Table of Contents

⮲

Jinacaritaya

Edit
1

Jinacaritaya

The Life of the Conqueror

Cuộc đời của Đức Phật

2
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
Homage to the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One
Con xin đảnh lễ Đức Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác.
3
1.
1.
1.
4
Uttamaṃ uttamaṅgena namassitvā mahesino;
Having paid homage with my supreme head to the Great Seer,
Sau khi đảnh lễ bằng đỉnh đầu tối thượng
5
Nibbāṇamadhudaṃ pādapaṅkajaṃ sajjanālinaṃ.
to his lotus-like feet that bestow the nectar of Nibbāna and are like lotuses for good people.
Bàn chân sen của bậc Đại Hiền, ban tặng mật Nibbāna, là ong của các bậc thiện trí.
6
2.
2.
2.
7
Mahāmohatamaṃ loke dhaṃsentaṃ dhammabhākaraṃ;
To the sun of the Dhamma, destroying the great darkness of delusion in the world,
Bậc Pháp Quang làm tiêu tan bóng tối si mê lớn trên thế gian,
8
Pātubhūtaṃ mahātejaṃ dhammarājodayācale.
who arose with great splendor on the Dhamma-King's mountain of dawn.
Với đại uy lực đã xuất hiện trên núi rạng đông của Pháp Vương.
9
3.
3.
3.
10
Jantucittasare jātaṃ pasādakumudaṃ sadā;
To the Sangha-jewel, ever awakening the lotus of faith born in the minds of beings,
Bậc luôn làm nở hoa sen tín tâm sinh trong ao tâm chúng sinh,
11
Bodhentaṃ saṅghavandañca silorukiraṇujjalaṃ.
shining with the radiance of its pure virtue.
Và làm cho Tăng đoàn được tôn kính rực rỡ với ánh sáng của giới hạnh cao quý.
12
4.
4.
4.
13
Tahiṃ, tahiṃ suvitthiṇṇaṃ jinassa caritaṃ hitaṃ;
Being always desirous of recollection, I shall briefly recount
Cuộc đời lợi ích của Đức Phật, đã được truyền bá rộng rãi ở khắp nơi,
14
Pavakkhāmi samāsena sadā’nussaraṇatthiko.
the beneficial life of the Conqueror, extensively spread everywhere.
Tôi sẽ tóm tắt lại, với ý muốn luôn ghi nhớ.
15
5.
5.
5.
16
Paṇitaṃ taṃ sarantānaṃ dullabhampi sivaṃpadaṃ;
For those who recollect that excellent (life), the auspicious state, though rare, is not difficult to attain;
Đối với những ai ghi nhớ điều cao quý ấy, địa vị an lành (Nibbāna) dù khó đạt được
17
Adullabhaṃ bhave bhogapaṭilābhamhi kā kathā?
what then to speak of the attainment of enjoyments in existence?
Cũng không còn khó đạt được; còn việc đạt được tài sản trong đời sống thì có gì đáng nói?
18
6.
6.
6.
19
Tasmā taṃ bhaññamānaṃ me cittavuttapadakkamaṃ;
Therefore, may my beautiful, sweet, and pure narration of the mind's course,
Vì vậy, những lời tôi nói ra đây, là sự vận hành của tâm tôi,
20
Sundaraṃ madhuraṃ suddhaṃ sotusotarasāyanaṃ.
be a refreshing elixir for the ears of listeners.
Đẹp đẽ, ngọt ngào, thanh tịnh, là thuốc bổ cho tai của người nghe.
21
7.
7.
7.
22
Sotahatthapuṭā sammā gahetvāna nirantaraṃ;
May the good people, taking it properly into their cupped hands of ears continuously,
Hỡi các bậc thiện trí, hãy khéo léo đón nhận liên tục bằng hai bàn tay tai của mình,
23
Ajarāmarami’cchantā sādhavo paribhuñjatha.
partake of it, desiring the ageless and deathless.
Và hãy thọ hưởng, những ai mong muốn sự bất lão, bất tử.
24
8.
8.
8.
25
Kappasatasahassassa catunnaṃ cā’pi matthake;
At the end of four hundred thousand aeons and also untold aeons,
Vào cuối bốn trăm ngàn đại kiếp
26
Asaṅkheyyānamā’vāsaṃ sabbadā puññakāminaṃ.
it was always the abode of those desirous of merit.
Và vô số kiếp, là nơi trú ngụ của những người luôn mong muốn phước báu.
27
9.
9.
9.
28
Nānāratanasampannaṃ nānājanasamākulaṃ;
Endowed with various jewels, teeming with various people,
Đầy đủ các loại ngọc báu, đông đúc các loại người,
29
Vicittāpaṇa saṃkiṇṇaṃ toraṇa gghika bhūsitaṃ.
crowded with diverse marketplaces, adorned with archways and niches.
Hỗn tạp với các cửa hàng đa dạng, được trang hoàng bằng cổng chào và gác lầu.
30
10.
10.
10.
31
Yuttaṃ dasahi saddehi devindapurasannibhaṃ;
Resembling the city of the king of gods, filled with ten sounds,
Phù hợp với mười loại âm thanh, giống như thành phố của vua trời,
32
Puraṃ amarasaṅkhātaṃ ahosī ruciraṃ varaṃ.
there was a charming and excellent city named Amarā.
Một thành phố tốt đẹp, rực rỡ, được gọi là Amarā, đã tồn tại.
33
11.
11.
11.
34
Tahiṃ brāhmanvaye jāto sabbalokābhipūjito;
There, born into a brahmin lineage, worshipped by all the world,
Ở đó, có một bậc sinh ra trong dòng dõi Bà-la-môn, được tất cả thế gian tôn kính,
35
Mahādayo mahāpañño abhirūpo manoramo.
was one of great compassion, great wisdom, handsome, and delightful.
Có đại bi, đại trí, đẹp đẽ và đáng yêu.
36
12.
12.
12.
