Idāni ‘‘saddhammasavanampi cāti imassa saṃvaṇṇanākkamo sampatto tattha saddhammasavanampi ca loke dullabhameva tathā hi saddhammo nāma tividho hoti.
Now it is time to expound on “saddhamma-savaṇa also.” Therein, saddhamma-savaṇa (listening to the True Dhamma) is also rare in the world, for the True Dhamma is of three kinds.
Bây giờ, đến lượt giải thích câu “saddhammasavanampi ca” (sự nghe chánh pháp cũng vậy). Ở đây, sự nghe chánh pháp cũng khó tìm thấy trên thế gian, vì chánh pháp có ba loại:
Pariyattisaddhammo, paṭipattisaddhammo, paṭivedhasaddhammoti.
Pariyatti Saddhamma (the Dhamma of learning), Paṭipatti Saddhamma (the Dhamma of practice), and Paṭivedha Saddhamma (the Dhamma of penetration).
Pariyattisaddhamma (Chánh pháp học), Paṭipattisaddhamma (Chánh pháp hành), Paṭivedhasaddhamma (Chánh pháp chứng đắc).
Tattha pariyattisaddhammo nāma tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ.
Among these, Pariyatti Saddhamma is the Tipiṭaka, the Buddha’s word.
Trong đó, Pariyattisaddhamma là lời dạy của Đức Phật trong Tam tạng.
Paṭipattisaddhammo nāma terasadhutaṅgāni asīti khandhakavattādayo abhisamācāravattādīni.
Paṭipatti Saddhamma consists of the thirteen dhutaṅgas, the eighty sections of conduct (khandhaka-vattas), and the rules of proper conduct (abhisamācāra-vattas), and so forth.
Paṭipattisaddhamma là mười ba pháp đầu đà (dhutaṅga), tám mươi giới bổn (khandhakavatta) và các quy tắc ứng xử (abhisamācāravatta) v.v.
Paṭivedhasaddhammo nāma catusaccappaṭivedho.
Paṭivedha Saddhamma is the penetration of the Four Noble Truths.
Paṭivedhasaddhamma là sự chứng đắc Tứ Thánh đế.
Tesu pariyattisaddhammo dvinnaṃ saddhammānaṃ pubbaṅgamoyeva padaṭṭhānañca.
Among these, Pariyatti Saddhamma is indeed the forerunner and foundation of the other two Saddhammas.
Trong số đó, Pariyattisaddhamma là tiền đề và là căn bản của hai chánh pháp kia.
Kasmā taṃmūlakattā tathā hi pariyattiyā asati paṭivedho nāma natthi.
Why? Because they are rooted in it. Indeed, without pariyatti, there is no paṭivedha.
Tại sao? Bởi vì chúng có nguồn gốc từ đó. Thật vậy, nếu không có Pariyatti thì không có Paṭivedha.
Pariyattiyā antarahitāya paṭipatti, paṭipattiyā antarahitāya adhigamo antaradhāyati.
When pariyatti disappears, paṭipatti disappears. When paṭipatti disappears, adhigama (realization) disappears.
Khi Pariyatti biến mất, Paṭipatti cũng biến mất; khi Paṭipatti biến mất, Adhigama (sự chứng đắc) cũng biến mất.
Kiṃ kāraṇā ayañhi pariyatti paṭipattiyā paccayo hoti.
What is the reason? This pariyatti is a condition for paṭipatti.
Lý do là gì? Bởi vì Pariyatti này là điều kiện cho Paṭipatti.
Paṭipattiadhigamassāpi pariyattiyeva pamāṇaṃ.
Pariyatti itself is the measure for the realization of paṭipatti.
Pariyatti cũng là thước đo cho Paṭipatti và Adhigama.
Tattha paṭivedho ca paṭipatti ca hotipi nahotipi.
Therein, paṭivedha and paṭipatti may or may not exist.
Trong đó, Paṭivedha và Paṭipatti có thể có hoặc không có.
Ekasmiñhi kāle paṭivedhadharā bhikkhū bahū honti, ‘‘esa bhikkhu puthujjano’’ti aṅguliṃ paharitvā dassetabbo hoti.
At one time, there were many bhikkhus who had penetrated the Dhamma; one would point with a finger and say, “That bhikkhu is a puthujjana (ordinary person).”
Vào một thời điểm, có nhiều Tỳ-kheo đã chứng đắc, đến nỗi có thể chỉ tay vào một Tỳ-kheo và nói rằng “Tỳ-kheo này là phàm phu”.
Imasmiṃ yeva dīpe ekavāraṃ puthujjanabhikkhunāma nāhosi.
In this very island, at one time, there was no such thing as a puthujjana bhikkhu.
Trong chính hòn đảo này, đã có một thời không có Tỳ-kheo phàm phu nào.
Paṭipattipūrakāpi kadāci bahū honti kadāci appā.
Sometimes those who fulfill paṭipatti are many, sometimes few.
Những người thực hành Paṭipatti đôi khi thì nhiều, đôi khi thì ít.
Iti paṭivedho ca paṭipatti ca hotipi na hotipi.
Thus, paṭivedha and paṭipatti may or may not exist.
Như vậy, Paṭivedha và Paṭipatti có thể có hoặc không có.
Sāsanassa ṭhitiyā pana pariyattiyeva pamāṇaṃ paṇḍito hi tepiṭakaṃ sutvā dvepi pūreti, yathā amhākaṃ bodhisatto āḷārassa santike pañca abhiññā satta ca samāpattiyo nibbattetvā nevasaññānāsaññāyatana samāpattiyā parikammaṃ pucchi.
However, for the endurance of the Dispensation, pariyatti itself is the measure. For a wise person, having heard the Tipiṭaka, completes both. Just as our Bodhisatta, having developed the five abhiññā and seven samāpattis in the presence of Āḷāra, asked about the preliminary work for the attainment of neither-perception-nor-non-perception.
Tuy nhiên, đối với sự tồn tại của giáo pháp, chỉ có Pariyatti là thước đo. Một người trí tuệ, sau khi nghe Tam tạng, có thể hoàn thành cả hai. Giống như Bồ-tát của chúng ta, khi ở với Āḷāra, đã chứng đắc năm thắng trí (abhiññā) và bảy thiền định (samāpatti), rồi hỏi về sự chuẩn bị cho thiền định Phi tưởng phi phi tưởng xứ (nevasaññānāsaññāyatana samāpatti).
So ‘‘na jānāmī’’ti āha.
He said, “I do not know.”
Ông ấy nói: “Tôi không biết.”
Tato udakassa santikaṃ gantvā adhigatavisesaṃ saṃsanditvā nevasaññānāsaññāyatanassa parikammaṃ pucchi.
Then, going to Udaka, and comparing the special attainments, he asked about the preliminary work for the attainment of neither-perception-nor-non-perception.
Sau đó, Ngài đến chỗ Udaka, so sánh những thành tựu đặc biệt của mình và hỏi về sự chuẩn bị cho thiền định Phi tưởng phi phi tưởng xứ.
So ācikkhi, tassa vacanasamanantarameva mahāsatto taṃ sampādesi evameva paññavā bhikkhu pariyattiṃ sutvā dvepi pūreti tasmā pariyattiyā ṭhitāya sāsanaṃ ṭhitaṃ hoti yathā mahātaḷākassa pāḷiyā thirāya udakaṃ na ṭhassatīti na vattabbaṃ udake sati padumādīni pupphāni na pupphissantīti na vattabbaṃ evameva mahātaḷākassa thirapāḷisadise tepiṭake buddhavacane sati mahātaḷāke udakasadisā paṭipattipūrakā kulaputtā natthīti na vattabbaṃ.
He declared, and immediately after his words, the Bodhisatta accomplished it. Just so, a wise bhikkhu, having heard the Pariyatti, fulfills both (practice and realization). Therefore, when the Pariyatti stands, the Dispensation stands. Just as it cannot be said that when the bank of a great reservoir is firm, there will be no water; nor can it be said that when there is water, lotus and other flowers will not blossom. In the same way, when the Tipiṭaka, the Buddha's word, is firm like the strong bank of a great reservoir, it cannot be said that there are no virtuous sons who fulfill the practice, like water in a great reservoir.
Vị ấy đã kể, ngay sau lời nói của vị ấy, Đại sĩ đã hoàn thành điều đó. Cũng vậy, vị tỳ khưu có trí tuệ sau khi nghe pariyatti (giáo pháp học) sẽ hoàn thành cả hai (giáo pháp học và giáo pháp hành). Do đó, khi pariyatti còn tồn tại, giáo pháp còn tồn tại. Ví như không thể nói rằng khi bờ hồ lớn vững chắc thì nước sẽ không đọng lại. Không thể nói rằng khi có nước thì các loài hoa sen, v.v. sẽ không nở. Cũng vậy, không thể nói rằng khi có Tam Tạng Phật ngôn giống như bờ hồ lớn vững chắc, thì sẽ không có các thiện nam tử thực hành viên mãn giống như nước trong hồ lớn.
Tesu sati mahātaḷākesu padumādīni pupphāni viya sotāpannādayo ariyapuggalā natthīti na vattabbaṃ, ekantato pariyattiyeva pamāṇaṃ pariyattiyā antarahitāya paṭipattipaṭivedhānaṃ antaradhānato.
When they exist, it cannot be said that there are no noble individuals like Sotāpannas and others, like the lotus and other flowers in those great reservoirs. The Pariyatti alone is certainly the measure, for when the Pariyatti disappears, practice and penetration also disappear.
Khi có các vị ấy, không thể nói rằng sẽ không có các bậc Thánh như bậc Nhập Lưu, v.v. giống như các loài hoa sen, v.v. trong các hồ lớn. Pariyatti là thước đo tuyệt đối, vì khi pariyatti biến mất, paṭipatti (giáo pháp hành) và paṭivedha (giáo pháp chứng đắc) cũng biến mất.
Tattha pariyattināma tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ sāṭṭhakathā pāḷiyāva sā tiṭṭhati, tāva pariyatti paripuṇṇā hoti.
Therein, Pariyatti refers to the Tipiṭaka, the Buddha's word, together with the commentaries. Only when that Pāli (text) exists, is the Pariyatti complete.
Trong đó, pariyatti là Tam Tạng Phật ngôn cùng với các bản Chú giải. Khi bản Pāḷi còn tồn tại, pariyatti vẫn còn trọn vẹn.
Gacchante kāle kaliyugarājāno adhammikā honti tesu adhammikesu rājāmaccādayo adhammikā honti tathā raṭṭhajanapadavāsinopi adhammikā etesaṃ adhammikatāya na devo sammā vassati, tato sassāni na sampajjanti.
As time passes, kings in the Kali Yuga become unrighteous. When they are unrighteous, their ministers and others become unrighteous. Similarly, the people of the country and provinces become unrighteous. Due to their unrighteousness, the sky does not rain properly, and thus the crops do not succeed.
Theo thời gian, các vị vua thời Kaliyuga (thời đại suy đồi) trở nên bất thiện. Khi các vị ấy bất thiện, các vị quan và những người khác cũng bất thiện. Tương tự, người dân ở các quốc gia và vùng miền cũng bất thiện. Do sự bất thiện của họ, chư thiên không mưa đúng thời, do đó mùa màng không tốt.
Tesu sampajjantesu paccayadāyakā bhikkhusaṅghassa paccaye dātuṃ na sakkonti.
When they do not succeed, those who provide requisites cannot give requisites to the Bhikkhu Saṅgha.
Khi mùa màng không tốt, những người cúng dường không thể cúng dường các vật dụng cần thiết cho Tăng đoàn.
Bhikkhū paccayehi kilamantā antevāsike saṅgahetuṃ na sakkonti.
Bhikkhus, suffering from lack of requisites, cannot gather their pupils.
Các tỳ khưu bị khổ sở vì thiếu vật dụng, không thể thu nhận đệ tử.
Gacchante gacchante kāle pariyatti parihāyati, atthavasena dhāretuṃ na sakkonti, pāḷivaseneva dhārenti.
As time goes on, the Pariyatti declines. They are unable to retain it by meaning, so they retain it only by Pāli.
Theo thời gian, pariyatti suy giảm, không thể ghi nhớ theo nghĩa, chỉ ghi nhớ theo Pāḷi.
Tato kāle gacchante pāḷimpi sakalaṃ dhāretuṃ na sakkonti paṭhamaṃ abhidhammapiṭakaṃ parihāyati.
Then, as time passes, they are unable to retain the entire Pāli. First, the Abhidhamma Piṭaka declines.
Sau đó, theo thời gian, cũng không thể ghi nhớ toàn bộ Pāḷi. Trước hết, Tạng Abhidhamma suy giảm.
Parihāyamānaṃ matthakato paṭṭhāya pariyatti hāyati paṭhamañhi mahāpakaraṇaṃ parihāyati.
As it declines, the Pariyatti diminishes starting from the top. Indeed, the Mahāpakaraṇa (Paṭṭhāna) declines first.
Khi suy giảm, pariyatti sẽ mất từ trên xuống. Trước hết, Mahāpakaraṇa (Đại Phẩm) sẽ suy giảm.
Tasmiṃ parihāyamāne yamakaṃ, kathāvatthu, puggalapaññatti, dhātukathā, vibhaṅgo, dhammasaṅgahoti evaṃ abhidhammapiṭake parihīne matthakato paṭṭhāya suttantapiṭakaṃ parihāyati.
As that declines, the Yamaka, Kathāvatthu, Puggalapaññatti, Dhātukathā, Vibhaṅga, and Dhammasaṅgaṇī follow. When the Abhidhamma Piṭaka has thus declined, the Suttanta Piṭaka declines, starting from the top.
Khi phẩm ấy suy giảm, Yamaka, Kathāvatthu, Puggalapaññatti, Dhātukathā, Vibhaṅga, Dhammasaṅgaṇī sẽ suy giảm. Khi Tạng Abhidhamma đã suy giảm như vậy, thì Tạng Suttanta sẽ suy giảm từ trên xuống.
Paṭhamañhi aṅguttaranikāyo parihāyati.
Indeed, the Aṅguttaranikāya declines first.
Trước hết, Tăng Chi Bộ (Aṅguttaranikāya) sẽ suy giảm.
Tasmimpi paṭhamaṃ ekādasanipāto…pe… tato ekanipātoti evaṃ aṅguttare parihīne matthakato paṭṭhāya saṃyuttanikāyo parihāyati, paṭhamaṃ mahāvaggo parihāyati.
In that, first the Eleventh Nipāta... and so on... then the First Nipāta. When the Aṅguttara has thus declined, the Saṃyuttanikāya declines, starting from the top. First, the Mahāvagga declines.
Trong đó, trước hết là phẩm Mười Một Pháp…v.v… sau đó là phẩm Một Pháp. Khi Tăng Chi Bộ đã suy giảm như vậy, thì Tương Ưng Bộ (Saṃyuttanikāya) sẽ suy giảm từ trên xuống. Trước hết, Mahāvagga (Đại Phẩm) sẽ suy giảm.
Tato paṭṭhāya saḷāyatanavaggo, khandhavaggo, nidānavaggo, sagāthāvaggoti evaṃ saṃyuttanikāye parihīne matthakato paṭṭhāya majjhimanikāyo parihāyati paṭhamañhi uparipaṇṇāsako parihāyati.
Then, starting from there, the Saḷāyatanavagga, Khandhavagga, Nidānavagga, and Sagāthāvagga decline. When the Saṃyuttanikāya has thus declined, the Majjhimanikāya declines, starting from the top. Indeed, the Uparipaṇṇāsaka declines first.
Sau đó, Saḷāyatanavagga (Phẩm Sáu Xứ), Khandhavagga (Phẩm Uẩn), Nidānavagga (Phẩm Nhân Duyên), Sagāthāvagga (Phẩm Có Kệ). Khi Tương Ưng Bộ đã suy giảm như vậy, thì Trung Bộ (Majjhimanikāya) sẽ suy giảm từ trên xuống. Trước hết, Uparipaṇṇāsaka (Năm Mươi Bài Cuối) sẽ suy giảm.
Tato majjhimapaṇṇāsako, tato mūlapaṇṇāsakoti evaṃ majjhimanikāye parihīne matthakato paṭṭhāya dīghanikāyo parihāyati, paṭhamañhi pāthiyavaggo parihāyati tato mahāvaggo, tato khandhakavaggoti dīghanikāye parihīne suttantapiṭakaṃ parihīnaṃ nāma hoti.
Then the Majjhimapaṇṇāsaka, then the Mūlapaṇṇāsaka. When the Majjhimanikāya has thus declined, the Dīghanikāya declines, starting from the top. Indeed, the Pāṭikavagga declines first, then the Mahāvagga, then the Sīlakkhandhavagga. When the Dīghanikāya has thus declined, the Suttanta Piṭaka is considered to have declined.
Sau đó là Majjhimapaṇṇāsaka (Năm Mươi Bài Giữa), sau đó là Mūlapaṇṇāsaka (Năm Mươi Bài Đầu). Khi Trung Bộ đã suy giảm như vậy, thì Trường Bộ (Dīghanikāya) sẽ suy giảm từ trên xuống. Trước hết, Pāthiyavagga (Phẩm Pāthiya) sẽ suy giảm, sau đó là Mahāvagga (Đại Phẩm), sau đó là Khandhakavagga (Phẩm Các Chương). Khi Trường Bộ đã suy giảm, thì Tạng Suttanta được gọi là đã suy giảm.
Vinayapiṭakena saddhiṃ jātakameva dhārenti.
They retain only the Jātaka together with the Vinaya Piṭaka.
Chỉ còn ghi nhớ Jātaka (Bổn Sanh) cùng với Tạng Vinaya (Luật Tạng).
Vinayapiṭakaṃ lajjino dhārenti.
Those who are conscientious retain the Vinaya Piṭaka.
Tạng Vinaya được những người có lòng hổ thẹn ghi nhớ.
Lābhakāmā pana suttante kathitepi sallakkhentā natthīti jātakameva dhārenti.
But those desirous of gain, even when Suttantas are taught, do not heed them, and so retain only the Jātaka.
Còn những người ham lợi lộc, dù các Suttanta được thuyết giảng, nhưng họ không để ý, nên chỉ ghi nhớ Jātaka.
Gacchante kāle jātakampi dhāretuṃ na sakkonti.
As time passes, they are unable to retain even the Jātaka.
Theo thời gian, cũng không thể ghi nhớ Jātaka.
Atha nesaṃ paṭhamaṃ vessantarajātakaṃ parihāyati.
Then, first, the Vessantara Jātaka declines for them.
Khi ấy, trước hết, Vessantarajātaka (Bổn Sanh Vessantara) của họ sẽ suy giảm.
Tato paṭilomakkamena puṇṇakajākatakaṃ, mahānāradakassapajātakaṃ parihāyati.
Thereafter, in reverse order, the Puṇṇaka Jātaka, the Mahānāradakassapa Jātaka decline.
Sau đó, theo thứ tự ngược lại, Puṇṇakajākataka (Bổn Sanh Puṇṇaka), Mahānāradakassapajātaka (Bổn Sanh Đại Nārada Kassapa) sẽ suy giảm.
Vinayapiṭakameva dhārenti.
They retain only the Vinaya Piṭaka.
Chỉ còn ghi nhớ Tạng Vinaya.
Gacchante kāle tampi matthakato parihāyati paṭhamañhi parivāro parihāyati, tato khandhako bhikkhunīvibhaṅgo mahāvibhaṅgoti anukkamena uposathakkhandhakamattameva dhārenti, tadā pariyatti anantarahitāva hoti.
As time passes, that too declines from the top. Indeed, the Parivāra declines first, then the Khandhaka, Bhikkhunīvibhaṅga, Mahāvibhaṅga. In that sequence, they retain only the Uposathakkhandhaka. At that time, the Pariyatti is not yet completely disappeared.
