of such a complexion, fed on such food, experiencing such pleasure and pain, with such a lifespan. When I passed away from there, I reappeared here.’
“Vị ấy nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau, như một đời, hai đời, ba đời, bốn đời, năm đời, mười đời, hai mươi đời, ba mươi đời, bốn mươi đời, năm mươi đời, một trăm đời, một ngàn đời, một trăm ngàn đời, nhiều kiếp hoại (saṃvaṭṭakappa), nhiều kiếp thành (vivaṭṭakappa), nhiều kiếp hoại và thành (saṃvaṭṭavivaṭṭakappa) – ‘Ở đời đó, ta có tên như vậy, thuộc dòng họ như vậy, có màu da như vậy, ăn uống như vậy, cảm thọ khổ lạc như vậy, tuổi thọ đến mức như vậy; sau khi chết ở đó, ta tái sinh ở đời kia; ở đời đó, ta có tên như vậy, thuộc dòng họ như vậy, có màu da như vậy, ăn uống như vậy, cảm thọ khổ lạc như vậy, tuổi thọ đến mức như vậy; sau khi chết ở đó, ta tái sinh ở đây’.
Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.
Thus, with their aspects and details, he recollects his manifold past lives.
Như vậy, vị ấy nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau với các chi tiết và đặc điểm.
83. Evaṃ vutte vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto upanandaṃ senāpatiṃ āmantesi – ‘‘taṃ kiṃ maññati bhavaṃ senāpati* yadime bhonto sakkātabbaṃ sakkaronti, garuṃ kātabbaṃ garuṃ karonti, mānetabbaṃ mānenti, pūjetabbaṃ pūjenti’’?
83. When this was said, Vassakāra the brahmin, the chief minister of Magadha, addressed Upananda the general: “What does the venerable general think of these venerable ones respecting what should be respected, revering what should be revered, honoring what should be honored, and venerating what should be venerated?”
Khi được nói như vậy, Bà-la-môn Vassakāra, đại thần của Ma-kiệt-đà, hỏi Đại tướng Upananda: “Thưa Đại tướng, ngài nghĩ sao về việc các vị Tôn giả này tôn kính điều đáng tôn kính, trọng thị điều đáng trọng thị, quý trọng điều đáng quý trọng, cúng dường điều đáng cúng dường?”
‘‘Tagghime* bhonto sakkātabbaṃ sakkaronti, garuṃ kātabbaṃ garuṃ karonti, mānetabbaṃ mānenti, pūjetabbaṃ pūjenti.
“Indeed, these venerable ones respect what should be respected, revere what should be revered, honor what should be honored, and venerate what should be venerated.
“Chắc chắn rồi, các vị Tôn giả này tôn kính điều đáng tôn kính, trọng thị điều đáng trọng thị, quý trọng điều đáng quý trọng, cúng dường điều đáng cúng dường.
Imañca hi te bhonto na sakkareyyuṃ na garuṃ kareyyuṃ na māneyyuṃ na pūjeyyuṃ; atha kiñcarahi te bhonto sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā mānetvā pūjetvā upanissāya vihareyyu’’nti?
If these venerable ones were not to respect, revere, honor, or venerate him, then whom would they respect, revere, honor, venerate, and, having respected, revered, honored, and venerated, dwell dependent on?”
Nếu các vị Tôn giả này không tôn kính, không trọng thị, không quý trọng, không cúng dường vị đó; vậy thì các vị Tôn giả này sẽ tôn kính, trọng thị, quý trọng, cúng dường ai, và sau khi tôn kính, trọng thị, quý trọng, cúng dường, sẽ nương tựa vào ai để an trú?”
Atha kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘kahaṃ pana bhavaṃ ānando etarahi viharatī’’ti?
Then Vassakāra the brahmin, the chief minister of Magadha, said to Venerable Ānanda: “Where, Venerable Ānanda, are you presently dwelling?”
Bấy giờ, Bà-la-môn Vassakāra, đại thần của Ma-kiệt-đà, nói với Tôn giả Ānanda: “Thưa Tôn giả Ānanda, hiện nay ngài đang an trú ở đâu?”
‘‘Veḷuvane khohaṃ, brāhmaṇa, etarahi viharāmī’’ti.
“I am presently dwelling in Veḷuvana, brahmin,” he replied.
“Này Bà-la-môn, hiện nay tôi đang an trú tại Trúc Lâm (Veḷuvana).”
‘‘Kacci pana, bho ānanda, veḷuvanaṃ ramaṇīyañceva appasaddañca appanigghosañca vijanavātaṃ manussarāhasseyyakaṃ* paṭisallānasāruppa’’nti?
“Is Veḷuvana, good Ānanda, delightful, quiet, free from clamor, secluded from people, suitable for secluded contemplation?”
“Thưa Tôn giả Ānanda, Trúc Lâm có phải là nơi đẹp đẽ, ít tiếng ồn ào, ít tiếng động, không có gió của người, thích hợp cho sự ẩn cư của con người, thích hợp cho sự độc cư (paṭisallāna) chăng?”
‘‘Taggha, brāhmaṇa, veḷuvanaṃ ramaṇīyañceva appasaddañca appanigghosañca vijanavātaṃ manussarāhasseyyakaṃ paṭisallānasāruppaṃ, yathā taṃ tumhādisehi rakkhakehi gopakehī’’ti.
“Indeed, brahmin, Veḷuvana is delightful, quiet, free from clamor, secluded from people, suitable for secluded contemplation—just as it is guarded and protected by guardians like yourselves.”
“Chắc chắn rồi, này Bà-la-môn, Trúc Lâm là nơi đẹp đẽ, ít tiếng ồn ào, ít tiếng động, không có gió của người, thích hợp cho sự ẩn cư của con người, thích hợp cho sự độc cư, như được bảo vệ bởi những người giữ gìn, bảo hộ như các vị.”
‘‘Taggha, bho ānanda, veḷuvanaṃ ramaṇīyañceva appasaddañca appanigghosañca vijanavātaṃ manussarāhasseyyakaṃ paṭisallānasāruppaṃ, yathā taṃ bhavantehi jhāyīhi jhānasīlīhi.
“Indeed, good Ānanda, Veḷuvana is delightful, quiet, free from clamor, secluded from people, suitable for secluded contemplation—just as it is guarded by venerable ones who are jhāyīs and accustomed to jhāna.
“Chắc chắn rồi, thưa Tôn giả Ānanda, Trúc Lâm là nơi đẹp đẽ, ít tiếng ồn ào, ít tiếng động, không có gió của người, thích hợp cho sự ẩn cư của con người, thích hợp cho sự độc cư, như được bảo vệ bởi các vị Tôn giả là những người hành thiền (jhāyī), có thói quen hành thiền (jhānasīlī).
Jhāyino ceva bhavanto jhānasīlino ca’’.
And venerable sirs are indeed jhāyīs and accustomed to jhāna.”
Các vị Tôn giả vừa là những người hành thiền, vừa có thói quen hành thiền.”
‘‘Ekamidāhaṃ, bho ānanda, samayaṃ so bhavaṃ gotamo vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
"At one time, Venerable Ānanda, that Gotama resided in Vesālī, in the Mahāvana, in the Gabled Hall.
“Thưa Tôn giả Ānanda, một thời nọ, Thế Tôn Gotama ấy trú tại Vesālī, trong Đại Lâm, tại giảng đường có nóc nhọn.
Atha khvāhaṃ, bho ānanda, yena mahāvanaṃ kūṭāgārasālā yena so bhavaṃ gotamo tenupasaṅkamiṃ.
Then, Venerable Ānanda, I approached where the Gabled Hall in the Mahāvana was, where that Gotama was.
Rồi này Tôn giả Ānanda, tôi đã đi đến Đại Lâm, giảng đường có nóc nhọn, nơi Thế Tôn Gotama ấy đang ở.
Tatra ca pana so* bhavaṃ gotamo anekapariyāyena jhānakathaṃ kathesi.
And there, that Gotama spoke on jhāna in various ways.
Và tại đó, Thế Tôn Gotama ấy đã thuyết giảng nhiều cách về thiền định (jhāna).
Jhāyī ceva so bhavaṃ gotamo ahosi jhānasīlī ca.
That Gotama was one who attained jhāna and was accustomed to jhāna.
Thế Tôn Gotama ấy là bậc thiền giả (jhāyī) và có thói quen thiền định (jhānasīlī).
Sabbañca pana so bhavaṃ gotamo jhānaṃ vaṇṇesī’’ti.
And that Gotama praised all jhāna."
Và Thế Tôn Gotama ấy đã ca ngợi tất cả các loại thiền định (jhāna).”
84. ‘‘Na ca kho, brāhmaṇa, so bhagavā sabbaṃ jhānaṃ vaṇṇesi, napi so bhagavā sabbaṃ jhānaṃ na vaṇṇesīti.
84. "Indeed, brahmin, the Fortunate One did not praise all jhāna, nor did the Fortunate One not praise all jhāna.
“Này Bà-la-môn, Thế Tôn ấy không ca ngợi tất cả các loại thiền định (jhāna), cũng không phải Thế Tôn ấy không ca ngợi tất cả các loại thiền định (jhāna).