37
Sumedho nāma nāmena vedasāgarapāragū;
His name was Sumedha, skilled in the ocean of Vedas,
Tên là Sumedha, đã thông suốt biển cả các bộ Veda;
38
Kumāro’si garūnaṃ so avasāne jinaṃkuro.
that prince, a future Buddha, was at the conclusion of his teachers' (guidance).
Bậc ấy là thái tử, là mầm mống của Đức Phật sau này, dưới sự hướng dẫn của các vị thầy.
39
13.
13.
13.
40
Rāsivaḍḍhakamaccena dassitaṃ amitaṃ dhanaṃ;
Seeing the immeasurable wealth shown by the treasurer,
Khi người quản lý tài sản chỉ ra vô số tài sản
41
Anekasatagabbhesu nicitaṃ taṃ udikkhiya.
accumulated in many hundreds of treasuries.
Được tích lũy trong hàng trăm kho tàng, ngài đã nhìn thấy điều đó.
42
14.
14.
14.
43
Dhanasannicayaṃ katvā aho mayhaṃ pitādayo;
"Alas, my parents and others, having amassed wealth,
"Cha mẹ ta và những người khác đã tích lũy tài sản,
44
Gatā māsakame’kampi nevā’dāya divaṃ iti.
went to the celestial abode without taking even a single coin."
Nhưng đã ra đi về thế giới khác mà không mang theo dù chỉ một đồng xu."
45
15.
15.
15.
46
Saṃvegamu’payāto’vacīmantesī’ti guṇākaro;
Having become greatly agitated, the embodiment of virtues reflected and said,
Bậc đầy đủ đức hạnh ấy đã khởi lên tâm xúc động và suy nghĩ:
47
Dhanasāraṃ ihaṃ gayha gantuṃ yuttanti me pana.
"It is fitting for me to take the essence of wealth from this world and depart."
"Đối với ta, việc mang theo tinh hoa của tài sản này mà đi là thích hợp."
48
16.
16.
16.
49
Rahogato nisīditvā sundare nijamandire;
Sitting alone in his beautiful own mansion,
Ngài đã ngồi một mình trong ngôi nhà xinh đẹp của mình,
50
Dehe doso udikkhanto ovadanto’pi attano.
he observed the faults in the body and admonished himself.
Quan sát những khuyết điểm trong thân thể và tự khuyên nhủ mình.
51
17.
17.
17.
52
Bhedanaṃ tanunodukkhaṃ dukkho tasso’dayo’pi ca;
"This body is subject to dissolution and suffering; its arising is also suffering;
"Thân thể này sẽ tan rã, khổ đau; sự sinh khởi của nó cũng khổ đau;
53
Jātidhammo jarādhammo vyādhidhammo ahaṃ iti.
I am subject to birth, subject to old age, subject to sickness."
Ta có pháp sinh, có pháp già, có pháp bệnh."
54
18.
18.
18.
55
Evamā’dīhi dehasmiṃ disvā dose anekadhā;
Having thus seen the body's many faults in various ways,
Khi đã thấy vô số khuyết điểm trong thân thể như vậy,
56
Pure bheriṃ carāpetvā ārocetvāna rājino.
he had the drum beaten in the city and informed the king.
Ngài đã cho đánh trống trong thành và báo cho nhà vua biết.
57
19.
19.
19.
58
Bherinādasugandhena yācakālisamāgate;
Then, with the fragrant sound of the drum, like a swarm of bees, beggars gathered;
Với âm thanh ngọt ngào của tiếng trống, những người khất thực đã đến như ong,
59
Dānakiñjakkhaoghena sattāhaṃ pīnayī tato.
for seven days he nourished them with an abundance of gift-pollen.
Ngài đã làm cho họ no đủ suốt bảy ngày bằng dòng suối vàng bố thí.
60
20.
20.
20.
61
Dānaggahimabindūnaṃ nipātenā’pi dhaṃsanaṃ;
Seeing that collection of jewels, which had not diminished
Khi thấy khu rừng hoa sen ngọc báu ấy
62
Ayātaṃ taṃ viloketvā ratanambujakānanaṃ.
even with the falling of raindrops from the cloud of giving, like a lotus-forest.
Không bị hủy hoại dù cho những giọt sương bố thí rơi xuống.
63
21.
21.
21.
64
Rudato ñātisaṅghassa jalitānalakānanā;
While his relatives wept like a blazing forest fire,
Giữa đoàn quyến thuộc đang khóc lóc như rừng lửa cháy,
65
Gajindo viya gehamhā nikkhamitvā manoramā.
he departed from his beautiful home like a king elephant.
Ngài đã rời khỏi ngôi nhà xinh đẹp như một vị vua voi.
66
22.
22.
22.
67
Mahantaṃ so mahāvīro upagañchi himālayaṃ;
That great hero approached the great Himalayas,
Bậc đại anh hùng ấy đã đến dãy núi Himalaya vĩ đại,
68
Haricandanakappūrāgarugandhehi vāsitaṃ.
scented with sandalwood, camphor, and aloe.
Thơm ngát hương gỗ đàn hương xanh, long não và trầm hương.
69
23.
23.
23.
70
Suphallacampakāsokapāṭalītilakehi ca;
Adorned with fully bloomed campaka, asoka, pāṭalī, and tilaka trees,
Được trang điểm bởi các cây Champaka, Asoka, Pāṭalī, Tilaka nở rộ,
71
Pūgapunnāganāgādipādapehi ca maṇḍitaṃ.
and with areca, punnāga, nāga, and other trees.
Và các cây cau, Punnāga, Nāga, v.v.
72
24.
24.
24.
73
Sīhavyagghataracchehi ibhadīpikapīhi ca;
Teeming with lions, tigers, bears, elephants, leopards, and apes,
Đông đúc với sư tử, hổ, báo, voi, cọp,
74
Turaṅgamādinekehi migehi ca samākulaṃ.
and with many deer such as horses and others.
Ngựa và nhiều loài thú khác.
75
25.
25.
25.
