Sāmantakūṭavaṇṇanā

2697

729.

2698

Maṅgura pāṭhīna savaṅka siṅgu

With fish like maṅgura, pāṭhīna, savaṅka, and siṅgu,

Với cá Mangura, Pāṭhīna, Savaṅka, Siṅgu,

2699

Rohicca muñjā?Mara pāvusehi,

Rohicca and muñjā? with those of the rainy season,

Rohicca, Muñjā, Amarapāvusa,

2700

Kulīranakkāda’nimesakehi

With crabs, nakka, and other aquatic creatures,

Cua, cá sấu, và các loài cá không chớp mắt,

2701

Nikīḷītaṃ daddara rattapehi;

Played in by red frogs.

Được vui đùa với những con ếch đỏ;

2702

730.

2703

Niccañhi saṃrāva virācitānaṃ

It is like a drinking hall for cranes, kādambas, and kadambakas,

Nơi luôn vang vọng tiếng hót của

2704

Balāka kādamba kadambakānaṃ,

Which are constantly adorned with sounds,

Các loài cò, vịt trời, và chim Kadamba,

2705

Āpānasālā viya sārasānaṃ

And for sārases and swans,

Như một quán rượu của các loài sếu,

2706

Haṃsālinaṃ maṅgala vāsabhūtaṃ;

It is an auspicious dwelling place.

Là nơi ở an lành của các loài thiên nga;

2707

731.

2708

Nirantarāmoda mudāvagehi

Constantly adorned with joyous, delightful lotus flowers,

Với những bông sen Kokāsa và Aravinda nở rộ,

2709

Suphulla kokāsa’ravindakehi,

And fully bloomed kokāsa and aravindaka lotuses,

Luôn tỏa hương thơm và niềm vui,

2710

Sogandhi’kindīvara keravehi

With fragrant indīvara and kerava lotuses,

Với những bông sen Sogandhi, Indīvara, và Kerava,

2711

Kiñjakkha channaṇṇatalehi cittaṃ;

And covered riverbeds rich with pollen.

Được tô điểm bởi những nhụy hoa vàng bao phủ dưới nước;

2712

732.

2713

Sītaccha sātodaka sampapuṇṇa

Adorned with cool, clear, sweet-watered

Với những hồ sen đầy nước mát trong và ngọt ngào,

2714

Sarojinī laṅkata bhumibhāgo,

Lotus ponds, this region,

Vùng đất được trang hoàng,

2715

Yo’yaṃ pure bhāti manuññarūpo

Which in ancient times shone with charming beauty,

Ngọn núi Samantakūṭa này, với vẻ đẹp quyến rũ,

2716

Samantakūṭo sa samantakūṭo;

Is indeed Samantakūṭa.

Nó hiện ra trước mặt, đó chính là Samantakūṭa;

2717

733.

2718

Dalita vipinasaṇḍā yattha sele samantā

Where the charming groves all around the mountain delight the minds of people who come,

Ở đó, những khu rừng bị xé toạc trên núi xung quanh

2719

Samupagata janānaṃ cittamāmodayanti,

There are madhuka, vaṭa, kareri, bodhi, jambīra, bhalli,

Làm vui lòng những người đến thăm,

2720

Madhuka vaṭa kareri bodhi jambīra bhalli

Khadira, abhaya, kadamba, phulla, sellū, palāsa trees.

Với Madhuka, Vaṭa, Kareri, Bodhi, Jambīra, Bhalli,

2721

Khadira’bhaya kadambā phulla sellū palāsā;

Khair, Abhaya, Kadamba, flowering Sellu, Palāsa trees;

Khadira, Abhaya, Kadamba, Sellū nở hoa và Palāsa;

2722

734.

2723

Paṇasa’mata pilakkhā kaṇhavaṇṭa’kkha ciñcā

Paṇasa, amata, pilakkha, kaṇhavaṇṭa, akkha, ciñcā,

Paṇasa, Amata, Pilakkha, Kaṇhavaṇṭa, Akkha, Ciñcā,

2724

Labuja badari nīpā phandani’ndīvarāva

Labuja, badari, nīpa, phandani, indīvara,

Labuja, Badari, Nīpa, Phandanī, Indīvara,

2725

Makula’sana piyālā gaddabhaṇḍa’jjunā ca

Makula, asana, piyāla, gaddabhaṇḍa, arjunā, and

Makula, Asana, Piyāla, Gaddabhaṇḍa, Arjuna,

2726

Kamuka salla tindu’dumbarambassa’kaṇṇā;

Kamuka, salla, tindu, udumbara, amba, akaṇṇā trees.

Kamuka, Salla, Tindu, Udumbara, Amba, Assakaṇṇa;

2727

735.

2728

Punnāga campaka dumuppala dāḍimā ca

Punnāga, campaka, dumuppala, dāḍima, and

Punnāga, Campaka, Dumuppala, Dāḍima,

2729

Khajjūri tāla girimallika’soka tālā,

Khajjūri, tāla, girimallika, asoka, tāla trees,

Khajjūri, Tāla, Girimallika, Asoka, Tāla,

2730

Hintāla nāga nivulā yugapatta’riṭṭha

Hintāla, nāga, nivulā, yugapatta, ariṭṭha,

Hintāla, Nāga, Nivulā, Yugapatta, Ariṭṭha,

2731

Setamba eravatakāpi ca ketakā ca

Setamba, eravataka, and ketaka trees are there too.

Setamba, Eravataka và Ketaka;

2732

736.

2733

Samaphullabhaṇḍi sumana’jjaka yūthikā ca

Samaphullabhaṇḍi, sumana, ajjaka, yūthikā, and

Samaphulla, Bhaṇḍi, Sumana, Ajjaka, Yūthikā,

2734

Vāsanti cittaka japā ravimālatī ca,

Vāsanti, cittaka, japā, ravimālatī, and

Vāsanti, Cittaka, Japā, Ravimālatī,

2735

Kundassa’māraka kuraṇḍaka bījapūra

Kundassa, amāraka, kuraṇḍaka, bījapūra,

Kunda, Amāraka, Kuraṇḍaka, Bījapūra,

2736

Sephālikā ca tiṇasūla samīraṇā ca;

Sephālikā, and tiṇasūla, samīraṇā plants.

Sephālikā và Tiṇasūla, Samīraṇā;

2737

737.

738.

737.

2738

Vocu’cju kīcaka haliddi viḷaṅgi bimbi

Vocu, ujju, kīcaka, haliddi, viḷaṅgi, bimbi,

Vocu, Cju, Kīcaka, Haliddi, Viḷaṅgi, Bimbi,

2739

Nīlī vacā’tivisālābu ca nāgavallī,

Nīlī, vacā, ativisālābu, and nāgavallī,

Nīlī, Vacā, Ativisālābu và Nāgavallī,

2740

Vallīha sārada’parājitavāru’sīrā

Vines like sārada, aparājitavāru, usīrā,

Các loài dây leo Sārada, Aparājitavāru, Usīra,

2741

Phalādi neka vanarāji virājito so;

And various other fruiting forest ranges adorn it.

Nó được trang hoàng bởi nhiều loại cây rừng có quả;

2742

738.

2743

Tiṭṭhanti keci taravo surabhiṃ kirantā

Some trees there shed their fragrance,

Một số cây ở đó tỏa hương thơm ngát,

2744

Tattheva keci phalitā madhurapphalāni,

While others bear sweet fruits.

Một số cây khác thì trĩu quả ngọt,

2745

Andolitā phalitapallavitā latāyo

Vines, laden with fruits and leaves, swaying,

Những dây leo trĩu quả và lá non đung đưa,

2746

Sandhārayaṃ viṭapa jattusu bhanti keci;

Some appear to support the branches of trees.

Một số cây khác thì đẹp lộng lẫy trên các cành cây;

2747

739.

2748

Sāmantage janagaṇe satataṃ dumindā

Where the lordly trees, filled with fruit, constantly satisfy the people in the vicinity,

Ở đó, những cây lớn luôn làm hài lòng

2749

Sampīṇayanti dalitā phalino ca yasmiṃ,

They seem to beckon with their visible,

Những người dân xung quanh, với những cây trĩu quả và lá,

2750

Te avhayanti viya locana gocarehi

Young, reddish sprouts, stirred by the wind.

Chúng như đang vẫy gọi bằng những chồi non đỏ tươi,

2751

Vāte’ritehi taruṇāruṇa pallavehi;

By the tender, reddish shoots swayed by the wind;

Được gió thổi, trong tầm mắt;

2752

740.

2753

Tasmiṃ vane vanasurā nijavasundarīhi

In that forest, forest devas with their beautiful celestial wives

Trong khu rừng ấy, các vị thần rừng cùng với những tiên nữ xinh đẹp của mình

2754

Ramme silātaladahe sikatātale ca,

On charming rock-pools and sandy grounds,

Vui đùa trên những tảng đá đẹp, trên bờ cát,

2755

Naccanti tanti turiyāni ca vādayanti

They dance, play stringed instruments and other musical instruments,

Họ nhảy múa, chơi nhạc cụ dây,

2756

Gāyanti mālabharino satataṃ patītā;

And garland-bearers sing continuously with joy.

Và hát ca, luôn đầy hỷ lạc;

2757

741.

2758

Siddhā ca siddhavanitā hi tahiṃ tahiṃ te

And Siddhas and Siddha-women, here and there,

Các vị Siddha và các tiên nữ Siddha ở đó

2759

Dibbanti pupphaphala pattarasāhinandi,

Enjoy themselves, delighting in flowers, fruits, leaves, and juices.

Vui chơi với hoa, quả, lá và nước ép,

2760

Acchanti tattha giripādapa rāmaṇeyye

Even ascetics, with minds composed in meditation,

Ngay cả các ẩn sĩ cũng ở đó, trong vẻ đẹp của núi rừng,

2761

Yogehi saṅgata manā bahitāpasāpi;

Dwell there in the beautiful foot of the mountain trees.

Với tâm trí tập trung vào thiền định;

2762

742.

2763

Tasmiṃ vane hariṇa rohita puṇḍarīka

In that forest, deer, rohita, puṇḍarīka,

Trong khu rừng ấy, có nai, hươu, hổ trắng,

2764

Gokaṇṇa salla sasa jambuka sūkarā ca,

Gokaṇṇa, salla, hare, jackal, wild boar,

Bò rừng, nhím, thỏ, chó rừng, và lợn rừng,

2765

Sākhāmige’ṇivaga babbu rurū kuruṅga

Monkeys, black antelope, baboons, ruru deer, kuruṅga deer,

Khỉ, linh dương, chồn, hoẵng, và khỉ đột,

2766

Godhā’khu pampaka kapī gavayā ca’nekā;

Monitor lizards, mice, pampaka, apes, and many wild oxen;

Kỳ đà, chuột, sóc, khỉ, và nhiều loài bò tót;

2767

743.

2768

Te vagga vagga carino hayamārakādī

These groups of various four-footed animals, like horses and wild buffaloes,

Chúng sống thành từng đàn, như ngựa, chó rừng,

2769

Nānā catuppadagaṇā muditā vasanti,

Dwell joyfully in groups.

Nhiều loài động vật bốn chân khác nhau, sống vui vẻ,

2770

Pakkhīpi kosiya kapotaka nīlagīva

And birds too, like owls, pigeons, blue-necked birds,

Các loài chim như cú, bồ câu, chim cổ xanh,

2771

Dhaṅkā’ṭa lāpa parapuṭṭha madhubbatāva;

Crows, woodpeckers, cuckoos, and honey-bees;

Quạ, chim sơn ca, chim cu gáy, và ong mật;

2772

744.

2773

Nijjivha dindiha cakoraka sāḷikā ca

Nijjivha, dindiha, cakoraka, sāḷikā,

Nijjivha, Dindiha, chim chakor, chim sáo,

2774

Cakkavha kīra kurarā kulalā ca kaṅkā,

Cakkavāka, parrots, ospreys, fish eagles, and herons,

Vịt trời, vẹt, chim ưng, diều hâu,

2775

Citracchadā madhura kūjaka nekapakkhī

Many colorful birds with sweet calls,

Nhiều loài chim có lông sặc sỡ, hót líu lo,

2776

Saṅgamma yattha nivasanti manuññarūpā;

Assemble and dwell there, beautiful in form.

Tụ tập và sống ở đó, với vẻ đẹp quyến rũ;

2777

745.

2778

Tesaṃ vanantamatha nāṭakamaṇḍalā’ca

That forest became like a theater for troupes of actors,

Và khu rừng ấy là nơi trình diễn của các đoàn kịch.

2779

Gītālayaṃ viya ahosi ca gāyakānaṃ,

And a singing hall for singers.

Và là nơi ca hát của các ca sĩ,

2780

Āpānabhumi sadisaṃ migapakkhikānaṃ

It was like a drinking place for animals and birds,

Giống như nơi uống nước của các loài thú và chim,

2781

Niccussavaṃ ratikaraṃ nayanābhirāmaṃ;

Always festive, delightful, and pleasing to the eye.

Luôn có lễ hội, làm hoan hỷ, đẹp mắt;

2782

746.

2783

Evaṃ vidho vipinarāji virājitehi

O Sage, this Samantagiri, adorned with such rows of forests,

Này bậc Tối Thắng, ngọn núi Samanta này

2784

Kūṭehi nekasura sundari maṇḍitehi,

And with many peaks embellished by beautiful devas,

Với các đỉnh núi được trang hoàng bởi các hàng cây rừng,

2785

Atyucca nīlasikhigīva samāna vaṇṇo

Its color resembling the neck of a very high blue peacock,

Được tô điểm bởi nhiều tiên nữ, rất cao,

2786

Eso samantagiri me vasatī muninda;

This is where I dwell, O Sage.

Có màu sắc giống như cổ chim công xanh, là nơi con sống;

2787

747.

2788

Evaṃ patīta manaso sumanābhidhāno

Thus, the deva named Sumana, with a joyful mind,

Đạo sĩ tên Sumana, với tâm hoan hỷ như thế,

2789

Vatvāna natvamasamaṃ gamanopayuttaṃ,

Having spoken and paid homage to the Incomparable One, suitable for departure,

Sau khi nói và đảnh lễ bậc Vô Song, đã chuẩn bị lên đường,

2790

Kāsātha sopi muni tassa vacaṃ paṭicca

The Conqueror, the Sage, in response to his words,

Và bậc Chiến Thắng, vị đạo sĩ đó, theo lời thỉnh cầu của ông ta,

2791

Sabbhikkhu nikkhami jino gaganāyanamhi;

Departed with all the bhikkhus through the sky.

Cùng với chư Tỳ-kheo đã rời đi trên không trung;

2792

748.

2793

Niccetanāpi giripādapa ādayopi

Even inanimate objects like mountains and trees,

Ngay cả những vật vô tri như núi non, cây cối, v.v.,

2794

Nāgā supaṇṇa miga pakkhika hetukāpi,

And Nāgas, Supaṇṇas, animals, and birds, for their own reasons,

Ngay cả các loài rồng, chim thần (Supanna), thú rừng và chim,

2795

Vijjādharāmara’surā caturāṇanāpi

Vidyādharas, devas, asuras, and even four-faced Brahmās,

Các vị thần thông (Vijjādhara), chư thiên, A-tu-la, và cả bốn vị Phạm thiên,

2796

Saṅgamma’kaṃsu sumanā mahamabbhutaṃ te;

Assembled and joyfully performed a wondrous festival.

Đã tụ họp lại và thực hiện một lễ hội lớn kỳ diệu cho Ngài;

2797

749.

2798

Muninde payante samiddhaṃ tilokaṃ

As the Chief Sage departed, the three realms flourished,

Khi bậc Tối Thắng đang đi, ba cõi được thịnh vượng,

2799

Girindābhinandā dumindā pabuddhā,

The chief mountains rejoiced, the chief trees blossomed,

Các chúa tể núi non hoan hỷ, các chúa tể cây cối bừng tỉnh,

2800

Migindā sutuṭṭhā khagindā sughuṭṭhā

The chief animals were greatly pleased, the chief birds sang loudly,

Các chúa tể thú rừng rất hài lòng, các chúa tể chim chóc hót vang,

2801

Pavuṭṭho mahindo paṇaṭṭho nidāgho;

A great rain fell, and the heat vanished.

Mưa lớn rơi xuống, cái nóng mùa hè tiêu tan;

2802

750.

2803

Gacchante gaganāyanena sugate bhānu’si santo tadā

As the Fortunate One, the sun-like being, went through the sky,

Khi bậc Thiện Thệ đang đi trên không trung, mặt trời lúc đó trở nên dịu mát,

2804

Vāresuṃ sūriyātapañca jaladā siñjiṃsu bhumyā jalaṃ,

Clouds then shielded the sun's heat and showered water upon the earth.

Các đám mây che khuất ánh nắng mặt trời và đổ mưa xuống đất,

2805

Mandāmanda sugandha muddha pavano pāpeti sitaṃ sukhaṃ,

A gentle, fragrant, cool breeze brought comfort,

Gió nhẹ nhàng, thơm ngát, mang đến sự mát mẻ, dễ chịu,

2806

Devādi dhaja chatta cāmarakarā pūjenti mānenti ca;

Devas and others, holding banners, parasols, and whisks, worshipped and honored him.

Chư thiên và các vị khác cầm cờ, lọng, phất trần để cúng dường và tôn kính Ngài;

2807

751.

2808

Sannīra hintāla’ga sindi pūga

The water-rich Hintāla, Agasindi, Pūga,

Các chúa tể cây cối như cây dừa nước, cây chà là, cây thốt nốt,

2809

Tālambasālādi mahīruhitdā,

Tāla, Amba, Sāla, and other chief trees,

Cây cau, cây cọ, cây xoài, cây sa-la, v.v.,

2810

Tiṭṭhanti te cāmarahatthakā’va

Stood as if holding whisks,

Chúng đứng đó như những người cầm phất trần,

2811

Pupphehi channo gaganaṅganopi;

And the sky was covered with flowers.

Và cả bầu trời cũng được phủ đầy hoa;

2812

752.

2813

Anena vidhinā jagadeka nātho

In this manner, the Sole Lord of the world,

Bằng cách này, bậc Độc Tôn của thế gian,

2814

Pavattamānesu mahāmahesu,

As the great festivals were taking place,

Giữa các lễ hội lớn đang diễn ra,

2815

Disañca vidisaṃ paripūrayanto

filling the directions and intermediate directions

Đã đi đến ngọn núi lớn,

2816

Jabbaṇṇaraṃsīhi agā nagindaṃ;

with six-colored rays, he went to the lord of mountains;

Làm rực rỡ các phương và các hướng phụ bằng sáu màu hào quang;

2817

753.

2818

Tasmiṃ samantanagamuddhani lokanātho

There, on the peak of that surrounding mountain, the Lord of the World,

Trên đỉnh núi Samanta đó, bậc Đạo Sư của thế gian,

2819

Chabbaṇṇaraṃsi nikaraṃ disi pattharanto,

spreading a multitude of six-colored rays in every direction,

Phóng ra vô số sáu màu hào quang khắp các phương,

2820

Bhikkhūhi so parivuto parasāgarantaṃ

surrounded by bhikkhus, stood looking

Ngài, với sắc tướng vô thượng, được chư Tỳ-kheo vây quanh,

2821

Olokayaṃ ṭhitimakāsi aanomavaṇṇo;

towards the other side of the ocean, he of incomparable beauty;

Đã đứng lại và nhìn về phía bờ biển xa xôi;

2822

754.

2823

Laṅkāvadhū sumanakūṭa kirīṭa kūṭaṃ

The maiden of Lanka adorned the crown of Sumanakūṭa

Này các bạn, ngọn núi Sumana (Sri Pada) là vương miện của cô gái Laṅkā,

2824

Sajjesi’naggha jana rāja maṇī mahanto,

with a great, invaluable jewel, a king among jewels,

Được trang sức bằng viên ngọc quý giá của các vị vua,

2825

Icchatthadaṃ sivadamappaṭimaṃ tiloke

the wish-fulfiller, bestower of welfare, incomparable in the three worlds.

Là nơi ban cho mọi ước nguyện, ban sự an lành, vô song trong ba cõi,

2826

Taṃ’dāni bho bhajatha sevatha sabbakālaṃ;

O, now worship and serve it always;

Giờ đây, hãy luôn luôn tôn thờ và phụng sự nó!

2827

755.

2828

Kāsuṃ tadā suravarā surasundarīhi

Then the chief devas, with divine maidens,

Lúc đó, các vị thiên chủ cùng các tiên nữ đã tổ chức

2829

Laṅkāya selasikharesu mahāsamajjaṃ,

held a great assembly on the mountain peaks of Lanka.

Một đại hội lớn trên các đỉnh núi của Laṅkā,

2830

Vajjiṃsu bheri vikatī sayameva sabbā

All kinds of drums spontaneously sounded,

Tất cả các loại trống đều tự động vang lên,

2831

Bhassiṃsu dibbakusumābharaṇā nabhamhā;

and divine flowers and ornaments rained down from the sky;

Các đồ trang sức và hoa trời từ trên trời rơi xuống;

2832

756.

2833

Laṅkambaraṃ nikhilamāsi ca chattachattaṃ

The entire sky of Lanka became a canopy of canopies,

Toàn bộ bầu trời Laṅkā đều được che phủ bởi lọng,

2834

Nānā virāga dhaja ketu samākulañca,

filled with various colorful banners and flags,

Ngập tràn các loại cờ xí và biểu ngữ nhiều màu sắc,

2835

Nānāsugandha kusumādi disantarālaṃ,

the intermediate directions filled with various fragrant flowers and so on,

Không gian giữa các phương tràn ngập các loại hương hoa thơm ngát,

2836

Nānagghikāvali virājita mantaḷikkhaṃ;

the atmosphere adorned with rows of various priceless garlands;

Bầu trời được tô điểm bởi vô số chuỗi ngọc quý;

2837

757.

2838

Tasmiṃ dine’si ratanaṃ maṇitoraṇehi

On that day, the island was made beautiful with jeweled archways,

Vào ngày đó, hòn đảo trở nên đẹp đẽ

2839

Dīpāli puṇṇaghaṭapantīhi dassanīyaṃ,

and rows of full pots with lamps.

Với các cổng ngọc, và các hàng bình đầy nước cùng đèn,

2840

Sambuddha dehaparitogata chappabhāhi

All animate and inanimate objects on the earth and in the sky

Tất cả mọi vật di động và bất động trên trời và đất

2841

Rattaṃ nabhāvani carācara sabbadabbaṃ;

were reddened by the six-colored rays emanating from the Buddha's body;

Đều nhuộm đỏ bởi sáu màu hào quang quanh thân đức Phật;

2842

758.

2843

Mālāvataṃsa samakā girayo samantā

The mountains all around became like garlands and chaplets,

Các ngọn núi xung quanh như được đội vòng hoa,

2844

Hutvā namanti ca bhamanti sacetanā’va,

and bowed and revolved as if sentient.

Chúng cúi đầu và xoay tròn như có tri giác,

2845

Sabbepi tattha taravoca latādayo ca

All the trees and creepers there,

Tất cả cây cối và dây leo ở đó,

2846

Naccanti dibbanaṭakā viya onataggā;

with their tips bent, danced like divine dancers;

Với ngọn cây cúi xuống, đều nhảy múa như các vũ công thần thánh;

2847

759.

2848

Evaṃ tadā mahata vimhaya pāṭihere

Thus, when such a great, wondrous miracle,

Như vậy, khi phép lạ lớn lao và kỳ diệu

2849

Buddhānubhāva janite idha vattamāne,

generated by the power of the Buddha, was occurring here,

Do uy lực của đức Phật tạo ra đang diễn ra ở đây,

2850

Tatvāna dhīracaraṇaṃ samano sudhāsī

the ascetic Sudhāsī, having stood firm in his wisdom,

Vị Sa-môn Sudhāsi, với tâm vô cùng hoan hỷ và phấn khởi,

2851

Evaṃ vadī parama pitimano udaggo;

spoke thus, filled with supreme joy and elation;

Đã đảnh lễ chân của bậc Trí Giả và nói như sau:

2852

760.

2853

Ye te mudu komala rattapādā

Those soft, tender, reddish feet,

Đôi chân mềm mại, dịu dàng, đỏ thắm đó,

2854

Suratta phullamburuhopamānā,

resembling fully bloomed, deep red lotuses,

Giống như hoa sen nở rộ đỏ tươi,

2855

Vaṭṭānupubbāyata aṅgulikā

with round, gradually elongated toes,

Với các ngón chân tròn trịa, thon dài và cân đối,

2856

Sutambatuṅgagga nakhāvalīkā;

and lines of very red, elevated nails;

Với hàng móng chân đỏ tươi, nhọn và cao;

2857

761.

2858

Suvaṇṇakummu’nnata pādapiṭṭhi

The instep of the foot is raised like a golden tortoise,

Mu bàn chân cao như mai rùa vàng,

2859

Niguḷha gopphāyata paṇhibhāgā

the ankles are hidden, the heels are elongated.

Mắt cá chân ẩn, gót chân dài,

2860

Samacchamāyaṃ sakalaṃ patiṭṭhitā

The entire foot rests evenly,

Đứng vững trên khắp mặt đất một cách cân bằng,

2861

Na limpate succhavitā rajādi;

and its pure skin is not stained by dust, etc.;

Làn da trong sạch không bị dính bụi, v.v.;

2862

762.

2863

Sammatta hatthosabha haṃsa sīha

Wherever he goes with the graceful gait

Nơi nào Ngài đi với dáng đi uy nghi

2864

Samāna līlāya yahiṃ payāti,

of a majestic elephant, a bull, a swan, or a lion,

Giống như voi chúa, bò chúa, thiên nga, sư tử,

2865

Ninnunnatā bheritalā’va bhumi

the uneven ground becomes level like a drumhead,

Mặt đất gồ ghề, lồi lõm như trống,

2866

Hotātha pupphādi sumaṇḍitā ca;

and is adorned with flowers and so on;

Liền trở nên bằng phẳng và được trang hoàng bởi hoa, v.v.;

2867

763.

2868

Apenti maggā sayameva khāṇu

Thorns, stumps,

Các cọc gỗ, gốc cây gai và tất cả các vật cứng

2869

Sakaṇṭamūlā kaṭhalā ca sabbe,

and all rough spots with their roots disappear from the path by themselves.

Tự động biến mất khỏi con đường,

2870

Gambhīra nīrāpaga paṅkaduggā

Deep rivers with muddy, difficult crossings,

Các con sông sâu, đầy bùn lầy, khó đi,

2871

Hitvā sabhāvaṃ ramaṇīyamenti;

abandon their nature and become delightful;

Đều từ bỏ trạng thái tự nhiên và trở nên dễ chịu;

2872

764.

2873

Vajanti bhumiṃ girayo purattha

Mountains sink into the earth in front

Các ngọn núi ở phía đông cúi xuống đất

2874

Pasārite pādavare jinassa,

of the Victor's excellent feet when they are extended.

Khi bậc Chiến Thắng duỗi đôi chân quý báu của Ngài,

2875

Nibbāti aggī narakodarepi

Fire in the wombs of hell is extinguished,

Lửa địa ngục cũng tắt,

2876

Gaṇhanti pāde padumādayo ca;

and lotuses and other flowers receive his feet;

Và hoa sen, v.v., nâng đỡ đôi chân Ngài;

2877

765.

2878

Idañhi te pādatale yatīsa

Indeed, on the sole of your foot, O Sage,

Này bậc Đạo Sĩ, trên lòng bàn chân của Ngài,

2879

Sanābhi nemi ghaṭikāvalīhi,

with its navel, rim, and lines of spokes,

Với trục, vành, và hàng ngàn nan hoa,

2880

Susaṇṭhitaṃ cā’rasahassavantaṃ

a great, well-formed Cakka, having a thousand spokes,

Một bánh xe vĩ đại, được sắp đặt hoàn hảo,

2881

Sandissate cakkavaraṃ mahantaṃ;

is seen;

Đang hiển hiện rõ ràng;

2882

766.

2883

Tameva cakkaṃ parivārayitvā

Surrounding that very Cakka are

Và bao quanh bánh xe đó là

2884

Sirivaccha sovatthi’vataṃsakā ca,

the śrīvatsa, svastika, and chaplets,

Hình Sri Vaccha (nút thắt may mắn), dấu Sovatthika (chữ Vạn), vòng hoa,

2885

Pāsāda bhadrāsana puṇṇapāti

palaces, auspicious seats, full bowls,

Cung điện, bảo tọa, bình bát đầy,

2886

Sitātapattāsi mayūrahatthā;

white parasols, swords, and peacock-feather fans;

Lọng trắng, kiếm, và đuôi công;

2887

767.

2888

Nīlādibhedā kamaluppalā ca

Blue and other kinds of lotuses and water lilies,

Các loại hoa sen xanh, hoa súng, v.v.,

2889

Sameru sattaddi mahāsamuddā,

Mount Meru, the seven mountain ranges, the great oceans,

Núi Meru, bảy ngọn núi (Sattaddi), các đại dương,

2890

Sattāpagā satta mahāsarā ca

the seven rivers, the seven great lakes,

Bảy con sông lớn, bảy hồ lớn,

2891

Himālayo cakkavāḷaddiko ca;

the Himalayas, and the Cakkavāḷa world system;

Dãy Himalaya và vòng núi Cakkavāḷa;

2892

768.

2893

Candakkatārā ca chadevalokā

The moon, sun, and stars, the six deva-worlds,

Mặt trăng, mặt trời, các vì sao và sáu cõi trời dục giới,

2894

Pitāmahāvāsa manussalokaṃ,

the abode of Brahmā, and the human world,

Cõi Phạm thiên và cõi người,

2895

Suvaṇṇa nāvā sivikā ca saṅkhaṃ

golden ships, palanquins, conch shells,

Thuyền vàng, kiệu, ốc xà cừ,

2896

Kelāsaselaṃ dhajatoraṇā ca;

Mount Kailāsa, banners, and archways;

Núi Kailāsa, cờ và cổng chào;

2897

769.

2898

Cintāmaṇuṇhīsa savaccha dhenū

The wish-fulfilling jewel, the uṇhīsa, the cow with its calf,

Ngọc Cintāmaṇi, nhục kế, bò mẹ có nghé,

2899

Mīnadvayaṃ cakkavatti saseno,

the two fish, the Cakkavatti king with his army,

Đôi cá, Chuyển Luân Thánh Vương cùng quân đội,

2900

Sīha’ssa mātaṅga viyaggharājā

the lion, horse, elephant, tiger king,

Sư tử, ngựa, voi, hổ chúa,

2901

Haṃsosabho kimpuriso mayūro;

the swan, bull, kimpurisa, peacock;

Thiên nga, bò chúa, người nửa thú (Kimpurisa), công;

2902

770.

2903

Koñcā ca erāvaṇa hatthirājā

Cranes, and the elephant king Erāvaṇa,

Cò, voi chúa Airāvaṇa,

2904

Sacakkavākā makarādayo ca,

together with Cakkavāka birds, crocodiles, and so on,

Cùng với chim cakkavāka, cá makara, v.v.,

2905

Nānā mahāmaṅgala lakkhaṇā te

these various great auspicious marks

Những dấu hiệu đại cát tường đó,

2906

Virocamānā vilasanti niccaṃ;

always shine forth brilliantly;

Luôn luôn rực rỡ và lộng lẫy;

2907

771.

2908

Jātakkhaṇe yassa mahiṃ pabhejja

Those feet, which at the moment of his birth,

Khi Ngài đản sinh, những bông sen lớn

2909

Visāla sattuddaya paṅkajāni,

breaking through the earth, received

Với bảy cánh hoa rộng lớn đã tách mặt đất,

2910

Paṭiggahesuṃ caraṇāni yāni

large lotuses, the joy of all beings—

Và đã nâng đỡ đôi chân của Ngài,

2911

Te tānimānacchariyāni loke;

those are these wonders in the world;

Những điều kỳ diệu đó là của Ngài trên thế gian này;

2912

772.

2913

Vandāpanatthāyu’panītakāle

When your feet were brought by your fathers

Khi cha mẹ Ngài mang Ngài đến

2914

Pitūhi te devala tāpasindaṃ,

to the chief ascetic Devala for veneration,

Để đảnh lễ đạo sĩ Devala,

2915

Pādāni gantvāna jaṭāsu tassa

they went to his matted hair—

Đôi chân của Ngài đã tự động đến

2916

Āsuṃ tave’taṅghiyugaṃ aho bho;

O, these are your two feet!

Trên búi tóc của ông ta, thật kỳ diệu thay!

2917

773.

2918

Suddhodanavhassa narādhipassa

For King Suddhodana,

Đối với vị vua Suddhodana,

2919

Santosa toyehi papūritassa,

who was filled with the water of contentment,

Tâm Ngài tràn đầy nước hoan hỷ,

2920

Siro visuddhambu ruhākarassa

your feet became lotuses in the pure lotus pond

Đôi chân của Ngài đã trở thành những bông sen

2921

Saroru hāsuṃ caraṇāni tuyhaṃ;

of his head;

Trên hồ sen là đầu của Ngài;

2922

774.

2923

Ye caṅkame caṅkamaṇāvasāne

Those feet, which at the end of his walking meditation,

Và khi Ngài đi kinh hành, vào cuối cuộc kinh hành,

2924

Onamma merūdaya pabbaniṇdā,

the great mountains, Meru and Udaya, bowing down,

Các ngọn núi lớn như Meru đã cúi xuống,

2925

Paṭiggahesuṃ caraṇāni yāni

received—

Và đã nâng đỡ đôi chân của Ngài,

2926

Te tānimā’nacchariyāni loke;

those are these wonders in the world;

Những điều kỳ diệu đó là của Ngài trên thế gian này;

2927

775.

2928

Yaṃ vandamāno tidivādhipo so

That lord of devas, venerating whom,

Này bậc Trí Giả, đôi chân sen của Ngài có đại uy lực,

2929

Yassānubhāvena gatāyukopi,

even though his lifespan was exhausted by its power,

Mà khi vị thiên chủ đảnh lễ nó, ngay cả một vị thần đã hết tuổi thọ,

2930

Sakiyaṭhāne’sinapunāpi te’vaṃ

he returned to his own place—thus are these your feet.

Cũng có thể trở lại vị trí của mình;

2931

Pādambujaṃ dhīra!Mahānubhāvaṃ;

O steadfast one of great majesty, (your) lotus-feet;

776.

2932

776.

Ngay cả kẻ thù của mặt trăng (Rāhu), vị vua của loài A-tu-la,

2933

Dehīnamaggopi nisākarāri

Even the foremost among beings, the sun (enemy of the moon)

Với lòng kiêu hãnh cao ngạo, cũng không thể nhìn thấy

2934

Mānunnato so sayitassa tuyhaṃ,

Puffed up with pride, he could not even see

Đến tận cuối đôi chân của Ngài khi Ngài nằm,

2935

Pādassa antampi na sakkhi daṭṭhuṃ

the tip of your foot as you lay there.

Thật kỳ diệu thay đôi chân sen này!

2936

Acchera rūpaṃ idamaṅghikañjaṃ;

This wonderful form of your lotus-like foot!

777.

2937

777.

777.

Này bậc Tối Thắng, tại bờ sông Gaṅgā,

2938

Gaṅgāya gaṅgāpati sannidhāne

Near the lord of the Ganges, by the Ganges,

Gần nơi ở của chúa tể sông Gaṅgā,

2939

Tīre tadā nammada jimhagassa,

on the bank, at that time, of the winding Nammada,

Ngài đã in dấu chân trên bờ sông Nammadā,

2940

Pādassa lañchaṃ akarī muninda

The Lord of Sages made a footprint;

Xin lòng từ bi của Ngài cũng ban cho con điều đó;

2941

Mayhaṃ’pi hotaṃ karuṇā tavesā;

may that compassion of yours be mine too;

778.

2942

778.

Được đạo sĩ Saccaka thỉnh cầu,

2943

Ārādhito saccaka tāpasena

Beseeched by the ascetic Saccaka,

Ngài đã in dấu chân trên núi Saccaka-baddha,

2944

Akā tuvaṃ saccaka baddhasele,

you made a footprint on Saccakabaddhasela,

Vì lợi ích của thế gian,

2945

Pādassa lañchaṃ jagato hitāya

for the welfare of the world;

Xin Ngài cũng ban cho con ân huệ đó;

2946

Mayhampi hotaṃ tamanuggahante;

may that favor of yours be mine too;

777.

2947

779.

778.

2948

Sutvāna nātho girametamassa

The Lord, having heard his speech,

Sau khi nghe lời thỉnh cầu của ông ta,

2949

Passaṃ mahābhuti’manāgatesu,

seeing great prosperity in future worlds,

Bậc Đạo Sư, nhìn thấy sự vĩ đại trong tương lai,

2950

Lokassa lokehi mahīya māno

revered by the people,

Và được thế gian tôn kính,

2951

Akāsi vāmena padena lañchaṃ;

made a footprint with his left foot;

Đã in dấu chân trái của mình;

2952

780.

779.

2953

Sambodhito aṭṭhama sāradasmiṃ

Eight years after enlightenment,

Vào năm thứ tám sau khi giác ngộ,

2954

Vesākhamāse muṇi puṇṇamāyaṃ,

in the month of Vesākha, on the full moon day,

Vào tháng Vesākha, ngày trăng tròn, vào buổi chiều,

2955

Pādassa’bhiññāṇamakā’paraṇhe

the Sage made the footprint in the afternoon,

Vị đạo sĩ đã in dấu chân,

2956

Sadevake sassamaṇe mahente;

while devas and ascetics were revering him;

Giữa chư thiên và các Sa-môn tôn kính;

2957

781.

780.

2958

Pataṅakgikā sitthaka matthakamhi

Just as a branding iron

Như một con dấu của vua

2959

Yathaṅkitā khattiya muddikāya,

marks the head of a wax figure with a royal seal,

Được in trên sáp niêm phong,

2960

Āseva’mevaṃ jinapādalañchaṃ

so too did the Buddha’s footprint,

Tương tự như vậy, dấu chân của bậc Chiến Thắng

2961

Samantakūṭamhi namassanīyaṃ;

worthy of veneration, mark Samantakūṭa;

Được in trên núi Samantakūṭa, đáng được đảnh lễ;

2962

782.

781.

2963

Akālamegho ca tato pavassi

Then an unseasonal cloud rained,

Sau đó, mưa trái mùa đã rơi xuống,

2964

Vassiṃsu nānāratanāni khamhā,

and various gems rained from the sky,

Vô số ngọc quý từ trên trời rơi xuống,

2965

Tathā parito kusumambarāni

as did fragrant flowers all around,

Cũng như vô số hoa và bột vàng

2966

Suvaṇṇacuṇṇāni jinekavaṇṇā;

and golden powders the color of the Buddha;

Có màu sắc duy nhất của bậc Chiến Thắng;

2967

783.

782.

2968

Tato’pagantvā sugatebhagāmī

Then, having gone to that mountain slope,

Sau đó, bậc Thiện Thệ đã đi đến

2969

Tasmiṃ nitambe girigabbharāyaṃ,

to the cave-like recess,

Hang núi đó trên sườn núi,

2970

Divāvihārāya nisīdi yattha

the Fortunate One sat down for a day's rest where

Và ngồi xuống để nghỉ trưa tại đó.

2971

Supākaṭaṃ taṃ bhagavāguhā’ti;

That is the well-known Bhagavāguhā (Buddha's cave).

Đó là hang động rất nổi tiếng của Đức Thế Tôn.

2972

784.

2973

Tatorahantā sugatorasā te

From there, those Arahants, sons of the Sugata,

Sau đó, các vị A-la-hán, những bậc con của Thiện Thệ, các vị ấy

2974

Gandhādinā sādhu mahetva sabbe,

having all well honored (the place) with perfumes, etc.,

tất cả đã cúng dường một cách tốt đẹp với hương thơm và những thứ khác,

2975

Vanditva katvāna padakkhiṇantaṃ

having worshipped and circumambulated it,

đã đảnh lễ và đi nhiễu hữu,

2976

Tahaṃ tahaṃ’kaṃsu divāvihāraṃ;

made their day-retreat here and there.

rồi đã an trú ban ngày ở nơi này nơi nọ.

2977

785.

2978

Lataṅganāyo viṭapīdhavāna

Creeper-women, clinging to the broad branches

Những cây dây leo như các cô gái

2979

Mālamba sākhāputhulaṃ’sapasse,

of their tree-husbands,

bám vào các cây lớn với những cành cây lớn ở hai bên,

2980

Suphulla namañjūkara mañjarīhi

with beautifully bloomed, gently bending flower clusters,

với những chùm hoa xoài nở rộ và cúi xuống,

2981

Namassamānā’va sadonataggā;

are as if worshipping with their ever-bowed tips.

như đang đảnh lễ với những ngọn cành cúi rạp.

2982

786.

2983

Tiṭṭhanti rukkhā naṭakā’va tattha

The trees stand there like actors,

Các cây ở đó đứng như những diễn viên

2984

Suphulla sākhākara’mukkhipitvā,

having raised their beautifully bloomed branch-hands,

giơ cao những cành hoa nở rộ,

2985

Namassamānā viya onataggā

as if worshipping with bent tips,

như đang đảnh lễ với những ngọn cành cúi rạp,

2986

Vattanti mānacchariyāni niccaṃ;

constantly performing wondrous acts of reverence.

luôn luôn từ bỏ sự kiêu mạn và ganh tị.

2987

787.

2988

Tatheva uccāvaca pabbatā ca

Similarly, the high and low mountains also,

Cũng vậy, các ngọn núi cao thấp

2989

Namassamānā viya pādalañchaṃ,

as if worshipping the footprint,

đứng như đang đảnh lễ dấu chân,

2990

Tiṭṭhanti ninnagga sikhā samantā

stand with their peaks bowed down all around;

với những đỉnh núi cúi thấp khắp nơi.

2991

Idampi niccababhutameva tattha;

this too is a constant wonder there.

Điều này cũng là một điều kỳ diệu thường xuyên ở đó.

2992

788.

2993

Tasmiṃ nage pādavaraṅkitasmiṃ

In that mountain, marked by the supreme footprint,

Trên ngọn núi có dấu chân cao quý đó,

2994

Khalamaṇḍalokāsa padesamatte,

in a space resembling a threshing floor,

trên một khoảng không gian chỉ bằng một sân đập lúa,

2995

Samosarante bahuke janepi

even when many people gather,

ngay cả khi rất nhiều người cùng tụ tập,

2996

Hoteva okāsama,ho padaṅkaṃ;

there is indeed always sufficient space; oh, the footprint!

vẫn luôn có đủ chỗ trống. Ôi, dấu chân!

Table of Contents

Settings