Jinavaṃsadīpaṃ

3299

Sasirūciramukhīnaṃ khomavatthantarīye

When the king slowly removed the fine inner garments

Khi nhà vua từ từ cởi bỏ những tấm vải lanh

3300

Sanikamapanayante vicīhatthehi raññā,

Of the moon-faced women with his wave-like hands,

Bị sóng vỗ của những người phụ nữ có khuôn mặt đẹp như mặt trăng,

3301

Racitanayanakantī byanta gambhīranābhī-

The beauty of their eyes created an array of lotus stalks,

Những rốn sâu như hoa sen, tạo nên vẻ đẹp quyến rũ cho đôi mắt,

3302

Sarasijapariyantā nāḷapantīri’vā’si; ()

Extending from their deep navels, which resembled lotuses.

Trở thành những hàng cuống hoa sen.

3303

29.

3304

Navajalakaṇikālaṅkāravattāravindā

One woman, eager for sport in the pond, was like a pond itself:

Với những khuôn mặt sen được tô điểm bằng những giọt nước mới,

3305

Ghanakucakalahaṃsā kesasevālanīlā,

Her face, like a lotus adorned with fresh water droplets; her full breasts, like swans;

Với những con thiên nga là bộ ngực đầy đặn, những mái tóc xanh như rong biển,

3306

Patimathitataraṅgākiṇṇasussoṇivelā

Her dark hair, like blue algae; her beautiful hips, a shore disturbed by agitated waves.

Với những bờ hông đẹp đẽ bị sóng vỗ và khuấy động,

3307

Sarasi sarasi’vā’si tatra kīḷāture’kā; ()

Một người phụ nữ đang vui đùa trong hồ, như thể chính hồ nước vậy.

3308

30.

3309

Sasiruciramukhīnaṃ khomavatthantarīye

When the king slowly removed the fine inner garments

Khi nhà vua từ từ cởi bỏ những tấm vải lanh

3310

Sanikamapanayante vivibhaṇthehi raññā,

Of the moon-faced women with his wave-like hands,

Bị sóng vỗ của những người phụ nữ có khuôn mặt đẹp như mặt trăng,

3311

Racitanayanakantī byanta gamhīranāhī

The beauty of their eyes created an array of lotus stalks,

Những rốn sâu như hoa sen, tạo nên vẻ đẹp quyến rũ cho đôi mắt,

3312

Sarasijapariyantā nāḷapantiri’vā’si; ()

Extending from their deep navels, which resembled lotuses.

Trở thành những hàng cuống hoa sen.

3313

31.

3314

Punarapi kucakumbhañcandahārenivā’pe

Again, as the women, whose full breasts were like jars, immersed themselves

Một lần nữa, khi những người phụ nữ chìm xuống nước đến cổ,

3315

Nijagaḷaparimāṇe sannimuggaṅganānaṃ,

Up to their necks, like pearls,

Với những bộ ngực như bình, những chuỗi ngọc trai như mặt trăng,

3316

Malinakamalinī sā locanehā’nanehi

That pond, with its dark lotuses, eyes, and faces,

Hồ nước ấy trở thành một đầm sen bị khuấy động bởi những con ong,

3317

Abhavi bhamarabhāra’mbhojasaṇḍā’kule’ca; ()

Became filled with swarms of bees, like a cluster of lotuses.

Với những đôi mắt và khuôn mặt như những đóa sen dơ bẩn (bởi ong).

3318

32.

3319

Madhumadamadhupehi gīyamānehi vici-

With intoxicated bees singing,

Với những con ong say sưa ca hát,

3320

Bhujasatapahaṭāhi soṇibherīhi thinaṃ,

With the drums of their hips beaten by a hundred wave-like arms,

Với những tiếng trống hông được vỗ bằng trăm cánh tay sóng,

3321

Lalitakamalasīse naccamānindirāya

And the goddess Indirā dancing on the beautiful lotus-heads,

Với nữ thần Indirā nhảy múa trên những đóa sen duyên dáng,

3322

Ajini jalajinī sā dibbasaṅgītasālaṃ; ()

That lotus-pond surpassed a divine music hall.

Hồ sen ấy đã vượt qua một phòng hòa nhạc thiên giới.

3323

33.

3324

Tuhinakaramukhīnaṃ tantaḷāka’ntalikkhe

In that pond, among the moon-faced women, like in the sky,

Trong không gian của hồ nước ấy, những người phụ nữ có khuôn mặt như mặt trăng,

3325

Sulalitabhujavallī vijjulekhābhirāmā,

Their graceful creeper-like arms, charming like flashes of lightning,

Với những cánh tay duyên dáng như những tia chớp đẹp đẽ,

3326

Kuvalayavanarāji nīlajīmutarāji

And rows of water lilies, like lines of dark clouds,

Với hàng hoa súng như hàng mây xanh,

3327

Patinayanamayūre kīḷayantī rarāja; ()

Sporting with the peacocks of the eyes, shone beautifully.

Đã vui đùa với những con công trong mắt, và rực rỡ.

3328

34.

3329

Phuṭakuvalayahatthaṃ rājabhaṃsehi khittaṃ

Like a courtesan with an open water lily in her hand, abandoned by royal swans,

Với bàn tay sen đang nở, bị các vị vua ném,

3330

Vividhamadhupabhuttaṃ dhammavelātivattaṃ,

Enjoyed by various bees, and transgressing the bounds of propriety,

Được nhiều con ong hút mật, vượt qua thời gian của Dhamma,

3331

Yathariva gaṇikaṃ taṃ kañjaniṃ so janindo

That king, having enjoyed that beautiful maiden that day,

Vị vua ấy, sau khi hưởng thụ người phụ nữ ấy như một kỹ nữ,

3332

Tadahani paribhutvā’mandamānanvdamāpa; () (Silesabandhanaṃ)

Attained immense joy and pride. (Silesabandhanaṃ)

Vào ngày hôm đó, đã đạt được niềm vui lớn lao.

3333

35.

3334

Caraṇa’nuvajamānabbīcisaṅkhobhatīraṃ

As the king, with his retinue, left the pond,

Khi nhà vua cùng các thị nữ rời khỏi hồ,

3335

Jahati sati taḷākaṃ sāvarodhe narinde,

Whose banks were disturbed by waves following their footsteps,

Bờ hồ bị khuấy động bởi những con sóng theo sau bước chân,

3336

Sarasivirahinīsaṃruddhanissāsarūpo

A soft, fragrant breeze, as if sighing, deprived of life

Làn gió nhẹ nhàng, thơm ngát, thổi từ từ,

3337

Mudusurabhisamīro mandamandaṃ pavāyi; ()

Due to separation from the pond, blew gently.

