4. Idāni pana yonakaraṭṭhe sāsanassuppattiṃ kathessāmi.
4. Now I shall relate the origin of the Sāsana in the Yonaka country.
4. Bây giờ, tôi sẽ kể về sự xuất hiện của giáo pháp ở xứ Yonaka.
Bhagavā hi veneyyahitāvaho yonakaraṭṭhe mamasāsanaṃ cirakālaṃ pabhiṭṭhahissatīti āpekkhitvā saddhiṃ bhikkhu saṅghena desacārikaṃ āhiṇḍanto labhuñjaṃ nāma nagaraṃ agamāsi.
Indeed, the Blessed One, desiring the welfare of those to be trained, and foreseeing that "My Sāsana will be firmly established in the Yonaka country for a long time," wandered on tour with the Saṅgha of bhikkhus and came to a city named Labhuñja.
Đức Thế Tôn, vì lợi ích của những người có thể được giáo hóa, mong muốn giáo pháp của Ngài sẽ tồn tại lâu dài ở xứ Yonaka, nên đã du hành cùng Tăng đoàn và đến thành phố tên là Labhuñja.
Tadā eko nesādo hariphalaṃ datvā taṃ paribhuñjitvā haribīje khipite pathaviyaṃ apatitvā ākāseyeva patiṭṭhāsi.
At that time, a hunter gave him a hariphaḷa fruit, and after consuming it, when the haribīja seed was thrown, it did not fall to the earth but remained suspended in the air.
Khi ấy, một người thợ săn đã dâng trái hariphala, và sau khi dùng xong, những hạt hariphala được ném ra không rơi xuống đất mà vẫn nằm lơ lửng trên không trung.
Taṃ disvā sitaṃ patvākāsi.
Seeing that, he smiled.
Thấy vậy, Ngài mỉm cười.
Tamatthaṃ disvā ānandatthero pucchi.
Seeing that matter, Thera Ānanda asked.
Trưởng lão Ānanda thấy ý nghĩa đó liền hỏi.
Anāgate kho ānanda imasmiṃ ṭhāne mama dhātucetiyaṃ patiṭṭhahissati, sāsanaṃ virūḷamāpajjissatīti byākāsi.
He explained, "In the future, Ānanda, my dhātu-cetiya will be established in this place, and the Sāsana will flourish."
Đức Thế Tôn đã giải thích: “Này Ānanda, trong tương lai, tại nơi này sẽ có một tháp xá-lợi của Ta được thiết lập, và giáo pháp sẽ phát triển mạnh mẽ.”
Bhagavatā pana hariphalassa bhuñjitaṭṭhānattāharibhuñjoti tassa raṭṭhassa nāmaṃ ahosi.
And because it was the place where the hariphaḷa fruit was eaten by the Blessed One, the name of that country became Haribhuñja.
Vì là nơi Đức Thế Tôn đã dùng trái hariphala, nên xứ ấy có tên là Haribhuñja.
Dvinnaṃ tāpasānaṃ ṭhapitaṃ jalasuttikaṃ paṭicca yonakānaṃ bhāsāya labhuñjoti nāmaṃ ahosi.
In reference to the water-pot placed by the two ascetics, its name in the Yonaka language became Labhuñja.
Và dựa vào chiếc vỏ ốc nước được hai vị ẩn sĩ đặt, xứ ấy có tên là Labhuñja theo tiếng của người Yonaka.
Tadā tattha mapinnāya nāma ekissā mātikāya samīpe nisinno eko lavakulikajeṭṭhako attano puttaṃ sattavassikaṃ bhagavato niyyādetvā pabbājesi.
At that time, an elder Lavakulika, sitting near a certain mother named Mapinnā, offered his seven-year-old son to the Blessed One and had him ordained.
Khi ấy, một vị trưởng tộc Lavakulika, đang ngồi gần một bà mẹ tên là Mapinnā, đã dâng người con trai bảy tuổi của mình cho Đức Thế Tôn và cho xuất gia.
Kammaṭṭhānānuyogavasena acireneva arahattaṃ pāpuṇi.
Through application to meditation, he attained arahantship in a short time.
Nhờ sự tinh tấn trong thiền quán, vị ấy đã chứng A-la-hán không lâu sau đó.
Sattavassi kassaca sāmaṇerassa arahattaṃ sacchikataṭṭhānataṃ paṭicca yonakabhāsāya etaṃ ṭhānaṃ caṅgamaṅgha iti vuccati.