76
Sāḷikāravihaṃsehi haṃsakoñcasuvehi ca;
Resounding with the calls of mynahs, cuckoos, swans, cranes, and parrots,
Ríu rít tiếng chim Sāḷikā, vịt trời, ngỗng, sếu, vẹt,
77
Kapotakaravīkādisakuntehi ca kūjitaṃ.
and with doves, koels, and other birds.
Bồ câu, chim Karavīka và các loài chim khác.
78
26.
26.
26.
79
Yakkharakkhasagandhabbadevadānavakehi ca;
Inhabited by Yakkhas, Rakkhasas, Gandharvas, Devas, and Dānavas,
Được phục vụ bởi Dạ Xoa, La Sát, Càn Thát Bà, chư thiên, A-tu-la,
80
Siddhavijjādharādīhi bhūtehi ca nisevitaṃ.
and frequented by Siddhas, Vidyādharas, and other beings.
Các vị Siddha, Vidyādhara, v.v., và các loài chúng sinh khác.
81
27.
27.
27.
82
Manosīlindanīlorucārupabbatapantihi;
Radiant with beautiful ranges of mountains like Manosīlā and Indanīla,
Rực rỡ với những dãy núi đẹp đẽ như đá Manosīlā, ngọc Indanīla,
83
Sajjhuhemādinekehi bhūdharehi ca bhāsuraṃ.
and with many mountains of silver, gold, and others.
Và các ngọn núi khác như bạc, vàng, v.v.
84
28.
28.
28.
85
Suvaṇṇamaṇisopānanekatitthasarehi ca;
Adorned with many bathing ponds with golden and jeweled steps,
Được tô điểm bởi những hồ nước với nhiều bến tắm có bậc thang bằng vàng ngọc,
86
Sobhitaṃ tattha kīḷantanekadevaṅganāhi ca.
and graced by many celestial nymphs sporting therein.
Và nhiều nữ thiên đang vui đùa ở đó.
87
29.
29.
29.
88
Sītasīkarasañchannanijjharānaṃ satehi ca;
Shining with hundreds of waterfalls covered in cool spray,
Được tô điểm bởi hàng trăm thác nước phủ đầy hơi sương mát lạnh,
89
Kiṇṇaroragaraṅgehi rammehi virājitaṃ.
and charming Kinnaras and Nāgas on their stages.
Và những nơi xinh đẹp với các Kinnara và Nāga.
90
30.
30.
30.
91
Sikhaṇḍisaṇḍanaccehi latānaṃ maṇḍapehi ca;
Adorned with peacocks dancing in flocks, and with vine bowers,
Được trang điểm bởi những điệu múa của bầy công và những mái che bằng dây leo,
92
Setavālukasañchannamālakehi ca maṇḍitaṃ.
and with pavilions spread with white sand.
Và những khoảng sân phủ đầy cát trắng.
93
31.
31.
31.
94
Suvaṇṇamaṇimuttādi anekaratanākaraṃ;
A mine of various jewels such as gold, gems, and pearls,
Là kho tàng của vô số ngọc báu như vàng, ngọc, châu báu,
95
Icchantānaṃ janālīnaṃ puññakiñjakkhamā’layaṃ.
a refuge for multitudes of people desirous of the pollen of merit.
Là nơi trú ngụ của những người mong muốn phước báu.
96
32.
32.
32.
97
Tama’jjhogayha so dhīro sahassakkhena māpite;
Having penetrated that (Himalayas), the wise one, seeing the requisites for a hermit
Bậc trí tuệ ấy đã đi sâu vào đó,
98
Disvā isiparikkhāre paṇṇasālavare tahiṃ.
in an excellent leaf-hut built by Sakka.
Và nhìn thấy các vật dụng của đạo sĩ trong túp lều lá tốt đẹp do vua trời Sakka tạo ra.
99
33.
33.
33.
100
Isivesaṃ gahetvāna viharanto samāhito;
Having adopted the garb of a hermit and dwelling in concentration,
Sau khi khoác lên mình y phục của đạo sĩ và an trú trong định,
101
Sattāha’bbhantare pañca abhiñña’ṭṭhavidhā’pi ca.
within seven days he attained the five abhiññās and the eight attainments.
Trong vòng bảy ngày, ngài đã chứng đắc năm Abhiññā và tám Samāpatti.
102
34.
34.
34.
103
Uppādetvā samāpattisukhene’ca tapodhano;
The ascetic, having generated the bliss of meditative attainments,
Vị ẩn sĩ ấy, thọ hưởng sự an lạc của các Samāpatti,
104
Nabhasā divase’kasmiṃ gacchanto janataṃ isi.
was flying through the air one day when he saw people.
Một ngày nọ, đang đi trên không trung, ngài đã thấy mọi người.
105
35.
35.
35.
106
Sodhentama’ñjasaṃ disvā otaritvā nabhā tahiṃ;
Seeing them clearing a path, he descended from the sky there,
Khi thấy mọi người đang dọn đường, ngài đã từ trên trời hạ xuống đó,
107
Iti taṃ janataṃ pucchi kasmā sodhetha añjasaṃ.
and asked the people, "Why are you clearing this path?"
Và hỏi mọi người rằng: "Tại sao các người lại dọn đường?"
108
36.
36.
36.
109
Sumedha tvaṃ najānāsi dīpaṅkaratathāgato;
"Sumedha, do you not know? Dīpaṅkara Tathāgata,
"Này Sumedha, ngài không biết ư? Đức Phật Dīpaṅkara Tathāgata,
110
Sambodhimu’ttamaṃ patvā dhammacakkama’nuttaraṃ.
having attained supreme enlightenment and set in motion the unsurpassed Dhamma-wheel,
Sau khi chứng đắc giác ngộ tối thượng và chuyển Pháp Luân vô thượng,
111
37.
37.
37.
112
Pavattetvāna lokassa karonto dhammasaṅgahaṃ;
and bringing welfare to the world by gathering Dhamma,
Đang làm lợi ích cho thế gian bằng cách thuyết Pháp,
113
Rammaṃ rammapuraṃ patvā vasatī’ha sudassane.
has arrived at the delightful city of Ramma and dwells here in Sudassana."