Như thể là hơi thở bị kìm nén của một người phụ nữ vắng bóng người yêu.

3338

36.

3339

Paribhavi ravibimbaṃ taṅkhaṇatthācalaṭṭhaṃ

The sun's disc, at that moment set on the western mountain,

Vào khoảnh khắc ấy, mặt trời đang lặn ở núi phía tây,

3340

Tahimupalatalaṭṭho bhānuvaṃsekabhānu,

Was surpassed by the sun of the Sākiya clan, who stood on the ground there.

Vị vua, một mặt trời của dòng dõi mặt trời, đứng trên mặt đất,

3341

Atha sarasivadhūnaṃ kiñcisaṅkovitāni

Then, the lotus-like faces of the pond maidens,

Rồi những khuôn mặt sen của những người phụ nữ trong hồ,

3342

Sarasijavadanāti sokadīnānivā’suṃ; ()

Became slightly closed, as if sorrowful and dejected.

Đã trở nên buồn bã và héo tàn như thể bị đau khổ.

3343

37.

3344

Asitanabhasi sañjhāmeghamālāvilāsaṃ

Having surpassed the beauty of the twilight cloud formations in the dark sky,

Khi vị lãnh chúa của dòng Sakya ngồi ở đó,

3345

Abhibhaviya nisinne tatra sakyādhināthe,

As the Lord of the Sākyas sat there,

Như thể vượt qua vẻ đẹp của dải mây hoàng hôn trên bầu trời đen,

3346

Tuvaṭamupagatā taṃ kappakā’nekavatthā-

Many barbers, holding various clothes

Các thợ cắt tóc, với đôi tay đầy những loại vải và trang sức,

3347

Bharaṇavikatihatthā bhūpatiṃ bhūsaṇatthaṃ; ()

And adornments, approached the king for his embellishment.

Đã nhanh chóng đến để trang điểm cho nhà vua.

3348

38.

3349

Ravikularavino kho dhammatejābhibhūto

Indeed, the king of devas, overcome by the Dharma-power of the sun of the Sākiya clan,

Thần Indra, bị áp đảo bởi uy lực của mặt trời dòng dõi mặt trời (Đức Phật tương lai),

3350

Surapati suraputtaṃ vissakammābhidhānaṃ,

Immediately dispatched the deva-son named Vissakamma,

Đã lập tức sai vị thần tên là Vissakamma,

3351

Sapadi pahiṇi sammā dibbavatthādinā bho

Saying, "Go, properly adorn that refuge of the three worlds

Nói rằng: "Này, hãy trang điểm cho vị ấy, nơi nương tựa của ba cõi,

3352

Tibhuvanasaraṇaṃ taṃ bhūsayassū’ti vatvā; ()

With divine clothes and other things!"

Với những y phục thiên giới và những thứ khác một cách cẩn thận."

3353

39.

3354

Gahitamanujaveso so’pasaṅkamma sīse

He, having assumed a human form, approached and upon his head,

Vị thần ấy, mang hình dạng con người, đã đến gần và đội lên đầu Ngài

3355

Sukhumapaṭasatehī veṭhanañcā’pi datvā,

After giving a wrapping of hundreds of fine cloths,

Hàng trăm tấm vải lụa mịn, và cũng đã quấn chúng,

3356

Maṇikanakamayehi bhūsayi bhūsaṇehi

Adorned him with jewels of gems and gold,

Rồi trang điểm bằng những đồ trang sức bằng ngọc và vàng,

3357

Tadahani bhavi sakko devarājā’va rājā; ()

So that on that day the king became like Sakka, the king of devas.

Vào ngày hôm đó, nhà vua trở thành Sakka (Indra), vị vua của các chư thiên.

3358

40.

3359

Timirahamarabhāra’kkantapācīnapassaṃ

The sun's disc, like a beautiful lotus bud, bound the eastern side,

Mặt trời, như một nụ sen, đã gắn chặt vào

3360

Mukulitasatasañjhāmeghapattāvalīnaṃ,

Overwhelmed by the mass of darkness, resembling closed, many-petaled twilight clouds,

Phía đông bị bao phủ bởi bóng tối dày đặc, với những hàng mây hoàng hôn khép lại,

3361

Gaganatalataḷākādhāramandāranāḷaṃ

Like the stalk of a coral tree, serving as the support for the pond of the sky.

Như một cuống hoa Mandāra trong hồ trời,

3362

Kamalamakulasobhaṃ bhānubimbaṃ babandha; ()

Rực rỡ như một nụ sen.

3363

41.

3364

Pahiṇi pitunarindo sāsanaṃ tāva tassa

His royal father then sent a message to him,

Vị vua cha đã gửi tin nhắn cho Ngài,

3365

Nijatanujakumāru’ppattimārocayitvā,

Announcing the birth of his own son,

Báo tin về sự ra đời của hoàng tử con mình,

3366

Pamuditabhadayo so lekhaṇālokanena

And he, with a joyous heart, upon seeing the letter,

Ngài, với trái tim tràn đầy niềm vui, khi xem bức thư,

3367

Avaditi mama jātaṃ bandhanaṃ rāhujāto; ()

Said, "A fetter has been born to me; Rāhula has been born!"

Đã nói: "Sự ràng buộc đã đến với tôi, Rāhu đã được sinh ra!"

3368

42.

3369

Tadahanipituraññā vuttavākyānurūpaṃ

That day, according to the words spoken by his royal father,

Vào ngày hôm đó, vị vua ông ấy, theo lời của vua cha,

3370

Tahimakhilapadatthaṃ saddasatthakkamena,

His elder brother (charioteer), having properly understood all the words

Đã tập hợp tất cả các từ ngữ theo ngữ pháp,

3371

Karahacī manujindo ayyako saṅgahetvā

According to the science of grammar, gathered them,

Và nói: "Vì Ngài là Rāhu của tôi,

3372

Avaditi mamatattā rāhulonāmahotaṃ; ()

And said, "Therefore, let him be named Rāhula."

Vậy hãy gọi Ngài là Rāhula."

3373

43.