Kathaṃ rūpañca, brāhmaṇa, so bhagavā jhānaṃ na vaṇṇesi?
What kind of jhāna, brahmin, did the Fortunate One not praise?
Này Bà-la-môn, Thế Tôn ấy không ca ngợi loại thiền định (jhāna) nào?
Idha, brāhmaṇa, ekacco kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati kāmarāgaparetena, uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti; so kāmarāgaṃyeva antaraṃ karitvā jhāyati pajjhāyati nijjhāyati apajjhāyati.
Here, brahmin, some individual dwells with a mind beset by sensual desire, overwhelmed by sensual desire, and does not truly understand the escape from sensual desire that has arisen; so he meditates, contemplates, reflects deeply, and ponders, making sensual desire itself the inner object (of his meditation).
Này Bà-la-môn, ở đây, có người sống với tâm bị dục ái (kāmarāga) bao phủ, bị dục ái chi phối, không như thật hiểu rõ sự thoát ly khỏi dục ái đã sinh; người ấy lấy dục ái làm đối tượng chính để thiền định (jhāyati), suy tư (pajjhāyati), quán sát (nijjhāyati), và phản tư (apajjhāyati).
Byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati byāpādaparetena, uppannassa ca byāpādassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti; so byāpādaṃyeva antaraṃ karitvā jhāyati pajjhāyati nijjhāyati apajjhāyati.
He dwells with a mind beset by ill will, overwhelmed by ill will, and does not truly understand the escape from ill will that has arisen; so he meditates, contemplates, reflects deeply, and ponders, making ill will itself the inner object.
Sống với tâm bị sân hận (byāpāda) bao phủ, bị sân hận chi phối, không như thật hiểu rõ sự thoát ly khỏi sân hận đã sinh; người ấy lấy sân hận làm đối tượng chính để thiền định (jhāyati), suy tư (pajjhāyati), quán sát (nijjhāyati), và phản tư (apajjhāyati).
Thinamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati thinamiddhaparetena, uppannassa ca thinamiddhassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti; so thinamiddhaṃyeva antaraṃ karitvā jhāyati pajjhāyati nijjhāyati apajjhāyati.
He dwells with a mind beset by sloth and torpor, overwhelmed by sloth and torpor, and does not truly understand the escape from sloth and torpor that has arisen; so he meditates, contemplates, reflects deeply, and ponders, making sloth and torpor itself the inner object.
Sống với tâm bị hôn trầm thụy miên (thinamiddha) bao phủ, bị hôn trầm thụy miên chi phối, không như thật hiểu rõ sự thoát ly khỏi hôn trầm thụy miên đã sinh; người ấy lấy hôn trầm thụy miên làm đối tượng chính để thiền định (jhāyati), suy tư (pajjhāyati), quán sát (nijjhāyati), và phản tư (apajjhāyati).
Uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati uddhaccakukkuccaparetena, uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti; so uddhaccakukkuccaṃyeva antaraṃ karitvā jhāyati pajjhāyati nijjhāyati apajjhāyati.
He dwells with a mind beset by restlessness and remorse, overwhelmed by restlessness and remorse, and does not truly understand the escape from restlessness and remorse that has arisen; so he meditates, contemplates, reflects deeply, and ponders, making restlessness and remorse itself the inner object.
Sống với tâm bị trạo cử hối hận (uddhaccakukkucca) bao phủ, bị trạo cử hối hận chi phối, không như thật hiểu rõ sự thoát ly khỏi trạo cử hối hận đã sinh; người ấy lấy trạo cử hối hận làm đối tượng chính để thiền định (jhāyati), suy tư (pajjhāyati), quán sát (nijjhāyati), và phản tư (apajjhāyati).
Vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati vicikicchāparetena, uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti; so vicikicchaṃyeva antaraṃ karitvā jhāyati pajjhāyati nijjhāyati apajjhāyati.
He dwells with a mind beset by doubt, overwhelmed by doubt, and does not truly understand the escape from doubt that has arisen; so he meditates, contemplates, reflects deeply, and ponders, making doubt itself the inner object.
Sống với tâm bị hoài nghi (vicikicchā) bao phủ, bị hoài nghi chi phối, không như thật hiểu rõ sự thoát ly khỏi hoài nghi đã sinh; người ấy lấy hoài nghi làm đối tượng chính để thiền định (jhāyati), suy tư (pajjhāyati), quán sát (nijjhāyati), và phản tư (apajjhāyati).
Evarūpaṃ kho, brāhmaṇa, so bhagavā jhānaṃ na vaṇṇesi.
This is the kind of jhāna, brahmin, that the Fortunate One did not praise.
Này Bà-la-môn, Thế Tôn ấy không ca ngợi loại thiền định (jhāna) như vậy.
‘‘Kathaṃ rūpañca, brāhmaṇa, so bhagavā jhānaṃ vaṇṇesi?
What kind of jhāna, brahmin, did the Fortunate One praise?
Này Bà-la-môn, Thế Tôn ấy ca ngợi loại thiền định (jhāna) nào?
Idha, brāhmaṇa, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
Here, brahmin, a monk, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states, enters and remains in the first jhāna, which is accompanied by initial application and sustained application, born of seclusion, filled with rapture and pleasure.
Này Bà-la-môn, ở đây, một Tỷ-kheo, ly dục, ly các pháp bất thiện, chứng và trú Thiền thứ nhất (paṭhama jhāna), có tầm (savitakka), có tứ (savicāra), với hỷ lạc do ly dục sinh.
Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
With the subsiding of initial and sustained application, he enters and remains in the second jhāna, which has internal assurance and unification of mind, is without initial and sustained application, born of concentration, filled with rapture and pleasure… the third jhāna… the fourth jhāna.
Với sự lắng dịu của tầm và tứ, nội tâm thanh tịnh, nhất tâm, không tầm, không tứ, với hỷ lạc do định sinh, chứng và trú Thiền thứ hai (dutiya jhāna)… Thiền thứ ba (tatiya jhāna)… Thiền thứ tư (catuttha jhāna).
Evarūpaṃ kho, brāhmaṇa, so bhagavā jhānaṃ vaṇṇesī’’ti.
This is the kind of jhāna, brahmin, that the Fortunate One praised."
Này Bà-la-môn, Thế Tôn ấy ca ngợi loại thiền định (jhāna) như vậy.”
‘‘Gārayhaṃ kira, bho ānanda, so bhavaṃ gotamo jhānaṃ garahi, pāsaṃsaṃ pasaṃsi.
"It is indeed true, Venerable Ānanda, that this venerable Gotama criticized the blameworthy jhāna and praised the praiseworthy.
“Thưa Tôn giả Ānanda, Thế Tôn Gotama ấy quả thật đã quở trách thiền định đáng quở trách, và ca ngợi thiền định đáng ca ngợi.
Handa, ca dāni mayaṃ, bho ānanda, gacchāma; bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti.
Now, Venerable Ānanda, we should go; we have much to do, much to attend to."
Thôi được, bây giờ chúng tôi xin đi, thưa Tôn giả Ānanda; chúng tôi có nhiều việc cần làm, nhiều việc phải thực hiện.”
‘‘Yassadāni tvaṃ, brāhmaṇa, kālaṃ maññasī’’ti.
"Do now, brahmin, what you think is timely."
“Này Bà-la-môn, ông hãy đi khi nào thấy thích hợp.”
Atha kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto āyasmato ānandassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
Then the brahmin Vassakāra, the chief minister of Magadha, having rejoiced in and approved of the Venerable Ānanda's words, rose from his seat and departed.
Rồi Bà-la-môn Vassakāra, đại thần xứ Magadha, hoan hỷ và tùy hỷ với lời của Tôn giả Ānanda, đứng dậy khỏi chỗ ngồi và ra đi.
Atha kho gopakamoggallāno brāhmaṇo acirapakkante vassakāre brāhmaṇe magadhamahāmatte āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘yaṃ no mayaṃ bhavantaṃ ānandaṃ apucchimhā taṃ no bhavaṃ ānando na byākāsī’’ti.
Then, not long after the brahmin Vassakāra, the chief minister of Magadha, had departed, the brahmin Gopakamoggallāna said to the Venerable Ānanda, "You did not answer what we asked you, Venerable Ānanda."
Rồi Bà-la-môn Gopakamoggallāna, không lâu sau khi Bà-la-môn Vassakāra, đại thần xứ Magadha, rời đi, nói với Tôn giả Ānanda rằng: “Điều mà chúng tôi đã hỏi Tôn giả Ānanda, Tôn giả Ānanda đã không giải thích cho chúng tôi.”
‘‘Nanu te, brāhmaṇa, avocumhā – ‘natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi tehi dhammehi sabbenasabbaṃ sabbathāsabbaṃ samannāgato yehi dhammehi samannāgato so bhagavā ahosi arahaṃ sammāsambuddho.
"Didn't I tell you, brahmin, that 'there is not even one bhikkhu, brahmin, who is endowed entirely, in every respect, with all those qualities with which the Fortunate One, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One, was endowed?