Đã đến thành phố Ramma xinh đẹp và đang ngự tại Sudassana."
114
38.
38.
38.
115
Bhikkhusatasahassehi catūhi vimalehi taṃ;
"We have invited that leader of the world, with four hundred thousand pure monks,
"Chúng tôi đã thỉnh vị lãnh đạo duy nhất của thế gian ấy,
116
Nimantayimha dānena mayaṃ lokekanāyaka.
for an offering of almsfood."
Cùng với bốn trăm ngàn vị Tỳ-khưu thanh tịnh, để cúng dường bữa ăn."
117
39.
39.
39.
118
Tassa āgamanatthāya maggaṃ sodhema cakkhuma;
"We are clearing the path for his arrival, O sighted one."
"Chúng tôi đang dọn đường cho sự quang lâm của bậc có mắt (Đức Phật)."
119
Iti sotassa so tassa sukhaṃ dento jano’braviṃ.
Thus the people replied, bringing him delight.
Những người ấy đã nói với ngài như vậy, mang lại sự hoan hỷ cho ngài.
120
40.
40.
40.
121
Buddho’ti vacanaṃ sutvā pītiyo’daggamānaso;
Having heard the word "Buddha," his mind was uplifted with joy;
Khi nghe từ "Buddho" (Phật), tâm của bậc đầy đủ đức hạnh ấy tràn đầy hỷ lạc,
122
Sakabhāvena saṇṭhātuṃ nevasakkhi guṇākaro.
the embodiment of virtues could not remain in his usual state.
Không thể giữ được trạng thái bình thường của mình.
123
41.
41.
41.
124
Tenā’raddhañjasā dhīro yācitvāna padesakaṃ;
The wise one, asking for a section of the path they were clearing,
Bậc trí tuệ ấy đã xin một phần đường từ những người đang dọn đường,
125
Labhitvā visamaṃ ṭhānaṃ samaṃ kātuṃ samārabhi.
received a difficult spot and began to make it even.
Và sau khi nhận được một đoạn đường gồ ghề, ngài bắt đầu san bằng nó.
126
42.
42.
42.
127
Nā’laṅkateyeva tahiṃ padese,
When that place was not yet decorated,
Khi nơi đó chưa được trang hoàng xong,
128
Lokekanātho sanarāmarehi;
the sole Lord of the World, the Great Seer, benefactor of the world,
Vị lãnh đạo duy nhất của thế gian, được chư thiên và loài người tôn kính;
129
Sampūjito lokahito mahesi,
worshipped by humans and devas,
Đức Đại Hiền, bậc làm lợi ích cho thế gian,
130
Vasīhi saddhiṃ paṭipajji maggaṃ.
proceeded along the path with the monks.
Cùng với các vị A-la-hán, đã tiến bước trên con đường.
131
43.
43.
43.
132
Chabbaṇṇaraṃsijālehi pajjalantaṃ tathāgataṃ;
Seeing the Tathāgata approaching, blazing with a net of six-colored rays,
Khi thấy Đức Như Lai đang đến, rực rỡ với hào quang sáu màu,
133
Āgacchantaṃ tahi disvā modamāno vicintayi.
he rejoiced and reflected.
Ngài đã hoan hỷ suy nghĩ.
134
44.
44.
44.
135
Yannūni’massa dhīrassa setuṃ katvāna kaddame;
"What if I were to make a bridge over this mud for this wise one,
"Nếu ta có thể làm một cây cầu trên bùn lầy cho bậc trí tuệ này,
136
Sakattānaṃ nipajjaye sasaṅghassa mahesino.
and lay myself down for the Great Seer and his Sangha."
Và tự mình nằm xuống cho bậc Đại Hiền cùng với Tăng đoàn đi qua."
137
45.
45.
45.
138
Dīgharattāma’laṃ taṃ me hitāya ca sukhāya ca;
"This would be for my welfare and happiness for a long time."
"Điều đó chắc chắn sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho ta trong thời gian dài."
139
Icce’vaṃ cintayitvāna nipanno’so jinaṅkuro.
Thinking thus, that future Buddha lay down.
Sau khi suy nghĩ như vậy, mầm mống Đức Phật ấy đã nằm xuống.
140
46.
46.
46.
141
Pabodhetvāna disvāna cārulocanapaṅkaje;
Having awakened and seen his beautiful lotus-like eyes,
Khi nhìn thấy đôi mắt sen xinh đẹp của ngài (Đức Dīpaṅkara) đang thức tỉnh,
142
Puna’pe’vaṃ vicintesi nipanno dhitimā tahiṃ.
that resolute one, lying there, reflected again thus:
Vị kiên cường ấy lại suy nghĩ như vậy khi đang nằm ở đó.
143
47.
47.
47.
144
Iccheyyaṃ ce’hama’jje’va hantvā’nantaraṇe bhave;
"If I wished, I could destroy defilements today and become
"Nếu hôm nay ta muốn, ta có thể diệt trừ các phiền não ngay lập tức
145
Saṅghassa navako hutvā paviseyyaṃ puraṃ varaṃ.
a new member of the Sangha and enter that excellent city."
Và trở thành một vị Tỳ-khưu mới trong Tăng đoàn để vào thành phố tốt đẹp."
146
48.
48.
48.
147
Kima’ññātakavesena klesanibbāpaṇena me;
"But what good is it for me to extinguish defilements in an unknown guise?
"Nhưng việc diệt trừ phiền não với y phục ẩn danh thì có ích gì cho ta?
148
Ayaṃ buddho’va’haṃ buddho hutvā loke anuttaro.
May I, like this Buddha, become an unsurpassed Buddha in the world."
Ta sẽ trở thành một Đức Phật vô thượng trong thế gian, giống như Đức Phật này."
149
49.
49.
49.