Because it was the place where a seven-year-old sāmaṇera realized arahantship, this place is called Caṅgamaṅgha in the Yonaka language.
Vì là nơi vị Sa-di bảy tuổi ấy đã chứng đắc A-la-hán, nên nơi này được gọi là Caṅgamaṅgha theo tiếng Yonaka.
Cirakāla vasena jaṅgamaṅgha iti vuccati.
Over a long period, it is called Jaṅgamaṅgha.
Theo thời gian, nó được gọi là Jaṅgamaṅgha.
Tato paṭṭhāyayeva yonakaraṭṭhe sāsanaṃ patiṭṭhātīti.
From that time onwards, the Sāsana was established in the Yonaka country.
Từ đó, giáo pháp được thiết lập ở xứ Yonaka.
Sāsane pana pañcatiṃsādhike dvivassasate sampatte mahārakkhitatthero yonakaraṭṭhaṃ gantvā kambojakhemāvara haribhuñjāyuddhayādīsu anekesu raṭṭhesu sāsanaṃ patiṭṭhāpeti.
However, when two hundred thirty-five years had passed in the Sāsana, Mahārakkhita Thera went to the Yonaka country and established the Sāsana in many countries such as Kambojakhemāvara, Haribhuñja, and Yuddhayādi.
Khi giáo pháp đã được hai trăm ba mươi lăm năm, Trưởng lão Mahārakkhita đã đến xứ Yonaka và thiết lập giáo pháp ở nhiều xứ như Kambojakhemāvara, Haribhuñja, Yuddhaya, v.v.
Tāni hi sabbāni raṭṭhāni saṅgahetvā dassentehi aṭṭhakathācariyehi yonakalokanti okāsakālokavācakena sāmaññasaddena vuttaṃ.
Indeed, all those countries were collectively referred to by the Aṭṭhakathā teachers with the general term "Yonakaloka," which is a common word for a region or place.
Các vị Chú giải sư đã gom tất cả các xứ ấy lại và dùng từ chung Yonakaloka (thế giới Yonaka) với nghĩa là một khu vực, một vùng.
Pakati hesā ganthakārānaṃ yena kenacākārena atthantarassa viññāpanāti.
This is the usual practice of authors to convey an additional meaning in some way or another.
Đây là cách thông thường của các tác giả để truyền đạt một ý nghĩa khác bằng một cách nào đó.
Mahārakkhitatthero ca saddhiṃ pañcahi bhikkhūhi pāṭaliputtato anilapathamaggena yonakalokaṃ āgantvā kāḷakārāmasuttena yonake pasādesi.
And Mahārakkhita Thera, together with five bhikkhus, came to the Yonakaloka by air from Pāṭaliputta and converted the Yonakas with the Kāḷakārāma Sutta.
Và Trưởng lão Mahārakkhita cùng với năm vị Tỳ-khưu đã từ Pāṭaliputta đến xứ Yonaka bằng đường hàng không và đã làm cho người Yonaka hoan hỷ bằng kinh Kāḷakārāma.
Sattatisahassādhikapāṇasatasahassaṃ maggaphalālaṅkāraṃ adāsi.
He bestowed the adornment of the paths and fruits upon one hundred thirty-seven thousand beings.
Vị ấy đã ban tặng sự trang nghiêm của đạo quả cho một trăm lẻ ba mươi bảy ngàn chúng sanh.
Santike cassa dasasahassāni pabbajiṃsu.
Ten thousand renunciants gathered around him.
Và mười ngàn người đã xuất gia với vị ấy.
Evaṃ so tatthasāsanaṃ patiṭṭhāpesi.
Thus, he established the Sāsana there.
Như vậy, vị ấy đã thiết lập giáo pháp ở đó.
Tathā ca vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ,–
And it is stated in the Aṭṭhakathā:
Và điều đó đã được nói trong Chú giải rằng:
Yonakaraṭṭhaṃ tadā gantvā, so mahārakkhito isi;
That sage Mahārakkhita, having gone to the Yonaka country,
Vị ẩn sĩ Đại Rakkhita ấy,
Tato paṭṭhāya tesaṃ sissaparamparā bahū honti, gaṇanapathaṃ vītivattā.
From then on, their lineage of disciples became numerous, surpassing the count.
