Jinavaṃsadīpaṃ

8397

Catubbidhānaṃ saddhā-

Because He is easily supported (subhara) and partakes of the four kinds of offerings given with faith,

Vì Ngài là người dễ nuôi dưỡng, là người thụ hưởng

8398

Deyyānaṃ cīvarādisambhārānaṃ,

such as robes and other requisites,

Bốn loại vật cúng dường tín thí như y phục,

8399

Subharo yasmā bhāgī

and is extremely content, therefore He is the Buddha, Bhagavā.

Là người rất ít dục,

8400

Paramappiccho tatopi buddho bhagavā; ()

He is the Buddha, Bhagavā, because he is content with little.

Do đó, Đức Phật là Bhagavā. ()

8401

40.

42.

8402

Attharasassa subhāgī

Because He partakes of the flavour of meaning,

Vì Ngài là người thụ hưởng vị nghĩa,

8403

Dhammarasassa ca yato vimuttirasassa,

the flavour of dhamma, and the flavour of liberation,

Vị pháp và vị giải thoát,

8404

Adhisīlassa’dhicitta-

and of higher morality, higher consciousness,

Vị tăng thượng giới, tăng thượng tâm,

8405

Ssa’dhipaññāyaca tatopi buddho bhagavā; ()

and higher wisdom, therefore He is the Buddha, Bhagavā.

Và tăng thượng tuệ, do đó, Đức Phật là Bhagavā. ()

8406

41.

43.

8407

Rūpārūpāvacara-

Because He has destroyed the hindrances

Vì Ngài là người thụ hưởng

8408

Jjhānāna catunna mapakpamaññānampi,

and partakes of the four rūpa-jhānas and arūpa-jhānas, and immeasurable knowledges,

Bốn thiền sắc giới, vô sắc giới và các vô lượng tâm,

8409

Viddhaṃsitīvaraṇo

He is the Buddha, Bhagavā.

Đã đoạn trừ các triền cái,

8410

Yasmā bhāgī tatopi buddho bhagavā; ()

He is the Buddha, Bhagavā.

Do đó, Đức Phật là Bhagavā. ()

8411

42.

44.

8412

Aṭṭhannañcaṭṭhannaṃ

And of the eight liberations and the eight āyatana of mastery,

Vì Ngài là người thụ hưởng chín loại

8413

Vimokkhadhammāna mābhibhāyatanānaṃ,

of the eight liberations, the eight stages of mastery,

Tám giải thoát, tám thắng xứ,

8414

Anupubbavihārānaṃ bhāginavannaṃ tatopi buddho bhagavā; ()

and the nine gradual abidings; therefore, the Buddha is Bhagavā. ()

Và chín thứ tự trú (anupubbavihāra), do đó, Đức Phật là Bhagavā. ()

8415

43.

45.

8416

Dasakasiṇasamāpatti

He is also the partaker of the ten kasiṇas,

Vì Ngài là người thụ hưởng mười biến xứ định,

8417

Dasasaññābhāvanāna mapi bhāgīvā,

and of the ten perceptions cultivated,

Mười sự tu tập tưởng,

8418

Asubhasamāpatyā’nā-

of the meditation on the repulsive (asubha) and

Sự tu tập bất tịnh và niệm hơi thở vào ra,

8419

Pānassatiyā tatopi buddho bhagavā; ()

mindfulness of breathing; therefore, the Buddha is Bhagavā. ()

Do đó, Đức Phật là Bhagavā. ()

8420

44.

46.

8421

Sammappadhāna pabhuti-

Since he is the partaker of the qualities

Vì Ngài là người thụ hưởng

8422

Satipaṭṭhāni’ddhipādadhammānampi,

such as the four right exertions, the four foundations of mindfulness, and the four bases of power,

Các pháp Tứ Chánh Cần, Tứ Niệm Xứ, Tứ Như Ý Túc,

8423

Catudhā suvibhattānaṃ

which are well-divided into four categories;

Đã được phân chia thành bốn,

8424

Bhāgī yasmā tatopi buddho bhagavā; ()

therefore, the Buddha is Bhagavā. ()

Do đó, Đức Phật là Bhagavā. ()

8425

45.

47.

8426

Pañcannampi balānaṃ

Since he is the partaker of the five powers

Vì Ngài là người thụ hưởng

8427

Yasmā pañcanna mindriyānaṃ bhāgī,

and the five faculties;

Năm lực và năm căn,

8428

Tasmā dasabaladhārī

therefore, he who possesses the ten powers,

Do đó, Ngài là người có mười lực,

8429

Jitindriso yo tatopi buddho bhagavā; ()

the one who has conquered his senses, the Buddha, is Bhagavā. ()

Là người đã chiến thắng các căn, do đó, Đức Phật là Bhagavā. ()

8430

46.

48.

8431

Yasmā bojjhaṅgānaṃ

Since he is the partaker of the factors of awakening,

Vì Ngài là người thụ hưởng Bảy Giác Chi

8432

Ariyassa’ṭṭhaṅgikassa maggassāpi,

and also of the Noble Eightfold Path,

Và Bát Chánh Đạo của bậc Thánh,

8433

Tathāgatabalānaṃ yo

and of the ten powers of a Tathāgata;

Và mười lực của Như Lai,

8434

Bhāgi dasannaṃ tatopi buddho bhagavā; ()

therefore, the Buddha is Bhagavā. ()

Do đó, Đức Phật là Bhagavā. ()

8435

47.

49.