Theo thời gian, phẩm ấy cũng suy giảm từ trên xuống. Trước hết, Parivāra (Tập Yếu) suy giảm, sau đó là Khandhaka (Các Chương), Bhikkhunīvibhaṅga (Phân Tích Tỳ Khưu Ni), Mahāvibhaṅga (Phân Tích Đại Giới). Theo thứ tự đó, chỉ còn ghi nhớ phần Uposathakkhandhaka (Chương Lễ Uposatha). Khi ấy, pariyatti vẫn chưa biến mất.
Yāva pana manussesu catuppadikagāthāpi pavattati, tāva pariyatti anantarahitāva hoti.
Indeed, as long as even a four-line verse (gāthā) persists among humans, the Pariyatti is not yet completely disappeared.
Miễn là một bài kệ bốn câu vẫn còn lưu truyền trong loài người, thì pariyatti vẫn chưa biến mất.
Yadā saddho pasanno rājā hatthikkhandhe suvaṇṇacaṅkoṭakamhi sahassatthavikaṃ ṭhapāpetvā ‘‘buddhehi kathitaṃ catuppadikaṃ gāthaṃ jānanto imaṃ sahassaṃ gaṇhatū’’ti nagare bheriṃ carāpetvā gaṇhakaṃ alabhitvā ekavāraṃ carāpite na suṇantāpi honti asuṇantāpi, yāva tatiyaṃ carāpetvā gaṇhakaṃ alabhitvā rājapurisā sahassatthavikaṃ puna rājakulaṃ pavesenti, tadā pariyattiantarahitā nāma hoti.
When a faithful and devout king places a thousand gold pieces in a golden casket on the back of an elephant and proclaims with a drum throughout the city, "Let anyone who knows a four-line verse spoken by the Buddhas take this thousand," and finds no one to take it after one proclamation, even though some do not hear, and some do not heed, and even after proclaiming it a third time, finding no recipient, the royal officers take the thousand gold pieces back to the royal palace – at that point, the Pariyatti is considered to have disappeared.
Khi một vị vua có đức tin và hoan hỷ, đặt một túi tiền ngàn đồng vào hộp vàng trên lưng voi, rồi cho người đánh trống trong thành phố rằng: “Ai biết một bài kệ bốn câu do chư Phật thuyết giảng, hãy nhận ngàn đồng này!”, nhưng không tìm được người nhận sau khi đánh trống lần thứ nhất, dù có người nghe hay không nghe. Khi đánh trống đến lần thứ ba mà vẫn không tìm được người nhận, các quan lại sẽ mang túi tiền ngàn đồng trở lại cung vua. Khi ấy, pariyatti được gọi là đã biến mất.
Evaṃ pariyattiyā antarahitāya paṭipattipi paṭivedhopi antarahitova hoti.
Thus, when the Pariyatti disappears, practice and penetration also disappear.
Khi pariyatti đã biến mất như vậy, thì paṭipatti và paṭivedha cũng biến mất.
Saddhammasavanassa dullabhabhāvo dhammasoṇḍakavatthunā dīpetabbo amhākaṃ kira sammāsambuddho kassapasammāsambuddhassa dhammarājassa sāsanantaradhānato nacireneva kālena bārāṇasirañño putto dhammasoṇḍakarājakumāro hutvā pituaccayena rajje patiṭṭhāya kassapadasabalena desitaṃ dhammaṃ sotukāmo hutvā māsamattaṃ rajjaṃ katvā amhākaṃ sammāsambuddho imasmiṃ yeva bhaddakappe rajjaṃ kāretvā devanagarasadise bārāṇasinagare cakkavattirajjasadisaṃ rajjaṃ karonto evaṃ cintesi… ‘‘mayhaṃ evarūpaṃ rajjaṃ kiṃ vilāsaṃ rajjānubhāvaṃ saddhammaviyogena, divākaravirahito ākāso viya, sasaṅkavirahitaratti viya, dāṭhāvirahitagajo viya, velantavirahitamahāsamuddo viya cakkhuvirahita susajjitavadanaṃ viya, sugandhavirahitapārichattapupphaṃ viya, catuakkharaniyamitadhammadesanāviyogena mayhaṃ idaṃ rajjaṃ na sobhatī’’ti cintetvā suvaṇṇacaṅkoṭakena sahassatthavikaṃ bhaṇḍakaṃ susajjitaṃ maṅgalahatthikumbhe ṭhapetvā bārāṇasīnagare mahāvīthiyaṃ bheriṃ carāpeti ‘‘ekapadikaṃ vā dvipadikaṃ vā tipadikaṃ vā catuppadikaṃ vā dhammapadaṃ jānantassa dammī’’ti evaṃ bheriṃ carāpetvā dhammajānanakaṃ alabhitvā punappunaṃ dvisahassaṃ tisahassaṃ yāva satasahassaṃ koṭi dve sahassakoṭi, satasahassakoṭi gāmanigamajanapadasenāpatiṭṭhānaṃ uparājaṭṭhānaṃ.
The rarity of hearing the Saddhamma should be illustrated by the story of Dhammasoṇḍaka. Our Perfectly Enlightened Buddha, not long after the disappearance of the Dispensation of King Dhamma Kassapa, the Perfectly Enlightened Buddha, became Prince Dhammasoṇḍaka, the son of the king of Bārāṇasī. Having succeeded his father to the throne, and desiring to hear the Dhamma taught by Kassapa, the Lord of Ten Powers, he ruled for a month. Our Perfectly Enlightened Buddha, ruling in this auspicious eon, governing in the city of Bārāṇasī, which was like a city of devas, with a dominion like that of a universal monarch, thought thus: "What is the charm of such a kingdom and royal splendor to me without the Saddhamma? Like the sky without the sun, like a night without the moon, like an elephant without tusks, like the great ocean without its shore, like a well-adorned face without eyes, like a Pārichattaka flower without fragrance, so this kingdom of mine is not beautiful without the teaching of Dhamma constrained by four lines." Having thought this, he placed a treasure of a thousand gold pieces in a golden casket, well-prepared, on the forehead of a ceremonial elephant, and had a drum proclaimed on the great thoroughfare in the city of Bārāṇasī: "I will give this to anyone who knows a Dhamma verse of one, two, three, or four lines." Thus, having had the drum proclaimed, and finding no one who knew the Dhamma, he repeated it again and again for two thousand, three thousand, up to a hundred thousand, a crore, two thousand crores, a hundred thousand crores, in villages, towns, districts, military outposts, and vice-royalties.
Sự khó khăn của việc nghe Chánh Pháp cần được trình bày qua câu chuyện Dhammasoṇḍaka. Đức Sammāsambuddha của chúng ta, không lâu sau khi giáo pháp của Đức Phật Kassapasammāsambuddha, vị Pháp Vương, biến mất, đã tái sanh làm hoàng tử Dhammasoṇḍaka, con của vua Bārāṇasī. Sau khi kế vị ngai vàng do cha băng hà, Ngài mong muốn nghe Pháp do Đức Kassapa Ba-la-mật thuyết giảng. Sau khi trị vì được một tháng, Đức Sammāsambuddha của chúng ta, trong cùng kiếp hiền này, đã trị vì vương quốc, làm vua như một Chuyển Luân Vương trong thành phố Bārāṇasī giống như thành phố của chư thiên. Ngài đã suy nghĩ như sau… “Vương quốc như thế này của ta, sự hưởng thụ vương quyền này có ý nghĩa gì khi thiếu Chánh Pháp? Nó giống như bầu trời không có mặt trời, giống như đêm không có mặt trăng, giống như con voi không có ngà, giống như đại dương không có bờ, giống như khuôn mặt được trang điểm đẹp đẽ nhưng không có mắt, giống như hoa Pāricchatta không có hương thơm. Vương quốc này của ta không rực rỡ khi thiếu lời thuyết pháp bốn chữ.” Sau khi suy nghĩ như vậy, Ngài đặt một túi tiền ngàn đồng được trang bị đầy đủ trong một hộp vàng trên đầu con voi tốt lành, rồi cho người đánh trống trên đại lộ trong thành phố Bārāṇasī rằng: “Tôi sẽ ban cho ai biết một câu Pháp, dù là một chữ, hai chữ, ba chữ, hay bốn chữ.” Sau khi đánh trống như vậy mà không tìm được người biết Pháp, Ngài lại tiếp tục đánh trống với hai ngàn, ba ngàn, cho đến một trăm ngàn, một crore, hai ngàn crore, một trăm ngàn crore tại các làng mạc, thị trấn, quốc gia, nơi đóng quân của các tướng lĩnh, và nơi của các phó vương.
Pariyosāne dhammadesakaṃ alabhitvā attano suvaṇṇapīṭhakaṃ setacchattaṃ cajitvāpi dhammadesakaṃ alabhitvā rajjasiriṃ pahāya attānaṃ cajitvā ‘‘dhammadesakassa dāso hutvāpi dhammaṃ sossāmī’’ti vatvā evampi dhamma desakaṃ alabhitvā vippaṭisārī hutvā ‘‘kiṃ me saddhammaviyogena rajjenāti amaccānaṃ rajjaṃ niyyātetvā saddhammagavesako hutvā dhammasoṇḍakamahārājā mahāvanaṃ pāvisi dhammasoṇḍakamahārājassa saddhammasavanaṃ sandhāya paviṭṭhakkhake sakkadevamahārājassa vejayantapāsādo saheva kiṇṇikāya kampo ahosi, paṇḍukambalasilāsanaṃ uṇhākāraṃ ahosi.
In the end, not finding a Dhamma teacher, even having abandoned his golden throne and white parasol, not finding a Dhamma teacher, having given up the glory of kingship and having given up himself, saying, "Even if I become a slave to a Dhamma teacher, I will listen to the Dhamma," and yet not finding a Dhamma teacher, becoming regretful and thinking, "What use is kingship to me if I am separated from the Saddhamma?", King Dhammasoṇḍaka, having entrusted the kingdom to his ministers and having become a seeker of the Saddhamma, entered the great forest. At the moment King Dhammasoṇḍaka entered (the forest) with the intention of hearing the Saddhamma, Sakka, the king of devas, had his Vejayanta palace shake together with its pinnacles, and his Paṇḍukambala stone seat became warm.
Cuối cùng, không tìm được người thuyết pháp, dù đã từ bỏ cả ngai vàng và lọng trắng của mình vẫn không tìm được người thuyết pháp, từ bỏ sự huy hoàng của vương quốc, từ bỏ chính mình, nói rằng: “Dù làm nô lệ cho người thuyết pháp, ta cũng sẽ nghe pháp”, dù vậy vẫn không tìm được người thuyết pháp, trở nên hối hận, nghĩ rằng: “Vương quốc này có ích gì cho ta khi phải xa lìa diệu pháp?”, rồi giao lại vương quốc cho các vị đại thần, trở thành người tìm cầu diệu pháp, đức vua Dhammasoṇḍaka đã đi vào khu rừng lớn. Vào khoảnh khắc đức vua Dhammasoṇḍaka đi vào với ý định lắng nghe diệu pháp, cung điện Vejayanta của Thiên chủ Sakka đã rung chuyển cùng với đỉnh tháp, và phiến đá Paṇḍukambala trở nên nóng.
Sakkodevarājā kenakāraṇena paṇḍukambalasilāsanaṃ uṇhākāraṃ ahosī’’ti cintetvā attano sahassanettena devamanussesu vitthāretvā olokento dhammagavesako hutvā vanaṃ paviṭṭhaṃ dhammasoṇḍakamahārājānaṃ disvā cintesi… ‘‘ajja me attānampi jahāya rakkhasavesaṃ māpetvā etaṃ aniccaparidīpanaṃ jātijarābyādhimaraṇaṃ sakalasarīre dosaṃ dassetvā dhammaṃ desetvā etaṃ sakarajjeyeva patiṭṭhāpetabba’’nti cintetvā sakko devarājā yakkhasarūpaṃ māpetvā bodhisattassa abhimukho avidūre attānaṃ dassesi.
Sakka, the king of devas, thinking, "For what reason did the Paṇḍukambala stone seat become warm?", and extending his thousand eyes to look among devas and humans, saw King Dhammasoṇḍaka who had entered the forest as a seeker of Dhamma and thought... "Today, I must abandon my own self, create the guise of a yakkha, teach him the Dhamma by revealing the fault in this entire body, which is impermanence, birth, aging, sickness, and death, and re-establish him in his own kingdom." Having thought this, Sakka, the king of devas, transformed into a yakkha and revealed himself not far from the Bodhisatta.
Thiên chủ Sakka suy nghĩ: “Vì lý do gì mà phiến đá Paṇḍukambala trở nên nóng?”, rồi dùng thiên nhãn nhìn khắp cõi trời và cõi người, thấy đức vua Dhammasoṇḍaka đã vào rừng để tìm cầu Chánh pháp, liền suy nghĩ: “Hôm nay, ta phải từ bỏ cả chính mình, hóa thành hình dạng dạ xoa, chỉ rõ sự vô thường, sanh, già, bệnh, chết, và sự bất tịnh trong toàn bộ thân này, thuyết pháp cho vị ấy, rồi đưa vị ấy trở lại vương quốc của mình.” Suy nghĩ như vậy, Thiên chủ Sakka hóa thành hình dạng dạ xoa và hiện ra trước mặt vị Bồ-tát, ở một nơi không xa.
Taṃ disvā dhammasoṇḍakamahārājā evaṃ cintesi… ‘‘evaṃrūpo nāma rakkhaso dhammaṃ jāneyyā’’ti, cintetvā avidūre ṭhāne ṭhatvā pucchāmīti rakkhasena saddhiṃ sallapanto āha ‘‘sāmipuññadevarāja imasmiṃ pana vanaghane vasanakadevarājā kiṃ nukho dhammaṃ jānāsī’’ti, devatā ‘‘mahārāja dhammaṃ jānāmī’’ti āha.
Seeing him, King Dhammasoṇḍaka thought... "Could a yakkha of this appearance know the Dhamma?" Having thought this, standing not far away, he conversed with the yakkha, saying, "My Lord, O King of merit-endowed devas, does the king of devas residing in this dense forest indeed know the Dhamma?" The deity replied, "Great King, I know the Dhamma."
Thấy vậy, đức vua Dhammasoṇḍaka suy nghĩ: “Một dạ xoa như thế này liệu có biết pháp chăng?”, rồi nghĩ: “Ta sẽ đứng ở một nơi không xa và hỏi”, đoạn trò chuyện với dạ xoa, ngài nói: “Thưa ngài, vị Thiên chủ tôn quý, ngài là vị Thiên chủ ngự trong khu rừng rậm này, liệu ngài có biết pháp chăng?” Vị thiên nhân đáp: “Thưa Đại vương, tôi biết pháp.”
‘‘Yadi dhammaṃ jānāsi, mayhaṃ dhammakathaṃ kathethā’’ti āha.
"If you know the Dhamma, please tell me a discourse on the Dhamma," he said.
“Nếu ngài biết pháp, xin hãy thuyết pháp cho tôi.”
‘‘Ahaṃ tuyhaṃ dhammaṃ kathessāmi, tvaṃ mayhaṃ kīdisaṃ dhammakathikassa sakkāraṃ karissasī’’ti āha.
"I will teach you the Dhamma. What kind of honor will you show to me, the Dhamma speaker?" he asked.
“Tôi sẽ thuyết pháp cho ngài, nhưng ngài sẽ cúng dường gì cho người thuyết pháp là tôi đây?”
‘‘Evaṃ sante mayhaṃ dhammaṃ kathetvā pacchā mayhaṃ sarīre maṃsaṃ khādissasī’’ti āha.
"If that is the case, after you teach me the Dhamma, you may eat the flesh of my body," he replied.
“Nếu vậy, sau khi thuyết pháp cho tôi, ngài hãy ăn thịt trên thân tôi.”
‘‘Ahaṃ mahārāja chāto hutvā dhammaṃ kathetuṃ na sakkomī’’ti āha.
"Great King, I cannot teach the Dhamma while hungry," he said.
“Thưa Đại vương, tôi đang đói, không thể thuyết pháp được.”
‘‘Yadi tumhe paṭhamaṃ maṃsaṃ khādatha, dhammaṃ ko suṇissatī’’ti āha.
"If you first eat the flesh, who will listen to the Dhamma?" he asked.
“Nếu ngài ăn thịt trước, thì ai sẽ nghe pháp?”
Puna so rakkhaso ‘‘nāhaṃ dhammaṃ desetuṃ sakkomī’’ti.
Again, that yakkha said, "I cannot teach the Dhamma."
Dạ xoa lại nói: “Tôi không thể thuyết pháp được.”
Puna rājā ‘‘mayhaṃ dhammapaṭilābhañca tumhākaṃ maṃsapaṭilābhañca tumhe jānitvā mayhaṃ dhammaṃ desethā’’ti āha.
Again, the king said, "You, knowing both my attainment of the Dhamma and your attainment of flesh, please teach me the Dhamma."
Nhà vua lại nói: “Xin ngài hãy biết rằng tôi sẽ được pháp và ngài sẽ được thịt, xin hãy thuyết pháp cho tôi.”
Atha sakko devarājā ‘‘sādhu hothā’’ti vatvā avidūre ṭhāne ubbedhena tigāvutamattaṃ mahantaṃ añjanapabbataṃ māpetvā evamāha… ‘‘sace mahārāja imaṃ pabbatamuddhaniṃ ārūyha ākāsā uppatitvā tvaṃ mama mukhe patissasi, ahaṃ te ākāsagatakāle dhammaṃ desessāmi, evaṃ sante tuyhañca dhammappalābho mayhañca maṃsapaṭilābho bhavissatī’’ti āha.
Then Sakka, the king of devas, saying, "So be it," created a huge Anjana mountain, three gavutas high, not far away, and said this... "Great King, if you climb to the summit of this mountain and leap from the sky to fall into my mouth, I will teach you the Dhamma while you are in the air. In that case, there will be attainment of Dhamma for you and attainment of flesh for me," he said.
Khi ấy, Thiên chủ Sakka nói: “Lành thay”, rồi hóa hiện ở một nơi không xa một ngọn núi Añjana lớn, cao ba gāvuta, và nói rằng: “Thưa Đại vương, nếu ngài leo lên đỉnh núi này, nhảy từ trên không trung và rơi vào miệng ta, ta sẽ thuyết pháp cho ngài khi ngài đang ở trên không. Như vậy, ngài sẽ được pháp và ta sẽ được thịt.”
Tassa kathaṃ sutvā dhammasoṇḍakamahārājā ‘‘anamatagge saṃsāre puriso hutvā adhammasamaṅgī hutvā adhammasseva atthāya pāṇātipāto adinnādāno kāmesumicchācāro sūkariko orabbhiko sākuṇi ko coro paradāriko taṃ gahetvā sīsacchinnānaṃ lohitaṃ catūsu mahāsamuddesu udakatopi bahutaraṃ mātāpituādīnampi manāpānaṃ atthāya rodantānaṃ assu catūsumahāsamuddesu udakatopi bahutaraṃ, imaṃ pana sarīraṃ dhammassa atthāya vikkiṇāmi taṃ mahapphalañca manāpañcā’’ti cintetvā ‘‘sādhu mārisa evaṃ karomī’’ti pabbataṃ ārūyha pabbatagge ṭhito ‘‘mama rajjena saddhiṃ mayhaṃ sajīvasarīraṃ saddhammassatthāya dassāmī’’ti somanasso hutvā ‘‘dhammaṃ kathethā’’ti saddhammatthāya jīvitaṃ pariccajitvā ākāsato uppatitvā dhammaṃ kathethāti āha.
