172. Cārittena kulācārena sobhite ñāti mitta dhana bhogasampattiyā visāle kule udayo vaḍḍhi yassa soti cārittasobhitavisālakulodayo.
Cārittasobhitavisālakulodayo means the one whose rise is in a vast family adorned with good conduct and tradition, rich in relatives, friends, wealth, and possessions.
172. “Cārittasobhitavisālakulodayo” có nghĩa là người có sự sanh khởi (udaya) và tăng trưởng (vaḍḍhi) trong một gia tộc (kula) rộng lớn (visāla) được trang hoàng (sobhita) bằng phong tục (cāritta) và gia phong (kulācāra), và bằng sự thành tựu về bà con, bạn bè, tài sản, của cải.
Saddhāya abhivuḍḍhānaṃ parisuddhānañca attano sīlasutacāgādiguṇānaṃ udayo vaḍḍhi etasminti saddhātivuḍḍhaparisuddhaguṇodayo.
Saddhātivuḍḍhaparisuddhaguṇodayo means the one whose rise is in purified qualities such as sīla, learning, and generosity, which have greatly increased through faith.
“Saddhātivuḍḍhaparisuddhaguṇodayo” có nghĩa là người có sự sanh khởi và tăng trưởng các đức tính (guṇa) thanh tịnh (parisuddha) của mình như giới, tuệ, bố thí v.v... đã tăng trưởng vượt bậc (ativuḍḍha) nhờ đức tin (saddhā).
Nampavhayenāti nampanāmakena upāsakena.
Nampavhayenāti means by the lay follower named Nampa.
“Nampavhayenā” có nghĩa là bởi vị cận sự nam tên Nampa.
Paṇidhāyāti bhusaṃ nidhāya hadaye thapetvā upādāya paṭicca.
Paṇidhāyāti means placing it deeply, establishing it in the heart, taking it up, depending on it.
“Paṇidhāyā” có nghĩa là đặt sâu sắc (bhusaṃ nidhāya), giữ trong lòng (hadaye thapetvā), nương tựa (upādāya), do duyên (paṭicca).
Parānukampanti paresaṃ attano mandabuddhīnaṃ pacchimajanānaṃ anukampaṃ anudayaṃ kāruññaṃ paṇidhāyāti sambandho.
Parānukampanti is connected with paṇidhāya, meaning having established compassion, sympathy, and pity for others—for those of dull intellect and for future generations.
Liên hệ là: “parānukampaṃ” có nghĩa là đặt lòng từ bi (anukampaṃ), lòng thương xót (anudayaṃ), lòng trắc ẩn (kāruññaṃ) đối với người khác, tức là những người có trí tuệ kém cỏi, những thế hệ sau.
Patthitanti abhiyācitaṃ.
Patthitanti means requested.
“Patthitaṃ” có nghĩa là đã cầu nguyện.
Puññena tena vipulenāti tena vipulena abhidhammattha saṅgahapakaraṇassa karaṇapuññena.
Puññena tena vipulenāti means with that vast merit of creating the Abhidhammatthasaṅgaha treatise.
“Puññena tena vipulenā” có nghĩa là bằng phước báu rộng lớn (vipulena) đó, tức là phước báu đã tạo ra bộ Abhidhammatthasaṅgaha.
Tumūlasomanti evaṃ nāmakaṃ vihāraṃ.
Tumūlasomanti means the monastery with that name.
“Tumūlasomaṃ” có nghĩa là ngôi tịnh xá mang tên đó.
Vuttañhi khuddasikkhāṭīkāyaṃsīhaḷadīpe tumūlasomavihāre saṅghassa pākavattaṃpi tāla paṇṇaṃ vikkiṇitvā karīyati.
It is stated in the Khuddasikkhāṭīkā: “In the Tumūlasoma Monastery in the island of Sihala, even the boiled rice offering for the Saṅgha is made by selling palm leaves.