8436

Catuvesārajjānaṃ

If he is the partaker of the four kinds of intrepidity

Nếu Ngài là người thụ hưởng

8437

Yadi catupaṭisambhidāna maddhabhāgī,

and the four analytical knowledges (paṭisambhidā),

Bốn vô sở úy và bốn phân tích giới,

8438

Chabuddhadhammānampi

and of the six unique qualities of a Buddha

Sáu Phật pháp và sáu thắng trí,

8439

Chaḷabhiññānaṃ tatopibuddhobhagavā; ()

and the six supernormal powers (abhiññā); therefore, the Buddha is Bhagavā. ()

Do đó, Đức Phật là Bhagavā. ()

8440

48.

50.

8441

Bhagavā’tye’taṃ nāmaṃ

This name "Bhagavā"

Danh hiệu Bhagavā này

8442

Nakataṃ mātāpitūhi bhātubhaginīhi,

was not given by his mother and father, or brothers and sisters,

Không phải do cha mẹ, anh chị em đặt,

8443

Sakamittāmaccehi

or by his own friends and ministers,

Không phải do bạn bè, người thân

8444

Na ñātisālohitehivā paññattaṃ; ()

nor by relatives or kinsfolk. ()

Hay bà con đặt. ()

8445

49.

51.

8446

Samaṇehi bhusurehi

It was not created by ascetics, brahmins,

Không phải do các Sa-môn, Bà-la-môn,

8447

Na devatāhi ca nana yena kenaci racitaṃ,

or devas, nor by anyone else; it arose

Cũng không phải do chư thiên hay bất cứ ai khác tạo ra,

8448

Uṭṭhaṭakibbisamūle

at the root of perfect awakening for those perfectly awakened ones,

Mà tại cội Bồ-đề, nơi gốc rễ của mọi tội lỗi bị nhổ bỏ,

8449

Subodhimūle subuddhasambodhīnaṃ; ()

at the root of enlightenment, where the mass of evil was uprooted. ()

Nơi sự giác ngộ tối thượng của các vị Phật được chứng đắc. ()

8450

50.

52.

8451

Paṭilābhahetu tesaṃ

It is because of the attainment by those

Vì các vị Bhagavā ấy

8452

Bhagavantānaṃ anāvaraṇañāṇassa,

Blessed Ones of the unobstructed knowledge,

Đã chứng đắc trí vô ngại,

8453

Pavimokkhantikametaṃ

that this name pertains ultimately to liberation. ()

Sự chế định Bhagavā này

8454

Yadidaṃ bhagavāti sacchikāpaññatti; ()

This "Bhagavā" is a true designation.

Là sự giải thoát cuối cùng. ()

8455

Athaṭīkāgatanayovuccate.

Now the method from the commentaries is stated.

Bây giờ, phương pháp được đề cập trong Chú giải được trình bày.

8456

51.

56.

8457

Niratisayāsīlādi-

Unsurpassed morality and so forth,

Vì các phần công đức như giới

8458

Sagguṇabhāgā anaññasāmaññā ye

excellent qualities, which are not common to others,

Là vô thượng và không ai sánh bằng,

8459

Yassu’palabbhanti tato

are found in him, therefore

Được tìm thấy nơi Ngài,

8460

Bhagavā’tya’bhidhīyate sabuddho bhagavā; ()

he is called Bhagavā; the Fully Awakened One is Bhagavā.

Do đó, Đức Phật ấy được gọi là Bhagavā. ()

8461

52.

57.

8462

Tathāhi sīlaṃ samādhi

Thus, morality, concentration,

Thật vậy, giới, định,

8463

Paññā vimutti vimuttidassanañāṇaṃ,

wisdom, liberation, and the knowledge and vision of liberation,

Tuệ, giải thoát, giải thoát tri kiến,

8464

Hiri ottappaṃ saddhaṃ

conscience, dread of wrongdoing, faith,

Tàm, quý, tín,

8465

Vīriyaṃ sati sampajañña mete dhammā; ()

energy, mindfulness, and clear comprehension—these are the qualities.

Tinh tấn, niệm, tỉnh giác – những pháp này. ()

8466

53.

58.

8467

Sīlavisuddhi ca diṭṭhi-

Purity of morality and purity of view,

Giới thanh tịnh và kiến thanh tịnh,

8468

Visuddhi kusalāni tīṇi tammūlāni,

the three wholesome roots, and their roots,

Ba pháp thiện và ba gốc của chúng,

8469

Tayo vitakkā sammā

the three right thoughts,

Ba tầm chân chánh,

8470

Tisso dhātvānavajjasaññā tisso; ()

the three elements, the three blameless perceptions—these are the three.

Ba giới và ba tưởng vô tội. ()

8471

54.

59.

8472

Catusatipaṭṭhāni’ddhi-

The four foundations of mindfulness, the bases of psychic power,

Bốn niệm xứ, Tứ Như Ý Túc,

8473

Ppādā sammappadhānadhammā caturo,

the four right exertions—these are the four qualities.

Bốn chánh cần,

8474

Paṭisambhidā catasso

The four analytical knowledges,

Bốn phân tích giới,

8475

Caturo maggā phalānikho cattāri; ()

the four paths, and indeed the four fruits.

Bốn đạo, bốn quả. ()

8476

55.

60.

8477

Cattāro, riyavaṃsā

The four noble lineages,

Bốn Thánh chủng,

8478

Yoniparicchedakāni catuñāṇāni,

the four knowledges that determine birth,

Bốn trí phân tích các loại duyên khởi,

8479

Catuvesārajjāni

the four intrepidities,

Bốn vô sở úy,

8480

Padhāniyaṅgāni pañca parimāṇāni; ()

the five factors of exertion, the five measures.

Năm chi phần tinh tấn, năm giới hạn. ()

8481

56.

61.