Từ đó, dòng truyền thừa đệ tử của các vị ấy trở nên đông đảo, vượt quá khả năng đếm được.
Yonakaraṭṭhe lakunnanagare jinacakke pañcavassasate maṇimayaṃ buddhappaṭimaṃ māpetvā visukammadevaputto nāgasenattherassa adāsi.
In the Yonaka country, in the city of Lakunna, five hundred years after the Buddha's passing, the divine son Visukamma had a jewelled Buddha image made and gave it to the Elder Nāgasena.
Tại xứ Yonaka, trong thành phố Lakunnana, vào năm thứ năm trăm của Phật lịch, một vị thiên tử tên Visukamma đã tạo một pho tượng Phật bằng ngọc và dâng cho Trưởng lão Nāgasena.
Nāgesenatthero ca tasmiṃ paṭimamhi dhātu āgantvā patiṭṭhātūti adhiṭṭhāsi.
And the Elder Nāgasena resolved, "May relics come and be established in that image."
Và Trưởng lão Nāgasena đã phát nguyện rằng các xá-lợi hãy đến an vị trong pho tượng ấy.
Adhiṭṭhānavaseneva sattadhātuyo āgantvā tattha patiṭṭhahitvā pāṭihāriyaṃ dassesunti rājavaṃse vuttaṃ.
It is stated in the royal chronicle that solely by the power of that determination, seven relics came and were established there, displaying a miracle.
Trong bộ tộc sử vương triều có nói rằng, chính nhờ uy lực của lời phát nguyện ấy, bảy xá-lợi đã đến an vị tại đó và hiển bày thần thông.
Tañca vacanaṃ mama parinibbānato pañcavassasate atikkante ete uppajjissantīti milindapañhāyaṃ vuttavacanena kālaparimāṇavasena ca sameti.
And that statement, regarding the passage of time, aligns with the statement in the Milindapañha: "These will arise five hundred years after my Parinibbāna."
Và lời nói ấy (về 500 năm) tương ứng về mặt thời gian với lời đã được nói trong Milindapañha: “Những điều này sẽ phát sinh khi năm trăm năm đã trôi qua kể từ khi Ta Bát-niết-bàn.”
Yonakaraṭṭhe milindarañño kāle jinacakke pañcavassasateyeva nāgasenattheraṃ paṭissa jinacakkaṃ virūḷaṃ hutvā patiṭṭhāsi.
Five hundred years after the Buddha's passing, during the time of King Milinda in the Yonaka country, the Buddha's Dispensation became firmly established due to the Elder Nāgasena.
Vào thời vua Milinda tại xứ Yonaka, chính trong năm thứ năm trăm của Phật lịch, Phật giáo đã phát triển và được thiết lập nhờ Trưởng lão Nāgasena.
Kaliyuge pañcasaṭṭhivasselabhuñjanagarato saṅkamitvā kyuṅgaranagare māpikassa baññācomaṅgara nāmakassa rañño kāle majjhimadesato kassapatthero pañcahi therehi saddhiṃ āgacchi.
In the Kaliyuga, when sixty-five years had passed, during the reign of King Baññācomaṅgara, who moved from Labhuñjanagara to Kyuṅgaranagara, the Elder Kassapa came from the Middle Country with five other Elders.
Vào năm thứ sáu mươi lăm của Kaliyuga, dưới thời vua Baññācomaṅgara, người đã dời đô từ Labhuñjanagara đến Kyuṅgaranagara, Trưởng lão Kassapa từ Trung Ấn Độ đã đến cùng với năm vị Trưởng lão.
Tadā so rājā vihāraṃ katvā tesaṃ adāsi.
At that time, the king built a monastery and gave it to them.
Khi ấy, vị vua đó đã xây dựng một tu viện và dâng cho các vị ấy.
Sīhaḷadīpato ca dhātuyo ānetvā eko thero āgacchi.
And an Elder came from Sri Lanka, bringing relics.
Và một vị Trưởng lão đã đến mang theo xá-lợi từ đảo Sīhaḷa.
Dhātuto pāṭihāriyaṃ disvā pasīditvā labhuñjacetiya nidhānaṃ akāsi.
Seeing the miracle from the relics, he was inspired and made an enshrining of the Labhuñjacetiya.
Sau khi thấy thần thông từ xá-lợi, vua đã hoan hỷ và an vị xá-lợi trong tháp Labhuñja.
