Jinavaṃsadīpaṃ

9596

Nissesamānusikadibbamahāmahehi

That body of the Blessed One, being honored

Các vị vua không thể di chuyển, những người đi theo các vị ấy,

9597

Taṃviggahaṃ bhagavato’bhimahīyamānaṃ,

with all kinds of human and divine great honors,

Đã nâng kim thân của Đức Thế Tôn, đang được tôn kính

9598

Ukkhippa tāsamanuvattakamakallabhūpā

was then lifted by the kings who had come to follow him,

Bằng tất cả các lễ cúng dường lớn của nhân loại và chư thiên,

9599

Gantvāna uttaradisāya purassu’dīciṃ; ()

and carried from the north side to the north-eastern part of the city. ()

Và đi về phía bắc của thành phố.

9600

11.

9601

Majjhenamajjha kamahinībharu muttarena

Having entered the city through the middle-northern gate,

Sau khi đưa kim thân vào giữa thành phố

9602

Dvārena tassanagarassa pavesayitvā,

they heard that the Mallikās, the royal wives of Bandhula,

Qua cổng phía bắc của thành phố đó,

9603

Sutvāna bandhulapajāpatimallikā taṃ

were standing at the gate, ready for the ritual of mourning.

Các phụ nữ Malla và những người hầu gái của Bandhula

9604

Dvāre ṭhitā’thanavakovidhānabbayāya; ()

They proceeded through the very middle of the city. ()

Đứng ở cổng, để chuẩn bị cho nghi thức mới.

9605

12.

9606

Dhotāya gandhasalilena mahālatābya-

With a cleaned, fragrant, water-soaked, broad cloth of precious gems,

Với những cành hoa lớn được rửa bằng nước thơm,

9607

Bhusāya sattaratanehi samujjalāya,

shining with seven jewels, a space was made,

Rực rỡ với bảy loại châu báu,

9608

Aṅgīrasassa satapuññavīlāsacittaṃ

and the incomparable body of the Angīrasa, whose heart was adorned with a hundred merits,

Họ đã che phủ kim thân vô song của Đức Angīrasa,

9609

Chādesi gatta matulaṃ kaḷitāvakāsā; ()

was covered. ()

Với tâm trí đầy những công đức thanh tịnh, tạo ra một không gian trang nghiêm.

9610

13.

9611

Mallāna magganagarassa puratthimāyaṃ

That Maḷaka (shrine) of the Coronation (Makuṭabandhana), which is situated

Ở phía đông của thành phố Kusinārā của bộ tộc Malla,

9612

Saṃvijjate makuṭabandhanacetiyaṃ yaṃ,

to the east of the Mallas’ city of Kusinārā,

Có một bảo tháp tên là Makutabandhana.

9613

Dehaṃ tilokasaraṇassa puratthimena

was where they carried the body of the Refuge of the Three Worlds,

Họ đã đưa kim thân của Đức Thế Tôn, nơi nương tựa của ba cõi,

9614

Dvārena nikkhamiya tatra samappayiṃsu; ()

having exited through the eastern gate. ()

Ra khỏi cổng phía đông và đặt ở đó.

9615

14.

9616

Sā yāvasandhisamalā nagarī tadāni

That city, up to its very joints, was at that time

Khi ấy, thành phố đó, với tất cả các con đường,

9617

Mandāravehi pihitā’bhavi channumattaṃ,

covered with Mandārava flowers, for about six cubits.

Đã được phủ kín bởi hoa Mandārava, cao đến sáu thước.

9618

Pucchiṃsu satthu paṭipajjana mattabhāve

Then the rulers asked Elder Ānanda

Các vị vua đã hỏi Trưởng lão Ānanda

9619

Ānandathera matha bhumibhujā kathanti; ()

how they should proceed with the Blessed One's body. ()

Về cách xử lý kim thân của Đức Đạo Sư.

9620

15.

9621

Dehe yatheva paṭipajjati cakkavatti-

“Just as the body of a Universal Monarch is treated,

Vị ấy nói: “Hãy xử lý kim thân của Đức Phật

9622

Rañño tatheva paṭipajjatha buddhadehe,

so should you treat the body of the Buddha,” he said.

Giống như cách xử lý kim thân của một vị Chuyển Luân Thánh Vương.”

9623

Iccāha so bhagavato’tujarūpakāyaṃ

Thus he spoke. So they wrapped the glorious body of the Blessed One

Rồi họ đã quấn kim thân của Đức Thế Tôn

9624

Te veṭhayuṃ ahatakāsikasāṭakehi; ()

with new Kāsika cloths. ()

Bằng những tấm vải Kāsī mới.

9625

16.

9626

Kappāsapaṭṭavihatehipi veṭhayiṃsu

They also wrapped it with cloths of fine cotton,

Họ cũng quấn bằng những tấm vải bông,

9627

Katvāna pañcasatadussayugehi evaṃ,

thus using five hundred pairs of cloths.

Làm như vậy với năm trăm đôi y phục.

9628

Pakkhippa telaparipuṇṇasuvaṇṇadoṇyā

They placed it in a golden urn filled with oil,

Sau đó, họ đặt kim thân vào một quan tài vàng đầy dầu,

9629

Aññā’yasāya paṭikujjiya doṇiyā te; ()

and covered that urn with another iron urn. ()

Rồi đậy nắp bằng một quan tài sắt khác.

9630

17.

9631

Gattaṃ jinassa citakaṃ katacittakammaṃ

The body of the Victor was placed upon a funeral pyre,

Kim thân của Đức Chiến Thắng được đặt lên giàn hỏa táng,

9632

Mālālatāvilasitaṃ satahatthamuccaṃ,

decorated with artistic designs, adorned with garlands and creepers, a hundred cubits high,

Giàn hỏa táng được trang trí bằng hình vẽ, hoa và dây leo, cao một trăm thước,

9633

Vīsādhikaṃ agarucandanadāruka puṇṇaṃ

and filled with aloeswood and sandalwood in abundance,

Đầy gỗ trầm hương và đàn hương quý giá,

9634

Āropayiṃsu siriyā jitavejayantaṃ; ()

conquering the Vejayanta palace in glory. ()

Vượt qua cả vẻ đẹp của cung điện Vejayanta.