150
Janataṃ dhammanāvāya tāretvāna bhavaṇṇavāva;
"Having ferried beings across the ocean of existence with the boat of Dhamma,
"Ta sẽ đưa chúng sinh vượt qua biển luân hồi bằng con thuyền Pháp,
151
Nibbāṇapuramā’netvā seyyaṃ me parinibbutaṃ.
and brought them to the city of Nibbāna, then may I attain Parinibbāna."
Đưa họ đến thành phố Nibbāna, đó là điều tốt đẹp cho ta, để nhập Niết Bàn."
152
50.
50.
50.
153
Icce’vaṃ cintayitvāna nipanno kaddame tahiṃ;
Thinking thus, he lay down in the mud there;
Sau khi suy nghĩ như vậy và nằm xuống trong bùn lầy ở đó,
154
Suvaṇṇakadalikkhandhasannibho so’ti sobhati.
he shone exceedingly, like the trunk of a golden plantain tree.
Ngài đã tỏa sáng rực rỡ như thân cây chuối vàng.
155
51.
51.
51.
156
Chabbaṇṇaraṃsīhi virājamānaṃ,
Having seen the delightful body of the Buddha,
Khi nhìn thấy thân tướng xinh đẹp của Đức Sugata,
157
Disvā manuññaṃ sugatattabhāvaṃ;
radiant with six-colored rays,
Rực rỡ với hào quang sáu màu,
158
Sañjātapītīhi udaggacitto,
the wise one, with his mind uplifted by arisen joy,
Tâm của bậc trí tuệ ấy tràn đầy hỷ lạc,
159
Sambodhiyā chandama’kāsi dhīro.
made the aspiration for supreme enlightenment.
Và đã khởi ý muốn giác ngộ (Sambodhi).
160
52.
52.
52.
161
Āgantvāna tahiṃ ṭhānaṃ isiṃ paṅke nipannakaṃ;
Having come to that place, the hermit lying in the mud,
Đức Dīpaṅkara Tathāgata đã đến nơi đó, thấy vị đạo sĩ đang nằm trong bùn,
162
Lokassa setubhūto’pi setubhūtaṃ tama’ttano.
who was a bridge for the world, made himself a bridge.
Dù là cây cầu cho thế gian, ngài cũng đã trở thành cây cầu cho chính mình.
163
53.
53.
53.
164
Disvā ussīsake tassa ṭhatvā lokekasetuno;
Seeing him, the wise Dīpaṅkara Tathāgata, the sole bridge of the world,
Đứng ở phía đầu của vị đạo sĩ ấy, bậc lãnh đạo duy nhất của thế gian,
165
Lokekalocano dhīro dīpaṅkaratathāgato.
the sole eye of the world, stood at his head.
Bậc có mắt duy nhất của thế gian, Đức Dīpaṅkara Tathāgata,
166
54.
54.
54.
167
Gotamo nāma nāmena sambuddho’yaṃ anāgate;
He declared, "This one, by the name of Gotama, will be a Sambuddha in the future,"
Đã thọ ký rằng: "Trong tương lai, vị này sẽ trở thành Đức Phật có tên là Gotama,"
168
Bhavissatīti vyākāsi sāvake ca purādike.
and he also addressed his disciples and the citizens.
Và cả các đệ tử và những vị khác nữa.
169
55.
55.
55.
170
Idaṃ vatvāna katvāna sasaṅgho taṃ padakkhiṇaṃ;
Having said this and circumambulated him with the Sangha,
Nói xong điều này, ngài cùng với Tăng đoàn đã nhiễu quanh vị ấy,
171
Pūjesi aṭṭhamuṭṭhihi kusumehi guṇappiyo.
the one dear to virtues worshipped him with handfuls of flowers.
Và bậc yêu thích đức hạnh ấy đã cúng dường hoa bằng tám nắm tay.
172
56.
56.
56.
173
Iti kātūna pāyāsi sasaṅgho lokanāyakova;
Thus, having done so, the Guide of the world, together with the Sangha, set forth;
Bậc lãnh đạo thế gian, cùng với Tăng đoàn, đã làm như vậy và ra đi;
174
Rammakaṃ nāma nagaraṃ rammārāmālayālayaṃ
to a city called Rammaka, a delightful abode of pleasure groves.
Đến thành phố tên là Rammaka, nơi có những khu vườn và tu viện đẹp đẽ.
175
57.
57.
57.
176
Jinassa vacanaṃ sutvā uṭṭhahitvāna paṅkato;
Having heard the Buddha's words, he rose from the mire;
Sau khi nghe lời của Đức Phật, Ngài đã đứng dậy từ bùn lầy;
177
Mudito devasaṅghehi kusumādīhi pūjito.
delighted by the hosts of devas, worshipped with flowers and so on.
Hoan hỷ, Ngài được chư thiên cúng dường hoa và các vật phẩm khác.
178
58.
58.
58.
179
Pallaṅkamā’bhujitvāna nisīdi kusumāsane;
Having sat cross-legged, he sat upon a seat of flowers;
Đại khổ hạnh, đại trí tuệ, Sumedha với các căn đã được chế ngự,
180
Mahātapo mahāpañño sumedho damitindriyo.
Sumedha, great in asceticism, great in wisdom, with senses subdued.
Đã xếp bằng kiết già và ngồi trên tòa sen.
181
59.
59.
59.
182
Devā dasasahassesu cakkavāḷesu moditā;
The devas in ten thousand world-systems, delighted;
Chư thiên trong mười ngàn cõi thế giới hoan hỷ,
183
Abhitvaviṃsu taṃ dhīraṃ nisinnaṃ kusumāsane.
praised that wise one, seated upon the seat of flowers.
Đã tán thán bậc trí tuệ đang ngồi trên tòa sen.
184
60.
60.
60.
185
Nisinno upadhāresi dhamme buddhakare tadā;
Seated, he then reflected upon the qualities that make one a Buddha;
Đang ngồi, Ngài đã quán xét các pháp tạo thành Phật vào lúc đó;
186
Kimuddhaṃ vā adho vā’pi disāsu vidisāsu ca.
what was above or below, and in the cardinal and intermediate directions.