Te ca there paṭicca yonakaraṭṭhe sāsana vaṃso āgato.
And the lineage of the Dispensation in the Yonaka country came forth due to these Elders.
Và nhờ các vị Trưởng lão ấy, dòng truyền thừa Phật giáo đã đến xứ Yonaka.
Kaliyuge dvāsaṭṭhādhike sattasate sampatthe cinaraṭṭhindo rājā abhibhavitvā sakalampi yonakaraṭṭhaṃ saṅkhubbhitaṃ hoti.
In the Kaliyuga, when seven hundred and sixty-two years had passed, the Chinese king invaded, and the entire Yonaka country became disturbed.
Vào năm thứ bảy trăm sáu mươi hai của Kaliyuga, khi vua nước Cinaraṭṭha xâm lược, toàn bộ xứ Yonaka đã bị khuấy động.
Tadā mahādhammagambhīratthero mahāmedhaṅkaratthe rocāti dve thero yonakaraṭṭhato saddhiṃ bahūhi bhikkhūhi sīhaḷadīpaṃ agamaṃsu.
At that time, the Elder Mahādhammagambhīra and two other Elders, Mahāmedhaṅkara and Roca, went from the Yonaka country to Sri Lanka with many bhikkhus.
Khi ấy, Trưởng lão Mahādhammagambhīra và Trưởng lão Mahāmedhaṅkara, hai vị Trưởng lão từ Rocati ở xứ Mahāmedhaṅkara, đã cùng nhiều Tỳ-kheo từ xứ Yonaka đến đảo Sīhaḷa.
Tadā ca sīhaḷadīpe dubbhikkhabhayena abhibhūto hutvā tato syāmaraṭṭhe sokkatayanagaraṃ puna agamaṃsu.
At that time, being afflicted by famine in Sri Lanka, they again went from there to Sokkatayanagara in Siam.
Khi ấy, vì bị nạn đói hoành hành trên đảo Sīhaḷa, các vị ấy lại đến thành phố Sokkatayana ở xứ Syāma.
Tato pacchā lakunnanagaraṃ gantvā sāsanaṃ paggaṇhantānaṃ lajjipesalānaṃ bhikkhūnaṃ santike puna sikkhaṃ gaṇhiṃsu.
After that, they went to the city of Lakunna and again received ordination from the virtuous and scrupulous bhikkhus who were upholding the Dispensation.
Sau đó, các vị ấy đến thành phố Lakunnana và thọ giới lại từ các Tỳ-kheo có lòng hổ thẹn và đức hạnh, những người đang duy trì Phật giáo.
Te ca thero syāmaraṭṭhe yonakaraṭṭhe ca sabbattha sāsanaṃ patiṭṭhāpesunti.
And these Elders established the Dispensation everywhere in Siam and the Yonaka country.
Và các vị Trưởng lão ấy đã thiết lập Phật giáo khắp nơi ở xứ Syāma và xứ Yonaka.
Idaṃ yonakaraṭṭhe pattalaṅke dve there paṭicca pañcamaṃ
This is the fifth establishment of the Dispensation in the Yonaka country (Pattalaṅka), due to the two Elders.
Đây là sự thiết lập Phật giáo lần thứ năm tại xứ Yonaka, ở Pattalaṅka, nhờ hai vị Trưởng lão.
Kaliyuge pañcavīsādhike aṭṭhavassasate sampatte sirisaddhammalokapaticakkavattirājā labhuñjacetiyaṃ puna mahantaṃ katvā tassa cetiyassa samīpe cattāro vihāre kārāpetvā mahāmedhaṅkarattherassa sāriputtattherassa ca adāsi.
In the Kaliyuga, when eight hundred and twenty-five years had passed, King Sirisaddhammalokapaticakkavatti again enlarged the Labhuñjacetiya and, near that cetiya, had four monasteries built and gave them to the Elder Mahāmedhaṅkara and the Elder Sāriputta.
Vào năm thứ tám trăm hai mươi lăm của Kaliyuga, vua Sirisaddhammalokapaticakkavatti đã làm cho tháp Labhuñja trở nên vĩ đại hơn, và xây bốn tu viện gần tháp ấy, dâng cho Trưởng lão Mahāmedhaṅkara và Trưởng lão Sāriputta.
Tadāpi te dve therā sāsanaṃ parisuddhaṃ katvā patiṭṭhāpesunti.