8482

Pañcaṅgiko’pi sammā

Also the five-factored right concentration,

Chánh định có năm chi,

8483

Samādhi pañcindriyāni pañcabalāni,

the five faculties, the five powers,

Năm căn, năm lực,

8484

Nissāraṇīyadhātu

the element of escape,

Năm giới xuất ly,

8485

Pañcavimuttiparipācaniyā dhammā; ()

the five qualities conducive to the ripening of liberation.

Năm pháp dẫn đến giải thoát viên mãn. ()

8486

57.

62.

8487

Pañca vimuttāyatana-

The five liberation-attainment knowledges,

Năm xứ giải thoát tri kiến,

8488

Ñāṇāni chagāravā chabahulavihārā,

the six forms of reverence, the six frequent abidings,

Sáu pháp cung kính, sáu trú xứ rộng lớn,

8489

Chā’nussatiṭhānāni

the six recollections,

Sáu niệm xứ,

8490

Nissāraṇiyā chadhātu chalabhiññāyo; ()

the six elements of escape, the six higher knowledges.

Sáu giới xuất ly, sáu thắng trí. ()

8491

58.

63.

8492

Chabbidha’nuttariyāni

The six supreme attainments,

Sáu vô thượng,

8493

Jabbidhanibbedhabhāgiyā saññāyo,

the six perceptions leading to penetration,

Sáu tưởng thuộc phần nhàm chán,

8494

Chaasādhāraṇañānā-

the six uncommon knowledges,

Sáu trí không chung với ai khác,

8495

Nya’riyadhanānya’parihāniyā dhammā; ()

the noble treasures, the qualities that do not decline.

Bảy Thánh tài, bảy pháp không bị suy giảm. ()

8496

59.

64.

8497

Sappurisāriyadhammā

The qualities of a good person, the noble qualities,

Bảy pháp Thánh của bậc chân nhân,

8498

Bojjhaṅgā satta sattasaññā satta,

the seven factors of awakening, the seven perceptions,

Bảy giác chi, bảy tưởng,

8499

Khīṇāsavabalakathanā

the description of the powers of an Arahant,

Lời thuyết giảng về lực của bậc lậu tận,

8500

Sattavivadhā dakkhiṇarahānañca kathā; ()

and the seven kinds of discourse for those worthy of offerings.

Và lời thuyết giảng về bảy loại bậc đáng cúng dường. ()

8501

60.

65.

8502

Aṭṭhannaṃ paññānaṃ

The teaching of the causes for the attainment

Sự thuyết giảng về nguyên nhân chứng đắc

8503

Paṭilābha nidānadesanā sammattā;

of the eight kinds of wisdom, the rightness;

Tám trí là chánh kiến;

8504

Lokasabhāva’ccagamā

transcending the nature of the world,

Vượt qua bản chất thế gian,

8505

Aṭṭha’kkhaṇadesanā ca aṭṭhavimokkhā; ()

the teaching of the eight inopportune moments, and the eight liberations.

Sự thuyết giảng về tám bất thiện xứ và tám giải thoát. ()

8506

61.

66.

8507

Vatthunyā’ramhāni

The bases of thought,

Tám thắng xứ tối thượng

8508

Mahāpurisatakkanā’bhibhāyatanutti,

the considerations of a great man, the supreme bases of mastery,

Là những đối tượng của sự suy tư của bậc đại nhân,

8509

Aṭṭhavidhā navu’pāyā

the eight kinds of wisdom, the nine approaches,

Chín phương pháp, chín chi phần tinh tấn

8510

Manasikaraṇamūlakā padhānyaṅgāni; ()

the factors of exertion rooted in attention.

Có gốc từ sự tác ý. ()

8511

62.

67.

8512

Nava sattāvāsakathā

The discourse on the nine abodes of beings,

Chín trú xứ của chúng sanh,

8513

Āghātapaṭivinayā ca nava nānattā,

and the nine ways of subduing resentment, the nine diversities,

Chín cách dứt bỏ sự oán ghét và chín sự sai khác,

8514

Navā’nupubbavihārā

the nine gradual abidings,

Chín thứ tự trú.

8515

Navasaññā dasavidhā kusalakammapathā; ()

the nine perceptions, the ten wholesome courses of action.

Mười loại tưởng mới, mười thiện nghiệp đạo; ()

8516

63.

8517

Dasa kasiṇāyatanāni

The ten kasiṇa bases,

Mười biến xứ (kasiṇa),

8518

Dasa sammattāni nāthakaraṇadhammā,

the ten rightnesses, the qualities that make one a protector,

Mười pháp thiện (sammattāni) là những pháp tạo nên nơi nương tựa,

8519

Balāni cā’riyavāsā

the powers and the noble abodes,

Các lực (balāni) và các trú xứ cao quý (āriyavāsā),

8520

Mettāye’kādasānisaṃsā dhammā; ()

the eleven benefits of loving-kindness, the qualities.

Mười một lợi ích của tâm từ (mettā); ()

8521

64.

8522

Bārasadhammā cakkā-

The twelve qualities of the wheel,

Mười hai pháp là những vòng xe

8523

Kārā terasadhutaṅgadhammā ce’pi,

and the thirteen dhutaṅga qualities,

Mười ba pháp hạnh đầu đà (dhutaṅga),

8524

Cuddasamattā buddhi

the fourteen kinds of wisdom,

Mười bốn trí tuệ,

8525

Pañcadasavimuttipācanīyā dhammā; ()

the fifteen qualities conducive to the ripening of liberation.

Mười lăm pháp ba-dật-đề (pācittiya) và giải thoát (vimutti); ()

8526

65.