3374

Vanasuravanitānaṃ locanindīvarehi

His glorious body honored by the blue lotuses of the forest nymphs' eyes,

Với thân thể được tôn kính bởi những đóa sen mắt của các nữ thần rừng,

3375

Mahitasirisariro bhadramāruyha yānaṃ,

He mounted an auspicious vehicle,

Ngài đã lên cỗ xe tốt lành,

3376

Sabhavanamabhigantuṃ osari nāgarānaṃ

And descended to go to his own palace,

Để trở về cung điện, Ngài đã đi vào con đường của các thị dân,

3377

Suvimalanayanālītoraṇākiṇṇavīthiṃ; ()

Through the streets adorned with the pure eye-arches of the citizens.

Được trang hoàng bằng những cổng chào là hàng mắt trong sáng.

3378

44.

3379

Vivaṭamaṇikavāṭo’pantikaṭṭhā vimāne

At a nearby mansion with open jeweled gates,

Trong cung điện gần đó, với cánh cửa ngọc mở rộng,

3380

Jitasuravanitā’si yā pitucchāya dhītā,

There was a maiden who surpassed celestial nymphs, the daughter of his paternal aunt.

Có một người phụ nữ, con gái của chú Ngài, vượt qua cả các nữ thần thiên giới,

3381

Nayanakarapuṭehi rūpasāraṃ nipīya

She, Kisā Gotamī, with hands cupped like eyes, having drunk in the essence of his beauty,

Đã uống cạn tinh hoa sắc đẹp bằng đôi mắt và bàn tay,

3382

Samitaratipipāsā sā kisāgotamī thī; ()

Subdued her thirst for love.

Người phụ nữ Kisāgotamī ấy, đã dập tắt cơn khát ái dục.

3383

45.

3384

Jitamanasijarūpaṃ īdisaṃ yesamatthi

"Those who possess such beauty, surpassing the god of love..."

"Người mẹ của đứa con quý giá như vậy, có vẻ đẹp vượt qua thần tình yêu,

3385

Tanujaratanamaddhā nibbutā sā’pi mātā,

"Truly, his mother, through her son, who was a gem, was extinguished,

Chắc chắn là đã đạt được Niết bàn (an lạc) rồi.

3386

Pitujagatipatī so nibbuto sītibhūto

His father, the lord of the world, was extinguished, made cool,

Vị vua cha của thế giới ấy cũng đã đạt được Niết bàn (an lạc), đã trở nên mát mẻ.

3387

Nijapiyabhariyā’pi nibbutā’tye’vamāha; ()

His own beloved wife, too, was extinguished," thus he spoke. ()

Người vợ yêu quý của Ngài cũng đã đạt được Niết bàn (an lạc)," cô ấy nói như vậy.

3388

46.

3389

Hadayagatakilese nibbute vūpasante

"With the defilements rooted in my heart extinguished and appeased,

"Khi các phiền não trong tâm đã được dập tắt, đã lắng dịu,

3390

Yatipatiriva diṭṭho nibbuto so’hamasmi,

I am extinguished, pacified, seen like a lord of ascetics."

Tôi đã được thấy như một vị đạo sĩ đã đạt Niết bàn (an lạc), tôi đã đạt được Niết bàn (an lạc)."

3391

Iti varamati sutvā tāya gāthaṃ sugītaṃ

Having heard that beautifully sung verse of excellent wisdom,

Sau khi nghe bài kệ hay ấy từ cô ấy, với trí tuệ siêu việt,

3392

Vividhanayavibhattaṃ tappadatthaṃ avedi; ()

He understood its meaning, expounded in various ways. ()

Ngài đã hiểu ý nghĩa của nó, được phân tích theo nhiều cách khác nhau.

3393

47.

3394

Ahamitipadamassā nibbutiṃ sāvito’smi

"Through her, I have been made to understand the meaning of 'extinguished' in the word 'I',"

"Tôi đã được nghe về Niết bàn (an lạc) từ từ 'tôi' của cô ấy,"

3395

Sumariya garubhatyā tāya lakkhagghamaggaṃ,

Remembering her with great reverence, that path worth a hundred thousand (coins),

Sau khi nhớ lại với lòng tôn kính sâu sắc, Ngài đã gửi tặng cô ấy một chiếc vòng cổ quý giá hàng trăm ngàn,

3396

Dhavalakiraṇabhāraṃ bhāsuraṃ hārihāraṃ

He sent a bright, beautiful necklace, heavy with white radiance,

Một chiếc vòng cổ lấp lánh, rực rỡ với những tia sáng trắng,

3397

Pahiṇiya bhavanaṃ so pāvisi sāvarodho; ()

And then entered his palace with his retinue. ()

Rồi Ngài cùng các thị nữ vào cung điện.

3398

48.

3399

Mayamiva varabodhiṃ bujjhamānassa jātu

"For one who awakens to excellent enlightenment just like us,

Như thể tuyên bố rằng "Đối với người sẽ giác ngộ Bồ-đề tối thượng như chúng ta,

3400

Manasi vupasame’ti tuyhamekādasaggi,

May the eleven fires in your mind be appeased,"

Mười một ngọn lửa của bạn sẽ lắng dịu trong tâm trí,"

3401

Upagamumupasantiṃ vyākarontī’va tāva

As if declaring peace, many lines of twilight clouds,

Hàng mây hoàng hôn dày đặc, bị ràng buộc ở phía tây,

3402

Aparadisi vinaddhā’nekasañjhāghanālī; ()

Forming rows, appeared in the western direction. ()

Đã đến sự lắng dịu.

3403

49.

3404

Atuladhavajachattaṃ dhotamuttāvalīhi

The moon disk, exceedingly beautiful, encircled by rows of stars,

Mặt trăng, với vẻ đẹp vô song, như thể một chiếc lọng trắng

3405

Valayitamiva rañño tassa sihāsanasmiṃ,

Shone on the peak of the eastern mountain,

Được bao quanh bởi những chuỗi ngọc trai tinh khiết trên ngai vàng của nhà vua,

3406

Udayasikharisīse tāvatārāvalīhi

Like a king's unmatched white parasol,

Trên đỉnh núi bình minh, được bao quanh bởi các vì sao,

3407

Parivutamatisobhaṃ candabimbaṃ bahāsa; ()

Enclosed by strings of pure pearls, on his royal throne. ()

Đã tỏa sáng rực rỡ.

3408

50.