9635

18.

9636

Pāvāya mallanagaraṃ kusiṇāranāmaṃ

The great Elder Kassapa, the Nāga, having gone from Pāvā

Trưởng lão Mahākassapa, vị đại trưởng lão,

9637

Gantā mahāpabhutikassapatheranāgo,

to the Malla city named Kusinārā,

Đã đi từ Pāvā đến thành phố Kusinārā của bộ tộc Malla,

9638

Bhikkhūhi pañcasatikehi pathokkamitvā

and traversed the path with five hundred bhikkhus,

Cùng với năm trăm Tỳ-kheo, đã đi bộ trên đường,

9639

Rukkhassa mūla mupagamma khaṇaṃ nisīdi; ()

approached the root of a tree and sat down for a moment. ()

Và ngồi nghỉ một lát dưới gốc cây.

9640

19.

9641

Addhānamagga mathakho paṭipajji tamhā

Then, proceeding along the road from there,

Sau đó, vị ấy lại tiếp tục cuộc hành trình.

9642

Mandāravaṃ kusuma maññataro gahetvā,

another Ājīvaka, holding a Mandārava flower,

Một người Ājīvaka nọ, cầm một bông hoa Mandārava,

9643

Ājīvako ta mahipassiya kassapākhyo

saw him, the one named Kassapa, and asked:

Đã đến gần Trưởng lão Kassapa và hỏi:

9644

Jānāsi gotama manantajinantyapucchi; ()

“Do you know Gotama, the infinite Victor?” ()

“Ông có biết Đức Gotama, Đức Chiến Thắng vô thượng không?”

9645

20.

9646

Āmāvuso bhagavato parinibbutassa

“Yes, friend, seven days have passed since the Blessed One attained Parinibbāna.

“Vâng, thưa đạo hữu, hôm nay là ngày thứ bảy Đức Thế Tôn đã nhập Niết-bàn,

9647

Hontya’jja santadivasāti tatomayedaṃ,

That is why I have brought this Mandārava flower,” when he said this,

Vì vậy tôi đã hái bông hoa Mandārava này.”

9648

Mandāravaṃ kusuma māharitanti vutte

some, who were not free from defilements,

Khi nghe vậy, một số người chưa đoạn trừ tham ái

9649

Kandiṃsu keci vilapiṃsu avītarāgā; ()

wept and lamented. ()

Đã khóc than và rên rỉ.

9650

21.

9651

Tāya’cchi bhikkhuparisāya subhaddabuḍḍha-

That assembly of bhikkhus (thought), "Subhadda, the aged man,

Trong hội chúng Tỳ-kheo đó, có Trưởng lão Subhadda,

9652

Pabbajjito sapadi satthari baddhavero,

who was ordained, immediately harbored enmity towards the Teacher.

Người vừa xuất gia, mang lòng thù hận với Bậc Đạo Sư,

9653

Yo dubbaco yati mahāsamaṇena tena

That monk was intractable. By that Great Ascetic,

Người Tỳ-kheo khó dạy đó, bởi vị Đại Sa-môn đó,

9654

Muttā mayaṃhi yadupaddutakāyavācā; ()

we are freed from him whose body and speech afflicted us."

Chúng ta đã được giải thoát khỏi những phiền nhiễu thân và khẩu. ()

9655

22.

9656

Icchāma yaṃja maya midānikaroma taṃyaṃ

"Whatever we wish to do now, we shall do.

Bây giờ chúng ta muốn làm gì thì làm,

9657

Necchāma’dāni nakaroma mayaṃ tatomā,

Whatever we do not wish to do now, we shall not do." Then (he said):

Bây giờ chúng ta không muốn làm gì thì không làm,

9658

Sovittha mācavilapittha’ lamāvusoti

"Enough, friends, do not lament," and struck the wheel of the Victor's Dhamma.

Nói ‘Thôi đủ rồi, chư Hiền giả, đừng than khóc nữa’

9659

Vatvā pahāra madadī jinadhammacakke; ()

23.

Rồi đánh một đòn vào Pháp luân của Đức Phật. ()

9660

23.

23.

23.

9661

Mallā narindamakuṭaṅakkitapādapīṭhā’-

The Mallas, whose footstools were adorned with the crowns of kings,

Các vị vua Mallā, với ngai vàng được trang trí bằng vương miện của các vị vua,

9662

Limpetu massa caturo cita mappasayha,

applied an unassailable fourfold pyre (to the Buddha's body).

Hãy đến và thắp lửa bốn phía trên giàn hỏa táng không thể lay chuyển đó.

9663

Pucchiṃsu thera manuruddha mi’tabruvi so

They questioned the Elder Anuruddha, and he said:

Họ hỏi Trưởng lão Anuruddha, ngài nói:

9664

Patte’dha pajjalati kassapatherasīhe; ()

"This (pyre) will burn when the thera Kassapa, a lion, arrives."

‘Giàn hỏa táng đang cháy bởi Trưởng lão Kassapa, vị sư tử!’ ()

9665

24.

9666

Dhammāgadena hatasokahadehi yena

The thera Kassapa, who had conquered (his mind) by the medicine of Dhamma,

Bởi các Tỳ-kheo, những người đã dập tắt nỗi sầu khổ bằng thuốc pháp,

9667

Bhikkhūhi satthucitako vasikassapavho,

and whose heart was cured of sorrow, along with the bhikkhus,

Trưởng lão Kassapa, người đã đến giàn hỏa táng của Bậc Đạo Sư,

9668

Teno’pasaṅkami subhaddakathaṃ sasīse

approached the Teacher's pyre, considering Subhadda's words at its head

Ngài đến đó, nghe lời nói của Subhadda,

9669

Sukkhāsanī’vu’rasi satti’va maññamāno; ()

like a dry splinter or a spear in his breast.

Như một mũi tên khô đâm vào ngực. ()

9670

25.