Hearing his words, King Dhammasoṇḍaka thought, "In the immeasurable cycle of existence, having been born as a man, being associated with unwholesome deeds, for the sake of unwholesome deeds—killing, taking what is not given, sexual misconduct—a butcher, a sheep slaughterer, a fowler, a thief, an adulterer—the blood of those whose heads were cut off is more abundant than the water in the four great oceans. The tears of those who cried for the sake of their parents and loved ones are also more abundant than the water in the four great oceans. But I will sell this body for the sake of the Dhamma, which is of great fruit and delight." Having thought this, he said, "Good, sir, I will do so." He climbed the mountain, stood at the top, and with a joyful mind, saying, "I will give my living body, together with my kingdom, for the sake of the Saddhamma," he exclaimed, "Teach the Dhamma!" And sacrificing his life for the sake of the Saddhamma, he leaped from the sky, saying, "Teach the Dhamma!"
Nghe lời ấy, đức vua Dhammasoṇḍaka suy nghĩ: “Trong vòng luân hồi vô thủy này, khi làm người, ta đã không giữ giới, vì những điều phi pháp mà sát sanh, trộm cắp, tà dâm trong các dục, làm người đồ tể, người chăn cừu, người bắt chim, kẻ trộm, kẻ ngoại tình. Máu của những người bị chặt đầu vì những việc đó còn nhiều hơn nước trong bốn biển lớn; nước mắt của những người thân yêu như cha mẹ đã khóc vì ta còn nhiều hơn nước trong bốn biển lớn. Nay ta bán thân này vì pháp, điều đó thật có quả lớn và đáng hoan hỷ.” Suy nghĩ như vậy, ngài nói: “Lành thay, bạn hiền, tôi sẽ làm như vậy.” Rồi ngài leo lên núi, đứng trên đỉnh núi, với tâm hoan hỷ nghĩ rằng: “Ta sẽ dâng hiến thân mạng cùng với vương quốc của ta vì diệu pháp”, rồi từ bỏ mạng sống vì diệu pháp, nhảy từ trên không trung và nói: “Xin hãy thuyết pháp.”
Atha sakko devarājā sakattabhāvena sabbālaṅkārehi paṭimaṇḍito ativiya sotuṃ somanasso ākāsato patantaṃ dibbaphassena parāmasanto urena paṭiggaṇhitvā devalokaṃ netvā paṇḍukambalasilāsane nisīdāpetvā mālāgandhādīhi pūjetvā dhammasoṇḍakamahārājassa dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha.
Then Sakka, the king of devas, adorned with all ornaments in his own divine form, exceedingly joyful to listen, gently touched him with a divine touch as he fell from the sky, caught him on his chest, brought him to the deva realm, seated him on the Paṇḍukambala stone seat, honored him with garlands and perfumes, and teaching the Dhamma to King Dhammasoṇḍaka, uttered this verse:
Khi ấy, Thiên chủ Sakka hiện lại thân mình, trang nghiêm với tất cả các đồ trang sức, vô cùng hoan hỷ lắng nghe, dùng xúc chạm của chư thiên đỡ lấy vị vua đang rơi từ trên không, ôm ngài vào lòng, đưa lên cõi trời, cho ngài ngồi trên phiến đá Paṇḍukambala, cúng dường bằng tràng hoa, hương thơm, v.v., rồi thuyết pháp cho đức vua Dhammasoṇḍaka bằng bài kệ này.
Yāciyamāno ‘‘kālaṃ dīpañca desañca, kulaṃ mātarameva cā’’ti vuttāni pañca mahāvilokanāni viloketvā tusitapurato cavitvā āsāḷhīpuṇṇamāyaṃ uttarāsāḷhanakkhatteneva saddhiṃ ekūnavīsatiyā paṭisandhicittesu mettāpubbabhāgamassa somanassañāṇasampayuttaasaṅkhārikakusalacittassa sadisena mahāvipākacittena paṭisandhiṃ aggahesi.
When implored, He looked at the five great observations — ‘‘the time, the continent, the country, the family, and the mother herself’’ — and descended from Tusita heaven. On the full moon day of Āsāḷhī, together with the Uttarāsāḷha constellation, He grasped rebirth with a great resultant consciousness similar to an unprompted wholesome consciousness accompanied by joy and knowledge, which is preceded by loving-kindness, among the nineteen paṭisandhi-consciousnesses.
Khi được thỉnh cầu, Ngài đã quán xét năm đại quán (pañca mahāvilokanāni) như đã nói: ‘‘Thời gian, hòn đảo, quốc độ, dòng tộc và chính người mẹ’’. Sau đó, Ngài chuyển từ cõi trời Tusita vào ngày rằm tháng Āsāḷha, cùng với sao Bắc Āsāḷha (Uttarāsāḷha), Ngài đã thọ tái tục bằng một tâm đại quả (mahā-vipāka-citta) tương tự như tâm thiện vô hành (asaṅkhārika-kusala-citta) hợp với hỷ và trí tuệ, với phần khởi đầu là tâm từ, trong số mười chín tâm tái tục.
Tadārammaṇāsannavīthito pubbabhāge ālokitāni kāladīpadesakulamātaravasena imāni pañca paṭisandhicittassa gatinimittārammaṇabhāvena gocarabhāvaṃ gacchantīti amhākaṃ khanti tanninnatappoṇatappabbhāravasena bāhullappavattito teneva abhidhammatthasaṅgahādīsu abhidhammattha vibhāvaniyaṃ ‘‘maraṇakāle yathārahaṃ abhimukhībhūtaṃ bhavantare paṭisandhijanakaṃ kammaṃ vā taṃ kammakaraṇakāle rūpādikamupaladdhapubbamupakaraṇabhūtañca kammanimittaṃ vā anantaramuppajjamānabhave upalabhitabbaṃ upabhogabhūtaṃ gatinimittaṃ vā kammabalena channaṃ dvārānamaññatarasmiṃ paccupaṭṭhāsi, tato paraṃ tameva tathopaṭṭhitamālambaṇaṃ ārabbha vipaccamānakakammānurūpaṃ parisuddhaṃ vā, upakkiliṭṭhaṃ vā upapajjitabbabhavānurūpaṃ tatthoṇataṃva cittasantānamabhiṇhaṃ pavattati bāhullena.
These five, namely the time, continent, country, family, and mother, observed in the part preceding the thought-process nearing the object, attain the state of being the object for the paṭisandhi-consciousness as a destiny-sign. This is our conviction, due to the prevalence of inclination, leaning, and bent. Therefore, in the Abhidhammatthasaṅgaha and similar texts, in the Abhidhammatthavibhāvanī, it is stated: ‘‘At the moment of death, kamma capable of generating rebirth in the next existence, or the kamma-sign which was previously perceived as form etc. at the time of performing that kamma, serving as an instrument, or the destiny-sign (gatinimitta) to be experienced as an object of enjoyment in the immediately arising existence, appears at one of the six doors by the power of kamma. Thereafter, taking that very object which has thus appeared, the mind-stream constantly and predominantly continues, pure or defiled, according to the kamma ripening, and inclined towards the existence where rebirth is to occur.
Vào thời điểm đó, theo sự chấp nhận của chúng tôi, năm điều này—thời gian, hòn đảo, quốc độ, dòng tộc và người mẹ—được quán xét ở phần trước của lộ trình tâm cận tử (maraṇāsanna-vīthi), trở thành đối tượng của tâm tái tục dưới dạng tướng tái sinh (gatinimitta), và do sự thường xuyên xảy ra theo khuynh hướng, xu hướng và sự nghiêng về đó. Do đó, trong các tác phẩm như Abhidhammatthasaṅgaha và Abhidhammatthavibhāvanī, đã nói rằng: ‘‘Vào thời điểm chết, nghiệp sinh ra tái tục trong kiếp sau, hoặc tướng nghiệp (kammanimitta) là sắc và các pháp đã từng được nhận biết trong khi tạo nghiệp và là phương tiện, hoặc tướng tái sinh (gatinimitta) là những gì sẽ được nhận biết và thọ dụng trong kiếp sắp tới, do sức mạnh của nghiệp, hiện ra ở một trong sáu cửa. Sau đó, tâm dòng chảy (citta-santāna) thường xuyên khởi lên theo nghiệp đang chín muồi, hoặc thanh tịnh, hoặc ô nhiễm, tương ứng với kiếp sẽ tái sinh, và nghiêng về đó.
Tameva vā pana janakabhūtaṃ kammaṃ abhinavakaraṇavasena dvārappattaṃ hoti.
Or, the generating kamma itself, as a new action, enters the door.
Hoặc chính nghiệp sinh ra đó hiện diện ở cửa như một sự tạo tác mới.
Paccāsannamaraṇassa pana tassa vīthicittāvasāne bhavaṅgakkhayevā cavanavasena paccuppannabhavapariyosānabhūtaṃ cuticittaṃ uppajjitvā nirujjhati.
However, for one whose death is imminent, at the end of the thought-process, upon the cessation of the bhavaṅga, the cuti-citta (death-consciousness), being the end of the present existence, arises and ceases, leading to passing away.
Đối với người cận tử, sau khi các tâm lộ trình kết thúc, vào lúc hoại diệt của tâm hữu phần (bhavaṅga), tâm tử (cuticitta) khởi lên và diệt đi, đánh dấu sự kết thúc của kiếp hiện tại.
Tasmiṃ niruddhāvasāne tassānantarameva tathā gahitamālambaṇamārabbha savatthukamavatthukameva vā yathārahaṃ avijjānusayaparikkhittena taṇhānusayamūlakena saṅkhārena janiyamānaṃ sampayuttehi pariggayhamānaṃ sahajātānamadhiṭṭhānabhāvena pubbaṅgamabhūtaṃ bhavantarapaṭisandhānavasena paṭisandhisaṅkhātaṃ mānasamuppajjamānameva patiṭṭhāti bhavantare’’ti vuttaṃ.
Upon its cessation, immediately thereafter, the mental state called paṭisandhi-consciousness (rebirth-linking consciousness), being generated by saṅkhāras encompassed by the latent tendency of ignorance and rooted in the latent tendency of craving, grasped by its associated factors, and acting as the leading condition for co-arisen phenomena, establishes itself in the next existence upon arising, taking that very object that was thus grasped, with or without a physical base, as appropriate.’’
Khi tâm tử diệt đi, ngay sau đó, tâm tái tục (paṭisandhi), được gọi là mānasam, khởi lên và an trú trong kiếp sau, được sinh ra bởi các hành (saṅkhāra) có gốc rễ từ tùy miên ái (taṇhānusaya) và bị bao vây bởi tùy miên vô minh (avijjānusaya), được các pháp tương ưng nắm giữ, và là tiền thân làm nơi nương tựa cho các pháp đồng sinh, dựa vào đối tượng đã được nắm giữ như vậy, có nơi nương tựa hoặc không có nơi nương tựa, tùy theo trường hợp.’’
Tattha ‘‘tatthoṇataṃva cittasantānamabhiṇhaṃ pavattati bāhullenā’’ti iminā kammabalena upaṭṭhitaṃ gatinimittaṃ maraṇāsannavīthito pubbe ekāhadvīhādivasena sattāhampi, sattāhato uttaripi uppajjate vāti dasseti tathā hi parisuddhaṃ vā upakkiliṭṭhaṃ vā vipaccamānakakammānurūpaṃ gatinimittaṃ cirakālampi tiṭṭhati, ariyagālatissacoraghātakādayo viya tathā hi ariyagālatisso nāma upāsako sīhaḷadīpe attano bhariyāya sumanāya saddhiṃ yāvajīvaṃ dānādi puññakammāni katvā āyūhapariyosāne ariyagālatissassa maraṇamañce nipannassa chadevalokato rathaṃ ānetvā attano attano devalokaṃ vaṇṇesuṃ.
There, the phrase ‘‘the mind-stream constantly and predominantly continues, inclined towards that’’ indicates that the destiny-sign, presented by the power of kamma, can arise a day or two before the thought-process nearing death, or even seven days, or more than seven days. Thus, a destiny-sign, pure or defiled, according to the kamma ripening, can last for a long time, as in the case of the upasaka Ariyagālatissa and the executioner of thieves. Thus, a lay follower named Ariyagālatissa in Sri Lanka, having performed meritorious deeds such as giving throughout his life with his wife Sumana, at the end of his life, when Ariyagālatissa lay on his deathbed, chariots from six deva-worlds arrived and described their respective deva-worlds.
Ở đây, câu ‘‘tâm dòng chảy thường xuyên khởi lên và nghiêng về đó’’ cho thấy rằng tướng tái sinh (gatinimitta) do sức mạnh của nghiệp hiện ra có thể khởi lên trước lộ trình tâm cận tử một ngày, hai ngày, hoặc thậm chí bảy ngày, hoặc hơn bảy ngày. Quả thật, tướng tái sinh, hoặc thanh tịnh hoặc ô nhiễm, tương ứng với nghiệp đang chín muồi, có thể tồn tại trong một thời gian dài, giống như trường hợp của Ariyagālatissa, người giết cướp, v.v. Quả thật, một cư sĩ tên Ariyagālatissa ở đảo Sīhaḷa (Tích Lan), cùng với vợ là Sumanā, đã làm các công đức bố thí v.v. suốt đời. Vào cuối cuộc đời, khi Ariyagālatissa nằm trên giường bệnh, các vị thiên tử từ sáu cõi trời đã mang xe đến và ca ngợi cõi trời của mình.
Upāsako devatānaṃ kathaṃ sutvā tusitapurato āhaṭarathaṃ ṭhapetvā avasesarathe ‘‘gahetvā gacchathā’’ti āha.
The lay follower, hearing the devas' words, told the other devas to ‘‘take back’’ their chariots, retaining only the chariot brought from Tusita heaven.
Cư sĩ nghe lời chư thiên và nói với họ: ‘‘Hãy mang những chiếc xe còn lại đi, trừ chiếc xe mang đến từ cõi trời Tusita.’’
Sumanā pana attano sāmikassa vacanaṃ sutvā ‘‘kiṃ tissa maraṇāsanne vilāpaṃ akāsī’’ti āha.
Sumana, however, hearing her husband's words, asked, ‘‘Why are you rambling at the time of death, Tissa?’’
Sumanā nghe lời chồng và nói: ‘‘Này Tissa, sao chàng lại nói lời mê sảng lúc cận tử?’’
Tisso attano bhariyāya kathaṃ sutvā āha… ‘‘ahaṃ vilāpaṃ na karomi, devalokato devatā cha rathe ānesuṃ tāhi devatāhi saddhaṃ kathemī’’ti.
Tissa, hearing his wife's words, said, ‘‘I am not rambling. Devas have brought six chariots from the deva-worlds, and I am speaking with them.’’
Tissa nghe lời vợ và nói: ‘‘Ta không nói mê sảng, chư thiên từ cõi trời mang sáu chiếc xe đến, ta đang nói chuyện với các vị thiên tử đó.’’
Taṃ napassāmi kuhi’’nti vutte pupphadāmaṃ āharāpetvā ākāse khipāpesi.
When she said, ‘‘I don’t see them, where are they?’’ he had a flower garland brought and thrown into the air.
Khi được hỏi ‘‘Tôi không thấy họ ở đâu’’, ông liền sai người mang vòng hoa đến và ném lên không trung.
Sā taṃ pupphadāmaṃ rathasīse olambamānaṃ disvā gabbhaṃ pavisitvā sayane sayitvā nāsikavātaṃ sannirujjhitvā cavitvā pāturahosi.
Seeing that flower garland hanging on the front of a chariot, she entered the inner chamber, lay on the bed, held her breath, passed away, and reappeared there.
Bà thấy vòng hoa lơ lửng trên đầu chiếc xe, liền vào phòng, nằm trên giường, nín thở, chuyển kiếp và tái sinh.
Sā attano sāmikassa sāsanaṃ pesesi… ‘‘ahaṃ pana paṭhamaṃ āgatomhi, tvaṃ kasmā cirāyasī’’ti.
She sent a message to her husband, ‘‘I have arrived first; why are you delaying?’’
Bà gửi lời nhắn cho chồng: ‘‘Em đã đến trước, sao chàng lại chậm trễ?’’
Ubhopi rathe ṭhatvā sabbe olokentānaṃyeva tusitapuraṃ agamaṃsu.
Both, standing in chariots, went to Tusita heaven while everyone watched.
Cả hai đều ngồi trên xe và đi đến cõi trời Tusita trong khi mọi người đang nhìn.
Imasmiñhi vatthusmiṃ sāmikassa upaṭṭhitagatinimittaṃ bhariyāya pākaṭaṃ hutvā puretaratusitapure nibbattitvā sāmikassa sāsanaṃ pesesi tena ariyagālatissassa cirakālaṃ gatinimittaṃ upaṭṭhātīti veditabbaṃ.
In this story, the destiny-sign that appeared to the husband became manifest to the wife, who was reborn in Tusita heaven earlier and sent a message to her husband. Therefore, it should be understood that Ariyagālatissa’s destiny-sign remained for a long time.
Trong câu chuyện này, tướng tái sinh (gatinimitta) hiện ra cho người chồng đã trở nên rõ ràng đối với người vợ, và bà đã tái sinh ở cõi trời Tusita trước đó, rồi gửi lời nhắn cho chồng. Do đó, cần phải hiểu rằng tướng tái sinh của Ariyagālatissa đã hiện ra trong một thời gian dài.
Manussaloke hi cirakālaṃ tusitapure muhuttaṃva hoti.
Indeed, a long time in the human world is but a moment in Tusita heaven.
Quả thật, một thời gian dài ở thế giới loài người chỉ là một khoảnh khắc ở cõi trời Tusita.
Evaṃ parisuddhaṃ vipaccamānakakammānurūpaṃ gatinimittaṃ cirakālaṃ pavattati iminā nayena duṭṭhagāmaṇiabhayadhammikaupsakādīnampi vatthu vitthāretabbaṃ.
Thus, a pure destiny-sign, corresponding to the ripening kamma, persists for a long time. In this way, the stories of Duṭṭhagāmaṇī, Abhaya, the devout lay follower, and others should also be elaborated.
Như vậy, tướng tái sinh thanh tịnh tương ứng với nghiệp đang chín muồi tồn tại trong một thời gian dài. Theo cách này, câu chuyện của Duṭṭhagāmaṇī, Abhayadhammika, cư sĩ v.v. cũng cần được kể chi tiết.
Coraghātakassa pana mahāniraye vipaccamānakakammānurūpaṃ nerayaggijālādikaṃ sattāhaṃ upaṭṭhāti.
For the executioner of thieves, however, the flames of hell and similar signs, corresponding to the kamma ripening in the great hell, appeared for seven days.
Nhưng đối với người giết cướp, ngọn lửa địa ngục (nerayaggijāla) v.v. tương ứng với nghiệp đang chín muồi trong đại địa ngục (mahāniraya) đã hiện ra trong bảy ngày.
Sāvatthinagare kira pañcasatā corā bahinagare corakammaṃ karonti.
It is said that in Sāvatthi city, five hundred thieves committed robberies outside the city.
Nghe nói, ở thành Sāvatthī, năm trăm tên cướp đã thực hiện hành vi cướp bóc bên ngoài thành phố.
Athekadivasaṃ janapadapuriso tesaṃ abbhantaro hutvā corakammaṃ akāsi, tadā te sabbepi rājapurisā aggahesuṃ.
Then, one day, a man from the countryside became one of them and committed a robbery. At that time, all of them were apprehended by the king's men.
Rồi một ngày nọ, một người dân quê đã tham gia cùng chúng và thực hiện hành vi cướp bóc. Khi đó, tất cả chúng đều bị các quan quân bắt giữ.
Rājā te disvā ‘‘tumhākaṃ antare ime sabbe māretuṃ samatthassa jīvitaṃ dammī’’ti āha.
Seeing them, the king said, ‘‘I will grant life to one among you who is capable of killing all of these.’’