“Này Bà-la-môn, chẳng phải chúng tôi đã nói với ông rằng: ‘Này Bà-la-môn, không có một Tỷ-kheo nào hoàn toàn đầy đủ tất cả những pháp mà Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác ấy đã đầy đủ.
So hi, brāhmaṇa, bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū, maggavidū, maggakovido.
For that Fortunate One, brahmin, was the producer of the unproduced path, the generator of the ungenerated path, the proclaimer of the unproclaimed path; he was the knower of the path, the discoverer of the path, the expert in the path.
Vì này Bà-la-môn, Thế Tôn ấy là người làm phát sinh con đường chưa phát sinh, làm cho xuất hiện con đường chưa xuất hiện, làm cho hiển lộ con đường chưa hiển lộ; Ngài là bậc hiểu rõ con đường, bậc thông thạo con đường, bậc thiện xảo về con đường.
Maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā’’’ti.
And his disciples now dwell following the path, having attained it later.'"
Và này Bà-la-môn, các vị đệ tử hiện nay là những người đi theo con đường, đạt được sau Ngài’.”
86. Atha kho so bhikkhu sake āsane nisīditvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ime nu kho, bhante, pañcupādānakkhandhā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho’’ti?
86. Then that bhikkhu, having sat down on his own seat, said to the Blessed One, "Bhante, are these the five clinging-aggregates, namely: the clinging-aggregate of form, the clinging-aggregate of feeling, the clinging-aggregate of perception, the clinging-aggregate of mental formations, the clinging-aggregate of consciousness?"
Rồi Tỷ-kheo ấy ngồi xuống chỗ của mình và bạch Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, phải chăng đây là năm thủ uẩn (upādānakkhandha), tức là: sắc thủ uẩn (rūpupādānakkhandha), thọ thủ uẩn (vedanupādānakkhandha), tưởng thủ uẩn (saññupādānakkhandha), hành thủ uẩn (saṅkhārupādānakkhandha), thức thủ uẩn (viññāṇupādānakkhandha)?”
‘‘Ime kho, bhikkhu, pañcupādānakkhandhā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho’’ti.
"These, bhikkhu, are the five clinging-aggregates, namely: the clinging-aggregate of form, the clinging-aggregate of feeling, the clinging-aggregate of perception, the clinging-aggregate of mental formations, the clinging-aggregate of consciousness."
“Này Tỷ-kheo, đây là năm thủ uẩn, tức là: sắc thủ uẩn, thọ thủ uẩn, tưởng thủ uẩn, hành thủ uẩn, thức thủ uẩn.”
‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttariṃ pañhaṃ pucchi – ‘‘ime pana, bhante, pañcupādānakkhandhā kiṃmūlakā’’ti?
"Good, Bhante," that bhikkhu said, and having rejoiced in and approved of the Blessed One's words, he asked the Blessed One a further question: "But, Bhante, what is the root of these five clinging-aggregates?"
“Lành thay, bạch Thế Tôn!” Tỷ-kheo ấy hoan hỷ và tùy hỷ với lời dạy của Thế Tôn, rồi hỏi thêm một câu hỏi: “Bạch Thế Tôn, năm thủ uẩn này có cội rễ từ đâu?”
‘‘Ime kho, bhikkhu, pañcupādānakkhandhā chandamūlakā’’ti.
"These five clinging-aggregates, bhikkhu, have desire as their root."
“Này Tỷ-kheo, năm thủ uẩn này có cội rễ từ dục (chanda).”
‘‘Taṃyeva nu kho, bhante, upādānaṃ te pañcupādānakkhandhā, udāhu aññatra pañcahupādānakkhandhehi upādāna’’nti?
"Is that same clinging the five clinging-aggregates, Bhante, or is clinging something apart from the five clinging-aggregates?"
“Bạch Thế Tôn, phải chăng thủ (upādāna) chính là năm thủ uẩn ấy, hay thủ là cái gì khác ngoài năm thủ uẩn?”
‘‘Na kho, bhikkhu, taṃyeva upādānaṃ te pañcupādānakkhandhā, nāpi aññatra pañcahupādānakkhandhehi upādānaṃ.
"Bhikkhu, that same clinging is not the five clinging-aggregates, nor is clinging something apart from the five clinging-aggregates.
“Này Tỷ-kheo, thủ không phải chính là năm thủ uẩn ấy, cũng không phải thủ là cái gì khác ngoài năm thủ uẩn.
Yo kho, bhikkhu, pañcasu upādānakkhandhesu chandarāgo taṃ tattha upādāna’’nti.
Bhikkhu, the desire-and-lust that there is for the five clinging-aggregates is clinging there."
Này Tỷ-kheo, dục ái (chandarāga) đối với năm thủ uẩn chính là thủ ở đó.”
‘‘Siyā pana, bhante, pañcasu upādānakkhandhesu chandarāgavemattatā’’ti?
"But, Bhante, can there be a diversity of desire-and-lust regarding the five clinging-aggregates?"
“Bạch Thế Tôn, có thể có sự khác biệt về dục ái đối với năm thủ uẩn không?”
‘‘Siyā bhikkhū’’ti bhagavā avoca ‘‘idha, bhikkhu, ekaccassa evaṃ hoti – ‘evaṃrūpo siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃvedano siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃsañño siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃsaṅkhāro siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃviññāṇo siyaṃ anāgatamaddhāna’nti.
"There can be, bhikkhu," the Blessed One said. "Here, bhikkhu, it occurs to some person: 'May I be of such a form in the future, may I be of such a feeling in the future, may I be of such a perception in the future, may I be of such mental formations in the future, may I be of such a consciousness in the future.'
“Có thể có, này Tỷ-kheo,” Thế Tôn nói. “Này Tỷ-kheo, ở đây, có người nghĩ rằng: ‘Trong tương lai, tôi sẽ có sắc như thế này, tôi sẽ có thọ như thế này, tôi sẽ có tưởng như thế này, tôi sẽ có hành như thế này, tôi sẽ có thức như thế này’.
Evaṃ kho, bhikkhu, siyā pañcasu upādānakkhandhesu chandarāgavemattatā’’ti.
Thus, bhikkhu, there can be a diversity of desire-and-lust regarding the five clinging-aggregates."
Như vậy, này Tỷ-kheo, có thể có sự khác biệt về dục ái đối với năm thủ uẩn.”
‘‘Kittāvatā pana, bhante, khandhānaṃ khandhādhivacanaṃ hotī’’ti?
"To what extent, Bhante, is there the designation 'aggregates' for the aggregates?"
“Bạch Thế Tôn, đến mức độ nào thì danh từ ‘uẩn’ (khandha) được dùng cho các uẩn?”
‘‘Yaṃ kiñci, bhikkhu, rūpaṃ – atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā, oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā, hīnaṃ vā paṇītaṃ vā, yaṃ dūre santike vā – ayaṃ rūpakkhandho.
“Bhikkhu, whatever form there is—past, future, or present; internal or external; coarse or subtle; inferior or superior; far or near—this is the form aggregate (rūpakkhandha).
“Này Tỳ-kheo, bất cứ sắc nào – đã qua, sẽ đến, hiện tại; nội hay ngoại; thô hay tế; hạ liệt hay thù thắng; xa hay gần – đó là sắc uẩn (rūpakkhandha).
Yā kāci vedanā – atītānāgatapaccuppannā ajjhattaṃ vā bahiddhā vā, oḷārikā vā sukhumā vā, hīnā vā paṇītā vā, yā dūre santike vā – ayaṃ vedanākkhandho.
Whatever feeling there is—past, future, or present; internal or external; coarse or subtle; inferior or superior; far or near—this is the feeling aggregate (vedanākkhandha).
Bất cứ thọ nào – đã qua, sẽ đến, hiện tại; nội hay ngoại; thô hay tế; hạ liệt hay thù thắng; xa hay gần – đó là thọ uẩn (vedanākkhandha).
Yā kāci saññā – atītānāgatapaccuppannā…pe… yā dūre santike vā – ayaṃ saññākkhandho.
Whatever perception there is—past, future, or present... far or near—this is the perception aggregate (saññākkhandha).
Bất cứ tưởng nào – đã qua, sẽ đến, hiện tại... xa hay gần – đó là tưởng uẩn (saññākkhandha).
Ye keci saṅkhārā – atītānāgatapaccuppannā ajjhattaṃ vā bahiddhā vā, oḷārikā vā sukhumā vā, hīnā vā paṇītā vā, ye dūre santike vā – ayaṃ saṅkhārakkhandho.
Whatever volitional formations there are—past, future, or present; internal or external; coarse or subtle; inferior or superior; far or near—this is the volitional formations aggregate (saṅkhārakkhandha).
Bất cứ hành nào – đã qua, sẽ đến, hiện tại; nội hay ngoại; thô hay tế; hạ liệt hay thù thắng; xa hay gần – đó là hành uẩn (saṅkhārakkhandha).
Yaṃ kiñci viññāṇaṃ – atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā, oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā, hīnaṃ vā paṇītaṃ vā, yaṃ dūre santike vā – ayaṃ viññāṇakkhandho.