At that time, these two Elders purified and established the Dispensation.
Khi ấy, hai vị Trưởng lão ấy cũng đã thanh tịnh hóa và thiết lập Phật giáo.
Kaliyuge tecattālīsādhike navavassasate sampatte haṃsāvatīnagare anekasetibhindo nāma rājā yonakaraṭṭhaṃ abhibhavitvā attano hatthagataṃ katvā bali bhuñjanatthāya jeṭṭhaputtassa anuruddhassa nāma rājakumārassa datvā bahūhi amaccehi saddhiṃ tattha gantvā anurājatāvena rajjaṃ kārāpesi.
In the Kaliyuga, when nine hundred and forty-three years had passed, King Anekasetibhinda of Haṃsāvatī invaded the Yonaka country, brought it under his control, and gave it to his eldest son, Prince Anuruddha, for his enjoyment of tribute. He went there with many ministers and caused him to rule as a subordinate king.
Vào năm thứ chín trăm bốn mươi ba của Kaliyuga, vua Anekasetibhinda từ thành phố Haṃsāvatī đã xâm chiếm xứ Yonaka, chiếm lấy nó, và để hưởng thuế, vua đã trao cho con trai cả tên Anuruddha, vị hoàng tử ấy đã đến đó cùng nhiều quan lại và cai trị với tư cách là phó vương.
Sāsanañca visodhāpetuṃ saddhammacakkasāmittheraṃ tena saddhiṃ pahiṇi.
And he sent the Elder Saddhammacakkasāmi with him to purify the Dispensation.
Và để thanh tịnh hóa Phật giáo, vua đã cử Trưởng lão Saddhammacakkasāmi đi cùng với vị ấy.
Anekasetibhinno kira rājā yonakaraṭṭhaṃ vijayakāle paṭhamaṃ sāsanassa patiṭṭhānabhūtamidanti katvā taṃraṭṭhavāsino karamarānītabhāvena na aggahesīti.
It is said that King Anekasetibhinda, during his conquest of the Yonaka country, considered this to be the first establishment of the Dispensation and therefore did not take the residents of that country as subjects (through tax or tribute).
Vua Anekasetibhinda, vào thời điểm chinh phục xứ Yonaka, đã không chấp nhận việc đây là nơi thiết lập Phật giáo đầu tiên của cư dân xứ đó, vì họ đã mang theo những điều không phù hợp.
Yathāvuttattheravaṃsesu ca eko lakunnanagare araññavāsī thero tattha nagare ajja asukasmiṃ ṭhāne eko matoti gihīnaṃ kathetvā yathākathitaṃ bhūtaṃ hutvā ayaṃ abhiññālābhīti pākaṭo ahosi.
Among the aforementioned lineages of Elders, there was an Elder, a forest-dweller, in the city of Lakunna, who would tell laypeople, "Today, someone has died at such-and-such a place in the city," and what he said would come true, making him known as one endowed with supernormal powers (abhiññā).
Trong các dòng truyền thừa Trưởng lão đã nói trên, có một vị Trưởng lão sống trong rừng ở thành phố Lakunnana, đã nói với cư sĩ rằng: “Hôm nay, ở nơi kia trong thành phố, có một người đã chết,” và điều đó đã xảy ra đúng như lời nói, vị ấy trở nên nổi tiếng là người có thần thông (abhiññālābhī).
Tasmiṃyeva ca nagare mahāmaṅgalo nāma thero anekasetibhindassa rañño yujjhituṃ āgatakāle anekasetibhindo rājā maṃ pakkosissati, samānajātikaṃ dūtaṃ pessessatīti pakkositakālato paṭhamamevavadi.
And in that same city, there was an Elder named Mahāmaṅgala who, when King Anekasetibhinda came to fight, said before being summoned, "King Anekasetibhinda will summon me; he will send a messenger of equal status."
Và trong cùng thành phố ấy, có một vị Trưởng lão tên Mahāmaṅgala, khi vua Anekasetibhinda đến để chiến đấu, vị ấy đã nói trước cả khi vua triệu tập: “Vua Anekasetibhinda sẽ triệu tập ta, vua sẽ cử một sứ giả cùng đẳng cấp.”
Yathāvuttaniyāmeneva pakkosanato ayaṃ abhiññā lābhīti kitti ghoso ahosi.