Dù ở trên hay dưới, hay ở các phương và các phương phụ.
187
61.
61.
61.
188
Icce’vaṃ vicinanto so sakalaṃ dhammadhātukaṃ;
Thus pondering the entire Dhamma-element;
Khi quán xét toàn bộ pháp giới như vậy,
189
Addakkhi sakasantāne paṭhamaṃ dānapāramiṃ.
he saw in his own continuum the first perfection, Dāna-pāramī.
Ngài đã thấy Ba-la-mật bố thí đầu tiên trong dòng tâm thức của mình.
190
62.
62.
62.
191
Evame’vaṃ gavesanto uttariṃ pāramī vidū;
Searching thus for the higher perfections, the wise one;
Bậc thông tuệ đã tìm kiếm các Ba-la-mật tiếp theo như vậy;
192
Sabbā pāramiyo disvā attano ñāṇacakkhunā.
having seen all perfections with his eye of knowledge.
Sau khi thấy tất cả các Ba-la-mật bằng tuệ nhãn của mình.
193
63.
63.
63.
194
Saṃsāre saṃsaranto so bahuṃ dukkhaṃ titikkhiya;
Wandering in saṃsāra, enduring much suffering;
Khi lưu chuyển trong vòng luân hồi, Ngài đã chịu đựng nhiều khổ đau;
195
Gavesanto’mataṃ santo pūretvā dānapāramiṃ.
seeking the Deathless, he fulfilled the perfection of giving.
Tìm kiếm sự bất tử (amata), Ngài đã viên mãn Ba-la-mật bố thí.
196
64.
64.
64.
197
Sattanaṃ kapparukkho’va cintāmaṇi’va kāmado;
Like a wish-fulfilling tree for beings, like a cintāmaṇi granting desires;
Giống như cây như ý cho chúng sinh, giống như ngọc như ý ban điều ước;
198
Icchiticchitamannādiṃ dadanto dadataṃ varo.
giving whatever food and other things were wished for, the foremost of givers.
Ngài là bậc tối thượng trong những người bố thí, ban tặng thức ăn và mọi thứ mong muốn.
199
65.
65.
65.
200
Tārakāhi bahuṃ katvā nabhe cāruvilocane;
Making his beautiful eyes numerous like the stars in the sky;
Bậc trí tuệ hoan hỷ, đã nhổ bỏ đôi mắt đẹp đẽ của mình,
201
Uppāṭetvā dadaṃ dhīro yācakānaṃ pamodito.
the wise one, having plucked and given them to beggars, was delighted.
Nhiều hơn cả những vì sao trên bầu trời, và bố thí cho những người cầu xin.
202
66.
66.
66.
203
Mahiyā paṃsuto cā’pi samuddodakato’dhikaṃ;
Giving his own flesh and blood, more than the dust of the earth and the water of the ocean.
Ngài đã bố thí thịt và máu của thân mình,
204
Dadaṃ sarīramaṃsañca lohitampi ca attano.
Giving his own body-flesh and even his blood.
Nhiều hơn cả bụi trên mặt đất và nước trong biển.
205
67.
67.
67.
206
Molinā’laṅkate sīse’dhikaṃ katvā sineruto;
Shaking the earth while giving, making his adorned head greater than Mount Sineru, and even giving his own children.
Ngài đã bố thí những người con của mình, thân yêu như chính bản thân,
207
Kampayitvā mahiṃ dento sute cā’pi sakaṅgatāva.
Having made the earth tremble, giving his sons as if they were his own limbs.
Làm rung chuyển mặt đất, với cái đầu được trang sức bằng vương miện, cao hơn cả núi Sineru.
208
68.
68.
68.
209
Sīlanekkammapaññādī pūretvā sabbapāramī;
Having fulfilled all perfections such as Sīla, Nekkhamma, Paññā, and so on;
Sau khi viên mãn tất cả các Ba-la-mật như Giới, Xuất gia, Trí tuệ, v.v.,
210
Vessantarattabhāve’ vampatvā tambhā cuto pana.
having passed away from that existence as Vessantara.
Khi Ngài là Vessantara, sau khi chết từ kiếp đó.
211
69.
69.
69.
212
Uppajjitvā surāvāse sundare tusite pure;
Arising in the beautiful city of Tusita, the abode of devas;
Ngài đã tái sinh trong cõi trời Tusita tươi đẹp,
213
Vasanto suciraṃ kālaṃ bhutvānā’tantasampadaṃ.
residing there for a long time, enjoying endless prosperity.
Sống ở đó một thời gian dài, hưởng thụ vô số phước báu.
214
70.
70.
70.
215
Katañjalīhi devehi yācito dipaduttamo;
Implored by the devas with joined palms, "O foremost of two-footed beings, O Great Hero, it is time for your Awakening," and so on.
Bậc tối thượng trong loài người đã được chư thiên chắp tay thỉnh cầu,
216
Sambodhāya mahāvīra kālo tuyhantiādinā.
"O great hero, it is time for your enlightenment," and so on.
“Này Đại Anh hùng, đã đến lúc Ngài giác ngộ rồi” và tương tự.
217
71.
71.
71.
218
Viloketvāna kālādiṃ ñatvā kālanti bodhiyā;
Having surveyed the time and other factors, knowing it was time for his Bodhi;
Sau khi quán xét thời gian và biết rằng đã đến lúc giác ngộ,
219
Paṭiññaṃ devasaṅghassa datvā nandanakānanaṃ.
he gave his promise to the assembly of devas and went to the Nandana Grove.
Ngài đã hứa với chư thiên và đi đến khu rừng Nandana.
220
72.
72.
72.
221
Gantvāna devasaṅghehi sugatiṃ gacchi’to cuto;
Having gone with the host of devas, he departed from there to a happy realm;
Cùng với chư thiên, Ngài đã đi đến cõi lành và chết từ đó;
222
Abhitthuto mahāpañño cavitvāna tato idha.
that greatly wise one, praised, passing away from there, came to this world.