9671

Katvā padakkhiṇa madhiṭṭhahi so catuttha-

Having circumambulated three times, he stood in the fourth meditation,

Ngài đi nhiễu ba vòng quanh giàn hỏa táng của Đức Thế Tôn,

9672

Jjhānuṭṭhito bhagavato citakaṃ tivāraṃ,

before the Blessed One's pyre. (Then), having made an añjali with his hands

Rồi an trú vào Thiền thứ tư,

9673

Baddhañjalī sirasi theravarassa bhetvā

at the head of the chief thera, the well-established feet appeared,

Ngài chắp tay trên đầu, phá vỡ giàn hỏa táng của vị Trưởng lão,

9674

Taṃ supakpatiṭṭhitapadāni patiṭṭhahiṃsu; ()

breaking open the pyre.

Và những bàn chân đã được an vị vững chắc. ()

9675

26.

9676

Therāsahassa karatāmarasehi satthu

With the lotus-like hands of a thousand theras,

Với đôi bàn tay sen của ngàn vị Trưởng lão, bụi từ chân của Bậc Đạo Sư

9677

Pādaṃsumāli vihitāhinipaccakāro,

the dust of the Teacher's feet, a garland, performed the proper reverence.

Đã được thực hiện nghi lễ cúng dường,

9678

Omujji gandhavitakāparasāgaramhi

He plunged into the ocean of fragrant thoughts,

Thế gian chìm sâu vào biển sầu khổ và bóng tối dày đặc,

9679

Lokoca tappabhava sokaghanandhakāre; ()

and the world into the dense darkness of sorrow born of that (event).

Giống như chìm vào một đại dương hương thơm. ()

9680

27.

9681

Therenacāhinamite citako samantā

When the thera had thus worshipped, the pyre

Khi Trưởng lão đã cúng dường, giàn hỏa táng tự động bốc cháy khắp nơi,

9682

Sampajjalittha sayamevu’tujattabhāve,

spontaneously ignited from all sides, due to its own inherent nature.

Do sức mạnh của mùa và bản chất của nó,

9683

Daḍḍhe jinassa masivā napichārikāsi

When the Victor's body was burnt, there was no ash or soot,

Khi Đức Phật được hỏa táng, không có tro bụi,

9684

Sārīrikaṭṭhīvisaro’bhayathāvasiṭṭho; ()

and the collection of physical bone-relics remained undiminished.

Chỉ còn lại một lượng lớn xá lợi thân thể. ()

9685

28.

9686

Satteva nābhivakiriṃsu lalāṭagīvā

Seven (relics) did not scatter: the neck-bone, the forehead-bone, the collar-bone,

Bảy xá lợi lớn: xá lợi trán, xá lợi cổ, xá lợi xương hàm,

9687

Dhātvakkhakaṭṭhi munino catudantadhātū,

and the four canine teeth of the Sage.

Và bốn xá lợi răng của Đức Thế Tôn không bị phân tán,

9688

Siddhatthakhaṇḍakatataṇḍulamuggamattā

The remaining relics, the size of mustard seeds, broken rice, or mung beans,

Các xá lợi còn lại, lớn bằng hạt cải, hạt gạo, hạt đậu xanh,

9689

Sesā pabhāyapi tidhā pakiriṃsu dhātu; ()

divided into three heaps according to their luster.

Tự phân tán thành ba phần. ()

9690

29.

9691

Nibbāpayiṃsu citakānala mantalikkhā

From the sky, streams of charming, cool water, like yak-tail whisks,

Từ trên không trung, những dòng nước đẹp như đuôi bò,

9692

Nikkhamma cāmaramanohara nīradhārā,

extinguished the pyre's flames.

Chảy xuống dập tắt ngọn lửa giàn hỏa táng,

9693

Sāḷaddumehi salilāni tathā samantā

Similarly, from all around, the Mallans (poured) waters from sal trees,

Cũng vậy, các vị Mallā từ cây sala,

9694

Mallā sugandhaparivāsitavārināpi; ()

and also water perfumed with exquisite fragrances.

Dùng nước thơm tưới khắp nơi. ()

9695

30.

9696

Olambamānamaṇidāmasuvaṇṇadāmaṃ

The Mallan kings then adorned (the hall) with hanging garlands of gems and gold,

Các vị vua Mallā đã trang trí bằng những chuỗi ngọc, chuỗi vàng rủ xuống,

9697

Cittabbitānamathabandhiyamallabhūpā

and various colorful awnings. They arranged exquisite furnishings,

Những tấm màn họa tiết được buộc lên,

9698

Katvā sugandhaparibhaṇḍa muḷārasanthā-

perfumed and splendidly spread out soft woolen blankets

Và trải những tấm thảm lông quý giá,

9699

Gāre susanthariya kojavakambalāni; ()

in the grand ceremonial hall.

Trong một ngôi nhà lớn được trang trí bằng hương thơm. ()

9700

31.

9701

Taṭṭhānato kamakuṭabandhananāmasāḷaṃ

From that spot up to the Makuṭabandhana Sal-grove,

Từ nơi đó đến con đường mang tên Kamakuṭabandhana-sāla,

9702

Yāvañjasaṃ rajatakañcanatoraṇehi,

they decorated the path all around with silver and gold archways,

Với những cổng vòm bằng bạc và vàng,

9703

Lājādinā kadalipuṇṇaghaṭehi dīpa-

parched rice, banana trees, full jars, lamps,

Được trang trí khắp nơi bằng cốm, chuối, bình đầy nước,

9704

Dhūpaddhajehi parito patimaṇḍayitvā; ()

incense, and banners.

Đèn, hương và cờ. ()

9705

32.

9706

Taṃ satthudhātuparipuṇṇa suvaṇṇadoṇiṃ

That golden urn, full of the Teacher's relics,

Họ mang chiếc bình vàng chứa đầy xá lợi của Bậc Đạo Sư

9707

Mallāna maggapura māhariyu’ssavehi,

the Mallans brought to their chief city with festivities.

Vào thành phố chính của các vị Mallā với lễ hội,

9708

Setātapattalasite sarabhāsanamhi

They placed it there on a seat adorned with a white parasol,

Rồi đặt lên ngai vàng được trang trí bằng lọng trắng,

9709

Muttāmaṇīhi khacite tahi mappayitvā; ()

inlaid with pearls and gems.