Because he was summoned exactly as he had stated, the fame spread that he was one endowed with supernormal powers.
Vì việc triệu tập đã xảy ra đúng như lời đã nói, tiếng tăm về vị ấy là người có thần thông đã lan truyền.
Tattha nagare ñāṇavilāsatthero saṅkhyāpakāsakaṃ nāma pakaraṇaṃ akāsi.
In that city, the Elder Ñāṇavilāsa composed a treatise called Saṅkhyāpakāsaka.
Trong thành phố đó, Trưởng lão Ñāṇavilāsa đã biên soạn bộ sách tên Saṅkhyāpakāsaka.
Taṃḷīkaṃ pana pattalaṅkattherassa vihāre vasanto sirimaṅgalonāma thero akāsi.
And a commentary (ṭīkā) on it was made by an Elder named Sirimaṅgala, while residing in the monastery of the Elder Pattalaṅka.
Còn chú giải (ṭīkā) về bộ ấy thì do Trưởng lão Sirimaṅgala, trú tại tu viện của Trưởng lão Pattalaṅka, biên soạn.
Visuddhimaggadīpaniṃ pana saṃññvattaaraññavāsī uttarārāmo nāma eko thero.
The Visuddhimaggadīpanī was composed by an Elder named Uttarārāma, a forest-dweller of Saṃññvatta.
Còn Visuddhimaggadīpanī thì do một vị Trưởng lão tên Uttarārāma, sống ở tu viện Saṃññvattaarañña, biên soạn.
Maṅgaladīpaniṃ sirimaṅgalatthero.
The Maṅgaladīpanī by the Elder Sirimaṅgala.
Maṅgaladīpanī thì do Trưởng lão Sirimaṅgala biên soạn.
Uppātasantiṃ aññataro thero.
The Uppātasanti by another Elder.
Uppātasanti thì do một vị Trưởng lão khác biên soạn.
Taṃ kira uppātasantiṃ sajjhāyitvā cīnarañño senaṃ ajinīti.
It is said that by reciting that Uppātasanti, one conquered the army of the Chinese king.
Người ta nói rằng, sau khi tụng Uppātasanti ấy, vua Cinarañña đã chiến thắng quân địch.
Iccevaṃ yonakaraṭṭhe abhiññālābhīnaṃ ganthakārānañca therānaṃ ānubhāvena jinasāsanaṃ parisuddhaṃ hutvā patiṭṭhāti.
Thus, by the power of the Elders endowed with supernormal powers and the authors in the Yonaka country, the Dispensation became purified and established.
Như vậy, nhờ uy lực của các vị Trưởng lão có thần thông và các tác giả ở xứ Yonaka, Phật giáo đã được thanh tịnh hóa và thiết lập.
Evaṃ hetuphalasambandhavasena ādi anta sambandhavasena ca yathāvuttehi tīhi nayehi theraparamparā ghaṭṭetvā gahetabbā.
In this way, the lineage of Elders should be connected and understood according to the three aforementioned methods, based on the connection of cause and effect, and the connection of beginning and end.
Như vậy, dòng truyền thừa của các vị Trưởng lão nên được hiểu theo ba phương pháp đã nói trên, dựa trên mối quan hệ nhân quả và mối quan hệ khởi đầu-kết thúc.
5. Idāni vanavāsīraṭṭhe sirikhettanagarasāsanavaṃsaṃ vakkhāmi.
5. Now I shall speak of the account of the Dispensation in the city of Sirikhetta, in the forest-dwelling country.
5. Bây giờ tôi sẽ kể về dòng truyền thừa Phật giáo tại thành phố Sirikhetta ở xứ Vanavāsī.
Jinacakke hi ekādhike vassasate sampatte jaṭilo sakko nāgo garuḷo kumbhaṇḍo candī paramīsvarocāti ime satta sirikhettaṃ nāma nagaraṃ māpesuṃ.
Indeed, when one hundred and one years had passed in the Dispensation, these seven—a Jaṭila, Sakka, Nāga, Garuḷa, Kumbhaṇḍa, Candī, and Paramīsvara—founded a city called Sirikhetta.
Vào năm thứ một trăm lẻ một của Phật lịch, bảy vị là Jaṭila, Sakka, Nāga, Garuḷa, Kumbhaṇḍa, Candī và Paramīsvara đã xây dựng một thành phố tên là Sirikhetta.