8527

Ānāpānassatiyo

The sixteen kinds of mindfulness of breathing,

Mười sáu pháp niệm hơi thở vào ra (ānāpānassati)

8528

Soḷasa soḷasavidhā’ parantapatīyā,

the sixteen kinds of knowledge concerning the future,

Mười sáu loại khác nhau, không làm phiền người khác,

8529

Aṭṭharasa buddhaguṇā

the eighteen qualities of a Buddha,

Mười tám Phật đức (buddhaguṇa),

8530

Ekūṇavīsati paccavekkhaṇabuddhi; ()

the nineteen kinds of reviewing wisdom.

Mười chín trí tuệ quán xét (paccavekkhaṇa-buddhi); ()

8531

66.

8532

Catucattāḷisavidhā

The forty-four kinds of wisdom-bases,

Bốn mươi bốn loại

8533

Paññāvatthū’dayabbayeñāṇāni,

the knowledge of rise and fall,

Trí tuệ về sự sinh diệt (udayabbaya-ñāṇa) là đối tượng của trí tuệ,

8534

Paññāsa kusaladhammā

the fifty wholesome qualities,

Năm mươi pháp thiện (kusala-dhamma),

8535

Sattādhikasattatippabhāvatthūni; ()

the seventy-seven bases of power.

Bảy mươi bảy đối tượng của sức mạnh (pabhāva-vatthu); ()

8536

67.

8537

Catuvīsati koṭilakkha-

The knowledge of the diamond-like path, which is as vast as twenty-four hundred thousand attainments,

Hai mươi bốn ngàn vạn

8538

Ppamita samāpattiyañcaravajirañāṇaṃ,

Adamantine knowledge moving in measured attainments,

Trí kim cương (vajira-ñāṇa) di chuyển trong các định (samāpatti) có giới hạn,

8539

Samantapaṭṭhānapacca-

the knowledge of reviewing the Paṭṭhāna,

Trí quán xét về duyên khởi (paṭṭhāna) toàn diện,

8540

Vekkhaṇañāṇāni desanāñāṇāti; ()

and the knowledge of teaching.

Và trí thuyết pháp (desanā-ñāṇa); ()

8541

68.

8542

Sattāna manattānaṃ

The knowledge of the classification of beings, their dispositions and latent tendencies,

Các trí tuệ phân biệt

8543

Vibhagañāṇānicā’sayānusayānaṃ,

Analytical knowledge and of inclinations and latent tendencies,

Tâm của chúng sinh, các khuynh hướng tiềm ẩn (anusaya) và các khuynh hướng (āsaya) của chúng,

8544

Vuttavibhāgā santī

the qualities of Bhagavā, which are described and classified as peaceful;

Các phân loại đã nói đó là các đức tính

8545

Guṇabhāgā bhagavato tato bhagavā so; ()

therefore, he is Bhagavā.

Của Thế Tôn (Bhagavā), vì thế Ngài là Bhagavā; ()

8546

69.

8547

Manussattabhāvādike aṭṭhadhamme

The eight qualities such as being born as a human being,

Tám pháp như thân người và các pháp khác,

8548

Samodhānayitvā’hisambodhiyā ye,

which are to be accomplished for supreme enlightenment

Được các Đại Bồ Tát (Mahābodhisatta) thành tựu, những vị

8549

Samiddhā’dhikārehi sattuttamehi

by the great Bodhisattas who are endowed with abundant capabilities

Tối thượng trong chúng sinh, với các quyền năng (adhikāra) đầy đủ,

8550

Mahābodhisattehi sampādanīyā; ()

and are supreme among beings.

Bằng cách hội tụ chúng để đạt đến giác ngộ (abhisambodhi); ()

8551

70.

8552

Adhiṭṭhānadhammādayo pañcu’ḷāra-

The qualities of determination and so forth, the five great sacrifices,

Các pháp quyết định (adhiṭṭhāna-dhamma) và năm pháp bố thí (pariccāga-dhamma) cao cả,

8553

Pariccāgadhammā catussaṅgahā ca,

and the four ways of showing favor,

Và bốn pháp nhiếp (saṅgaha),

8554

Cariyattayaṃ pāramīdhammarāsi

the three kinds of conduct, the collection of perfections—

Ba loại hạnh (cariyā), khối pháp Ba-la-mật (pāramī-dhamma),

8555

Bhavattyā’bhisambodhisambhārabhūtā; ()

these become the requisites for supreme enlightenment.

Tất cả đều là tư lương để đạt đến giác ngộ; ()

8556

71.

8557

Pabhutyā’bhinīhārato yāvabodhi

From the time of his solemn aspiration until enlightenment,

Từ khi phát nguyện (abhinīhāra) cho đến khi giác ngộ,

8558

Asaṅkheyyakappāni cattāri’massa,

four incalculable eons for him.

Bốn A-tăng-kỳ kiếp (asaṅkheyya-kappa) này,

8559

Salakkhāni te bodhisambhāradhammā

Those qualities of the requisites for enlightenment, having their own characteristics,

Các pháp tư lương Bồ Tát (bodhisambhāra-dhamma) đó có các đặc tính,

8560

Bhavā vuddhipakkhe bhatā sambhatā’ti; ()

were gathered and supported for the development of existences.

Được tích lũy và nuôi dưỡng trong các kiếp sống để tăng trưởng; ()

8561

72.

8562

Bhajīyanti yā puññavantehi loke

Those perfections that are enjoyed by the meritorious in the world,

Những thành tựu (sampatti) mà những người có phước trên thế gian

8563

Payogaṃ samāgamma sampattiyo tā,

those accomplishments, having attained (due to) effort,

Đạt được nhờ nỗ lực (payoga) và sự hòa hợp (samāgamma),

8564

Bhagānāma vaṭṭabbivaṭṭānugā’ti

are called bhaga, following the cycle of becoming and its cessation—

Được gọi là "bhaga" (phần phước) theo vòng luân hồi (vaṭṭa) và thoát ly luân hồi (vivaṭṭa),

8565

Pavuccanti tesaṃ ubhinnaṃ bhagānaṃ; ()

thus are declared those two kinds of bhaga.

Được nói đến là hai loại "bhaga" đó; ()

8566

73.

8567

Pure bodhito bodhisatto samāno

Before his enlightenment, as a Bodhisatta,

Trước khi giác ngộ, là một Bồ Tát,

8568

Bhusaṃ bodhisambhāradhamme vinanto,

having exceedingly increased the qualities of the requisites for enlightenment,

Ngài đã vun bồi rất nhiều các pháp tư lương Bồ Tát,

8569

Patiṭṭhāsi yasmiṃ bhage te vanīti

he delighted in that bhaga where he was established—

Ngài đã đạt được phần phước (bhaga) đó,

8570

Manussesu devesu ukkaṃsabhute; ()

the excellent state among humans and devas.

Là tối thượng trong loài người và chư thiên; ()

8571

74.

8572

Tathā’naññasāmaññasāhiññajhāna-

Likewise, when he himself became a Buddha at the foot of the Bodhi tree,

Cũng vậy, các thiền (jhāna) không chung với ai khác, không thể so sánh, không thể bị cướp đoạt,

8573

Ssamāpattibhedaggamaggapphalādī,

he delighted in the bhaga of jhāna, samāpatti, the supreme path, and fruition,

Các loại định (samāpatti), các quả vị tối thượng (aggaphala) và các quả khác,

8574

Bhage bodhimūle vivaṭṭānuge’pi

which are unique and peerless and belong to the non-returning cycle,

Ngài đã đạt được các phần phước (bhaga) đó tại cội Bồ-đề (bodhimūla), thuộc về sự thoát ly luân hồi,

8575

Sayaṃ buddhabhuto samāno vanī’ti; ()

such as the unique, peerless, incomparable jhānas and samāpattis, the supreme path, and its fruition.

Khi Ngài tự mình trở thành một vị Phật (buddhabhuta); ()

8576

75.

8577

Catubbisa ye koṭilakkhappamāṇa-

There are twenty-four koṭi-lakhs of samāpatti portions, which are a great portion of fortune.

Hai mươi bốn ngàn vạn

8578

Samāpattibhāgā kamahābhāgadheyyo,

For the welfare of others, and for his own happiness in this very life,

Các phần định (samāpatti) đó là phước báu lớn lao,

8579

Paresaṃ nahitāya?Ttano diṭṭhadhamma-

he delighted in those always.

Vì lợi ích của người khác và hạnh phúc hiện tại của chính mình,

8580

Sukhatthāya te niccakappaṃ vanīti; ()

He always desired them for the welfare of beings.

Ngài đã đạt được chúng mãi mãi; ()

8581

76.

8582

Abhiññeyyadhammesu ye bhāvitabba-

Those portions of phenomena to be comprehended, to be developed, to be abandoned,

Trong các pháp cần phải hiểu biết (abhiññeyya-dhamma), những phần cần phải tu tập (bhāvitabba),

8583

Pahātabbabhāgā pariññeyyabhāgā,

and to be realized among the knowable phenomena,

Những phần cần phải đoạn trừ (pahātabba), những phần cần phải thấu triệt (pariññeyya),

8584

Siyuṃ sacchikātabbabhāgā vanī’ti

the Victor, dwelling in the domain of development, delighted in those.

Và những phần cần phải chứng ngộ (sacchikātabba), Ngài đã đạt được,

8585

Jino bhāvanāgocarāsevano te; ()

The Conqueror, devoted to the sphere of development, is for you.

Đấng Chiến Thắng (Jina) đã tu tập và thực hành chúng; ()

8586

77.

8587

Asādhāraṇe sesasādhāraṇa ye

The Teacher sought the excellent establishment of these portions of phenomena, such as higher virtue,

Những phần pháp này, không chung và chung với người khác,

8588

Ime dhammabhāgā’dhisīlādibhedā,

which are unique and common, among those capable of awakening, up to the fruit.

Như các loại giới (sīla) thượng và các pháp khác,

8589

Phalaṃ yāvatā bodhaneyyesu satthā

The Teacher desired the fruit, as far as those to be awakened,

Cho đến khi thành tựu quả vị, Bậc Đạo Sư (Satthā) đã đạt được chúng trong những người có thể giác ngộ,

8590

Vanī patthayī suppatiṭṭhānukhoti; ()

for firm establishment.

Ngài đã mong muốn và thiết lập chúng một cách vững chắc; ()

8591

78.

8592

Aveccappasantā imassa’tthi deva-

Many devas and humans, possessing unwavering faith in him, thus—

Có rất nhiều chư thiên và loài người có lòng tin bất động (aveccappasāda) vào Ngài,

8593

Manussā bahū bhattiyuttā tathāhi,

He is the highest among all beings due to his incomparable, peerless, measureless knowledge

Vì Ngài là tối thượng trong tất cả chúng sinh,

8594

Asādhāraṇā’nopamānattañāṇa-

and power.

Do trí tuệ vô thượng (anatta-ñāṇa) không chung với ai khác, không thể so sánh,

8595

Ppabhāvādito sabbasattuttamo so; ()

From his power and so forth, he is supreme among all beings.

Và các quyền năng khác; ()

8596

79.

8597

Anatthāpahārādipubbaṅgamāya

Due to his boundless beneficence, foremost in averting harm

Vì Ngài đã tận tụy trong việc tạo ra lợi ích (hitattha),

8598

Hitatthā’bhinipphādane tapparāya,

and diligent in accomplishing welfare,

Với sự dẫn đầu là việc loại bỏ những điều bất lợi (anattha),

8599

Payogābhisampattiyā bodhaneyya-

for the benefit of sentient beings through successful application.