Chính trong Chú giải Khuddasikkhā đã nói rằng: “Tại Tịnh xá Tumūlasoma ở đảo Sīhaḷa, thậm chí việc cúng dường thực phẩm cho Tăng chúng cũng được thực hiện bằng cách bán lá cọ.
Na hi tattha paṇṇena attho atthi.
There is no use for leaves there,
Thật vậy, ở đó không có nhu cầu về lá cây.
Sabbepi iṭṭhakacchannā pāsādādayoti.
as all the palaces and so on are covered with bricks.”
Tất cả các lâu đài v.v... đều được lợp bằng gạch.”
Eso kira vihāro ādito abhayagirirañño aggamahesibhūtāya somadeviyā kārāpitattā yāvajjatanāpi somavihārotveva paññāyittha.
This monastery, it is said, was originally built by Somadevī, the chief queen of King Abhayagiri, and thus is known as the Soma Monastery even to this day.
Ngôi tịnh xá này, vì được Hoàng hậu Somadevī, chính phi của vua Abhayagiri, xây dựng từ ban đầu, nên cho đến ngày nay vẫn được biết đến với tên gọi Somavihāra.
Tumūlasaddo pana vipulasaddapariyāyo.
The word tumūla is a synonym for vipula (vast).
Từ “Tumūla” là từ đồng nghĩa với từ “vipula” (rộng lớn).
Viya.
Like that.
Giống như.
Soca vihāro saṭṭhimattehi mahāpariveṇehi saṇṭhito hotīti ativiya vipulo mahanto vitthiṇṇo hoti.
And that monastery, being established with sixty great cloisters, is exceedingly vast, great, and extensive.
Và ngôi tịnh xá đó được xây dựng với khoảng sáu mươi đại tinh xá, nên nó rất rộng lớn, vĩ đại và bao la.
Tasmā so vipulattā mahantattā vitthiṇṇattā tumūla somoti vuccati.
Therefore, because it is vast, great, and extensive, it is called Tumūlasoma.
Vì vậy, do sự rộng lớn, vĩ đại và bao la đó, nó được gọi là Tumūlasoma.
Taṃ tumūlasomaṃ.
That Tumūlasoma.
Tumūlasoma đó.
Atthato mahāsoma vihāranti vuttaṃ hoti.
In meaning, it is called Mahāsoma Vihāra.
Theo nghĩa đen, có nghĩa là Tịnh xá Mahāsoma.
Etena thero attano ācariyavaṃsassa vasana vihāraṃ kitteti.
By this, the Elder praises the monastery where his lineage of teachers resided.
Qua đó, Trưởng lão ca ngợi ngôi tịnh xá nơi dòng dõi các bậc thầy của mình cư ngụ.
Attano vasanaṭṭhānaṃ pana nāmarūpaparicchede kittitaṃ.
His own dwelling place is praised in the Nāmarūpariccheda.
Nơi cư ngụ của chính Ngài đã được ca ngợi trong Nāmarūpariccheda.
Dhaññādhivāsanti tasmiṃ vihāre ādikammikabhūta mahindattherādīnaṃ puññavantattherānaṃ ajjhāvuṭṭhabhūtaṃ.
Dhaññādhivāsanti means inhabited by meritorious elders, such as Mahinda Thera and others, who were the first founders in that monastery.
“Dhaññādhivāsaṃ” có nghĩa là nơi cư ngụ của các Trưởng lão có phước báu như Trưởng lão Mahinda, người là vị tiên phong trong tịnh xá đó.
Dīpapasādaka mahāmahindattherassa hi vaṃse jātattā tasmiṃ vihāre ādikammikabhūto mahātheropi mahindattheronāmāti dhātuvaṃse vutto.
Indeed, because he was born in the lineage of the great Elder Mahinda, who brought splendor to the island, the great elder who was the first founder in that monastery was also named Mahinda Thera, as stated in the Dhātuvaṃsa.