3409

Ghanataratimirehā’vattharattehi loke

At that moment, the capital appeared as if undergoing a fresh purification,

Khi bóng tối dày đặc bao trùm thế gian,

3410

Masimalinavilāsaṃ taṅkhaṇe dassayanti,

Showing a deep, dark brilliance to the world covered in dense, dark masses,

Vào khoảnh khắc ấy, nó hiện lên vẻ đẹp đen như mực,

3411

Rajanikarakarehi vipphurattehi phītā

By the copious rays of the moon,

Rực rỡ với những tia sáng lấp lánh của mặt trăng,

3412

Katanavaparikamme’vā’si sā rājadhāni; ()

Which were radiating forth. ()

Thủ đô đó như thể vừa được tân trang. ()

3413

51.

3414

Himakarakarabhārakkattarattandhakāra-

Making manifest the form of fading lines of darkness,

Những tia sáng mặt trăng phá tan bóng tối của đêm,

3415

Galitatimiralekhākāramāvī karonti,

Cut through by the heavy rays of the moon,

Làm cho những vệt tối tan biến, hiện rõ hình dáng,

3416

Phuṭakumuda vanesu cāsikundāṭavīsu

Swarms of bees, intoxicated by sweet nectar, joyfully buzzed

Trong những khu rừng hoa súng và rừng hoa nhài nở rộ,

3417

Sumadhura madhumattā bhiṅgamālā pamattā; ()

In the blooming lotus groves and jasmine forests. ()

Những đàn ong say mật ngọt ngào đang say sưa. ()

3418

52.

3419

Jitasurapativeso dhammacintāparo so

He, whose appearance surpassed that of the lord of devas, intent on the Dhamma,

Vị vua đã chiến thắng những vị thần, chuyên tâm vào Chánh Pháp,

3420

Jalita maṇipadīpālokabhinnandhakāre,

In his own magnificent palace, where darkness was dispelled by the light of shining gem-lamps,

Trong ánh sáng của những ngọn đèn ngọc rực rỡ xua tan bóng tối,

3421

Nijasiribhavanasmiṃ hemasīhāsanasmiṃ

Sat not long on his golden throne,

Trong cung điện của mình, trên ngai vàng bằng vàng,

3422

Nacira mabhinisajjī pañcakāme viratto; ()

Dispassionate towards the five sense pleasures. ()

Ngài ngồi xuống không lâu, từ bỏ năm dục lạc. ()

3423

53.

3424

Sapadi turiyahatthā nīlajimutakesā

With musical instruments in hand, hair like blue clouds,

Ngay lập tức, những thiếu nữ cầm nhạc cụ, tóc đen như mây,

3425

Kuvalayadalanettā candalekhālalāṭā,

Eyes like lotus petals, foreheads like the crescent moon,

Mắt như cánh hoa súng, trán như vầng trăng,

3426

Vikacakamalavattā mekhalābhārasoṇī

Faces like blooming lotuses, hips heavy with girdles,

Với vòng eo như hoa sen nở, hông nặng trĩu bởi dây lưng,

3427

Kucaharaviraḷaṅgī cāruvāmorujaṅghā; ()

Slender-limbed with prominent breasts, lovely thighs and calves, ()

Thân hình thon thả với bộ ngực, đùi và bắp chân duyên dáng; ()

3428

54.

3429

Kumudamudakapolā kuṇḍalolambakaṇṇā

With charming cheeks like lotuses, ears adorned with swaying earrings,

Với đôi má như hoa súng nở, đôi tai đeo hoa tai rủ xuống,

3430

Avivaradasanālimālatīdāmalilā,

Rows of unbroken teeth, playful as a garland of jasmine,

Với hàm răng lộ rõ, với vòng hoa lài,

3431

Kanakaratanamālābhāragīvā, bhirāmā,

Necks charmingly adorned with heavy necklaces of gold and gems,

Với vòng cổ vàng ngọc trang sức, mỹ miều,

3432

Abhinavavanitāyo naccagītesu chekā; ()

These young women, skilled in dancing and singing, ()

Những thiếu nữ trẻ trung tài giỏi trong ca múa; ()

3433

55.

3434

Rahadamivapasannaṃ niccalāsinaminaṃ

Wishing to delight him, the wise one, who was seated peacefully and still,

Mong muốn làm vui lòng vị có tâm an tịnh, bất động

3435

Sumatimupanisinnaṃ saṃvutadvārupetaṃ,

Like a clear lake, with his sense-doors restrained,

Như hồ nước trong, với tuệ giác siêu việt, các căn đã được hộ trì,

3436

Tamabhiratinirāsaṃ buddhabhāvābhilāsaṃ

One who rejected sensual pleasure and yearned for Buddhahood,

Vị đã từ bỏ dục lạc, khao khát quả vị Phật,

3437

Abhiramayitukāmā otaruṃ raṅgabhūmiṃ; ()

Descended onto the stage. ()

Họ đã bước lên sân khấu; ()

3438

56.

3439

Maṇimayavasumatyā pādasaṅghaṭṭanena

Some, by the striking of their feet on the gem-studded floor,

Bằng cách giẫm chân lên nền đất nạm ngọc,

3440

Kanakavakalayaghosaṃ kāci nicchārayantī,

Emitted sounds of golden ankle-bells,

Một số phát ra âm thanh của vòng chân vàng,

3441

Calakisalayalīlā aṅguli cālayanti

Moving their fingers with the grace of swaying young leaves,

Uốn lượn ngón tay như lá non rung động,

3442

Anulayamabhinaccuṃ hemavallīvilāsā; ()

And danced in rhythm with the charm of golden creepers. ()

Họ đã nhảy múa theo nhịp điệu, duyên dáng như dây leo vàng; ()

3443

57.

3444

Narapatimukhabimbaṃka lakkhamāpādayantī

Some lovely, beautiful women, making the king's face their target

Khiến khuôn mặt của vị vua trở thành mục tiêu,

3445

Nayanakharasarānaṃ raṅgasaṅgāmabhūmyā,

On the battleground of their sharp eye-arrows,

Với những mũi tên sắc bén từ đôi mắt trên chiến trường sân khấu,

3446

Jitakalaravavāṇī kāci rāmā bhirāmā

With voices that surpassed the charming sounds of birds,

Một số mỹ nữ xinh đẹp, với giọng ca vượt qua tiếng chim hót,

3447

Savaṇasubhagagītaṃ gāyamānā vibhāsuṃ; ()

Shone as they sang ear-pleasing songs. ()

Đã tỏa sáng khi ca những bài ca êm tai; ()

3448

58.