Bậc đại trí tuệ, được tán thán, đã chết từ đó và tái sinh ở đây.
223
73.
73.
73.
224
Susajjitaṅgoruturaṅgamākule,
Adorned with fully equipped, magnificent horses,
Trong thành phố có nhiều ngựa chiến lớn được trang bị tốt,
225
Vicittanānāpaṇapaṇyasampade;
rich in various diverse shops and merchandise;
Giàu có với nhiều loại hàng hóa đa dạng và kỳ lạ;
226
Manoramuttuṅgajindarājite,
made beautiful by lovely, towering palatial residences,
Được trang hoàng bởi những vị vua vĩ đại cao quý và đẹp đẽ,
227
Vibhūsite toraṇaketurāsihi.
decorated with archways and banners.
Được tô điểm bằng các cổng chào và cờ xí.
228
74.
74.
74.
229
Alaṅkataṭṭālavisālamālaye,
With embellished, spacious royal residences,
Trong những cung điện rộng lớn được trang hoàng bằng các tháp,
230
Sugopure sundarasundarālaye;
with well-guarded gates and beautiful, lovely dwellings;
Trong những cổng thành đẹp đẽ và những ngôi nhà xinh xắn;
231
Sudassanīye kapiḷavhaye pure,
in the exceedingly charming city called Kapilavatthu,
Trong thành phố tên là Kapilavatthu, dễ nhìn thấy,
232
Purindadassā’pi purassa hāsake.
which even surpassed the city of Purindada (Indra).
Làm cho thành phố của Đế Thích cũng phải ghen tị.
233
75.
75.
75.
234
Bhūpālamoḷiratanālinisevitaṅghi,
Whose lotus-like feet were served by rows of jewels from the crowns of kings,
Nương vào vị vua tối thượng Suddhodana,
235
Paṅkeruhaṃ vimalanekaguṇādhivāsaṃ;
a pure abode of countless virtues;
Người có bàn chân sen được các viên ngọc trên vương miện của các vị vua phục vụ,
236
Okkākarājakulaketumanāthanāthaṃ,
the banner of the Okkāka royal lineage, the protector of protectors,
Là nơi trú ngụ của vô số đức tính trong sạch, là ngọn cờ của dòng dõi vua Okkaka,
237
Suddhodanaṃ narapatiṃ pavaraṃ paṭicca.
taking King Suddhodana as his father.
Là vị chúa tể của các vị chúa tể.
238
76.
76.
76.
239
So sajjhudāmadhavalāmaladassanīya,
Showing in a dream a magnificent, pure white elephant,
Bậc đại trí tuệ đã hiện ra trong giấc mơ,
240
Soṇḍāya saṃgahitasetavarāracindaṃ;
whose trunk held a beautiful white lotus;
Một con voi trắng tối thượng, đẹp đẽ, trong sáng như bạc và tuyết,
241
Candāvadātavaravāraṇarājavaṇṇaṃ,
whose color was like a magnificent elephant, as radiant as the moon,
Được nắm giữ bằng vòi, có màu sắc của voi chúa tối thượng, trắng như mặt trăng.
242
Sandassayitva supinena visālapañño.
that greatly wise one.
74.
243
77.
77.
77.
244
Bimbādharāya vikacuppalalocanāya,
To the queen Māyā, whose lips were like Bimba fruit, whose eyes were like blossoming lotuses,
Với đôi môi như trái Bimbā, đôi mắt như hoa sen nở,
245
Devindacāparaticaḍḍhanabhūlatāya;
whose graceful eyebrows were like Indra's bow beautifully drawn;
Với đôi lông mày như cung của Đế Thích và thần tình ái,
246
Sampuṇṇasommavimalinduvarānanāya,
whose beautiful face was like the full, pure, excellent moon,
Với khuôn mặt như mặt trăng tròn đầy, trong sáng và dịu dàng,
247
Sovaṇṇahaṃsayugacārupayodharāya.
and whose lovely breasts were like a pair of golden swans.
Với đôi vú đẹp đẽ như đôi thiên nga vàng.
248
78.
78.
78.
249
Pādāravindakarapallavasundarāya,
Whose lotus-like feet and beautiful, tender hands were lovely,
Với bàn chân sen và đôi tay búp măng xinh đẹp,
250
Sovaṇṇavaṇṇatanuvaṇṇavirājitāya;
who was adorned with a golden skin complexion;
Với sắc thân rực rỡ như vàng,
251
Sīlādineka guṇabhūsanabhūsitāya,
adorned with many virtues such as sīla (morality) and others,
Được trang sức bằng vô số đức tính như Giới,
252
Māyāya rājavanitāyu’pagañchi kucchiṃ.
he entered the womb.
Ngài đã nhập vào bụng của hoàng hậu Māyā.
253
79.
79.
79.
254
Paṭisandhikkhaṇe tassa jātā’nekavidhabbhutā;
At the moment of his conception, many wonders occurred;
Vào khoảnh khắc tái sinh của Ngài, vô số điều kỳ diệu đã xảy ra;
255
Athā’yaṃ gahitārakkho narehi amarehi ca.
then he was guarded by humans and devas.
Sau đó, Ngài được bảo vệ bởi loài người và chư thiên.
256
80.
80.
80.
257
Manuññarattambujakaṇṇikāya,
Like a delightful golden image seated
Giống như một bức tượng vàng xinh đẹp,
258
Mā’sīnasiṅgīpaṭimā’va rammā;
within the pericarp of a charming red lotus;
Ngồi trên nhụy hoa sen đỏ thắm và dễ chịu,
259
Suvaṇṇavaṇṇo dipadānamindo,
the Lord of two-footed beings, golden-complexioned,
Vị chúa tể của loài người, có sắc thân vàng,
260
Pallaṅkamā’bhuñchiya mātugabbhe.
sat cross-legged in his mother's womb.
Đã xếp bằng kiết già trong bụng mẹ.
261
81.
81.
81.
