Sāmantakūṭavaṇṇanā

2099

Vikaca vadana nettā’manda kañjuppalehi,

with blossoming faces and eyes like boundless blue lotuses,

Với khuôn mặt và đôi mắt tươi sáng như những bông sen xanh,

2100

Saka saka dhata nānāvaṇṇa vammādikehi

with their various colored garments and shields and other things,

Với nhiều loại áo giáp và y phục nhiều màu sắc khác nhau mà chúng đang mặc,

2101

Vividha kusumavatthā’manda dīpaddhajehi;

with various flower-garments, boundless lamps, and flags,

Với nhiều loại hoa, vải vóc, đèn và cờ;

2102

574.

2103

Uraga bhavanavāsā nāgakaññā samecca

The nāga princesses from the nāga abodes, having assembled,

Các Nāga nữ, cư ngụ trong cung điện của loài rồng, đã đến,

2104

Kuca kalasa sahassaṃ dhārayanti salīlaṃ,

gracefully carried thousands of breast-urns (as offerings).

Duyên dáng mang theo hàng ngàn bình hoa sen.

2105

Lalita kaṇaka valli līlamādhatta gattā

With bodies gracefully adorned with lovely golden garlands,

Thân thể mang vẻ đẹp duyên dáng như dây leo vàng,

2106

Thuti mukhara mukhā tā sādhu kīḷaṃ akaṃsu;

their mouths uttering praises, they performed auspicious dances.

Miệng họ vang dội lời ca ngợi, họ đã vui chơi một cách tốt đẹp;

2107

575.

2108

Atha muni uragānaṃ viggahaṃ taṃ sametuṃ

Then, to reconcile the dispute of those Nāgas,

Rồi thì bậc ẩn sĩ, để chấm dứt cuộc tranh chấp đó của các loài rắn,

2109

Sutimana kamanīyaṃ niccharaṃ brahmaghosaṃ,

the sage, emitting a divine voice delightful to hear,

Đã phát ra tiếng Phạm âm (brahmaghosa) đáng yêu, làm say đắm tâm trí người nghe,

2110

Ajaramamara maggaṃ suppasatthaṃ sudhihi

taught them the excellent Dhamma, the noble, ageless, deathless path,

Con đường bất lão, bất tử, được người trí tán thán,

2111

Varamati varadhammaṃ desayī naṃ phaṇīnaṃ;

praised by the wise.

Ngài đã thuyết giảng Pháp tối thượng, tối thắng cho các loài rắn ấy;

2112

576.

2113

Na bho bho saṃsāre khalu bhavati sāraṃ lavampi

"Indeed, O sirs, there is not even a speck of essence in saṃsāra.

Thật vậy, này chư vị, trong vòng luân hồi không có chút tinh túy nào,

2114

Visesā taṃ sītaṃ jalita dahane vijjati kadā,

When is there ever coolness in a blazing fire?

Đặc biệt, sự mát mẻ không bao giờ có trong lửa đang cháy rực,

2115

Sadā rāgaṃ rogaṃ byadhati janataṃ nekaduritaṃ

Greed and illness constantly afflict people with many evils,

Tham ái luôn làm phiền nhiễu chúng sanh với vô vàn khổ đau,

2116

Tathāpā’yuṃ pāto ravirabhimukhussāva sadisaṃ;

and life is like dew disappearing before the rising sun.

Và tuổi thọ thì như giọt sương trên lá đối diện mặt trời;

2117

577.

2118

Sarīro’yaṃ battiṃsa vidha kuṇapo sāra rahito

This body, consisting of thirty-two impure parts, is without essence.

Thân này là một đống 32 vật bất tịnh, không có tinh túy,

2119

Parittaṃ yobbaññaṃ kusuma sadisaṃ niggatasiri,

Youth is transient, like a flower that has lost its bloom.

Tuổi trẻ ngắn ngủi, như hoa vừa nở đã tàn phai,

2120

Pahantvā gantabbaṃ bhavaja vibhavaṃ sambhatamidaṃ

Having accumulated this existence, one must depart from it.

Phải từ bỏ sự giàu sang tích lũy trong luân hồi này,

2121

Athevaṃ sante bho varayati bhavaṃ ko nu hi budho;

Such being the case, what wise person would choose existence, O sirs?

Vậy thì, này chư vị, bậc trí nào lại còn mong muốn hữu?

2122

578.

2123

Palāsī makkhī kodhūpaha mato mānavibhavo

People who are hypocritical, malicious, overwhelmed by anger, pride, and conceit,

Những người đầy xảo trá, tham lam, bị sân hận che mờ, kiêu ngạo và tự mãn,

2124

Jano’tīto’to bho payati narakaṃ dāruṇataraṃ,

O sirs, previously went to terrible hells.

Này chư vị, họ đã đi đến địa ngục khủng khiếp hơn,

2125

Phaṇī majjāro sā guhaka kapayo bhūya bahuso

Snakes, cats, and forest monkeys, often

Các loài rắn, mèo, khỉ trong hang động, rất nhiều lần,

2126

Vadhentaññoññaṃ te nanubhavamidaṃ dukkhama’nisaṃ;

killing each other, experienced constant suffering.

Đã giết hại lẫn nhau, chẳng phải chúng đã trải qua khổ đau không ngừng sao?

2127

579.

2128

Pure kāko’lukā atha vanabhavā phandana isā

In the past, crows, owls, and forest-dwelling wild boars,

Trước đây, quạ và cú, rồi các loài chim rừng và chim sẻ,

2129

Karitvā’ṭṭhāne’ghaṃ ciramanubhavuṃ dukkhamanisaṃ,

having caused evil in inappropriate ways, experienced constant suffering for a long time.

Đã gây ra tội lỗi ở những nơi không thích hợp, và chịu khổ đau không ngừng trong một thời gian dài,

2130

Aho kappaṭṭhantaṃ saratha duritaṃ verajamidaṃ

Alas, remember that enmity caused suffering for a kappa!

Than ôi, hãy nhớ lại tội lỗi của sự thù hận đó kéo dài đến một kiếp,

2131

Na hetthassādo bho’ṇumapi kalahe mettima’mataṃ;

O sirs, there is not even an atom of enjoyment in quarrel; rather, there is only enmity.