3449

Jitasuralalanāyokāvi pañcaṅgikāni

On that day, some coquettish women, whose beauty surpassed that of celestial nymphs,

Vượt qua các tiên nữ, một số người với ánh mắt lả lơi,

3450

Tadahani turiyāni vādayuṃ lolapāṅgā,

Played the five kinds of musical instruments;

Vào ngày hôm đó đã tấu lên năm loại nhạc cụ,

3451

Savaṇamadhuravīṇā bherinādehi tāsaṃ

With their sweet-sounding harps and drumbeats,

Với tiếng đàn vĩ cầm êm tai và tiếng trống của họ,

3452

Gaganatala mivā,si pāvuse raṅgabhūmi; ()

The performance hall became like the sky in the rainy season. ()

Sân khấu như bầu trời vào mùa mưa; ()

3453

59.

3454

Varamati ramaṇīnaṃ taṃ mahābhūtarūpa-

The wise one saw their dancing as if a manifestation of a change

Vị có trí tuệ siêu việt đã nhìn thấy điệu múa của những mỹ nữ ấy,

3455

Ppabhavamivavikāraṃ naccamaddakkhi tāsaṃ,

In the elemental body of those charming women;

Như một sự biến dạng do các đại chủng tạo ra,

3456

Visamabhavakuṭīre rājarogāturānaṃ

Their music, the sound of instruments, and their high-pitched singing,

Giống như tiếng nhạc cụ không nghe được và tiếng ca chói tai

3457

Asunituriyarāvaṃ gītamaṭṭassaraṃ,va; ()

Were to him like the clamor of people afflicted by royal disease in an unstable dwelling. ()

Của những người bệnh hoàng gia trong túp lều bất an của sinh tồn; ()

3458

60.

3459

Bhusamanahirato so naccagītesu tāsaṃ

Being completely disgusted by their dancing and singing,

Vì quá chán ghét những điệu múa và bài ca của họ,

3460

Sirisayanavarasmiṃ sīhaseyyaṃ akāsi,

He lay down in a lion's posture on his excellent couch of auspiciousness.

Ngài đã nằm thế sư tử trên chiếc giường quý giá,

3461

Itigahitavihesā laddhaniddāvakāsā

Thus, seizing the opportunity, having obtained a chance to sleep,

Và những người phụ nữ ấy, đã chịu đựng sự mệt mỏi và có cơ hội ngủ,

3462

Sapadi madanapāsā tā nipajjiṃsunārī; ()

Those women, bound by the fetters of lust, immediately lay down. ()

Đã ngay lập tức ngã gục như bị thần ái dục trói buộc; ()

3463

61.

3464

Sahakumudiniyā so suttamattappabuddho

He, having slept and then awakened, along with the blooming lotuses,

Vị ấy, vừa tỉnh dậy sau giấc ngủ cùng với hoa súng,

3465

Nijasirisayanasmiṃ sannisinno rajanyā,

Sat on his own royal couch during the night,

Vào ban đêm, ngồi trên chiếc giường quý giá của mình,

3466

Gahitaturiyabhaṇḍe tatthatattho, ttharitvā

And saw the young women, overcome by deep sleep,

Đã nhìn thấy những thiếu nữ đang cầm nhạc cụ, nằm rải rác khắp nơi,

3467

Yuvatijanamapassi daḷhaniddābhibhūtaṃ; ()

Lying here and there with their musical instruments abandoned. ()

Bị giấc ngủ sâu chế ngự; ()

3468

62.

3469

Anilacalakapo lā kāci lālaṃ gilante

Some had cheeks trembling with breath, swallowing saliva;

Một số có miệng há hốc như bị gió thổi, nuốt nước bọt,

3470

Galitabahaḷakhe ḷā kāci khādanti dante,

Some had thick phlegm flowing, grinding their teeth;

Một số có nước dãi chảy nhiều, nghiến răng,

3471

Bhagamapagataco ḷā kāci saṃdassaya nne

Some had their clothes slipped off, exposing their private parts;

Một số có áo quần xộc xệch, để lộ bộ phận kín,

3472

Khalitavacanamā lā kāci yaṃyaṃ lapante; ()

Some were muttering various incoherent words. ()

Một số nói những lời lắp bắp, lảm nhảm; ()

3473

63.

3474

Khipitamapi karontī kāci kāsantikāci

Some were making noises as if vomiting, some were coughing;

Một số nôn mửa, một số ho khan,

3475

Iti pacuravikāraṃ nissirikaṃ asāraṃ,

Thus, the entire palace, filled with abundant repulsive and unattractive sights,

Như vậy, những biến dạng xấu xí, vô giá trị này,

3476

Bhavanamanavasesaṃ tassu, paṭṭhāsi daḷhaṃ

Appeared strongly to him

Đã hiện ra rõ ràng trước mắt Ngài, toàn bộ ngôi nhà

3477

Narakuṇapavikiṇṇaṃ āmakāḷāhaṇaṃva; ()

Like a charnel ground strewn with human corpses. ()

Giống như một bãi tha ma đầy xác chết người; ()

3478

64.

3479

Tadahani tibhavaṃ cā,dittagehattayaṃ,va

"Alas, on this day, all three realms are like three burning houses,

Vào ngày hôm đó, khi nhớ lại ba cõi như ba ngôi nhà đang cháy,

3480

Sumariya vatabho, passaṭṭhamopaddutaṃ bho,

Alas, remember the eighty afflictions!"

Ôi, hãy nhìn xem, bị tàn phá và bị áp bức! (Ngài đã thốt lên)

3481

Iti paramamudānaṃ kavattayaṃ tabbimutyā

Thus, the heroic man generated heroism in his mind

Như vậy, vị anh hùng đã tạo ra lòng dũng cảm trong tâm trí,

3482

Manasi purisasūro sūrabhāvaṃ janesi; ()

For that highest emancipation, through a threefold sublime utterance. ()

Với ba câu cảm thán tuyệt vời về sự giải thoát đó; ()

3483

65.