Tattha dvattapoṅko nāma rājā rajjaṃ kāresi.
There, a king named Dvattapoṅka ruled.
Tại đó, một vị vua tên Dvattapoṅka đã cai trị.
Tassa kira tīṇi akkhīni santīti.
It is said that he had three eyes.
Người ta nói rằng vị ấy có ba mắt.
Tadā bhagavato sāvakā arahantā tisahassamattā tattha vasiṃsu.
At that time, three thousand arahant disciples of the Blessed One resided there.
Khi ấy, ba ngàn vị A-la-hán đệ tử của Đức Thế Tôn đã trú ngụ tại đó.
So rājā tesaṃ arahantānaṃ devasikaṃ catūhi paccayehi upatthambhi.
That king supported those arahants daily with the four requisites.
Vị vua ấy đã cúng dường bốn vật dụng hàng ngày cho các vị A-la-hán ấy.
Cha sarīradhātuyo ca ekekaṃ ekekasmiṃ nidahitvā cha cetiiyāni kārāpesi.
He also had six bodily relics enshrined, one in each, and had six cetiyas built.
Và vua đã xây sáu ngôi tháp, mỗi ngôi an vị một xá-lợi thân.
Dakkhiṇabāhuṃ pana nidahitvā ekampi cetiyaṃ kārāpesi.
And he also had one cetiya built, enshrining the right collarbone relic.
Vua cũng xây một ngôi tháp an vị xá-lợi xương cánh tay phải.
Uṇhīsadhātuṃ pana kaṅgarannagarato ānetvā ekampi cetiyaṃ kārāpesi.
And he had one cetiya built, bringing the uṇhīsa relic from the city of Kaṅgaranna.
Và vua cũng xây một ngôi tháp an vị xá-lợi đỉnh đầu (uṇhīsadhātu) được mang về từ thành phố Kaṅgaranna.
Taṃ pana tāva na niṭṭhitaṃ.
However, that was not completed then.
Tuy nhiên, ngôi tháp ấy chưa hoàn thành.
Pacchā anuruddharājā gahetvā arimaddananagaraṃ ānetvā caññiṅkhu nāma cetiye nidhānaṃ akāsi.
Later, King Anuruddha took it, brought it to the city of Arimaddana, and enshrined it in the cetiya called Caññiṅkhu.
Sau đó, vua Anuruddha đã lấy xá-lợi ấy mang về thành phố Arimaddana và an vị trong tháp tên Caññiṅkhu.
Tasmā rakkhitattherassa āgamanato pubbepi sāsanaṃ patiṭṭhāsīti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, it should be understood that the Dispensation was established even before the arrival of the Elder Rakkhita.
Do đó, có thể thấy rằng Phật giáo đã được thiết lập trước khi Trưởng lão Rakkhita đến.
Tato pacchā sāsanaṃ dubbalaṃ hutvā aṭṭhāsi.
After that, the Dispensation became weak.
Sau đó, Phật giáo đã suy yếu.
Mahāmoggaliputtatissattherena pana pesito rakkhitatthero vanavāsīraṭṭhaṃ gantvā ākāse ṭhatvā anamataggapariyāyakathāya vanavāsike pasādesi.
However, the Elder Rakkhita, sent by the Elder Mahāmoggaliputtatissa, went to the Forest-Dwelling Country, stood in the air, and delighted the forest-dwellers with a discourse on Anamatagga (the immeasurable beginningless past).
Trưởng lão Rakkhita, được Trưởng lão Mahāmoggaliputtatissa cử đi, đã đến xứ Vanavāsī, đứng trên không trung và thuyết giảng bài kinh Anamatagga (Vô Thủy Vô Chung) để làm cho cư dân Vanavāsī hoan hỷ.
Kathāpariyosāne panassa saṭṭhisahassānaṃ dhammābhisamayo ahosi.
At the conclusion of the discourse, sixty thousand people attained comprehension of the Dhamma.
Khi bài thuyết pháp kết thúc, sáu mươi ngàn người đã chứng ngộ Pháp.
Sattatisahassamattā pabbajiṃsu.
Thirty-seven thousand people renounced the world.
Ba mươi bảy ngàn người đã xuất gia.
Pañcavihārasatāni patiṭṭhāpesuṃ.
Five hundred monasteries were established.
Năm trăm tu viện đã được thiết lập.
Evaṃ so tattha sāsanaṃ patiṭṭhāpesi.