Nhà vua thấy chúng và nói: ‘‘Ta sẽ ban mạng sống cho người nào có khả năng giết tất cả những tên này trong số các ngươi.’’
Pañcasatā corā aññamaññaṃ sambandhā aññamaññaṃ sahāyakāti aññamaññaṃ māretuṃ na icchiṃsu, janapadamanusso pana ‘‘ahaṃ māremī’’ti vatvā sabbe māresi.
The five hundred thieves were bound to each other and were friends with each other, so they did not wish to kill one another. But the man from the countryside said, ‘‘I will kill them,’’ and killed them all.
Năm trăm tên cướp, vì có quan hệ và là bạn bè của nhau, không muốn giết lẫn nhau. Nhưng người dân quê nói: ‘‘Tôi sẽ giết’’, rồi giết tất cả chúng.
Rājā tassa tussitvā coraghātakakammaṃ adāsi.
The king, pleased with him, gave him the position of executioner of thieves.
Nhà vua hài lòng với người đó và ban cho ông ta chức vụ người giết cướp.
So pañcavīsativassāni coraghātakakammaṃ ākāsi.
He served as an executioner of thieves for twenty-five years.
Ông ta đã làm công việc giết cướp trong hai mươi lăm năm.
Rājā tassa mahallakoti vatvā aññassa coraghātaka kammaṃ dāpesi.
The king, saying he was old, appointed another to the position of executioner of thieves.
Nhà vua nói rằng ông ta đã già và ban chức vụ người giết cướp cho người khác.
So coraghātakakammā apanīto aññatarassa santike nāsikavātaṃ uggaṇhitvā hatthapādakaṇṇanāsādīhi chinditabbānaṃ ūrūthanakaṭṭhānaṃ bhindantamāretabbayuttānaṃ nāsikavātaṃ vissajjetvā māretabbaṃ mantaṃ labhi.
Being removed from his work as an executioner, he received a mantra from another person to kill by drawing in the breath through his nose and then exhaling it, for those to be cut off by hands, feet, ears, nose, etc., and those suitable to be killed by breaking their thighs, chest, and vital parts.
Hắn, bị bãi chức đao phủ, đã học được một thần chú từ một người khác, thần chú này là hít hơi thở qua mũi rồi thổi ra để giết những kẻ đáng bị chặt tay, chân, tai, mũi, v.v., hoặc những kẻ đáng bị đập vỡ đùi, ngực, khớp xương mà giết chết.
So rājānaṃ ārocetvā nāsikavātena coraghātakakammaṃ karontasseva tiṃsa vassāni atikkami.
Having informed the king, he continued his work as an executioner using the breath from his nose, and thirty years passed.
Hắn báo cáo với vua và tiếp tục làm công việc đao phủ bằng hơi thở mũi như vậy trong ba mươi năm.
So pacchā mahallako hutvā maraṇamañce nipajji ‘‘sattadivasena kālaṃ karissatī’’ti.
Later, having become old, he lay on his deathbed, (it was predicted) that he would pass away in seven days.
Sau đó, hắn trở nên già yếu và nằm trên giường bệnh,* "hắn sẽ chết trong bảy ngày."
Maraṇakāle mahantaṃ vedanaṃ ahosi.
At the time of death, he experienced great pain.
Vào lúc lâm chung, có một sự đau đớn lớn.
So mahāniraye nibbatto viya mahāsaddaṃ katvā dukkhito hoti.
He made a loud noise, as if reborn in the Mahāniraya, and was in agony.
Hắn kêu la lớn như thể đang tái sinh vào đại địa ngục, và đau khổ.
Tassa saddena bhītā manussā ubhatopasse gehaṃ chaḍḍetvā palāyiṃsu.
Frightened by his sound, people abandoned their houses on both sides and fled.
Hoảng sợ bởi tiếng kêu của hắn, những người ở hai bên bỏ nhà cửa mà chạy trốn.
Tassa maraṇadivase sāriputtatthero dibbacakkhunā lokaṃ olokento etassa kālaṃ katvā mahāniraye nibbattamānaṃ disvā tassa anukampaṃ paṭicca gehadvāre pākaṭo ahosi.
On the day of his death, Arahant Sāriputta, surveying the world with his divine eye, saw him reborn in the Mahāniraya after passing away, and out of compassion for him, appeared at his house door.
Vào ngày hắn chết, Trưởng lão Sāriputta, khi nhìn thế gian bằng thiên nhãn, đã thấy người này sau khi chết sẽ tái sinh vào đại địa ngục, vì lòng từ bi đối với hắn, ngài đã hiện ra trước cửa nhà.
So kujjhitvā nāsikavātaṃ vissajjesi.
He became angry and exhaled the breath from his nose.
Hắn tức giận và thổi hơi thở mũi ra.
Yāva tatiyaṃ vissajjamānopi vissajjāpetuṃ asakkonto theraṃ atirekena virocamānaṃ disvā cittaṃ pasādetvā pāyāsaṃ therassa dāpesi.
Even after exhaling it three times, he was unable to expel it, and seeing the Elder shining exceedingly, he gladdened his mind and offered the Elder rice-milk.
Dù đã thổi ba lần nhưng không thể làm gì được, thấy Trưởng lão tỏa sáng rực rỡ, hắn đã hoan hỷ tâm và dâng cúng cháo sữa cho Trưởng lão.
Thero maṅgalaṃ vaḍḍhetvā agamāsi.
The Elder blessed him and departed.
Trưởng lão chúc phúc rồi rời đi.
Coraghātako therassa dinnadānaṃ anussaritvā cavitvā sagge nibbatti, nirayajālādayo antaradhāyanti.
The executioner, recalling the gift he had given the Elder, passed away and was reborn in heaven, and the Niraya fires, etc., vanished.
Tên đao phủ nhớ lại món quà đã dâng cho Trưởng lão, sau khi chết đã tái sinh lên cõi trời, và những lưới địa ngục, v.v., đã biến mất.
So anāgatepi paccekabuddho bhavissati.
He will also become a Paccekabuddha in the future.
Hắn sẽ trở thành một vị Phật Độc Giác trong tương lai.
Evaṃ upakkiliṭṭhaṃ vā vipaccamāna kakammānurūpaṃ gatinimittampi sattāhaparamaṃ upaṭṭhāti.
Thus, a defiled or ripening karmic destiny-sign (gatinimitta) appears for a maximum of seven days.
Như vậy, ngay cả những tướng tái sinh bị ô nhiễm hoặc tương ứng với nghiệp đang chín muồi cũng xuất hiện tối đa bảy ngày.
Atthikehi pana sahassavatthu sagāthāvaggesu oloketabbo.
Those interested should look into the Sahassavatthu and Gāthāvagga.
Những ai quan tâm có thể xem trong Sahassavatthu và Sagāthāvagga.
Bhagavato pana parisuddhaṃ mettāpubbabhāgassa somanassa ñāṇasampayuttakusalassa kammassa vegena kāladīpadesakulamātaravasena imāni pañcagatinimittāni cirakālaṃ hutvā upaṭṭhahanti.
However, due to the power of the Blessed One's purified loving-kindness's preliminary joy and knowledge-associated wholesome kamma, these five destiny-signs — time, continent, region, family, and mother — appear for a long time.
Tuy nhiên, do sức mạnh của nghiệp thiện liên quan đến trí tuệ và sự hoan hỷ, là phần mở đầu của lòng từ bi thanh tịnh của Đức Thế Tôn, năm tướng tái sinh này liên quan đến thời gian, hòn đảo, quốc độ, gia tộc và người mẹ, xuất hiện trong một thời gian dài.
Cirakālanti manussaloke sattāhamattaṃ, tusitapuremuhuttameva, tathāpi manussaloke sattāhamatte kāle devatānaṃ pañcapubbanimittāni paññāyanti tañca kho puññavantānaṃyeva paññāyanti, na sabbesaṃ manussaloke puññavantānaṃ rājarājamahāmattādīnaṃ viya taṃ disvā mahesakkhā devatā jānanti, na appesakkhā, manussaloke nemittakā brāhmaṇapaṇḍitādayoviya.
" For a long time" means about seven days in the human world, but only a moment in Tusita heaven. Even so, the five prior signs of devas become known in the human world for about seven days, and this is known only to the meritorious, not to all. Not all meritorious people in the human world, like kings, high ministers, etc., know this; only powerful devas know it, not those with less power, just as in the human world, diviners, Brahmins, and wise persons know.
Trong một thời gian dài có nghĩa là khoảng bảy ngày ở cõi người, chỉ một khoảnh khắc ở cõi trời Tusita. Tuy nhiên, trong khoảng thời gian bảy ngày ở cõi người, năm tướng báo trước của chư thiên được biết đến, và điều đó chỉ được biết đến bởi những người có phước, chứ không phải tất cả; ở cõi người, chỉ những vị thiên có đại oai lực mới biết được điều đó khi thấy, chứ không phải những vị thiên có oai lực nhỏ, giống như các nhà chiêm tinh, Bà-la-môn hiền triết, v.v., ở cõi người.
Mahesakkhā devatā taṃ pubbanimittaṃ disvā nandavanaṃ netvā ‘‘kālo devā’’ti ādīhi yācanti.
Powerful devas, seeing that prior sign, lead them to Nandavana and invite them, saying, "Deva, it is time!" and so forth.
Chư thiên có đại oai lực, khi thấy tướng báo trước đó, đưa đến khu vườn Nandavana và thỉnh cầu rằng: "Đã đến lúc, chư thiên!" v.v.
Mahāsakko tattheva nandavanuyyāne kāladīpadesakulamātaravasena pañca viloketvā cavitvā tamārammaṇaṃ katvā mahāmāyāya kucchimhi paṭisandhiṃ aggahesīti sanniṭṭhānamavagantabbaṃ.
It should be understood that the Mahāsakka, having looked at the five aspects — time, continent, region, family, and mother — right there in the Nandavana park, passed away and, taking that as an object, took conception in the womb of Mahāmāyā.
Đại Sakka, ngay tại khu vườn Nandavana đó, sau khi quán sát năm điều liên quan đến thời gian, hòn đảo, quốc độ, gia tộc và người mẹ, đã chết và lấy điều đó làm đối tượng để tái sinh vào thai của Đại Māyā, điều này cần được hiểu là một sự kết luận.
Vuccatepādakajjhānasammasitajjhānapuggalajjhāsayesupi hi aññataravasena taṃ taṃ jhānasadisavitakkādiaṅgapātubhāvena cattāropi maggaṭṭhā paṭhamajjhānikādivohāraṃ labhantā paccekaṃ pañcapañcadhā vibhajiyanti, tasmā vīsati maggaṭṭhā honti.
It is stated that even based on the foundational Jhana, the contemplated Jhana, or the individual's inclination, due to the manifestation of factors such as initial application of mind similar to that particular Jhana, all four Maggaṭṭhas are referred to as first Jhānik and so on, and are divided into five categories each. Therefore, there are twenty Maggaṭṭhas.
Được nói rằng: do sự hiện hữu của các chi như tầm (vitakka) tương tự với thiền định đó theo một trong các cách như thiền định làm nền tảng (pādakajjhāna), thiền định được quán sát (sammasitajjhāna), và ý nguyện của người (puggalajjhāsaya), bốn người đang ở địa vị Đạo đều đạt được sự gọi là người sơ thiền, v.v., và được phân chia thành năm loại riêng biệt; do đó, có hai mươi người đang ở địa vị Đạo.
Tattha paṭhamajjhānādīsu yaṃ yaṃ jhānaṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhāya saṅkhāre sammasantassa vuṭṭhānagāminīvipassanā pavattā, taṃ pādakajjhānaṃ vuṭṭhānagāminivipassanāya padaṭṭhānabhāvato.
Therein, when one has attained a particular Jhana among the first Jhana and so on, and having emerged from it, contemplates the formations, and insight leading to emergence arises, that Jhana is the foundational Jhana, because it serves as the basis for the insight leading to emergence.
Ở đây, thiền định nào mà hành giả nhập vào, rồi xuất ra khỏi đó và quán sát các hành (saṅkhāra), khiến cho tuệ quán hướng đến sự xuất khởi (vuṭṭhānagāminīvipassanā) phát sinh, thiền định đó là thiền định làm nền tảng (pādakajjhāna), vì nó là chỗ đứng (padaṭṭhāna) của tuệ quán hướng đến sự xuất khởi.
Yaṃ yaṃ jhānaṃ sammasantassa sā pavattā, taṃ sammasitajjhānaṃ.
The Jhana that one contemplates when that insight arises is the contemplated Jhana.
Thiền định nào mà hành giả quán sát, khiến tuệ quán đó phát sinh, thiền định đó là thiền định được quán sát (sammasitajjhāna).
‘‘Aho vata me paṭhamajjhānasadiso maggo pañcaṅgiko, dutiyajjhānādīsu vā aññatarasadiso caturaṅgikādibhedo maggo bhaveyyā’’ti evaṃ yogāvacarassa uppannajjhāsayo puggalajjhāsayo nāma.
The aspiration that arises in the meditator, such as, "Oh, may my path be endowed with five factors, similar to the first Jhana, or with four factors, differentiated by being similar to one of the second Jhana and so on," is called the individual's inclination.
Ý nguyện của người (puggalajjhāsaya) là ý nguyện phát sinh trong hành giả như thế này: “Mong sao Đạo của ta có năm chi tương tự như sơ thiền, hoặc có các chi khác như bốn chi, v.v., tương tự như nhị thiền, v.v.”.
Tattha yena paṭhamajjhānādīsu aññataraṃ jhānaṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhāya pakiṇṇakasaṅkhāre sammasitvā maggo uppādito hoti, tassa so maggo paṭhamajjhānādi taṃ taṃ pādakajjhānasadiso hoti.
Therein, if an individual has attained one of the first Jhana and so on, emerged from it, contemplated the diverse formations, and thereby generated the path, that path is similar to that respective foundational Jhana, such as the first Jhana.
Ở đây, người nào đã nhập vào một trong các thiền định như sơ thiền, v.v., rồi xuất ra khỏi đó, quán sát các hành tạp, và làm cho Đạo phát sinh, thì Đạo của người đó tương tự như sơ thiền, v.v., tức là thiền định làm nền tảng đó.
Sace pana vipassanāpādakaṃ kiñcijhānaṃ natthi, kevalaṃ paṭhamajjhānādīsu aññataraṃ jhānaṃ sammasitvā maggo uppādito hoti, tassa so sammasitajjhānasadiso hoti.
However, if there is no Jhana serving as a basis for insight, and the path is generated solely by contemplating one of the first Jhana and so on, then that path is similar to the contemplated Jhana.
Nếu không có thiền định nào làm nền tảng cho tuệ quán, mà chỉ quán sát một trong các thiền định như sơ thiền, v.v., và làm cho Đạo phát sinh, thì Đạo của người đó tương tự như thiền định được quán sát.
Yadā panayaṃ kiñci jhānaṃ samāpajjitvā tato aññaṃ sammasitvā maggo uppādito hoti, tadā puggalajjhāsayavasena dvīsu aññatarasadiso hoti.
But when one attains some Jhana, then contemplates another, and thereby generates the path, then it is similar to one of the two, depending on the individual's inclination.
Khi người này nhập vào một thiền định, rồi quán sát một thiền định khác và làm cho Đạo phát sinh, thì Đạo đó tương tự như một trong hai thiền định đó theo ý nguyện của người.
Evaṃ samathayānikassa puthujjanassa ariyānaṃ vā pādakajjhānasammasitajjhānapuggalajjhāsayavasena paṭhamajjhānādīnaṃ aññatarajhānasadisassa maggaṅgikassa pavattanato puggalabhedavasena vīsati maggaṭṭhā puggalā honti, tathā phalaṭṭhāpi vīsatīti cattālīsaariyapuggalā honti.
Thus, for a worldling practicing tranquility and for Noble Ones, due to the path's factors arising as similar to one of the first Jhana and so on, based on the foundational Jhana, the contemplated Jhana, and the individual's inclination, there are twenty Maggaṭṭha individuals according to the classification of individuals, and likewise twenty Phalaṭṭhas, making forty Noble Ones.
Như vậy, do sự phát sinh của Đạo có các chi tương tự như một trong các thiền định như sơ thiền, v.v., theo thiền định làm nền tảng, thiền định được quán sát, và ý nguyện của người, đối với phàm phu hành thiền chỉ (samathayānika) hoặc các bậc Thánh, có hai mươi người đang ở địa vị Đạo theo sự phân loại người, và tương tự, hai mươi người đang ở địa vị Quả, tổng cộng là bốn mươi bậc Thánh nhân.
Aparampi sace pana puggalassa tathā vidho ajjhāsayo natthi, anulomavasena heṭṭhimaheṭṭhimajhānato vuṭṭhāya uparūparijhānadhamme sammasitvā uppāditamaggo pādakajjhānamanapekkhitvā sammasitajjhānasadiso hoti.
Furthermore, if an individual does not have such an inclination, when the path is generated by emerging from a lower Jhana and contemplating higher Jhana factors in progressive order, it is similar to the contemplated Jhana, disregarding the foundational Jhana.
Hơn nữa, nếu người đó không có ý nguyện như vậy, thì Đạo được phát sinh do xuất ra khỏi các thiền định thấp hơn theo chiều thuận, quán sát các pháp thiền định cao hơn, sẽ tương tự như thiền định được quán sát mà không cần đến thiền định làm nền tảng.
Paṭilomavasena uparūparijhānato vuṭṭhāya heṭṭhimaheṭṭhimajhānadhamme sammasitvā uppāditamaggo sammasitajjhānamanapekkhitvā pādakajjhānasadiso hoti, heṭṭhimaheṭṭhimajhānato hi uparūparijhānaṃ balavataranti, aṭṭhasatampi purisapuggalāti tattha ekabījī, kolaṃkolo, sattakkhattuparamoti tayo sotāpannā.
When the path is generated by emerging from a higher Jhana and contemplating lower Jhana factors in reverse order, it is similar to the foundational Jhana, disregarding the contemplated Jhana; for a higher Jhana is more powerful than a lower Jhana. As for the one hundred and eight individuals, there are three types of Sotāpanna: Ekabījī, Kolaṅkola, and Sattakkhattuparama.
Đạo được phát sinh do xuất ra khỏi các thiền định cao hơn theo chiều nghịch, quán sát các pháp thiền định thấp hơn, sẽ tương tự như thiền định làm nền tảng mà không cần đến thiền định được quán sát, vì thiền định cao hơn mạnh mẽ hơn thiền định thấp hơn. Và có một trăm lẻ tám bậc Thánh nhân: ở đây, một hạt giống (ekabījī), chuyển từ dòng tộc này sang dòng tộc khác (kolaṃkolo), và tối đa bảy lần tái sinh (sattakkhattuparama) là ba loại Tu-đà-hoàn.
Kāmarūpārūpabhavesu adhigataphalā tayo sakadāgāminoti te sabbepi dukkhapaṭipadā dandhābhiññaṃ, dukkhapaṭipadā khippābhiññaṃ, sukhāpaṭipadā dandhābhiññaṃ, sukhāpaṭipadā khippābhiññanti catunnaṃ paṭipadānaṃ vasena catuvīsati, antarāparinibbāyī, upahaccapari nibbāyī, sasaṅkhāraparinibbāyī, asaṅkhāraparinibbāyī, uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmīti avihāsu pañca anāmigāno, tathā atappāsudassāsudassīsupi pañca.