3484

Suratacaturarāmārakkhasivāsabhūte

"Enough of my dwelling in this magnificent palace, which is a haunt of attractive female demons,

Trong khu vườn của cung điện tráng lệ, nơi trú ngụ của những nữ quỷ ái dục,

3485

Siribhavanavanasmiṃ mohayantamhi bāle,

Deceiving the foolish! Indeed, I shall go forth from there

Nơi mê hoặc những kẻ ngu si,

3486

Alamiti mama vāso handa nikkhamma tamhā

And seek emancipation from the fears of the three realms!"

"Đủ rồi, chỗ ở của ta! Này, hãy thoát khỏi đó,

3487

Tibhavabhayavimuttiṃ esayissāmahaṃ,ti; ()

Thus he resolved. ()

Ta sẽ tìm kiếm sự giải thoát khỏi nỗi sợ hãi của ba cõi!" ()

3488

66.

3489

Upakamiya vimānadvāramummārupante

Approaching the palace gate, near the threshold,

Đến gần cửa cung điện, bên cạnh khung cửa,

3490

Sayanupari nipannaṃ channamuṭṭhāpayitvā,

He roused Channa, who was sleeping on the couch,

Ngài đánh thức Channa đang nằm trên giường,

3491

Tamavadi abhigantuṃ kappayitvaṃ, nayeti

And commanded him to ready the excellent king of horses,

Và bảo ông ấy chuẩn bị để đi đón

3492

Pabalajavabalaggaṃ vājirājaṃ sarājā, ()

Full of powerful swiftness, to go. ()

Vị vua ngựa, Kanthaka, với sức mạnh và tốc độ phi thường; ()

3493

67.

3494

Gatasati hayasāḷaṃ taṅkhaṇe channamacce

At that moment, the minister Channa, having recalled his duty, went to the horse stable,

Ngay lập tức, khi người thị vệ Channa đến chuồng ngựa,

3495

Sakapatigamanatthaṃ esamaṃ kappanattho,

And prepared Kanthaka, the king of horses, his companion from birth,

Để chuẩn bị cho sự ra đi của chủ nhân mình,

3496

Agamiti sahajāto katthako vājirājā

For his master's departure;

Vị vua ngựa Kanthaka, được sinh ra cùng ngày với Ngài,

3497

Akari vipulahesārāvamānandabhāro; ()

Filled with joy, Kanthaka gave a loud whinny. ()

Đã hí vang một tiếng lớn, tràn đầy niềm vui; ()

3498

68.

3499

Pavisiya sirigabbhaṃ teladīpujjalantaṃ

He entered the royal chamber, illuminated by oil lamps,

Vào trong căn phòng lộng lẫy, nơi đèn dầu đang cháy sáng,

3500

Ratanakhacitamañce gandhapupphābhikiṇṇe,

Where a gem-studded bed was strewn with fragrant flowers,

Trên chiếc giường nạm ngọc, rải đầy hương hoa,

3501

Dharaṇipatinipannaṃ hemabimbopamānaṃ

And saw the prince, his own son, lying there like a golden image,

Ngài nhìn thấy vị hoàng tử bé bỏng của mình, đang nằm cùng với Bimbā,

3502

Nijatanujakumāraṃ passibimbāyasaddhiṃ; ()

Together with Princess Yasodharā. ()

Giống như một pho tượng vàng; ()

3503

69.

3504

Yadi ahamapanetvā deviyā hatthapāsaṃ

"If I were to remove my son from the queen's grasp

"Nếu ta gạt tay hoàng hậu ra

3505

Mama tanujakumāraṃ aṅkamāropayāmi,

And place him on my lap,

Và bế hoàng tử bé bỏng của ta lên lòng,

3506

Vadanajitasarojā rājinī vuṭṭhahitvā

The queen, whose face surpasses the lotus, would rise

Hoàng hậu, với khuôn mặt đẹp hơn hoa sen, sẽ thức dậy

3507

Vanamahīgamanaṃ me vāraye dunnivāraṃ; ()

And prevent my irresistible departure to the forest." ()

Và ngăn cản cuộc ra đi không thể ngăn cản của ta vào rừng." ()

3508

70.

3509

Tanujamukhasarojaṃ buddhabhūto samāno

"When I become a Buddha, I will surely make my son's lotus-like face

"Khi ta trở thành một vị Phật, ta sẽ khiến khuôn mặt sen của con trai ta

3510

Nayanamadhukarānaṃ jātu kāhāmibhāraṃ,

A delight for the bee-like eyes (of sentient beings)."

Trở thành gánh nặng cho những con ong mắt (của chúng sinh)."

3511

Sumariya caraṇaṃ so uddharanto,va meruṃ

Remembering this, that brave one, lifting his foot as if uprooting a mountain,

Khi nhớ lại điều đó, vị anh hùng vĩ đại đã nhấc chân lên

3512

Avatari bhavanamhā ukkhipitvā pavīro; ()

Descended from the palace. ()

Và rời khỏi cung điện như nhấc núi Meru; ()

3513

71.

3514

Kuvalayadalanettañcandamamhojavattaṃ

How did that king, beautiful as a golden image, with eyes like lotus petals,

Với đôi mắt như cánh hoa súng, với khuôn mặt như trăng rằm,

3515

Madanaratharathaṅgākārasussoṇibhāraṃ,

A face like the moon, and hips like the wheels of the chariot of love,

Với hông đẹp như bánh xe của cỗ xe ái dục,

3516

Kathamavatari bimbānāmadeviṃ pahāya

Leave the palace,

Làm sao vị vua lại rời khỏi cung điện,

3517

Narapati bhavanamhā hemabimbābhirāmaṃ; ()

Abandoning the goddess Bimbā? ()

Bỏ lại hoàng hậu Bimbā xinh đẹp như tượng vàng? ()

3518

72.

3519

Marakatapaṭimābhaṃ sambhavaṃ sakyavaṃse

How did that wise one, born in the Sakya clan, resplendent like an emerald statue,

Giống như một pho tượng ngọc bích, sinh ra trong dòng tộc Sakya,

3520

Samupacitasupuññaṃ lakkhaṇākiṇṇagattaṃ,

Possessing accumulated great merit, his body marked with auspicious signs,

Với vô số công đức đã tích lũy, thân thể đầy đủ các tướng tốt,

3521

Pajahiya sukumāraṃ rāhulākhyaṃ kumāraṃ

Leave, carefully lifting his feet,

Làm sao vị anh hùng lại rời bỏ hoàng tử bé bỏng tên Rāhula,

3522

Kathamavatari pādamandamukkhippa dhīro; ()

Abandoning his tender son, Prince Rāhula? ()

Nhẹ nhàng nhấc chân lên mà ra đi? ()

3523

73.