Thus, he established the Dispensation there.
Như vậy, vị ấy đã thiết lập Phật giáo tại đó.
Teneva aṭṭha kathāyaṃ –
Therefore, in the Aṭṭhakathā (Commentary), it is said:
Do đó, trong Aṭṭhakathā có nói:
Evaṃ vanavāsīraṭṭhe pubbeyeva sāsanaṃ ogāhetvā patiṭṭhahi.
Thus, in the forest-dwelling region (Vanavāsīraṭṭha), the Sāsana was established, having penetrated it earlier.
Như vậy, tại xứ Vanavāsi, giáo pháp đã thâm nhập và an lập ngay từ trước.
Na pana tāva sakalaṃ byāpetvā patiṭṭhahi.
However, it was not yet established pervading the entire region.
Nhưng chưa lan rộng khắp nơi để an lập.
Idaṃ tāva vanavāsīraṭṭhe sirikhettanagare dutiyaṃ
This, then, is the second establishment of the Sāsana in the Vanavāsīraṭṭha, in the city of Sirikhetta.
Đây là lần thứ hai giáo pháp được an lập tại thành phố Sirikhetta, xứ Vanavāsi.
Jinacakke pana tettiṃsādhike catuvassasate kukkuṭa sīso nāma eko rājā rajjaṃ kāresi.
However, in the 433rd year of the Jinacakka, a king named Kukkuṭasīsa ruled the kingdom.
Trong Jinacakka, vào năm bốn trăm ba mươi ba, có một vị vua tên là Kukkuṭasīsa đã trị vì vương quốc.
Tassa rañño kāle bhagavato sāvakā arahantā pañcasatamattā ahesuṃ.
During the reign of that king, there were about five hundred Arahat disciples of the Blessed One.
Vào thời vua ấy, có khoảng năm trăm vị A-la-hán là các đệ tử của Đức Thế Tôn.
Tesampi so rājā devasikaṃ catūhi paccayehi upatthambhesi.
That king supported even them daily with the four requisites.
Vị vua ấy cũng đã cúng dường bốn vật dụng cho các vị ấy hàng ngày.
Sotāpannasakadāgāmianāgāmino pana gaṇanapathaṃ vītivattā ahesuṃ.
But the Stream-enterers, Once-returners, and Non-returners were beyond count.
Còn các vị Nhập Lưu, Nhất Lai, Bất Hoàn thì không thể đếm xuể.
Idaṃ vanavāsīraṭṭhe sirikhettanagare paramparābhatavasena
This is the third establishment of the Sāsana in the Vanavāsīraṭṭha, in the city of Sirikhetta, by way of continuous tradition.
Đây là lần thứ ba giáo pháp được an lập tại thành phố Sirikhetta, xứ Vanavāsi
Iccevaṃ vanavāsīraṭṭhe anekasatehi arahantattherehi sāsanaṃ puṇṇindusaṅkāsaṃ hutvā ativiya vijjotesi.
Thus, in the Vanavāsīraṭṭha, the Sāsana, by means of many hundreds of Arahat Theras, shone exceedingly like a full moon.
Như vậy, tại xứ Vanavāsi, với hàng trăm vị Trưởng lão A-la-hán, giáo pháp đã rực rỡ như trăng tròn và chiếu sáng rực rỡ.
Sāsanika ganthakārā pana mahātherā tattha na sandissanti.
However, Sāsana-affiliated author-Theras are not found there.
Tuy nhiên, các Đại Trưởng lão là tác giả kinh điển thì không thấy ở đó.
Arahantattherā pana rājūnaṃ āyācanaṃ ārabbha dhammasatthaṃ ekaṃ viracayiṃsūti porāṇā vadantīti.
But the ancient ones say that the Arahat Theras composed a Dhamma text at the request of the kings.
Nhưng các bậc cổ nhân nói rằng các Trưởng lão A-la-hán đã biên soạn một bộ kinh Pháp (Dhammasattha) theo lời thỉnh cầu của các vị vua.
Iti sāsanavaṃse vanavāsīraṭṭhasāsanavaṃsakathāmaggo
Thus concludes the Discourse on the History of the Sāsana in Vanavāsīraṭṭha in the Sāsanavaṃsa,
Như vậy, đây là con đường kể về lịch sử giáo pháp xứ Vanavāsi trong Sāsanavaṃsa,