Whatever consciousness there is—past, future, or present; internal or external; coarse or subtle; inferior or superior; far or near—this is the consciousness aggregate (viññāṇakkhandha).
Bất cứ thức nào – đã qua, sẽ đến, hiện tại; nội hay ngoại; thô hay tế; hạ liệt hay thù thắng; xa hay gần – đó là thức uẩn (viññāṇakkhandha).
Ettāvatā kho, bhikkhu, khandhānaṃ khandhādhivacanaṃ hotī’’ti.
Bhikkhu, to this extent, there is the designation of the aggregates.”
Này Tỳ-kheo, chừng ấy là sự gọi tên các uẩn bằng danh từ ‘uẩn’ (khandha) vậy.”
‘‘Ko nu kho, bhante, hetu ko paccayo rūpakkhandhassa paññāpanāya?
“Venerable Sir, what is the cause, what is the condition for the designation of the form aggregate?
“Bạch Thế Tôn, nguyên nhân nào, duyên nào để sắc uẩn được thiết lập?
Ko hetu ko paccayo vedanākkhandhassa paññāpanāya?
What is the cause, what is the condition for the designation of the feeling aggregate?
Nguyên nhân nào, duyên nào để thọ uẩn được thiết lập?
Ko hetu ko paccayo saññākkhandhassa paññāpanāya?
What is the cause, what is the condition for the designation of the perception aggregate?
Nguyên nhân nào, duyên nào để tưởng uẩn được thiết lập?
Ko hetu ko paccayo saṅkhārakkhandhassa paññāpanāya?
What is the cause, what is the condition for the designation of the volitional formations aggregate?
Nguyên nhân nào, duyên nào để hành uẩn được thiết lập?
Ko hetu ko paccayo viññāṇakkhandhassa paññāpanāyā’’ti?
What is the cause, what is the condition for the designation of the consciousness aggregate?”
Nguyên nhân nào, duyên nào để thức uẩn được thiết lập?”
‘‘Cattāro kho, bhikkhu, mahābhūtā hetu, cattāro mahābhūtā paccayo rūpakkhandhassa paññāpanāya.
“Bhikkhu, the four great primary elements (mahābhūtā) are the cause, the four great primary elements are the condition for the designation of the form aggregate.
“Này Tỳ-kheo, bốn đại chủng (mahābhūta) là nguyên nhân, bốn đại chủng là duyên để sắc uẩn được thiết lập.
Phasso hetu, phasso paccayo vedanākkhandhassa paññāpanāya.
Contact (phasso) is the cause, contact is the condition for the designation of the feeling aggregate.
Xúc (phassa) là nguyên nhân, xúc là duyên để thọ uẩn được thiết lập.
Phasso hetu, phasso paccayo saññākkhandhassa paññāpanāya.
Contact is the cause, contact is the condition for the designation of the perception aggregate.
Xúc là nguyên nhân, xúc là duyên để tưởng uẩn được thiết lập.
Phasso hetu, phasso paccayo saṅkhārakkhandhassa paññāpanāya.
Contact is the cause, contact is the condition for the designation of the volitional formations aggregate.
Xúc là nguyên nhân, xúc là duyên để hành uẩn được thiết lập.
Nāmarūpaṃ kho, bhikkhu, hetu, nāmarūpaṃ paccayo viññāṇakkhandhassa paññāpanāyā’’ti.
Bhikkhu, name-and-form (nāmarūpaṃ) is the cause, name-and-form is the condition for the designation of the consciousness aggregate.”
Này Tỳ-kheo, danh sắc (nāmarūpa) là nguyên nhân, danh sắc là duyên để thức uẩn được thiết lập.”
87. ‘‘Kathaṃ pana, bhante, sakkāyadiṭṭhi hotī’’ti?
87. “Venerable Sir, how does identity view (sakkāyadiṭṭhi) arise?”
87. “Bạch Thế Tôn, tà kiến về thân (sakkāyadiṭṭhi) khởi lên như thế nào?”
‘‘Idha, bhikkhu, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā attānaṃ attani vā rūpaṃ rūpasmiṃ vā attānaṃ; vedanaṃ attato samanupassati vedanāvantaṃ vā attānaṃ attani vā vedanaṃ vedanāya vā attānaṃ; saññaṃ attato samanupassati saññāvantaṃ vā attānaṃ attani vā saññaṃ saññāya vā attānaṃ; saṅkhāre attato samanupassati saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ attani vā saṅkhāre saṅkhāresu vā attānaṃ; viññāṇaṃ attato samanupassati viññāṇavantaṃ vā attānaṃ attani vā viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
“Here, bhikkhu, an uninstructed ordinary person (assutavā puthujjano), who is not seeing noble ones, is unskilled in the Dhamma of the noble ones, undisciplined in the Dhamma of the noble ones, not seeing true men, unskilled in the Dhamma of true men, undisciplined in the Dhamma of true men, regards form as self, or self as possessing form, or form as in self, or self as in form; regards feeling as self, or self as possessing feeling, or feeling as in self, or self as in feeling; regards perception as self, or self as possessing perception, or perception as in self, or self as in perception; regards volitional formations as self, or self as possessing volitional formations, or volitional formations as in self, or self as in volitional formations; regards consciousness as self, or self as possessing consciousness, or consciousness as in self, or self as in consciousness.
“Này Tỳ-kheo, ở đây, phàm phu vô văn (assutavā puthujjano), không thấy các bậc Thánh, không thông thạo pháp của các bậc Thánh, không được huấn luyện trong pháp của các bậc Thánh; không thấy các thiện nhân, không thông thạo pháp của các thiện nhân, không được huấn luyện trong pháp của các thiện nhân, xem sắc là tự ngã (atta), hoặc tự ngã có sắc, hoặc sắc ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong sắc; xem thọ là tự ngã, hoặc tự ngã có thọ, hoặc thọ ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong thọ; xem tưởng là tự ngã, hoặc tự ngã có tưởng, hoặc tưởng ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong tưởng; xem hành là tự ngã, hoặc tự ngã có hành, hoặc hành ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong hành; xem thức là tự ngã, hoặc tự ngã có thức, hoặc thức ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong thức.
Evaṃ kho, bhikkhu, sakkāyadiṭṭhi hotī’’ti.
It is in this way, bhikkhu, that identity view arises.”
Này Tỳ-kheo, tà kiến về thân khởi lên như thế đó.”
‘‘Kathaṃ pana, bhante, sakkāyadiṭṭhi na hotī’’ti?
“Venerable Sir, how does identity view not arise?”
“Bạch Thế Tôn, tà kiến về thân không khởi lên như thế nào?”
‘‘Idha, bhikkhu, sutavā ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto sappurisānaṃ dassāvī sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ attato samanupassati na rūpavantaṃ vā attānaṃ na attani vā rūpaṃ na rūpasmiṃ vā attānaṃ; na vedanaṃ attato samanupassati na vedanāvantaṃ vā attānaṃ na attani vā vedanaṃ na vedanāya vā attānaṃ; na saññaṃ attato samanupassati na saññāvantaṃ vā attānaṃ na attani vā saññaṃ na saññāya vā attānaṃ; na saṅkhāre attato samanupassati na saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ na attani vā saṅkhāre na saṅkhāresu vā attānaṃ; na viññāṇaṃ attato samanupassati na viññāṇavantaṃ vā attānaṃ na attani vā viññāṇaṃ na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
“Here, bhikkhu, an instructed noble disciple (sutavā ariyasāvako), who is seeing noble ones, is skilled in the Dhamma of the noble ones, well-disciplined in the Dhamma of the noble ones, seeing true men, skilled in the Dhamma of true men, well-disciplined in the Dhamma of true men, does not regard form as self, or self as possessing form, or form as in self, or self as in form; does not regard feeling as self, or self as possessing feeling, or feeling as in self, or self as in feeling; does not regard perception as self, or self as possessing perception, or perception as in self, or self as in perception; does not regard volitional formations as self, or self as possessing volitional formations, or volitional formations as in self, or self as in volitional formations; does not regard consciousness as self, or self as possessing consciousness, or consciousness as in self, or self as in consciousness.
“Này Tỳ-kheo, ở đây, Thánh đệ tử hữu văn (sutavā ariyasāvako), thấy các bậc Thánh, thông thạo pháp của các bậc Thánh, được huấn luyện trong pháp của các bậc Thánh; thấy các thiện nhân, thông thạo pháp của các thiện nhân, được huấn luyện trong pháp của các thiện nhân, không xem sắc là tự ngã, không xem tự ngã có sắc, không xem sắc ở trong tự ngã, không xem tự ngã ở trong sắc; không xem thọ là tự ngã, không xem tự ngã có thọ, không xem thọ ở trong tự ngã, không xem tự ngã ở trong thọ; không xem tưởng là tự ngã, không xem tự ngã có tưởng, không xem tưởng ở trong tự ngã, không xem tự ngã ở trong tưởng; không xem hành là tự ngã, không xem tự ngã có hành, không xem hành ở trong tự ngã, không xem tự ngã ở trong hành; không xem thức là tự ngã, không xem tự ngã có thức, không xem thức ở trong tự ngã, không xem tự ngã ở trong thức.