Này chư vị, không có chút hương vị nào trong tranh chấp, chỉ có tình thương.

2132

580.

2133

Balaṃ bālānaṃ bho saka saka vadhāyeva bhavati

O sirs, the strength of the foolish leads only to their own destruction.

Này chư vị, sức mạnh của kẻ ngu chỉ dẫn đến sự tự hủy hoại của chính họ,

2134

Atītekā khuddā laṭukikadijā naṭṭhatanayā,

In the past, the tiny quail birds lost their young.

Trong quá khứ, những con chim cút nhỏ đã mất con,

2135

Gajaṃ bālaṃ mattaṃ pavidhi na balaṃ hoti saraṇaṃ

For a young, intoxicated elephant, strength is no refuge.

Sức mạnh không thể là nơi nương tựa cho con voi con đang say,

2136

Athaṭṭhāne kiṃ bho kurutha vīriyaṃ bhuti hananaṃ;

Therefore, what good is your effort in this situation, which leads to mutual destruction?

Vậy thì, này chư vị, các ngươi làm gì với sự nỗ lực hủy hoại sự giàu có ở nơi này?

2137

581.

2138

Na dukkhaṃ tesaṃ ye vigata kalahā ekamanasā

There is no suffering for those who are free from quarrels and of one mind.

Những ai không tranh chấp, một lòng, thì không có khổ đau,

2139

Atīte bho lāpā aghaṭita mānā peyyavacanā,

In the past, O sirs, quails, free from pride, with pleasant words,

Này chư vị, trong quá khứ, những con chim cút không kiêu ngạo, với lời nói dễ nghe,

2140

Sukhaṃ vāsaṃ’kāsuṃ yadahani bhavuṃ te’tha vidhurā

dwelt happily; but when they became separated,

Đã sống an lạc, cho đến khi chúng bị chia lìa,

2141

Vasaṃ vyādhassāguṃ tadahani aho!Medhaga balaṃ;

they fell under the power of a fowler. Alas! Such is the power of discord.

Chúng đã rơi vào tay kẻ săn mồi, than ôi! Sức mạnh của sự chia rẽ!

2142

582.

2143

Iti tikhiṇa sudhimā kattumete samagge

Thus, the extremely wise one, to make them united,

Như vậy, bậc có trí tuệ sắc bén đã thuyết giảng Pháp tối thượng,

2144

Avadi pavara dhammaṃ sādhu viññuppasatthaṃ,

taught the excellent Dhamma, praised by the wise.

Được người trí tán thán, để làm cho họ hòa hợp,

2145

Atha muditamanā te pīṇitā tassa nāgā

Then, those Nāgas, with joyful and delighted minds,

Rồi thì, những loài rắn ấy, với tâm hoan hỷ, vui mừng,

2146

Maṇimayama’tulaṃ taṃ āsanaṃ pūjayiṃsu;

worshipped that incomparable jeweled seat.

Đã cúng dường tòa ngồi bằng ngọc vô song đó;

2147

583.

2148

Atha muni gaganamboruyha bhumippadesaṃ

Then the sage, descending from the sky to the earth,

Rồi thì bậc ẩn sĩ từ trên trời hạ xuống vùng đất,

2149

Taruṇa raviva tasmiṃ āsane āsi bhāsaṃ,

shone upon that seat like the rising sun.

Ngài ngồi trên tòa ấy, tỏa sáng như mặt trời buổi sớm,

2150

Atha bhujagagaṇā te dibba khajjādikehi

Then those hosts of Nāgas served the Buddha

Rồi thì, các loài rắn ấy, với các món ăn trời,

2151

Parivisiya munindaṃ sādhu dhammaṃ suṇiṃsu;

with divine foods and other offerings, and listened to the Dhamma well.

Đã dâng cúng bậc Tối Thượng Ẩn Sĩ và lắng nghe Pháp một cách tốt đẹp;

2152

584.

2153

Atha jala thalajānaṃ tattha yuddhā’gatānaṃ

Then, from among the immeasurable Nāgas, both aquatic and terrestrial,

Rồi thì, trong số các loài rắn ở dưới nước và trên cạn đã đến để chiến đấu,

2154

Agaṇita bhūjagānaṃ’sītikoṭī bhujaṅgā,

who had come for battle, eighty crores of Nāgas,

Tám mươi triệu con rắn vô số,

2155

Vimala saraṇasīle suppatiṭṭhā sutuṭṭhā

firmly established in the pure refuges and precepts, greatly pleased,

Đã an trú vững chắc trong Giới và Quy y thanh tịnh, rất hoan hỷ,

2156

Akaru’matimuḷāraṃ satthu pūjāvidhānaṃ;

performed an extremely magnificent offering to the Teacher.

Đã thực hiện nghi thức cúng dường bậc Đạo Sư một cách vô cùng cao quý;

2157

585.

2158

Atha mahudara rañgño mātulo nāgarājā

Then, the Nāga king, Maninayaka by name, the maternal uncle of King Mahodara,

Rồi thì, ông cậu của vua Mahodara, vua rắn,

2159

Maninayanakanāmo rammakaḷyāṇadesā,

from the beautiful Rammakaḷyāṇa region,

Tên là Maṇināyaka, từ xứ Rammakaḷyāṇī,

2160

Uraga samara hetū āgato nāgadīpaṃ

who had come to Nāgadīpa for the Nāga battle,

Đã đến Nāgadīpa vì cuộc chiến của rắn,

2161

Sugatavara sarīraṃ disva natvālapevaṃ;

seeing the body of the Exalted One, bowed and spoke thus:

Khi thấy thân của bậc Thiện Thệ tối thượng, đã đảnh lễ và thưa rằng:

2162

586.

2163

Yadi sugata!

"O Sugata! If you had not come to this place,

Bạch Thế Tôn! Nếu Ngài không đến nơi này,

Imaṃ tvaṃ nāgato assa ṭhānaṃ

we would have perished, killing each other.

Ngươi đã không đến nơi này,

2164

Mayamapagata pāṇā homa jhatvā’ññamaññaṃ,

This land would have been strewn with flowing blood.

Thì chúng con đã tự hủy hoại mạng sống bằng cách giết hại lẫn nhau,

2165

Rudhiravaha vikiṇṇo assa bhumippadeso

You have extinguished it, like water extinguishing a blazing fire.

Vùng đất này đã bị máu đổ lênh láng,

2166

Pasami dahana dittaṃ ambudeneva taṃ tvaṃ;

You extinguish that blazing fire with water.

Ngài đã dập tắt ngọn lửa bừng cháy đó như mây mưa;

2167

587.

2168

Mama bhagava!

O my Lord! This radiant body of yours, adorned with rays,

Bạch Đức Thế Tôn! Trước đây con đã từng thấy thân Ngài,

Purāme diṭṭhapubbaṃ tavetaṃ

I have seen before.

Điều này của ngươi ta đã thấy trước đây.

2169

Rucira sirisarīraṃ raṃsijālā’bhikiṇṇaṃ,

I also heard your sweet Dhamma when you taught it to the devas,

Thân thể rực rỡ, tỏa sáng với những luồng hào quang,

2170

Api sumadhura dhammaṃ desayante surānaṃ

and also your power, O Ten-Powered One, was heard before.

Và con đã từng nghe Pháp ngọt ngào Ngài thuyết giảng cho chư thiên,

2171

Dasabala sutapubbaṃ ānubhāvañca tuyhaṃ;

And your power, O Ten-Powered One, heard before.

Cũng như oai lực của Ngài, bậc Thập Lực;

2172

588.

2173

Ahamasama pure te vissutoyeva dāso

I was indeed your well-known servant in the past, O Incomparable One.

Con là một nô lệ nổi tiếng của Ngài từ xưa,

2174

Yadi manasi dayā te hoti dāse punā’pi,

If you have compassion for your servant once more,

Nếu Ngài lại có lòng từ bi với nô lệ này,

2175

Pavara ratanadīpe hoti kaḷyāṇigaṅgā

there is the auspicious Kaḷyāṇīgaṅgā in the excellent island of gems.

Ở đảo Ratana quý báu có sông Kaḷyāṇī,

2176

Mama vasati tahiṃ taṃ daṭṭhukāmo’bhiyāce;

I dwell there, and I beseech you, desiring to see you."

Đó là nơi con ở, con thỉnh cầu được thấy Ngài;

2177

589.

2178

Iti yatipati tassā’rādhanaṃ paggahetvā

Thus, the Lord of ascetics, accepting his request,

Như vậy, bậc Tối Thượng Ẩn Sĩ đã chấp nhận lời thỉnh cầu của ông ấy,

2179

Saka paricita bhumyā cetiyatthaṃ vidhāya,

made a cetiya on his own familiar land,

Và đã tạo một tháp thờ trên vùng đất quen thuộc của mình,

2180

Maṇimaya paribhuttaṃ āsanaṃ cā’pi tesaṃ

and also placed the jeweled seat used by him,

Cũng như đã tạo một tòa ngồi bằng ngọc mà Ngài đã dùng,

2181

Sa sumana taru rājaṃ pūjanatthaṃ vidhāya;

along with the King of Sumanā trees, for veneration.

Và một cây Sumanataru (cây hoa) để cúng dường;

2182

590.

2183

Dasabala paribhuttaṃ sabbametaṃ bhujaṅgā

"O Nāgas, all these things used by the Ten-Powered One

Này các loài rắn, tất cả những gì bậc Thập Lực đã dùng này,

2184

Maṇiriva rucīdaṃ te dhātuyoyeva tasmā,

are like relics, radiant like jewels. Therefore,

Chúng rực rỡ như ngọc, vì thế chúng là các xá lợi,

2185

Mahatha namatha niccaṃ maṃva saggā’pavaggaṃ

worship and bow down to them constantly, as they grant heaven and Nibbāna, just like me."

Hãy tôn kính và đảnh lễ chúng luôn luôn, chúng ban cho cõi trời và Niết Bàn như chính Ta vậy,

2186

Dadati iti ca vatvā ovaditvāna satthā;

Having said this, the Teacher admonished them.

Sau khi nói và giáo huấn như vậy, bậc Đạo Sư;

2187

591.

2188

Nabhatala’mu’pagantvā devanāge mahente

Then, ascending into the sky, while devas and Nāgas were greatly worshipping,

Đã bay lên không trung, được chư thiên và loài rắn tôn kính,

2189

Disi disi visaranto nīlapītādi raṃsi,

spreading blue, yellow, and other rays in every direction,

Tỏa ra những tia sáng xanh, vàng, v.v. khắp mọi hướng,

2190

Mana nayana haranto jantunaṃ lokasāro

charming the minds and eyes of beings, the essence of the world,

Làm say đắm tâm và mắt của chúng sanh, bậc Tinh Hoa của thế gian,

2191

Agami ravi’va khamhā jetanāmaṃ vihāraṃ;

he departed, like the sun, from the sky to the Jeta Grove vihāra.

Đã trở về tu viện tên Jetana, như mặt trời từ bầu trời;

2192

592.

2193

Atha manujamarānaṃ nattasiddhādikānaṃ

Then, the sage, continuously teaching the deathless Dhamma

Rồi thì, bậc ẩn sĩ đã an trú tại ngọn núi Mangula,

2194

Satata’mamata dhammaṃ desayanto phaṇīnaṃ,

to humans, devas, siddhas, and others, as well as to the Nāgas,

Trong khu rừng tươi đẹp, thuyết giảng Pháp bất tử cho loài rắn,

2195

Vanabhavana suramme maṅkulavhe naginde

resided in the beautiful forest-dwelling mountain called Maṅkula

Cho loài người, chư thiên, và các bậc đã thành tựu, v.v.,

2196

Akari muni nivāsaṃ chaṭṭhame hāyanamhi;

in the sixth year.

Vào năm thứ sáu;

2197

593.