3524

Ripugajamigarājaṃ jambudīpaggarājaṃ

How did that infinitely compassionate one, without mercy, on that day,

Vị vua cha, người như chúa tể voi đối với kẻ thù, vị vua vĩ đại nhất Jambudīpa,

3525

Tadahani piturājaṃ puttasokaṇṇavamhi,

Cast his father, the king, the chief king of Jambudīpa, who was like a royal elephant to his enemies,

Vào ngày hôm đó, làm sao vị ấy lại nhẫn tâm bỏ rơi

3526

Kathamamitadayo so niddayo pakkhipitvā

Into the ocean of sorrow for his son,

Vị vua cha vào đại dương sầu khổ vì con, với lòng từ bi vô hạn,

3527

Avatari bhavanamhāka uddharitvāna pāde; ()

And leave the palace, lifting his feet? ()

Và rời khỏi cung điện bằng cách nhấc chân lên? ()

3528

74.

3529

Sakalapathavicakkaṃ cakkavāḷāvadhiṃ so

How did that lion-like hero, having accomplished merit, not become a universal monarch,

Ngài đã chinh phục toàn bộ thế giới, cho đến tận vũ trụ,

3530

Abhivijiya asattho sattame vāsaramhi,

Though he was capable of conquering the entire earth, up to the Cakkavāḷa, on the seventh day?

Và vào ngày thứ bảy, Ngài sẽ trở thành một vị Chuyển Luân Thánh Vương,

3531

Narahari katapuñño cakkavatti ahutvā

How did he depart from there, lifting his feet?

Vị Sư Tử Người (Narahari) đã tạo ra công đức, làm sao Ngài lại rời khỏi đó,

3532

Kathamavatari tamhā ukkhipitvāna pāde; ()

()

Nhấc chân lên mà không trở thành một vị Chuyển Luân Thánh Vương? ()

3533

75.

3534

Avatariya vimānā ajja maṃ tārayatvaṃ

"Descend from the palace, and today, do you save me,

"Hôm nay, hãy rời khỏi cung điện và cứu vớt ta,

3535

Tvamapitibhavato)haṃ uttareyya’nti vatvā,

And I will save you too from the three realms," having said this,

Ngươi cũng sẽ vượt qua ba cõi," nói xong,

3536

Tamabhiruhi janindo vājirājinda’maṭṭhā-

The Lord of men mounted the king of horses, Kanthaka,

Vị vua đã cưỡi lên vị vua ngựa Kanthaka,

3537

Rasaratanapamāṇaṃ dhotasaṅkhāvadātaṃ; ()

Eighteen cubits high, white as a purified conch. ()

Cao mười tám cubit, trắng như vỏ ốc xà cừ đã được rửa sạch; ()

3538

76.

3539

Pavanaturitavego kanthako vājirājā

When Kanthaka, the king of horses, swift as the wind,

Vị vua ngựa Kanthaka, nhanh như gió,

3540

Yadahani padasaddaṃ cā’pi hesaṃ kareyya,

Would make the sound of his hooves or a whinny,

Nếu lúc đó nó phát ra tiếng chân hoặc tiếng hí,

3541

Nanu sakalapuraṃ so yāti ajjhottharitvā

He would surely traverse the entire city, overwhelming it;

Chắc chắn nó sẽ vượt qua toàn bộ thành phố,

3542

Tadahani katasaddaṃ vārayuṃ devatāyo; ()

But on that day, the devas suppressed the sound. ()

Nhưng các vị thiên nhân đã ngăn cản tiếng động phát ra vào ngày hôm đó; ()

3543

77.

3544

Karakamalatalesu devatānimmitesu

In the palms of their hands, created by devas,

Đặt chân lên những bàn tay sen được các vị thiên nhân tạo ra,

3545

Panihitapadavāraṃ assa māruyha dhīro,

The wise one, having skillfully placed his feet on its back,

Vị anh hùng đã cưỡi ngựa,

3546

Lahumupagami channaṃ vāladhiṃ gāhayitvā

quickly went, holding the tail of Channa,

Nhanh chóng tiến đến gần bức tường thành,

3547

Thirapihitakavāṭadvārapākārupantaṃ; ()

to the strong, closed-door city wall.

Với cánh cửa kiên cố và đóng chặt, nắm lấy đuôi của Channa; ()

3548

78.

3549

Yadi pihitakavāṭugghāṭanaṃ nā’bhavissā

“If the closed doors had not opened,

"Nếu cánh cửa đóng chặt không mở ra,

3550

Hayavaramapi channāmaccamādāya sohaṃ,

he, taking the excellent horse and the minister Channa,

Ta sẽ cùng với con ngựa quý và thị vệ Channa,

3551

Asari purisasiho uppateyyanti aṭṭhā-

would have leapt over, like a lion among men, the eighteen-

Như một sư tử người, nhảy vọt qua bức tường thành

3552

Rasaratatapamāṇu’ttuṅgapākāracakkaṃ; ()

cubit high city wall.”

Cao mười tám cubit!" ()

3553

79.

3554

Tathariva hayarājā channanāmo ca mantī

Similarly, the king of horses and the minister named Channa,

Cũng như vậy, vị vua ngựa và vị quan Channa,

3555

Vīriyabalasamaṅgī cīntayuṃ tāvadeva,

endowed with strength and vigor, thought at that very moment,

Đầy đủ sức mạnh và nghị lực, đã suy nghĩ như thế,

3556

Vivari tadadhivatthā devatā coditattā

— urged by the devatā residing there — the doors opened,

Và cánh cửa, được các vị thiên nhân cư ngụ ở đó thúc đẩy,

3557

Purisadasasatenu’gghāṭiyaṃ dvārabāhaṃ; ()

whose bolts could only be opened by a thousand men.

Đã mở ra, một cánh cửa cần sức của mười ngàn người đàn ông để mở; ()

3558

80.

3559

Mama visayamasesaṃ esasiddhatthanāmo

“This one named Siddhattha will completely overcome my realm,

"Siddhattha này sẽ chinh phục toàn bộ cõi của ta

3560

Abhibhaviya subodhiṃ jātu bujjhissatīti,

and surely attain supreme enlightenment,”

Và chắc chắn sẽ đạt được giác ngộ tối thượng,"

3561

Atha sumariya māro pāpimā’tīvakuddho

Then Māra, the Evil One, remembering this and exceedingly wrathful,

Sau đó, ác ma Māra, vô cùng tức giận khi nghĩ như vậy,

3562

Paṭipathamupagañchi nikkhamitvā vimānā; ()

came forth from his mansion and met him on the way.