Thật vậy, trong Dhātuvaṃsa đã nói rằng Trưởng lão Mahāthera, người là vị tiên phong trong tịnh xá đó, cũng tên là Mahindatthera vì Ngài thuộc dòng dõi của Trưởng lão Mahindatthera, người đã làm cho hòn đảo trở nên thanh tịnh.
Uditoditanti ativiya uditaṃ.
Uditoditanti means exceedingly risen.
“Uditoditaṃ” có nghĩa là rất nổi bật (ativi_ya uditaṃ).
Nabhamajjhe puṇṇacandamaṇḍalaṃ viya sakalasīhaḷadīpe ativiya uggatanti attho.
The meaning is that it was exceedingly prominent throughout the entire island of Sihala, like the full moon disc in the middle of the sky.
Ý nghĩa là rất nổi tiếng trên toàn đảo Sīhaḷa, giống như vầng trăng tròn giữa bầu trời.
Ariyamaggapaññāvasena pariyattivesārajjādi paññāvasenavā avadātehi pariyodātehi guṇehi sotitāti paññāvadātaguṇasotitā.
Paññāvadātaguṇasotitā means adorned with purified and clarified qualities, by virtue of the noble path wisdom or by virtue of wisdom such as mastery in the scriptures.
“Paññāvadātaguṇasotitā” có nghĩa là được trang hoàng bằng các đức tính trong sáng (avadātehi pariyodātehi guṇehi), nhờ trí tuệ của con đường Thánh (ariyamaggapaññāvasena) hoặc trí tuệ của sự tinh thông giáo pháp (pariyattivesārajjādi paññāvasenavā).
Te eva lajjīpāpagarahino.
These are indeed those who are modest and blame-averse.
Chính họ là những người có hổ thẹn và ghê tởm điều ác.
Maññantūti anussarantu.
Maññantūti means may they remember.
Maññantū có nghĩa là họ nên ghi nhớ.
Puññavibhāvodaya maṅgalāyāti vipulānaṃ puññānaṃ vaḍḍhisaṅkhāta maṅgalatthāya.
Puññavibhāvodaya maṅgalāyāti means for the auspiciousness, which is the increase of abundant merits.
Puññavibhāvodaya maṅgalāya có nghĩa là vì mục đích điều lành được gọi là sự tăng trưởng của những phước báu lớn.
Tatrāyaṃ yojanā, puññena tena vipulena dhaññādhivāsaṃ uditoditaṃ tumūlasoma vihārañca tattha nipāsino mahindattherādike paññāvadāta guṇasobhite lajjibhūte bhikkhūca puññavibhavodayamaṅgalāya āyukantaṃ maññantu pacchimā janāti.
Here is the connection: May future generations remember that vast merit, the Tumūlasoma monastery inhabited by the meritorious and exceedingly prominent, and the modest bhikkhus of purified wisdom residing there, such as Mahinda Thera, for the auspicious rise of the abundance of merit.
Ở đây có cách giải thích này: Những người sau này nên nghĩ rằng với phước báu lớn đó, nơi ở của sự thịnh vượng, và tu viện Tumūlasoma luôn luôn thịnh vượng, và các Tỳ-khưu có hổ thẹn, được trang hoàng bởi phẩm hạnh trong sạch của trí tuệ, như Tôn giả Mahinda và những vị khác đang cư trú ở đó, là vì sự phát triển phước báu, điều lành và sự trường tồn.
Athavā, taṃvihāraṃ aññe paññāvadāta guṇasobhita lajjī bhikkhū maññantūti yojanā.
Alternatively, the connection is: May other modest bhikkhus of purified wisdom remember that monastery.
Hoặc là, cách giải thích là: Các Tỳ-khưu có hổ thẹn, được trang hoàng bởi phẩm hạnh trong sạch của trí tuệ khác nên nghĩ về tu viện đó.
Etena thero pacchimajanānaṃ chasu anuttariyadhammesu anussatānuttariyasaṅkhātaṃ puññavisesañca mayaṃpi tādisaguṇabhāgino bhavissāmāti ussāhanupāyañca paṭipādesīti.
By this, the Elder provided a special merit called the unsurpassed recollection among the six unsurpassed qualities for future generations, and also a means of encouragement, saying, "We too shall be possessors of such qualities."
Bằng cách này, Trưởng lão đã sắp đặt cho những người sau này một loại phước báu đặc biệt được gọi là sự ghi nhớ về sáu pháp vô thượng, và một phương pháp khuyến khích rằng ‘chúng ta cũng sẽ trở thành những người có những phẩm hạnh như vậy’.
Tattha nagare dīparaṅgamhīti dīpavāsimahājanaṃ rañjetīti dīparaṅganti laddhanāme nagare.
There, nagare dīparaṅgamhīti means in the city named Dīparaṅga, which delights the great populace of the island.
Trong đó, nagare dīparaṅgamhi có nghĩa là tại thành phố có tên là Dīparaṅga vì nó làm hài lòng đại chúng dân cư trên đảo.
Gāme nāmaketi rohitamigānaṃ nivāsabhūmitale patiṭṭhitattā evaṃnāmake mahāgāme.
Gāme nāmaketi means in the great village named thus because it is established on a ground that is a habitat for roe deer.
Gāme nāmake có nghĩa là tại ngôi làng lớn có tên như vậy vì nó được thành lập trên vùng đất là nơi cư trú của hươu đỏ.
Sāketi kaliyuge.
Sāketi means in the Kali Yuga.
Sāke có nghĩa là trong kỷ nguyên Kali.
Yā mayāti paramatthadīpanīnāma yāṭīkā mayā saṅkhatāti sambandho.
Yā mayāti is connected with paramatthadīpanīnāma yāṭīkā mayā saṅkhatāti, meaning the commentary named Paramatthadīpanī which was composed by me.
Yā mayā có mối liên hệ là: luận giải tên Paramatthadīpanī mà tôi đã biên soạn.
Laṅghatīti vissutālayeti evaṃvissute araññavihāre.
Laṅghatīti vissutālayeti means in the forest monastery so renowned.
Laṅghatīti vissutālaye có nghĩa là tại tu viện rừng nổi tiếng như vậy.
Sāresīnanti sāragavesīnaṃ.
Sāresīnanti means for those who seek the essence.
Sāresīnaṃ có nghĩa là của những người tìm cầu tinh túy.
Sārāsāravivekinanti ayaṃ sāro ayaṃ asāroti evaṃ sārañca asārañcavive cetvā jānituṃ samatthānaṃ.
Sārāsāravivekinanti means for those capable of discerning and knowing what is essential and what is non-essential, thus, "This is essential, this is non-essential."
Sārāsāravivekinaṃ có nghĩa là của những người có khả năng phân biệt và nhận biết ‘đây là tinh túy, đây là không tinh túy’.
Sāketi kaliyuge.
Sāketi means in the Kali Yuga.
Sāke có nghĩa là trong kỷ nguyên Kali.
Komudasāra deti kumudapupphayutte saradautu pariyāpannepacchi makattikamāse.
Komudasāra deti means in the last month of Kattika, pertaining to the autumn season, adorned with lotus flowers.
Komudasārade có nghĩa là vào tháng Kattika cuối cùng thuộc mùa thu, có hoa súng.
Amatapphalāti nibbānapayojanā.
Amatapphalāti means having Nibbāna as their aim.
Amatapphalā có nghĩa là mục đích Niết Bàn.
Subhāti atthabyañjanasampattiyā sobhaṇā.
Subhāti means beautiful due to its wealth of meaning and expression.
Subhā có nghĩa là đẹp đẽ bởi sự đầy đủ về ý nghĩa và văn phong.
Saddhammoti tividhaṃ satthusāsanaṃ vuccatīti.
Saddhammoti means the triple Dispensation of the Master.
Saddhammo có nghĩa là giáo pháp của Bậc Đạo Sư được nói đến theo ba loại.