Evaṃ kho, bhikkhu, sakkāyadiṭṭhi na hotī’’ti.
It is in this way, bhikkhu, that identity view does not arise.”
Này Tỳ-kheo, tà kiến về thân không khởi lên như thế đó.”
88. ‘‘Ko nu kho, bhante, rūpe assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ?
88. “Venerable Sir, what is the gratification (assādo) in form, what is the danger (ādīnavo), what is the escape (nissaraṇaṃ)?
88. “Bạch Thế Tôn, vị ngọt (assāda) của sắc là gì, sự nguy hiểm (ādīnava) là gì, sự xuất ly (nissaraṇa) là gì?
Ko vedanāya assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ?
What is the gratification in feeling, what is the danger, what is the escape?
Vị ngọt của thọ là gì, sự nguy hiểm là gì, sự xuất ly là gì?
Ko saññāya assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ?
What is the gratification in perception, what is the danger, what is the escape?
Vị ngọt của tưởng là gì, sự nguy hiểm là gì, sự xuất ly là gì?
Ko saṅkhāresu assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ?
What is the gratification in volitional formations, what is the danger, what is the escape?
Vị ngọt của hành là gì, sự nguy hiểm là gì, sự xuất ly là gì?
Ko viññāṇe assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇa’’nti?
What is the gratification in consciousness, what is the danger, what is the escape?”
Vị ngọt của thức là gì, sự nguy hiểm là gì, sự xuất ly là gì?”
‘‘Yaṃ kho, bhikkhu, rūpaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ rūpe assādo.
“Bhikkhu, the happiness and joy that arise conditioned by form—this is the gratification in form.
“Này Tỳ-kheo, khi duyên sắc mà lạc (sukha) và hỷ (somanassa) khởi lên, đó là vị ngọt của sắc.
Yaṃ rūpaṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, ayaṃ rūpe ādīnavo.
That form is impermanent, suffering, and subject to change—this is the danger in form.
Sắc là vô thường (anicca), khổ (dukkha), có bản chất biến hoại (vipariṇāmadhamma), đó là sự nguy hiểm của sắc.
Yo rūpe chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ rūpe nissaraṇaṃ.
The removal and abandonment of desire and lust for form—this is the escape from form.
Sự chế ngự dục tham (chandarāga), sự từ bỏ dục tham đối với sắc, đó là sự xuất ly khỏi sắc.
Yaṃ kho* , bhikkhu, vedanaṃ paṭicca… saññaṃ paṭicca… saṅkhāre paṭicca… viññāṇaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ viññāṇe assādo.
Bhikkhu, the happiness and joy that arise conditioned by feeling... conditioned by perception... conditioned by volitional formations... conditioned by consciousness—this is the gratification in consciousness.
Này Tỳ-kheo, khi duyên thọ mà lạc và hỷ khởi lên... duyên tưởng... duyên hành... duyên thức mà lạc và hỷ khởi lên, đó là vị ngọt của thức.
Yaṃ viññāṇaṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, ayaṃ viññāṇe ādīnavo.
That consciousness is impermanent, suffering, and subject to change—this is the danger in consciousness.
Thức là vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, đó là sự nguy hiểm của thức.
Yo viññāṇe chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ viññāṇe nissaraṇa’’nti.
The removal and abandonment of desire and lust for consciousness—this is the escape from consciousness.”
Sự chế ngự dục tham, sự từ bỏ dục tham đối với thức, đó là sự xuất ly khỏi thức.”
89. ‘‘Kathaṃ pana, bhante, jānato kathaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṃkāramamaṃkāramānānusayā na hontī’’ti?
89. “Venerable Sir, how does one, by knowing and seeing, not have underlying tendencies of 'I-making', 'mine-making', and conceit regarding this conscious body and all external signs?”
89. “Bạch Thế Tôn, biết như thế nào, thấy như thế nào mà trong thân có thức này (saviññāṇake kāye) và trong tất cả các tướng bên ngoài, các tùy miên ngã mạn (ahaṃkāramamaṃkāramānānusayā) không còn nữa?”
‘‘Yaṃ kiñci, bhikkhu, rūpaṃ – atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā – sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
“Bhikkhu, whatever form there is—past, future, or present; internal or external; coarse or subtle; inferior or superior; far or near—one sees all form as it actually is, with right wisdom, thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
“Này Tỳ-kheo, bất cứ sắc nào – đã qua, sẽ đến, hiện tại; nội hay ngoại; thô hay tế; hạ liệt hay thù thắng; xa hay gần – vị ấy thấy tất cả sắc đó đúng như thật bằng chánh trí (sammappaññā) rằng: ‘Cái này không phải của tôi, cái này không phải tôi, cái này không phải tự ngã của tôi’.
Yā kāci vedanā… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ – atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā – sabbaṃ viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
Whatever feeling... whatever perception... whatever volitional formations... whatever consciousness there is—past, future, or present; internal or external; coarse or subtle; inferior or superior; far or near—one sees all consciousness as it actually is, with right wisdom, thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Bất cứ thọ nào... bất cứ tưởng nào... bất cứ hành nào... bất cứ thức nào – đã qua, sẽ đến, hiện tại; nội hay ngoại; thô hay tế; hạ liệt hay thù thắng; xa hay gần – vị ấy thấy tất cả thức đó đúng như thật bằng chánh trí rằng: ‘Cái này không phải của tôi, cái này không phải tôi, cái này không phải tự ngã của tôi’.
Evaṃ kho, bhikkhu, jānato evaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṃkāramamaṃkāramānānusayā na hontī’’ti.
It is in this way, bhikkhu, by knowing and seeing, that one does not have underlying tendencies of 'I-making', 'mine-making', and conceit regarding this conscious body and all external signs.”
Này Tỳ-kheo, biết như thế đó, thấy như thế đó mà trong thân có thức này và trong tất cả các tướng bên ngoài, các tùy miên ngã mạn không còn nữa.”
90. Atha kho aññatarassa bhikkhuno evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘iti kira, bho, rūpaṃ anattā, vedanā anattā, saññā anattā, saṅkhārā anattā, viññāṇaṃ anattā; anattakatāni kammāni kamattānaṃ* phusissantī’’ti?
90. Then the thought arose in the mind of a certain bhikkhu: “Indeed, friends, form is non-self, feeling is non-self, perception is non-self, volitional formations are non-self, consciousness is non-self; if deeds are not wrought by a self, then who will experience their results?”
90. Rồi một Tỳ-kheo nọ khởi lên suy nghĩ trong tâm như sau: “Vậy ra, thưa chư hiền, sắc là vô ngã (anattā), thọ là vô ngã, tưởng là vô ngã, hành là vô ngã, thức là vô ngã; vậy thì các nghiệp do vô ngã tạo ra sẽ chạm đến tự ngã nào?”
Atha kho bhagavā tassa bhikkhuno cetasā cetoparivitakkamaññāya bhikkhū āmantesi – ‘‘ṭhānaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ idhekacco moghapuriso avidvā avijjāgato taṇhādhipateyyena cetasā satthu sāsanaṃ atidhāvitabbaṃ maññeyya – ‘iti kira, bho, rūpaṃ anattā, vedanā anattā, saññā anattā, saṅkhārā anattā, viññāṇaṃ anattā; anattakatāni kammāni kamattānaṃ phusissantī’ti.
Then, the Blessed One, having understood the mental thought in that bhikkhu’s mind, addressed the bhikkhus: “It is indeed possible, bhikkhus, that some deluded person here, ignorant and fallen into ignorance, with a mind dominated by craving, might think that the Teacher’s teaching should be transgressed, saying: ‘Oh, it is said that form is not-self, feeling is not-self, perception is not-self, formations are not-self, consciousness is not-self; acts done by what is not-self will affect which self?’
Rồi, Thế Tôn, với tâm trí thấu rõ tư duy của vị Tỳ-khưu ấy, đã gọi các Tỳ-khưu và nói: “Này các Tỳ-khưu, có trường hợp một số người ngu si, vô minh, bị vô minh che lấp, với tâm bị tham ái thống trị, có thể nghĩ rằng giáo pháp của bậc Đạo Sư cần phải bị vượt qua, rằng: ‘Này các bạn, sắc là vô ngã, thọ là vô ngã, tưởng là vô ngã, các hành là vô ngã, thức là vô ngã; các nghiệp do vô ngã tạo ra thì sẽ chạm đến tự ngã nào?’
Paṭivinītā* kho me tumhe, bhikkhave, tatra tatra dhammesu’’.
I have repeatedly instructed you, bhikkhus, on those various doctrines.”
Này các Tỳ-khưu, Ta đã huấn luyện các ông kỹ lưỡng về các pháp đó.”
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, bhikkhus, is form permanent or impermanent?”
“Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ sao, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, là vô thường.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“That which is impermanent, is it suffering or happiness?”
“Cái gì vô thường thì là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, là khổ.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“That which is impermanent, suffering, and subject to change—is it fitting to regard it thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán xét rằng: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, không hợp lý.”
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, bhikkhus, is feeling… perception… formations… consciousness permanent or impermanent?”
“Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ sao, thọ… tưởng… các hành… thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, là vô thường.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“That which is impermanent, is it suffering or happiness?”
“Cái gì vô thường thì là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, là khổ.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“That which is impermanent, suffering, and subject to change—is it fitting to regard it thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán xét rằng: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, không hợp lý.”
‘‘Tasmātiha, bhikkhave, yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ rūpaṃ – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
“Therefore, bhikkhus, any kind of form whatsoever—whether past, future, or present, internal or external, gross or subtle, inferior or superior, far or near—all form should be seen as it actually is with right wisdom thus: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self.’
“Do đó, này các Tỳ-khưu, bất cứ sắc nào, quá khứ, vị lai, hiện tại, nội hay ngoại, thô hay tế, hạ liệt hay cao thượng, xa hay gần, tất cả sắc ấy cần phải được thấy bằng chánh trí như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, cái này không phải là tôi, cái này không phải tự ngã của tôi.’
Yā kāci vedanā… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ viññāṇaṃ – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
Any kind of feeling… any kind of perception… any kind of formations… any kind of consciousness—whether past, future, or present, internal or external, gross or subtle, inferior or superior, far or near—all consciousness should be seen as it actually is with right wisdom thus: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self.’
Bất cứ thọ nào… bất cứ tưởng nào… bất cứ hành nào… bất cứ thức nào, quá khứ, vị lai, hiện tại, nội hay ngoại, thô hay tế, hạ liệt hay cao thượng, xa hay gần, tất cả thức ấy cần phải được thấy bằng chánh trí như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, cái này không phải là tôi, cái này không phải tự ngã của tôi.’
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako rūpasmimpi nibbindati, vedanāyapi nibbindati, saññāyapi nibbindati, saṅkhāresupi nibbindati, viññāṇasmimpi nibbindati; nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati.
Seeing thus, bhikkhus, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards form, dispassionate towards feeling, dispassionate towards perception, dispassionate towards formations, dispassionate towards consciousness; being dispassionate, he becomes unattached; through unattachment, he is liberated.
Này các Tỳ-khưu, thấy như vậy, vị đệ tử Thánh đã nghe pháp trở nên nhàm chán đối với sắc, nhàm chán đối với thọ, nhàm chán đối với tưởng, nhàm chán đối với các hành, nhàm chán đối với thức; khi nhàm chán thì ly tham, do ly tham mà được giải thoát.
Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
When liberated, there arises the knowledge: ‘Liberated.’
Khi được giải thoát thì khởi lên trí tuệ: ‘Ta đã giải thoát.’
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy biết rõ: ‘Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
91. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde.
91. Thus have I heard—On one occasion the Blessed One was dwelling in Sāvatthī, at Pubbārāma, Migāra’s Mother’s Palace.
91. Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn trú tại Sāvatthī, ở Đông Viên, tại Lộc Mẫu Giảng Đường.
Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe pannarase puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā bhikkhusaṅghaparivuto abbhokāse nisinno hoti.
Now on that occasion, on the full moon night of the fifteenth Uposatha day, the Blessed One was sitting in the open air, surrounded by the assembly of bhikkhus.
Vào lúc ấy, vào ngày trăng tròn của ngày trai giới mười lăm, Thế Tôn đang ngồi dưới trời mở, được chúng Tỳ-khưu vây quanh.
Atha kho bhagavā tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā bhikkhū āmantesi – ‘‘jāneyya nu kho, bhikkhave, asappuriso asappurisaṃ – ‘asappuriso ayaṃ bhava’’’nti?
Then the Blessed One, having looked around at the silent assembly of bhikkhus, addressed them: “Could an unprincipled person, bhikkhus, recognize an unprincipled person, saying: ‘This venerable one is an unprincipled person’?”
Rồi, Thế Tôn nhìn khắp chúng Tỳ-khưu đang im lặng, im lặng, rồi gọi các Tỳ-khưu: “Này các Tỳ-khưu, một người ác có thể biết một người ác khác rằng: ‘Vị này là người ác’ chăng?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, không.”
‘‘Sādhu, bhikkhave; aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso yaṃ asappuriso asappurisaṃ jāneyya – ‘asappuriso ayaṃ bhava’nti.
“Good, bhikkhus! It is impossible, bhikkhus, for an unprincipled person to recognize an unprincipled person, saying: ‘This venerable one is an unprincipled person.’
“Lành thay, này các Tỳ-khưu! Điều này, này các Tỳ-khưu, là không thể có, không thể xảy ra, khi một người ác có thể biết một người ác khác rằng: ‘Vị này là người ác.’
Jāneyya pana, bhikkhave, asappuriso sappurisaṃ – ‘sappuriso ayaṃ bhava’’’nti?
Could an unprincipled person, bhikkhus, recognize a principled person, saying: ‘This venerable one is a principled person’?”
Nhưng này các Tỳ-khưu, một người ác có thể biết một người thiện rằng: ‘Vị này là người thiện’ chăng?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, không.”
‘‘Sādhu, bhikkhave; etampi kho, bhikkhave, aṭṭhānaṃ anavakāso yaṃ asappuriso sappurisaṃ jāneyya – ‘sappuriso ayaṃ bhava’nti.
“Good, bhikkhus! This also, bhikkhus, is impossible for an unprincipled person to recognize a principled person, saying: ‘This venerable one is a principled person.’
“Lành thay, này các Tỳ-khưu! Điều này, này các Tỳ-khưu, cũng là không thể có, không thể xảy ra, khi một người ác có thể biết một người thiện rằng: ‘Vị này là người thiện.’
Asappuriso, bhikkhave, assaddhammasamannāgato hoti, asappurisabhatti* hoti, asappurisacintī hoti, asappurisamantī hoti, asappurisavāco hoti, asappurisakammanto hoti, asappurisadiṭṭhi* hoti; asappurisadānaṃ deti’’.
An unprincipled person, bhikkhus, is endowed with unprincipled qualities, he associates with unprincipled people, he thinks unprincipled thoughts, he consults with unprincipled people, he speaks unprincipled words, he performs unprincipled actions, he holds an unprincipled view; he gives unprincipled alms.”
Này các Tỳ-khưu, một người ác có đầy đủ các pháp của người ác, có sự quyến luyến người ác, có tư duy của người ác, có lời bàn của người ác, có lời nói của người ác, có hành động của người ác, có tà kiến của người ác; và thực hiện sự bố thí của người ác.”
‘‘Kathañca, bhikkhave, asappuriso assaddhammasamannāgato hoti?
“And how, bhikkhus, is an unprincipled person endowed with unprincipled qualities?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là một người ác có đầy đủ các pháp của người ác?
Idha, bhikkhave, asappuriso assaddho hoti, ahiriko hoti, anottappī hoti, appassuto hoti, kusīto hoti, muṭṭhassati hoti, duppañño hoti.
Here, bhikkhus, an unprincipled person is faithless, shameless, fearless of wrongdoing, unlearned, lazy, forgetful, and unwise.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một người ác là không có đức tin, không biết hổ thẹn, không biết ghê sợ, ít học, lười biếng, thất niệm, kém trí tuệ.
Evaṃ kho, bhikkhave, asappuriso assaddhammasamannāgato hoti.
It is in this way, bhikkhus, that an unprincipled person is endowed with unprincipled qualities.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, một người ác có đầy đủ các pháp của người ác.
‘‘Kathañca, bhikkhave, asappuriso asappurisabhatti hoti?
“And how, bhikkhus, does an unprincipled person associate with unprincipled people?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là một người ác có sự quyến luyến người ác?
Idha, bhikkhave, asappurisassa ye te samaṇabrāhmaṇā assaddhā ahirikā anottappino appassutā kusītā muṭṭhassatino duppaññā tyāssa mittā honti te sahāyā.
Here, bhikkhus, those ascetics and brahmins who are faithless, shameless, fearless of wrongdoing, unlearned, lazy, forgetful, and unwise—they are friends to that unprincipled person, they are his companions.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, những vị Sa-môn, Bà-la-môn không có đức tin, không biết hổ thẹn, không biết ghê sợ, ít học, lười biếng, thất niệm, kém trí tuệ—họ là bạn bè, là đồng hành của người ác ấy.
Evaṃ kho, bhikkhave, asappuriso asappurisabhatti hoti.
It is in this way, bhikkhus, that an unprincipled person associates with unprincipled people.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, một người ác có sự quyến luyến người ác.
‘‘Kathañca, bhikkhave, asappuriso asappurisacintī hoti?
“And how, bhikkhus, does an unprincipled person think unprincipled thoughts?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là một người ác có tư duy của người ác?
Idha, bhikkhave, asappuriso attabyābādhāyapi ceteti, parabyābādhāyapi ceteti, ubhayabyābādhāyapi ceteti.
Here, bhikkhus, an unprincipled person thinks thoughts of harming himself, of harming others, and of harming both himself and others.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một người ác tư duy làm hại mình, tư duy làm hại người khác, tư duy làm hại cả hai.
Evaṃ kho, bhikkhave, asappuriso asappurisacintī hoti.