Nạm ngọc quý. ()

9710

33.

9711

Kumbhena kumbha mupahacca gaḷaṃ gaḷena

Vessels touched by vessels, and arms by arms,

Bình nối bình, cổ nối cổ,

9712

Cakkena cakka mupahacca bhujaṃ bhujena,

chariots by chariots, surrounding it with the fourfold army,

Bánh xe nối bánh xe, tay nối tay,

9713

Rakkhaṃ vidhāya caturaṅginiyā samantā

they made a protection, like a window

Với bốn binh chủng quân đội bảo vệ khắp nơi,

9714

Senāya hemakavacehi gavacchikaṃva; ()

with golden armor, all around.

Như một cửa sổ được che bằng áo giáp vàng. ()

9715

34.

9716

Katvevameva dhanurāvaraṇañca satti-

In this manner, they created a cage around the relics of the boundless Victor

Họ đã tạo ra một cái lồng cho xá lợi của Đức Phật Vô Biên,

9717

Hatthehi pañjara manantajinassadhātū,

with bows and shields and men with javelins in their hands.

Với những người cầm cung, khiên và giáo,

9718

Sammānayiṃsu sumahiṃsu susādhukīḷaṃ

They honored, revered, and joyfully celebrated

Họ đã tôn kính, ca ngợi và tổ chức lễ hội vui vẻ,

9719

Kīḷiṃsu sattadivasaṃ sahanāgarehi; ()

for seven days with the townspeople.

Cùng với cư dân thành phố trong bảy ngày. ()

9720

35.

9721

Sutvāna bhupati tamattha majātasattu

Having heard that news, King Ajātasattu (thought),

Vua Ajātasattu nghe tin đó,

9722

Satthāhi khattiyakulappabhavo ahampi,

"I too am of the Warrior caste, the Teacher was also of the Warrior caste.

‘Ta cũng là người thuộc dòng dõi Sát-đế-lợi của Bậc Đạo Sư,

9723

Sārīrabhāga marahāma mayampi tasmā

Therefore, we too deserve a share of the relics."

Chúng ta cũng xứng đáng nhận một phần xá lợi thân thể,

9724

Pāhesi dūta matha mallanarādhipānaṃ; ()

Then he sent a messenger to the Mallan kings.

Vì vậy, ngài phái sứ giả đến các vị vua Mallā. ()

9725

36.

9726

Vesālikā pacuralicchavibhubhujā ca

The Licchavis of Vesāli, abundant in powerful rulers, and the Sakya lords,

Các vị Licchavī giàu có ở Vesālī,

9727

Sakyādhipā kapilavatthupurādhivāsī,

residents of Kapilavatthu; the kings of Allakappa, the Bulis, and similarly

Các vị vua Sakya cư trú tại Kapilavatthu,

9728

Bhūpā’llakappavijite bulayāca rāma-

the Koliyan monarchs of Rāmagāma,

Các vị vua Bulī ở Allakappa,

9729

Gāmamhi koliyamahīpatayo tatheva; ()

37.

Cũng như các vị vua Koliya ở Rāmagāma. ()

9730

37.

and the earth-ruler in Veṭhadīpa, and the kings of Pāvā—all of them sent

37.

9731

Yo veṭhadīpanagare dharaṇīsuro so

their own messengers.

Vị vua ở thành phố Veṭhadīpa,

9732

Pāveyyakā ca mahipā pahiṇiṃsu tesaṃ;

These (kings) also, surrounded by their fourfold armies,

Và các vị vua Pāvā cũng phái sứ giả đến họ;

9733

Paccekadūtapurise caturaṅginīhi

came forth to confront (the Mallans).

Mỗi người phái sứ giả và quân đội bốn binh chủng,

9734

Senāhi tepi nivutā’bhimukhībhaviṃsu; ()

38.

Họ cũng tiến về phía trước. ()

9735

38.

38.

38.

9736

Āgamma yena bhagavā sayameva gāma-

"Having come to the village field, the Upavattana Sala-grove, where the Blessed One

Họ đến nơi Đức Thế Tôn đã nhập Niết-bàn,

9737

Kkhetto’pavattanavane parinibbuto no,

himself attained Parinibbāna, we will not give even a particle of the Victor's relics,"

Trong khu rừng xoài Upavattana gần làng,

9738

Dassāma no’ti jinadhātulavampi mallā

the Mallans, with elated minds, sent back their replies.

Các vị Mallā, với tâm cao thượng, đã gửi thông điệp trả lời:

9739

Pāhesu munnatimanā paṭisāsanāni; ()

39.

‘Chúng tôi sẽ không trao dù chỉ một hạt xá lợi của Đức Thế Tôn.’ ()

9740

39.

That royal city, with its royal armies of heroic warriors,

39.

9741

Sā rājadhāni nijarājapurakkhatāhi

engaged in battle, resembled a tumultuous ocean at the end of a world cycle,

Thành phố đó, với quân đội bốn binh chủng dũng mãnh trong chiến trận,

9742

Saṅgāmasūracaturaṅginivāhinīhi,

overflowing its shores for a moment.

Được dẫn đầu bởi các vị vua của mình,

9743

Yuddhāya baddhakalahāhi khaṇaṃjagāma

40.

Trong chốc lát, đã trở thành một cuộc chiến tranh,

9744

Velātivattapalayambudhinibbisesaṃ; ()

Like an immeasurable ocean transcending its shore;

Không khác gì biển đại hồng thủy vượt quá giới hạn. ()

9745

40.

Then the brahmin Doṇa, the wise man in Jambudīpa,

40.

9746

Yo doṇabhusurasudhī bhavi jambudīpe

whose feet were revered by kings, a diligent worker,

Vị Bà-la-môn Doṇa, một bậc trí giả ở Jambudīpa,

9747

Rājūhi pūjitapado sunisammakārī,

made his "Doṇa's roar," (addressing) the assembly, preventing this great conflict

Được các vị vua tôn kính, là người hành động khéo léo,

9748

So doṇagajjanamakā kaparisaṃ vinento

that was ready for battle, like two recitations (of the Dhamma).