The three Sakadāgāmis who have attained the fruit in the realms of sensuous existence, form, and formlessness, all these are twenty-four based on the four modes of practice: painful practice with sluggish direct knowledge, painful practice with swift direct knowledge, pleasant practice with sluggish direct knowledge, and pleasant practice with swift direct knowledge. The Antarāparinibbāyī, Upahaccaparinibbāyī, Sasaṅkhāraparinibbāyī, Asaṅkhāraparinibbāyī, and Uddhaṃsoto Akaniṭṭhagāmī are the five Anāgāmis in Avihā. Similarly, there are five in Atappā, Sudassā, and Sudassī.
Ba loại Nhất Lai đã đạt được quả ở các cõi Dục, Sắc, Vô Sắc, tất cả những người đó là hai mươi bốn loại theo bốn hạnh tu: hạnh khổ trí chậm, hạnh khổ trí nhanh, hạnh lạc trí chậm, hạnh lạc trí nhanh. Năm loại Bất Hoàn ở cõi Tịnh Cư là: nhập Niết Bàn giữa chừng (antarāparinibbāyī), nhập Niết Bàn với sự cố gắng (upahaccaparinibbāyī), nhập Niết Bàn có tạo tác (sasaṅkhāraparinibbāyī), nhập Niết Bàn không tạo tác (asaṅkhāraparinibbāyī), thượng lưu hướng đến cõi Akaniṭṭha.
Akaniṭṭhesu pana uddhaṃsotavajjā antarāparinibbāyī, upahaccaparinibbāyī, sasaṅkhāraparinibbāyī, asaṅkhāraparibbāyīti cattāroti catuvīsati anāgāmino.
In Akaniṭṭha, however, there are four Anāgāmis apart from Uddhaṃsoto: Antarāparinibbāyī, Upahaccaparinibbāyī, Sasaṅkhāraparinibbāyī, and Asaṅkhāraparinibbāyī, making twenty-four Anāgāmis.
Tương tự, năm loại ở cõi Atappā, Sudassā, Sudassī. Tuy nhiên, ở cõi Akaniṭṭha, trừ loại thượng lưu, có bốn loại là: nhập Niết Bàn giữa chừng, nhập Niết Bàn với sự cố gắng, nhập Niết Bàn có tạo tác, nhập Niết Bàn không tạo tác, tổng cộng là hai mươi bốn loại Bất Hoàn.
Sukkhavipassako, samathayānikoti dve arahanto, cattāro maggaṭṭhāti catupaññāsa te sabbepi saddhādhurapaññādhurānaṃvasena dveguṇe hutvā aṭṭhasataṃ ariyapuggalā honti.
The two Arahants, Sukkhavipassaka and Samathayānika, and the four Maggaṭṭhas, totaling fifty-four, become one hundred and eight Noble Ones when doubled by the two categories of those with faith predominance and those with wisdom predominance.
Hai loại A-la-hán là: thuần tuệ quán (sukkhavipassaka) và hành thiền chỉ (samathayānika), và bốn người đang ở địa vị Đạo, tổng cộng năm mươi bốn người đó, tất cả đều nhân đôi theo loại chủ tín (saddhādhurā) và chủ tuệ (paññādhurā), trở thành một trăm lẻ tám bậc Thánh nhân.
Te sabbepi ‘‘aṭṭhasataṃ vā’’ti vitthāravasena uddiṭṭhā ariyapuggalā te saṅkhepato yugavasena sotāpatti maggaṭṭho phalaṭṭhoti ekaṃ yugantyādinā cattārova honti.
These one hundred and eight Noble Ones, enumerated extensively as "or one hundred and eight," are, in brief, only four when grouped as pairs, such as "the Sotāpatti Maggaṭṭha and Phalaṭṭha form one pair."
Tất cả những bậc Thánh nhân đó, được trình bày chi tiết là “một trăm lẻ tám”, khi tóm tắt theo cặp thì chỉ có bốn cặp, bắt đầu với “người đang ở địa vị Nhập Lưu Đạo và người đang ở địa vị Nhập Lưu Quả là một cặp”.
Tenevāha ratanaparitte ‘‘ye puggalā aṭṭhasataṃ pasatthā, cattāri etāni yugāni hontī’’ti ayaṃ pabhedomaggaṭṭhaphalaṭṭhesu missakavasena labbhati jhānikavipassakapabhedo pana phalaṭṭheyeva labbhati maggassa ekacittakkhatikattā maggaṭṭhesu na labbhati.
Thus it is said in the Ratana Paritta: "Those individuals praised as one hundred and eight, these are the four pairs." This classification is obtained in a mixed way among the Maggaṭṭha and Phalaṭṭha. However, the classification of Jhanic and dry-insight meditators is found only among the Phalaṭṭhas, and not among the Maggaṭṭhas because the path is momentary.
Chính vì thế, trong kinh Ratana Paritta có nói: “Những người đáng ca ngợi là một trăm lẻ tám, đó là bốn cặp người”. Sự phân loại này được tìm thấy chung trong những người đang ở địa vị Đạo và đang ở địa vị Quả. Tuy nhiên, sự phân loại theo thiền giả và tuệ quán chỉ được tìm thấy ở những người đang ở địa vị Quả, không được tìm thấy ở những người đang ở địa vị Đạo vì Đạo chỉ là một sát-na tâm.
Tattha sotāpattiphalaṭṭho jhānikasukkhavipassakavasena duvidho.
Among them, the Sotāpatti-phalaṭṭha is of two kinds: Jhanic and dry-insight meditator (Sukkhavipassaka).
Ở đây, người đang ở địa vị Nhập Lưu Quả có hai loại: thiền giả (jhānika) và thuần tuệ quán (sukkhavipassaka).
Tesu jhāniko puggalo tasmiṃ bhave arahattappatto parinibbāyati.
Among these, the Jhanic individual attains Arahantship and attains Parinibbāna in that very existence.
Trong số đó, người thiền giả đạt được A-la-hán trong kiếp đó và nhập Niết Bàn.
Appatto brahmalokagato hoti, so jhāniko nāma.
If not attained, he goes to the Brahma realm; he is called a Jhanic individual.
Người chưa đạt được thì tái sinh vào cõi Phạm thiên, người đó được gọi là thiền giả.
Mūlaṭīkāyaṃ pana nikantiyā sati puthujjanādayo yathāladdhajjhānassa bhūmibhūte suddhāvāsavajjite yattha katthaci nibbattanti tathā kāmabhavepi kāmāvacarakammabalena ‘‘ijjhati hi bhikkhave sīlavato cetopaṇidhi visuddhattā’’ti vuttaṃ.
In the Mūlaṭīkā, however, it is stated that when there is attachment, worldlings and others are reborn anywhere within the realms that are the ground for their attained Jhana, excluding the Pure Abodes. Likewise, in the sensuous realm, by the power of Kammic volitions belonging to the sensuous realm, it is said: "For, Bhikkhus, the aspiration of one endowed with virtue is realized because of its purity."
Tuy nhiên, trong Mūlaṭīkā có nói rằng: khi có sự chấp trước (nikanti), các phàm phu, v.v., tái sinh vào bất cứ nơi nào trong các cõi không phải Tịnh Cư, là nền tảng của thiền định mà họ đã đạt được; tương tự, ở cõi Dục cũng vậy, nhờ sức mạnh của nghiệp Dục giới, như đã nói: “Này các Tỳ-kheo, ý nguyện của người giữ giới thành tựu vì sự thanh tịnh”.
Anāgāmino pana kāmarāgassa sabbaso pahīnattā kāmabhavesu nikantiṃ na uppādentīti kāmalokavajjite yathāladdhassa bhūmi bhūte yattha katthaci nibbattantī’ti vuttaṃ tathā hi anāgāmisseva kāmabhave nikantiyā pahīnattā sotāpannasakadāgāmīnampi nikantiyā sati kāmabhave kāmāvacarakammabalena uppattibhāvo avāritova hotīti viññāyati tasmā ‘‘appatte brahmalokagato hoti, so jhāniko nāmāti idaṃ yebhuyyavasena vutta’’nti daṭṭhabbaṃ.
Anāgāmis, however, having entirely abandoned sensual craving, do not generate attachment in the sensuous realms, and thus are reborn anywhere within the realms that are the ground for their attained Jhana, excluding the sensuous realms. Thus, it is understood that since attachment in the sensuous realms is abandoned only by Anāgāmis, when there is attachment for Sotāpannas and Sakadāgāmis, their rebirth in the sensuous realms by the power of sensuous-realm kamma is not precluded. Therefore, "If not attained, he goes to the Brahma realm; he is called a Jhanic individual," should be understood as having been stated predominantly.
Nhưng các bậc Bất Hoàn, vì ái dục (kāmarāga) đã được đoạn trừ hoàn toàn, không tạo ra sự chấp trước ở các cõi Dục, nên họ tái sinh vào bất cứ nơi nào là nền tảng của thiền định mà họ đã đạt được, trừ cõi Dục giới. Như vậy, vì sự chấp trước ở cõi Dục đã được đoạn trừ ở bậc Bất Hoàn, nên cũng hiểu rằng sự tái sinh ở cõi Dục nhờ sức mạnh của nghiệp Dục giới là không bị ngăn cản đối với các bậc Nhập Lưu và Nhất Lai khi có sự chấp trước. Do đó, cần phải hiểu rằng câu “người chưa đạt được thì tái sinh vào cõi Phạm thiên, người đó được gọi là thiền giả” là được nói theo đa số.
Sukkhavipassako pana tividho ekabījī, kolaṃkolo, sattakkhattuparamoti.
The dry-insight meditator (Sukkhavipassaka), however, is threefold: Ekabījī, Kolaṅkola, and Sattakkhattuparama.
Tuy nhiên, người thuần tuệ quán có ba loại: một hạt giống (ekabījī), chuyển từ dòng tộc này sang dòng tộc khác (kolaṃkolo), và tối đa bảy lần tái sinh (sattakkhattuparama).
Tattha eko manussaloke vā hotu chadevaloke vā, ekapaṭisandhiko hutvā arahattaṃ patvā parinibbāyati, ayaṃ ekabījī nāma eko manussaloke ekā paṭisandhi devaloke ekāti dvepaṭisandhiko vā, evaṃ ticatupañcachaparamo hutvā arahattaṃ patvā parinibbāyati, ayaṃ kolaṃkolo nāma.
Among these, one, whether in the human world or in one of the six deva worlds, having only one rebirth, attains Arahantship and attains Parinibbāna; this is called an Ekabījī. One who has two rebirths, for example, one rebirth in the human world and one in a deva world, or similarly, has up to three, four, five, or six rebirths, attains Arahantship and attains Parinibbāna; this is called a Kolaṅkola.
Trong số đó, một người, dù ở cõi người hay sáu cõi trời, chỉ tái sinh một lần rồi đạt A-la-hán và nhập Niết Bàn, người này được gọi là một hạt giống (ekabījī). Một người tái sinh hai lần, một lần ở cõi người và một lần ở cõi trời, hoặc tương tự, tối đa ba, bốn, năm, sáu lần tái sinh rồi đạt A-la-hán và nhập Niết Bàn, người này được gọi là chuyển từ dòng tộc này sang dòng tộc khác (kolaṃkolo).
Eko manussaloke sotāpanno hutvā devaloke ekā paṭisandhi tato punāgantvā manussaloke ekāti evaṃ manussadevalokamissakavasena tattha cattāri idha tīṇityādinā tattha cha, idha ekoti yāva sattapaṭisandhiko hutvā parinibbāyati, ayaṃ sattakkhattuparamo nāma.
One who, having become a Sotāpanna in the human realm, takes one rebirth in the deva realm, and then, returning, takes one rebirth in the human realm—thus, in a mixed way between human and deva realms, four there and three here, or six there and one here—until they take seven rebirths and attain Parinibbāna; this one is called a sattakkhattuparama.
Một người chứng Sơ quả (Sotāpanna) trong cõi người, tái sinh một lần trong cõi trời, rồi lại trở lại cõi người một lần, cứ như vậy, xen kẽ giữa cõi người và cõi trời, ví dụ, bốn lần ở đó (cõi trời), ba lần ở đây (cõi người); hoặc sáu lần ở đó, một lần ở đây, cho đến khi tái sinh bảy lần thì nhập Niết Bàn. Vị này được gọi là Bảy Lần Tái Sinh Tối Đa (Sattakkhattuparama).
Kevalaṃ pana manussaloke yeva satta devalokeyeva vā sattāti evaṃ amisso hutvā paṭisandhiko gahetabbo apare pana ‘‘ito satta, tato satta saṃsāre vicarantī’’ti vuttattā manussalokasattapaṭisandhidevaloka sattapaṭisandhivasena sattakkhattuparamaṃ vadanti.
However, some explain the sattakkhattuparama as one who takes seven rebirths solely in the human realm or solely in the deva realm in an unmixed way, or they say that "from here seven, from there seven, they wander in saṃsāra," thus taking seven rebirths in the human realm and seven rebirths in the deva realm.
Tuy nhiên, chỉ trong cõi người bảy lần, hoặc chỉ trong cõi trời bảy lần, vị tái sinh không xen kẽ như vậy được chấp nhận. Những người khác lại nói rằng, vì có câu: “Từ đây bảy lần, từ đó bảy lần, lang thang trong luân hồi”, nên vị Bảy Lần Tái Sinh Tối Đa là bảy lần tái sinh trong cõi người và bảy lần tái sinh trong cõi trời.
Taṃ ayuttaṃ kasmā ‘‘kiñcāpi te honti bhusaṃpamattā, na te bhavaṃ aṭṭhamamādiyantī’’ti pāḷiyā virodhattā.
That is incorrect. Why? Because it contradicts the Pali text: "Even if they are exceedingly heedless, they do not take an eighth existence."
Điều đó không hợp lý. Tại sao? Vì nó mâu thuẫn với kinh văn (Pāḷi): “Mặc dù họ rất phóng dật, họ sẽ không nhận lấy kiếp thứ tám.”
Apica dvibhavaparicchinno sakadāgāmīpi dvikkhattuṃ manussalokaṃ āgato bhaveyya, tassapi tattha ekaṃ, idha ekanti vārassa labbhitabbato na panevaṃ daṭṭhabbaṃ.
Furthermore, a Sakadāgāmī, whose existence is limited to two, might come to the human realm twice. For him, too, it would be obtainable as one there and one here, but it should not be seen in this way.
Hơn nữa, một vị Nhất Lai (Sakadāgāmī) đã đoạn tận hai kiếp cũng có thể đã đến cõi người hai lần, vì vậy, một lần ở đó và một lần ở đây cũng có thể được chấp nhận cho vị ấy. Nhưng không nên hiểu như vậy.
Sakiṃ imaṃ manussalokaṃ āgacchatīti sakadāgāmī idha patvā idha parinibbāyī, tattha patvā tattha parinibbāyī, tattha patvā idha parinibbāyī, idha patvā tattha parinibbāyīti pañcasu sakadāgāmīsu pañcamako idha adhippeto.
A Sakadāgāmī is one who comes to this human realm once more. Among the five types of Sakadāgāmīs—one who attains Parinibbāna here, one who attains Parinibbāna there (in a deva realm), one who, having appeared there, attains Parinibbāna here, and one who, having appeared here, attains Parinibbāna there—the fifth type, who, having appeared here, attains Parinibbāna there, is intended here.
Vị Nhất Lai là người chỉ đến cõi người này một lần. Trong năm loại Nhất Lai, vị thứ năm là người đến đây (cõi người) và nhập Niết Bàn ở đây, hoặc đến đó (cõi trời) và nhập Niết Bàn ở đó, hoặc đến đó và nhập Niết Bàn ở đây, hoặc đến đây và nhập Niết Bàn ở đó, thì vị Nhất Lai thứ năm này được đề cập ở đây.
Yadi evaṃ idha patvā idha parinibbāyīti ādayo cattāro kathaṃ sakadāgāmīnāmāti.
If so, how are the other four, such as "one who, having appeared here, attains Parinibbāna here," called Sakadāgāmīs?
Nếu vậy, bốn loại kia, như “đến đây và nhập Niết Bàn ở đây”, làm sao được gọi là Nhất Lai?
Te sakiṃ puna āgacchatīti vacanatthena sakadāgāmī nāma.
They are called Sakadāgāmī in the sense of returning once more.
Họ được gọi là Nhất Lai theo nghĩa là họ sẽ trở lại một lần nữa.
Kāmataṇhāya sabbaso pahīnattā imaṃ kāmadhātuṃ anāgacchatīti anāgāmī, niccaṃ brahmalokeyeva paṭisandhi vasena āgacchatīti adhippāyo.
An Anāgāmī is one who does not come to this Kāma-dhātu, having utterly abandoned craving for sense pleasures. The intention is that they always take rebirth only in the Brahma-loka.
Vị Bất Lai (Anāgāmī) là người không trở lại cõi Dục giới này vì đã đoạn trừ hoàn toàn dục ái. Ý nghĩa là vị ấy luôn tái sinh trong cõi Phạm thiên.
Jhānikassa evaṃ hotu, sukkhavipassakassa kathanti sopi jhānikova hutvā gacchati tassa hi maggantare sīhabyagghādīhi hatassāpi lakkhaṇattayaṃ āropetvā jhāniko hutvāva maraṇaṃ hoti ayaṃ pana rūpārūpabhavena ekakkhattuparamo nāma.
It may be so for a jhānika, but how about a sukkhavipassaka (dry-insight meditator)? Even he becomes a jhānika and goes. For him, even if killed by lions or tigers between the paths, by superimposing the three characteristics, he dies as a jhānika. This one, however, is called a ekakkhattuparama in the sense of one rebirth in the rūpa or arūpa realm.
Nếu một thiền giả là như vậy, thì một vị thuần quán (sukkhavipassaka) thì sao? Vị ấy cũng trở thành thiền giả rồi đi. Đối với vị ấy, ngay cả khi bị sư tử hay hổ giết chết trên đường, vị ấy cũng quán ba tướng (vô thường, khổ, vô ngã) và chết trong trạng thái thiền định. Vị này được gọi là Tối đa Một Lần Tái Sinh theo nghĩa là trong cõi Sắc giới hoặc Vô sắc giới.
Sattakkhattuparamādayo ariyā rūpārūpalokesu anekakkhattupaṭisandhikāpi brahmalokasāmaññena ekapaṭisandhikā nāma honti.
The noble ones such as sattakkhattuparama, even if they take rebirth many times in the rūpa and arūpa realms, are considered to have one rebirth in the general sense of the Brahma-loka.
Các bậc Thánh như Bảy Lần Tái Sinh Tối Đa, mặc dù có thể tái sinh nhiều lần trong các cõi Sắc giới và Vô sắc giới, nhưng theo nghĩa chung của cõi Phạm thiên, họ được gọi là chỉ có một lần tái sinh.
Arahā pana pāpakaraṇe rahābhāvā dakkhiṇaṃ arahattā puna bhavā bhinibbattiyārahābhāvātyādinā vacanatthena arahā nāma.
An Arahant, however, is called an Arahant in the sense of: rahābhāva (lack of secrecy) in doing evil, arahatta (worthy of respect), and arahābhāva (lack of rebirth) as they do not take rebirth again.
Còn bậc A-la-hán (Arahā) được gọi là A-la-hán theo nghĩa là không có điều ác để làm (pāpakaraṇe rahābhāvā), xứng đáng được cúng dường (dakkhiṇaṃ arahattā), và không còn tái sinh nữa (puna bhavābhinipphattiyārahābhāvā).
Sopi tividho jhānika sukkhavipassaka samasīsīvasena.
He too is of three types: jhānika, sukkhavipassaka, and samasīsī.
Vị ấy cũng có ba loại: thiền giả (jhānika), thuần quán (sukkhavipassaka), và đồng thời tận (samasīsī).
Tattha jhāniko maggeneva āgato, so paṭisambhidāppatto nāma.
Among them, the jhānika is one who has arrived through jhāna itself; he is called one who has attained the Paṭisambhidā.