Nhờ sự thành tựu của nỗ lực (payoga) và sự giúp đỡ vô lượng,

8600

Pajāyo’pakārāvahāyā’mitāya; ()

For the boundless benefit of beings.

Cho những chúng sinh có thể giác ngộ; ()

8601

80.

8602

Viyāmappabhā ketumālākulāya

And due to his accomplishment of majesty, his splendid body,

Cũng vì Ngài có sự thành tựu về vẻ đẹp,

8603

Bhusaṃ lakkhaṇā’sityanubyañjanehi,

adorned with the eighty minor characteristics and the thirty-two major marks,

Thân Ngài rực rỡ với hào quang (ketumālā) và vô số

8604

Vicittāya rūpindirāmandirāya

emitting rays of light and a halo.

Ba mươi hai tướng tốt (lakkhaṇa) và tám mươi vẻ đẹp phụ (anubyañjana),

8605

Samiddhattabhāvā’bhisampattiyāpi; ()

Also by the state of being endowed with prosperity.

Giống như một cung điện lộng lẫy của sắc đẹp; ()

8606

81.

8607

Yathābhuccasīlādidhammubbhavena

Being endowed with the arising of virtues such as truthfulness,

Vì Ngài có đầy đủ các pháp như giới (sīla) chân thật và các pháp khác,

8608

Uḷārena lokattayabyāpināpi,

and with a noble body of fame, pure as the ocean of milk, pervading the three worlds.

Cao cả và lan tỏa khắp ba cõi (lokattaya),

8609

Samannāgatattā kavisuddhena kitti-

Being endowed with a pure body of fame,

Với thân danh tiếng (kitti-sarīra) trong sạch như biển sữa,

8610

Ssarīrena khīrodadhīpaṇḍarena; ()

like the white ocean of milk.

Được các thi sĩ ca ngợi; ()

8611

82.

8612

Ṭhitattā visiṭṭhāsu ukkaṃsakoṭiṃ

And due to his establishment in excellent, supreme contentment and fewness of wishes,

Vì Ngài an trú trong sự tri túc (santuṭṭhitā) và ít dục (appicchatā) cao cả,

8613

Paviṭṭhāsu santuṭṭhitā’ppicchatāsu,

and indeed, due to the existence of the four confidences and the ten powers.

Đã đạt đến đỉnh cao tối thượng,

8614

Catunnaṃ visārajjadhammāna maddhā

He received the four qualities of intrepidity.

Và vì Ngài có đầy đủ bốn pháp vô úy (visārajja-dhamma)

8615

Dasannaṃ balānañca sabbhāvatopi; ()

83.

Và mười lực (bala) của Như Lai; ()

8616

83.

Because he is worthy of obeisance, veneration, honor, and offerings from devas and humans

83.

8617

Samantāpasādāvahattā’pirūpa-

in the living world, for his perfect beauty and immeasurable qualities,

Vì Ngài mang lại sự hoan hỷ toàn diện cho chúng sinh,

8618

Ppamāṇadike jīvaloke surānaṃ,

causing serene faith all around, he is an object of devotion.

Trong thế gian này, từ chư thiên đến loài người,

8619

Narāna’ñjalīvandanāmānapūjā-

Those who receive the homage, veneration, honor, and offerings of humans,

Ngài xứng đáng được chắp tay đảnh lễ, tôn kính và cúng dường,

8620

Vidhānārahattāpi sambhattiṭhānaṃ; ()

84.

Vì thế Ngài là đối tượng của lòng tin; ()

8621

84.

The devotion of those who possess unwavering faith and accept his instructions

84.

8622

Aveccappasādenu’petā’nusiṭṭhi-

can never be shaken by any human, deva, or Brahmā.

Những người có lòng tin bất động (aveccappasāda) và tiếp nhận giáo huấn,

8623

Paṭiggāhakā yejanā kenacāpi,

by any human, deva, or Brahmā,

Lòng tin của họ không thể bị lay chuyển bởi bất cứ ai,

8624

Manussena devena vā brahmunā vā

by a human, or by a deva, or by a Brahmā

Dù là người, chư thiên hay Phạm thiên,

8625

Asaṃhāriyā bhatti tesaṃ kadāci; ()

85.

Không bao giờ; ()

8626

85.

His disciples, even sacrificing their lives,

85.

8627

Pariccajja te sāvakā jivitampi

firmly honor the Victor with the homage of Dhamma;

Những đệ tử đó thậm chí hy sinh cả mạng sống của mình,

8628

Jinaṃ dhammapūjāya pūjenti daḷhaṃ;

for they never transgress the precepts he has laid down,

Để cúng dường Đấng Chiến Thắng (Jina) bằng sự cúng dường pháp một cách kiên cố;

8629

Tathāhi’ssa paññattasikkhāpadāni

just as the ocean does not transgress its shore.

Cũng vậy, họ không vượt qua các giới luật (sikkhāpada) mà Ngài đã chế định,

8630

Navītikkamante samuddo’va velaṃ; ()

do not transgress the boundary, just like the ocean.

Giống như biển cả không vượt qua bờ; ()

8631

86.

8632

Pavuccanti bhāgāti dhammassabhāva-

Those divisions of the nature of Dhamma, such as aggregates, elements, and so forth,

Các phần (bhāga) đó được gọi là các phân loại bản chất của pháp (dhamma-sabhāva),

8633

Vibhāgā hi te khandhadhātvādinā’pi,

are called bhāgas; and these, by way of past, future, and present forms,

Như các uẩn (khandha), giới (dhātu) và các pháp khác,

8634

Atītādirūpādibhedehi tepi

are divided into many varieties.

Chúng được phân loại thành nhiều loại khác nhau,

8635

Anekappabhedā vibhattā bhavantī; ()

They become divided into many kinds.

Như các loại sắc (rūpa) quá khứ và các loại khác; ()

8636

87.

8637

Papañcattayaṃ sabbasaṃyojanāni

The Victor, having utterly eradicated the three kinds of mental proliferation, all fetters,

Đấng Chiến Thắng (Jina) đã cắt đứt ba loại hý luận (papañca), tất cả các kiết sử (saṃyojana),

8638

Jino ganthayogā’savo’gho’padhīca,

knots, taints, floods, and attachments through the path,

Các trói buộc (gantha), các lậu hoặc (āsava), các dòng nước lũ (ogha) và các chấp thủ (upadhi),

8639

Samucchijja maggena nibbānadhātvā-

drinking the deathless element of Nibbāna, vomited out those bhāgas.

Bằng Đạo (Magga), và khi uống nước cam lồ Niết Bàn (Nibbāna-dhātu) bất tử,

8640

Mataṃ so pibanto vamī te ca bhāge; ()

Drinking that nectar, he vomited those parts.

Ngài đã từ bỏ (vamī) những phần (bhāga) đó; ()

8641

88.

8642

Chacakkhādivatthuni jā’rammaṇāni

He vomited out those bhāgas: the six sense objects, the six consciousnesses, the six feelings,

Sáu loại đối tượng giác quan (ārammaṇa) như sáu căn (cakkhu) và các loại khác,

8643

Chacittāni chabbedanā phassachakkaṃ,

the six contacts, the six perceptions, the six cravings, the six volitions,

Sáu tâm (citta), sáu cảm thọ (vedanā), sáu xúc (phassa),

8644

Chasaññā chataṇhā chasañcetanā cha-

the six thoughts, and the six investigations.

Sáu tưởng (saññā), sáu ái (taṇhā), sáu tư (sañcetanā), sáu

8645

Bbitakke vicāre cha bhāge vamīti; ()

He rejected the six aspects of initial and sustained application;

Tầm (vitakka) và Tứ (vicāra), Ngài đã từ bỏ sáu phần đó; ()

8646

89.

8647

Yamā’nanda cattañca vantaṃ vimuttaṃ

"Ananda, that which has been renounced, discarded, liberated,

"Này Ānanda, những gì đã được từ bỏ, đã được nhổ bỏ, đã được giải thoát,

8648

Pahīṇaṃ vinissaṭṭha maṅgīrasassa,

abandoned, and let go by the Aṅgīrasa (Buddha),

Đã được đoạn trừ, đã được xả ly bởi Angīrasa (Đức Phật),

8649

Na taṃ jātu paccessatītyā’bha satthā

that will never return"—thus the Teacher declared,

Những điều đó sẽ không bao giờ quay trở lại", Bậc Đạo Sư đã nói như vậy,

8650

Yathāvuttabhāge vamītvevameva; ()

having indeed vomited out the aforementioned bhāgas.

Cũng vậy, Ngài đã từ bỏ các phần đã nói ở trên; ()

8651

90.

8652

Jino kaṇhasukkeca vajjānavajje

The Victor, by means of the unique, supreme, incomparable path,

Đấng Chiến Thắng (Jina) đã khiến các pháp đen (kaṇha) và trắng (sukka), đáng khiển trách (vajja) và không đáng khiển trách (anavajja),

8653

Nihīnappaṇite adhamme ca dhamme,

caused the black and white, the blameworthy and blameless, the inferior and excellent,

Thấp kém (hīna) và cao thượng (paṇīta), phi pháp (adhamma) và pháp (dhamma),

8654

Asādhāraṇena’ ggamaggā’nanena

the unrighteous and righteous to become non-returning; he spat them out.

Không bao giờ quay trở lại bằng Đạo (Magga) tối thượng không chung với ai khác,

8655

Apaccāgamaṃ pāpayī uggirīti; ()

He caused it to go forth, to be expelled, never to return;

Ngài đã nhổ bỏ (uggirī) chúng; ()

8656

91.

8657

Paresañca saṃsāranirākaramhā

For the removal of others' saṃsāra and for their deliverance,

Và để giải thoát chúng sinh khác khỏi luân hồi (saṃsāra),

8658

Samullumpanatthāya kullūpamaṃ so,

he taught the Dhamma like a raft, according to their inclinations,

Ngài đã dùng pháp như chiếc bè (kullūpama),

8659

Yathājjhāsayaṃ desayitvāna dhammaṃ

and perfected them through those bhāgas as well.

Sau khi thuyết pháp tùy theo ý nguyện (ajjhāsaya) của họ,

8660

Pamāpesi tehā’pi bhāge’ti sabbe; ()

He caused all those parts to perish;

Ngài đã khiến họ từ bỏ tất cả các phần đó; ()

8661

92.

8662

Pure pūrayaṃ pāramīdhammajātaṃ

Formerly, as the Great Bodhisatta, perfecting the mass of Pāramī Dhamma,

Trước đây, khi còn là Đại Bồ Tát (Mahābodhisatta), Ngài đã hoàn thành các pháp Ba-la-mật (pāramī-dhamma),

8663

Mahābodhisatto samāno bhagābyaṃ,

he vomited out bhaga (fortune), majesty, fame, and the essence of power,

Ngài đã từ bỏ (vamī) những phần (bhaga) như vinh quang (siri), quyền lực (issaratta), danh tiếng (yasa) và của cải (hatthasāra),

8664

Siriṃ issarattaṃ yasohatthasāraṃ

like a lump of spittle to be discarded.

Giống như một cục đờm cần phải nhổ bỏ; ()

8665

Vamī chaḍḍhanīyaṃ yathākheḷapiṇḍaṃ; ()

He rejected what was to be cast out, like a lump of phlegm;

93.

8666

93.

94.

8667

Tathāhi’ssa laddhaṃ pure somanassa-

Thus, the Bodhisatta, having received (royal power) in previous existences—

Cũng vậy, những gì Ngài đã đạt được trước đây, như hoàng tử Temiya (Temiyo),

8668

Vhayo temiyo’yogharo hatthipālo,

as the prince Temiya (Mūgapakkha), the elephant keeper, and as a young prince—

Vị ẩn sĩ không nhà (ayogharo), người giữ voi (hatthipālo),

8669

Kumārosamāno’bhinikkhamma gehā

going forth from home, he vomited out that majesty, even the majesty of the devas.

Khi còn là hoàng tử, Ngài đã xuất gia (abhinikkhamma gehā),

8670

Siriṃ devarajjassiriṃ uggiri so, ()

He expelled the glory of the divine realm,

Ngài đã từ bỏ vinh quang, ngay cả vinh quang của đế vương chư thiên; ()

8671

94.

95.

8672

Anekāsu jātīsu sampannabhogo

Having accumulated wealth in many existences, he likewise vomited out

Trong nhiều kiếp sống, Ngài đã có đầy đủ tài sản,

8673

Bhāge laddhabhoge’vamevu’ggiritvā,

the bhāgas (fortunes) he had received; and in his last existence, that supreme majesty,

Ngài đã từ bỏ (uggiritvā) những tài sản đã đạt được như vậy,

8674

Sakaṃ hatthagaṃ pacchime attabhāve

the majesty of a Cakkavatti, which was in his hands.

Trong kiếp cuối cùng của mình, Ngài đã từ bỏ

8675

Anomassiriṃ cakkavattissirimpi; ()

The incomparable glory, even the glory of a universal monarch;

Vinh quang vô song và vinh quang của Chuyển Luân Thánh Vương (cakkavatti); ()

8676

95.

96.

8677

Catuddīpikaṃ devarajjā’dhipacca-

Regarding the supreme, true dominion over the four great continents and the dominion of the devas,

Quyền lực tối cao trên bốn châu (catuddīpika) và quyền lực tối cao của chư thiên,

8678

Samānādhipaccaṃ yathābhucca muccaṃ,

and the fame dependent on them, as well as the five sense pleasures,

Là chân thật và cao cả,

8679

Yasañcā’pi tatnissayaṃ pañcakāme

he was unattached, considering them to be like a blade of grass.

Và danh tiếng liên quan đến chúng, cùng với năm dục lạc (pañcakāma),

8680

Alaggo tiṇaggāya’pā maññamāno; ()

Not clinging, he considered it like water on a blade of grass;

Ngài không chấp trước, coi chúng như ngọn cỏ; ()

8681

96.

97.

8682

Pahāyā’ bhigantvābhisambodhirajje

Having abandoned them and attained the state of supreme enlightenment,

Sau khi từ bỏ chúng, Ngài đã đi đến vương quốc giác ngộ (abhisambodhi-rajja),

8683

Patiṭṭhāya saddhammarājā babhuva,

he became the King of the Saddhamma; in the essence of saṃsāra, which is like chaff among what is devoid of essence,

An trú trong đó và trở thành vị vua của Chánh Pháp (saddhamma-rājā),

8684

Asāre tusāre’va saṃsārasāre

he vomited out those bhaga as described.

Ngài đã từ bỏ (vamī) những phần (bhaga) đã nói ở trên,

8685

Suvuttappakāre bhage so vamīti; ()

He rejected those glories in the manner well-spoken;

Giống như vỏ trấu vô ích trong luân hồi (saṃsāra) vô ích đó; ()

8686

97.

98.

8687

Pavattanti nakkhattarūpehi bhehi

The beauty of the world-systems, along with numerous constellations moving in space,

Những vẻ đẹp của các chòm sao (nakkhatta), các hành tinh (bhe),

8688

Samaṃ cakkavāḷāvakāsesu yātā,

and the beauty of Tikuṭa mountains, Kuṭa mountains, the moon, the sun, Meru, and various celestial mansions,

Các vũ trụ (cakkavāḷa) và không gian (avakāsa),

8689

Tikuṭaddi kuṭaddi canda’kka neru-

these are called bhaga.

Các ngọn núi như Tikuṭaddi, Kuṭaddi, mặt trăng, mặt trời, núi Meru,

8690

Vimānādisobhā bhagā nāma honti; ()

The splendors of celestial mansions and so forth are called glories;

Và các cung điện (vimāna) được gọi là "bhaga" (vẻ đẹp); ()

8691

98.

99.

8692

Jino tassamaṅgī janokāsaloke

The Victor, the Aṅgīrasa, seated at the Bodhimaṇḍa,

Đấng Chiến Thắng (Jina), với thân thể không có khiếm khuyết trong thế giới chúng sinh (janokāsa-loka),

8693

Have chandarāgappahāṇena yena,

through the abandonment of craving, truly in the realm of beings,

Nhờ sự đoạn trừ tham ái (chanda-rāga) của Ngài,

8694

Mahābodhimaṇḍe nisinnosamāno

he vomited out those manifest and unmanifest bhāgas.

Khi Ngài ngồi dưới cội Bồ-đề (Mahābodhi-maṇḍa),

8695

Vibhūtāvibhūte bhāge te vamīti; ()

He rejected those manifest and unmanifest glories;

Ngài đã từ bỏ (vamī) những phần (bhaga) hiện hữu và không hiện hữu đó; ()

8696

99.

100.

Table of Contents

Settings