It is in this way, bhikkhus, that an unprincipled person thinks unprincipled thoughts.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, một người ác có tư duy của người ác.
‘‘Kathañca, bhikkhave, asappuriso asappurisamantī hoti?
“And how, bhikkhus, does an unprincipled person consult with unprincipled people?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là một người ác có lời bàn của người ác?
Idha, bhikkhave, asappuriso attabyābādhāyapi manteti, parabyābādhāyapi manteti, ubhayabyābādhāyapi manteti.
Here, bhikkhus, an unprincipled person consults about harming himself, about harming others, and about harming both himself and others.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một người ác bàn bạc làm hại mình, bàn bạc làm hại người khác, bàn bạc làm hại cả hai.
Evaṃ kho, bhikkhave, asappuriso asappurisamantī hoti.
It is in this way, bhikkhus, that an unprincipled person consults with unprincipled people.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, một người ác có lời bàn của người ác.
‘‘Kathañca, bhikkhave, asappuriso asappurisavāco hoti?
“And how, bhikkhus, does an unprincipled person speak unprincipled words?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là một người ác có lời nói của người ác?
Idha, bhikkhave, asappuriso musāvādī hoti, pisuṇavāco hoti, pharusavāco hoti, samphappalāpī hoti.
Here, bhikkhus, an unprincipled person is a liar, a slanderer, one who speaks harshly, and one who engages in frivolous talk.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một người ác nói dối, nói lời đâm thọc, nói lời thô tục, nói lời vô ích.
Evaṃ kho, bhikkhave, asappuriso asappurisavāco hoti.
It is in this way, bhikkhus, that an unprincipled person speaks unprincipled words.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, một người ác có lời nói của người ác.
‘‘Kathañca, bhikkhave, asappuriso asappurisakammanto hoti?
“And how, bhikkhus, does an unprincipled person perform unprincipled actions?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là một người ác có hành động của người ác?
Idha, bhikkhave, asappuriso pāṇātipātī hoti, adinnādāyī hoti, kāmesumicchācārī hoti.
Here, bhikkhus, an unprincipled person is one who takes life, one who takes what is not given, and one who engages in sexual misconduct.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một người ác sát sinh, lấy của không cho, tà hạnh trong các dục.
Evaṃ kho, bhikkhave, asappuriso asappurisakammanto hoti.
It is in this way, bhikkhus, that an unprincipled person performs unprincipled actions.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, một người ác có hành động của người ác.
‘‘Kathañca, bhikkhave, asappuriso asappurisadiṭṭhi hoti?
“And how, bhikkhus, does an unprincipled person hold an unprincipled view?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là một người ác có tà kiến?
Idha, bhikkhave, asappuriso evaṃdiṭṭhi* hoti – ‘natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ* kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā* sammāpaṭipannā, ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti.
Here, bhikkhus, an ignoble person holds such a view: ‘There is no result of giving, no result of great offerings, no result of small offerings, no fruit or ripening of good and bad deeds; there is no this world, no other world, no mother, no father, and no spontaneously arisen beings; there are no recluses and brahmins in the world who are rightly gone and rightly practicing, who, having themselves realized and experienced this world and the other world with higher knowledge, make it known.’
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một người ác có tà kiến như sau: ‘Không có sự bố thí, không có sự cúng dường lớn, không có sự cúng dường nhỏ, không có quả báo, dị thục của các nghiệp thiện ác đã làm; không có đời này, không có đời sau; không có mẹ, không có cha; không có các loài hữu tình hóa sinh; không có các Sa-môn, Bà-la-môn chân chính ở đời, những bậc đã đi đúng đường, đã thực hành đúng đắn, những vị tự mình chứng ngộ, chứng đạt đời này và đời sau rồi tuyên bố.’
Evaṃ kho, bhikkhave, asappuriso asappurisadiṭṭhi hoti.
It is in this way, bhikkhus, that an ignoble person holds an ignoble view.
Này các Tỳ-khưu, người ác có tà kiến của người ác là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, asappuriso asappurisadānaṃ deti?
‘‘And how, bhikkhus, does an ignoble person give an ignoble gift?
“Và này các Tỳ-khưu, người ác bố thí theo cách nào?
Idha, bhikkhave, asappuriso asakkaccaṃ dānaṃ deti, asahatthā dānaṃ deti, acittīkatvā dānaṃ deti, apaviṭṭhaṃ dānaṃ deti anāgamanadiṭṭhiko dānaṃ deti.
Here, bhikkhus, an ignoble person gives a gift disrespectfully, without his own hand, without thoughtfulness, as if discarded, holding the view that no fruit will come.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, người ác bố thí không cung kính, không tự tay bố thí, bố thí không có tâm thành kính, bố thí như vứt bỏ, bố thí với tà kiến không tin vào quả báo.
Evaṃ kho, bhikkhave, asappuriso asappurisadānaṃ deti.
It is in this way, bhikkhus, that an ignoble person gives an ignoble gift.
Này các Tỳ-khưu, người ác bố thí theo cách của người ác là như vậy.
‘‘So, bhikkhave, asappuriso evaṃ assaddhammasamannāgato, evaṃ asappurisabhatti, evaṃ asappurisacintī, evaṃ asappurisamantī, evaṃ asappurisavāco, evaṃ asappurisakammanto, evaṃ asappurisadiṭṭhi; evaṃ asappurisadānaṃ datvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā yā asappurisānaṃ gati tattha upapajjati.
‘‘Such an ignoble person, bhikkhus, being thus endowed with ignoble qualities, thus devoted to ignoble companions, thus thinking ignoble thoughts, thus consulting ignoble counsel, thus speaking ignoble words, thus performing ignoble actions, and thus holding an ignoble view; having given an ignoble gift, after the breaking up of the body, after death, he reappears in that destination of ignoble persons.
Này các Tỳ-khưu, người ác ấy, với những pháp không chân chánh như vậy, với sự thân cận người ác như vậy, với tư duy của người ác như vậy, với sự bàn bạc của người ác như vậy, với lời nói của người ác như vậy, với hành động của người ác như vậy, với tà kiến của người ác như vậy; sau khi bố thí theo cách của người ác, do thân hoại mạng chung, sẽ tái sinh vào cõi mà người ác phải đến.
Kā ca, bhikkhave, asappurisānaṃ gati?
And what, bhikkhus, is the destination of ignoble persons?
Và này các Tỳ-khưu, cõi mà người ác phải đến là gì?
Nirayo vā tiracchānayoni vā.
It is hell or the animal realm.
Đó là địa ngục hoặc là loài súc sinh.
92. ‘‘Jāneyya nu kho, bhikkhave, sappuriso sappurisaṃ – ‘sappuriso ayaṃ bhava’’’nti?
92. ‘‘Would a good person, bhikkhus, recognize a good person, thinking, ‘This venerable one is a good person’?”
92. “Này các Tỳ-khưu, liệu người thiện có thể biết người thiện rằng: ‘Vị này là người thiện’ chăng?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘Yes, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
‘‘Sādhu, bhikkhave; ṭhānametaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ sappuriso sappurisaṃ jāneyya – ‘sappuriso ayaṃ bhava’nti.
‘‘Good, bhikkhus; it is possible, bhikkhus, for a good person to recognize a good person, thinking, ‘This venerable one is a good person.’
“Lành thay, này các Tỳ-khưu; này các Tỳ-khưu, có trường hợp người thiện có thể biết người thiện rằng: ‘Vị này là người thiện.’
Jāneyya pana, bhikkhave, sappuriso asappurisaṃ – ‘asappuriso ayaṃ bhava’’’nti?
And would a good person, bhikkhus, recognize an ignoble person, thinking, ‘This venerable one is an ignoble person’?”
Này các Tỳ-khưu, liệu người thiện có thể biết người ác rằng: ‘Vị này là người ác’ chăng?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘Yes, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
‘‘Sādhu, bhikkhave; etampi kho, bhikkhave, ṭhānaṃ vijjati yaṃ sappuriso asappurisaṃ jāneyya – ‘asappuriso ayaṃ bhava’nti.
‘‘Good, bhikkhus; it is also possible, bhikkhus, for a good person to recognize an ignoble person, thinking, ‘This venerable one is an ignoble person.’
“Lành thay, này các Tỳ-khưu; này các Tỳ-khưu, cũng có trường hợp người thiện có thể biết người ác rằng: ‘Vị này là người ác.’
Sappuriso, bhikkhave, saddhammasamannāgato hoti, sappurisabhatti hoti, sappurisacintī hoti, sappurisamantī hoti, sappurisavāco hoti, sappurisakammanto hoti, sappurisadiṭṭhi hoti; sappurisadānaṃ deti’’.
A good person, bhikkhus, is endowed with good qualities, devoted to good companions, thinks good thoughts, consults good counsel, speaks good words, performs good actions, holds a good view; and gives a good gift.”
Này các Tỳ-khưu, người thiện có đầy đủ chánh pháp, thân cận người thiện, tư duy theo người thiện, bàn bạc theo người thiện, lời nói của người thiện, hành động của người thiện, chánh kiến của người thiện; bố thí theo cách của người thiện.”
‘‘Kathañca, bhikkhave, sappuriso saddhammasamannāgato hoti?