Trong đó, thiền giả là người đã đạt được đạo quả ngay trong thiền định, vị ấy được gọi là người đạt được các Phân tích trí (Paṭisambhidāppatta).
Aparopi puthujjanasekkhasantāne jhāniko hutvā jhānaṃ pādakaṃ katvā maggaṃ uppādeti, sopi jhānikova.
Another one, having been a jhānika in the lineage of ordinary people and trainees, uses jhāna as a basis to generate the path; he too is a jhānika.
Một vị khác, trong dòng tâm thức của phàm phu và Thánh hữu học, trở thành thiền giả, lấy thiền làm nền tảng để phát sinh đạo quả, vị ấy cũng là thiền giả.
Sukkhavipassako pana kilesakkhayamattameva maggena saha anāgatajhānaṃ nāma natthi, taṃ pacchā parihāyatītipi vadanti.
A sukkhavipassaka, however, has only the eradication of defilements along with the path; there is no jhāna that has not been attained, and they say that it fades away later.
Còn vị thuần quán thì chỉ đoạn trừ phiền não bằng đạo quả, không có thiền định đi kèm. Một số người nói rằng thiền định đó sau này bị suy thoái.
Samasīsī pana tividho hoti iriyāpathasamasīsī, rogasamasīsī, jīvitasamasīsīti.
The samasīsī, however, is of three types: iriyāpathasamasīsī (equi-posture), rogasamasīsī (equi-illness), and jīvitasamasīsī (equi-life-span).
Vị đồng thời tận (samasīsī) có ba loại: đồng thời tận về oai nghi (iriyāpathasamasīsī), đồng thời tận về bệnh tật (rogasamasīsī), và đồng thời tận về sinh mạng (jīvitasamasīsī).
Tattha yo ṭhānādīsu iriyāpathesu yeneva iriyapathena samannāgato hutvā vipassanaṃ ārabhati, teneva iriyāpathena arahattaṃ patvā parinibbāyati ayaṃ iriyāpathasamasīsī nāma.
Among them, the iriyāpathasamasīsī is one who, having engaged in vipassanā in a certain posture, such as standing, attains Arahantship in that very posture and attains Parinibbāna in that very posture.
Trong đó, người nào bắt đầu quán chiếu trong tư thế oai nghi nào (như đứng, v.v.), và đạt A-la-hán rồi nhập Niết Bàn trong chính tư thế oai nghi đó, vị ấy được gọi là đồng thời tận về oai nghi.
Yo pana ekaṃ rogaṃ patvā antoroge eva vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ patvā teneva rogena parinibbāyati ayaṃ rogasamasīsi nāma.
The rogasamasīsī is one who, having contracted a certain illness, begins vipassanā while still ill, attains Arahantship, and attains Parinibbāna with that very illness.
Còn người nào mắc một căn bệnh, bắt đầu quán chiếu ngay trong khi bệnh, đạt A-la-hán rồi nhập Niết Bàn do chính căn bệnh đó, vị ấy được gọi là đồng thời tận về bệnh tật.
Yo pana terasasu sīsesu kilesasīsaṃ avijjaṃ arahattamaggo pariyādiyati, pavattisīsaṃ jīvitindriyaṃ cuticittaṃ pariyādiyati, ayaṃ jīvitasamasīsīnāma.
The jīvitasamasīsī is one in whom the Arahant path eradicates the defilement-head, which is avijjā, among the thirteen heads, and the cuti-citta eradicates the existence-head, which is the jīvitindriya.
Còn người nào, trong mười ba loại đầu (sīsa), đạo A-la-hán đoạn tận đầu phiền não là vô minh, và tâm tử đoạn tận đầu sự tiếp diễn là sinh mạng (jīvitindriya), vị ấy được gọi là đồng thời tận về sinh mạng.
Tattha terasa sīsāni katamāni terasa sīsāni.
Among them, what are the thirteen heads?
Trong đó, mười ba loại đầu là gì?
Palibodhasīsaṃ, taṇhābandhanasīsaṃ, mānaparāmāsasīsaṃ, diṭṭhivikkhepasīsaṃ, uddhaccakilesasīsaṃ, avijjāadhimokkhasīsaṃ, saddhāpaggahasīsaṃ, vīriyaupaṭṭhānasīsaṃ, satiavikkhepasīsaṃ, samādhidassanasīsaṃ, paññāpavattisīsaṃ, jīvitindriyagocarasīsaṃ, vimokkhasaṅkhārasīsanti.
They are: the head of hindrance (palibodhasīsa), the head of craving's bondage (taṇhābandhanasīsa), the head of conceit's clinging (mānaparāmāsasīsa), the head of speculative views (diṭṭhivikkhepasīsa), the head of restlessness defilement (uddhaccakilesasīsa), the head of avijjā's delusion (avijjāadhimokkhasīsa), the head of faith's support (saddhāpaggahasīsa), the head of effort's presence (vīriyaupaṭṭhānasīsa), the head of mindfulness's undistractedness (satiavikkhepasīsa), the head of concentration's vision (samādhidassanasīsa), the head of wisdom's occurrence (paññāpavattisīsa), the head of life-faculty's range (jīvitindriyagocarasīsa), and the head of liberation's formations (vimokkhasaṅkhārasīsa).
Đầu chướng ngại (palibodhasīsaṃ), đầu trói buộc tham ái (taṇhābandhanasīsaṃ), đầu chấp thủ kiêu mạn (mānaparāmāsasīsaṃ), đầu tán loạn tà kiến (diṭṭhivikkhepasīsaṃ), đầu phiền não trạo cử (uddhaccakilesasīsaṃ), đầu chấp trước vô minh (avijjāadhimokkhasīsaṃ), đầu nắm giữ niềm tin (saddhāpaggahasīsaṃ), đầu duy trì tinh tấn (vīriyaupaṭṭhānasīsaṃ), đầu không tán loạn chánh niệm (satiavikkhepasīsaṃ), đầu thấy định (samādhidassanasīsaṃ), đầu sự tiếp diễn của tuệ (paññāpavattisīsaṃ), đầu phạm vi của sinh mạng (jīvitindriyagocarasīsaṃ), đầu hành giải thoát (vimokkhasaṅkhārasīsaṃ).
Ettha ca avijjā pariyādāyakaṃ maggacittaṃ jīvitindriyaṃ pariyādātuṃ sakkoti, jīvitapariyādāyakaṃ cuticittaṃ avijjaṃ pariyādātuṃ na sakkoti, avijjā pariyādāyakaṃ cittaṃ aññaṃ, jīvitindriyapariyādāyakaṃ cittaṃ aññaṃ.
Here, the path-consciousness that eradicates avijjā cannot eradicate the jīvitindriya; the cuti-citta that eradicates life cannot eradicate avijjā. The consciousness that eradicates avijjā is one, and the consciousness that eradicates the jīvitindriya is another.
Ở đây, tâm Đạo (Maggacitta) đoạn trừ vô minh có thể đoạn trừ sinh mạng (jīvitindriya). Tâm tử (cuticitta) đoạn trừ sinh mạng không thể đoạn trừ vô minh. Tâm đoạn trừ vô minh là một loại, tâm đoạn trừ sinh mạng là loại khác.
Kathaṃ panidaṃ sīsaṃ samaṃ hotīti.
How then is this "head" (sīsa) equal?
Vậy thì cái đầu này làm sao có thể đồng thời?
Vārasamatāya, yasmiñhi vāre maggavuṭṭhānaṃ hoti, sotāpattimagge maggaphalanibbānapahīnasesakilesapaccavekkhaṇāvasena pañca paccavekkhaṇāni, tathā sakadāmimagge pañca, anāgāmimagge pañca, arahattamagge sesakilesābhāvā cattārīti ekūnavīsatime paccavekkhaṇañāṇe patiṭṭhāya bhavaṅgaṃ otaritvā parinibbāyato imāya vārasamatāya idaṃ ubhayasīsa pariyādānampi samaṃ hoti nāma.
By the equality of moment. When the path arises, there are five reviews (paccavekkhaṇāni) in the Sotāpatti path, reviewing the path, fruit, Nibbāna, and remaining defilements that have been abandoned. Similarly, five in the Sakadāgāmi path, five in the Anāgāmi path, and four in the Arahant path due to the absence of remaining defilements. For one who descends into bhavaṅga and attains Parinibbāna, having established themselves in the nineteenth review-knowledge, by this equality of moment, the eradication of both these heads is considered equal.
Do sự đồng thời của các lượt (vārasamatāya). Thật vậy, trong lượt nào sự xuất khỏi đạo quả xảy ra, trong Đạo Sơ quả có năm lượt quán xét (paccavekkhaṇāni) theo cách quán xét đạo quả, quả, Niết Bàn, và các phiền não còn lại đã đoạn trừ; tương tự, trong Đạo Nhất lai có năm lượt, trong Đạo Bất lai có năm lượt, và trong Đạo A-la-hán có bốn lượt vì không còn phiền não còn lại. Khi vị ấy an trú trong Tuệ quán xét thứ mười chín, rồi đi vào tâm hộ kiếp (bhavaṅga) và nhập Niết Bàn, thì do sự đồng thời của các lượt này, sự đoạn tận cả hai đầu này cũng là đồng thời.
Arahattamagge ca pavattisīsaṃ jīvitindriyaṃ pavattito vuṭṭhahanto maggo cutito uddhaṃ appavattikaraṇavasena yadipi pariyādiyati.
Although the path, by ceasing its occurrence after the cuti, eradicates the jīvitindriya as the occurring head, causing it not to occur after the cuti.
Và trong Đạo A-la-hán, mặc dù Đạo xuất khỏi sự tiếp diễn của sinh mạng (jīvitindriya) đoạn tận nó theo cách làm cho nó không tiếp diễn sau tâm tử.
Yāva pana cuti, tāva pavattisabhāvato pavattisīsaṃ jīvitindriyaṃ cuticittaṃ pariyādiyati nāma.
However, since the jīvitindriya as the occurring head exists until the cuti, the cuti-citta is said to eradicate it.
Tuy nhiên, cho đến khi tâm tử xảy ra, vì bản chất của sự tiếp diễn, nên tâm tử đoạn tận sinh mạng (jīvitindriya) là đầu của sự tiếp diễn.
Kilesapariyādānena maggacittena attano anantaraṃ viya nipphādetabbā paccavekkhaṇavārāva paripuṇṇā.
The rounds of review that must be produced immediately after the path-consciousness are complete with the eradication of defilements.
Các lượt quán xét, cần được hoàn thành ngay sau tâm Đạo bằng cách đoạn trừ phiền não, đã được hoàn thành.
Paripuṇṇavasena pahīnakilese paccavekkhaṇato kilesapariyādānasseva vārāti vattabbataṃ arahanti, teneva kilesasīsaṃ avijjāpariyādānañca pavattisīsaṃ jīvitindriyapariyādānañca samaṃ katvā imāya vārasamatāya kilesapariyādānaṃ jīvitapariyādānānaṃ apubbacarimatā veditabbāti vuttaṃ.
Because of reviewing the abandoned defilements in a complete manner, they deserve to be called the rounds of defilement eradication. Therefore, it is said that by making the defilement-head (avijjā-eradication) and the occurrence-head (jīvitindriya-eradication) equal, the non-anteriority and non-posteriority of defilement-eradication and life-eradication should be understood by this equality of moment.
Vì đã hoàn thành, do quán xét các phiền não đã đoạn trừ, nên chúng xứng đáng được gọi là các lượt của sự đoạn trừ phiền não. Do đó, đã nói rằng sự đoạn trừ đầu phiền não (vô minh) và sự đoạn trừ đầu sự tiếp diễn (sinh mạng) là đồng thời, và do sự đồng thời của các lượt này, sự không trước không sau của sự đoạn trừ phiền não và sự đoạn trừ sinh mạng cần được hiểu.
Saṃyuttaṭhakathāyaṃ pana yassa puggalassa apubbaṃ acarimaṃ āsavapariyādānañca hoti jīvitapariyādānañca, ayaṃti puggalo samasīsī.
In the Saṃyuttaṭṭhakathā, however, it is stated: "The person for whom there is both the eradication of āsavas and the eradication of life, neither anterior nor posterior, that person is a samasīsī."
Tuy nhiên, trong Chú giải Tương Ưng (Saṃyuttaṭṭhakathā), người nào có sự đoạn trừ lậu hoặc và sự đoạn trừ sinh mạng không trước không sau, người ấy là đồng thời tận (samasīsī).
Ettha ca pavattisīsaṃ kilesasīsanti dve sīsāni.
Here, there are two heads: the head of occurrence and the head of defilement.
Ở đây, có hai loại đầu: đầu sự tiếp diễn (pavattisīsaṃ) và đầu phiền não (kilesasīsaṃ).
Tattha pavattisīsaṃ nāma jīvitindriyaṃ.
Among them, the head of occurrence is the jīvitindriya.
Trong đó, đầu sự tiếp diễn là sinh mạng (jīvitindriya).
Kilesasīsaṃ nāma avijjā.
The head of defilement is avijjā.
Đầu phiền não là vô minh.
Tesu jīvitindriyaṃ cuticittaṃ khepeti.
Of these, the cuti-citta destroys the jīvitindriya.
Trong số đó, sinh mạng bị tâm tử hủy diệt.
Avijjaṃ maggacittaṃ.
The path-consciousness destroys avijjā.
Vô minh bị tâm Đạo hủy diệt.
Dvinnaṃ cittānaṃ ekato uppādo natthi.
There is no simultaneous arising of the two consciousnesses.
Không có sự đồng thời phát sinh của hai tâm này.
Maggānantaraṃ pana phalaṃ, phalānantaraṃ bhavaṅgaṃ, bhavaṅgato vuṭṭhāya paccavekkhaṇaṃ paripuṇṇaṃ hoti, taṃ aparipuṇṇaṃ vāti.
However, after the path comes the fruit, and after the fruit comes bhavaṅga. Rising from bhavaṅga, the review is complete or incomplete.
Tuy nhiên, sau tâm Đạo là tâm Quả, sau tâm Quả là tâm hộ kiếp, xuất khỏi tâm hộ kiếp thì sự quán xét được hoàn thành, hoặc không hoàn thành.
Tikhiṇena asinā sīse chindantepi hi eko vā dve vā paccavekkhaṇavārā avassaṃ uppajjantiyeva, cittānaṃ pana lahuparivattitāya āsavakkhayo ca jīvitapariyādānañca ekakkhaṇe viya sañjāyatī’ti vuttaṃ.
Indeed, even when one's head is cut off with a sharp sword, one or two rounds of review consciousnesses certainly arise. But due to the swift alteration of consciousness, the eradication of āsavas and the termination of life appear to occur at the same moment, as it is said.
Ngay cả khi bị chém đầu bằng một lưỡi kiếm sắc bén, một hoặc hai lượt quán xét vẫn nhất định phát sinh. Nhưng vì sự biến chuyển nhanh chóng của các tâm, sự đoạn tận lậu hoặc và sự đoạn tận sinh mạng xảy ra dường như trong cùng một khoảnh khắc, đã được nói như vậy.
Taṭṭīkāyañca ‘‘dvinnaṃ cittānanti cuticittamaggacittānaṃ.
And in the Taṭṭīkā, "of the two consciousnesses" refers to the cuti-citta and the magga-citta.
Và trong Taṭṭīkā, “hai tâm” là tâm tử và tâm Đạo.
Tanti paccayavekallaṃ.
"Tanti" means the lack of conditions.
“Tanti” là sự thiếu hụt nhân duyên.
Paripuṇṇaṃ javanacittānaṃ sattakkhattuṃ pavattiyā.
"Paripuṇṇaṃ" is due to the seven-fold occurrence of javana consciousnesses.
“Hoàn thành” là do sự tiếp diễn bảy lần của các tâm javana.
Aparipuṇṇaṃ pañcakkhattuṃ pavattiyā.
"Aparipuṇṇaṃ" is due to the five-fold occurrence.
“Không hoàn thành” là do sự tiếp diễn năm lần.
Kiñcāpi eko vā dve vā ti vuttaṃ, taṃ pana vacana siliṭṭhavasena vuttaṃ.
Although it is said "one or two," that is merely said in a flexible manner of speech.
Mặc dù đã nói “một hoặc hai”, điều đó được nói theo nghĩa ẩn dụ.
Yāva ekaṃ vā dve vā tadārammaṇacittānīti heṭṭhimantena dve pavattantīti vadantī’’ti vuttaṃ.
It is said that 'as for tadārammaṇacittas, whether one or two, at the lower limit two arise'.
Đã nói rằng: “Tâm tadārammaṇa (tâm tiếp thâu) là một hoặc hai, do đó, theo cách thấp nhất thì hai tâm tiếp thâu khởi lên.”
Ettha ca ‘‘paripuṇṇaṃ javanacittānaṃ sattakkhattuṃ pavattiyā, aparipuṇṇaṃ pañchakkhattuṃ pavattiyā’’ti iminā aṭṭhakathāṭīkāvacanena samasīsīnaṃ paccavekkhaṇāvasena maraṇāsannavīthiyaṃ paripuṇṇavasena sattakkhattuṃ, aparipuṇṇavasena pañcakkhattuṃ kriyajavanāni javantīti sanniṭṭhānametthāva gantabbaṃ.
And here, based on this statement from the commentaries and sub-commentaries: 'for the full occurrence of javana cittas, seven times; for the incomplete occurrence, five times', it should be concluded here that in the death-proximate thought-process, by way of reviewing those of equal standing, kriyājavanas arise seven times for a complete process and five times for an incomplete process.
Ở đây, với lời của chú giải và luận giải rằng: “Do sự khởi lên của các tâm javana (tâm tốc hành) đầy đủ là bảy lần, do sự khởi lên không đầy đủ là năm lần,” theo cách paccavekkhaṇā (tâm quán xét) của những người đồng cấp, trong lộ trình cận tử, các tâm javana hành động khởi lên bảy lần theo cách đầy đủ, và năm lần theo cách không đầy đủ – đó là kết luận cần được đi đến ở đây.
‘‘Asammūḷho kālaṃ karotī’’ti vuttattā ca viññāyati sattakkhattuṃ paripuṇṇavasena maraṇāsannakāle javanapavatti.
And because it is said 'he dies unconfused', it is understood that javanas occur seven times fully at the time of death.
Và vì đã nói rằng: “Chết mà không mê loạn,” nên được hiểu là sự khởi lên của tâm javana bảy lần một cách đầy đủ vào thời điểm cận tử.
Evañca sati ‘‘mandappavattiyaṃ pana maraṇakālādīsu pañcavāramevā’’ti ettha ‘‘mandappavattiya’’nti visesanaṃ sātthakaṃ siyā.
And if this is so, the qualification 'in a weak occurrence' in the statement "but in a weak occurrence, such as at the time of death, only five times" would be meaningful.
Và nếu là như vậy, thì trong câu “nhưng trong sự khởi lên yếu ớt, vào thời điểm cận tử và các trường hợp khác là chỉ năm lần,” từ “mandappavattiyaṃ” (trong sự khởi lên yếu ớt) sẽ có ý nghĩa.
‘‘Pañcavāramevā’’ti ettha evakārena mandappavattikāle chasattakkhattuṃ nivatteti.
In the phrase "only five times", the particle 'eva' (only) excludes six or seven times in the case of a weak occurrence.
Trong câu “chỉ năm lần,” từ “eva” (chỉ) ngăn chặn sự khởi lên sáu hoặc bảy lần trong trường hợp khởi lên yếu ớt.
Asammūḷhakāle pana chasattakkhattumpi anujānāti.
But in a non-confused state, it allows for six or seven times as well.
Nhưng trong trường hợp không mê loạn, thì cho phép cả sáu hoặc bảy lần.