262
Maṇimhi vippasannamhi rattasuttami’vā’vutaṃ;
Like a red thread entwined in a clear gem;
Giống như một sợi chỉ đỏ được xỏ qua một viên ngọc trong suốt,
263
Mātucittambujaṃ dhīro bodhayanto padissati.
the wise one, enlightening his mother's lotus-like heart, was seen.
Bậc trí tuệ đã xuất hiện, làm cho tâm sen của mẹ Ngài bừng nở.
264
82.
82.
82.
265
Dasamāsāvasānamhi devī rañño kathesi’daṃ;
At the end of ten months, the queen said to the king;
Vào cuối mười tháng, hoàng hậu đã nói với nhà vua điều này:
266
Mayhaṃ ñātigharaṃ deva gantumi’cchāma’haṃ iti.
"My lord, I wish to go to my relatives' home."
“Thưa Đại Vương, thần muốn về nhà cha mẹ của thần.”
267
83.
83.
83.
268
Rañño’tha samanuññatā gacchanti kulama’ttano;
Then, with the king's permission, she went to her family's home;
Sau đó, được nhà vua đồng ý, họ đã đi về gia đình của mình;
269
Mahatā parihārena dibbañjasa samañjase.
with a great retinue, on a path like that of devas.
Với sự hộ tống lớn lao, trên con đường thần thánh.
270
84.
84.
84.
271
Surabhikusumasaṇḍālaṅkatassālasaṇḍaṃ,
Seeing that Lumbinī grove, adorned with fragrant flower clusters and Sāla trees,
Thấy khu rừng Lumbinī đó, được trang hoàng bằng những bụi hoa thơm,
272
Samadahamaramālāgīyamānagganādaṃ;
where the supreme sound of devas singing together resounded;
Nơi những bài ca tuyệt vời được chư thiên ca hát,
273
Nayanavihagasaṅghe avhayantaṃ’va disvā,
as if calling flocks of birds with its beauty,
Như đang mời gọi bầy chim đến ngắm nhìn,
274
Vipularatinivāsaṃ lumbinīkānanaṃ taṃ.
a dwelling of abundant joy.
Là nơi trú ngụ của niềm vui lớn lao.
275
85.
85.
85.
276
Vipulatararatiṃ sā tamhi kātūna ramme,
With great delight in that beautiful place,
Hoàng hậu đã tạo ra niềm vui lớn lao ở nơi đẹp đẽ đó,
277
Amarayuvatilīlācārulīlābhirāmā;
she, charming with the graceful movements of a divine maiden;
Với vẻ duyên dáng và phong thái đẹp đẽ như các nữ thần;
278
Vikasitavarasālasso’pagantvāna mūlaṃ,
approaching the root of a splendid blossoming Sāla tree,
Khi đến gần gốc của một cây sala cao quý đang nở hoa,
279
Sayama’tinamite kaṃ sālasākhaṃ agaṇhi.
grasped a Sāla branch that had lowered itself exceedingly.
Hoàng hậu đã nắm lấy một cành sala tự mình nghiêng xuống rất thấp.
280
86.
86.
86.
281
Tasmiṃ khaṇe kammajamāluta’ssā,
At that moment, the karmic winds for her
Vào khoảnh khắc đó, gió nghiệp của Ngài đã thổi,
282
Caliṃsu sānīhi parikkhipitvā;
began to blow, surrounding her with screens;
Sau khi bao quanh hoàng hậu bằng những tấm màn;
283
Deviṃ jano taṃ abhipālayanto,
the people, guarding the queen,
Những người bảo vệ hoàng hậu đã lùi lại,
284
Tamhā paṭikkamma susaṇṭhitā’tha.
then withdrew and stood ready.
Và sau đó đã đứng yên ở vị trí thích hợp.
285
87.
87.
87.
286
Sagacāruhemavalayādivibhūsitena,
With a hand adorned with bracelets and other ornaments of precious gems,
Với cánh tay đỏ thắm mềm mại vô cùng,
287
Accantatambanakharaṃsisamujjalena;
shining with the extremely red radiance of her nails;
Được trang sức bằng vòng vàng và các vật phẩm khác,
288
Tulātikomalasurattakarena sākhaṃ,
with a very soft and beautiful red hand, holding the branch,
Rực rỡ với ánh sáng của móng tay đỏ thắm,
289
Olamba tattha majanesi ṭṭhitā’va dhīraṃ.
standing there, she gave birth to the wise one.
Hoàng hậu đã sinh ra bậc trí tuệ khi đang đứng, nắm lấy cành cây đó.
290
88.
88.
88.
291
Sovaṇṇavaṇṇatanuvaṇṇavirājamānaṃ,
Shining with a golden-hued body,
Có sắc thân rực rỡ như vàng,
292
Nettābhirāmamatulaṃ atulāya gabbhā;
delightful to the eyes, incomparable, from the incomparable womb;
Đẹp mắt, vô song, từ bụng của bậc vô song;
293
Sammā pasāritakaraṅghīyugābhirāmaṃ,
charming with perfectly extended hands and feet,
Với đôi tay và chân duỗi thẳng đẹp đẽ,
294
Paṅkeruhā kaṇakahaṃsami’vo’tarantaṃ.
like a golden swan descending into a lotus.
Như một con thiên nga vàng từ hoa sen.
295
89.
89.
89.
296
Brahmā managgharativaḍḍhanahemajāla,
Brahmā, taking a golden net that greatly increased joy,
Phạm thiên, cầm một tấm lưới vàng làm tăng niềm vui vô cùng,
297
Mā’dāya tena upagamma paṭiggahetvā;
approached and received him;
Đã đến đó và tiếp nhận Ngài;
298
‘‘Sammoda devi aya ma’ggataro suto te,
"Rejoice, O Queen, this supreme son of yours
Họ đã đứng trước hoàng hậu và nói: “Hoàng hậu hãy hoan hỷ, đây là con trai tối thượng của Ngài,
299
Jāto’’ti tāya purato kathayiṃsu ṭhatvā.
is born," they said, standing before her.
Đã được sinh ra.”
300
90.
90.
90.
Next Page →

Settings