Ông đã tạo ra tiếng vang như sấm sét để dàn xếp hội chúng,

9749

Dvebhāṇavāramita māhavakeḷisajjaṃ; ()

41.

Hai đoạn kinh này là sự chuẩn bị cho cuộc chiến. ()

9750

41.

41.

41.

9751

Sutvā’nusāsana mathācariyassa tassa

Having heard the instruction of that teacher,

Nghe lời khuyên của vị đạo sư đó,

9752

Sabbe samagganiratā vasudhādhināthā,

all the rulers of the earth, united and steadfast,

Tất cả các vị vua đều đồng lòng,

9753

Atthāya no vibhajathā’ti samena tumhe

said, "Divide the relics equally among us

Họ nói: ‘Vì lợi ích của chúng ta, xin hãy chia xá lợi

9754

Dhātūna maṭṭhapaṭiviṃsaka mabruviṃsu; ()

for our benefit, into eight portions."

Thành tám phần bằng nhau.’ ()

9755

42.

9756

Khīṇāsavo hi sarabhū citakena gīvā-

The Arahant Sarabhū collected the neck-bone relic from the pyre

Trưởng lão Sarabhū, một vị A-la-hán, đã lấy xá lợi cổ

9757

Dhātuṃ samāhariya lokahitāya yattha,

for the welfare of the world, and placed it in the auspicious jewel stupa-chamber

Từ giàn hỏa táng vì lợi ích của thế gian, nơi mà

9758

Laṅkāya bhāti mahiyaṅgaṇathūparājā

where the Mahiyangana Thūpa, the king of stupas, now shines in Laṅkā.

Tháp Mahiyangana, vua tháp ở Laṅkā, tỏa sáng,

9759

Tasmiṃ samappayi subhe maṇithūpagabbhe; ()

43.

Ngài đã an vị xá lợi đó trong bảo tháp ngọc quý. ()

9760

43.

43.

43.

9761

Khemavhayo citakato vasi vāmadāṭhā-

The Arahant Khemā collected the left canine-tooth relic from the pyre

Khemā, người đã lấy xá lợi răng hàm bên trái từ giàn hỏa táng,

9762

Dhātuṃ samaggahiya’ dāsi kaliṅgarañño,

and gave it to the king of Kaliṅga. The brahmin Doṇa, entrusted with the division of the relics,

Đã trao cho vua Kalinga,

9763

Doṇodvijo bhariya dhātuvibhāgasajjo

placed the right canine-tooth relic

Bà-la-môn Doṇa, khi chuẩn bị chia xá lợi,

9764

Veṭhantare nidahi dakkhiṇadantadhātuṃ; ()

between its wrappings.

Đã cất xá lợi răng phải vào trong khăn quấn. ()

9765

44.

9766

Dāṭhaṃ jaṭārajatacetiyagaṃ dvijassa

Deva Rājā (Sakka) carried away the right collar-bone relic,

Vị thiên vương đã lấy xá lợi răng phải đó

9767

Taṃ dakkhiṇakkhaka mapāhari devarājā,

which was the brahmin's tooth, within the Jaṭā Silver Cetiya.

Từ Bà-la-môn, nơi tháp tóc bằng bạc,

9768

Doṇo suvaṇṇamayadoṇimavāpuritvā

Doṇa opened the golden urn

Doṇa đã mở chiếc bình vàng,

9769

Tesaṃ vibhajja samabhāgamadāsidhātu; ()

and divided the relics into equal portions for them.

Và chia xá lợi thành các phần bằng nhau cho họ. ()

9770

45.

9771

Te bhubhujā sakasakevisaye vidhāya

Those kings, having established stupas as relic shrines in their respective regions,

Các vị vua đó đã xây tháp xá lợi ở các vương quốc của mình,

9772

Sampūjayiṃsu jinadhātunidhānathūpe

worshipped the Victor's relics. Then the Moriya Khattiyas collected the embers,

Và tôn kính xá lợi của Đức Phật.

9773

Aṅgāra māhariya moriyakhattiyā’tha

and Doṇa also made a stupa of a golden urn.

Sau đó, các vị Sát-đế-lợi Moriya đã lấy tro,

9774

Doṇopi hemamayakumbha makaṃsu thupe; ()

46.

Và Doṇa cũng đã xây tháp bằng bình vàng. ()

9775

46.

46.

46.

9776

Disvāna tassapamahāvasi tatthatattha

Seeing the division of the relics here and there, the thera Kassapa

Trưởng lão Kassapa, thấy xá lợi ở khắp nơi,

9777

Dhātvantarāya matha gaṇhiya rāmagāme,

then collected the relics from Rāmagāma, save for the Doṇa portion,

Rồi lấy xá lợi ở Rāmagāma,

9778

Aññatra doṇa mitadhātu majātasattu-

and gave them to King Ajātasattu

Trừ xá lợi trong bình của Doṇa, ngài đã trao xá lợi đó

9779

Rañño thiraṃ nidahituṃ padadāsi dhātu; ()

to be enshrined securely.

Cho vua Ajātasattu để an vị vững chắc. ()

9780

47.

9781

Aṭṭha’ṭha vaḍḍhitakaraṇḍakathūpagabbhe

The king placed the great treasure of relics in the chamber of the stupa,

Vị vua đã đặt kho tàng xá lợi vĩ đại

9782

Pakkhippabhumipati dhātumahānidhānaṃ,

which consisted of eight encased caskets.

Vào trong bảo tháp có tám hộp đựng,

9783

So theranāgasaraṇo pavidhāsi vāḷa-

The thera Nāgasaraṇa had made a mechanical contrivance to repel serpents,

Trưởng lão Nāgasaraṇa đã tạo ra một cỗ máy ngăn chặn rắn,

9784

Saṅghāṭayanta miha yojayi devarājā; ()

and the king of gods (Sakka) placed it there.

Và vị thiên vương đã đặt nó vào đây. ()

9785

48.

9786

Rājā asokavidito sirijambudīpe

King Asoka, renowned in the illustrious Jambudīpa,

Vua Asoka, nổi tiếng ở Jambudīpa,

9787

Tamhā samāhariya satthu sarīradhātu,

then collected the Teacher's body relics from there.

Đã lấy xá lợi thân thể của Bậc Đạo Sư từ đó,

9788

Kārāpayī caturasitisahassathūpe

That wise man caused eighty-four thousand stupas to be built;

Và xây dựng tám vạn bốn ngàn bảo tháp,

9789

Dhīmā mahindavasi dīpamimaṃ tadā’pa; ()

at that time, the thera Mahinda arrived on this island.

Khi đó, vị trí giả Mahinda đã đến hòn đảo này. ()

9790

49.

9791

Devānamādipiyatissanarādhipena

King Devānampiyatissa, having made stupas,

Bởi vua Devānampiyatissa,

9792

Thūpe vidhāya jinadhātacihapattamattā,

enshrined the relics of the Victor, which were only the size of a leaf;

Đã xây tháp và an vị xá lợi bằng lá cây Bồ-đề,

9793

Vitthāritā paṇihitā jayabodhisākhā-

the Jayabodhi branch, which was wished for, was brought, and its left-side root,

Được mở rộng và đặt xá lợi từ lá cây Bồ-đề chiến thắng,

9794

Vāmetarakkhakasilāmayapattadhātu; ()

a stone-like leaf-relic, was also enshrined.

Lá đá của cành bên trái. ()

9795

50.

9796

Nattā pana’ssa abhayo jalituggatejo

His grandson, Abhaya, whose glory blazed forth,

Cháu trai của ngài là Abhaya, với uy lực rực rỡ,

9797

Yo duṭṭhagāmini raṇambudhipāragāmī,

the one who crossed the ocean of battle in Duṭṭhagāma,

Người đã vượt qua biển chiến tranh của Duṭṭhagāmaṇī,

9798

Rājā’nurādhanagare nagarādhirāje

made Anurādhapura the supreme city,

Vị vua đã biến Anurādhapura thành thủ đô,

9799

Katvāna laṅkamakalaṅkamakāsirajjaṃ; ()

and ruled Laṅkā without blemish.

Và đã cai trị Laṅkā một cách không tì vết. ()

9800

51.

9801

Laṅkaṅganāya kucamaṇḍalanibbisesaṃ

He built the peerless Suvaṇṇamāli Cetiya, brilliant with gems,

Ngài đã xây dựng tháp Suvaṇṇamālī, một bảo tháp vô song,

9802

Sovaṇṇamāli matulaṃ ratanujjalantaṃ,

like the jewel-bosom of the maiden Laṅkā.

Rực rỡ như ngọc, như bầu ngực của nàng Laṅkā,

9803

So thuparāja makari thira mappayitvā

He enshrined the network of relics, a constructed Buddha-image,

Ngài đã an vị xá lợi và tạo ra hình tượng Đức Phật,

9804

Dhātuppabandha mabhinimmitabuddharūpaṃ; ()

and made that Thūparāja firm.

Và đã xây dựng vua tháp vững chắc. ()

9805

52.

9806

Sārīrikehi’tarathupavarehi laṅkā-

May that supreme Thūparāja, the Golden Cetiya by name,

Với các bảo tháp xá lợi thân thể khác, hòn đảo Laṅkā

9807

Bhumitthi moḷimaṇi kañcanamālināma

the jewel-crown of the land-maiden Laṅkā among other supreme physical-relic stupas,

Là viên ngọc trên vương miện, mang tên Suvaṇṇamālī,

9808

Saggāpavaggasukhado vara thūparājā

grant the happiness of heaven and liberation,

Vua tháp tối thượng mang lại hạnh phúc Niết-bàn và Thiên giới,

9809

So yāva dhātuparinibbutiyā vibhātu; ()

and shine until the relics' final passing!

Nguyện tháp đó mãi tỏa sáng cho đến khi xá lợi nhập Niết-bàn. ()

9810

53.

9811

Iddhānubhāva madhikicca jinassa dhātu-

By the power of the Victor's relics,

Nương vào oai lực thần thông của Đức Chinh Phục Giả, xá-lợi nào

9812

Kāyo’pahārarahito garukāraṭhānaṃ,

the body of relics, devoid of damage, worthy of veneration,

từ nơi không còn được cúng dường thân thể và tôn kính,

9813

Patvā tahiṃtahi mathantaradhānakāle

will, at the time of their disappearance here and there,

đã đến được các nơi đây đó, vào thời kỳ biến mất,

9814

Yo saṅkamissati’ha kañcanamālithupaṃ; ()

migrate to this Golden Cetiya.

sẽ di chuyển đến đây, tại bảo tháp Kañcanamāli;

9815

54.

54.

9816

So nāgadīpamupagamma tatovidhātu-

Having gone to Nāgadīpa, from there also, the relics (will come),

Xá-lợi ấy, sau khi đến Nāgadīpa, từ đó các xá-lợi

9817

Lokā ca nāgabhavanā tidasālayamhā,

and from the Nāga world and the realm of the Thirty-three gods.

từ thế gian, từ cảnh giới Nāga, và từ cung trời Ba Mươi Ba,

9818

Nikkhamma nimmita nirūpamabuddharūpo

Having emerged, a peerless Buddha-image, created^*,

Khi xuất hiện, hình tướng Phật vô song được tạo ra,

9819

Rāsi bhavissati sumaṇḍita bodhimaṇḍe; ()

Will be a well-adorned pile at the Bodhi-mandala. ()

Sẽ trở thành một khối được trang hoàng lộng lẫy tại Bồ Đề Đạo Tràng. ()

9820

55.

9821

Buddhānubhāvapabhavā’bhinavaggijālā-

When the relic-body, blazing

Khi thân xá lợi bừng cháy với những ngọn lửa mới,

9822

Mālāhi pajjalitadhātumayattabhāve,

With fresh wreaths of flames arisen from the Buddha's power,

Phát sinh từ uy lực của chư Phật,

9823

Tāvānu’mattamapi dissati nāvasesaṃ

Not even a particle remains to be seen,

Không một chút gì sót lại,

9824

Katvāna dhātuparinibbuti hessateva; ()

Then the final Parinibbāna of the relics will indeed take place. ()

Sự diệt độ hoàn toàn của xá lợi chắc chắn sẽ xảy ra. ()

9825

56.

9826

Buddhāpadāna marahādiguṇavadātaṃ

For those who constantly and devoutly remember this pure

Này chư hiền, đối với những ai thành kính,

9827

Bhatyā punappuna mimaṃ sarataṃ sataṃ bho,

Account of the Buddha, adorned with virtues like arahantship, oh,

Luôn nhớ đi nhớ lại những hạnh của Đức Phật, thanh tịnh với các đức A-la-hán và các đức khác,

9828

Cittaṃ kilesapariyuṭṭhita mujjubhūtaṃ

The mind, though enveloped by defilements, becomes upright

Tâm bị phiền não bao phủ và trở nên thẳng thắn,

9829

Addhā sudhantakanakaṃva visuddhimeti; ()

And attains purity, like well-refined gold. ()

Chắc chắn sẽ đạt được sự thanh tịnh như vàng ròng được tôi luyện. ()

9830

57.

9831

Cittojutāyapi vitakkavicāradhammā

Due to the mind's clarity, the qualities of thought and examination

Với sự sáng suốt của tâm, các pháp tầm và tứ

9832

Vattanti satthuguṇasañcayagocarā’tha,

Function as an object for the Teacher's accumulation of virtues;

Vận hành trong phạm vi của sự tích tập công đức của Bậc Đạo Sư; rồi

9833

Saṃjāyate pavurapīti ca kāyacitta-

Then great joy arises, and the tranquility of body and mind,

Niềm hỷ lạc cao quý phát sinh, cùng với sự an tịnh thân và tâm,

9834

Passaddhi niddarathatāya sukhaṃ samādhi; ()

Freedom from weariness, happiness, and samādhi. ()

Sự không còn phiền não, an lạc và định. ()

9835

58.

9836

Gambhīratāya tadadhīnaguṇaṇṇavassa

Because of the profundity of the ocean of virtues dependent on it,

Do sự sâu sắc của biển công đức lệ thuộc vào đó,

9837

Niddhutanīvaraṇato pavivekabhūtaṃ,

And the removal of the hindrances, becoming secluded,

Và do sự loại bỏ các triền cái, trở nên độc cư,

9838

Chāyetha jhānamupacāra mathā’dhigacche

The yogi may approach access concentration, and then attain

Vị hành giả sẽ đạt được các thiền cận định và sau đó

9839

Tappādakaṃ ariyamga phakhalañca yogī; ()

The fruit of the noble path that gives rise to it. ()

Các Thánh Đạo và Thánh Quả tạo ra chúng. ()

9840

59.

9841

Tassā’ticārucaritassaraṇānuyutto

One who is devoted to remembering these exceedingly beautiful deeds

Ai chuyên tâm ghi nhớ những hành vi vô cùng đẹp đẽ của Ngài,

9842

Hotevava satthari sagāravasapakpatisso,

Becomes respectful and humble towards the Teacher;

Người ấy sẽ trở nên kính trọng và tôn kính Bậc Đạo Sư,

9843

Saddhindriyādi pariṇāmagato’dhigacche

Having attained the maturation of faith and other faculties, he—

Và do sự chuyển hóa của tín căn và các căn khác, người ấy sẽ đạt được

9844

Pītippamodabahulo kusalo’bhisandaṃ; ()

Filled with abundant joy and gladness—attains the wholesome influx. ()

Dòng chảy phúc lành dồi dào hỷ lạc. ()

9845

60.

9846

Satthussa cetiyagharaṃva tadattabhāvo

Like a stupa-house for the Teacher, his existence (the Dhamma) is worthy of veneration,

Thân của người ấy sẽ giống như bảo tháp của Bậc Đạo Sư,

9847

Pūjāraho ca bhayabheravadukkhasayho,

And able to endure fear, terror, and suffering.

Đáng được cúng dường, chịu đựng được các nỗi sợ hãi và khổ đau,

9848

Lajji ca bhīru labhate sahavāsasaññaṃ

One who is modest and fearful (of evil) attains the perception of companionship (with the Dhamma)

Người có lòng hổ thẹn và sợ hãi sẽ đạt được sự hòa hợp,

9849

Saggāpavaggavibhavassa bhaveyya bhāgī; ()

And becomes a partaker in the prosperity of heaven and liberation. ()

Và sẽ là người có phần trong sự giàu có của cõi trời và Niết-bàn. ()

9850

61.

9851

Laṅkāya lakkhapatigāmavaramhi khettā-

In Laṅkā, in the excellent village of Lakkhapāti, by the chief of the monastery

Tại Tích Lan, trong ngôi làng tốt nhất là Lakkhapatigāma, bởi một vị

9852

Rāmādhipena guṇabhusaṇabhusitena,

Adorned with the ornament of virtues,

Viện chủ tu viện được trang sức bằng các đức tính,

9853

Vikhyātanimmalayasovisarena valli-

The renowned pure elder, born in Valligāma,

Nổi tiếng với danh tiếng trong sạch, từ Valli-

9854

Gāmubbhavena parisāvacarakkhamena; ()

Competent in attending to the assembly; ()

Gāma, một người có khả năng phục vụ hội chúng; ()

9855

62.

9856

Therenu’pāyacaturena bhadattasaṅghā-

By the elder, skilled in means, by the venerable Saṅghananda,

Bởi vị Trưởng lão khéo léo, được gọi là Bhadantasaṅghā-

9857

Nandābhidhena garunā garubhāvagena,

The revered guru, whose nature is grave,

Nanda, một bậc thầy đáng kính, người đã được kính trọng,

9858

Sissoraso’panayanena nijaṃva nettaṃ

Who, by bringing up his disciples as his own eyes,

Người đã bảo vệ đệ tử của mình như con mắt của chính mình,

9859

Rakkhaṃ vidhāya mabhivuddhiya mappito yo; ()

Provided protection and fostered their growth; ()

Và đã góp phần vào sự phát triển của đệ tử. ()

9860

63.

9861

Yo jīvitampi nirapekkhiya tambapaṇṇī-

He, who, disregarding even his own life, entered

Người đã không tiếc mạng sống của mình,

9862

Dīpaṃ tivāra mavatiṇṇa mimaṃ vasīhi,

This island of Tambapaṇṇī three times, by the masters,

Đã ba lần đến đảo Tambapaṇṇī này với các vị tỳ-khưu,

9863

Muttāmaṇīhi khacitena namahagghasiddhagī-

To bring the Buddha's Tooth Relic, in a casket

Để tôn thờ Xá lợi Răng của Đức Phật với một chiếc hộp quý giá

9864

Caṅgoṭakena mahituṃ jinadantadhātuṃ; ()

Studded with pearls and jewels, worthy of great veneration. ()

Nạm ngọc trai và đá quý. ()

9865

64.

9866

Sikkhāgaruṃ vajiranāma vihārasāmiṃ

Having made the venerable Vajiranāma, the abbot of the monastery,

Người đã lấy vị sư phụ Vajiranāma, trụ trì tu viện,

9867

Rājādhirājagurulañchadharaṃ yatindaṃ,

The foremost ascetic, who bore the royal insignia of the Rājādhirāja guru, his preceptor,

Vị đạo sĩ tối thượng mang danh hiệu bậc thầy của các vua,

9868

Katvānu’pajjhamupasampādamāpa dhamma-

He received the upasampadā ordination after going down to

Làm thầy tế độ và thọ giới Tỳ-khưu, sau đó

9869

Majjhetu motariya rammamarammaraṭṭhaṃ; ()

The delightful Arāmma country to study the Dhamma; ()

Đi đến xứ A-rāmma xinh đẹp để học Pháp. ()

9870

65.

9871

Saṃvaḍḍhitaṃ pitupadādhigatena meṇḍuna

He was raised by the King Meṇḍu, who succeeded his father,

Được nuôi dưỡng bởi đức vua Meṇḍa, người đã kế vị cha mình,

9872

Raññā pasīdiya kusaggadhiyā sakāya,

And who, being pleased, possessed a sharp intellect.

Và được sự ưu ái của nhà vua với trí tuệ sắc bén,

9873

Sissaṃ asesapariyattidharassa ñeyya-

He was a disciple of Saṅgharāja (King of the Saṅgha), who knew all the Pariyatti (scriptures)

Vị đệ tử của Saṅgharāja, người nắm giữ toàn bộ Kinh điển,

9874

Dhammābhivaṃsaviditassa’pi saṅgharañño; ()

And was known for his noble lineage in the Dhamma; ()

Và nổi tiếng với dòng dõi Pháp học. ()

9875

66.

9876

Saṃjayuttabhāṇakakumārabhivaṃsanāmaṃ

He (the author) attained proficiency in the Dhamma and Vinaya

Người được gọi là Saṃjayuttabhāṇakakumārabhivaṃsa,

9877

Rājādhirājagarulañchadharaṃ sudhīraṃ,

By relying on the venerable elder, the speaker of Saṃjayutta, Kumārabhivaṃsa by name,

Một bậc trí giả mang danh hiệu bậc thầy của các vua,

9878

Therāsabhaṃ supaṭipattigaruṃ garuṃ yo

Who was wise, bore the royal insignia of Rājādhirāja guru,

Một trưởng lão xuất chúng, một bậc thầy về thực hành đúng đắn,

9879

Nissāya dhammavinaye paṭutaṃ jagāma; ()

And was revered as a guide in good conduct. ()

Nhờ nương tựa vào người ấy mà tôi đã trở nên tinh thông Pháp và Luật. ()

9880

67.

9881

Lakkhīsare moraṭunāmapure suramme

Born in the beautiful city of Moraṭuva, in Lakkhīsara,

Sinh ra tại thành phố Moratuwa xinh đẹp ở Lakkhīsara,

9882

Jātena issarajanāyananamhi jātyā,

Of noble birth in the eyes of the populace,

Trong một gia đình quyền quý,

9883

Vassaṭṭhatiṃsaparimāṇavayoguṇena

Having lived for thirty-eight years,

Với tuổi đời ba mươi tám,

9884

Pāsāṇadūrapuragocaragāmikena; ()

And coming from the village of Pāsāṇadūrapura. ()

Là một cư dân của ngôi làng Pāsāṇadūrapura. ()

9885

68.

9886

Tenā’bhayādikaruṇāratanābhidhānā-

By that Abhayādikaruṇāratana, named the abbot of the monastery,

Bởi vị viện chủ tu viện tên là Abhayādikaruṇāratana,

9887

Rāmādhipena gaṇvācakābhāvagena,

And being a preceptor to a group of disciples,

Một bậc thầy của các nhóm, người

9888

Saṃsuddhabuddhaguṇādīpanatapparena

Whose main concern was to illuminate the pure virtues of the Buddha,

Chuyên tâm làm sáng tỏ các đức tính thanh tịnh của Đức Phật,

9889

Saṃsārasāgarasamuttaraṇāsayena; ()

With the intention of crossing the ocean of saṃsāra; ()

Với ý định vượt qua biển luân hồi. ()

9890

69.

9891

Pītippamodajananaṃ samaṇena medhā-

This body of discourse, bringing joy and gladness, composed by the ascetic

Bởi vị Sa-môn Medhānanda, một nhà thơ trong số các bậc thi sĩ,

9892

Nandābhidhena kavinā kavikuñjarānaṃ,

Medhānanda, a poet among eminent poets,

Người tạo ra niềm hỷ lạc và hoan hỷ,

9893

Ādiccabandhujinarājaguṇappabandha-

Is a narrative that illuminates the pure life story of the Buddha, the Kinsman of the Sun,

Một tác phẩm về các đức tính của Đức Phật, dòng dõi của Mặt Trời,

9894

Suddhāpadānaparidīpakathāsarīraṃ; ()

And the King of the Conquerors. ()

Một câu chuyện làm sáng tỏ những hạnh thanh tịnh. ()

9895

70.

Table of Contents

Settings