Kāmāvacarajavanānañca aniyataparimāṇā balavakālepi parisampuṇṇabhāvā tathā hi ‘‘kāmāvacarajavanānibalavakāle sattakkhattuṃ chakkhattuṃ vā, mandappavattiyaṃ pana maraṇakālādīsu pañcavārameva.
And the kāmāvacara javanas, being of indeterminate quantity, are complete even in a strong occurrence; thus, it is said: "kāmāvacara javanas occur seven or six times in a strong occurrence, but in a weak occurrence, such as at the time of death, only five times.
Và vì các tâm javana thuộc Dục giới có số lượng không cố định, và đầy đủ ngay cả trong trường hợp mạnh mẽ, như đã nói: “Các tâm javana thuộc Dục giới, trong trường hợp mạnh mẽ là bảy hoặc sáu lần, nhưng trong sự khởi lên yếu ớt, vào thời điểm cận tử và các trường hợp khác là chỉ năm lần.
Bhagavato yamakapāṭihāriyakālādīsu lahukappavattiyaṃ cattāri pañcavā paccavekkhaṇajavanacittāni bhavantī’’ti aniyamitappamāṇavasena uppattibhāvo āgato imasmiṃ samasīsiniddesavārepi maraṇāsannavīthicittassa visuṃ alabbhanato paccavekkhaṇanteyeva bhavaṅgacittena parinibbānato paripuṇṇavasena satta javanacittāni pāṭikaṅkhitabbānīti amhākaṃ khanti vīmaṃsitvā gahetabbo ito yuttataro vā pakāro labbhamāno gavesitabbo.
At the time of the Blessed One’s Twin Miracle and similar instances, in a swift occurrence, there are four or five reviewing javana cittas." Since the mode of arising in indeterminate quantity is given, and since the thought-process at the moment of death cannot be obtained separately even in this exposition of equal standing, and since one passes into final Nibbāna with the bhavaṅga-citta only after reviewing, seven javana cittas in a full process should be expected. This is our opinion; it should be examined and accepted, or a more suitable method should be sought if available.
Vào thời điểm song thông của Đức Thế Tôn và các trường hợp khác, trong sự khởi lên nhẹ nhàng, có bốn hoặc năm tâm javana quán xét.” Vì trong phần giải thích về sự đồng cấp này, tâm lộ trình cận tử không được tìm thấy riêng biệt, và vì sự viên tịch xảy ra với tâm bhavaṅga sau khi quán xét, nên bảy tâm javana đầy đủ cần được mong đợi – đó là sự chấp nhận của chúng tôi, cần được xem xét và chấp nhận, hoặc nếu có cách giải thích hợp lý hơn thì cần tìm kiếm.
Evaṃ paramatthasaṅghavasena cattāri purisayugāni, aṭṭha purisapuggalā, cattālīsampipuggalā aṭṭhasatampi purisapuggalāti sabbaṃ samodhānetvā imasmiṃ loke saṅghopi dullabhoti veditabbo tathā hi ariyapuggalā atidullabhāva sāsanassa vijjamānakālepi idāni sotāpannassāpi avijjamānato ayaṃ paramatthasaṅghavicāraṇā.
Thus, when consolidating everything – four pairs of noble persons, eight individual noble persons, forty individual persons, or one hundred and eight individual persons – it should be understood that the Saṅgha (in the ultimate sense) is rare in this world. Indeed, noble persons (ariyapuggalā) are extremely rare, and even during the existence of the Dispensation, since there are no current stream-enterers, this is a consideration of the ultimate Saṅgha.
Như vậy, khi tổng hợp tất cả, theo nghĩa Tăng đoàn tối thượng, có bốn cặp người, tám hạng người, bốn mươi người, một trăm lẻ tám người – tất cả đều phải hiểu rằng Tăng đoàn là khó gặp trong thế giới này; bởi vì các bậc Thánh là cực kỳ khó gặp, ngay cả khi giáo pháp còn tồn tại, nhưng hiện nay không có cả một vị Dự Lưu, do đó đây là sự quán xét về Tăng đoàn tối thượng.
Sammutisaṅgho pana ñatticatutthena upasampanno puthujjanasaṅghova, sopi dullabhoyeva.
The conventional Saṅgha, however, is merely a Saṅgha of ordinary individuals (puthujjana) who have received upasampadā through a ñatticatuttha kamma, and even that is rare.
Còn Tăng đoàn chế định là Tăng đoàn phàm phu đã thọ giới với nghi thức ñatticatuttha (tuyên ngôn bốn lần), Tăng đoàn đó cũng khó gặp.
Kasmā buddhuppādakāleyeva labbhanato tathā hi anuppanne buddhe paccekabuddhānaṃ satasahassādigaṇane uppajjamānepi tesaṃ santike upasampadābhāvassa alabbhamānato paccekabuddhānañhi santike pabbajitānaṃ kulaputtānaṃ saraṇagamanakammaṭṭhānassāpi dātuṃ asakkuṇeyyattā.
Why? Because it is only obtainable during the time of a Buddha's arising. Indeed, even when Paccekabuddhas arise in hundreds of thousands when no Buddha has arisen, upasampadā cannot be obtained from them, because Paccekabuddhas are unable to give even the meditation subjects of going for refuge to the sons of good families who have gone forth under them.
Tại sao? Vì chỉ có thể tìm thấy vào thời điểm Đức Phật xuất hiện; bởi vì khi Đức Phật chưa xuất hiện, mặc dù có hàng trăm ngàn vị Độc Giác Phật xuất hiện, nhưng không thể tìm thấy sự thọ giới từ các Ngài; vì các vị Độc Giác Phật không thể ban cả pháp hành nương tựa cho các thiện gia nam tử đã xuất gia với các Ngài.
Paccekabuddhā ca nāma mūgassa supinadassanaṃ viya attanā paṭiladdhasaccadhamme paresaṃ ācikkhituṃ na sakkonti, tasmā te pabbājetvā kammaṭṭhāne niyojetuṃ asamatthā ‘‘evaṃ te nivāsetabbaṃ, evaṃ te pārupitabba’’nti ādinānayena abhisamācārikameva sikkhāpesuṃ tasmā buddhuppādakāleyeva sammutisaṅgho labbhati.
Paccekabuddhas, like a mute person’s dream, cannot teach to others the true Dhamma they have attained. Therefore, they are incapable of ordaining them and assigning them to meditation. They only instruct them in minor moral observances, saying "you should dress thus, you should wear robes thus," and so on. Therefore, the conventional Saṅgha is only found during the time of a Buddha’s arising.
Và các vị Độc Giác Phật, giống như giấc mơ của người câm, không thể giảng giải cho người khác về những chân lý mà các Ngài đã chứng đắc, do đó các Ngài không đủ khả năng để xuất gia và hướng dẫn pháp hành; các Ngài chỉ dạy các quy tắc hành xử như “ngươi nên mặc y như thế này, ngươi nên đắp y như thế này,” v.v. Do đó, Tăng đoàn chế định chỉ có thể tìm thấy vào thời điểm Đức Phật xuất hiện.
Apica na te dullabhāyeva honti, atha kho tasmiṃ uddissa appamattakassāpi katākārassa asaṅkhyeyyaphalāpi honti vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘bhavissanti kho panānanda anāgatamaddhānaṃ gotrabhuno kāsāvakaṇṭhā dussīlā pāpadhammā tesu dussīlesu saṅghaṃ uddissa dānaṃ dassanti, tadā pāhaṃ ānanda saṅghagataṃ dakkhiṇaṃ asaṅkhyeyyaṃ appameyyaṃ vadāmi na tvevāhaṃ ānanda kenaci pariyāyena saṅghagatā dakkhiṇā pāṭipuggalikaṃ dakkhiṇaṃ mahapphalanti vadāmī’’ti.
Moreover, those (gifts to the Saṅgha) are not merely rare; rather, even a small act done with reference to them yields immeasurable fruits. For the Blessed One said: "In the future, Ānanda, there will be those of unworthy lineage, wearing ochre robes, who are immoral and of evil nature. To these immoral ones, when a gift is given with reference to the Saṅgha, then, Ānanda, I declare that this offering to the Saṅgha is incalculable and immeasurable. However, Ānanda, I do not declare that an offering to the Saṅgha is more fruitful in any way than an individual offering."
Hơn nữa, các Ngài không chỉ khó gặp, mà bất kỳ việc làm nhỏ nhặt nào được thực hiện với ý hướng đến các Ngài cũng mang lại quả báo vô lượng, như Đức Thế Tôn đã nói: “Này Ānanda, trong tương lai sẽ có những người mang y vàng, phá giới, ác pháp, thuộc dòng dõi Gotama. Khi cúng dường cho Tăng đoàn với ý hướng đến những người phá giới đó, này Ānanda, Ta nói rằng sự cúng dường cho Tăng đoàn là vô lượng, vô biên. Nhưng này Ānanda, Ta không nói rằng sự cúng dường cho Tăng đoàn, bằng bất kỳ phương cách nào, có quả báo lớn hơn sự cúng dường riêng lẻ.”
Tathā hi uparipaṇṇāsake dakkhiṇavibhaṅgavaṇṇanāyaṃ ‘‘kāsāvakaṇṭhānaṃ saṅghe dinne dakkhiṇāpi guṇāsaṅkhyāya asaṅkhyeyyā’’ti vuttaṃ.
Similarly, in the commentary on the 'Dakkhiṇāvibhaṅga' (Analysis of Offerings) in the Uparipaṇṇāsaka, it is stated: "When an offering is given to the Saṅgha of those who merely wear ochre robes, the merit is immeasurable due to the incalculable virtues."
Cũng vậy, trong phần giải thích về sự phân chia vật cúng dường trong Uparipaṇṇāsaka, đã nói rằng: “Khi cúng dường cho Tăng đoàn với những người mang y vàng, sự cúng dường đó cũng là vô lượng về mặt công đức.”
Saṅghagatadakkhiṇā hi saṅghe cittīkāraṃ kātuṃ sakkontassa hoti.
Indeed, an offering made to the Saṅgha belongs to one who can fix his mind on the Saṅgha.
Quả thật, sự cúng dường cho Tăng đoàn là của người có thể đặt tâm kính trọng vào Tăng đoàn.
Saṅghe pana cittīkāro dukkaro yo hi ‘‘saṅghagataṃ dakkhiṇaṃ dassāmī’’ti deyyadhammaṃ paṭiyādetvā vihāraṃ gantvā bhante saṅghaṃ uddissa ekaṃ theraṃ dethā’ti vadati, atha saṅghato sāmaṇeraṃ labhitvā ‘‘sāmaṇero me laddho’’ti aññathattaṃ āpajjati, tassa dakkhiṇā saṅghagatā na hoti.
However, fixing one's mind on the Saṅgha is difficult. If someone prepares a gift, thinking, "I will give an offering to the Saṅgha," and goes to the monastery, saying, "Venerable sirs, give me one elder for the Saṅgha," and then, having received a sāmaṇera from the Saṅgha, experiences a change of mind, saying, "I have received a sāmaṇera," his offering is not an offering to the Saṅgha.
Nhưng việc đặt tâm kính trọng vào Tăng đoàn là khó. Người nào chuẩn bị vật cúng dường với ý định “Tôi sẽ cúng dường cho Tăng đoàn,” rồi đến tịnh xá và nói: “Bạch chư Tăng, xin hãy cử một vị trưởng lão,” rồi khi nhận được một vị sa-di từ Tăng đoàn, lại nghĩ “Tôi đã nhận được một vị sa-di” và thay đổi ý định, thì sự cúng dường của người đó không phải là cúng dường cho Tăng đoàn.
Mahātheraṃ labhitvā pi ‘‘mahāthero me laddho’’ti somanassaṃ uppādentassāpi na hotiyeva.
Even if he receives a Mahāthera and experiences satisfaction, saying, "I have received a Mahāthera," it is still not an offering to the Saṅgha.
Ngay cả khi nhận được một vị Đại Trưởng lão và phát sinh hỷ lạc rằng “Tôi đã nhận được một vị Đại Trưởng lão,” thì cũng không phải là cúng dường cho Tăng đoàn.
Tassa dakkhiṇā saṅghagatā na hoti.
His offering is not an offering to the Saṅgha.
Sự cúng dường của người đó không phải là cúng dường cho Tăng đoàn.
Yo pana sāmaṇeraṃ upasampannaṃ vā daharaṃ vā theraṃ vā bālaṃ vā paṇḍitaṃ vā yaṃkiñci saṅghato labhitvā nibbematiko hutvā ‘‘saṅghassa dammī’’ti saṅghe cittīkāraṃ kātuṃ sakkoti, tassa dakkhiṇā saṅghagatā nāma hoti.
But if one, having received anyone from the Saṅgha—be it a novice, an ordained bhikkhu, a young one, an elder, a foolish one, or a wise one—is without doubt and can fix his mind on the Saṅgha, thinking, "I am giving to the Saṅgha," his offering is called an offering to the Saṅgha.
Còn người nào, khi nhận được từ Tăng đoàn bất kỳ ai – một sa-di, một vị tỳ-khưu đã thọ giới, một vị trẻ tuổi, một vị trưởng lão, một người ngu, hay một người trí – mà không có sự phân biệt, và có thể đặt tâm kính trọng vào Tăng đoàn với ý nghĩ “Tôi dâng cúng cho Tăng đoàn,” thì sự cúng dường của người đó được gọi là cúng dường cho Tăng đoàn.
Parasamuddavāsino kira evaṃ karonti tattha hi eko vihārassāmikuṭumbiko ‘‘saṅghagataṃ dakkhiṇaṃ dassāmī’’ti saṅghato uddisitvā ‘‘ekaṃ bhikkhuṃ dethā’’ti yācitvā so ekaṃ dussīlabhikkhuṃ labhitvā nisīdanaṭṭhānaṃ opuñjāpetvā āsanaṃ paññapetvā upari vitānaṃ bandhitvā gandhadhūmapupphehi pūjetvā pāde dhovitvā makkhetvā buddhassa nipaccakāraṃ karonto viya saṅghe cittīkārena deyyadhammaṃ adāsi so bhikkhu pacchābhattaṃ vihāraṃ jagganatthāya ‘‘kudālakaṃ dethā’’ti gharadvāraṃ āgato upāsako nisinnova kudālaṃ pādena khipitvā ‘‘gaṇhā’’ti adāsi tamenaṃ manussā āhaṃsu ‘‘tumhehi pātova etassa katasakkāro vattuṃ na sakkā, idāni apacayamattakampi natthi, kiṃ nāmeta’’nti.
It is said that those dwelling across the ocean do this. There, a householder, the owner of a monastery, intending to give an offering to the Saṅgha, requested, "Give me one bhikkhu," having referred to the Saṅgha. He received an immoral bhikkhu, had the sitting place swept, arranged a seat, tied a canopy above, honored with perfumes, incense, and flowers, washed and anointed the feet, and gave the gift with his mind fixed on the Saṅgha, as if showing reverence to the Buddha. After the meal, the bhikkhu came to the house door to look after the monastery, saying, "Give me a hoe." The lay follower, still seated, kicked a hoe with his foot and said, "Take it." People then said to him, "The respect you showed him this morning cannot be described, but now there is not even a bit of reverence. What is this?"
Người dân ở các vùng biển xa xôi được cho là làm như vậy. Ở đó, một gia chủ quản lý tịnh xá, với ý định “Tôi sẽ cúng dường cho Tăng đoàn,” đã yêu cầu Tăng đoàn cử “một vị tỳ-khưu.” Khi nhận được một vị tỳ-khưu phá giới, ông ta đã quét dọn chỗ ngồi, trải tọa cụ, giăng màn che phía trên, cúng dường bằng hương, khói và hoa, rửa và xoa dầu chân, rồi cúng dường vật phẩm với lòng kính trọng Tăng đoàn như thể đang làm lễ cung kính Đức Phật. Sau bữa ăn, vị tỳ-khưu đó đến cửa nhà để hỏi xin “một cái cuốc” để chăm sóc tịnh xá. Vị cư sĩ đang ngồi đã dùng chân đẩy cái cuốc và nói: “Cầm lấy!” Những người khác nói với ông ta: “Sự cung kính mà ông đã làm cho vị này vào buổi sáng không thể tả xiết, bây giờ lại không có chút kính trọng nào, chuyện gì vậy?”
Upāsako ‘‘saṅghassa so ayyo cittīkāro, na etassā’’ti āha.
The lay follower said, "That veneration was for the Saṅgha, not for him."
Vị cư sĩ nói: “Sự kính trọng đó, thưa Ngài, là dành cho Tăng đoàn, không phải cho vị này.”
Kāsāvakaṇṭhasaṅghadinnadakkhiṇaṃ pana ko sodheti, sāriputtamoggalānādayo asītimahātherā sodhenti api ca therā ciraparinibbutā, there ādiṃ katvā yāvajjatanā dharamānakhīṇāsavā sodhentiyeva, tathā hi dāyakato paṭiggāhatopi mahapphalaṃ hoti dānaṃ.
But who purifies an offering given to a Saṅgha consisting of those who merely wear ochre robes? The eighty great elders such as Sāriputta and Moggallāna purify it. Moreover, the elders have long since passed into Nibbāna. Those Arahants who are living today, starting from the elders, purify it. Thus, a gift receives great fruit from both the giver and the recipient.
Vậy ai sẽ thanh tịnh hóa sự cúng dường cho Tăng đoàn với những người mang y vàng? Các vị Đại Trưởng lão như Sāriputta và Moggallāna cùng tám mươi vị Đại Trưởng lão khác sẽ thanh tịnh hóa. Hơn nữa, các vị trưởng lão đã nhập Niết Bàn từ lâu, nhưng từ các vị trưởng lão đó cho đến các vị A-la-hán còn hiện tiền ngày nay vẫn thanh tịnh hóa. Cũng vậy, sự cúng dường từ người dâng cúng cũng mang lại quả báo lớn hơn từ người thọ nhận.
Dāyakato vessantarajātakaṃ kathetabbaṃ vessantaro hi dussīlassa jūjakābrāhmaṇassa nayanasadise dve jālīkaṇhājine putte datvā pathaviṃ kampesi.
From the perspective of the giver, the Vessantara Jātaka should be told. Vessantara, indeed, gave his two children Jāli and Kaṇhājina, who were like the eyes of the immoral Brahmin Jūjaka, and the earth quaked.
Về phía người dâng cúng, cần kể câu chuyện Vessantara Jātaka. Vessantara đã dâng hai người con Jāli và Kaṇhājinī, giống như đôi mắt của mình, cho vị Bà-la-môn Jūjaka phá giới, khiến đất rung chuyển.
Sabbaññutaññāṇaṃ ārabbha pavattacetanāya mahantabhāvena pathaviṃ kampesi.
The earth quaked due to the greatness of his volition, which arose in connection with omniscience.
Do sự vĩ đại của tâm ý hướng đến Trí Toàn Giác, ngài đã khiến trái đất rung chuyển.
Evaṃ dāyakatopi mahapphalaṃ hoti.
Thus, from the perspective of the giver, there is also great fruit.
Như vậy, từ phía người dâng cúng cũng mang lại quả báo lớn.
Paṭiggāhakato pana sāriputtattherassa dinnacoraghātakavatthu kathetabbaṃ coraghātako nāma hi sāvatthiyaṃ eko janapadapuriso pañcavīsati vassāni coraghātakakammaṃ katvā mahallakakālepi tiṃsa vassāni nāsikavāteneva kaṇṇanāsādīni chinditvā coraghātakakammaṃ karontasseva pañcapaññāsa vassāni vītivattāni.
From the perspective of the recipient, the story of the thief-killer's gift to Thera Sāriputta should be told. There was indeed a certain provincial man in Sāvatthī named Thief-Killer, who, having practiced the profession of a thief-killer for twenty-five years, and even in old age, for thirty years, by merely breathing through his nose, cutting off ears, noses, and so on, spent fifty-five years performing the work of a thief-killer.