2198

Surapurupavane’tho pārijātassa mūle

Then, in the celestial garden, at the foot of the Pāricchattaka tree,

Rồi thì, trong khu vườn của chư thiên, dưới gốc cây Pāricchattaka,

2199

Aruṇa mudusilāyaṃ bhāsamāno munindo

on a soft red stone, the Buddha, shining brightly,

Trên tảng đá mềm mại màu đỏ, bậc Tối Thượng Ẩn Sĩ tỏa sáng,

2200

Sunipuṇa’mabhidhammaṃ desayanto surānaṃ

teaching the profoundly subtle Abhidhamma to the devas,

Thuyết giảng Vi Diệu Pháp một cách tinh tế cho chư thiên,

2201

Akari varanivāsaṃ sattame tattha vasse;

resided there for the seventh year.

Đã an trú tại đó vào năm thứ bảy;

2202

594.

2203

Atha sukhada munindo jetanāme vihāre

Then, the bringer of happiness, the sage with pure wisdom,

Rồi thì, bậc Tối Thượng Ẩn Sĩ mang lại an lạc, với trí tuệ thanh tịnh,

2204

Avasi vimalapañño aṭṭhame sāradasmiṃ,

resided in the Jeta Grove vihāra in the eighth year,

Đã an trú tại tu viện Jetana vào năm thứ tám,

2205

Ajara’mamara santiṃ phasamāno paresaṃ

experiencing the ageless, deathless peace for himself and others,

Đạt được sự an tịnh bất lão, bất tử, Ngài thuyết giảng

2206

Vividha naya vicittaṃ desanaṃ desayanto;

teaching varied and wondrous discourses.

Những lời giáo huấn đa dạng, kỳ diệu cho người khác;

2207

Iti laṅkāya dutiyāgamanaṃ.

Here ends the Second Visit to Laṅkā.

Như vậy là lần thứ hai đến Laṅkā.

2208

595.

2209

Evaṃ jino jetavane vasanto

Thus, the Victor, residing in Jetavana,

Khi ấy, Đức Jinā (Đức Phật) an trú tại Jetavana,

2210

Nīssāya sāvatthipuraṃ vihāsi,

lived in dependence on the city of Sāvatthī.

Ngài đã sống nương tựa vào thành Sāvatthī,

2211

Sā kidisī āsi purī tadānī

What kind of city was Sāvatthī at that time?

Thành ấy khi đó như thế nào,

2212

Taṃ kīdisaṃ jetavanaṃ vihāraṃ;

And what kind of vihāra was Jetavana?

Và tu viện Jetavana ấy như thế nào?

2213

596.

2214

Bhūmaṅganāyāhita uttamaṅge

Placed upon the head of the Earth-Goddess,

Được đặt trên đỉnh đầu của Nữ Thần Đất,

2215

Bhāsanta nānāratanābhirāmā,

shining with various radiant jewels,

Tỏa sáng với nhiều loại ngọc quý đẹp đẽ,

2216

Visālamolīva visālabhogā

like a vast crown with vast splendor,

Như một vương miện lớn với sự giàu có rộng lớn,

2217

Sā jambudīpamhī babhuva rammā;

that city in Jambudīpa was beautiful.

Thành ấy đã trở nên xinh đẹp trên Jambudīpa;

2218

597.

2219

Sirīnikete sirimāvahantī

A dwelling place of glory, bringing prosperity,

Nơi an trú của sự thịnh vượng, mang lại vẻ đẹp,

2220

Virājate yā vasudhā talasmiṃ,

which shines on the surface of the earth,

Nơi tỏa sáng trên mặt đất,

2221

Sā devarājassa’marāvatī’va

that city, like Amarāvatī of the king of devas,

Thành ấy đẹp đẽ như Amarāvatī của Vua chư thiên,

2222

Rañño kuverassa’lakāva rammā;

or Alakā of King Kubera, was beautiful.

Hay như Alakā của Vua Kuvera;

2223

598.

2224

Sā puññapaññālu janādhivutthā

That city, inhabited by people of merit and wisdom,

Thành ấy có những người dân đầy phước báu và trí tuệ sinh sống,

2225

Soṇṇādi puṇṇāpanākiṇṇavīthī,

with streets crowded with markets full of gold and other treasures,

Những con đường tấp nập với các cửa hàng vàng bạc, v.v.,

2226

Uttuṅga mātaṅga turaṅga raṅgā

with majestic elephants and horses prancing,

Với những con voi và ngựa cao ngất ngưỡng,

2227

Sā rājate kañcana mandirālī;

that city shone with rows of golden mansions.

Thành ấy tỏa sáng với những dãy nhà vàng;

2228

599.

2229

Rarāja sā bhāsura rājaputtā

That city shone with radiant princes

Thành ấy rực rỡ với các công chúa xinh đẹp,

2230

Puññaṅganālāsa vilāsayantī,

and graceful women full of virtue and charm,

Với những phụ nữ đức hạnh vui đùa, duyên dáng,

2231

Vedaṅgapāraṅgata vippacārā

with Brahmins proficient in the Vedas and their auxiliary sciences,

Với các Bà La Môn thông thạo các bộ Veda và các chi phần của Veda,

2232

Dvipañca saddehi ca niccaghosā;

and always resounding with the ten sounds.

Và luôn vang vọng mười loại âm thanh;

2233

600.

2234

Anekasippī sata sampakiṇṇā

Filled with hundreds of various artisans,

Đầy dẫy hàng trăm thợ thủ công lành nghề,

2235

Nānādisāhā’gata satthavāhā,

with merchants arriving from many directions,

Với các đoàn lữ hành đến từ nhiều phương hướng khác nhau,

2236

Pahutakhīṇāsavapādapūtā

purified by the feet of many Arahants,

Được thanh tịnh bởi vô số các bậc A-la-hán,

2237

Babhāsa sā maṅgala mandiraṃ’va;

that city shone like an auspicious mansion.

Thành ấy tỏa sáng như một ngôi nhà may mắn;

2238

601.

2239

Bhavantare yo cariyaṃ caranto

He who, having practiced perfections in past existences,

Trong các kiếp quá khứ, khi Ngài thực hành hạnh ba-la-mật,

2240

Suvo’panissāya vasaṃ guṇena,

by virtue of his excellent adherence,

Nhờ vào công đức của mình, Ngài đã nương tựa vào một con chim thiên nga,

2241

Yaññaṅgasākhiṃ matasīnapattaṃ

made the tree of meritorious deeds, with Nibbāna as its leaf,

Ngài đã làm cho cây cúng dường, với những chiếc lá héo úa,

2242

Akā samiddhaṃ phalapallavehi;

abundant with fruits and blossoms—

Trở nên tươi tốt với quả và lá;

2243

602.

2244

Idāni patvāna bhavassa antaṃ

Now, having reached the end of existence—

Giờ đây, khi đã đạt đến cuối của hữu,

2245

Nissāya yaṃ so vasate munindo,

Relying on which the Sage dwells,

Bậc ẩn sĩ ấy nương tựa vào nơi nào,

2246

Tassā guṇaṃ ko hi asesayitvā

Who indeed can fully describe its qualities?

Ai có thể kể hết công đức của nơi ấy,

2247

Katheti sā vassū’pamāya tassā;

She tells her by means of a rain-like simile:

Nơi ấy như một trận mưa cho Ngài;

2248

603.

2249

Tassopakaṭṭhe ratanaṃva’nagghaṃ

In its vicinity, like a priceless gem,

Gần bên thành ấy, như một viên ngọc vô giá,

2250

Manoharo uttamasattasevi,

delightful, frequented by noble beings,

Một tu viện tuyệt đẹp, được các bậc thiện nhân lui tới,

2251

Janānamākakhiṅatado vihāro

a monastery yearned for by people,

Làm thu hút lòng người,

2252

Babhuva jetādi vanavhayena;

became known by the name Jeta Grove.

Đã trở thành khu vườn tên Jetādi;

2253

604.

2254

Samaphulla puppharasa modita chappadālī

The bees, gladdened by the nectar of fully bloomed flowers,

Nơi mà những con ong sáu chân vui mừng với hương hoa nở rộ,

2255

Jhaṅkāra nāda parivādita tantinādā,

their humming sounds like the music of strings,

Với tiếng kêu vo ve như âm thanh của đàn dây,

2256

Sammatta’nanta dija kujita gītavantā

and the songs of countless intoxicated birds,

Với vô số chim chóc say sưa hót ca,

2257

Tiṭṭhanti yattha taravo naṭakāva chekā;

where trees stand like skilled actors;

Những cây cối đứng đó như những vũ công tài ba;

2258

605.

2259

Khīraṇṇavāhariya dhoviya khīranīrā

Having washed them with milk-like water from a milky ocean,

Nơi mà những dòng nước trong như sữa được lấy từ biển sữa,

2260

Sosetva sajjhumalaye sasikanti massaṃ

and dried them on a silver mountain by moonlight,

Được rửa sạch và phơi khô dưới ánh trăng trên đỉnh núi vàng,

2261

Yatthokiritva tanitā viya vālukāyo

where the sand was scattered and spread out as if

Và được rải ra như những hạt cát,

2262

Sā mālakāvali babhāsa payodadhi’va;

that row of flowery platforms shone like a milky ocean.

Dãy hành lang ấy tỏa sáng như biển sữa;

2263

606.

2264

Vijjotamāna ratanappamukhānanamhi

In the front, radiant with precious gems and other ornaments,

Nơi mà ngôi Hương thất tỏa sáng,

2265

Sopāna māla padagaṇṭhidujehi hāsaṃ,

with the rows of stairs and the decorative knots at the steps, it seemed to smile,

Với những bậc thang bằng ngọc rực rỡ và các nút chân,

2266

Katveva devabhavanānamahaṃ virāga

as if declaring: "I am free from attachment

Như thể đã từ bỏ sự quyến rũ của các cung điện chư thiên,

2267

Vantī’ti gandhakuṭi yattha pahāsayittha;

to heavenly mansions," where the Gandhakuti shone forth;

Và tuyên bố: “Ta đã ly tham”;

2268

607.

2269

Kammāra gaggari mukho’pari sampapuṇṇā

Where the garlands of rays, fully blossomed above like flames emerging from a charcoal heap,

Nơi những tia sáng từ thân Đức Chánh Biến Tri

2270

Aṅgāra kantara viniggata jālakāva,

emanating from the fingertips of the body of the Fully Awakened One,

Lan tỏa như những ngọn lửa bùng lên từ hang than,

2271

Sambuddhadeha pariniggata raṃsimālā

spread forth;

Như những luồng hơi đầy ắp thoát ra từ miệng ống thổi của thợ rèn,

2272

Dāyagga niggata karā visaranti yasmiṃ;

from which rays of light streamed forth;

Và như những tia sáng từ vật cúng dường tối thượng lan tỏa;

2273

608.

2274

Tumhe sarāga janasaṅgamato’ti gītā

Where the tree trunks resorted to by ascetics, praised as if they are smiling trees of devas,

Nơi các vị tỳ khưu trú ngụ, những người được ca ngợi là

2275

Dhaññā mayantī vimalehī samaṅgitattā,

saying, "You are blessed, being endowed with the pure, far from the association of passionate people,"

Phước báu hơn những người phàm tục, vì được trang bị những đức hạnh thanh tịnh,

2276

Tuṭṭhāva hāsa makarā surapādapānaṃ

shine forth;

Họ như những con cá sấu vui đùa trong tiếng cười của cây trời,

2277

Rājenti yattha yatinissita pādapindā;

where the monastic requisites of ascetics shone;

Nơi đó, các vị tỳ khưu trú ngụ và thọ dụng vật thực khất thực;

2278

609.

2279

Punnāga nīpa vakula’jjuna rājarukkha

Where the ground, strewn with flowers from Punnāga, Nīpa, Vakula, Arjuna, Royal trees,

Nơi đó, các cây Punnāga, Nīpa, Vakula, Arjuna, Rājarukkha,

2280

Nāgā’ga cūta yugapattaka campakānaṃ,

Nāga, mango, Yugapattaka, and Campaka trees, and with various jewels,

Nāga, Āga, Cūta, Yugapattaka và Campaka,

2281

Pupphābhikiṇṇa dharaṇī ratanehi nānā

shines forth like a divine mansion, covered over;

Với đủ loại hoa rải đầy mặt đất như những viên ngọc,

2282

Pacchanna dibbabhavanaṃ viya bhāti yattha;

where it appears like a hidden divine mansion;

Nơi đó rực rỡ như một thiên cung được bao phủ bởi những điều kỳ diệu;

2283

610.

2284

Brahmāsurāsura naroraga liṅgisiddha

Where groups of gods, asuras, humans, nāgas, ascetics, Siddhas,

Nơi đó, chư Phạm thiên, chư Thiên, chư A-tu-la, người, chư Long vương, các đạo sĩ và

2285

Vijjādharādi janatā katavandanehi,

Vijjādharas, and others, who have paid homage,

Chư Vidyādhara cùng các chúng sinh khác đến đảnh lễ,

2286

Teheva ghuṭṭha thutimaṅgala gītikāhi

rejoice with their minds and eyes through the auspicious songs of praise chanted by them;

Và với những bài ca chúc phúc, tán thán được họ xướng lên,

2287

Yatthopagāna mananettagaṇā mudenti;

where the minds and eyes of those who approach rejoice;

Các chúng sinh đến đó đều hoan hỷ trong tâm và mắt của họ;

2288

611.

2289

Nigghositāmala susītala nijjharehi

Where the minds of ascetics are constantly pleased by the murmuring, pure, cool springs,

Nơi đó, các tỳ khưu luôn hoan hỷ trong tâm với

2290

Sammatta nekadija ghuṭṭha jalāsayehi,

by the ponds resounded with many intoxicated birds,

Những suối nước trong lành, mát lạnh vang vọng,

2291

Kiñjakkha patta parikiṇṇa silātalehi

and by the rock surfaces covered with pollen and leaves;

Những hồ nước đầy chim chóc hót líu lo,

2292

Tussanti yattha satataṃ yatīnaṃ manāti;

where the minds of ascetics are always pleased;

Và những tảng đá được bao phủ bởi phấn hoa;

2293

612.

2294

Yo neka kappa sata sañcita puññarāsi

What speaker could describe the incomparable glory of that place,

Đấng Thiện Thệ, vị Đại hiền giả, đã tích lũy vô số công đức trong hàng trăm kiếp,

2295

Hitvā’mitaṃ kapilavatthu mahāsirimpi,

where the Great Seer, the Sugata, having accumulated heaps of merit for many hundreds of aeons,

Từ bỏ sự vinh quang vô hạn của kinh thành Kapilavatthu,

2296

Āgamma yattha nīrato sugato mahesi

and having renounced the immense royal glory of Kapilavatthu,

Đã đến trú ngụ tại nơi đó. Ai có thể diễn tả hết

2297

Ko tattha bhuti matulaṃ kathiko katheti;

came and delighted?

Sự vĩ đại vô song của nơi đó?

2298

613.

2299

Tasmiṃ jino vasati jetavane vihāre

In that Jetavana monastery, the Conqueror resides,

Tại tịnh xá Jetavana đó, Đức Chiến Thắng trú ngụ,

2300

Indo yathā rucira nandana kānanamhi,

like Sakka in the beautiful Nandana grove,

Như Đế Thích trong khu rừng Nandana tươi đẹp,

2301

Brahmā’va brahmabhavane sapitāmahehi

or Brahmā in the Brahmā realm with his paternal kin,

Như Phạm Thiên trong Phạm thiên giới cùng với các Phạm thiên,

2302

Tārāvalī parivuto gagane’va vando;

or the moon surrounded by a host of stars in the sky;

Và như mặt trăng được bao quanh bởi các vì sao trên bầu trời.

2303

614.

2304

Tadāgamma mahānāgo maṇi akkhikanāmako,

Then, the great nāga named Maṇiakkhika,

Khi ấy, vị Long vương vĩ đại tên là Maṇiakkhika,

2305

Laṅkāto jinapādasmiṃ phaṇiṃ pacceda’mabruvi;

came from Laṅkā and said to the Buddha, "Let me offer homage."

Từ Laṅkā đến trước chân Đức Chiến Thắng và thưa rằng:

2306

615.

2307

Sambuddhā dhīra lokasmiṃ lokassatthābhivuddhiyā,

"O Lord, the Fully Awakened Ones arise in the world for the welfare and prosperity of the world.

“Thưa Đức Chánh Biến Tri, bậc trí tuệ trong thế gian,

2308

Jāyanti sāmi tumhākaṃ dayāyanto’gadhā mayaṃ;

We are deeply devoted to Your compassion, Master."

Ngài xuất hiện vì sự tăng trưởng lợi ích cho thế gian. Thưa Chủ nhân, chúng con vô cùng biết ơn Ngài.

2309

616.

2310

Tena me dāsabhutassa saṃsārandugharā thirā,

"Therefore, if you wish for the liberation from the strong house of suffering for me, your servant,

Vì vậy, nếu Ngài muốn giải thoát cho con, kẻ nô lệ của Ngài, khỏi

2311

Muttiṃ yadicchase mayhaṃ gahaṇīyaṃ nimantaṇaṃ;

may my invitation be accepted."

Ngôi nhà tù luân hồi vững chắc này, xin hãy chấp nhận lời thỉnh cầu của con.”

2312

617.

2313

Sutvāna taṃ mahānāgo mahānāga nimantaṇaṃ,

Hearing that great nāga's invitation,

Đức Thế Tôn, bậc Đại Long vương, nghe lời thỉnh cầu của vị Long vương vĩ đại đó,

2314

Paṭiggahesi taṃ tuṇhībhāvena karuṇāya so;

the Great Nāga, out of compassion, accepted it with silence.

Ngài đã im lặng chấp nhận với lòng bi mẫn.

2315

618.

2316

Ñatvā taṃ sumano nāgo lahumāgamma sīhalaṃ,

Having understood that, the nāga Sumana quickly returned to Sīhala,

Long vương Sumana biết được điều đó, liền nhanh chóng trở về Sīhala (Tích Lan),

2317

Kaḷyāṇāpagapassamhi manonandana bhutale;

to the delightful ground beside the Kalyāṇi River;

Trên vùng đất Kaḷyāṇāpagapassa làm hoan hỷ tâm trí.

2318

619.

2319

Sajjhu kambumaṇi mutta pavāla vajirāmaye,

He placed urns made of gold, conch-shell, jewels, pearls, coral, and diamonds,

Làm một ngôi nhà lớn bằng vàng, vỏ ốc, ngọc, san hô và kim cương,

2320

Vahārahe mahāthūne ghaṭakādiṃ nidhāpiya;

upon the great pillars of the monastery;

Đặt các trụ cột lớn và các vật trang trí khác.

2321

620.

630.

620.

2322

Datvā tulādayo sesa mandiraṅge tatheva ca,

Having provided scales and other components of the monastery, and similarly,

Sau khi đặt các xà ngang và các bộ phận khác của ngôi nhà,

2323

Viṭaṅka vyāla sīhādi pantiyo’pi tathevahi;

rows of decorative turrets, mythical beasts, and lions;

Cũng như các hàng tượng chim, rắn và sư tử.

2324

621.

2325

Sātakumhamayā’neka cittehi sādhu cittitaṃ,

Having beautifully crafted many intricate rafters made of pure gold,

Làm nhiều xà dọc và các tấm ván bên cạnh được trang trí đẹp đẽ

2326

Nimmāya gopānasiyo pakkhapāse ca kaṇṇikaṃ;

side wings, and corner pieces;

Bằng nhiều hình vẽ đẹp từ vàng ròng.

2327

622.

2328

Siṅgi nikkhena siṅgañca chadanindamaṇīhi ca,

And having made roof spikes with sapphire, and with precious jewels for roofing,

Làm các sừng bằng vàng và các mái che bằng ngọc,

2329

Soṇṇa kiṅkiṇi mālāyo kaṇṇamālā ca māpiya;

garlands of golden bells and ear-garlands;

Các chuỗi chuông vàng và các chuỗi trang sức tai.

2330

623.

2331

Cittavitānaṃ bandhitvā muttolambe tahiṃ tahiṃ,

Having tied colorful awnings, with pearl festoons here and there,

Treo màn trần trang trí và các chuỗi ngọc trai rủ xuống khắp nơi,

2332

Katvāna gandhadāmehi pupphadāmehi saṅkulaṃ;

and filled with fragrant garlands and flower garlands;

Làm cho nơi đó tràn ngập các chuỗi hương và chuỗi hoa.

2333

624.

2334

Indanīlamayaṃ bhumi majjhe’naggha mahāsanaṃ,

He fashioned a priceless great throne of sapphire in the middle of the floor,

Ở giữa, ngài làm một tòa bảo tọa quý giá bằng ngọc Indanīla,

2335

Māpesi parito sesa bhikkhūnañca subhāsane;

and beautiful seats for the remaining bhikkhus all around;

Và xung quanh là các chỗ ngồi tốt đẹp cho các tỳ khưu khác.

2336

625.

2337

Ratanehe’vāpassaye vedikā eḷikāmaye,

And jewel-made fences for the residences, and railing made of Elika wood,

Các lan can và hàng rào bằng ngọc quý,

2338

Muttā vāluka saṅkiṇṇaṃ mālakañca manoramaṃ;

and a charming sacred enclosure (mālaka) scattered with pearl-like sand;

Và một khu đất đẹp đẽ rải cát ngọc trai.

2339

626.

2340

Satta ratana sambhuta toraṇū’pari toraṇe,

Arches upon arches made of the seven jewels,

Các cổng chào trên cổng chào được làm từ bảy loại ngọc quý,

2341

Santīra kusumā’kiṇṇa hāṭakādi ghaṭākulaṃ;

and golden urns filled with choice flowers;

Và các bình vàng đầy hoa được rải rác.

2342

627.

2343

Neka rāgaddhajākiṇṇa vitāna samalaṅkataṃ,

Adorned with awnings scattered with many colored banners,

Được trang trí bằng nhiều loại cờ phướn đủ màu sắc,

2344

Dīpa dhūpāli saṅkiṇṇa gandhapuppha samākulaṃ;

and filled with lamps, incense, perfumes, and flowers;

Tràn ngập đèn, hương, và hoa thơm.

2345

628.

2346

Evamādihi nekehi vaṇṇehi samalaṅkataṃ,

Having thus fashioned a supreme pavilion, adorned with many such splendors,

Sau khi làm một giảng đường tối thượng được trang hoàng bằng nhiều vẻ đẹp như vậy,

2347

Māpetvā maṇḍapaṃ seṭṭhaṃ devamaṇḍapa santibhaṃ;

resembling a divine pavilion;

Giống như một giảng đường của chư thiên.

2348

629.

2349

Sīta vāluka sañchannaṃ mudu pādapaṭatthataṃ,

And having fashioned a great path, covered with cool sand and soft tree leaves,

Sau khi làm một con đường lớn rải cát mát lạnh và trải thảm bằng lá cây mềm mại,

2350

Māpetvevaṃ mahāmaggaṃ surañjasa samañjasaṃ;

as pleasant as the path of the gods;

Giống như con đường của chư thiên.

2351

630.

2352

Sañcinitvāna te nāgā khajja bhojja phalāphale,

Then, those nāgas, having collected various kinds of edibles, food, fruits, and berries,

Sau đó, các Long vương đó đã chuẩn bị các loại thực phẩm, đồ uống, trái cây,

2353

Dibbannapāne pacure paṭimaggaṃ gamuṃ tadā;

and plenty of divine food and drink, returned along the path.

Và nhiều món ăn thức uống của chư thiên, rồi đi ra đón Ngài.

2354

631.

2355

Tato kāruṇiko nātho bodhito aṭṭhame same,

Then, the compassionate Lord, in the eighth year after his Enlightenment,

Khi đó, Đức Đạo Sư từ bi, vào năm thứ tám sau khi giác ngộ,

2356

Vesākha puṇṇamāsimhi sannipātiya sāvake;

on the full moon day of Vesākha, assembled the disciples;

Vào ngày trăng tròn tháng Vesākha, đã tập hợp các đệ tử và nói:

2357

632.

2358

Ethajja bhikkhavo laṅkaṃ nāgānaṃ’nuggahāya bho,

"Come, bhikkhus, let us go to Laṅkā today to favor the nāgas,

“Này các tỳ khưu, hôm nay hãy đến Laṅkā để ban ân cho các Long vương,

2359

Maṇiakkhiko nimantesi pasanno buddhasāsane;

for Maṇiakkhika, devoted to the Buddha's teaching, has invited us."

Long vương Maṇiakkhika, người có niềm tin vào giáo pháp của Đức Phật, đã thỉnh mời.”

2360

633.

2361

Sutvāna vacanaṃ tassa sambuddhassa sirīmato,

Hearing the words of the glorious Fully Awakened One,

Nghe lời của Đức Chánh Biến Tri đầy vinh quang,

2362

Assavā pesalā bhikkhū paccassosuṃ samāhitā;

the obedient and gentle bhikkhus assented with composure.

Các tỳ khưu hiền lành, có định tâm, đã vâng lời.

2363

634.

2364

Sāriputto tato thero paññāya’gga dhurandharo,

Then, the elder Sāriputta, foremost in wisdom,

Sau đó, Trưởng lão Sāriputta, người đứng đầu về trí tuệ,

2365

Pattacīvaramā’dāya agamā jinu’pantikaṃ;

taking his bowl and robe, went to the Conqueror.

Cầm y bát và đến gần Đức Chiến Thắng.

2366

635.

2367

Moggallāno mahāthero dutiyo aggasāvako,

The Mahāthera Moggallāna, the second chief disciple,

Đại Trưởng lão Moggallāna, vị Thượng thủ đệ tử thứ hai,

2368

Pattacīvaramādāya sopāga jina santikaṃ;

taking his bowl and robe, also went to the Conqueror.

Cầm y bát và cũng đến gần Đức Chiến Thắng.

2369

636.

2370

Dhūtapāpo dhutaṅgaggo mahākassapa nāmako,

The elder named Mahākassapa, who had shaken off evil and was foremost in ascetic practices (dhutaṅga),

Trưởng lão Mahākassapa, người đã tịnh hóa tội lỗi và đứng đầu về hạnh đầu đà,

2371

Pattacīvaramādāya āgamā jinasantikaṃ;

taking his bowl and robe, came to the Conqueror.

Cầm y bát và đến gần Đức Chiến Thắng.

2372

637.

2373

Sāsane vinayañña namaggo’ pālivhayo yata,

The restrained elder Upāli, foremost in knowing the Vinaya in the Dispensation,

Trưởng lão Upāli, người đứng đầu về sự hiểu biết giới luật trong giáo pháp,

2374

Pattacīvaramādāya jinantikamu’pāgami;

taking his bowl and robe, approached the Conqueror.

Cầm y bát và đến gần Đức Chiến Thắng.

2375

638.

2376

Dibbacakkhūnamaggo yo ruddhapāpāri dappako,

The venerable elder Anuruddha, foremost in divine vision, who crushed the pride of evil foes,

Trưởng lão Anuruddha, người đứng đầu về thiên nhãn và là bậc ban phước lành, đã chế ngự kẻ thù tội lỗi,

2377

Thero’nuruddho varado sopāga munisantikaṃ;

also went to the Sage.

Cũng đến gần Đức Mâu Ni.

2378

639.

2379

Maṇiva kāmado kāmamu’pavāno’ti vissuto,

The elder Upavāṇa, renowned as a wish-fulfilling jewel, endowed with knowledge,

Trưởng lão Upavāṇa, người nổi tiếng là ban điều ước như ngọc quý,

2380

Ñāṇī gaṇī dakkhiṇeyyo theropāga jinantikaṃ;

a worthy recipient of offerings, went to the Conqueror.

Là bậc trí tuệ, là bậc đáng cúng dường, cũng đến gần Đức Chiến Thắng.

2381

640.

2382

Bakkulo vimalo sīla samādhādi guṇākaro,

Bakkula, who was pure and a mine of virtues like sīla and samādhi,

Trưởng lão Bakkula, người thanh tịnh, là kho tàng của các đức hạnh như giới và định,

2383

Āgato saparikkhāro bhikkhūnaṃ samitiṃ tadā;

came with his requisites to the assembly of bhikkhus then.

Cùng với các vật dụng của mình, đã đến hội chúng tỳ khưu lúc đó.

2384

641.

2385

Buddhasāsana dhorayho thero aṅgulimālako,

The elder Aṅgulimāla, who bore the burden of the Buddha's Dispensation,

Trưởng lão Aṅgulimāla, người gánh vác giáo pháp của Đức Phật,

2386

Sahā’gantuṃ munindena sannaddho sahasā gato;

prepared to go with the Lord of Sages, quickly departed.

Đã nhanh chóng đến, sẵn sàng đi cùng Đức Mâu Ni.

2387

642.

2388

Sāsanodaya selagge sūriyo viya bhāti yo,

This elder Rāhula, who shines like the sun on the peak of the mountain of the Dispensation's rise,

Trưởng lão Rāhula, người tỏa sáng như mặt trời trên đỉnh núi giáo pháp,

2389

So’yaṃ rāhulathero’pi lahu’gā pitu santikaṃ;

also quickly went to his father.

Cũng nhanh chóng đến gần cha mình.

2390

643.

2391

Bhaddācāro bhaddiyavho thero bhaddaghaṭo viya,

The elder Bhaddiya, of excellent conduct, famous in the world like a full jar of auspiciousness,

Trưởng lão Bhaddiya, người có hạnh kiểm tốt đẹp, nổi tiếng khắp thế gian như một bình vàng,

2392

Pākaṭo bhuvane so’pi gato sambuddha santikaṃ;

also went to the Fully Awakened One.

Cũng đã đến gần Đức Chánh Biến Tri.

2393

644.

2394

Devaddumo’va lokassa yo dadāti’cchiti’cchitaṃ,

The elder Sela, who, like a celestial tree, grants all desires to the world,

Trưởng lão Sela, con của Đức Chiến Thắng, người ban tặng những điều mong muốn cho thế gian như cây trời,

2395

Jinorasopi selavho gato sambuddhasantikaṃ;

the legitimate son of the Conqueror, went to the Fully Awakened One.

Cũng đã đến gần Đức Chánh Biến Tri.

2396

645.

Table of Contents

Settings