Đã xuất hiện trên con đường của Ngài, sau khi rời khỏi cung điện; ()

3563

81.

3564

Turitamahivajante māraverimhi māro

As Māra, the enemy, was rushing away,

Khi kẻ thù Māra đang đi nhanh,

3565

Asitanabhasi ṭhatvā itthamārocayittha,

Standing in the dark sky, he thus announced:

Māra đã đứng trên bầu trời đen tối và nói như sau:

3566

Varapurisa ito kho sattame vāsaramhi

“Excellent man, from this day, on the seventh day,

"Hỡi vị anh hùng cao quý, từ đây, vào ngày thứ bảy,

3567

Tvamahivijiya lokaṃ hessase cakkavattī; ()

You will conquer the world and become a Universal Monarch.”

Ngươi sẽ chinh phục thế giới và trở thành một vị Chuyển Luân Thánh Vương; ()

3568

82.

3569

Sukhamanubhavamāno cakkavattī bhavitvā

“Experiencing happiness, having become a Universal Monarch,

Hãy tận hưởng hạnh phúc khi trở thành một Chuyển Luân Thánh Vương,

3570

Gharamadhivasa cakkaṃ vattayaṃ yāvajīvaṃ,

Dwell in the home, turning the wheel (of sovereignty) throughout your life.

Hãy ở lại nhà và vận chuyển bánh xe (pháp) suốt đời,

3571

Amitamati tuvaṃ mā nikkhamassū’ti māro

O infinitely wise one, do not go forth!” Thus Māra

Hỡi người có trí tuệ vô hạn, đừng xuất gia!" Māra

3572

Abhigamananisedhaṃ kātumiccānusāsi; ()

Desired to prevent his going forth and exhorted him.

Đã khuyên ngăn Ngài không nên ra đi; ()

3573

83.

3574

Namuvilapitavācaṃ sotadhātvañjalīhi

With your ear-sense as folded hands, drinking the lamenting words of Namuci

Ngài đã hỏi: "Ngươi là ai?" như uống thuốc độc

3575

Savisamiva pibanto taṃ tuvaṃ ko’si pucchi,

As if they were poison, you asked, “Who are you?”

Với đôi tai như đôi tay chắp lại, khi nghe lời nói của Namuci (Māra).

3576

Pavanapathaṭhito’haṃ issaro devatānaṃ

Standing in the air, he said, “I am the lord of devas,

"Ta là Māra, kẻ thống trị các vị thần, kẻ chế ngự, đứng trên không trung,"

3577

Naravara vasavattī pāpimā’tye’va māha; ()

O best of men, Vasavatti, Pāpimā (the Evil One).”

Hắn nói như vậy, hỡi vị anh hùng tối thượng; ()

3578

84.

3579

Suranarasaraṇo so nibbhayo dibbacadda-

That refuge of devas and humans, fearless, the divine moon-

Vị nương tựa của chư thiên và loài người, không sợ hãi, vị sinh ra từ ngọc quý của chư thiên,

3580

Ratanajananamaddhā mārajānāmaha’nti,

Jewel producer, truly said: “I know Māra!”

"Ta biết ngươi là Māra," Ngài nói,

3581

Paṭivacanamadāsi mādiso duppasayho

He gave the reply: “One like me is difficult to overcome,

Và đáp lại: "Một người như ta thì khó bị đánh bại,

3582

Bhavati dasasahassehā’pi tumhādisehi; ()

Even by tens of thousands like you.”

Ngay cả bởi mười ngàn kẻ như ngươi!" ()

3583

85.

3584

Yadi manasi siyā te kāmadosabbihiṃsā-

“If in your mind there arises

"Nếu trong tâm ngươi có những suy nghĩ về dục vọng, sân hận, và hại người,

3585

Pabhutiparivitakko tāvajānāma’hanti,

Thoughts concerning sensual desire, ill-will, or harm, then I shall know.”

Thì ta sẽ biết," Ngài nói.

3586

Paṭighaparavaso so kiñciotārapekho

He, overcome by aversion, seeking some opportunity,

Kẻ bị sân hận chế ngự, tìm kiếm một cơ hội nhỏ nhất,

3587

Anupadamanubandhi tassa chāyāyatheva; ()

It followed step by step, just like his shadow. ()

Đã bám theo Ngài như cái bóng; ()

3588

86.

3589

Punarabhivajatovā’sāḷhiyā puṇṇamāya

Again, when he was returning on the full moon of Āsāḷha,

Lại một lần nữa, khi Ngài đang đi, vào ngày trăng tròn tháng Āsāḷha,

3590

Kapilapuravibhūtiṃ daṭṭhukāmamhi jāte,

Desiring to see the splendor of Kapilapura, he was born.

Khi Bồ Tát muốn thấy sự huy hoàng của thành Kapilapura,

3591

Vasumati parivattī dassayi assarañño

The earth turned around and showed the king of horses,

Đất đai đã xoay chuyển, hiển lộ cho vị vua ngựa

3592

Puravarabhimukhaṭṭho cetiyaṭṭhānabhumiṃ; ()

Standing facing the excellent city, the ground of the shrine. ()

Nền đất của bảo tháp, đối diện với thành phố vĩ đại; ()

3593

87.

3594

Sapadi dasasahassicakkavāḷesu devā

Instantly, the devas in ten thousand world-systems

Ngay lập tức, chư thiên trong mười ngàn cõi luân hồi

3595

Tibhuvanasaraṇassā’rakkhaṇe vyāvaṭāsuṃ,

Became engaged in guarding the refuge of the three worlds.

Đã bận rộn bảo vệ nơi nương tựa của ba cõi,

3596

Maṇikanakamayehi daṇḍadīpādikehi

With jeweled and golden staffs, lamps, and so forth,

Với những cây đèn và vật dụng khác làm bằng ngọc báu và vàng,

3597

Animisatanaye’ke maggamālokayiṃsu; ()

Some of the devas illumined the path. ()

Một số vị trời đã chiếu sáng con đường; ()

3598

88.

Table of Contents

Settings