‘‘And how, bhikkhus, is a good person endowed with good qualities?
“Và này các Tỳ-khưu, người thiện có đầy đủ chánh pháp như thế nào?
Idha, bhikkhave, sappuriso saddho hoti, hirimā hoti, ottappī hoti, bahussuto hoti, āraddhavīriyo hoti, upaṭṭhitassati hoti, paññavā hoti.
Here, bhikkhus, a good person is endowed with faith, has a sense of shame, has a sense of moral dread, is learned, is energetic, has established mindfulness, and is discerning.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, người thiện có đức tin (saddhā), có sự hổ thẹn (hiri), có sự ghê sợ (ottappa), là bậc đa văn (bahussuta), tinh tấn tinh cần (āraddhavīriya), có niệm tỉnh giác (upaṭṭhitassati), có trí tuệ (paññavā).
Evaṃ kho, bhikkhave, sappuriso saddhammasamannāgato hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a good person is endowed with good qualities.
Này các Tỳ-khưu, người thiện có đầy đủ chánh pháp là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, sappuriso sappurisabhatti hoti?
‘‘And how, bhikkhus, is a good person devoted to good companions?
“Và này các Tỳ-khưu, người thiện thân cận người thiện như thế nào?
Idha, bhikkhave, sappurisassa ye te samaṇabrāhmaṇā saddhā hirimanto ottappino bahussutā āraddhavīriyā upaṭṭhitassatino paññavanto tyāssa mittā honti, te sahāyā.
Here, bhikkhus, those recluses and brahmins who are endowed with faith, a sense of shame, a sense of moral dread, are learned, energetic, have established mindfulness, and are discerning—they are his friends, they are his companions.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, đối với người thiện, những Sa-môn, Bà-la-môn có đức tin, có sự hổ thẹn, có sự ghê sợ, là bậc đa văn, tinh tấn tinh cần, có niệm tỉnh giác, có trí tuệ, họ là bạn bè, là quyến thuộc của người ấy.
Evaṃ kho, bhikkhave, sappuriso sappurisabhatti hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a good person is devoted to good companions.
Này các Tỳ-khưu, người thiện thân cận người thiện là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, sappuriso sappurisacintī hoti?
‘‘And how, bhikkhus, does a good person think good thoughts?
“Và này các Tỳ-khưu, người thiện tư duy theo người thiện như thế nào?
Idha, bhikkhave, sappuriso nevattabyābādhāya ceteti, na parabyābādhāya ceteti, na ubhayabyābādhāya ceteti.
Here, bhikkhus, a good person does not think of harming himself, nor of harming others, nor of harming both.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, người thiện không tư duy gây hại cho mình, không tư duy gây hại cho người khác, không tư duy gây hại cho cả hai.
Evaṃ kho, bhikkhave, sappuriso sappurisacintī hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a good person thinks good thoughts.
Này các Tỳ-khưu, người thiện tư duy theo người thiện là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, sappuriso sappurisamantī hoti?
‘‘And how, bhikkhus, does a good person consult good counsel?
“Và này các Tỳ-khưu, người thiện bàn bạc theo người thiện như thế nào?
Idha, bhikkhave, sappuriso nevattabyābādhāya manteti, na parabyābādhāya manteti, na ubhayabyābādhāya manteti.
Here, bhikkhus, a good person does not counsel for his own harm, nor for the harm of others, nor for the harm of both.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, người thiện không bàn bạc gây hại cho mình, không bàn bạc gây hại cho người khác, không bàn bạc gây hại cho cả hai.
Evaṃ kho, bhikkhave, sappuriso sappurisamantī hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a good person consults good counsel.
Này các Tỳ-khưu, người thiện bàn bạc theo người thiện là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, sappuriso sappurisavāco hoti?
‘‘And how, bhikkhus, does a good person speak good words?
“Và này các Tỳ-khưu, lời nói của người thiện như thế nào?
Idha, bhikkhave, sappuriso musāvādā paṭivirato hoti, pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti, pharusāya vācāya paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti.
Here, bhikkhus, a good person abstains from false speech, abstains from divisive speech, abstains from harsh speech, and abstains from idle chatter.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, người thiện tránh xa lời nói dối, tránh xa lời nói đâm thọc, tránh xa lời nói thô ác, tránh xa lời nói phù phiếm.
Evaṃ kho, bhikkhave, sappuriso sappurisavāco hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a good person speaks good words.
Này các Tỳ-khưu, lời nói của người thiện là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, sappuriso sappurisakammanto hoti?
‘‘And how, bhikkhus, does a good person perform good actions?
“Và này các Tỳ-khưu, hành động của người thiện như thế nào?
Idha, bhikkhave, sappuriso pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti, kāmesumicchācārā paṭivirato hoti.
Here, bhikkhus, a good person abstains from taking life, abstains from taking what is not given, and abstains from sexual misconduct.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, người thiện tránh xa sự sát sinh, tránh xa sự trộm cắp, tránh xa sự tà dâm.
Evaṃ kho, bhikkhave, sappuriso sappurisakammanto hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a good person performs good actions.
Này các Tỳ-khưu, hành động của người thiện là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, sappuriso sappurisadiṭṭhi hoti?
‘‘And how, bhikkhus, does a good person hold a good view?
“Và này các Tỳ-khưu, người thiện có chánh kiến như thế nào?
Idha, bhikkhave, sappuriso evaṃdiṭṭhi hoti – ‘atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti.
Here, bhikkhus, a good person holds such a view: ‘There is a result of giving, there is a result of great offerings, there is a result of small offerings, there is fruit and ripening of good and bad deeds; there is this world, there is another world, there is mother, there is father, and there are spontaneously arisen beings; there are recluses and brahmins in the world who are rightly gone and rightly practicing, who, having themselves realized and experienced this world and the other world with higher knowledge, make it known.’
Ở đây, này các Tỳ-khưu, người thiện có chánh kiến như sau: ‘Có sự bố thí, có sự cúng dường lớn, có sự cúng dường nhỏ, có quả báo, dị thục của các nghiệp thiện ác đã làm; có đời này, có đời sau; có mẹ, có cha; có các loài hữu tình hóa sinh; có các Sa-môn, Bà-la-môn chân chính ở đời, những bậc đã đi đúng đường, đã thực hành đúng đắn, những vị tự mình chứng ngộ, chứng đạt đời này và đời sau rồi tuyên bố.’
Evaṃ kho, bhikkhave, sappuriso sappurisadiṭṭhi hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a good person holds a good view.
Này các Tỳ-khưu, người thiện có chánh kiến là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, sappuriso sappurisadānaṃ deti?
‘‘And how, bhikkhus, does a good person give a good gift?
“Và này các Tỳ-khưu, người thiện bố thí theo cách nào?
Idha, bhikkhave, sappuriso sakkaccaṃ dānaṃ deti, sahatthā dānaṃ deti, cittīkatvā dānaṃ deti, anapaviṭṭhaṃ dānaṃ deti, āgamanadiṭṭhiko dānaṃ deti.
Here, bhikkhus, a good person gives a gift respectfully, with his own hand, thoughtfully, not as if discarded, holding the view that a fruit will come.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, người thiện bố thí một cách cung kính, tự tay bố thí, bố thí với tâm thành kính, bố thí không như vứt bỏ, bố thí với chánh kiến tin vào quả báo.
Evaṃ kho, bhikkhave, sappuriso sappurisadānaṃ deti.
It is in this way, bhikkhus, that a good person gives a good gift.
Này các Tỳ-khưu, người thiện bố thí theo cách của người thiện là như vậy.
‘‘So, bhikkhave, sappuriso evaṃ saddhammasamannāgato, evaṃ sappurisabhatti, evaṃ sappurisacintī, evaṃ sappurisamantī, evaṃ sappurisavāco, evaṃ sappurisakammanto, evaṃ sappurisadiṭṭhi; evaṃ sappurisadānaṃ datvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā yā sappurisānaṃ gati tattha upapajjati.
‘‘Such a good person, bhikkhus, being thus endowed with good qualities, thus devoted to good companions, thus thinking good thoughts, thus consulting good counsel, thus speaking good words, thus performing good actions, and thus holding a good view; having given a good gift, after the breaking up of the body, after death, he reappears in that destination of good persons.
Này các Tỳ-khưu, người thiện ấy, với những pháp chân chánh như vậy, với sự thân cận người thiện như vậy, với tư duy của người thiện như vậy, với sự bàn bạc của người thiện như vậy, với lời nói của người thiện như vậy, với hành động của người thiện như vậy, với chánh kiến của người thiện như vậy; sau khi bố thí theo cách của người thiện, do thân hoại mạng chung, sẽ tái sinh vào cõi mà người thiện phải đến.
Kā ca, bhikkhave, sappurisānaṃ gati?
And what, bhikkhus, is the destination of good persons?
Và này các Tỳ-khưu, cõi mà người thiện phải đến là gì?
Devamahattatā vā manussamahattatā vā’’ti.
It is greatness among devas or greatness among humans.”
Đó là sự cao quý của chư Thiên hoặc sự cao quý của loài người.”