Từ phía người thọ nhận, câu chuyện về tên cướp sát nhân đã cúng dường đến Trưởng lão Sāriputta cần được kể. Quả thật, tại Sāvatthī có một người đàn ông ở vùng nông thôn, đã làm nghề sát nhân cướp trong hai mươi lăm năm. Ngay cả khi về già, trong ba mươi năm, ông ta vẫn tiếp tục công việc sát nhân cướp, chỉ bằng một hơi thở từ mũi mà cắt tai, mũi, v.v. Như vậy, năm mươi lăm năm đã trôi qua.
So maraṇa mañce nipannova attano kammabalena mahāniraye nibbatto viya mahāsaddaṃ katvā dukkhito hoti, tassa saddena bhītā manussā ubhato passe gehaṃ chaḍḍetvā palāyiṃsu.
Lying on his deathbed, by the power of his kamma, he cried out loudly as if reborn in a great hell, suffering greatly. Frightened by his sound, people on both sides abandoned their houses and fled.
Nằm trên giường bệnh hấp hối, ông ta đau đớn kêu la lớn tiếng như thể đã tái sinh vào đại địa ngục do sức mạnh nghiệp của mình. Con người kinh hãi bởi tiếng kêu của ông ta, bỏ nhà cửa hai bên mà chạy trốn.
Tadā sāriputtatthero dibbacakkhu nā lokaṃ volokento taṃ disvā tassa anukampaṃ paṭicca tassa gehadvāre aṭṭhāsi.
At that time, Thera Sāriputta, surveying the world with his divine eye, saw him, and out of compassion for him, stood at his house door.
Khi đó, Trưởng lão Sāriputta, nhìn thế gian bằng thiên nhãn, thấy ông ta, vì lòng từ bi đối với ông ta, đã đứng trước cửa nhà ông ta.
So kujjhitvā tikkhattuṃ nāsikavātena vissajjamānopi vissajjituṃ asakkonto ativirocamānaṃ theraṃ disvā ativiya pasīditvā attano atthāya sampāditaṃ pāyāsaṃ adāsi.
Angrily, though he tried three times to breathe out through his nose, he could not expel it. Seeing the extremely radiant Thera, he became exceedingly pleased and gave him the milk-rice he had prepared for himself.
Ông ta nổi giận, ba lần thở ra bằng hơi mũi nhưng không thể thở ra được, thấy vị Trưởng lão rạng rỡ phi thường, ông ta vô cùng hoan hỷ và dâng món cháo sữa đã chuẩn bị cho mình.
Theropi maṅgalaṃ vaḍḍhetvā pakkami.
The Thera, having increased his welfare, departed.
Vị Trưởng lão cũng chúc phúc và rời đi.
Coraghātako therassa dinnadānaṃ anussaritvā sagge nibbatti, evaṃ paṭiggāhakatopi mahapphalaṃ hoti.
The thief-killer, remembering the gift given to the Thera, was reborn in heaven. Thus, even from the recipient's side, there is great fruit.
Tên cướp sát nhân hồi tưởng lại món cúng dường đã dâng cho vị Trưởng lão và tái sinh vào cõi trời. Như vậy, từ phía người thọ nhận cũng có quả báo lớn.
Ubhayatopi mahapphalaṃ, anāthapiṇḍikavisākhādayo buddhappamukhassa dinnadānaṃ veditabbaṃ.
From both sides there is great fruit; the gifts given by Anāthapiṇḍika, Visākhā, and others, headed by the Buddha, should be known.
Từ cả hai phía đều có quả báo lớn, cần biết về sự cúng dường của Anāthapiṇḍika, Visākhā và những người khác đã dâng cho Đức Phật và chư Tăng.
Evamādippabhedā sappurisā loke atidullabhāva.
Such good people, of these various kinds, are extremely rare in the world.
Những bậc thiện nhân có phẩm chất như vậy rất hiếm có trên đời.
Tabbigamena duppurisā bālajanā agavesantopi labbhanteva te bālā attānaṃ sevamāne parajane saṃsāradukkheyeva osīdenti bhavato vuṭṭhānaṃ na denti tathā hi pūraṇakassapādayo chasatthārā devadattakokālika-modakatissa khaṇḍadeviyāputtasamuddadattaciñcamāṇavikādayo atītakāle ca dīghadukkhassa lābhāti ime aññe ca evarūpā sattā bālā aggipadittamiva agāraṃ attanā duggahitena attānañca attano vacanakārake ca vināsenti tathā hi devadattamāgamma rājā ajātasattu-kokālikādayo tadaññepi puggalā apāye nibbattanti.
In contrast, bad people and fools are found even when not sought. These fools plunge those who associate with them into the suffering of saṃsāra and do not grant emergence from existence. For example, the six teachers like Pūraṇa Kassapa, Devadatta, Kokālika, Modakatissa, Khaṇḍadeviyāputta, Samuddadatta, Ciñcamāṇavikā and others in the past, gained prolonged suffering. These and other such beings, like a house consumed by fire, destroy themselves and those who follow their words with their wrong views. Thus, due to Devadatta, King Ajātasattu, Kokālika and other individuals were reborn in the lower realms.
Ngược lại, những người ác, những kẻ ngu si, dù không tìm kiếm cũng dễ dàng gặp phải. Những kẻ ngu si ấy khiến những người phụng sự mình chìm đắm trong khổ đau luân hồi, không cho họ thoát ra khỏi vòng sinh tử. Chẳng hạn như sáu vị đạo sư tà kiến Pūraṇa Kassapa, v.v., Devadatta, Kokālika, Modakatissa, con trai của Khaṇḍadevī là Samuddadatta, Cincamāṇavikā, v.v., và những người khác trong quá khứ đã phải chịu khổ đau lâu dài. Những chúng sinh như vậy, giống như một ngôi nhà bốc cháy, tự mình và những người làm theo lời mình bị hủy hoại bởi sự chấp thủ sai lầm của chính họ. Chẳng hạn như, vì Devadatta mà vua Ajātasattu, Kokālika, v.v., và những người khác đã tái sinh vào các cõi đọa xứ.
Rājā ajātasattu sāmaññaphalasuttantasavanakāle yadi pitaraṃ aghāteyya, sotāpanno bhaveyya pitaraṃ ghātitattā maggaphalampi appatvā lohakumbhiyaṃ saṭṭhivassasahassāni paccitvā muccissati anāgatepi paccekabuddho bhavissati.
If King Ajātasattu had not killed his father during the discourse on the Sāmaññaphala Sutta, he would have become a sotāpanna. Because he killed his father, he did not attain path and fruition, but after suffering for sixty thousand years in the Lohakumbhī hell, he will be released and become a Paccekabuddha in the future.
Nếu vua Ajātasattu đã không giết cha mình vào lúc nghe kinh Sāmaññaphala, thì ông đã trở thành một bậc Dự Lưu. Vì đã giết cha, ông không đạt được đạo quả và sẽ phải chịu khổ trong lò sắt sáu mươi ngàn năm, sau đó sẽ được giải thoát và trong tương lai sẽ trở thành một vị Phật Độc Giác.
Kokālikopi sāriputtamoggalānatthere anapacāyitvā mahāniraye padumagaṇanāya paccanokāse nirayapadese padumaniraye…pe… padumaṃ kho pana aññataro bhikkhu nirayaṃ kokāliko bhikkhu upapanno sāriputtamoggalānesu cittaṃ āghātetvā’’ti āha.
Kokālika also, by disrespecting the Elders Sāriputta and Moggallāna, was reborn in the Mahāniraya, in the Pāpaduma hell, which is counted in units of abbuda... This is what was said: "A certain monk, Kokālika, was reborn in hell, having conceived ill-will against Sāriputta and Moggallāna."
Kokālika cũng đã bất kính với các Trưởng lão Sāriputta và Moggalāna, và đã tái sinh vào đại địa ngục, trong một khu vực địa ngục được gọi là Paduma, nơi phải chịu khổ theo số lượng hoa sen…pe… Đức Phật nói: ‘‘Này một Tỳ-khưu nào đó, Tỳ-khưu Kokālika đã tái sinh vào địa ngục Paduma vì đã ôm lòng ác ý đối với Sāriputta và Moggalāna.’’
Tattha aññataro bhikkhūti nāmagottena apākaṭaṃ ‘‘kiṃ va dīghaṃ nukho bhante padume niraye āyuppamāṇa’’nti pañhaṃ pucchitvā nisinnaṃ ekaṃ bhikkhuṃ evamāha ‘‘dīghaṃ kho bhikkhu niraye āyuppamāṇaṃ, taṃ na sukaraṃ saṅkhātuṃ ettakāni vassānīti vā ettakāni vassasatānīti vā ettakāni vassasahassānīti vā ettakāni vassasatasahassānī’’ti vā sakkā pana bhante upamaṃ kātunti.
There, "a certain monk" refers to a monk whose name and lineage are not specified, who asked the question, "Bhante, how long is the lifespan in the Pāpaduma hell?" The Buddha addressed this monk, who was sitting, saying, "Monk, the lifespan in hell is long; it is not easy to calculate it as 'so many years,' or 'so many hundreds of years,' or 'so many thousands of years,' or 'so many hundreds of thousands of years.'" "But, Bhante, can a simile be made?"
Ở đây, ‘‘một Tỳ-khưu nào đó’’ là một Tỳ-khưu không rõ tên họ. Đức Phật đã nói với một Tỳ-khưu đang ngồi, sau khi hỏi câu hỏi: ‘‘Bạch Thế Tôn, tuổi thọ trong địa ngục Paduma có dài không?’’ Đức Phật nói: ‘‘Này Tỳ-khưu, tuổi thọ trong địa ngục rất dài, không dễ để tính toán là bao nhiêu năm, bao nhiêu trăm năm, bao nhiêu ngàn năm, hay bao nhiêu trăm ngàn năm.’’ ‘‘Bạch Thế Tôn, có thể làm một ví dụ được không?’’
‘‘Sakkā bhikkhū’’ti bhagavā avoca.
"It can, monk," the Blessed One said.
Đức Thế Tôn nói: ‘‘Có thể được, này Tỳ-khưu.’’
Seyyathāpi bhikkhu vīsatikhāriko kosalako tilavāho hoti, tato puriso vassasatassa vassasahassassa accayena ekamekaṃ tilaṃ uddhareyya, khippataraṃ kho so bhikkhu vīsatikhāriko kosalako tilavāho iminā upakkamena parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyya, na tveva eko abbudo nirayo.
"Suppose, monk, there was a Kosalan wagon-load of twenty khāris of sesame seeds. From that, a man would take out one sesame seed at the end of every hundred years, or every thousand years. More quickly would that Kosalan wagon-load of twenty khāris of sesame seeds be exhausted and finished by this method, but not one Abbuda hell.
‘‘Này Tỳ-khưu, ví như một xe đầy mè nặng hai mươi khārī của xứ Kosala. Từ đó, một người cứ mỗi trăm năm hoặc mỗi ngàn năm lại nhặt ra một hạt mè. Này Tỳ-khưu, xe mè nặng hai mươi khārī của xứ Kosala ấy sẽ cạn kiệt, hết sạch nhanh hơn bằng cách này, nhưng một địa ngục Abbuda thì chưa hết.’’
Seyyathāpi bhikkhu vīsa abbudo nirayo, evameko nirabbudo nirayo’’ti ādi.
Suppose, monk, twenty Abbuda hells make one Nirabbuda hell," and so on.
‘‘Này Tỳ-khưu, hai mươi địa ngục Abbuda bằng một địa ngục Nirabbuda,’’ v.v.
Vīsatikhāriko ti māgadhikena patthena cattāro patthā kosalaraṭṭhe eko pattho hoti.
"Twenty khāris" means that four patthas by the Māgadha pattha make one pattha in the Kosala country.
Hai mươi khārī: một pattha của xứ Kosala bằng bốn pattha của xứ Māgadha.
Tena patthena cattāro patthā āḷhakaṃ.
Four patthas by that pattha make an āḷhaka.
Bốn pattha bằng một āḷhaka.
Cattāri āḷhakāni doṇaṃ.
Four āḷhakas make a doṇa.
Bốn āḷhaka bằng một doṇa.
Catudoṇā mānikā.
Four doṇas make a mānikā.
Bốn doṇa bằng một mānikā.
Catumānikā khārī.
Four mānikās make a khārī.
Bốn mānikā bằng một khārī.
Tāyakhāriyā vīsatikhāriko tilavāho.
A wagon-load of twenty khāris refers to a wagon-load of sesame seeds of that khārī measure.
Một xe mè nặng hai mươi khārī là bằng số khārī đó.
Tilavāhoti tilasakaṭaṃ.
A wagon-load of sesame means a cartload of sesame.
Tilavāho nghĩa là một xe mè.
Abbudo nirayoti abbudo nāma eko paccekanirayo natthi, avīcimhi eva pana abbudagaṇanāya paccanokāso ‘‘abbudo nirayo’’ti vutto.
"Abbuda hell" means there is no separate hell named Abbuda; rather, the place of suffering in Avīci hell, counted by the number of abbuda periods, is called "Abbuda hell."
Địa ngục Abbuda: không có một địa ngục riêng biệt tên là Abbuda, mà là một khu vực chịu khổ trong địa ngục Avīci được gọi là ‘‘địa ngục Abbuda’’ theo số lượng Abbuda.
Esa nayo nirabbudādīsupi.
This method applies to Nirabbuda and so on as well.
Cách giải thích này cũng áp dụng cho Nirabbuda, v.v.
Tattha vassagaṇanāpi evaṃ veditabbā yathāha ‘‘sataṃsatasahassāni koṭi hoti evaṃ sataṃsahassakoṭiyo pakoṭi nāma.
There, the calculation of years should also be understood thus: "A hundred hundred-thousands make a koṭi; a hundred hundred-thousand koṭis are called a pakoti.
Ở đó, cách tính số năm cũng nên được hiểu như sau: ‘‘Một trăm ngàn là một koṭi. Một trăm ngàn koṭi là một pakoṭi.
Sataṃsatasahassapakoṭiyo koṭipakoṭi nāma.
A hundred hundred-thousand pakotis are called a koṭipakoti.
Một trăm ngàn pakoṭi là một koṭipakoṭi.
Sataṃ satasahassakoṭipakoṭiyo nahutaṃ.
A hundred hundred-thousand koṭipakoṭis are a nahuta.
Một trăm ngàn koṭipakoṭi là một nahuta.
Sataṃsatasahassanahutāni ninnahutaṃ.
A hundred hundred-thousand nahutas are a ninnahuta."
Một trăm ngàn nahuta là một ninnahuta.
Sataṃsatasahassaninnahutāni eko abbudo.
Hundreds of hundreds of thousands of ninnahutas make one abbuda.
Một trăm ngàn lần một trăm ngàn là một abbuda.
Tato vīsatiguṇo nirabbudo.
Twenty times that amount is a nirabbuda.
Gấp hai mươi lần số đó là một nirabbuda.
Esa nayo sabbattha ayañca gaṇanā aparicitānaṃ dukkarā’’ti vuttaṃ taṃ na sukaraṃ saṅkhātu’nti keci pana tattha paridevanānattenapi kammakaraṇanānattenapi imāni nāmāni laddhānīti vadanti.
"This method applies everywhere, and this calculation is difficult for those unfamiliar with it." Thus it is said, "It is not easy to enumerate them." But some say that these names were obtained there due to the variety of lamentations and the variety of deeds performed.
Phương pháp này áp dụng cho tất cả; và sự tính toán này được nói là khó khăn đối với những người không quen thuộc. Một số người nói rằng "điều đó không dễ để tính toán", nhưng ở đó, họ nói rằng những tên gọi này được đặt ra do sự đa dạng của tiếng than khóc và sự đa dạng của các loại hành động (nghiệp).
Aparepi vānakāraṇehīti ṭīkānetti.
And others say, due to causes of craving, as stated in the Tika.
Các chú giải cũng nói rằng do các nguyên nhân của sự khao khát.
Yathā ca dīghavidassaāghātā ca buddhantaraṃ saṭṭhiyojanamattena attabhāvena uttāno patito mahāniraye paccati yathā ca, tassa diṭṭhiabhirucitāni pañca kulasatāni tasseva sahabyataṃ uppannāni mahāniraye paccanti.
Just as the long-sighted one, filled with hatreds, fell prone with a body sixty yojanas in size and burns in the great hell, so too, five hundred families who delighted in his views were born into his company and burn in the great hell.
Cũng như Dīghavidassa, với những ác ý của mình, đã bị ngã sấp mặt vào đại địa ngục với thân hình cao sáu mươi dojana giữa hai vị Phật và bị thiêu đốt; cũng như năm trăm gia đình có cùng tà kiến với ông ta đã tái sinh vào đại địa ngục và bị thiêu đốt.
Vuttañcetaṃ bhagavatā ‘‘seyyathāpi bhikkhave naḷāgāraṃ vā tiṇāgāraṃ vā aggiphuṭṭho kūṭāgārāni dahati ullittāvalittāni nivātāni phusitaggaḷāni pihita vātapānāni evameva kho bhikkhave yānikānici bhayāni uppajjanti, sabbāni bālato uppajjanti, no paṇḍitato yekeci upaddavā uppajjanti, no paṇḍitato, yekeci upasaggā…pe… no paṇḍitato.
And it was said by the Blessed One: "Just as, bhikkhus, a fire, having touched a grass house or a straw house, burns down storied mansions that are plastered, plastered over, sheltered from the wind, with bolts fastened, and windows closed; even so, bhikkhus, whatever fears arise, all arise from the foolish, not from the wise. Whatever misfortunes arise, all arise from the foolish, not from the wise. Whatever dangers… all arise from the foolish, not from the wise.
Điều này đã được Thế Tôn nói: “Này các tỳ khưu, ví như một ngôi nhà tranh hay một ngôi nhà lá, khi bị lửa cháy, nó sẽ thiêu rụi cả những ngôi nhà có mái nhọn được trát vôi, trát bùn, kín gió, chốt cửa cài chặt, cửa sổ đóng kín. Cũng vậy, này các tỳ khưu, tất cả những nỗi sợ hãi nào khởi lên, tất cả đều khởi lên từ kẻ ngu si, không phải từ người trí; tất cả những tai họa nào khởi lên, không phải từ người trí; tất cả những chướng ngại…pe… không phải từ người trí.
Iti kho bhikkhave sappaṭibhayo bālo appaṭibhayo paṇḍito saupaddavo bālo anupaddavo paṇḍito, saupasaggo bālo anupasaggo paṇḍitoti.
Thus, bhikkhus, the foolish one is fearful, the wise one is fearless; the foolish one is afflicted, the wise one is unafflicted; the foolish one is in danger, the wise one is out of danger."
Như vậy, này các tỳ khưu, kẻ ngu si có điều đáng sợ, người trí không có điều đáng sợ; kẻ ngu si có tai họa, người trí không có tai họa; kẻ ngu si có chướng ngại, người trí không có chướng ngại.”
Api ca pūtimacchasadiso bālo, pūtimacchabaddhapatta putisadiso hoti tadupasevī.
Moreover, a fool is like a rotten fish, and one who associates with him becomes like the leaves in which the rotten fish is wrapped.
Hơn nữa, kẻ ngu si giống như cá thối, người kết bạn với kẻ ngu si cũng giống như lá gói cá thối.
Chaḍḍanīyataṃ jigucchanīyatañca āpajjati viññūnaṃ vuttampi cetaṃ nāradajātake.
He becomes worthy of rejection and disgust to the wise. This was also stated in the Nārada Jātaka:
Người đó trở nên đáng vứt bỏ, đáng ghê tởm đối với người có trí. Điều này cũng đã được nói trong Nāradajātaka: