136. Evaṃ cittappabheda saṅgaho, cetasikappabheda saṅgaho, ubhayappabheda saṅgahoti cittacetasikānaṃ kayopabheda saṅgahe dassetvā idāni vīthicittappavattisaṅgaho vīthimutta cittappavattisaṅgahoti te saññeva dve pavattisaṅgahe dassetuṃ cittuppādānamiccevantiādimāha.
Having thus demonstrated the compendium of the composition of consciousness and mental factors, namely, the compendium of the divisions of consciousness, the compendium of the divisions of mental factors, and the compendium of the divisions of both, it is now said "Cittuppādānamicceva" and so on, in order to show these two compendiums of occurrences, namely, the compendium of the occurrence of process-consciousness and the compendium of the occurrence of process-free consciousness.
Sau khi trình bày phân loại các tâm, phân loại các tâm sở, và phân loại cả tâm lẫn tâm sở trong phần phân loại các tập hợp tâm và tâm sở, bây giờ để trình bày hai phân loại về sự vận hành của tâm này, tức là phân loại sự vận hành của tâm trong lộ trình (vīthi) và phân loại sự vận hành của tâm ngoài lộ trình, tác giả đã nói cittuppādānamicceva (của các tâm khởi lên) và các từ tiếp theo.
Tattha uppajjantīti uppādā.
Among these, 'uppādā' means 'arising'.
Trong đó, uppajjantīti uppādā (những gì khởi lên là uppādā).
Tattha uppajjanti.
They arise there.
Trong đó, chúng khởi lên.
Aññassa asu tattācitte icceva labbhati.
In others, it is obtained as "only in citta" (consciousness).
Chỉ được dùng trong tâm không có sự thật của cái khác.
Iti cittañca citteuppādācāti cittuppādā.
Thus, "cittuppādā" means both citta (consciousness) and its arising in citta.
Như vậy, tâm và những gì khởi lên trong tâm là cittuppādā.
Cittacetasikāti vuttaṃ hoti.
It is said to be consciousness and mental factors.
Được nói là tâm và tâm sở.
Tesaṃ cittuppādānaṃ.
Of those cittuppādā.
Của các tâm khởi lên đó.
Iccevantiādito paṭṭhāya vuttappakārena.
"Icceva" means in the manner stated from the beginning.
Icceva (chỉ như vậy) và theo cách đã nói từ đó trở đi.
Saṅgahamuttaranti jātiniddeso yaṃ.
"Saṅgahamuttara" which is a generic designation.
Saṅgahamuttara (phân loại cao hơn) là một định nghĩa về loại.
Uttare uttame tayo pabhedasaṅgahe katvāti sambandho.
The connection is: having made three superior divisions of compendiums, the highest.
Kết nối là: đã thực hiện ba phân loại cao hơn, tối thượng.
Bhūmipuggalabhedenāti sahatthe karaṇavacanaṃ.
"Bhūmipuggalabhedenā" is an instrumental case in its own sense.
Bhūmipuggalabhedenā (theo sự khác biệt về cõi và hạng người) là một từ chỉ công cụ trong nghĩa sở hữu.
Kāmāvacarādibhūmibhedena duhetukādi puggalabhedena saddhinti attho.
The meaning is: in accordance with the divisions of realms such as kāma-loka, and the divisions of individuals such as those with two root-causes.
Ý nghĩa là: theo sự khác biệt về cõi như Dục giới và theo sự khác biệt về hạng người như người nhị nhân.
Pubbāparaniyāmitanti āvajjanādi cakkhuviññāṇādi pubba cittāparacittānukkamena niyāmitaṃ vavatthitaṃ.
"Pubbāparaniyāmita" means regulated, arranged in the sequence of preceding and succeeding consciousnesses, such as adverting and eye-consciousness.
Pubbāparaniyāmita (được quy định theo thứ tự trước sau) là được sắp xếp theo thứ tự các tâm trước và tâm sau như tâm khai môn và tâm nhãn thức.
Pavattisaṅgahaṃnāmātipi jātiniddesoyeva.
"Pavattisaṅgahaṃnāmā" is also a generic designation.
Pavattisaṅgahaṃnāmā (tên là phân loại sự vận hành) cũng là một định nghĩa về loại.
Evaṃ nāmake dve pavattisaṅgaheti attho.
The meaning is: these two compendiums of occurrence of such a name.
Ý nghĩa là: hai phân loại sự vận hành có tên như vậy.
Paṭisandhipavattiyanti paṭisandhipavattīsu.
"Paṭisandhipavattiya" means in paṭisandhi (relinking) and pavatti (occurrence).
Paṭisandhipavattiya (trong sự vận hành tái tục) là trong sự vận hành tái tục.
Vacanavipallāso hesa.
This is a metathesis of words.
Đây là một sự đảo ngược từ ngữ.
Paṭisandhikālepavattikālecāti attho.
The meaning is: at the time of relinking and at the time of occurrence.
Ý nghĩa là: vào thời điểm tái tục và vào thời điểm vận hành.
Paṭisandhikāle pavattisaṅgahañca pavattikāle pavattisaṅgahañcāti dve saṅgahepavatti pavakkhāmīti vuttaṃ hoti.
It means: I will speak of two compendiums of occurrence: the compendium of occurrence at the time of relinking, and the compendium of occurrence at the time of occurrence.
Được nói là: tôi sẽ trình bày hai phân loại, phân loại sự vận hành vào thời điểm tái tục và phân loại sự vận hành vào thời điểm vận hành.
Ayañca attho uparisaṅgahe ārabbha gāthāya pākaṭo.
And this meaning is clear in the verse concerning the compendium above.
Ý nghĩa này sẽ rõ ràng trong bài kệ liên quan đến phân loại tiếp theo.
Keci pana niddhāraṇe bhummanti vadanti.
Some, however, say that the locative is for specification.
Một số người nói rằng đó là vị trí cách trong nghĩa xác định.
Evaṃsati upari saṅgaho paṭisandhisaṅgahonāma siyā.
If this were so, the compendium above would be called the paṭisandhi-compendium.
Trong trường hợp đó, phân loại tiếp theo sẽ là phân loại tái tục.
Na pavatti saṅgaho nāma.
Not the pavatti-compendium.
Không phải là phân loại sự vận hành.
Evañca sati upari vīthimuttasaṅgahe ārabbha gāthāyaṃ sandhiyaṃ pavattisaṅgahonāma idāni vuccatīti iminā na sameti.
And if this were so, it would not align with what is said in the verse about the vīthimutta-compendium above, that "now the pavatti-compendium is being spoken of in the relinking."
Và trong trường hợp đó, nó sẽ không phù hợp với câu trong bài kệ liên quan đến phân loại ngoài lộ trình ở trên, nói rằng: "Bây giờ đang nói về phân loại sự vận hành trong sự tái tục."
Dvārappavattāti dvāre uppannā.
Dvārappavattā means arisen at the door.
Dvārappavattā nghĩa là phát sinh tại cửa.
Taṃ taṃ dvāravikāraṃ paṭicca uppannāti attho.
It means arisen due to that particular alteration of the door.
Có nghĩa là phát sinh tùy theo sự biến đổi của từng cửa.
Cittappavattiyoti cittapabandhā.
Cittappavattiyo means sequences of consciousness.
Cittappavattiyo nghĩa là các chuỗi tâm.
Atimahantanti sāmi atthe paccattavacanaṃ.
Atimahanta is the locative case in the sense of ‘for’.
Atimahantaṃ là cách dùng từ riêng ở nghĩa sở hữu.
Atimahantassa pañcālambaṇassa pavatti.La.
The occurrence of an extremely great fivefold object, etc.
Sự vận hành của năm đối tượng cực lớn.
Atiparittassa pañcālambaṇassa pavatticāti pañcadvāre catudhā.
And the occurrence of an extremely small fivefold object—thus, in the five doors, it is fourfold.
Sự vận hành của năm đối tượng cực nhỏ, v.v… là bốn loại ở năm cửa.
Manodvāre pana vibhūtassa chaḷārammaṇassa pavatti avibhūtassa chaḷārammaṇassa pavatticāti dvidhāti chadhāvisayappavatti veditabbāti yojanā.
But in the mind-door, the occurrence of a distinct sixfold object and the occurrence of an indistinct sixfold object—thus, it is to be understood that the occurrence of objects is sixfold.
Còn ở ý môn, sự vận hành của sáu đối tượng rõ ràng và sự vận hành của sáu đối tượng không rõ ràng là hai loại, như vậy sự vận hành của đối tượng phải được hiểu là sáu loại.
Atimahantādibhāvo cettha ālokādi paccaya vasenavā vatthu atimahantādivasenavā veditabbo.
Here, the state of being extremely great, etc., should be understood in terms of the factors like light, or in terms of the object being extremely great, etc.
Ở đây, trạng thái cực lớn, v.v… phải được hiểu tùy theo các yếu tố như ánh sáng, v.v… hoặc tùy theo đối tượng cơ sở là cực lớn, v.v…
Tattha saṇhasukhumaṃpi dūraṃpi rūpādīnaṃ adhiṭṭhānavatthunāma ālokādi paccaya sampattiyā sati atimahantameva.
There, even subtle, minute, and distant forms, etc., become extremely great when the supporting conditions like light are present.
Trong đó, ngay cả các sắc vi tế và xa xôi, nếu có sự đầy đủ các yếu tố như ánh sáng, v.v… thì đối tượng cơ sở vẫn là cực lớn.
Tathā hi buddhassa bhagavato pathamāti nīhārakālādīsu loka vivaraṇa pāṭihāriyapavatti kāle avīcinirayepi akaniṭṭhepi paracakkavāḷesupi saṇhasukhumānica dūrānica rūpāni idha ṭhitāva passanti.
Indeed, during the Buddha, the Blessed One’s performance of the miracle of revealing the world at the time of his initial withdrawal, etc., people remaining here could see subtle, minute, and distant forms even in the Avīci hell, in the Akaniṭṭha realm, and in other world-systems.
Thật vậy, khi Đức Phật Thế Tôn thực hiện phép thần thông mở rộng thế giới vào thời điểm xuất gia lần đầu, v.v… thì các sắc vi tế và xa xôi ở địa ngục Avīci, ở cõi Akanittha và ở các vũ trụ khác, đều được nhìn thấy ngay tại chỗ.
Tadā hi uḷāro obhāso pāturahosi.
At that time, a magnificent radiance appeared.
Khi ấy, ánh sáng rực rỡ đã xuất hiện.
Tassa vasena sabbepi pathavisineru cakkavāḷa siluccayādayo jātiphalikakkhandhā viya sampajjanti.
By virtue of that, all the earth, Mount Sineru, world-systems, mountains, etc., became like masses of natural crystal.
Nhờ đó, tất cả núi đá, núi Sineru, các vũ trụ, v.v… đều trở nên như những khối pha lê tự nhiên.
Mahanto uḷāro obhāso pāturahosi atikammadevānaṃ devānubhāvanti hi vuttaṃ.
For it is said: ‘A great, magnificent radiance appeared, surpassing the divine power of the devas.’
Thật vậy, đã có nói: “Ánh sáng rực rỡ, vĩ đại đã xuất hiện, vượt qua thần lực của các chư thiên.”
Upapattidevabrahmādīnaṃ pana pasādanissayabhūtānaṃ obhāsajātatāyapi pathavipabbatādayo cakkhurūpādīnaṃ antaraṃ kātuṃ nasakkontīti.
And even when the earth and mountains become endowed with radiance, serving as a basis for the confidence of devas, Brahmās, etc., they cannot obstruct the eye-forms, etc.
Còn đối với các chư thiên và Phạm thiên tái sinh, v.v… thì ngay cả khi ánh sáng được tạo ra nhờ các yếu tố hỗ trợ của sự thanh tịnh, các núi non và mặt đất, v.v… cũng không thể tạo ra khoảng cách giữa các sắc nhãn, v.v….
Tathā dūrepi pabbatādirūpāni vatthu atimahantatāya candasūriya tārakādi rūpāni visaya vatthu mahantatāya obhāsa jātatāya ca ati mahantāni nāma hontīti.
Similarly, distant forms like mountains, and the forms of the moon, sun, and stars, etc., are called extremely great due to the exceeding greatness of the object and due to the presence of radiance.
Tương tự, các sắc như núi non, v.v… dù ở xa, do đối tượng cơ sở là cực lớn, và các sắc như mặt trăng, mặt trời, các vì sao, v.v… do đối tượng cơ sở lớn và do ánh sáng được tạo ra, nên được gọi là cực lớn.
Ālokādipaccayānaṃ pana adhiṭṭhānavatthūnañca dubbala dubbalatara dubbalatamānukkamena mahantādibhāvo vattabboti.
However, the state of being great, etc., should be spoken of according to the progressively weaker conditions of light, etc., and the supporting objects.
Còn trạng thái cực lớn, v.v… phải được nói theo thứ tự yếu dần, yếu hơn, yếu nhất của các yếu tố như ánh sáng, v.v… và các đối tượng cơ sở.
Yāni pana pañcālambaṇāni ekacittakkhaṇaṃ atikkamma āpātaṃ āgacchanti, tāni atimahantārammaṇānināma.
Those five objects that appear after one mind-moment have passed are called extremely great objects.
Năm đối tượng nào vượt qua một sát-na tâm và xuất hiện, thì được gọi là đối tượng cực lớn.
Yāni dvatticittakkhaṇāni atikkamma, tāni mahantārammaṇāni.
Those that appear after two or three mind-moments are great objects.
Những đối tượng nào vượt qua hai hoặc ba sát-na tâm, thì được gọi là đối tượng lớn.
Yāni catu pañca cha satta aṭṭha nava cittakkhaṇāni atikkamma, tāni parittārammaṇāni.
Those that appear after four, five, six, seven, eight, or nine mind-moments are small objects.
Những đối tượng nào vượt qua bốn, năm, sáu, bảy, tám, chín sát-na tâm, thì được gọi là đối tượng nhỏ.
Yānipana dasekādasadvādasa terasa cuddasa pannarasa cittakkhaṇāni atikkamma āpātaṃ āgacchanti.
And those that appear after ten, eleven, twelve, thirteen, fourteen, or fifteen mind-moments
Còn những đối tượng nào vượt qua mười, mười một, mười hai, mười ba, mười bốn, mười lăm sát-na tâm và xuất hiện,
Tāni atiparittā rammaṇānīti.
are extremely small objects.
thì được gọi là đối tượng cực nhỏ.
Pakkhatica ekacittakkhaṇātītānivātiādi.
And the school (maintains): ‘Those that have passed one mind-moment,’ etc.
Và trong Pakkhati có nói: “Những gì đã vượt qua một sát-na tâm, v.v…”
Vibhūtassāti pākaṭassa, avibhūtassāti apākaṭassa.
Vibhūtassā means distinct, avibhūtassā means indistinct.
Vibhūtassā nghĩa là rõ ràng, avibhūtassā nghĩa là không rõ ràng.
Evaṃ chachakkāni sarūpato niddisitvā idāni tāni sabbāni ekato yojetvā vīthicittappavattiṃ vitthārento kathanti pucchitvā rūpārūpānaṃ tāva addhānaparicchedaṃ dassetuṃ uppādaṭṭhitītiādi māha.
Having thus described the six hexads in their nature, now, connecting all of them together and elaborating on the consciousness-process, asking ‘how?’, he then began with uppādaṭṭhitī (arising, abiding) etc., to show the duration of material and immaterial phenomena.
Sau khi đã trình bày sáu nhóm sáu theo bản chất, bây giờ để mở rộng sự vận hành của tâm lộ trình bằng cách kết hợp tất cả chúng lại và đặt câu hỏi “Thế nào?”, để chỉ ra sự phân chia thời gian của sắc và vô sắc, Ngài đã nói uppādaṭṭhiti (sinh, trụ), v.v…
Tattha kathanti kena pakārena vīthicittappavatti hotīti attho.
There, kathaṃ means in what manner does the consciousness-process occur.
Trong đó, kathaṃ có nghĩa là sự vận hành của tâm lộ trình diễn ra theo cách nào?
Evañhi satiādito pañcannaṃ chakkānaṃ okāsonāma nasiyā.
For if that were the case, there would be no room for the initial five hexads.
Nếu như vậy, thì không có chỗ cho năm nhóm sáu ban đầu.
Naca uppādaṭṭhiti.La.
Nor can it be understood that ‘uppādaṭṭhiti’, etc.,
Và không thể hiểu rằng “uppādaṭṭhiti, v.v…
Rūpadhammānamāyūti idaṃ visaya vavatthānatthameva vuttanti sakkā viññātunti.
‘the life-span of material phenomena’ was stated solely for the purpose of classifying objects.
tuổi thọ của các sắc pháp” được nói ra chỉ để phân loại đối tượng.
Uppajjanaṃ uppādo.
Coming into being is arising (uppāda).
Sự phát sinh là uppāda.
Sabhāva paṭilābhoti attho.
It means the acquisition of its inherent nature.
Có nghĩa là sự đạt được bản chất.
Ṭhānaṃ ṭhiti.
Abiding is persistence (ṭhiti).
Sự tồn tại là ṭhiti.
Yathāladdhasabhāvassa anivattīti attho.
It means the non-cessation of its inherent nature, as acquired.
Có nghĩa là sự không thay đổi của bản chất đã đạt được.
Bhañjanaṃ bhaṅgo.
Breaking up is dissolution (bhaṅga).
Sự tan rã là bhaṅgo.
Tassa parihāyitvā antaradhānanti attho.
It means its decay and disappearance.
Có nghĩa là sự suy tàn và biến mất của nó.
Ekacittakkhaṇaṃnāmāti ekassa cittassa khaṇonāma.
Ekacittakkhaṇaṃnāmā means one moment of consciousness.
Ekacittakkhaṇaṃ nāmā là một sát-na của một tâm.
So pana khaṇo accharāsaṅghāṭakkhaṇassa akkhinimmilanakkhaṇassaca anekakoṭi satasahassabhāgo daṭṭhabbo.
That moment, however, should be understood as many hundreds of thousands of crores of parts of the moment of snapping one's fingers or blinking an eye.
Sát-na đó phải được xem là một phần trong hàng trăm ngàn triệu phần của một sát-na búng ngón tay hoặc một sát-na nháy mắt.
Accharāsaṅghāṭakkhaṇe anekakoṭisatasahassasaṅkhā vedanā uppajjantīti hi aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
For it is said in the commentary that many hundreds of thousands of crores of feelings arise in a single moment of snapping one's fingers.
Thật vậy, trong Chú giải có nói: “Trong một sát-na búng ngón tay, hàng trăm ngàn triệu cảm thọ phát sinh.”
Ācariyānandattheramatena panettha uppādabhaṅga vasenakhaṇadvayaṃ ekacittakkhaṇaṃnāmāti vattabbaṃ.
According to the view of Acariya Ānandatthera, here, a single mind-moment should be understood as two moments: arising and dissolution.
Theo quan điểm của Trưởng lão Ānanda, ở đây phải nói rằng hai sát-na, tức sát-na sinh và sát-na diệt, là một sát-na tâm.
Yathā hi loke vijjunāma vaddhanānantarameva bhijjati.
Just as in the world, lightning immediately breaks up after it appears.
Thật vậy, như trong thế gian, sét vừa lóe lên là tan biến ngay lập tức.
Na panassā vaddhanassa bhijjanassaca antarā ṭhitināma visuṃ paññāyati.
There is no distinct abiding perceivable between its appearance and its breaking up.
Không có sự tồn tại riêng biệt giữa sự lóe lên và sự tan biến của nó.
Yathā ca uddhaṃ ujuṃ khittaṃ leḍḍu uppatitvā patati.
And just as a clod of earth thrown straight upwards flies up and then falls.
Và như một cục đất ném thẳng lên trời, nó bay lên rồi rơi xuống.
Na pana uppatanassa patanassa ca antarā ṭhitināma visuṃ dissati.
There is no distinct abiding visible between its flying up and its falling.
Không có sự tồn tại riêng biệt giữa sự bay lên và sự rơi xuống.
Tathā cittaṃpi.
Similarly with consciousness.
Tâm cũng vậy.
Taṃpi hi udaya bhāgānantarameva vayabhāge patati.
It too falls into the phase of dissolution immediately after the phase of arising.
Nó cũng rơi vào phần diệt ngay sau phần sinh.
Na panassa rūpadhammānaṃ viya tesaṃ dvinnaṃ bhāgānaṃ majjhe visuṃ eko gaṇanūpago ṭhitibhāgonāma upalabbhati.
There is no distinct, calculable phase of abiding perceivable in the middle of these two phases, as there is for material phenomena.
Không có một phần trụ riêng biệt có thể đếm được giữa hai phần đó, như đối với các sắc pháp.
Evañca katvā yamakesu cittassa uppādabhaṅgāva tattha tattha vuttā.
And having done so, in the Yamakas, only the arising and dissolution of consciousness are mentioned here and there.
Và như vậy, trong Yamaka, chỉ có sự sinh và diệt của tâm được nói đến ở từng chỗ.
Visesato pana cittayamake uppannaṃ uppajjamānanti.
Specifically, in the Citta-yamaka, it is said: ‘Arisen and arising (uppannaṃ uppajjamānaṃ)’—
Đặc biệt, trong Cittayamaka, “đã sinh, đang sinh” (uppannaṃ uppajjamānaṃ).
Bhaṅgakkhaṇe uppannaṃ.
arisen at the moment of dissolution,
“Đã sinh ở sát-na diệt,
No ca uppajjamānaṃ.
but not arising (uppajjamānaṃ).
nhưng không phải đang sinh.”
Uppādakkhaṇe uppannañceva uppajjamānañcātiādinā bhaṅguppādāva cittassa vuttā.
At the moment of arising, both arisen and arising (uppannañceva uppajjamānañcā) etc.—only the dissolution and arising of consciousness are stated.
“Đã sinh và đang sinh ở sát-na sinh,” v.v… chỉ có sinh và diệt của tâm được nói đến.
Kathāvatthumhica ekaṃ cittaṃ divasaṃ tiṭṭhatīti āmantā.
And in the Kathāvatthu: ‘Does one consciousness last for a day?’ ‘Yes.’
Và trong Kathāvatthu: “Một tâm tồn tại một ngày?” – “Đúng vậy.”
Upaddhadivaso uppādakkhaṇo.
‘Half a day is the moment of arising.
“Nửa ngày là sát-na sinh.
Upaddhadivaso vayakkhaṇoti.
Half a day is the moment of dissolution.’
Nửa ngày là sát-na diệt.”
Na hevaṃ vattabbe.
‘This should not be said.’
“Không nên nói như vậy.”
Ekaṃ cittaṃ dve divase tiṭṭhatīti āmantā.
‘Does one consciousness last for two days?’ ‘Yes.’
“Một tâm tồn tại hai ngày?” – “Đúng vậy.”
Eko divaso uppādakkhaṇo.
‘One day is the moment of arising.
“Một ngày là sát-na sinh.
Eko divaso vayakkhaṇoti nahevaṃ vattabbe.
One day is the moment of dissolution.’ ‘This should not be said.’
Một ngày là sát-na diệt.” – “Không nên nói như vậy.”
Ekaṃ cittaṃ cattāro divase tiṭṭhatīti āmantā.
‘Does one consciousness last for four days?’ ‘Yes.’
“Một tâm tồn tại bốn ngày?” – “Đúng vậy.”
Dve divasā uppādakkhaṇo.
‘Two days are the moment of arising.
“Hai ngày là sát-na sinh.
Dve divasā vayakkhaṇoti na hevaṃ vattabbe.La.
Two days are the moment of dissolution.’ ‘This should not be said.’ Etc.
Hai ngày là sát-na diệt.” – “Không nên nói như vậy.” V.v…
Māsaṃ.
A month.
Một tháng.
Dve māse.
Two months.
Hai tháng.
Cattāromāse.La.
Four months. Etc.
Bốn tháng. V.v…
Saṃvaccharaṃ, dve saṃvaccharāni.
An eon, two eons.
Một kiếp, hai kiếp.
Cattāri saṃvaccharāni.La.
Four eons. Etc.
Bốn kiếp. V.v…
Kappaṃ.
An eon.
Một kiếp.
Dve kappe.
Two eons.
Hai kiếp.
Cattāro kappetiādinā dve uppādavayabhāgāva cittassa vuttā.
Four eons etc.—only the two phases of arising and dissolution of consciousness are mentioned.
Bốn kiếp, v.v… chỉ có hai phần sinh và diệt của tâm được nói đến.
Na ṭhitibhāgo.
Not the phase of abiding.
Không có phần trụ.
Yadi so visuṃ upalabbheyya.
If it were distinctly perceivable,
Nếu phần đó được nhận biết riêng biệt,
Ekaṃ cittaṃ divasaṃ tiṭṭhatīti āmantā.
then in response to ‘Does one consciousness last for a day?’ ‘Yes.’
“Một tâm tồn tại một ngày?” – “Đúng vậy.”
Divasassa pathamo bhāgo uppādakkhaṇo.
‘The first part of the day is the moment of arising.
“Phần đầu của ngày là sát-na sinh.
Dutīyo ṭhitikkhaṇo.
The second is the moment of abiding.
Phần thứ hai là sát-na trụ.
Tatīyo vayakkhaṇoti evaṃ mahātherena vicārito siyā.
The third is the moment of dissolution,’ the Great Elder would have deliberated in this manner.
Phần thứ ba là sát-na diệt.” thì Trưởng lão vĩ đại đã xem xét như vậy.
Tayo divase tayo māse tīṇi saṃvaccharāni tayo kappeti imānipi avajje tabbānieva siyunti.
‘Three days, three months, three years, three eons’ would also have to be avoided.
“Ba ngày, ba tháng, ba năm, ba kiếp” thì những điều này cũng phải bị bác bỏ.
Ettha siyā, nanu suttantesu tīṇi māni bhikkhave saṅkhatassa saṅkhata lakkhaṇāni.
Here, it might be said: ‘Are there not, O bhikkhus, these three characteristics of conditioned phenomena?
Ở đây, có thể có câu hỏi: “Thưa Tôn giả, trong các kinh Tạng, có ba tướng của pháp hữu vi.
Katamānitīṇi, uppādo paññāyati.
What are these three? Arising is discernible.
Ba tướng đó là gì? Sự sinh được nhận biết.
Vayo paññāyati.
Dissolution is discernible.
Sự diệt được nhận biết.
Ṭhitassa aññathattaṃ paññāyatīti vuttaṃ.
The alteration of that which has abided is discernible,’ it is said.
Sự thay đổi của pháp đang trụ được nhận biết.”
Tathā vedanāya uppādo paññāyati.
Similarly, the arising of feeling is discernible.
Tương tự: “Sự sinh của thọ được nhận biết.
Vayo paññāyati.
Dissolution is discernible.
Sự diệt được nhận biết.
Ṭhitāya aññathattaṃ paññāyati.
The alteration of that which has abided is discernible.
Sự thay đổi của thọ đang trụ được nhận biết.”
Saññāya.
Of perception.
“Của tưởng.
Saṅkhārānaṃ.
Of formations.
Của hành.
Viññāṇassa uppādo.La.
The arising of consciousness, etc.
Sự sinh của thức, v.v…
Paññāyatīti vuttaṃ.
Is discernible,’ it is said.
được nhận biết.”
Tasmā cittassa tatīyo ṭhitibhāgo visuṃ upalabbhati yevāti.Na.
Therefore, the third static phase of consciousness is indeed perceived separately. No.
Do đó, giai đoạn trụ thứ ba của tâm chắc chắn được nhận ra riêng biệt. Điều đó không đúng.
Pabandhaṭhitiyā eva tattha vuttattāti.
For only continuous duration is mentioned there.
Vì ở đó chỉ nói về sự trụ liên tục.
Kathaṃ viññāyatīti ce, uppādavaye pathamaṃ vatvā pacchā puna visuṃ ṭhitassa aññathatthaṃ paññāyatīti imassa vuttattāti.
If it is asked, 'How is it known?', it is because, after first stating arising and passing away, it is then stated that 'a deviation from the static is perceived separately'.
Nếu nói: “Làm sao biết được?” Thì đó là vì sau khi nói về sự sanh và diệt trước, sau đó lại nói riêng về “sự khác biệt của cái trụ được nhận ra”.
Itarathā uppādo paññāyati.
Otherwise, it would be said: 'Arising is perceived.
Nếu không, thì sẽ nói: “Sự sanh được nhận ra.
Ṭhitassa aññathattaṃ paññāyati.
A deviation from the static is perceived.
Sự khác biệt của cái trụ được nhận ra.
Vayo paññāyatīti vuttaṃ siyāti.
Passing away is perceived.'
Sự diệt được nhận ra.”
Nanu pabandhaṭhiti nāma paññatti hoti.
Is it not that continuous duration is a concept (paññatti)?
Chẳng phải sự trụ liên tục là một khái niệm (paññatti) sao?
Sāca asaṅkhatā, suttantānica saṅkhata lakkhaṇa visayāni.
And that is unconditioned (asaṅkhata), whereas the Suttas concern the characteristics of the conditioned (saṅkhata).
Và nó là vô vi (asaṅkhata), còn các Suttanta (kinh) thì thuộc phạm vi các đặc tính của pháp hữu vi (saṅkhata-lakkhaṇa).
Tasmā sā pabandhaṭṭhiti tattha vuttāti nasakkā viññātunti ce.
Therefore, it cannot be understood that such continuous duration is mentioned there, can it?
Do đó, nếu nói rằng sự trụ liên tục đó được nói đến ở đó thì không thể hiểu được.
Na na sakkā.
No, it can.
Không, không phải là không thể.
Abhidhammepi saṅkhatadhammaniddesesu samūha saṇṭhāna santati paññattīhipi niddesassa diṭṭhattā.
Even in the Abhidhamma, in the explanations of conditioned phenomena, descriptions are seen through concepts like group, configuration, and continuity.
Vì ngay cả trong Abhidhamma, trong các phần giải thích về các pháp hữu vi, cũng thấy có sự giải thích bằng các khái niệm về nhóm (samūha), hình dạng (saṇṭhāna), và sự liên tục (santati).
Tathā hi rūpāyatananiddesādīsu dīghaṃ rassaṃ saṇhaṃ thulaṃ vaṭṭaṃ parimaṇḍalaṃ caturassaṃ chaḷaṃsaṃ aṭṭhaṃsaṃ soḷasaṃsaṃ ninnaṃ thalantiādinā, vibhaṅge ca kesā lomā nakhā dantātiādinā paññattisisena saṅkhatadhammā niddiṭṭhāti.
Thus, in the explanations of the sense-sphere of form (rūpāyatana) and so on, by 'long, short, fine, coarse, round, circular, square, six-sided, eight-sided, sixteen-sided, hollow, prominent' and so on, and in the Vibhaṅga by 'hair, body-hair, nails, teeth' and so on, conditioned phenomena are described by way of concept.
Thật vậy, trong các phần giải thích về sắc xứ (rūpāyatana), v.v., các pháp hữu vi được giải thích bằng các khái niệm như dài, ngắn, mịn, thô, tròn, vành, vuông, sáu cạnh, tám cạnh, mười sáu cạnh, lõm, lồi, v.v., và trong Vibhaṅga (Phân Tích), bằng các khái niệm như tóc, lông, móng, răng, v.v.
Suttantesu vattabbameva natthi.
In the Suttas, there is nothing that cannot be spoken of.
Trong các Suttanta thì không cần phải nói đến.
Īdisesu hi ṭhānesu paññattivasena pavattāpi desanā saṅkhatadhammameva āhacca tiṭṭhati.
For in such instances, even a discourse that proceeds by way of concept refers directly to conditioned phenomena.
Thật vậy, trong những trường hợp như vậy, lời giảng dạy, dù được trình bày dưới dạng khái niệm, vẫn dựa trên các pháp hữu vi.
Tasmā yathā uppādabhaṅgānaṃ paccekaṃ ekeko khaṇo cittassa labbhati.
Therefore, just as one moment is obtained for each of the arising and dissolution of consciousness,
Do đó, mỗi sát na riêng lẻ của sự sanh và diệt của tâm được chấp nhận.
Na tathā ṭhitiyāti.
it is not so for duration.
Nhưng không phải như vậy đối với sự trụ.
Ayaṃ ācariyānandatthe rassa adhippāyo.
This is the intention of Ācariya Ānanda.
Đây là ý kiến của Đại đức Ānandatthera.
Ayañca vādo saṃyuttaṭṭhakathāyaṃ eva āgato.
And this statement also appears in the Saṃyutta Commentary.
Và quan điểm này chỉ xuất hiện trong Saṃyutta-aṭṭhakathā (Chú giải Tương Ưng).
Soca saṅgahakārena paṭikkhitto.
And it is refuted by the compiler.
Và điều đó đã bị tác giả của Saṅgaha bác bỏ.
Vuttañhi tattha, apare pana vadanti.
For it is said there: 'But others say:
Ở đó có nói: “Tuy nhiên, những người khác nói:
Arūpadhammānaṃ jarākhaṇonāma nasakkā paññapetuṃ.
A moment of aging for immaterial phenomena cannot be designated.
Sát na già (jarā-khaṇa) của các pháp vô sắc không thể được thiết lập.
Sammā sambuddhoca vedanāya uppādo paññāyati.
But the Perfectly Self-Awakened One, stating that 'the arising of feeling is perceived,
Nhưng Đức Chánh Đẳng Giác, khi nói rằng sự sanh của thọ (vedanā) được nhận ra,
Vayo paññāyati.
the passing away is perceived,
sự diệt được nhận ra,
Ṭhitāya aññathatthaṃ paññāyatīti vadanto arūpadhammānaṃpi tīṇi lakkhaṇāni paññapeti.
a deviation from the static is perceived,' designates the three characteristics even for immaterial phenomena.
sự khác biệt của cái trụ được nhận ra, Ngài đã thiết lập ba đặc tính cho cả các pháp vô sắc.
Bhāniatthikkhaṇaṃ upādāya labbhantīti vatvā –
Stating that they are obtained based on the moment of existence—'
Sau khi nói rằng chúng được chấp nhận dựa trên sát na tồn tại (atthi-khaṇa) –
Na hi gāhakaṃ arūpaṃ gahetabbañca rūpaṃ gahaṇasampajjanatthaṃ lahuṃ pariṇamati garuṃ pariṇapatīti sakkā vattunti.
For it cannot be said that the apprehending (immaterial) and the apprehended (material) change swiftly or slowly for the sake of the perfection of apprehension.
Thật vậy, không thể nói rằng vô sắc là người nắm giữ và sắc là điều được nắm giữ, để hoàn thành sự nắm giữ, vô sắc biến đổi nhanh chóng và sắc biến đổi chậm chạp.
Tāni tādisāni sattarasannaṃ cittānaṃ khaṇāni sattarasavā tāni cittakkhaṇāni rūpa dhammānamāyūti yojanā.
The construction is: "Those are such moments, seventeen moments of consciousness, or those seventeen moments of consciousness are the life of material phenomena."
Sự phối hợp là: những sát-na đó, tương đương với mười bảy tâm, là tuổi thọ của các pháp sắc.
Sattarasa cittakkhaṇasamapamāṇāni khaṇāni viññatti rūpalakkhaṇa rūpavajjānaṃ rūpadhammānaṃ āyunāmāti vuttaṃ hoti.
It means that moments equal in measure to seventeen moments of consciousness are the life of material phenomena, excluding the characteristic of viññatti (communication) and other rūpa forms.
Điều được nói là: những sát-na có kích thước tương đương với mười bảy sát-na tâm là tuổi thọ của các pháp sắc, ngoại trừ sắc biểu tri và các sắc tướng.
Khaṇamattato pana aṭṭhakathānayena ekapaññāsakhaṇāni honti, mūlaṭīkānayena dvattiṃsakhaṇāni.
But, by the Aṭṭhakathā method, there are fifty-one moments, and by the Mūlaṭīkā method, thirty-two moments.
Tuy nhiên, theo Aṭṭhakathā, chỉ từ một sát-na, có năm mươi mốt sát-na; theo Mūlaṭīkā, có ba mươi hai sát-na.
Tatthaca ādimhi dve khaṇāni rūpadhammānaṃ ekaṃ uppādakkhaṇameva.
There, at the beginning, the two moments of material phenomena are just one arising-moment.
Và ở đó, hai sát-na đầu tiên chỉ là một sát-na sinh của các pháp sắc.
Ante dve ekaṃ bhaṅgakkhaṇameva.
At the end, the two are just one ceasing-moment.
Hai sát-na cuối cùng chỉ là một sát-na diệt.
Majjhe aṭṭhavīsa khaṇāni tesaṃ ekaṃ ṭhitikkhaṇamevāti daṭṭhabbaṃ.
In the middle, the twenty-eight moments should be understood as just one static-moment.
Và hai mươi tám sát-na ở giữa chỉ là một sát-na tồn tại của chúng— điều này cần được thấy.
Na hi dandhapariṇatānaṃ rūpānaṃ uppādabhaṅgāpi cittassa viya lahukā bhavituṃ arahantīti.
For the arising and ceasing of material phenomena, which mature slowly, cannot be as swift as that of consciousness.
Thật vậy, sự sinh và diệt của các sắc pháp biến đổi chậm chạp không thể nhanh chóng như của tâm.
Tattha viññattidvayaṃ ekacittakkhaṇikaṃ.
There, the two types of intimation last for one mind-moment.
Ở đó, hai biểu tri chỉ là một sát-na tâm.
Upacayasantatiyo uppādamattā aniccatā bhaṅgamattā.
The continuous processes of accumulation are merely arising; impermanence is merely ceasing.
Sự tích tập và liên tục chỉ là sự sinh, vô thường chỉ là sự diệt.
Jaratā rūpa dhammānaṃ ṭhitikkhaṇamattāti daṭṭhabbā.
Aging should be understood as merely the static moment of material phenomena.
Sự già nua của các pháp sắc chỉ là sát-na tồn tại— điều này cần được thấy.
Mūlaṭīkānayena panettha tāni pana soḷasacittakkhaṇāni rūpadhammānamāyūti vattabbaṃ.
But here, according to the method of the Mūlaṭīkā, it should be said that those sixteen mind-moments are the life-span of material phenomena.
Theo cách giải thích của Mūlaṭīkā, ở đây, nên nói rằng mười sáu sát-na tâm đó là tuổi thọ của các pháp sắc.
Ṭīkācariyo hi paṭiccasamuppādavibhaṅge āgataṃ mahāṭṭhakathāvacanaṃ patiṭṭhapento soḷasacittakkhaṇāyukabhāvaṃ sambhāveti, evaṃ santepi khandha vibhaṅgeyeva tāva rūpānaṃ uppādanirodhavidhānassa mahāaṭṭhakathā vādassa yamakapāḷivirodhaṃ dassetvā saṅgahakārena paṭisiddhattā na sakkā taṃ patiṭṭhapetunti.
Indeed, the author of the Ṭīkā, by establishing the statement of the Mahāaṭṭhakathā found in the Paṭiccasamuppādavibhaṅga, makes possible the view that material phenomena have a life-span of sixteen mind-moments. However, even so, since that doctrine of the Mahāaṭṭhakathā concerning the arrangement of the arising and cessation of material phenomena was first shown to contradict the Yamaka Pāḷi in the Khandhavibhaṅga itself and was rejected by the compiler of the Saṅgaha, it is not possible to establish it.
Thật vậy, vị thầy của Chú giải phụ (Ṭīkā) đã thừa nhận trạng thái có tuổi thọ mười sáu sát-na tâm khi thiết lập lời của Đại Chú giải được đề cập trong Phân tích Duyên khởi. Mặc dù là vậy, nhưng vì trong Phân tích Uẩn đã chỉ ra sự mâu thuẫn với kinh song đối (Yamakapāḷi) của quan điểm Đại Chú giải về phương pháp sinh diệt của sắc, và vì nó đã bị tác giả của Saṅgaha bác bỏ, nên không thể thiết lập điều đó được.
Tasmiṃ vāde hi paṭisiddhe tattha āgatā soḷasāyukatāvā atirekasoḷasāyukatāvā paṭisiddhāyeva hotīti.
Indeed, when that doctrine is rejected, the view of a sixteen-moment life-span or a life-span exceeding sixteen moments mentioned therein is also rejected.
Khi quan điểm đó bị bác bỏ, thì quan điểm về tuổi thọ mười sáu sát-na hay tuổi thọ hơn mười sáu sát-na được đề cập ở đó cũng bị bác bỏ.
Na hi niruddhadhammavisayo atītasaddo kiñci atikkamitvā uddhaṃ āgatāni paccuppannarūpāni dīpetīti sakkā vattunti.
Indeed, it cannot be said that the word "past," referring to ceased phenomena, indicates present material phenomena that have passed beyond something and arrived.
Thật vậy, không thể nói rằng từ “atīta” (quá khứ) liên quan đến các pháp đã diệt, chỉ ra các sắc hiện tại đã vượt qua một điều gì đó và đi lên.
Bahūni cittakkhaṇāni atītāni etesanti bahucittakkhaṇātītāni.
Those for which many mind-moments have passed are bahucittakkhaṇātītāni (past by many mind-moments).
Những gì đã trải qua nhiều sát-na tâm được gọi là bahucittakkhaṇātītāni (đã trải qua nhiều sát-na tâm).
Mahantādi bhūtāni pañcārammaṇāni.
These are the vast, etc., five sense-objects.
Năm đối tượng lớn, v.v…
Rūpadhammānaṃ pana rūpadhammesveva āpātāgamane thokaṃ balavantatā icchitabbā.
However, with regard to material phenomena, a slight predominance in their striking (contact) with sense faculties themselves is desired.
Tuy nhiên, đối với các pháp sắc, cần phải mong muốn một chút sức mạnh hơn trong việc tiếp xúc và xuất hiện của chúng trong chính các pháp sắc.
Teca ṭhitikkhaṇeyeva paripuṇṇapaccayupaladdhā hutvā balavantā hontīti vuttaṃ ṭhitipattānevāti.
And it is said that they become strong after attaining full requisites at the static moment itself, thus ṭhitipattāneva (only upon reaching the static state).
Và chúng trở nên mạnh mẽ khi đã đạt được đầy đủ các duyên vào sát-na trú, nên đã nói là ṭhitipattānevā (chỉ đạt đến trạng thái trú).
Evasaddena ṭīkākārassa vādaṃ nīvāreti.
With the word eva (only), the doctrine of the Ṭīkā author is refuted.
Với từ “eva” (chỉ), bác bỏ quan điểm của vị thầy Chú giải phụ (Ṭīkākāra).
So hi uppajjamānameva rūpaṃ pasāde ghaṭṭetīti icchatīti.
Indeed, he holds that material phenomena strike the sense faculties while they are still arising.
Thật vậy, ông ấy mong muốn rằng sắc đang sanh tiếp xúc với tịnh sắc.
Pañcālambaṇāni pañcadvāre āpātamāgacchantīti ettha rūpasaddārammaṇāni asampatta vasena itarānica sampattavasena gocarabhāvaṃ upagacchanti.
In "the five sense-objects come into the range of the five doors," visual and auditory objects, being non-proximal, and the others, being proximal, come into the range of apprehension.
Trong câu “Pañcālambaṇāni pañcadvāre āpātamāgacchantī” (Năm đối tượng xuất hiện ở năm cửa), các đối tượng sắc và thanh đi vào cảnh giới theo cách không tiếp xúc, còn các đối tượng khác thì theo cách tiếp xúc.
Ayañca visesoghaṭṭanavisesena veditabbo.
This distinction should be understood through the difference in striking.
Và sự khác biệt này nên được hiểu thông qua sự khác biệt về sự tiếp xúc.
Purimānihi dve nimittavaseneva ghaṭṭenti.
Indeed, the former two strike by way of appearance (nimitta) only,
Thật vậy, hai đối tượng đầu tiên chỉ tiếp xúc theo cách hình ảnh.
Na vatthuvasena.
not by way of physical contact (vatthu).
Không phải theo cách vật chất.
Pacchimāni pana tīṇivatthuvasena ghaṭṭenti.
The latter three, however, strike by way of physical contact (vatthu).
Còn ba đối tượng sau thì tiếp xúc theo cách vật chất.
Na nimittamattavasena nimittaghaṭṭanañcanāma asampattānaññeva na sampattānaṃ.
not merely by way of appearance. Striking by appearance occurs only for non-proximal objects, not for proximal ones.
Không phải chỉ theo cách hình ảnh. Sự tiếp xúc theo hình ảnh chỉ xảy ra đối với những gì không tiếp xúc, chứ không phải những gì đã tiếp xúc.
Vatthughaṭṭanaṃ pana sampattānaññeva.
Striking by physical contact, however, occurs only for proximal objects.
Còn sự tiếp xúc vật chất chỉ xảy ra đối với những gì đã tiếp xúc.
No asampattā hoti.
Not for non-proximal ones.
Không phải những gì không tiếp xúc.
Yathā hi tīre gacchantānaṃsarīranimittāni pokkharaṇi yāudake dissanti.
Just as the reflections of bodies of those walking on the bank are seen in the water of a pond,
Giống như những hình ảnh cơ thể của người đi trên bờ được nhìn thấy trong nước ao hồ.
Tasmiṃ udake orohantānaṃ pana tāni tattha na dissanti.
but for those descending into that water, those reflections are not seen there.
Nhưng khi họ xuống nước, những hình ảnh đó không còn được nhìn thấy ở đó.
Evameva sampattāni rūpasaddārammaṇāni naghaṭṭenti.
Similarly, proximal visual and auditory objects do not strike.
Cũng vậy, các đối tượng sắc và thanh đã tiếp xúc thì không tiếp xúc.
Kasmā, visayavisayīnaṃ majjhe ālokassa ākāsassaca abhāvena nimittokāsassa abhāvato.
Why? Because there is no space for appearance due to the absence of light and space between the object and the sense faculty.
Vì sao? Vì không có không gian cho hình ảnh do không có ánh sáng và không gian giữa đối tượng và chủ thể.
Asampattāniyeva pana attano nimittupaṭṭhāpanavasena ghaṭṭenti.
However, only non-proximal objects strike by presenting their appearance.
Nhưng những gì không tiếp xúc thì tiếp xúc bằng cách tự hiển thị hình ảnh của mình.
Kasmā, nimittokāsassa laddhattā.
Why? Because the space for appearance is obtained.
Vì sao? Vì đã có được không gian cho hình ảnh.
Itarāni pana tīṇi yathājātavatthuvaseneva ghaṭṭenti.
The other three, however, strike only by way of direct physical contact.
Còn ba đối tượng khác thì tiếp xúc theo cách vật chất như chúng vốn có.
Tasmā tāni sampattāniyeva ghaṭṭenti.
Therefore, only proximal objects strike;
Do đó, chúng chỉ tiếp xúc khi đã tiếp xúc.
No asampattānīti.
not non-proximal ones.
Không phải khi chưa tiếp xúc.
Tattha yāni asampattāniyeva hutvā ghaṭṭenti.
Among these, those that strike as non-proximal objects
Ở đó, những gì chỉ tiếp xúc khi chưa tiếp xúc.
Tāni sayaṃ dūre ṭhatvā nimitta appanāvasena ghaṭṭitattā ekekasmiṃ pasāde candamaṇḍala sūriya maṇḍalādivasena asanisaddamaṇḍala meṇḍasaddamaṇḍalādivasena ca mahantānipi bahūnipi āpātamāgacchantiyeva.
remain at a distance and strike by way of presenting their appearance, so even many vast objects, such as moon discs, sun discs, lightning sound spheres, or ram sound spheres, come into the range of apprehension in each sense faculty.
Chúng tự đứng ở xa và tiếp xúc bằng cách hiển thị hình ảnh, do đó, dù là những đối tượng lớn như mặt trăng, mặt trời, v.v… hoặc nhiều đối tượng như vòng âm thanh sấm sét, vòng âm thanh tiếng dê, v.v… ở mỗi tịnh sắc, chúng đều xuất hiện.
Itarāni pana tīṇi sampattāniyeva ghaṭṭentīti ekekasmiṃ pasāde ekekameva āpātamāgacchantīti daṭṭhabbaṃ.
The other three, however, strike only as proximal objects, so it should be understood that only one of each comes into the range of apprehension in each sense faculty.
Còn ba đối tượng khác thì chỉ tiếp xúc khi đã tiếp xúc, nên cần hiểu rằng ở mỗi tịnh sắc, chỉ có một đối tượng xuất hiện.
Idañca pañcadvāravasena vuttaṃ.
And this is stated with reference to the five doors.
Và điều này được nói theo nghĩa năm cửa.
Mano dvāre pana sabbānipi ārammaṇāni asampattāniyeva āpātamāgacchantīti.
In the mind-door, however, all objects come into the range of apprehension as non-proximal.
Còn ở cửa ý, tất cả các đối tượng đều xuất hiện dưới dạng không tiếp xúc.
Etthaca pañcadvāreti idaṃ asādhāraṇa dvāradassanavasena vuttaṃ.
And here, "five doors" is stated to indicate the distinct doors.
Và ở đây, “năm cửa” được nói theo nghĩa chỉ ra các cửa không phổ biến.
Tāni pana pañcālambaṇāni yadāsakasakadvāre ghaṭṭenti.
But when those five objects strike their respective doors,
Nhưng khi năm đối tượng đó tiếp xúc ở cửa riêng của chúng.
Tadā manodvārepi apāta māgacchantiyeva.
they also come into the range of apprehension at the mind-door.
Thì chúng cũng xuất hiện ở cửa ý.
Ekekaṃ ārammaṇaṃ dvīsu dvīsu dvāresu apāta māgacchatīti hi aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
For it is stated in the Aṭṭhakathā that each object comes into the range of apprehension in two doors.
Thật vậy, trong Chú giải đã nói rằng mỗi đối tượng xuất hiện ở hai cửa.
Tasmā yadā candaṃvā sūriyaṃvā pabbataṃvā rukkhaṃvā yaṃkiñcivā passanti.
Therefore, when one sees the moon, the sun, a mountain, a tree, or anything else,
Do đó, khi nhìn thấy mặt trăng, mặt trời, núi, cây cối, hoặc bất cứ thứ gì.
Tadā ekekasmiṃ cakkhupasāde ekekāni manodvāre ekanti anekāni candamaṇḍalādīni ekakkhaṇe upaṭṭhahanti, evaṃ sesārammaṇe sūti daṭṭhabbaṃ.
at that moment, one of each, such as a moon disc, appears in each eye-faculty, and many appear in the mind-door. Similarly for the remaining objects.
Thì nhiều hình ảnh mặt trăng, v.v… xuất hiện cùng một lúc: một ở mỗi nhãn tịnh sắc, và nhiều ở cửa ý. Tương tự đối với các đối tượng còn lại.
Apātāgamanañcettha lañchakānaṃ tālapaṇṇe lañchanakhandhaṃ thapetvā muggarena paharaṇakāle lañchanakhandhassa tālapaṇṇe āpātetvā akkharupaṭṭhāpanaṃ viya daṭṭhabbaṃ.
The coming into range here should be understood like the way engravers, when striking a stylus with a hammer after placing it on a palm leaf, cause the stylus to come into contact with the palm leaf and create letters.
Sự xuất hiện ở đây nên được hiểu giống như khi những người khắc chữ đặt khối khắc lên lá cọ và dùng búa đập, thì khối khắc tiếp xúc với lá cọ và tạo ra chữ.
Yato dvārānaṃ vikārappatti hotīti.
From this, a change occurs in the doors.
Vì khi đó các cửa bị biến đổi.
Yattakāni hi pañcālambaṇāni cakkhādipathe ālokādi sahitāni hutvā ṭhitāni honti.
Indeed, as many of the five sense-objects as are present in the path of the eye, etc., accompanied by light, etc.,
Thật vậy, bất cứ năm đối tượng nào đang hiện diện trên lộ trình của mắt, v.v… cùng với ánh sáng, v.v…
Tattakāni sabbāni niddāyantassapi visaññi bhūtassapi aññavihitassapi yaṃkiñci jhānaṃvā phalaṃvā nirodhaṃvā samāpajjantassapi ābhogena vinā attano dvāresu āpātamāgacchantiyeva.
all of them come into the range of their respective doors without any attention, even for one who is sleeping, unconscious, distracted, or attaining some jhāna, fruit, or cessation.
Tất cả chúng đều xuất hiện ở cửa riêng của chúng mà không cần sự chú ý, ngay cả đối với người đang ngủ, người đang vô tri, người đang bận tâm vào việc khác, hoặc người đang nhập bất kỳ thiền định nào, quả vị nào, hay diệt tận định nào.
Nakevalaṃ attanodvāresu eva.
Not only into their own doors,
Không chỉ ở cửa riêng của chúng.
Athakho manodvārepi.
but also into the mind-door.
Mà còn ở cửa ý.
Nakevalaṃ bhavaṅgamanodvāreeva.
Not only into the bhavaṅga mind-door,
Không chỉ ở cửa ý hữu phần.
Āvajjanādīsu pana catubbhūmaka vīthicittesupi āpātaṃ āgacchantiyeva.
but they also come into range in the path-consciousness belonging to the four planes, such as adverting.
Mà còn xuất hiện ở các tâm lộ trình thuộc bốn cõi như tâm khai ý môn, v.v…
Ayaṃnāma mano manodvāraṃ nahotīti navattabboti hi dvārakathāyaṃ vuttaṃ.
For it is stated in the "Door Discourse" that "this or that mind is not called a mind-door" should not be said.
Thật vậy, trong bài giảng về các cửa đã nói rằng không nên nói rằng ý này không phải là cửa ý.
Ayañca attho pathamajjhānassa saddo kaṇṭakoti iminā pāṭhena dīpetabbo.
This meaning should be shown by the passage: "Sound is an annoyance to the first jhāna."
Và ý nghĩa này nên được chỉ ra bằng câu: “Âm thanh là chướng ngại cho sơ thiền.”
Pathamajjhānaṃ samāpannassa hi saddo sotamhi ghaṭṭetvā jhānacittasaṅkhāte manodvāre āpātamāgacchati.
For when one who has attained the first jhāna hears a sound, it strikes the ear and comes into the range of the mind-door, which is the jhāna-consciousness.
Thật vậy, đối với người đang nhập sơ thiền, âm thanh tiếp xúc với tai và xuất hiện ở cửa ý là tâm thiền.
Tadā jhānacitta santati calitvā vocchijjati.
Then the continuum of jhāna-consciousness is disturbed and ceases.
Khi đó, dòng tâm thiền bị dao động và gián đoạn.
Jhānā vuṭṭhāti.
One emerges from the jhāna.
Người đó xuất khỏi thiền.
Bhavaṅgapāto hoti.
There is a fall into bhavaṅga.
Hữu phần rơi xuống.
Taṃ saddārammaṇaṃ vīthicittaṃ pavattatīti.
That sense-object (sound) path-consciousness operates.
Tâm lộ trình đối với âm thanh đó khởi lên.
Dutīyajjhānādīni samāpajjanto pana appakena saddena navuṭṭhāti.
However, one who is attaining the second jhāna, etc., does not emerge due to a slight sound.
Còn người nhập nhị thiền, v.v… thì không xuất khỏi thiền bởi âm thanh nhỏ.
Adhimattasaddena pana vuṭṭhātiyeva.
But one does emerge due to an excessive sound.
Nhưng xuất khỏi thiền bởi âm thanh rất lớn.
Na hi tāni āneñjapattānināma honti.
For those are not called immovable (āneñja) attainments.
Thật vậy, chúng không phải là những thiền an tịnh.
Arūpajjhānānieva pana āneñjapattānināma honti.
Only the arūpa jhānas are called immovable attainments.
Chỉ có các thiền vô sắc mới là những thiền an tịnh.
Tasmā tāni samāpajjanto adhimattasaddenapi navuṭṭhātiyevāti.
Therefore, one who is attaining them does not emerge even due to an excessive sound.
Do đó, người nhập các thiền đó cũng không xuất khỏi thiền bởi âm thanh rất lớn.
Tesu pana tathā āpātamāgatesu tadārammaṇāni vīthicittāni pavattantiyevāti navattabbaṃ.
However, it should not be said that when they thus come into range, the path-consciousnesses for those objects operate.
Nhưng không nên nói rằng các tâm lộ trình đối với các đối tượng đó khởi lên khi chúng xuất hiện như vậy.
Bhavaṅga santatiyāvā javanasantatiyāvā vocchinnāya pavattanti.
They occur when the bhavaṅga stream or the impulsion stream is interrupted.
chúng xảy ra khi dòng Bhavanga hoặc dòng Javana bị gián đoạn.
Avocchinnāya napavattanti.
They do not occur when not interrupted.
Chúng không xảy ra khi không bị gián đoạn.
Pavattamānānipi ārammaṇā dhimattādivasena laddhapaccayavisese ekekasmiṃ ārammaṇeeva pavattanti.
Even when they occur, objects, having obtained specific conditions by way of, for example, being strong, occur only on one object at a time.
Ngay cả khi đang xảy ra, các đối tượng, do có các điều kiện đặc biệt như sự mạnh mẽ, chỉ xảy ra trên từng đối tượng một.
Na ekakkhaṇe pañcasūti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that they do not occur on five (objects) at one moment.
Không phải trên năm đối tượng cùng một lúc— điều này cần được thấy.
Etthaca atthavasā vibhatti pariṇāmoti katvā ekacittakkhaṇātītāni ṭhitipattāneva pañcā lambaṇāni ekacittakkhaṇātīte ṭhitippatte eva pañcadvāre bahu cittakkhaṇātītāni bahucittakkhaṇātīteti yojetabbaṃ.
And here, considering that the case-ending changes according to the meaning, it should be connected thus: "five objects that have passed one mind-moment and reached the static phase" (referring to the pañcadvāra), and "many mind-moments" (referring to the pañcadvāra where many mind-moments have passed).
Và ở đây, cần phối hợp rằng, do sự biến đổi của cách chia theo nghĩa, năm đối tượng đã trải qua một sát-na tâm và đã đạt đến trạng thái tồn tại, chúng chỉ đến năm cửa đã trải qua một sát-na tâm và đã đạt đến trạng thái tồn tại; những đối tượng đã trải qua nhiều sát-na tâm thì đến những cửa đã trải qua nhiều sát-na tâm.
Kasmā, tādisassa anukkamacalanassa aṭṭhakathāyameva daḷhaṃ paṭikkhittattā.
Why? Because such a sequential disturbance is strongly refuted in the commentaries themselves.
Tại sao? Vì sự chuyển động tuần tự như vậy đã bị bác bỏ mạnh mẽ trong chính các bản Chú giải.
Vuttañhi tattha ekekaṃ ārammaṇaṃ dvīsu dvīsu dvāresu āpātamāgacchatīti.
For it is said there that each object comes into apperception in the two doors.
Quả thật, ở đó đã nói rằng: “Mỗi đối tượng xuất hiện ở hai cửa.”
Rūpārammaṇañhi cakkhupasādaṃ ghaṭṭetvā taṅkhaṇeyeva manodvāre āpātaṃ āgacchati.
Indeed, a visible object, having impinged on the eye-sensitivity, comes into apperception in the mind-door at that very moment.
Thật vậy, đối tượng sắc chạm vào nhãn căn và ngay lập tức xuất hiện ở ý môn.
Bhavaṅgacalanassa paccayo hotīti attho.
The meaning is that it becomes a condition for the disturbance of the bhavaṅga.
Ý nghĩa là nó trở thành nhân duyên cho sự rung động của bhavaṅga.
Sadda gandha rasa phoṭṭhabbesupi eseva nayo.
The same method applies to sounds, smells, tastes, and tangible objects.
Đối với âm thanh, mùi, vị và xúc chạm cũng vậy.
Yathā hi sakuṇo ākāsenāgantvā rukkhagge nilīyamānova rukkhasākhañca ghaṭṭeti.
Just as a bird, having come through the air, perches on the treetop and simultaneously impinges on the tree branch.
Như một con chim bay trên không, khi đậu trên ngọn cây, nó chạm vào cành cây.
Chāyācassa pathaviyaṃ paṭihaññati.
And its shadow falls on the ground.
Và bóng của nó phản chiếu trên mặt đất.
Sākhāghaṭṭana chāyāpharaṇāni apubbaṃ acarimaṃ ekakkhaṇeyeva bhavanti.
The impingement on the branch and the falling of the shadow happen without prior or subsequent, at one moment.
Sự chạm vào cành cây và sự phản chiếu của bóng diễn ra đồng thời, không trước không sau, trong cùng một sát na.
Evaṃ paccuppannarūpādīnaṃ cakkhupasādādighaṭṭanañca bhavaṅgacālana samatthatāyamanodvāreāpātāgamanañcaapubbaṃ acarimaṃ ekakkhaṇeyeva hotīti.
In the same way, the impingement of present forms, etc., on the eye-sensitivity, etc., and the coming into apperception in the mind-door with the ability to disturb the bhavaṅga occur without prior or subsequent, at one moment.
Cũng vậy, sự chạm của các sắc pháp hiện tại vào nhãn căn, v.v., và sự xuất hiện của chúng ở ý môn do có khả năng làm rung động bhavaṅga, diễn ra đồng thời, không trước không sau, trong cùng một sát na.
Evaṃ sakuṇopamāya sahataṅkhaṇeyevāti ca apubbaṃacarimaṃ ekakkhaṇe yevātica vatvā daḷhaṃ paṭibhiddhattā taṃ anukkamacalanaṃ acintetvā dhammaniyāmavasena ekappahāracalanameva paccetabbanti.
Thus, by strongly refuting that sequential disturbance, stating "at that very moment" with the simile of the bird and "without prior or subsequent, at one moment," that sequential disturbance should not be considered; rather, the disturbance as a single impact, according to the law of nature, should be accepted.
Vì vậy, sau khi nói về ví dụ con chim và việc "ngay trong cùng một sát na", "không trước không sau, trong cùng một sát na" đã bị bác bỏ mạnh mẽ, nên không nên suy nghĩ về sự chuyển động tuần tự đó mà nên tin vào sự chuyển động một lần duy nhất theo quy luật của các pháp.
Bhavaṅgasotaṃvocchinditvāti bhavaṅgapavāhaṃ sabbaso avacchinnaṃ katvā.
Having interrupted the bhavaṅga stream means having completely cut off the flow of bhavaṅga.
Bhavaṅgasotaṃ vocchinditvā có nghĩa là hoàn toàn cắt đứt dòng bhavaṅga.
Āvajjantanti adisvāva kiṃnāmetanti āvajja mānaṃ.
Adverting means adverting, asking "What is this?" without yet seeing it.
Āvajjantaṃ có nghĩa là hướng tâm đến đối tượng, suy nghĩ “cái này là gì?” mà không nhìn thấy.
Passantanti atta paccakkhaṃ kurumānaṃ.
Seeing means making it directly perceptible to oneself.
Passantaṃ có nghĩa là tự mình trải nghiệm trực tiếp.
Sampaṭicchantanti muñcituṃ adatvā yathādiṭṭhaṃ rūpaṃ paṭi gaṇhantaṃ.
Receiving means not letting go, but receiving the seen form as it is.
Sampaṭicchantaṃ có nghĩa là tiếp nhận đối tượng đã thấy mà không buông bỏ.
Santīrayamānanti suṭṭhu tīrentaṃvicārentaṃ.
Investigating means thoroughly examining and investigating.
Santīrayamānaṃ có nghĩa là suy xét, xem xét kỹ lưỡng.
Vavatthapentanti suṭṭhu asaṅkarato thapentaṃ sallakkhentanti attho.
Determining means thoroughly establishing it without confusion, i.e., discerning it.
Vavatthapentaṃ có nghĩa là phân biệt rõ ràng, không lẫn lộn, tức là nhận biết rõ ràng.
Yonisomanasikārādivasena laddhopaccayo yenāti laddhapaccayaṃ.
Having obtained conditions refers to having obtained conditions by way of proper attention (yonisomanasikāra), etc.
Laddhapaccayaṃ là do có được nhân duyên nhờ tác ý đúng đắn (yonisomanasikāra), v.v.
Yaṃkiñci javanaṃ javatīti sambandho.
The connection is: "whatever impulsion impinges."
Liên quan đến bất kỳ tâm javana nào đang chạy.
Taṃ pana javanaṃ ārammaṇassa dubbalakālevā mucchā maraṇāsannakālesuvā chakkhattuṃ vā pañcakkhattumevavā javatīti vuttaṃ yebhuyyenāti.
But that impulsion impinges six times or five times only when the object is weak, or when one is in a swoon, or near death; this is stated by mostly.
Nhưng khi đối tượng yếu ớt, hoặc khi sắp bất tỉnh, hoặc sắp chết, tâm javana đó chạy sáu hoặc chỉ năm lần, đó là ý nghĩa của yebhuyyenāti (thường thì).
Javatīti asaninipātasadisena javena pavattati.
It impinges means it occurs with a speed like a lightning strike.
Javatīti (chạy) có nghĩa là vận hành với tốc độ nhanh như sét đánh.
Tattha pathamajavanaṃ aladdhā sevanattā sabbadubbalaṃ hoti.
There, the first impulsion, not having received "serving" (repetition), is the weakest of all.
Trong đó, tâm javana đầu tiên yếu nhất vì chưa có sự lặp lại (sevanattā).
Tato dutīyaṃ balavaṃ.
Then the second is stronger.
Sau đó, cái thứ hai mạnh hơn.
Tato tatīyaṃ.
Then the third.
Sau đó, cái thứ ba.
Tato catutthaṃ.
Then the fourth.
Sau đó, cái thứ tư.
Idaṃ pana sabbabalavaṃ muddhapattaṃ hoti.
This one, however, is the strongest of all, having reached its peak.
Cái này là mạnh nhất, đạt đến đỉnh điểm.
Ito paṭṭhāya anukkamena parihāyamānaṃ pavattati.
From here onwards, it occurs gradually diminishing.
Từ đây trở đi, nó vận hành giảm dần theo thứ tự.
Sattamavāre gate parikkhīṇajavaṃ hotīti veditabbaṃ.
It should be understood that after the seventh turn, its impetus is exhausted.
Cần phải biết rằng khi đến lượt thứ bảy, tốc độ javana đã cạn kiệt.
Javanā nubandhāniti yathā paṭisotaṃ gacchantiṃ nāvaṃ udakaṃ thokaṃ anubandhati anugacchati.
Following the impulsion means, just as water follows a boat going against the current a little, it follows, it accompanies the impulsion.
Javanānubandhāniti (theo sau javana): Như nước theo sau một chút con thuyền đang đi ngược dòng.
Evaṃ javanaṃ anubandhāni.
Thus, those that follow the impulsion.
Cũng vậy, theo sau javana.
Dve tadārammaṇapākānīti dvikkhattuṃ tadārammaṇakiccāni vipākacittāni pavattanti.
Two tadārammaṇa results mean that two resultant consciousnesses performing the tadārammaṇa function occur.
Hai tâm tadārammaṇa (tiếp thu đối tượng) quả: có nghĩa là các tâm quả thực hiện chức năng tadārammaṇa hai lần.
Yathārahanti ārammaṇajavana sattānurūpaṃ.
As is appropriate means according to the object, impulsion, and being.
Yathārahaṃ có nghĩa là phù hợp với đối tượng, javana và chúng sanh.
Bhavaṅgapātoti imasmiṃ atihantārammaṇe āvajjanato pathamabhavaṅgacalanatoyevavā paṭṭhāya uṭṭhitaṃ samuṭṭhitaṃ cittasantānaṃ yāvacatutthajavanā samuṭṭhahitvā pañcamajavanato paṭṭhāya patitameva hoti.
Falling into bhavaṅga: In the case of this extremely strong object, the stream of consciousness that arose and became manifest from the adverting or from the first disturbance of the bhavaṅga continues to rise until the fourth impulsion, and from the fifth impulsion onwards, it has already fallen.
Bhavaṅgapātoti (rơi vào bhavaṅga): Trong trường hợp đối tượng cực mạnh này, dòng tâm thức phát sinh từ sự hướng tâm (āvajjana) hoặc từ sự rung động bhavaṅga đầu tiên, sau khi phát sinh cho đến javana thứ tư, thì từ javana thứ năm trở đi đã rơi xuống.
Evaṃ santepi samuṭṭhitavegassa sabbaso aparikkhīṇatāya patitanti navuccati.
Even though this is so, it is not said to have fallen because the force that arose is not completely exhausted.
Ngay cả khi như vậy, vì động lực phát sinh chưa hoàn toàn cạn kiệt, nên không nói là đã rơi xuống.
Dutīyatadārammaṇato paraṃ pana samuṭṭhitavegassa sabbaso parikkhīṇattā tadā eva taṃcittasantānaṃ patitaṃnāma hoti.
After the second tadārammaṇa, since the arisen impetus (vega) has completely ceased, that mind-continuum is said to have fallen at that very moment.
Nhưng sau tadārammaṇa thứ hai, vì động lực đã hoàn toàn chấm dứt, ngay lúc đó dòng tâm thức đó được gọi là đã rơi xuống.
Tasmā patanaṃ pāto.
Therefore, falling is pāta.
Do đó, sự rơi xuống là pāta.
Bhavaṅgabhāvenacittasantānassa pāto bhavaṅgapāto, bhavaṅgaṃ hutvā pātoti attho daṭṭhabbo.
The falling of the mind-continuum into the state of bhavaṅga is bhavaṅgapāta; the meaning should be understood as 'falling after becoming bhavaṅga'.
Sự rơi xuống của dòng tâm thức vào trạng thái bhavaṅga là bhavaṅgapāta; nên hiểu nghĩa là "đã trở thành bhavaṅga rồi rơi xuống".
Bhavaṅgakicce bhavaṅgaṭṭhāne bhavaṅgārammaṇeca pāto bhavaṅgapātotivā.
Or, the falling into the function of bhavaṅga, into the state of bhavaṅga, and into the object of bhavaṅga, is bhavaṅgapāta.
Hoặc sự rơi xuống trong chức năng bhavaṅga, tại vị trí bhavaṅga, và đối tượng bhavaṅga là bhavaṅgapāta.
Imasmiṃ ṭhāne dovārikopamā, gāmillopamā, ambopamāca vattabbā.
In this context, the simile of the doorkeeper, the simile of the villager, and the simile of the mango should be stated.
Tại đây, nên nói về ví dụ người gác cổng, ví dụ về làng, và ví dụ về quả xoài.
Tāsabbāpi aṭṭhakathāyaṃ gahetabbā.
All of these should be taken from the Aṭṭhakathā.
Tất cả những ví dụ đó đều được lấy từ Chú Giải.
Ettāvatā sattarassa cittakkhaṇāni paripūrepāti sambandho.
Thus far, the connection is that the seventeen mind-moments are completed.
Cho đến đây, mối liên hệ là "đã hoàn thành mười bảy sát-na tâm".
Etthaca chachakkayojanā vattabbā.
Here, the six-six application (chachakka-yojanā) should be stated.
Tại đây, nên nói về sự kết hợp sáu nhóm sáu.
Yattha hi rūntī rammaṇaṃ ghaṭṭeti.
Where a form strikes an object.
Nơi nào sắc va chạm đối tượng,
Taṃ cakkhuvatthuṃ nissāya tattha ghaṭṭitaṃ rūpārammaṇaṃ ārabbha cakkhuviññāṇaṃ uppajjati.
Relying on that eye-base, with that form-object struck there as its object, eye-consciousness arises.
nương vào nhãn căn đó, nhãn thức khởi lên do duyên với sắc đối tượng đã va chạm ở đó.
Itarāni pana āvajjanādīni mano viññāṇāni attano attano atītānantaracittena sahuppannaṃ hadayavatthuṃ nissāya tamevārammaṇaṃ ārabbha uppajjanti.
However, the other mind-consciousnesses, such as advertence, arise relying on the heart-base which has arisen together with their respective immediately preceding minds, and with that same object as their object.
Còn các tâm ý thức khác như ý môn hướng tâm, v.v., nương vào ý căn đồng khởi với tâm ngay trước đó của chính chúng, khởi lên do duyên với chính đối tượng đó.
Cakkhudvāra manodvārāni sabbesaṃpi vīthicittānaṃ dvārakiccaṃ sādhenti.
The eye-door and mind-door serve as the door-function for all vīthi-minds.
Nhãn môn và ý môn thực hiện chức năng môn cho tất cả các tâm lộ trình.
Ayañca vīthi cakkhudvāre uppannattā cakkhudvāravīthīti.
And this vīthi is called the eye-door vīthi because it arises at the eye-door.
Và lộ trình này được gọi là nhãn môn lộ trình vì nó khởi lên ở nhãn môn.
Cakkhuviññāṇena upalakkhitattā cakkhuviññāṇavīthītica vuccati.
It is also called the eye-consciousness vīthi because it is characterized by eye-consciousness.
Và được gọi là nhãn thức lộ trình vì được đặc trưng bởi nhãn thức.
Ekacittakkhaṇaṃ atikkamma ghaṭṭanasamatthe atibalavā rammaṇe uppannattā atimahantārammaṇa vīthītica vuccatīti.
And it is called the atimahantārammaṇa vīthi (very strong object process) because it arises with an extremely strong object capable of striking after one mind-moment has passed.
Và được gọi là atimahantārammaṇa vīthi (lộ trình đối tượng cực mạnh) vì nó khởi lên ở đối tượng cực mạnh có khả năng va chạm sau khi vượt qua một sát-na tâm.
Etthaca yattakāni rūpārammaṇāni cakkhupathe uppajjitvā ṭhitippattāni honti.
Here, as many form-objects as arise in the eye-path and reach the stage of duration (ṭhiti) —
Tại đây, bao nhiêu sắc đối tượng đã khởi lên trong nhãn lộ và đạt đến trạng thái tồn tại,
Tāni tattakāni ṭhitippattesu pubbāparabhūtesu ekūna paññāsaparimāṇesu cakkhupasādesu kismiṃci naghaṭṭentīti navattabbāni.
it should not be said that they do not strike any of the forty-nine eye-sensitivities that are in the state of duration, being previous and subsequent to each other.
không nên nói rằng chúng không va chạm vào bất kỳ nhãn căn nào trong số bốn mươi chín nhãn căn đã đạt đến trạng thái tồn tại, trước và sau.
Tesu pana yadeva ekaṃ cakkhu imissā vīthiyā yathārahaṃ vatthubhāvaṃ dvārabhāvañca sādheti.
Among these, only one eye, which appropriately serves as the base and door for this vīthi,
Mà trong số đó, chính một nhãn căn đã thực hiện chức năng căn và chức năng môn một cách thích hợp cho lộ trình này.
Yatthaca ghaṭṭitaṃ rūpaṃ ārabbha ayaṃ vīthi pavattati.
and where a form struck, causes this vīthi to proceed.
Và lộ trình này diễn ra do duyên với sắc đã va chạm ở đó.
Etadeva kicca sādhanaṃ nāma hoti.
This is called 'performing the function'.
Chính điều này được gọi là sự thực hiện chức năng.
Yaṃ majjhimāyukanti vadanti, itarāni pana mogha vatthūnināma honti, yānimandāyukānītiamandāyukānītica vadanti.
They call this 'of medium lifespan'; the others are called 'useless bases', which they refer to as 'of short lifespan' or 'of long lifespan'.
Điều mà họ gọi là "có tuổi thọ trung bình", còn những cái khác được gọi là "căn vô ích", mà họ gọi là "có tuổi thọ yếu" và "có tuổi thọ không yếu".
Tānipana yathāvutta kicca sādhanato purimāni pacchimānīti duvidhāni honti, tadubhayānipi cakkhuviññāṇassa uppādakkhaṇe ṭhitibhāvena labbhamānāni aṭṭhacattālīsamattāni veditabbānīti.
These, however, are of two kinds: those previous to and those subsequent to the 'performing the function' as stated, and both of these, appearing in the state of duration at the moment of the arising of eye-consciousness, should be understood as forty-eight in number.
Tuy nhiên, chúng có hai loại: trước và sau sự thực hiện chức năng đã nói, và cả hai loại đó đều được biết là có số lượng bốn mươi tám, được nhận biết ở trạng thái tồn tại vào sát-na khởi sinh của nhãn thức.
Avasesāni pana tato purimatarāni pacchimakarānica laddhaghaṭṭanānipi vatthudvārakiccasiddhibhāve anāsaṅkitabbattā idha nagahitānīti.
The remaining ones, those much earlier and those much later, even if they have received a strike, are not included here because there is no doubt regarding their success in the function of the base-door.
Còn những cái còn lại, dù đã va chạm, nhưng vì không có khả năng thực hiện chức năng căn môn, nên không được đề cập ở đây.
Ettha siyā imāya vīthiyā uppattisamaye so puggalo ahaṃ idaṃ nāma passāmīti jānāti, na jānātīti.
Here, it might be asked whether that person knows "I see such and such" at the time of the arising of this vīthi, or not.
Tại đây, có thể hỏi: vào lúc khởi sinh của lộ trình này, người đó có biết "tôi thấy cái này" hay không?
Najānāti.
He does not know.
Không biết.
Kadā pana jānātīti.
When then does he know?
Vậy khi nào thì biết?
Sallakkhaṇavīthiyā pavattamānāya.
When the sallakkhaṇa-vīthi (differentiating process) is occurring.
Khi lộ trình nhận biết đang diễn ra.
Tathā hi sabbapathamaṃ cakkhudvāravīthi pavattati.
Indeed, first the eye-door vīthi occurs.
Thật vậy, trước hết, nhãn môn lộ trình diễn ra.
Tato tadanuvattikā manodvāravīthi.
Then, following it, the mind-door vīthi.
Sau đó là ý môn lộ trình tiếp nối nó.
Tato samudāyagāhikā.
Then the samudāyagāhikā (collective grasping).
Sau đó là lộ trình nắm bắt tổng thể.
Tato vaṇṇasallakkhaṇā.
Then the vaṇṇasallakkhaṇā (differentiating color).
Sau đó là lộ trình nhận biết màu sắc.
Tato vatthugāhitā.
Then the vatthugāhitā (grasping the object).
Sau đó là lộ trình nắm bắt hình dáng.
Tato vatthusallakkhaṇā tato nāmagāhikā.
Then the vatthusallakkhaṇā (differentiating the object), then the nāmagāhikā (grasping the name).
Sau đó là lộ trình nhận biết hình dáng, sau đó là lộ trình nắm bắt tên gọi.
Tato nāmasallakkhaṇāti.
Then the nāmasallakkhaṇā (differentiating the name).
Sau đó là lộ trình nhận biết tên gọi.
Tattha vaṇṇasallakkhaṇāya pavattamānāya ahaṃ nīlavaṇṇaṃ passāmītiādinā vaṇṇaṃ sallakkheti.
Therein, when the vaṇṇasallakkhaṇā occurs, one differentiates the color, saying "I see blue color" and so on.
Tại đó, khi lộ trình nhận biết màu sắc đang diễn ra, người đó nhận biết màu sắc theo cách "tôi thấy màu xanh", v.v.
Vatthusallakkhaṇāya saṇṭhānaṃ sallakkheti.
With the vatthusallakkhaṇā, one differentiates the shape.
Khi lộ trình nhận biết hình dáng, người đó nhận biết hình dáng.
Nāma sallakkhaṇāya nāmaṃ sallakkhetīti.
With the nāmasallakkhaṇā, one differentiates the name.
Khi lộ trình nhận biết tên gọi, người đó nhận biết tên gọi.
Iti taṃtaṃ sallakkhaṇavīthi yā pavattamānāyaeva taṃtaṃpassāmīti jānātīti.
Thus, it is only when the respective sallakkhaṇa-vīthi is occurring that one knows "I see such and such."
Như vậy, chỉ khi lộ trình nhận biết tương ứng đang diễn ra, người đó mới biết "tôi thấy cái đó".
Etthaca alātacakkassa gāhikāviya purimāhi dvīhi vīthīhi punappunaṃ gahitānaṃ rūpānaṃ samudāyato gāhikā tatīyā manodvāravīthi samudāya gāhikānāma, na hi samudāyagahaṇena vinā paribyattavaṇṇagahaṇaṃ sambhavatīti.
Here, the third mind-door vīthi, which grasps the aggregate of forms repeatedly grasped by the two preceding vīthis, is called samudāyagāhikā, like grasping a fire-brand circle, for without collective grasping, clear grasping of color is not possible.
Tại đây, ý môn lộ trình thứ ba nắm bắt tổng thể được gọi là samudāyagāhikā (nắm bắt tổng thể) đối với các sắc đã được nắm bắt lặp đi lặp lại bởi hai lộ trình trước, giống như sự nắm bắt vòng lửa; vì nếu không có sự nắm bắt tổng thể thì không thể có sự nắm bắt màu sắc rõ ràng.
Yāva tadārammaṇuppādā pana appahontātītakanti dvikkhattuṃ yāva tadārammaṇuppādā pavattituṃ appahontaṃ hutvā atītadvatticittakkhaṇikaṃ.
"Having passed, being unable to persist until the arising of tadārammaṇa" means having passed, having been unable to persist until the arising of tadārammaṇa twice, meaning it has passed two or three mind-moments.
Yāva tadārammaṇuppādā pana appahontātītaka (đã qua nhưng không đủ để khởi sinh tadārammaṇa) nghĩa là đã qua hai hoặc ba sát-na tâm, không đủ để diễn ra cho đến khi tadārammaṇa khởi sinh.
Yassa hi dvevā tīṇivā cittakkhaṇāni atītāni honti.
Indeed, that for which two or three mind-moments have passed —
Thật vậy, đối tượng nào đã qua hai hoặc ba sát-na tâm,
Taṃ yāva tadārammaṇuppādā pavattituṃ nappahoti na sakkoti.
that is unable, not capable, of persisting until the arising of tadārammaṇa.
thì không đủ, không thể diễn ra cho đến khi tadārammaṇa khởi sinh.
Evaṃ appahontaṃ hutvā atītakanti attho.
This is the meaning of "having passed, having been thus unable to persist".
Nghĩa là "đã qua nhưng không đủ" như vậy.
Apātamāgatanti cakkhudvāre manodvāreca āpātaṃ āgataṃ.
"Having come into view" means having come into view at the eye-door and mind-door.
Apātamāgata (đã đến trong phạm vi) nghĩa là đã đến trong phạm vi của nhãn môn và ý môn.
Natthi tadārammaṇuppādoti ettha yassa tīṇi cittakkhaṇāni atītāni honti.
"There is no arising of tadārammaṇa": Here, for that which has passed three mind-moments,
Natthi tadārammaṇuppādo (không có sự khởi sinh của tadārammaṇa) ở đây, đối với đối tượng nào đã qua ba sát-na tâm,
Tassa cuddasa cittakkhaṇāyukāvase sassa ārammaṇassa sattamajavanena saheva niruddhattā tasmiṃ natthi tadārammaṇuppādoti yuttametaṃ.
since the remaining fourteen mind-moments of the object have ceased together with the seventh javana, it is appropriate to say that there is no arising of tadārammaṇa in that case.
vì đối tượng đó với tuổi thọ còn lại là mười bốn sát-na tâm đã diệt cùng với javana thứ bảy, nên việc nói "không có sự khởi sinh của tadārammaṇa" là hợp lý.
Na hi ekāvajjanavīthiyaṃ cittāni dhammavasena viya kālavasenāpi nānārammaṇāni icchanti aṭṭhakathācariyāti.
Indeed, the Aṭṭhakathā teachers do not desire that the minds in a single advertence-process should have different objects in terms of time, just as they do not in terms of phenomena.
Thật vậy, các vị Sư Chú Giải không chấp nhận rằng các tâm trong một lộ trình ý môn có các đối tượng khác nhau theo thời gian, giống như theo pháp.
Yassa pana dve cittakkhaṇāni atītāni.
But if it is said that for that which has passed two mind-moments,
Còn đối với đối tượng đã qua hai sát-na tâm,
Tasmiṃ sattamajavanato paraṃ ekacittakkhaṇāyukāvasese ārammaṇe ekena tadārammaṇena uppajjitabbanti ce.Na.
one tadārammaṇa should arise in the object remaining for one mind-moment after the seventh javana? No.
nếu nói rằng một tadārammaṇa phải khởi lên ở đối tượng có tuổi thọ còn lại một sát-na tâm sau javana thứ bảy, thì không phải vậy.
Na hi tādisaṃ nirodhā sannaṃ ārammaṇaṃ ekavāraṃpi tadārammaṇuppattiyā paccayo bhavituṃ sakkotīti.
Indeed, such an object, being close to cessation, cannot be a condition for the arising of tadārammaṇa even once.
Thật vậy, một đối tượng gần diệt như vậy không thể là duyên cho sự khởi sinh của tadārammaṇa dù chỉ một lần.
Tathā hi mahāaṭṭhakathāyaṃ vipākuddhāre cittappavattigaṇanāyaṃ tadārammaṇāni dveti dveeva tadārammaṇa vārā āgatāti.
Thus, in the Mahāaṭṭhakathā, in the section on vipāka (resultant karma), in the enumeration of mind-processes, it is stated that there are two tadārammaṇas, meaning that only two instances of tadārammaṇa have occurred.
Thật vậy, trong Đại Chú Giải, trong phần tính toán sự diễn tiến của tâm (cittappavattigaṇanā) ở phần vipāka, đã có hai lần tadārammaṇa được đề cập, tức là chỉ có hai lần tadārammaṇa.
Na hi bāhiratthabhūto hetuattho kitakapaccayānaṃ visayo hotīti.
Indeed, the meaning of 'cause', which is an external factor, is not the domain of primary suffixes (kitaka-paccayas).
Thật vậy, nghĩa nguyên nhân bên ngoài không phải là đối tượng của các tiếp vĩ ngữ kitaka.
Tasmā idha bhāvattheeva tvāpaccayo.
Therefore, here the tvā-paccaya is only in the sense of 'state of being'.
Do đó, ở đây, tvāpaccaya chỉ theo nghĩa trạng thái.
Tatoca hetuatthe paccattavacananti daṭṭhabbaṃ.
And from that, the word 'paccatta' in the sense of 'cause' should be understood.
Và từ đó nên được hiểu là từ chỉ riêng biệt trong nghĩa nguyên nhân.
Etena yā lakkhaṇe hetumhicamānantapaccayānaṃpi pavatti katthaci vuttā.
By this, the occurrence of 'ānantapaccaya' in the sense of 'lakkhaṇa' and 'hetu', as stated sometimes,
Bởi điều này, sự diễn tiến của các duyên vô gián, dù được nói ở đâu đó trong đặc tính và nguyên nhân,
Sāpipaṭikkhittā hoti.
is also rejected.
điều đó cũng bị bác bỏ.
Nahi bāhiratthabhūtā lakkhaṇahetuyo tesaṃ visayā hontīti.
For 'lakkhaṇa' and 'hetu', which are external objects, are not their (the conditions') domain.
Thật vậy, các đặc tính và nguyên nhân, vốn là đối tượng bên ngoài, không phải là đối tượng của chúng.
Etthaca yassa ārammaṇassa navacittakkhaṇāni atītāni honti.
Here, when nine mind-moments of an object have passed,
Và ở đây, đối với đối tượng nào mà chín sát na tâm đã trôi qua,
Tassa avasesa aṭṭhacittakkhaṇā yukassa dutīya voṭṭhabbanena saheva niruddhattā tasmiṃ javanaṃpi anuppajjitvāti yuttametaṃ.
it is appropriate that in that case, the remaining eight mind-moments associated with the second voṭṭhabbana cease simultaneously, and javana does not arise.
thì đối tượng đó, cùng với voṭṭhabbana thứ hai, đã diệt tận, nên javana không phát sinh trên đó là hợp lý.
Kāraṇaṃ vuttameva.
The reason has already been stated.
Nguyên nhân đã được nói.
Yassa pana cattāri.La.
But if for an object whose four or
Nhưng nếu nói rằng, đối với đối tượng nào mà bốn, v.v.,
Aṭṭhavā cittakkhaṇāni atītāni.
eight mind-moments have passed,
hoặc tám sát na tâm đã trôi qua,
Tasmiṃ javanena uppannena bhavitabbanti ce.Na.
javana should arise in that case, it is not so.
thì javana phải phát sinh trên đó, thì không phải vậy.
Avasesachacittakkhaṇāyukaṃpi hi ārammaṇaṃ javanuppattiyā paccayo bhavituṃ na sakkoti.
For even an object with a remaining life-span of six mind-moments cannot be a condition for the arising of javana.
Thật vậy, đối tượng có tuổi thọ sáu sát na tâm còn lại cũng không thể là duyên cho sự phát sinh của javana.
Javanañhi uppajjamānaṃ sattakkhattuṃ pavattituṃ pahonake ārammaṇe eva uppajjati.
For javana, when arising, arises only in an object capable of sustaining its occurrence seven times.
Javana, khi phát sinh, chỉ phát sinh trên đối tượng đủ sức diễn tiến bảy lần.
Pakatiniyāmena javanassa sattakkhattu paramatāya sambhavatoti.
This is because by natural rule, the maximum occurrence of javana is seven times.
Vì theo quy luật thông thường, javana có thể diễn tiến tối đa bảy lần.
Ettha pana yathā visaññikāla mucchākāla maraṇakālesu vatthussa avisadatāya dubbalatā yaca javanaṃ chapañcavārepi pavattati.
Here, however, just as in the states of unconsciousness (visaññī), fainting (mucchā), and death (maraṇa), due to the indistinctness and weakness of the physical basis, javana occurs five or six times,
Tuy nhiên ở đây, giống như trong các trường hợp vô tưởng, hôn mê, và chết, do sự không rõ ràng và yếu ớt của đối tượng, javana diễn tiến năm hoặc sáu lần,
Tathā pakatikālepi ārammaṇassa dubbalabhāve sati chapañcavārepi pavattatiyevāti.
similarly, in normal times, if the object is weak, it occurs five or six times.
thì tương tự, trong trường hợp thông thường, nếu đối tượng yếu ớt, javana cũng diễn tiến năm hoặc sáu lần.
Dvattikkhattunti dvikkhattuṃvā tikkhattuṃvā.
Twice or thrice means two times or three times.
Hai hoặc ba lần có nghĩa là hai lần hoặc ba lần.
Tathā hi aṭṭhakathāyaṃ voṭṭhabbane ṭhatvā ekaṃvā dvevā cittāni pavattanti.
Thus, in the commentaries, it is stated that, after the voṭṭhabbana, one or two mind-moments arise.
Thật vậy, trong Chú giải có nói: "Sau khi voṭṭhabbana khởi lên, một hoặc hai tâm diễn tiến.
Tato āsevanaṃ labhitvā javanaṭṭhāne ṭhatvā puna bhavaṅgaṃ otaratīti vuttaṃ.
Then, having obtained āsevana, it remains at the javana stage and then descends back into bhavaṅga.
Sau đó, nhận được sự tiếp nối, đứng ở vị trí javana, tâm lại chìm vào bhavaṅga."
Ettha hi tato āsevanaṃ labhitvā javanaṭṭhāne ṭhatvāti etena tatīyassa voṭṭhabbanassa pavattiṃ dasseti.
Here, the phrase "then, having obtained āsevana, it remains at the javana stage" indicates the occurrence of a third voṭṭhabbana.
Ở đây, câu "sau đó, nhận được sự tiếp nối, đứng ở vị trí javana" cho thấy sự diễn tiến của voṭṭhabbana thứ ba.
Itarathā ekaṃvā dvevā cittāni pavattanti.
Otherwise, it would have been stated: "one or two mind-moments arise,
Nếu không, thì đã nói là "một hoặc hai tâm diễn tiến,
Tato bhavaṅgaṃ otaratīti vuttaṃ siyāti.
then it descends into bhavaṅga."
sau đó chìm vào bhavaṅga".
Ekaṃvāti pana vācā siliṭṭhamattaṃ daṭṭhabbaṃ.
However, the phrase "one" should be understood as merely a conventional expression,
Nhưng từ "một" nên được hiểu là chỉ để nhấn mạnh.
Yathā diratta tirattaṃti.
like "two or three nights."
Ví dụ như "hai hoặc ba đêm".
Athavā, tatoti ekacittatovā dvicittatovāti attho.
Alternatively, then means from one mind-moment or from two mind-moments.
Hoặc, từ đó có nghĩa là từ một tâm hoặc từ hai tâm.
Tattha pathamena dvikkhattuṃ dutīyena tikkhattuṃ voṭṭhabbanassa uppatti vuttā hotīti.
In that case, by the former, the arising of voṭṭhabbana twice is stated; by the latter, thrice.
Ở đó, sự phát sinh của voṭṭhabbana hai lần được nói bởi cái đầu tiên, và ba lần bởi cái thứ hai.
Āsevanaṃ labhitvāti idaṃ pana upacāravacanamattaṃ daṭṭhabbaṃ.
However, this "having obtained āsevana" should be understood as merely a metaphorical expression.
Còn câu "nhận được sự tiếp nối" thì nên được hiểu chỉ là một cách nói ẩn dụ.
Na hi voṭṭhabbanassa āsevanatā paṭṭhāne vuttāti.
For the āsevana quality of voṭṭhabbana is not stated in the Paṭṭhāna.
Vì sự tiếp nối của voṭṭhabbana không được nói trong Paṭṭhāna.
Ācariyānandattherena panettha voṭṭhabbanato paraṃ catupañca cittakkhaṇāvasese ārammaṇe catupañcajavanuppattiyā eva parittārammaṇavāro icchito.
Here, Venerable Ācariya Ānanda desired the parittārammaṇa process (vīthi) to be characterized by the arising of four or five javanās on an object with four or five mind-moments remaining after the voṭṭhabbana,
Ở đây, Trưởng lão Ācariyānanda mong muốn trường hợp đối tượng nhỏ (parittārammaṇa) là sự phát sinh của bốn hoặc năm javana trên đối tượng còn lại bốn hoặc năm sát na tâm sau voṭṭhabbana,
Na voṭṭhabbana pariyosānavasena.
not by the termination of the voṭṭhabbana.
chứ không phải theo sự kết thúc của voṭṭhabbana.
Paṭṭhānehi bhavaṅgaṃ āvajjanāya anantarapaccayena paccayo tvevavutto.
For in the Paṭṭhāna, bhavaṅga is stated to be a contiguous condition for āvajjana,
Trong Paṭṭhāna, bhavaṅga chỉ được nói là duyên vô gián cho āvajjanā.
Na pana vutto āvajjanā bhavaṅgassa anantarapaccayena paccayoti.
but it is not stated that āvajjana is a contiguous condition for bhavaṅga.
Chứ không nói āvajjanā là duyên vô gián cho bhavaṅga.
Yathā ca mucchāmaraṇakālesu vatthudubbalatāya cha pañcajavanavārā icchitabbā.
And just as in the states of fainting and death, five or six javanas are desired due to the weakness of the physical basis,
Và giống như trong các trường hợp hôn mê và chết, do sự yếu ớt của đối tượng, nên mong muốn các javana diễn tiến năm hoặc sáu lần.
Tathā idhapi ārammaṇadubbalatāyāti na na sakkā vattunti.
similarly, it cannot be said that this applies here also due to the weakness of the object.
Tương tự ở đây, do sự yếu ớt của đối tượng, không thể không nói như vậy.
Ettha ca santīraṇato paraṃ ekacittakkhaṇā vasese ārammaṇe ekaṃ voṭṭhabbanaṃ dvicittakkhaṇāvasese dve taduttari tīṇīti yuttaṃ siyā.
Here, it would be appropriate to say that on an object with one mind-moment remaining after the santīraṇa, there is one voṭṭhabbana; with two mind-moments remaining, two; and further, three.
Và ở đây, nếu trên đối tượng còn lại một sát na tâm sau santīraṇa, có một voṭṭhabbana; trên đối tượng còn lại hai sát na tâm, có hai; và trên đối tượng còn lại nhiều hơn, có ba, thì điều đó là hợp lý.
Etarahi pana dvivoṭṭhabbanikā chaparittārammaṇavīthiyoti voṭṭhabbanikā pañcāti yojesuṃ.
At present, however, they combine the "parittārammaṇa" process with two voṭṭhabbanās as six, and with five voṭṭhabbanās.
Tuy nhiên, hiện nay, họ ghép nối rằng "lộ trình tâm parittārammaṇa có hai voṭṭhabbana" và "voṭṭhabbana có năm".
Evaṃ sante kīdise parittārammaṇe dvivoṭṭhabbanikā, kīdise tivoṭṭhabbanikāti vicāretabbā siyunti.
If this is so, it would need to be investigated in what kind of "parittārammaṇa" there are two voṭṭhabbanās, and in what kind there are three.
Nếu vậy, thì cần phải xem xét "lộ trình tâm parittārammaṇa nào có hai voṭṭhabbana, và lộ trình tâm nào có ba voṭṭhabbana".
Yaṃ pana ārammaṇaṃ dvattikkhattuṃvoṭṭhabbanuppattiyā appahonakaṃ hoti.
But for an object that is insufficient for the arising of voṭṭhabbana twice or thrice,
Còn đối tượng nào không đủ sức cho sự phát sinh của voṭṭhabbana hai hoặc ba lần,
Taṃ āvajjanappattiyāpi paccayo na hotīti vuttaṃ tattha bhavaṅgacalanameva hoti.
it is stated that it is not even a condition for the arising of āvajjana: "there is only a vibration of bhavaṅga.
thì đối tượng đó cũng không là duyên cho sự phát sinh của āvajjanā, nên đã nói: "Ở đó chỉ có sự rung động của bhavaṅga,
Natthi vīthicittuppādoti.
There is no arising of process-consciousness."
không có sự phát sinh của tâm lộ trình."
Tattha bhavaṅgacalanamevāti dvikkhattuṃ bhavaṅgassa calanamattameva hoti.
Here, "only a vibration of bhavaṅga" means there is merely a vibration of bhavaṅga twice.
Ở đó, "chỉ có sự rung động của bhavaṅga" có nghĩa là chỉ có sự rung động của bhavaṅga hai lần.
Iccevaṃ cakkhudvāreti iti evaṃ yadi ekacittakkhaṇātītakaṃ rūpārammaṇaṃ cakkhussa apātamāgacchatītiādinā vuttanayena cakkhudvāre catunnaṃ vārānaṃ vasena catudhā visayappavatti veditabbā, tathā sotadvārādīsu cātiyojanā.
"Thus in the eye-door": it is meant that in this way, just as in the eye-door, the occurrence of objects is understood in four ways according to the four classes, as stated by "if a visual object whose single mind-moment has passed comes into the range of the eye," similarly in the ear-door and so on.
"Như vậy ở nhãn môn" có nghĩa là, như đã nói theo cách "nếu sắc cảnh đã trôi qua một sát na tâm xuất hiện trước mắt", sự diễn tiến của đối tượng được biết là bốn loại theo bốn lộ trình ở nhãn môn; tương tự ở nhĩ môn, v.v.
Sabbathāpi catudhā veditabbāti sambandho.
In all cases, the connection is that it should be understood in four ways.
Trong mọi trường hợp, sự liên kết là "nên được biết là bốn loại".
Atiparittārammaṇaṃpi āpātāgatamattena moghavārassa ārammaṇaṃnāma hoti.
Even an extremely subtle object (ati-parittārammaṇa) merely by coming into range becomes an object for the fruitless process (moghavāra).
Đối tượng cực nhỏ (atiparitārammaṇa) cũng chỉ là đối tượng của lộ trình vô ích (moghavāra) theo nghĩa xuất hiện trước mắt.
Na ārammaṇakaraṇavasena.
Not in the sense of making it an object.
Chứ không phải theo nghĩa tạo thành đối tượng.
Itarāni pana ubhayathāpi itaresaṃ vārānaṃ ārammaṇānināma hontīti vuttaṃ catunnaṃ vārānaṃ yathākkamaṃ ārammaṇabhūtāti.
However, the others are objects for the other processes in both ways, as stated: "being objects for the four classes respectively."
Còn các đối tượng khác thì là đối tượng của các lộ trình khác theo cả hai nghĩa, nên đã nói: "là đối tượng của bốn lộ trình theo thứ tự."
137. Manodvāre pana ārammaṇadhammā parittakhaṇāpi atītānāgatāpi kālavimuttāpi āpātaṃ āgacchantiyeva.
In the mind-door, however, objective phenomena, whether short-lived, past, future, or timeless, do come into range.
137. Tuy nhiên, ở ý môn, các pháp đối tượng, dù là sát na nhỏ, đã qua, chưa đến, hay vô thời gian, đều xuất hiện trước mắt.
Tasmā tattha ekacittakkhaṇātītānivā bahucittakkhaṇātītānivā ṭhitippattāneva āpātamāgacchantīti idaṃ vidhānaṃ natthīti vuttaṃ manodvārepana yadivibhūtamālambaṇaṃ āpātamāgacchatīti.
Therefore, the rule that only those whose single mind-moment has passed, or whose many mind-moments have passed, or which have attained stability, come into range, does not apply there, as stated: "But in the mind-door, if a distinct object comes into range."
Do đó, ở đó không có quy định rằng "chỉ những đối tượng đã trôi qua một sát na tâm hoặc nhiều sát na tâm, đã đạt đến sự tồn tại, mới xuất hiện trước mắt", nên đã nói: "Tuy nhiên, ở ý môn, nếu đối tượng rõ ràng xuất hiện trước mắt".
Tattha manodvāreti suddhamanodvāre.
Here, "in the mind-door" refers to the pure mind-door.
Ở đó, "ở ý môn" có nghĩa là ý môn thuần túy.
Cakkhādīsu hi ghaṭṭanena saheva yattha apātamāgacchati.
For in the eye and so on, where it comes into range simultaneously with impact,
Vì ở nhãn môn, v.v., nơi mà đối tượng xuất hiện cùng với sự va chạm,
Taṃ missakadvāranti vuccati.
that is called a mixed door.
được gọi là môn hỗn hợp.
Idha pana suddhamevā dhippetanti.
Here, however, only the pure (door) is intended.
Ở đây, chỉ có ý môn thuần túy được đề cập.
Taṃpi pañcadvārānubandhakaṃ visuṃ siddhanti duvidhaṃ hoti.
That, too, is of two kinds: either connected with the five doors, or independently arisen.
Ý môn này cũng có hai loại: liên kết với ngũ môn và độc lập.
Tattha yathā ghaṇḍe daṇḍakena ekavāraṃ pahaṭe ghaṇḍasarīrabhūtā rūpa kalāpā ciraṃpi kālaṃ aññamaññaṃ ghaṭṭetvā anuravasaddasantānaṃ pavattenti.
In this regard, just as when a bell is struck once with a stick, the rūpakalāpas, which constitute the bell's body, continue to strike each other for a long time, giving rise to a continuous sound resonance,
Ở đó, giống như khi một cái chuông bị đánh một lần bằng dùi, các sắc pháp tạo thành chuông va chạm lẫn nhau trong một thời gian dài và tạo ra một chuỗi âm thanh vang vọng.
Tathā pañcadvāre ārammaṇena ekavāraṃ ghaṭṭite pañca dvārikavīthiyā niruddhāyapi atītaṃ pañcālambaṇaṃ manodvāre yathā pātāgatameva hutvā anekasahassānipi manodvārikavīthicitta santānāni pavattetiyeva.
similarly, when an object is struck once in the five doors, even after the pentad-door process has ceased, the past five-fold object, having come into range in the mind-door as if it were still present, continues to give rise to thousands of mind-door process-consciousness continuities.
Tương tự, khi đối tượng va chạm ngũ môn một lần, dù lộ trình ngũ môn đã diệt tận, đối tượng ngũ môn đã qua vẫn xuất hiện trước ý môn và tiếp tục tạo ra hàng ngàn chuỗi tâm lộ trình ý môn.
Tesaṃ pana dvārabhūtaṃ bhavaṅgasantānaṃ anubandhakaṃnāma hoti.
Their door, which is the bhavaṅga continuity, is called "connected."
Chuỗi bhavaṅga làm môn cho chúng được gọi là liên kết.
Tānica cittāni anubandhakavīthicittānināma honti.
And those consciousnesses are called "connected process-consciousnesses."
Và những tâm đó được gọi là tâm lộ trình liên kết.
Yattha pana pañcadvāraghaṭṭanā nubandhabhāvena vinā kevalaṃ tathā tathā chaḷārammaṇadhammā āpātaṃ āgacchanti.
However, where the six kinds of objective phenomena come into range merely as they are, without being connected to the impact of the five doors,
Còn nơi mà các pháp sáu đối tượng xuất hiện trước mắt một cách đơn thuần, không có sự liên kết với sự va chạm của ngũ môn,
Taṃ visuṃ siddhaṃ nāma hoti.
that is called "independently arisen."
được gọi là độc lập.
Kathaṃ pana tasmiṃ visuṃ siddhe manodvāre ārammaṇa dhammā āpātaṃ āgacchantīti.
But how do objective phenomena come into range in that independently arisen mind-door?
Nhưng làm thế nào mà các pháp đối tượng lại xuất hiện trước mắt ở ý môn độc lập đó?
Vuccate.
It is stated:
Được nói rằng:
Diṭṭhato diṭṭhasambandhato sutato sutasambandhato saddhāya ruciyā ākāraparivitakkena diṭṭhinijjhānakhantiyā nānākammabalena nānāiddhibalena dhātukkhota vasena devatopasaṃhāravasena anubodhavasena paṭivedhavasenāti evamādīhi kāraṇehi āpātaṃ āgacchantīti.
From what is seen, from connection with what is seen, from what is heard, from connection with what is heard, by faith, by inclination, by imaginative thought, by patient endurance of views, by the power of various kammas, by the power of various iddhi, due to elemental disturbance, due to divine manifestation, due to realization, due to penetration—by these and other such reasons do they come into range.
Do đã thấy, do liên quan đến cái đã thấy, do đã nghe, do liên quan đến cái đã nghe, do đức tin, do sự ưa thích, do suy tư về tướng trạng, do sự kiên nhẫn trong quán chiếu tà kiến, do sức mạnh của các nghiệp khác nhau, do sức mạnh của các thần thông khác nhau, do sự rối loạn của các yếu tố, do sự hiện diện của chư thiên, do sự giác ngộ, do sự thâm nhập, v.v., bằng các nguyên nhân này mà chúng xuất hiện trước mắt.
Tattha diṭṭhaṃnāma pubbe pañcahidvārehi gahitaṃ pañcālambaṇaṃ.
Here, "what is seen" (diṭṭhaṃ) refers to the five-fold object previously apprehended by the five doors.
Ở đó, cái đã thấy là đối tượng ngũ môn đã được nắm bắt trước đây bằng ngũ môn.
Taṃpi kālantare kāraṇalābhe sati suddhe manodvāre āpātaṃ āgacchatiyeva.
That, too, at a later time, when a suitable condition arises, comes into range in the pure mind-door.
Điều đó cũng, vào một thời điểm khác, khi có đủ điều kiện, xuất hiện trước ý môn thuần túy.
Diṭṭhasambandhaṃnāma diṭṭhasadisaṃ vuccati.
Diṭṭhasambandha is said to be similar to what has been seen.
Cái gọi là diṭṭhasambandha được gọi là cái giống như cái đã thấy.
Pubbe hi kiñci disvā aññaṃ yaṃkiñci anumānentassa adiṭṭhaṃpi taṃsadisaṃ atītaṃpi anāgataṃpi paccuppannaṃpi bahuāpātaṃ āgacchatiyeva.
Indeed, for one who infers something else after having seen something previously, even what is unseen but similar to it, whether past, future, or present, certainly comes into mental range in abundance.
Quả thật, trước đây, khi đã thấy một cái gì đó và đang suy đoán bất cứ điều gì khác, thì ngay cả cái chưa thấy, cái giống như vậy, dù là quá khứ, vị lai hay hiện tại, cũng chắc chắn xuất hiện nhiều.
Sutaṃnāma parato sutvā gahitaṃ chaḷārammaṇaṃ.
Suta is the six sense-objects received by hearing from others.
Cái gọi là suta là sáu đối tượng được nắm giữ sau khi nghe từ người khác.
Taṃ pana mahāvisayaṃ hoti.
But that is of wide scope.
Nhưng cái đó có phạm vi rộng lớn.
Sabbaññudesanaṃ sutvā gahitaṃ na kiñci anārammaṇaṃnāma atthīti.
Having heard and received the teaching of the Omniscient One, there is indeed nothing that is not an object (of consciousness).
Sau khi nghe lời dạy của Đấng Toàn Tri, không có đối tượng nào là không được nắm giữ.
Sutasambandhaṃnāma sutasadisaṃ.
Sutasambandha is similar to what has been heard.
Cái gọi là sutasambandha là cái giống như cái đã nghe.
Saddhānāma parassa saddahanā.
Saddhā is the faith in others.
Saddhā là sự tin tưởng của người khác.
Rucināma attano mati.
Ruci is one's own inclination.
Ruci là ý kiến của chính mình.
Ākāra parivitakko nāma atthacchāyaṃ byañjanacchāyaṃ kāraṇacchāyañca nissāya tathā tathā parivitakkanaṃ.
Ākāra parivitakka is reflecting in various ways based on the likeness of meaning, the likeness of expression, and the likeness of reason.
Cái gọi là ākāra parivitakka là sự suy xét theo nhiều cách khác nhau dựa trên bóng dáng của ý nghĩa, bóng dáng của từ ngữ và bóng dáng của nguyên nhân.
Diṭṭhinijjānakhantināma paññāyavā attano laddhiyāvā punappunaṃ upaparikkhitvā evamevāti sanniṭṭhānaṃ pāpetvā gahaṇaṃ.
Diṭṭhinijjānakhanti is the acceptance achieved by repeatedly examining with wisdom or with one's own doctrine and arriving at a conclusive decision, "It is indeed so."
Cái gọi là diṭṭhinijjānakhanti là sự nắm giữ sau khi đã thẩm tra kỹ lưỡng nhiều lần bằng trí tuệ hoặc bằng lập trường của chính mình và đã đạt đến sự kết luận rằng "chắc chắn là như vậy".
Sesaṃ pākaṭameva.
The rest is clear.
Phần còn lại thì rõ ràng.
Etthaca anantarūpanissaya paccayabhāvonāma cittasantānassa mahāvipphāro hoti.
And here, the conditionality of immediate preceding objects causes a great expansion of the mind-continuum.
Và ở đây, trạng thái là nhân duyên anantarūpanissaya là sự mở rộng lớn của dòng tâm.
Sakiṃpi ārammaṇaṃ suṭṭhu āsevitvā niruddhakālato paṭṭhāya vassasatepi vassasahassepi bhavantarepi taṃārammaṇaṃ paṭicca bhavaṅga calanassa paccayo hoti.
Even after an object has been thoroughly attended to once and has ceased, it can become a condition for the vibration of the bhavaṅga (life-continuum) even after a hundred years, a thousand years, or in another existence, due to that object.
Ngay cả khi một đối tượng đã được thực hành kỹ lưỡng một lần, thì từ thời điểm nó diệt đi, nó vẫn là nhân duyên cho sự rung động của bhavaṅga liên quan đến đối tượng đó, dù là một trăm năm, một ngàn năm hay trong một đời sống khác.
Cittañcanāma diṭṭhādīhi yathāvuttakāraṇehi saṃvaddhitaṃ mahāvipphāraṃ hoti.
And the mind, nourished by the aforementioned conditions such as what has been seen, becomes greatly expansive.
Và tâm, được nuôi dưỡng bởi các nguyên nhân đã nói ở trên như cái đã thấy, v.v., có sự mở rộng lớn.
Kiñci nimittaṃ labhitvā ekasmiṃ khaṇe anekasahassesupi diṭṭhādīsu ārammaṇesu pharamānaṃ pavattati.
Having obtained some sign, it operates, extending to thousands of objects like what has been seen, in a single moment.
Khi nắm bắt được một dấu hiệu nào đó, nó vận hành lan tỏa trên hàng ngàn đối tượng đã thấy, v.v., trong một khoảnh khắc.
Tehica kāraṇehi niccaṃ codīyamānaṃ cittasantānaṃ kāyagelaññādike cittadubbalapaccaye asati niccakālaṃpi bhavaṅgato vuṭṭhātuṃ ajjhāsayayuttaṃ hoti.
And due to these reasons, the mind-continuum, constantly stimulated, is inclined to emerge from the bhavaṅga at all times, provided there are no conditions causing mental weakness, such as bodily illness.
Và do những nguyên nhân đó, dòng tâm liên tục được thúc đẩy, nếu không có các nhân duyên làm yếu tâm như bệnh tật thân thể, v.v., thì nó có khuynh hướng luôn luôn thoát khỏi bhavaṅga.
Na hi cittaṃnāma avibhūte ārammaṇe ramati.
For the mind does not delight in an indistinct object.
Quả thật, tâm không vui thích trong đối tượng không rõ ràng.
Vibhūteeva ramati.
It delights only in a distinct one.
Nó chỉ vui thích trong đối tượng rõ ràng.
Tasmā bhavaṅgasampayutto manasikāro punappunaṃ bhavaṅgaṃ cāletvā laddhapaccayesu ārammaṇesu punappunaṃ āvajjanaṃ niyojetiyeva.
Therefore, manasikāra (attention) associated with bhavaṅga, by repeatedly stirring the bhavaṅga, certainly directs the advertence (āvajjana) repeatedly towards the objects that have become conditions.
Do đó, sự tác ý (manasikāra) đi kèm với bhavaṅga liên tục làm rung động bhavaṅga và liên tục hướng sự chú ý đến các đối tượng đã có nhân duyên.
Tadā tāni ārammaṇāni tadabhininnākāra pavattamanasikāra sampayuttassa bhavaṅga cittassa āpātaṃ āgacchanti.
Then, those objects come into the mental range of the bhavaṅga consciousness, which operates with manasikāra inclined towards them.
Lúc đó, những đối tượng đó xuất hiện trong bhavaṅga-citta đi kèm với sự tác ý vận hành theo cách hướng về chúng.
Na hi aññaṃ ārammaṇaṃ gahetvā pavattamānassa cittassa ārammaṇantare abhininnākāronāma natthīti sakkā vattunti.
For it cannot be said that there is no such inclination in another object for a mind operating by apprehending another object.
Quả thật, không thể nói rằng không có sự hướng về đối tượng khác đối với tâm đang vận hành bằng cách nắm giữ một đối tượng khác.
Tadārammaṇapākāni pavattantīti idaṃ kāmasattavasena vuttaṃ.
The statement Tadārammaṇapākāni pavattanti (Then the tadārammaṇa results occur) is said in reference to beings in the sense-sphere.
Câu này: "Lúc đó, những tâm tadārammaṇa (đăng ký đối tượng) phát sinh" được nói theo cách của chúng sanh cõi Dục.
Rūpārūpasattānaṃ pana vibhūtārammaṇepi tadārammaṇuppādo natthiyeva.
However, for beings in the fine-material and immaterial spheres, tadārammaṇa does not arise even with a distinct object.
Đối với chúng sanh cõi Sắc và Vô Sắc, ngay cả khi đối tượng rất rõ ràng, tâm tadārammaṇa cũng không phát sinh.
Yathā cettha.
Just as here (in the mind-door process).
Cũng như ở đây.
Evaṃ pañcadvārepi rūpasattānaṃ atimahantārammaṇesu tadārammaṇuppādo natthīti.
Similarly, in the five-door process, for fine-material beings, tadārammaṇa does not arise with extremely great objects.
Tương tự, ở năm cửa, đối với chúng sanh cõi Sắc, tâm tadārammaṇa không phát sinh đối với các đối tượng cực kỳ lớn.
Avibhūte panā lambaṇe javanāvasāne bhavaṅgapātova hotīti idañca ukkaṭṭha paricchedavasena vuttanti daṭṭhabbaṃ.
And the statement Avibhūte panā lambaṇe javanāvasāne bhavaṅgapātova hoti (But with an indistinct object, at the end of javana, only bhavaṅga falls back) should be understood as said in terms of a superior classification.
Và câu này: "Khi đối tượng không rõ ràng, sau javana (tốc hành tâm) thì chỉ có bhavaṅga rơi xuống" nên được hiểu là được nói theo cách phân loại tối thượng.
Ñāṇavibhaṅgaṭṭhakathāyaṃ pana dvattikkhattuṃ voṭṭhabbanappavattivasena avibhute ālambaṇe voṭṭhabbanavāropi āgato.
However, in the Ñāṇavibhaṅga-aṭṭhakathā, the voṭṭhabbana (determining) phase is also mentioned in connection with an indistinct object, by way of the arising of voṭṭhabbana twice or thrice.
Tuy nhiên, trong chú giải Ñāṇavibhaṅga, sự vận hành của voṭṭhabbana (xác định tâm) cũng được đề cập trong trường hợp đối tượng không rõ ràng, theo cách voṭṭhabbana phát sinh hai hoặc ba lần.
Yoca pañcadvārebhavaṅgacalanamattavasena moghavāro nāma catuttho vāro vutto.
And the fourth type of process, called the futile process (moghavāra), mentioned as merely the vibration of bhavaṅga in the five-door process,
Và cái gọi là moghavāra (vô hiệu lộ trình), lộ trình thứ tư, được nói theo cách chỉ có sự rung động của bhavaṅga ở năm cửa.
Sopi idha laddhuṃ vaṭṭatiyeva.
can also be accepted here.
Cái đó cũng có thể được chấp nhận ở đây.
Suddhamanodvārepi hi ārammaṇe āpātamāgate vīthicittaṃ anuppajjitvā dvikkhattuṃ bhavaṅge calite nivattanakavārānaṃ pamāṇaṃ nabhavissatiyeva, visayeca āpātāgate bhavaṅgeca calite sati visayappavattināma na na hotīti.
For in the pure mind-door too, if the object has come into range and the path-consciousness does not arise, if the bhavaṅga vibrates twice, then the measure of the processes of turning away will not exist; and when an object has come into range and the bhavaṅga has vibrated, the operation with that object is indeed not nonexistent.
Quả thật, ngay cả ở cửa ý thuần túy, khi đối tượng xuất hiện, nếu vīthicitta (tâm lộ trình) không phát sinh và bhavaṅga rung động hai lần, thì số lượng các lộ trình nivattanakavāra (lộ trình quay lại) sẽ không có, và khi đối tượng xuất hiện và bhavaṅga rung động, thì sự vận hành của đối tượng chắc chắn không phải là không có.
Iti imasmiṃ manodvārepi tadārammaṇa javana voṭṭhabbana moghavāra saṅkhātānaṃ catunnaṃ vārānaṃ yathākkamaṃ āraṇabhūtā visayappavatti catudhā veditabbāti.
Thus, in this mind-door too, the four types of objective activity, which are the causes for the tadārammaṇa, javana, voṭṭhabbana, and moghavāra processes respectively, should be understood as fourfold.
Như vậy, trong cửa ý này, sự vận hành của đối tượng, là nguyên nhân của bốn lộ trình được gọi là tadārammaṇa, javana, voṭṭhabbana, và moghavāra theo thứ tự, nên được hiểu là có bốn loại.
Tattha tadārammaṇavārassa ārammaṇabhūtā abhivibhūtānāma javana vārassa vibhūtānāma.
Among these, the objects for the tadārammaṇa-process are called abhivibhūta (extremely distinct); for the javana-process, vibhūta (distinct).
Trong đó, các đối tượng là nguyên nhân của lộ trình tadārammaṇa được gọi là abhivibhūta (cực kỳ rõ ràng), của lộ trình javana được gọi là vibhūta (rõ ràng).
Voṭṭhabbanavārassa avibhūtānāma.
For the voṭṭhabbana-process, they are called avibhūta (indistinct).
Của lộ trình voṭṭhabbana được gọi là avibhūta (không rõ ràng).
Moghavārassa ārammaṇabhūtā atiavibhūtānāmāti yojetabbā.
And for the moghavāra-process, the objects should be understood as ati-avibhūta (extremely indistinct).
Và của lộ trình moghavāra được gọi là atiavibhūta (cực kỳ không rõ ràng), nên được kết nối như vậy.
Etthaca ārammaṇassavā cittassavā atibalavatāya abhivibhūtatā veditabbā.
And here, abhivibhūtatā (extreme distinctness) should be understood as due to the extreme strength of either the object or the consciousness.
Và ở đây, trạng thái cực kỳ rõ ràng nên được hiểu là do đối tượng hoặc do tâm cực kỳ mạnh mẽ.
Dubbalepi hi citte pathavipabbatādivasena atibalavantaṃ ārammaṇaṃ ativibhūtaṃnāma hoti.
For even with a weak mind, an object that is extremely strong, like the earth or a mountain, is called ativibhūta (extremely distinct).
Quả thật, ngay cả khi tâm yếu, một đối tượng cực kỳ mạnh mẽ như đất, núi, v.v., được gọi là cực kỳ rõ ràng.
Atibalavante ca citte atisukhumaṃpi nibbānaṃ ativibhūtaṃnāma hotīti.
And with an extremely strong mind, even the subtle Nibbāna is called ativibhūta (extremely distinct).
Và khi tâm cực kỳ mạnh mẽ, ngay cả Niết Bàn cực kỳ vi tế cũng được gọi là cực kỳ rõ ràng.
Evaṃ sesesupīti.
The same applies to the rest.
Tương tự, trong các trường hợp còn lại.
Vārabhedo panettha anubandhako, visuṃ siddhoti duvidho.
The types of processes here are twofold: anubandhaka (dependent) and visuṃ siddha (independently established).
Sự phân loại lộ trình ở đây có hai loại: anubandhaka (liên tục) và visuṃ siddha (độc lập).
Tattha anubandhako cakkhudvārānubandhakādivasena pañcavidho.
Among these, the anubandhaka type is fivefold, based on its dependence on the eye-door, etc.
Trong đó, anubandhaka có năm loại theo cách liên tục với cửa mắt, v.v.
Ekekasmiñcettha atītagahaṇaṃ, samudāya gahaṇaṃ, vatthugahaṇaṃ, nāmagahaṇanti cattāro cattāro vārā.
In each of these, there are four sub-processes: atītagahaṇa (apprehension of the past), samudāyagahaṇa (apprehension of the collection), vatthugahaṇa (apprehension of the basis), and nāmagahaṇa (apprehension of the name).
Và trong mỗi loại này, có bốn lộ trình: atītagahaṇa (nắm giữ quá khứ), samudāya gahaṇa (nắm giữ toàn thể), vatthugahaṇa (nắm giữ căn), nāmagahaṇa (nắm giữ danh).
Tesuca tadārammaṇavārādayo yathārahaṃ yojetabbā.
And in these, the tadārammaṇa-processes, etc., should be applied appropriately.
Và trong đó, các lộ trình tadārammaṇa, v.v., nên được kết nối một cách thích hợp.
Visuṃ siddho pana diṭṭha vāro, diṭṭhasambandhavāro, sutavāro, sutasambandhavāro, viññātavāro, viññātasambandhavāroti chabbidho hoti.
The visuṃ siddha (independently established) type, however, is sixfold: the diṭṭha process (what is seen), diṭṭhasambandha process (relation to what is seen), suta process (what is heard), sutasambandha process (relation to what is heard), viññāta process (what is known), and viññātasambandha process (relation to what is known).
Còn visuṃ siddha thì có sáu loại: diṭṭha vāra (lộ trình đã thấy), diṭṭhasambandhavāra (lộ trình liên hệ với cái đã thấy), sutavāra (lộ trình đã nghe), sutasambandhavāra (lộ trình liên hệ với cái đã nghe), viññātavāra (lộ trình đã biết), viññātasambandhavāra (lộ trình liên hệ với cái đã biết).
Etthaca saddhā ruci ākāra parivitakkādi vasena pavattavārā viññātavāro, viññāta sambandhavāroti vuttāti daṭṭhabbā.
And here, the processes occurring by way of faith, inclination, circumstantial reflection, etc., are to be understood as viññāta and viññātasambandha processes.
Và ở đây, các lộ trình vận hành dựa trên saddhā (đức tin), ruci (ưa thích), ākāra parivitakka (suy xét hình tướng), v.v., được gọi là viññātavāra và viññātasambandhavāra.
Aṭṭhasāliniyaṃ pana saddhāruciyādiva senagahitaṃ ārammaṇaṃ tathāpi hoti.
However, in the Aṭṭhasālinī, an object apprehended by way of faith, inclination, etc., may be so (distinct) or it may be otherwise.
Tuy nhiên, trong Aṭṭhasālinī, đối tượng được nắm giữ dựa trên saddhā, ruci, v.v., có thể là như vậy.
Aññathāpi hoti.
It may also be otherwise.
Cũng có thể là khác.
Tasmā aṭṭhakathāyaṃ na gahitanti vuttaṃ.
Therefore, it is stated in the Aṭṭhakathā that it is not apprehended.
Do đó, trong chú giải, nó được nói là không được nắm giữ.
Tathāvā hotu aññathāvā.
Whether it is so or otherwise,
Dù là như vậy hay khác.
Vīthicittapavattiyā sati gahetabbameva.
if there is the occurrence of vīthicitta (path-consciousness), it must be apprehended.
Khi có sự vận hành của vīthicitta, nó phải được nắm giữ.
Tattha ekekasmiṃvāre tadārammaṇavārādivasena cattāro cattāro vārā.
In each of these processes, there are four sub-processes, by way of tadārammaṇa process, etc.
Trong đó, trong mỗi lộ trình, có bốn lộ trình theo cách tadārammaṇa, v.v.
Tesuca kāma mahaggatā nuttara paññatti vasena paccuppannātītānāgatakāla vimuttavasenaca ārammaṇadhammā yathārahaṃ yojetabbāti.
And in these, the object-dharmas should be applied appropriately, by way of kāma (sense-sphere), mahaggata (fine-material and immaterial spheres), anuttara (supramundane), and paññatti (concepts), and by way of past, future, and present times and that which is free from time.
Và trong đó, các pháp đối tượng nên được kết nối một cách thích hợp theo cách dục giới, đại hành, siêu thế, khái niệm, và theo cách thoát khỏi thời gian quá khứ, vị lai, hiện tại.
Etarahi pana atītabhavaṅgavasena tadārammaṇavasena ca vārabhedaṃ kappenti.
Currently, however, they classify the types of processes by way of past bhavaṅga and by way of tadārammaṇa.
Tuy nhiên, hiện nay, họ phân loại lộ trình theo cách atītabhavaṅga (bhavaṅga quá khứ) và tadārammaṇa.
Tattha atītabhavaṅgavasena vārabhedakappanaṃ niratthakaṃ.
Among these, the classification of processes by way of past bhavaṅga is meaningless.
Trong đó, việc phân loại lộ trình theo cách atītabhavaṅga là vô nghĩa.
Na hi manodvāre pañcadvāre viya ārammaṇānaṃ khaṇavasena balava dubbalatā sambhavo atthi.
For in the mind-door, there is no possibility of objects being strong or weak based on their moment, as there is in the five doors.
Quả thật, ở cửa ý, không có khả năng đối tượng mạnh yếu theo khoảnh khắc như ở năm cửa.
Tadā avijjamānānaṃpi atītānāgatānaṃ kālavimuttānañca tattha āpātāgamanatoti.
This is because even past and future objects, and those free from time, which are nonexistent at that moment, come into range there.
Vì lúc đó, ngay cả những đối tượng quá khứ, vị lai không tồn tại và những đối tượng siêu thời gian cũng xuất hiện ở đó.
Ettha siyā, ekāvajjanavīthiyā ārammaṇaṃnāma dhammatoca kālatoca abhinna meva icchanti aṭṭhakathācariyā.
Here it might be said: The Aṭṭhakathā teachers wish that an object in a single advertence-process is identical in both dhamma (nature) and kāla (time).
Ở đây, có thể có vấn đề, các vị chú giải sư mong muốn rằng đối tượng trong một lộ trình āvajjana (hướng tâm) là không khác biệt về pháp và thời gian.
Imeca sattā taṃ taṃ ākāraṃ sallakkhetvā aññamaññassa cittaṃ jānantiyeva.
And these beings indeed know each other's minds by observing those various aspects.
Và những chúng sanh này nhận biết tâm của nhau bằng cách nhận thức các hình tướng khác nhau.
Paracittaviduniyo pana devatā ākārasallakkhaṇena vināpi jānanti.
However, deities with knowledge of others' minds know without needing to observe aspects.
Còn các vị thiên nữ biết tâm người khác thì biết mà không cần nhận thức hình tướng.
Tattha paccuppannaṃ parassa cittaṃ jānanakāle āvajjanaṃ bhāvayaṃ parassa cittaṃ attanā sahuppannaṃ.
When knowing the present mind of another, does one advert to another's mind that arose simultaneously with one's own advertence?
Trong đó, khi nhận biết tâm hiện tại của người khác, āvajjana đang phát triển, tâm của người khác phát sinh cùng với tâm của mình.
Taṃ vā āvajjati.
Or does one advert to that mind?
Hoặc nó hướng về cái đó.
Udāhu parato taṃ taṃ javanena sahuppannaṃvā.
Or does one know that mind or the javana that arose simultaneously from another?
Hay nó phát sinh cùng với javana khác nhau từ người khác.
Javanānica yaṃ āvajjanena sahuppannaṃ taṃ vā jānanti, paccekaṃ attanā sahuppannaṃvāti.
And do the javana cognitions know that which arose simultaneously with the advertence, or each that which arose simultaneously with themselves?
Và các javana đó biết cái gì phát sinh cùng với āvajjana, hay mỗi cái phát sinh cùng với chính nó?
Kiñcettha, yadi tāva āvajjanena sahuppannaṃ āvajjati jānantica.
What then? If one adverts to what arose simultaneously with the advertence, and also knows it,
Hơn nữa, ở đây, nếu nó hướng về cái phát sinh cùng với āvajjana và biết nó.
Evaṃ sati dhammato abhinnaṃ hoti.
in this case, it is identical in dhamma.
Khi đó, nó không khác biệt về pháp.
Kālato bhinnaṃ.
But different in kāla.
Nhưng khác biệt về thời gian.
Tañhi cittaṃ āvajjanassa paccuppannaṃ hoti.
For that mind is present for the advertence.
Vì tâm đó là hiện tại đối với āvajjana.
Javanānaṃ pana atītanti.
But it is past for the javana cognitions.
Nhưng là quá khứ đối với các javana.
Atha paccekaṃ attanā sahuppannaṃ āvajjati jānantica.
If, then, one adverts to what arose simultaneously with each (javana), and also knows it,
Nếu mỗi cái hướng về cái phát sinh cùng với chính nó và biết nó.
Evañca sati kālato abhinnaṃ hoti.
in this case, it is identical in kāla.
Khi đó, nó không khác biệt về thời gian.
Dhammato bhinnameva.
But different in dhamma.
Nhưng khác biệt về pháp.
Athapi yaṃ paccekaṃ sahuppannaṃ jānanti.
Even if one knows that which arose simultaneously with each,
Hoặc nếu chúng biết cái gì phát sinh cùng với mỗi cái.
Tadeva āvajjati.
and only to that does one advert,
Và chỉ hướng về cái đó.
Evaṃpi bhinnameva hotīti.
even so, it is different.
Khi đó cũng khác biệt.
Ettha aṭṭhakathāyaṃ tāva yaṃ āvajjanena sahuppannaṃ.
Here, according to the Aṭṭhakathā, that which arose simultaneously with the advertence.
Ở đây, trong chú giải, cái phát sinh cùng với āvajjana.
Tadeva āvajjati jānanticāti dhammato abhinnaṃ vatvā taṃ cittaṃ niruddhaṃpi addhāvasena santativasenaca gahitaṃ javanānaṃpi paccuppannameva hotīti vinicchitaṃ.
It is determined that, having stated that the mind (object) is not different from the phenomenon itself when it adverts to and knows it, that mind, even if ceased in terms of momentary existence, is taken as present for the javanas in terms of duration and continuity.
“Chỉ chú ý và biết điều đó” – khi nói rằng về Pháp thì không khác, tâm đó dù đã diệt nhưng được nắm giữ theo cách thời gian và theo cách dòng chảy (liên tục), thì đối với các javana cũng là hiện tại. Đó là sự quyết định.
Ācariyānandamatena pana parassa taṃ taṃ ākāraṃ sallakkhetvā taṃ taṃ adhippāyajānanakāle āvajjanajavanāni paccekaṃ attanā sahuppannaṃ cittaṃ āvajjati jānanti ca.
However, according to the view of Acariya Ananda, when discerning the various modes of another and knowing their various intentions, the āvajjanas and javanas each advert to and know the mind that has arisen together with them.
Tuy nhiên, theo quan điểm của Đại sư Ānanda, khi nhận biết các khía cạnh khác nhau của người khác và biết được các ý định khác nhau, thì các āvajjana và javana, mỗi cái, chú ý và biết tâm cùng sanh với chính nó.
Na cettha dhammato kālatoca bhinnaṃnāma hoti.
And here, there is nothing different in terms of object or time.
Ở đây, về Pháp và về thời gian, không có sự khác biệt.
Sabbesaṃpi hi ārammaṇaṃ cittameva hoti paccuppannañcāti.
For the object of all is indeed mind, and it is present.
Vì đối tượng của tất cả đều là tâm, và là hiện tại.
Naca javanāni nirāvajjanānināma honti.
And javanas are not without āvajjana.
Và các javana không phải là không có āvajjana.
Āvajjanenapi hi cittanteva āvajjitaṃ hoti.
For by āvajjana, mind itself is adverted to.
Vì ngay cả bởi āvajjana, tâm cũng được chú ý.
Javanānica cittanteva jānantīti.
And javanas themselves know mind.
Và các javana biết chính tâm.
Yadi pana āvajjane na cittanti āvajjite javanāni rūpanti jānanti.
If, however, in āvajjana it is not mind that is adverted to, then the javanas know rūpa.
Nếu āvajjana không phải là tâm, thì khi được chú ý, các javana biết đó là sắc.
Rūpantivā āvajjite cittanti jānanti, nīlantivā āvajjite pītanti jānanti.
Or if rūpa is adverted to, they know mind; or if blue is adverted to, they know yellow.
Hoặc khi được chú ý là sắc, thì biết đó là tâm; hoặc khi được chú ý là xanh, thì biết đó là vàng.
Evaṃ sati javanāni dhammato nirāvajjanāni nāma honti.
In such a case, the javanas would indeed be without āvajjana in terms of the object.
Trong trường hợp đó, các javana về Pháp thì không có āvajjana.
Tathā atītanti āvajjite paccuppannanti.
Similarly, if the past is adverted to, then the present.
Tương tự, khi được chú ý là quá khứ, thì là hiện tại.
Evañca sati tāni kālato nirāvajjanānināma hontīti.
And in such a case, they would indeed be without āvajjana in terms of time.
Trong trường hợp đó, chúng về thời gian thì không có āvajjana.
Yasmā ca atīto dhammo paccuppannassa dhammassa anantarapaccayena paccayoti paṭṭhāne vutto.
And because it is stated in the Paṭṭhāna that "a past phenomenon is a condition for a present phenomenon by way of the anantara-paccaya (contiguity condition),"
Và vì trong Paṭṭhāna đã nói rằng pháp quá khứ là duyên vô gián cho pháp hiện tại.
Tasmā idha khaṇavaseneva paccuppannaṃ vattuṃ yuttaṃ.
Therefore, here it is appropriate to speak of "present" in terms of moments.
Do đó, ở đây nói là hiện tại theo sát na thì hợp lý.
Na addhāsantati vasenāti.
Not in terms of duration and continuity.
Không phải theo cách thời gian và dòng chảy (liên tục).
Itarathā sabba vīthicittavāresupi ārammaṇānaṃ atītādibhāvo addhāsantativaseneva vattabbo siyāti.
Otherwise, in all instances of process-consciousness, the past etc. nature of the objects would have to be stated in terms of duration and continuity.
Nếu không, trong tất cả các lộ trình tâm, trạng thái quá khứ v.v. của đối tượng cũng sẽ phải được nói theo cách thời gian và dòng chảy (liên tục).
Gāthāyaṃ tīṇevāti kiccavasena tīṇi eva.
In the verse, tīṇevā means "only three" in terms of function.
Trong bài kệ, chỉ có ba (tīṇevā) nghĩa là chỉ có ba theo chức năng.
Cittuppādā daseritāti cittuppattikkhaṇavasena dasa īritāni kathitāni.
Cittuppādā daseritā means "ten mind-moments are declared, stated" in terms of moments of arising.
Mười tâm sanh đã được nói (cittuppādā daseritāti) nghĩa là mười đã được nói, đã được trình bày theo sát na tâm sanh.
Vitthā renāti cittasarūpavitthārena.
Vitthārenā means "in detail of the nature of consciousness."
Rộng rãi (vitthārenā) nghĩa là theo sự rộng rãi của bản chất tâm.
Etthāti manodvāre.
Etthā means "in the mind-door process."
Ở đây (etthā) nghĩa là trong lộ trình ý môn.
Ekacattālīsāti pañcaviññāṇamanodhātūhi vajjitānaṃ kāmāvacaracittānaṃ vasena ekacattālīsaṃ.
Ekacattālīsā means "forty-one" in terms of kāmacara minds, excluding the five-sense consciousnesses and mano-dhātu.
Bốn mươi mốt (ekacattālīsā) nghĩa là bốn mươi mốt theo các tâm Dục giới, trừ năm thức song ngũ và ý giới.
Etthāti parittajavanavāre.
Etthā means "in the paritta-javana-vāra (ordinary impulsion process)."
Ở đây (etthā) nghĩa là trong lộ trình javana hữu hạn (paritta javana).
138. Vibhūtāvibhūtabhedo natthi ekaṃ vibhūtameva labbhatīti adhippāyo.
The meaning is that there is no distinction between manifest and unmanifest; only one manifest is obtained.
138. Ý nghĩa là không có sự phân biệt giữa rõ ràng và không rõ ràng, chỉ có một cái rõ ràng được tìm thấy.
Na hi avibhūte ārammaṇe appanānāma sambhavatīti.
For indeed, appanā (absorption) cannot occur with an unmanifest object.
Vì không thể có sự an chỉ (appanā) trên một đối tượng không rõ ràng.
Tathā tadārammaṇuppādoca natthi.
Likewise, there is no arising of tadārammaṇa (retrocognition).
Cũng vậy, không có sự sanh khởi của tadārammaṇa.
Na hi atisantataraṃ appanājavanaṃ tadārammaṇaṃ anubandhatīti.
For indeed, an appanā-javana that is exceedingly subtle is not followed by tadārammaṇa.
Vì javana an chỉ quá vi tế không theo sau tadārammaṇa.
Tattha hi chabbīsati mahaggata lokuttara javanesu yaṃkiñci javanaṃ appanāvīthimotaratīti sambandho.
Here, the connection is that "any javana among the twenty-six mahaggata and lokuttara javanas enters the appanā process."
Ở đó, bất kỳ javana nào trong hai mươi sáu javana siêu thế và đại nghiệp cũng đi vào lộ trình an chỉ – đó là mối liên hệ.
Ñāṇarahitaṃ dvihetukajavanaṃ athirasabhāvattā appanāya anantarūpanissayo nahotīti vuttaṃ ñāṇasampayutta kāmāvacarajavanānamaṭṭhannanti.
It is stated, ñāṇasampayutta kāmāvacarajavanānamaṭṭhannaṃ (of the eight kāmacara javanas associated with knowledge), that a dvihetuka javana lacking knowledge, being unstable, is not an immediate condition for appanā.
Javana nhị nhân không có trí tuệ, do bản chất không ổn định, không phải là duyên nương tựa vô gián cho an chỉ – điều này được nói là tám javana Dục giới tương ưng với trí tuệ.
Parikammopacārānulomagotratunāmenāti ettha indriyasamatādīhi paritobhāgehi appanā karīyati sajjīyati etenāti parikammaṃ.
In parikammopacārānulomagotrabhu-nāmena, parikamma (preparatory work) is that by which appanā is done or prepared by means of balanced faculties etc. in the surrounding parts.
Ở đây, bởi Parikamma, Upacāra, Anuloma và Gotrabhū (Parikammopacārānulomagotratunāmenā) – Parikamma là cái mà nhờ đó sự an chỉ được chuẩn bị, được tạo ra bởi các yếu tố bên ngoài như sự quân bình của các căn.
Appanaṃ upecca caratīti upacāro.
Upacāra (access) is that which moves near to appanā.
Upacāra là cái vận hành gần đến an chỉ.
Samīpacāroti attho.
It means near action.
Nghĩa là sự vận hành gần.
Samīpacaraṇañcettha āsannekāle appanāvahasamatthabhāvena daṭṭhabbaṃ.
And here, near action should be understood as the ability to bring about appanā in a proximate time.
Sự vận hành gần ở đây nên được hiểu là có khả năng dẫn đến an chỉ trong thời gian gần.
Yassa pavattiyā aciraṃ kālaṃ appanā sambhavo hotīti.
That is, by its occurrence, appanā is possible for not long after.
Nhờ sự vận hành của nó, sự an chỉ có thể xảy ra trong thời gian không lâu.
Anulomanti appanāpavattiyā paccanīkadhammavidhamanena appanāya anukūlaṃ appanāhitaṃ appanā vahanticceva attho, yassa pavattiyā appanā vibandhako paccanī konāma natthīti.
Anuloma (adaptation) means that which is अनुकूल (favorable) to appanā, beneficial to appanā, or leads to appanā by removing obstructive phenomena to the occurrence of appanā; by its occurrence, there is no opponent or obstruction to appanā.
Anuloma là cái thuận lợi cho an chỉ, hữu ích cho an chỉ, và dẫn đến an chỉ bằng cách loại bỏ các pháp đối nghịch với sự vận hành của an chỉ; nghĩa là, nhờ sự vận hành của nó, không có gì đối nghịch cản trở an chỉ.
Gamīyati bujjhīyati attho etenātivo.
Or it is that by which the meaning is gone to or understood.
Gotrabhū là cái mà nhờ đó ý nghĩa được đạt đến, được hiểu.
Abhidhānaṃ buddhica.
Naming and understanding.
Nó là tên gọi và sự hiểu biết.
Taṃ duvidhaṃpi gavaṃ tāyati rakkhatīti gottaṃ.
Both kinds protect and preserve cattle; hence, gotta (lineage).
Cả hai loại này đều bảo vệ (tāyati) dòng dõi (gavaṃ) – đó là Gotra.
Paritta jātisaṅkhāto anvayo.
The lineage refers to the paritta-jāti (mundane realm).
Sự kế thừa được gọi là dòng dõi hữu hạn (paritta jāti).
Gottaṃ abhibhuyyati chijjati etthāti gotrabhu.
Gotrabhu (change of lineage) is that where the gotta is overcome or cut off.
Gotrabhū là cái mà dòng dõi bị vượt qua, bị cắt đứt.
Ettha ca cattāripi javanāni parikammajavanānīti vā upacārajavanānitivā anulomajavanānītivā vuccantiyeva.
And here, all four javanas are indeed called parikamma-javanas, or upacāra-javanas, or anuloma-javanas.
Ở đây, cả bốn javana đều được gọi là javana Parikamma, hoặc javana Upacāra, hoặc javana Anuloma.
Gotrabhūti pana pacchimasseva nāmaṃ.
But Gotrabhu is the name only of the last one.
Tuy nhiên, Gotrabhū chỉ là tên của cái cuối cùng.
Idha pana catunnaṃpi nāmānaṃ saṅgahaṇatthaṃ parikammo pacārānuloma gotrabhunāmenāti evaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Here, however, it should be understood that it is stated as parikammopacārānuloma gotrabhunāmena (by the names of parikamma, upacāra, anuloma, and gotrabhu) for the purpose of encompassing all four names.
Nhưng ở đây, để bao gồm cả bốn tên, đã nói là “bởi Parikamma, Upacāra, Anuloma và Gotrabhū” như vậy.
Evañca katvā kasmā pathamameva parikammaṃnāma.
And having done so, the question, "Why is the first one called parikamma?,"
Và khi đã làm như vậy, câu hỏi “Tại sao cái đầu tiên lại được gọi là Parikamma?
Nanu itarānipi appanaṃ parisaṅkharontiyevāti evamādikā codanā anokāsā hotīti.
"Don't the others also prepare for appanā?," and so on, becomes baseless.
Không phải các cái khác cũng chuẩn bị cho an chỉ sao?” v.v. sẽ không có chỗ đứng.
Catukkhattuṃ tikkhattumevavāti catukkhattumevavā tikkhattumevavā.
Catukkhattuṃ tikkhattumevavā means "four times only, or three times only."
Bốn lần hoặc ba lần (Catukkhattuṃ tikkhattumevavā) nghĩa là chỉ bốn lần hoặc chỉ ba lần.
Tattha pathamena eva saddena pañcamaṃ gotrabhusambhavo paṭikkhitto hoti.
Here, by the first word "eva," the possibility of a fifth gotrabhu is rejected.
Ở đó, với từ “chỉ” (eva) đầu tiên, khả năng Gotrabhū thứ năm được loại trừ.
Tadā hi javanaṃ patitaṃnāma hoti.
For then the javana is said to have fallen.
Khi đó, javana được gọi là đã rơi xuống.
Pavedhati kampati.
It trembles, shakes.
Nó rung động, chấn động.
Kāmagottaṃ abhikkamitvā uparibhūmantarappattiyā paccayo bhavituṃ na sakkotīti.
It is not possible to be a condition for transcending the kāma-gotta and attaining the higher planes.
Nó không thể là duyên để vượt qua dòng dõi Dục giới và đạt đến các cõi cao hơn.
Dutīyena dutīyaṃ gotrabhu sambhavo paṭikkhitto hoti.
By the second "eva," the possibility of a second gotrabhu is rejected.
Với từ “chỉ” thứ hai, khả năng Gotrabhū thứ hai được loại trừ.
Tadā hi aladdhāsevanaṃ anulomaṃ attano anantare cittaṃ gotrabhubhāvaṃ pāpetuṃ na sakkotīti.
For then an anuloma that has not gained repetition cannot cause the consciousness immediately following it to become gotrabhu.
Khi đó, Anuloma không được tiếp nối, không thể khiến tâm ngay sau nó đạt đến trạng thái Gotrabhū.
Eteneva pañcamato paraṃ catutthatoca oraṃ appanāya asambhavo sādhito hotīti.
By this, the impossibility of appanā beyond the fifth and below the fourth is established.
Bằng cách này, sự không thể có an chỉ sau javana thứ năm và trước javana thứ tư đã được chứng minh.
Vāsaddena pana mandapaññassa catukkhattumeva.
However, by the word "vā," it is shown that for the dull-witted, it is only four times.
Tuy nhiên, với từ “hoặc” (vā), điều này được chỉ ra rằng đối với người có trí tuệ yếu kém thì chỉ bốn lần.
Na tikkhattuṃ.
Not three times.
Không phải ba lần.
Tikkhapaññassa tikkhattumeva.
For the keen-witted, it is only three times.
Đối với người có trí tuệ sắc bén thì chỉ ba lần.
Na catukkhattunti dassitaṃ hoti.
Not four times.
Không phải bốn lần.
Aṭṭhasāliniyaṃ pana mandamajjhima mahāpaññavasena tidhā bhinditvā pañcakkhattuṃpi parikammajavanānaṃ uppatti anuññātā viya dissati.
In the Aṭṭhasālinī, however, by distinguishing between dull, average, and keen-witted persons, the arising of parikamma-javanas even five times seems to be permitted.
Tuy nhiên, trong Aṭṭhasālinī, có vẻ như sự sanh khởi của các javana Parikamma được cho phép đến năm lần, chia thành ba loại theo trí tuệ yếu kém, trung bình và siêu việt.
Itaraṭṭhakathāsu pana suṭṭhu vicāretvā paṭisiddhattā sā na gahetabbāvāti.
But since it is strongly rejected in other commentaries, that should not be adopted.
Nhưng vì các bản Chú giải khác đã xem xét kỹ lưỡng và bác bỏ điều đó, nên không nên chấp nhận quan điểm đó.
Tattha bhavaṅgassa āsannabhāvenāti bhavaṅgabhāvassa āsanna bhāvenāti attho.
Here, "due to their proximity to bhavaṅga" means "due to their proximity to the state of bhavaṅga."
Ở đó, “do quá gần bhavaṅga” (bhavaṅgassa āsannabhāvenāti) nghĩa là “do quá gần trạng thái bhavaṅga”.
Pañcamajavanato hi paṭṭhāya javanasantānaṃ anupubbena parikkhīṇajavaṃ hoti.
For from the fifth javana onwards, the javana series gradually exhausts its momentum.
Vì từ javana thứ năm trở đi, dòng javana dần dần mất đi sức mạnh.
Bhavaṅgabhāvatthāya pariṇamatīti.
It transforms towards the state of bhavaṅga.
Nó chuyển biến để trở thành trạng thái bhavaṅga.
Evañca katvā papātāsannapurisopamāpi upapannā hotīti.
And having done so, the simile of a person nearing a precipice is also apt.
Và khi đã làm như vậy, ví dụ về người sắp rơi xuống vực cũng trở nên phù hợp.
Niruddhānantaramevāti niruddhe anantaramevāti padacchedo.
Niruddhānantaramevā is the word division: "niruddhe anantarameva" (immediately after cessation).
Ngay sau khi diệt (Niruddhānantaramevā) là sự phân tách từ ngữ: “ngay sau khi diệt”.
Kassa anantaranti, aññassa asutattā niruddhassāti atthato laddhamevāti.
"Immediately after what?" Since no other* is mentioned, it is understood to be "immediately after cessation."
Ngay sau cái gì? Vì không có cái khác được nói đến, nên theo nghĩa là “ngay sau cái đã diệt” là điều đã được hiểu.
Yasmā pana appanānāma uppajjamānā catutthatovā pañcamatovā paṭṭhāya uppajjati.
But since appanā, when it arises, arises from the fourth or fifth* onwards.
Tuy nhiên, vì an chỉ khi sanh khởi, thì sanh khởi từ javana thứ tư hoặc thứ năm trở đi.
Na chaṭṭhatovā sattamatovā.
Not from the sixth or seventh.
Không phải từ thứ sáu hoặc thứ bảy.
Sāhi vasībhūtāpi catuttha pañcamesu uppattiṃ alabhamānā sabbaso nuppajjatiyeva.
Even if it has mastery, if it does not attain occurrence in the fourth or fifth, it does not arise at all.
Ngay cả khi đã thành thạo, nếu nó không đạt được sự sanh khởi ở javana thứ tư hoặc thứ năm, thì nó hoàn toàn không sanh khởi.
Labhamānā pana divasaṃpi nirantaraṃ pavattatiyeva.
If it does attain, it continues uninterruptedly for even a day.
Nhưng nếu đạt được, nó sẽ vận hành liên tục suốt cả ngày.
Tasmā catutthaṃvā pañcamaṃvāti idaṃ ādimattaniyamanatthaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, "fourth or fifth" should be understood as meant for setting the initial limit.
Do đó, “thứ tư hoặc thứ năm” này nên được hiểu là được nói để chỉ sự giới hạn ban đầu.
Teneva hi appanāvīthimotaratīti ca tatoparaṃ appanāvasāne bhavaṅgapātova hotīti ca vakkhatīti.
For it is by this that it will be stated: "it enters the appanā-vīthi" and "thereafter, at the end of appanā, only bhavaṅga intervenes."
Chính vì vậy mà sẽ nói rằng đi vào lộ trình an chỉ và sau đó, khi an chỉ kết thúc, chỉ có sự rơi vào bhavaṅga.
Yadi pana pañcamato paṭṭhāya javanaṃ patitaṃ nāma hoti.
If, however, the javana is said to have fallen from the fifth onwards.
Nếu javana được gọi là đã rơi xuống từ javana thứ năm trở đi.
Evaṃ sati kasmā tato paṭṭhāya patanakhette appanājavanaṃ pavattatīti.
In such a case, why does appanā-javana occur in the fallen region from there onwards?
Trong trường hợp đó, tại sao javana an chỉ lại vận hành trong vùng rơi xuống từ đó trở đi?
Vuccate, hatthe thapitaleḍḍussa patanakhettaṃnāma hatthato muttamatte hoti.
It is said: the falling region of a clod held in the hand occurs as soon as it is released from the hand.
Nói rằng, vùng rơi của một hòn đá đặt trong tay là ngay khi nó thoát khỏi tay.
Evaṃ santepi hatthabalena khipitaṃ leḍḍu dūraṃpi gacchatiyeva.
Even so, a clod thrown with the strength of the hand goes far.
Ngay cả như vậy, hòn đá được ném bằng sức mạnh của tay vẫn bay xa.
Ettha ca leḍḍussa javonāma hatthajavamūlako hoti.
And here, the momentum of the clod originates from the momentum of the hand.
Ở đây, động lực của hòn đá có nguồn gốc từ động lực của tay.
Hatthajavoca sarīrabalamūlako.
And the momentum of the hand originates from the strength of the body.
Và động lực của tay có nguồn gốc từ sức mạnh của cơ thể.
Tattha leḍḍu viya appanājavanaṃ daṭṭhabbaṃ.
Here, appanā-javana should be understood like the clod.
Ở đó, javana an chỉ nên được xem như hòn đá.
Leḍḍussa patanakhettaṃ viya catutthato pacchākālo.
The time after the fourth (javana) is like the field where a clod falls.
Thời gian sau cái thứ tư giống như phạm vi rơi của cục đất.
Hatthajavoviya gotrabhujavo.
The speed of gotrabhū is like the speed of a hand (in throwing).
Tốc độ của gotrabhū (chuyển tộc) giống như tốc độ của con voi.
Sarīrabalaṃ viya purimānaṃ parikammajavanānaṃ balaṃ daṭṭhabbaṃ.
The strength of the preceding preparatory javanas should be understood like bodily strength.
Sức mạnh của các javana (tốc hành) chuẩn bị trước phải được xem như sức mạnh của cơ thể.
Uttānaseyyassa bāladārakassa balaṃ viya ādikammikavīthiyaṃ kāmajavanānaṃ balaṃ.
The strength of the kāma-javanas in the path of the beginner is like the strength of a baby lying on its back.
Sức mạnh của các javana dục giới trong lộ trình của người mới tu (ādikammika) giống như sức mạnh của một đứa trẻ sơ sinh nằm ngửa.
Vuddhipattassa purisassabalaṃ viya samāpattivīthiyaṃ kāmajavanānaṃ balaṃ.
The strength of the kāma-javanas in the path of attainment is like the strength of a mature man.
Sức mạnh của các javana dục giới trong lộ trình nhập định (samāpatti-vīthi) giống như sức mạnh của một người đàn ông trưởng thành.
Yathā ca bāladārakena khittaṃ leḍḍu hatthato muttamattepi patati.
And just as a clod thrown by a young child falls as soon as it leaves the hand,
Và cũng như cục đất được ném bởi một đứa trẻ, ngay khi rời khỏi tay là rơi xuống.
Evaṃ ādikammikavīthiyaṃ appanājavanaṃ ekavāraṃ javitvā patati.
so too, in the path of the beginner, the absorption javana runs for one moment and then falls.
Cũng vậy, trong lộ trình của người mới tu, javana appanā (tốc hành an chỉ) chỉ khởi lên một lần rồi rơi xuống.
Yathāvuddhipattena khittaṃ leḍḍu patanakhettepi apatitvā dūraṃpi dūrataraṃpi gacchati.
Just as a clod thrown by a mature person does not fall even within the field of falling, but goes far and even farther,
Như cục đất được ném bởi một người trưởng thành, không rơi trong phạm vi rơi của nó mà đi xa hơn, rất xa.
Tathā samāpattivīthiyaṃ appanājavanaṃ ciraṃpi cirataraṃpi pavattatīti.
so too, in the path of attainment, the absorption javana continues for a long time and even longer.
Cũng vậy, trong lộ trình nhập định, javana appanā duy trì lâu hơn, rất lâu.
Mūlaṭīkāyaṃ pana appanājavanaṃ patanakhette pavattaṃpi bhūmantarapattiyāvā ārammaṇantaraladdhiyāvā patitaṃnāma nahotīti vuttaṃ.
However, in the Mūlaṭīkā it is said that the absorption javana, even when occurring within the field of falling, is not considered to have fallen by virtue of reaching another plane or by virtue of obtaining another object.
Tuy nhiên, trong Mūlaṭīkā, đã nói rằng javana appanā, dù đã xảy ra trong phạm vi rơi, nhưng không được gọi là rơi xuống khi nó đạt đến một cảnh giới khác hoặc một đối tượng khác.
Ettha siyā, kasmā pañcamato paṭṭhāya javanaṃ patitanti vuttaṃ.
Here, it might be asked: "Why is it said that the javanas fall from the fifth onward?
Ở đây có thể có câu hỏi, tại sao javana được nói là rơi xuống từ cái thứ năm trở đi?
Nanu apati tattā eva suṭṭhu balavabhāvato sattamajavanacetanā sīghaṃ anantare bhave vipākadāyinīca ānantariyakammañca hoti.
Is it not because the seventh javana-consciousness, due to its non-falling and its exceedingly strong nature, quickly yields results in the immediately subsequent existence and also constitutes an ānantariya-kamma?
Chẳng phải chính vì không rơi xuống mà có sức mạnh vượt trội, nên javana cetanā (tâm sở tư) thứ bảy nhanh chóng cho quả trong kiếp kế tiếp và trở thành nghiệp vô gián (ānantariya kamma) sao?
Majjhe pañcacetanā tathā balavabhāvābhāvato cirena tatīyabhavādīsu vipākadāyinīca honti, anantariyabhāvañca na gacchantīti.
And the five javanas in the middle, due to their not being so strong, yield results later in the third existence and beyond, and do not attain the state of ānantariya?"
Năm cetanā ở giữa, do không có sức mạnh như vậy, nên cho quả chậm hơn trong kiếp thứ ba trở đi, và không trở thành vô gián.
Nakho panetaṃ evaṃ daṭṭhabbaṃ.
Indeed, this should not be understood in this way.
Nhưng điều này không nên được hiểu như vậy.
Yadi hi sīghaṃ vipākadānatāya balavatīnāma siyā.
For if strength were determined by quickly yielding results,
Nếu quả thật mạnh mẽ là do cho quả nhanh chóng,
Evaṃsati paṭhamacetanā sabbabalavatīnāma siyā.
then the first javana-consciousness would be the strongest of all,
thì cetanā đầu tiên sẽ là mạnh mẽ nhất.
Sā hi imasmiṃyeva bhave vipākaṃ detīti.
for it yields its result in this very existence.
Vì nó cho quả ngay trong kiếp này.
Idaṃ panettha sanniṭṭhānaṃ.
This is the definitive conclusion here:
Đây là kết luận ở đây.
Eka vassajīvīnaṃ tiṇarukkhānaṃ pariṇāmoviya pathamacetanāya pariṇāmo daṭṭhabbo.
The maturation of the first javana-consciousness should be understood like the maturation of one-year-old grasses and trees.
Sự trưởng thành của cetanā đầu tiên phải được xem như sự trưởng thành của cây cỏ sống một năm.
Dvivassajīvīnaṃ viya sattamacetanāya.
That of the seventh javana-consciousness like two-year-old (plants).
Của cetanā thứ bảy giống như cây sống hai năm.
Mahāsālānaṃ viya majjhimacetanānanti.
And that of the middle javanas like great sāl trees.
Và của các cetanā giữa giống như cây sāla lớn.
Tattha ekavassajīvino tiṇarukkhānāma asārā honti.
Among these, one-year-old grasses and trees are unsubstantial.
Trong số đó, cây cỏ sống một năm thì không có lõi (asāra).
Asārattāca dubbalā anaddhaniyā aciraṭṭhikā.
Being unsubstantial, they are weak, impermanent, and short-lived.
Vì không có lõi nên chúng yếu ớt, không bền vững, không tồn tại lâu dài.
Tasmā tesaṃ sīghatarapariṇāmo hoti.
Therefore, their maturation is quicker.
Do đó, chúng trưởng thành rất nhanh.
Te hi sīghataraṃ ruhanti.
They grow more quickly,
Chúng mọc lên rất nhanh.
Vuddhiṃ viruḷhiṃ āpajjanti.
reach development and growth (more quickly).
Phát triển và sinh sôi nảy nở.
Sīghataraṃ pupphanti phalanti patanti antaradhāyanti.
They flower, bear fruit, fall, and disappear more quickly.
Nhanh chóng ra hoa, kết trái, rụng và biến mất.
Ekaṃ nidāghasamayaṃ atikkamituṃ nasakkonti.
They cannot withstand one dry season.
Chúng không thể vượt qua một mùa khô.
Dutīyaṃ vassaṃ na pāpuṇanti.
They do not reach a second year.
Không đạt đến năm thứ hai.
Etthaca nidāghasamayo viya maraṇakālo veditabbo.
Here, the dry season should be understood as the time of death.
Ở đây, mùa khô phải được hiểu là thời điểm chết.
Dvivassajīvino pana thokaṃ sārabhūtā honti.
Two-year-old (plants), however, are somewhat substantial.
Tuy nhiên, cây sống hai năm thì có một chút lõi (sārabhūta).
Sārabhūtattāca thokaṃ balavantā addhaniyā.
Being substantial, they are somewhat strong and enduring.
Vì có lõi nên chúng mạnh mẽ và bền vững hơn một chút.
Tato yevacatesaṃ cirapariṇāmo hoti.
For that very reason, their maturation is prolonged.
Chính vì thế mà chúng trưởng thành chậm hơn.
Te hi pathamaṃ vassaṃ ruhanti vuddhiṃ viruḷhiṃ āpajjanti.
They grow, develop, and increase in the first year.
Chúng mọc lên, phát triển và sinh sôi nảy nở trong năm đầu tiên.
Pupphituṃvā phalituṃvā nasakkonti.
They cannot flower or bear fruit (in the first year).
Không thể ra hoa hay kết trái.
Dutīyavasseeva pupphanti phalanti patanti antaradhāyanti.
They flower, bear fruit, fall, and disappear only in the second year.
Chỉ trong năm thứ hai mới ra hoa, kết trái, rụng và biến mất.
Dutīyaṃ pana nidāgha samayaṃ atikkamituṃ na sakkonti.
However, they cannot withstand a second dry season.
Nhưng chúng không thể vượt qua mùa khô thứ hai.
Tatīyaṃ vassaṃ na pāpuṇanti.
They do not reach a third year.
Không đạt đến năm thứ ba.
Mahāsālā pana sabbasārabhūtā honti.
Great sāl trees, however, are entirely substantial.
Tuy nhiên, cây sāla lớn thì có lõi hoàn toàn (sabbasārabhūta).
Balavantā cirataraṭṭhāyino.
They are strong and endure for a very long time.
Mạnh mẽ và tồn tại rất lâu.
Tasmā te saṇikameva pariṇāmaṃ gacchanti.
Therefore, they mature slowly.
Do đó, chúng trưởng thành rất chậm.
Te hi eka dve vassāni vidatthiratanamattāva honti.
For one or two years, they are merely a span's measure (in height).
Chúng chỉ cao một gang tay trong một hoặc hai năm.
Vuddhiṃ viruḷhiṃ nāpajjanti.
They do not develop or grow (quickly).
Không phát triển và sinh sôi nảy nở.
Pupphituṃvā phalituṃvā na sakkonti.
They cannot flower or bear fruit (quickly).
Không thể ra hoa hay kết trái.
Aticiraṭṭhāyino pana honti.
But they are very long-lived.
Nhưng chúng tồn tại rất lâu.
Cha pañca vassasatāni ṭhatvāva patanti.
They remain for five or six hundred years before falling.
Chúng chỉ rụng sau khi tồn tại năm, sáu trăm năm.
Evameva pathamajavanacetanā sabbaso aladdhāsevanatāya asārā abalā hoti.
Similarly, the first javana-consciousness, having received no cultivation whatsoever, is unsubstantial and weak.
Cũng vậy, javana cetanā đầu tiên hoàn toàn không được thực hành (aladdhāsevana) nên không có lõi (asāra) và yếu ớt (abalā).
Visuṃ ekaṃ bhavaṃ nibbattetuṃ ekañca maraṇakālaṃ atikkamituṃ na sakkoti.
It cannot produce a distinct existence or overcome one moment of death.
Nó không thể tự mình tạo ra một kiếp sống riêng biệt và không thể vượt qua một thời điểm chết.
Imasmiṃ bhaveeva vipaccitvāvā avipaccitvāvā khiyyati.
It is exhausted, having ripened or not ripened in this very existence.
Nó bị tiêu tan ngay trong kiếp này, dù có cho quả hay không.
Sattama javanacetanā pana laddhāsevanatāya thokaṃ sārabhūtā hoti.
The seventh javana-consciousness, however, having received cultivation, is somewhat substantial.
Tuy nhiên, javana cetanā thứ bảy, do được thực hành (laddhāsevana), nên có một chút lõi (sārabhūta).
Visuṃ ekaṃ bhavaṃ nibbattetuṃ sakkoti.
It is capable of producing a distinct existence.
Nó có thể tự mình tạo ra một kiếp sống riêng biệt.
Sārabhūtattā yevaca saṇikameva pariṇāmaṃ gacchati.
And because it is substantial, it matures slowly.
Và chính vì có lõi nên nó trưởng thành chậm rãi.
Imasmiṃ bhave vipaccituṃ na sakkoti.
It cannot ripen in this existence.
Nó không thể cho quả trong kiếp này.
Bhavantaraṃ patvāva vipaccati.
It ripens only after reaching another existence.
Nó chỉ cho quả sau khi đạt đến kiếp khác.
Patitajavanesu pana antima javanatāya dubbalattā dutīyaṃ maraṇakālaṃ atikkamituṃ na sakkoti.
Among the fallen javanas, however, due to the weakness of the last javana, it cannot overcome a second moment of death.
Tuy nhiên, trong số các javana đã rơi xuống, do là javana cuối cùng nên yếu ớt, không thể vượt qua thời điểm chết thứ hai.
Dutīyabhaveeva vipaccitvāvā avipaccitvāvā khiyyati.
It is exhausted, having ripened or not ripened in the second existence.
Nó bị tiêu tan ngay trong kiếp thứ hai, dù có cho quả hay không.
Avasesānaṃ pana pañcannaṃ majjhimacetanānaṃ suṭṭhu laddhāsevanānaṃ saṇika tara pariṇatabhāvo vuttanayānusārena veditabboti.
The slower maturation of the remaining five middle javanas, which are well-cultivated, should be understood according to the explained method.
Còn sự trưởng thành chậm hơn của năm cetanā giữa còn lại, do được thực hành rất tốt, phải được hiểu theo cách đã nói.
Naṃ kevalañcettha tiṇa rukkho pamāya pāṇopamāyāpi ayamattho dīpetabbo.
Not only by the analogy of grasses and trees, but also by the analogy of beings, should this meaning be illustrated here.
Ở đây, ý nghĩa này không chỉ được minh họa bằng ví dụ về cây cỏ, mà còn bằng ví dụ về chúng sinh.
Yehikeci gabbhaseyyakā pāṇā appāyukajātikā honti.
Whatever beings are born in the womb with short lifespans,
Bất cứ chúng sinh nào nằm trong bụng mẹ mà có tuổi thọ ngắn,
Te sīghataraṃ gabbhavāsaṃ vasanti, sīghataraṃ vijāyanti.
they dwell in the womb more quickly, and are born more quickly.
chúng sống trong bụng mẹ nhanh hơn, sinh ra nhanh hơn.
Aṅgamaṅgānica nesaṃ sīghataraṃ thāmagatāni honti.
And their limbs and body parts develop strength more quickly.
Các bộ phận cơ thể của chúng cũng nhanh chóng trở nên cứng cáp.
Indriyānica sīghataraṃ paripākagatāni honti.
And their faculties mature more quickly.
Các căn (indriya) cũng nhanh chóng trưởng thành.
Tadaheva uṭṭhahitvā gacchanti.
They stand up and walk immediately.
Ngay lập tức đứng dậy và đi lại.
Gocaraṃ gaṇhanti.
They grasp food.
Tìm kiếm thức ăn.
Attano attano visaye sīghataraṃ viññuttaṃ āpajjanti.
They become proficient in their respective fields more quickly.
Nhanh chóng trở nên thành thạo trong lĩnh vực của riêng mình.
Sīghataraṃ jiṇṇā honti maranti.
They grow old and die more quickly.
Nhanh chóng già đi và chết.
Dīghāyukajātikānaṃ pana gabbhavāsādīni sabbāni saṇika meva sijjhantīti.
However, for those born with long lifespans, all stages from dwelling in the womb onward proceed slowly.
Tuy nhiên, đối với những chúng sinh có tuổi thọ dài, tất cả các giai đoạn từ khi ở trong bụng mẹ trở đi đều diễn ra chậm rãi.
Etthaca mahaggata kusalāni sattama javanaṭṭhāne ṭhitānīti veditabbāni.
Here, it should be understood that the exalted wholesome (states) stand in the position of the seventh javana.
Ở đây, các thiện nghiệp mahaggata (siêu thế) phải được hiểu là nằm ở vị trí javana thứ bảy.
Parikammajavanāni hi ciraṭṭhitikaṭṭhena supakka sālidhaññasadisāni.
For the preparatory javanas, by virtue of their long duration, are similar to well-ripened rice grain.
Các javana chuẩn bị (parikammajavana) giống như lúa gạo chín kỹ vì tồn tại lâu dài.
Appanājavanāni aciraṭṭhitikaṭṭhena supakka sālibhattasadisānīti tānipi acirataraṭṭhitikānieva honti.
The absorption javanas, by virtue of their short duration, are similar to well-cooked rice; thus, they too are of very short duration.
Các javana an chỉ (appanājavana) giống như cơm gạo chín kỹ vì tồn tại không lâu dài, chúng cũng tồn tại không lâu dài.
Dutīye bhave vipaccitvāvā avipaccitvāvā khiyyanti.
They are exhausted, having ripened or not ripened in the second existence.
Chúng bị tiêu tan trong kiếp thứ hai, dù có cho quả hay không.
Imasmiṃ bhavepi appakena kāmacchandādinā paccanīkadhammena paṭibāhitāni sabbaso avipākabhāvaṃ āpajjanti.
Even in this existence, if obstructed by a small opposing factor like sensual desire, they attain a state of being utterly fruitless.
Ngay trong kiếp này, nếu bị cản trở bởi các pháp đối nghịch như dục ái (kāmacchanda) nhỏ nhặt, chúng hoàn toàn không cho quả.
Tasmātāni tena pariyāyena dubbalāni nāma hontīti.
Therefore, by that analogy, they are said to be weak.
Do đó, chúng được gọi là yếu ớt theo cách đó.
Yasmā ca ānantariyakammānaṃ phaladānaniyatatānāma kālaniyamena vinā na sambhavati.
And because the certainty of result-giving for ānantariya-kammas is impossible without a certainty of time,
Và vì sự chắc chắn về việc cho quả của các nghiệp vô gián (ānantariya kamma) không thể xảy ra nếu không có sự chắc chắn về thời gian.
Kālaniyamocanāma ekantena sattamajavanasseva hoti.
and the certainty of time belongs exclusively to the seventh javana,
Và sự chắc chắn về thời gian chỉ thuộc về javana thứ bảy.
Na majjhimajavanānaṃ.
not to the middle javanas;
Chứ không phải các javana ở giữa.
Tesañhi asukasmiṃ bhaveeva vipaccantīti evaṃ niyamo natthīti.
for there is no such certainty for them as "they will ripen in such and such an existence,"
Vì không có quy định rằng chúng sẽ cho quả nhất định trong kiếp nào.
Tasmā duvidhassa niyamassa siddhattā eva sattamajavanacetanāya anantariyakammatā siddhā hoti.
therefore, because the two kinds of certainty are established, the state of ānantariya-kamma of the seventh javana-consciousness is established,
Do đó, vì hai loại quy định đã được thiết lập, nên tính vô gián của javana cetanā thứ bảy được thiết lập.
Na balavataratāyāti niṭṭhametthagantabbanti.
not by its greater strength – this should be the conclusion here.
Chứ không phải do sức mạnh vượt trội – đây là điều phải kết luận ở đây.
Mūlaṭīkāyaṃ pana nanuca sattamajavanacetanāya balavatāya upapajjavedanīyabhāvo hoti ānantariyatāpīti codanaṃ samuṭṭhāpetvā tatthāyaṃ adhippāyo siyā.
In the Mūlaṭīkā, however, having raised the objection: "But is it not due to the strength of the seventh javana-consciousness that it has the nature of upapajjavedanīya and also ānantariya?" The meaning here might be:
Tuy nhiên, trong Mūlaṭīkā, đã nêu ra câu hỏi: "Chẳng phải do sức mạnh của javana cetanā thứ bảy mà nó có khả năng cho quả trong kiếp kế tiếp và tính vô gián sao?" và sau đó nói rằng: "Ở đây, ý nghĩa này có thể là: do javana cetanā cuối cùng được cấu tạo tốt đẹp bởi sự liên hệ nhân duyên ngay lập tức với dòng quả tiếp nối sự tái sinh, nên javana cetanā thứ bảy đó có khả năng cho quả trong kiếp kế tiếp và là vô gián.
Paṭisandhiyā anantarapaccayabhāvino vipākasantānassa anantarapaccayabhāvena antimajavanacetanāya susaṅkhatattāsā sattamajaganacetanā upapajjavedanīyā ānantariyakāca hoti.
"Due to the seventh javana-consciousness being well-formed as an immediately contiguous condition for the immediately contiguous resultant continuum of rebirth-linking, that seventh javana-consciousness is upapajjavedanīya and ānantariya.
Chứ không phải do sức mạnh như javana cetanā không rơi xuống."
Na apatitajavanacetanā viya balavatāyāti uttaraṃ vadati.
Not by its strength, like a non-fallen javana-consciousness," is the answer given.
Nó trả lời.
Taṃ yuttaṃ viya na dissati.
That does not seem appropriate.
Điều đó dường như không hợp lý.
Evañhi sati pathamajavanacetanā kassa anantarapaccayabhāvena susaṅkhatattā diṭṭhadhammavedanīyānāma jātāti vattabbā hotīti.
For if so, of what immediate contiguous condition is the first javana-consciousness to be said to be well-formed, so that it becomes diṭṭhadhammavedanīya?
Nếu vậy, javana cetanā đầu tiên phải được nói là có khả năng cho quả trong kiếp hiện tại do được cấu tạo tốt đẹp bởi sự liên hệ nhân duyên ngay lập tức với cái gì?
Mahāṭīkāyaṃ pana dubbalāpi antimajavana cetanā sanniṭṭhānakiccavisesayuttatāya phalavipaccane sattivise sayuttā hotīti upapajjavedanīyā ānantariyakāca sā hotīti vuttaṃ.
In the Mahāṭīkā, however, it is said that "even a weak final javana-consciousness, by virtue of possessing a special conclusive function, possesses a special power in the ripening of results; thus, it is upapajjavedanīya and ānantariya."
Tuy nhiên, trong Mahāṭīkā, đã nói rằng javana cetanā cuối cùng, dù yếu ớt, nhưng do có đặc điểm riêng biệt trong việc kết luận (sanniṭṭhāna-kicca-visesa), nên có sức mạnh đặc biệt trong việc cho quả, và do đó nó có khả năng cho quả trong kiếp kế tiếp và là vô gián.
Yathārahanti taṃ taṃ puggalānurūpaṃ.
" As is fitting" refers to what is suitable for each individual.
Tùy theo sự thích hợp có nghĩa là tùy theo từng cá nhân.
Yathābhinīhāra vasenāti tassa tassa parikammabhāvanā cittassa kasiṇanimittā dīsuvā aniccalakkhaṇādīsuvā abhinīharaṇānurūpaṃ.
" According to the mode of aspiration" refers to the suitability of the mind's aspiration to the kasiṇa signs, etc., or the characteristic of impermanence, etc., through preliminary development for each individual.
Tùy theo sự hướng tâm có nghĩa là tùy theo sự hướng tâm của tâm tu tập chuẩn bị đó vào tướng kasiṇa (biến xứ) và các thứ khác, hoặc vào tướng vô thường và các thứ khác.
Appanāvīthinti appanāpabandhaṃ.
" Path of absorption" refers to the continuity of absorption.
Đường appanā có nghĩa là chuỗi appanā.
Idañca anekavāre pavattānaṃ appanājavanānaṃ saṅgahaṇatthaṃ vuttaṃ.
And this is stated to encompass the absorption impulsions that occur repeatedly.
Điều này được nói để bao gồm các tâm javana appanā đã diễn ra nhiều lần.
Tenevāha tatoparaṃ appanāvasāne bhavaṅgapātova hotīti.
Therefore, it is said, "After that, at the end of absorption, there is only a fall into the life-continuum."
Chính vì thế, sau đó Ngài nói rằng: "Sau khi appanā chấm dứt, chỉ có sự rơi vào bhavaṅga".
Tattha tatoti catutthatovā pañcamato vā.
There, " after that" means either after the fourth or after the fifth.
Ở đây, sau đó có nghĩa là từ lần thứ tư hoặc thứ năm.
Imasmiṃ atthe sati pañcamevā chaṭṭhevā ekantena bhavaṅgapāto hotīti āpajjati.
If this meaning is accepted, it would necessarily follow that a fall into the life-continuum occurs on the fifth or sixth occasion.
Nếu nghĩa này là đúng, thì sẽ dẫn đến việc chắc chắn có sự rơi vào bhavaṅga ở lần thứ năm hoặc thứ sáu.
Tasmā puna appanāvasāneti vuttaṃ.
Therefore, " at the end of absorption" is stated again.
Do đó, lại nói sau khi appanā chấm dứt.
Bhavaṅgapātovahoti.
There is only a fall into the life-continuum.
Chỉ có sự rơi vào bhavaṅga.
Natthi tadārammaṇuppādoti adhippāyo.
The intention is that there is no arising of registering consciousness then.
Ý nghĩa là không có sự phát sinh của tadārammaṇa (tâm tiếp nối).
139. Sabbathāpīti atimahantādinā sabbapakārenapi.
139. " In all respects" means in all ways, such as extremely strong, etc.
139. Trong mọi trường hợp có nghĩa là trong mọi khía cạnh, như là rất lớn v.v.
Etthāti etesu yathāvuttesu pañcadvāra manodvāresu.
" Here" refers to these five-door and mind-door processes as stated.
Ở đây có nghĩa là trong năm cửa và ý môn đã nói ở trên.
Sabbatthāpi pana aniṭṭhe tivā pāṭho.
The reading is also "in all unpleasant things."
Tuy nhiên, ở khắp mọi nơi, trong trường hợp không như ý, có ba cách đọc.
Teneva ṭīkāsu sabbatthāpīti pañcadvāra manodvārepīti vuttaṃ.
Therefore, in the subcommentaries, it is stated, "in all respects, that is, in the five-door and mind-door processes as well."
Chính vì thế, trong các chú giải, đã nói rằng: "Ở khắp mọi nơi, tức là ở cả năm cửa và ý môn".
Icchitabbanti iṭṭhaṃ.
"Desired" refers to pleasant.
Icchitabba có nghĩa là đáng mong muốn.
Kena icchitabbanti.
By whom is it desired?
Ai mong muốn?
Lokiyamahājanena.
By ordinary people of the world.
Là đại chúng thế gian.
Tattha ca atiukkaṭṭhe atiduggateca jane agahetvā majjhimakena mahājanena.
And there, without considering extremely excellent or extremely degraded people, but by the average populace.
Trong đó, không kể những người quá xuất sắc hoặc quá kém cỏi, mà là đại chúng trung bình.
Evañhi sati iṭṭhāniṭṭhānaṃ suṭṭhuvavatthānaṃ hotīti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
For in this way, there is a good determination of pleasant and unpleasant, as stated in the commentaries.
Vì khi đó, sự phân biệt rõ ràng giữa đáng mong muốn và không đáng mong muốn sẽ xảy ra, điều này được nói trong Aṭṭhakathā.
Yasmiṃ ārammaṇekusala vipākaṃ uppajjati, tadeva iṭṭhaṃnāma.
That object in which wholesome resultant consciousness arises, is called pleasant.
Đối tượng mà quả thiện phát sinh, đó gọi là đáng mong muốn.
Yasmiṃ pana akusalavipākaṃ uppajjati, tadeva aniṭṭhaṃnāma.
But that in which unwholesome resultant consciousness arises, is called unpleasant.
Đối tượng mà quả bất thiện phát sinh, đó gọi là không đáng mong muốn.
Na hi sakkā iṭṭhaṃvā aniṭṭhaṃvā ārammaṇaṃ vipākacittaṃ vañcetuntica.
For it is not possible to deceive a resultant consciousness about a pleasant or unpleasant object.
Vì không thể lừa dối tâm quả về đối tượng đáng mong muốn hay không đáng mong muốn.
Apica dvāravasenāpi iṭṭhāniṭṭhatā veditabbāti ca vuttaṃ.
And it is also stated that pleasantness and unpleasantness should be understood by way of the doors.
Hơn nữa, cũng được nói rằng sự đáng mong muốn và không đáng mong muốn cũng cần được hiểu theo cửa.
Tasmā indriyānindriyabaddhasantānagate eke kasmiṃ rūpakalāpe vaṇṇādīsu rūpesu kiñci iṭṭhaṃ hoti.
Therefore, in a single material group present in the continuum bound by faculties and non-faculties, some of the material phenomena such as color are pleasant.
Do đó, trong một tập hợp sắc pháp nằm trong dòng tương tục có căn và không căn, trong các sắc như sắc, một phần là đáng mong muốn.
Kiñci aniṭṭhaṃ.
Some are unpleasant.
Một phần là không đáng mong muốn.
Kadāci iṭṭhaṃ hoti.
Sometimes it is pleasant.
Đôi khi là đáng mong muốn.
Kadāci aniṭṭhaṃ, tattha kiñci iṭṭhaṃ hoti kiñci aniṭṭhanti yathā kiṃsmiṃci ekasmiṃ pupphe vaṇṇo iṭṭho.
Sometimes it is unpleasant. In that, some are pleasant, some are unpleasant, just as in a certain flower, the color is pleasant.
Đôi khi là không đáng mong muốn, trong đó một phần là đáng mong muốn, một phần là không đáng mong muốn, ví dụ như trong một bông hoa, màu sắc là đáng mong muốn.
Gandho aniṭṭho, raso aniṭṭho, phoṭṭhabbo aniṭṭho, kharasamphasso.
The smell is unpleasant, the taste is unpleasant, the tangible is unpleasant, the rough touch.
Mùi hương là không đáng mong muốn, vị là không đáng mong muốn, xúc là không đáng mong muốn, xúc thô.
Kiṃsmiṃci vaṇṇopi iṭṭho, gandhopi iṭṭho, rasādayo aniṭṭhāyeva.
In some cases, the color is pleasant, the smell is pleasant, but the tastes, etc., are unpleasant.
Trong một số trường hợp, màu sắc cũng đáng mong muốn, mùi hương cũng đáng mong muốn, nhưng vị v.v. thì không đáng mong muốn.
Tathā buddhassa sarīragatepi ekasmiṃ kalāpe vaṇṇo iṭṭho hoti.
Similarly, in a single group of the Buddha's body, the color is pleasant.
Tương tự, trong một tập hợp sắc pháp trên thân Phật, màu sắc là đáng mong muốn.
Gandho aniṭṭho.
The smell is unpleasant.
Mùi hương là không đáng mong muốn.
Matakaṇhasunakhassa uddhumātasarīrepi vaṇṇo iṭṭho hoti.
Even in the bloated body of a dead black dog, the color is pleasant.
Ngay cả trên thân của một con chó đen đã chết và trương phình, màu sắc là đáng mong muốn.
Gandho aniṭṭho.
The smell is unpleasant.
Mùi hương là không đáng mong muốn.
So hi vaṇṇo yadi nivatthapārutassa vatthassa bhaveyya.
For if that color were of a garment that is worn or covered.
Nếu màu sắc đó là của một loại vải được mặc.
Taṃ vatthaṃ mahagghaṃ hotīti.
That garment would be very valuable.
Thì loại vải đó sẽ rất quý giá.
Kadāci iṭṭhaṃ kadāci aniṭṭhanti aggināma hemante iṭṭho sukhavipākassa paccayo.
Sometimes pleasant, sometimes unpleasant means that fire is pleasant in winter, a cause of pleasant result.
Đôi khi đáng mong muốn, đôi khi không đáng mong muốn, ví dụ như lửa vào mùa đông là đáng mong muốn, là nhân của quả lạc.
Gimhe aniṭṭho dukkhavipākassa paccayo.
In summer, it is unpleasant, a cause of painful result.
Vào mùa hè là không đáng mong muốn, là nhân của quả khổ.
Sītudakaṃ gimhe iṭṭhaṃ.
Cold water is pleasant in summer.
Nước lạnh vào mùa hè là đáng mong muốn.
Hemante aniṭṭhaṃ.
Unpleasant in winter.
Vào mùa đông là không đáng mong muốn.
Tathā sukha samphassaṃ vatthaṃ pakatikāye iṭṭhaṃ hoti.
Similarly, a garment with a pleasant touch is pleasant on a normal body.
Tương tự, một loại vải có xúc cảm dễ chịu thì đáng mong muốn đối với một cơ thể bình thường.
Vaṇaṃ patvā aniṭṭhaṃ.
When it touches a wound, it is unpleasant.
Khi chạm vào vết thương thì không đáng mong muốn.
Tenavā saṇikaṃ phusantassa iṭṭhaṃ, gāḷhaṃ phusantassa aniṭṭhanti.
Or it is pleasant when touching gently, unpleasant when touching firmly.
Hoặc khi chạm nhẹ thì đáng mong muốn, khi chạm mạnh thì không đáng mong muốn.
Naiṭṭhanti aniṭṭhaṃ.
"Not pleasant" means unpleasant.
Naiṭṭha có nghĩa là không đáng mong muốn.
Tasmiṃ aniṭṭhe.
In that unpleasant.
Trong cái không đáng mong muốn đó.
Iṭṭheti iṭṭhamajjhatte, kusalavipākāni pañcaviññāṇa sampaṭicchana santīraṇa tadārammaṇānīti sambandho.
" In pleasant" refers to pleasant-indifferent, and the connection is that the five-fold sense-consciousnesses, receiving consciousness, investigating consciousness, and registering consciousness are wholesome results.
Trong cái đáng mong muốn có nghĩa là trong cái đáng mong muốn trung tính, năm thức song hành, sampaṭicchana (tiếp thọ), santīraṇa (quan sát) và tadārammaṇa (tiếp nối) là các quả thiện, đó là mối liên hệ.
Santīraṇa tadārammaṇāni cettha upekkhāsahagatānieva veditabbāni.
Here, investigating consciousness and registering consciousness should be understood as accompanied by equanimity only.
Ở đây, các tâm santīraṇa và tadārammaṇa cần được hiểu là đồng xả.
Tenevāha atiiṭṭhepanātiādi.
Therefore, it is said, "even in extremely pleasant," etc.
Chính vì thế, Ngài nói rằng: "Ngay cả trong cái rất đáng mong muốn" v.v.
Tattha abhiiṭṭheti suvaṇṇa rajata maṇivaṇṇādike haritālavaṇṇādike koseyya vatthavaṇṇādi ke devaccharāvaṇṇādikeca ativiya lokiyamahājanena icchitabbe chaḷārammaṇe.
There, " in extremely pleasant" refers to the six objects that are greatly desired by ordinary people of the world, such as the colors of gold, silver, gems, etc., or the colors of yellow orpiment, etc., or the colors of silk garments, etc., or the colors of celestial nymphs, etc.
Trong đó, trong cái rất đáng mong muốn có nghĩa là trong sáu đối tượng rất được đại chúng thế gian mong muốn, như màu vàng, bạc, ngọc báu, màu vàng chanh, màu vải lụa, màu sắc của các thiên nữ v.v.
Yasmā cettha aniṭṭhārammaṇa samāyogo akusalakammasseva vipaccanokāso hoti.
Because here, the conjunction with an unpleasant object is an opportunity for the ripening of unwholesome kamma only.
Vì ở đây, sự kết hợp với đối tượng không đáng mong muốn là cơ hội để nghiệp bất thiện trổ quả.
Iṭṭhārammaṇasamāyogoca kusalakammasseva, tasmā aniṭṭhe akusalavipākāneva.
And the conjunction with a pleasant object is an opportunity for wholesome kamma only, therefore, this rule is established: only unwholesome results in unpleasant, and only wholesome results in pleasant.
Và sự kết hợp với đối tượng đáng mong muốn là cơ hội để nghiệp thiện trổ quả, do đó quy luật này đã được thiết lập: trong cái không đáng mong muốn chỉ có quả bất thiện.
Iṭṭhe kusalavipākānevāti ayaṃ niyamo siddho.
And the conjunction with a pleasant object is an opportunity for wholesome kamma only, therefore, this rule is established: only unwholesome results in unpleasant, and only wholesome results in pleasant.
Trong cái đáng mong muốn chỉ có quả thiện.
Vedanāniyamo pana ādāse mukhanimittassa viya attano ussāha balena vinā kevalaṃ kammabalena nibbattānaṃ vipākānaṃ paridubbalattā tathā tathā kappetvā pakappetvā gahaṇā bhāvato yathārammaṇameva siddho hotīti daṭṭhabbaṃ.
However, the rule of feeling, due to the extreme weakness of results that arise merely by the power of kamma without one's own effort, like the reflection of a face in a mirror, is established according to the object itself, because it is not grasped by repeatedly conceiving and constructing.
Tuy nhiên, quy luật về thọ, do sự yếu kém của các tâm quả phát sinh chỉ bởi năng lực của nghiệp mà không cần nỗ lực của tự thân, như hình ảnh khuôn mặt trong gương, không thể được tưởng tượng và suy diễn như vậy, mà chỉ được thiết lập tùy theo đối tượng.
Na kevalañca vipākānaṃ eva.
And not only for results.
Và không chỉ riêng các tâm quả.
Athakho vipallāsarahite khiṇāsavasantāne pavattānaṃ kāmakriyajavanānaṃ viyathārammaṇameva vedanāyogo hotīti adhippāyena vuttaṃ tatthāpi somanassasahagata kriyajavanāvasāne tiādi.
Then, with the intention that vedanāyoga occurs in conformity with the object only in the case of kiriya-javanas arising in the mind-continuum of khiṇāsavas free from perversions, it was stated: “and there also, at the conclusion of somanassasahagata kiriya-javanas,” and so on.
Mà còn được nói với ý nghĩa rằng ngay cả các tâm javana hành dục giới phát sinh trong dòng tương tục của bậc A-la-hán không bị mê lầm cũng có sự kết hợp thọ tùy theo đối tượng, như trong câu "ngay cả ở đó, sau các tâm javana hành đồng hỷ" v.v.
Tatthāpīti tesu vipākesupi.
Tatthāpi (and there also) means: even among those results.
Ngay cả ở đó có nghĩa là ngay cả trong các tâm quả đó.
Somanassasahagata kriya javanā vasāneti buddhavaṇṇādike atiiṭṭhārammaṇe pavattānaṃ somanassa sahagata kriyajavanānaṃ avasāne.
Somanassasahagata kiriya javanā vasāne (at the conclusion of somanassasahagata kiriya-javanas) means: at the conclusion of somanassasahagata kiriya-javanas that occur with extremely pleasant objects such as the Buddha’s physical features.
Sau các tâm javana hành đồng hỷ có nghĩa là sau khi các tâm javana hành đồng hỷ đã diễn ra trên đối tượng rất đáng mong muốn như sắc tướng của Đức Phật v.v.
Upekkhāsahagata kriya javanā vasāneti aniṭṭhe iṭṭhamajjhatteca pavattānaṃ upekkhāsahagatakriyajavanānaṃ avasāne.
Upekkhāsahagata kiriya javanā vasāne (at the conclusion of upekkhāsahagata kiriya-javanas) means: at the conclusion of upekkhāsahagata kiriya-javanas that occur with unpleasant or neutral objects.
Upekkhāsahagata kriya javanā vasāne (khi các tâm javana hành upekkha kết thúc) nghĩa là khi các tâm javana hành upekkha xảy ra trên đối tượng không đáng ưa và đáng ưa trung bình kết thúc.
Ayañca kriyajavanāvasāne tadārammaṇaniyamo aṭṭhakathāyaṃpi vuttoyeva.
And this rule about tadārammaṇa at the conclusion of kiriya-javanas is also stated in the commentaries.
Và quy tắc về tâm tiếp thâu (tadārammaṇa) sau khi các tâm javana hành kết thúc này cũng đã được nói đến trong các bản Chú giải.
Vuttañhi tattha kāmāvacara tihetuka somanassa sahagatakriyadvayaṃ tadārammaṇavasena pañcannaṃ somanassasahagata vipākānaṃ anantarapaccayotiādi.
For it is said there: “The two kiriya-javanas accompanied by joy, of the sense-sphere, possessing three roots, are the immediate condition for the five resultant somanassasahagata states by way of tadārammaṇa,” and so on.
Thật vậy, ở đó đã nói rằng: “Hai tâm hành dục giới tam nhân hợp hỷ, theo cách của tâm tiếp thâu (tadārammaṇa), là duyên vô gián cho năm tâm quả hợp hỷ,” v.v.
Idañca pakatinīhārena pavattānaṃ kriyajavanānaṃ vasena vuttaṃ.
This, however, is stated in terms of kiriya-javanas occurring in the normal manner.
Điều này được nói theo cách các tâm javana hành vận hành một cách tự nhiên.
Tathā rūpena pana cittātisaṅkhārena pavattānaṃ kriyajavanānaṃ iṭṭhepi upekkhāvedanāyogo aniṭṭhepi somanassa vedanāyogo hotiyeva.
But for kiriya-javanas occurring through such a mental predisposition (cittātisaṅkhāra), upekkhā-vedanāyoga can occur even with pleasant objects, and somanassa-vedanāyoga can occur even with unpleasant objects.
Tuy nhiên, khi các tâm javana hành vận hành do sự tác ý (cittātisaṅkhāra) theo cách đó, thì ngay cả trên đối tượng đáng ưa cũng có thể có cảm thọ upekkha, và ngay cả trên đối tượng không đáng ưa cũng có thể có cảm thọ hỷ.
Yathāha –
As it is said:
Như đã nói:
Sabbaṃ uparipaṇṇāsake indriyabhāvanāsuttaṃ āharitabbaṃ.
The entire Indriyabhāvanā Sutta from the Uparipaṇṇāsaka should be adduced here.
Toàn bộ kinh Indriyabhāvanā (Tu Tập Các Căn) trong phần Uparipaṇṇāsaka (Trung Bộ III) cần được dẫn ra ở đây.
Tattha uppajjati manāpaṃ uppajjati amanāpaṃ.
There, by “a pleasant one arises, an unpleasant one arises, a pleasant and unpleasant one arises,”
Ở đó, qua câu “có thể khởi lên điều đáng ưa, có thể khởi lên điều không đáng ưa.
Uppajjati manāpāmanāpanti etena khīṇāsavānaṃ kāmakriyajavanānaṃ pakatinīhārena iṭṭhe so manassayogo aniṭṭhe upekkhā yogo dassito hoti.
the occurrence of joy with pleasant objects and equanimity with unpleasant objects for the kiriya-javanas of khiṇāsavas in the normal manner is shown.
Có thể khởi lên điều đáng ưa và không đáng ưa,” đã chỉ ra rằng đối với các bậc A-la-hán, các tâm javana hành dục giới có sự hợp hỷ với đối tượng đáng ưa và hợp upekkha với đối tượng không đáng ưa theo cách tự nhiên.
Sosace ākaṅkhati paṭikūle appaṭikūlasaññī vihareyyanti.
But by “If he wishes, ‘May I abide perceiving the unrepulsive in the repulsive,’
Tuy nhiên, qua câu “Nếu vị ấy muốn: ‘Ta sẽ an trú với tưởng không ghê tởm đối với điều ghê tởm,
Appaṭikūlasaññī tattha viharatītiādinā pana tesaṃ tathārūpe cittābhisaṅkhāre sati iṭṭhepi upekkhāyogo aniṭṭhepisomanassa yogo vutto hotīti.
he abides there perceiving the unrepulsive,” and so on, it is stated that when such a mental predisposition is present, equanimity can occur even with pleasant objects, and joy can occur even with unpleasant objects.
vị ấy an trú với tưởng không ghê tởm ở đó,” v.v., đã nói rằng khi các vị ấy có sự tác ý (cittābhisaṅkhāra) theo cách đó, thì ngay cả trên đối tượng đáng ưa cũng có sự hợp upekkha, và ngay cả trên đối tượng không đáng ưa cũng có sự hợp hỷ.
Yaṃ pana khīṇāsavānaṃ satatavihārasutte idha bhikkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti.
As for what is stated in the Satatavihāra Sutta concerning khiṇāsavas, where it describes the rejection of joy at the six sense-doors with “Here, having seen a form, a bhikkhu is neither pleased
Còn việc trong kinh Satatavihāra (An Trú Liên Tục) của các bậc A-la-hán, đã nói rằng “ở đây, một Tỳ-kheo khi thấy sắc, không vui mừng
Na dummano.
nor displeased;
cũng không buồn rầu.
Upekkhako viharati sato sampajānotiādinā chasudvāresu somanassa paṭikkhipanaṃ vuttaṃ.
he abides with equanimity, mindful and clearly comprehending,” and so on,
Vị ấy an trú với tâm xả, chánh niệm, tỉnh giác,” v.v., bác bỏ sự vui mừng ở sáu căn môn,
Taṃpi tesaṃ tathā rūpacittābhisaṅkhārabāhullavasena vuttanti gahetabbaṃ.
that too should be understood as stated due to the abundance of such mental predispositions in them.
thì điều đó cũng phải được hiểu là được nói theo cách các vị ấy thường xuyên có sự tác ý (cittābhisaṅkhāra) như vậy.
Yasmā vā khīṇālavāpi buddharūpadassanādīsu padhānasāruppaṭṭhānadassanādīsu ca somanassitā hontiyeva.
Or, since khiṇāsavas do indeed experience joy when seeing the Buddha’s form and so on, and when seeing objects suitable for profound practice and so on,
Hoặc vì các bậc A-la-hán cũng vui mừng khi thấy hình tượng Đức Phật, v.v., và khi thấy các đối tượng phù hợp với sự tu tập chính yếu, v.v.
Tasmā kevalaṃ rāgādivatthu bhūtāni rūpārammaṇādīni iṭṭhāniṭṭhāni sandhāya idaṃ vuttantipi yuttaṃ.
it is therefore appropriate to say that this statement refers solely to sense-objects that are pleasant and unpleasant, being objects for defilements such as craving.
Do đó, cũng hợp lý khi nói rằng điều này chỉ đề cập đến các đối tượng sắc, v.v. đáng ưa và không đáng ưa vốn là đối tượng của tham ái, v.v.
Ettha ca.
And here,
Và ở đây,
Kathaṃ paṭikūle appaṭikūlasaññī viharati.
how does one abide perceiving the unrepulsive in the repulsive?
“Làm thế nào vị ấy an trú với tưởng không ghê tởm đối với điều ghê tởm?
Aniṭṭhasmiṃ vatthusmiṃ mettāyavā pharati.
One either extends loving-kindness to the unpleasant object,
Vị ấy trải tâm từ (mettā) đến đối tượng không đáng ưa.
Dhātutovā upasaṃharati.
or one refers it to the elements.
Hoặc vị ấy quán chiếu theo các yếu tố (dhātu).
Evaṃ paṭikūle appaṭikūlasaññī viharati.
Thus one abides perceiving the unrepulsive in the repulsive.
Như vậy, vị ấy an trú với tưởng không ghê tởm đối với điều ghê tởm.
Kathaṃ appaṭikūle paṭikūlasaññī viharati iṭṭhasmiṃ vatthusmiṃ asubhāyavā pharati.
How does one abide perceiving the repulsive in the unrepulsive? One either extends foulness to the pleasant object,
Làm thế nào vị ấy an trú với tưởng ghê tởm đối với điều không ghê tởm? Vị ấy trải tâm bất tịnh (asubhā) đến đối tượng đáng ưa.
Aniccato vā upasaṃharati.
or one refers it to impermanence.
Hoặc vị ấy quán chiếu theo vô thường (anicca).
Evaṃ appaṭikūle paṭikūlasaññī viharatītiādinā paṭisambhidāmagganayena idha tathārūpo cittābhisaṅkhāro nāma veditabbo.
Thus, according to the Paṭisambhidāmagga, such a mental predisposition (cittābhisaṅkhāro) here should be understood.
Như vậy, vị ấy an trú với tưởng ghê tởm đối với điều không ghê tởm,” v.v., theo cách của Paṭisambhidāmagga, thì sự tác ý (cittābhisaṅkhāra) theo cách đó ở đây phải được hiểu.
Apare pana vadanti-khīṇāsavā yadā devaccharā vaṇṇādikaṃ atiiṭṭhārammaṇaṃ āpātamā gacchati.
Others, however, say: when khiṇāsavas encounter an extremely pleasant object such as the beauty of a celestial nymph,
Những vị khác lại nói rằng: “Khi các bậc A-la-hán gặp một đối tượng cực kỳ đáng ưa như vẻ đẹp của các thiên nữ, v.v.,
Tadā tattha asubhāyavāpharanti.
then they extend the perception of foulness there,
thì lúc đó các vị ấy trải tâm bất tịnh (asubhā).
Aniccatovā upasaṃharanti tattha aniṭṭhabhūtaṃ asubha lakkhaṇaṃvā aniccalakkhaṇaṃvā upekkhā kriya javanānaṃ ārammaṇaṃ hoti.
or they refer it to impermanence. There, the object of the upekkhā kiriya-javanas is the repulsive characteristic of foulness or the characteristic of impermanence, which are agreeable,
Hoặc các vị ấy quán chiếu theo vô thường (anicca). Ở đó, đối tượng của các tâm javana hành upekkha chính là đặc tính bất tịnh hoặc đặc tính vô thường vốn là điều không đáng ưa,
Na atiiṭṭhārammaṇabhūtaṃ devaccharāvaṇṇādikaṃ.
not the extremely pleasant object such as the beauty of a celestial nymph.
chứ không phải vẻ đẹp của các thiên nữ, v.v., vốn là đối tượng cực kỳ đáng ưa.
Tathā yadā kudhibhakuṭṭhasarīrādikaṃ atianiṭṭhārammaṇaṃ āpātamāgacchati.
Likewise, when an extremely unpleasant object such as a body ravaged by leprosy appears,
Tương tự, khi gặp một đối tượng cực kỳ không đáng ưa như thân thể ghẻ lở, v.v.,
Tadā tattha mettāyavā pharanti.
then they extend loving-kindness there,
thì lúc đó các vị ấy trải tâm từ (mettā).
Dhātutovā upasaṃharanti.
or they refer it to the elements.
Hoặc các vị ấy quán chiếu theo các yếu tố (dhātu).
Tattha iṭṭhabhūtaṃ averatāvādilakkhaṇameva somanassakriyajavanānaṃ ārammaṇaṃ hoti.
There, the object of the somanassa kiriya-javanas is the agreeable characteristic of harmlessness, and so on,
Ở đó, đối tượng của các tâm javana hành hỷ chính là đặc tính không thù oán, v.v., vốn là điều đáng ưa,
Na atianiṭṭhabhūtaṃ kudhita kuṭṭhasarīrādikaṃ.
not the extremely unpleasant object such as a body ravaged by leprosy.
chứ không phải thân thể ghẻ lở, v.v., vốn là điều cực kỳ không đáng ưa.
Tasmā tāni javanāni kāmavipākāniviya sabbadāpi ārammaṇānurūpameva vedanāyuttāni hontīti.
Therefore, those javanas, like resultant sense-sphere states, are always associated with vedanā appropriate to their object.
Do đó, những tâm javana đó, giống như các tâm quả dục giới, luôn luôn có cảm thọ phù hợp với đối tượng.”
Taṃ nayujjati.
That is not reasonable.
Điều đó không hợp lý.
Na hi tāni lakkhaṇāni devaccharāvaṇṇādīhi vinā visuṃ labbhanti.
For those characteristics are not obtainable separately from the beauty of celestial nymphs and so on.
Thật vậy, những đặc tính đó không thể có riêng biệt mà không có vẻ đẹp của các thiên nữ, v.v.
Tehi pana saheva labbhanti.
Rather, they are obtainable together with them.
Chúng chỉ có thể có cùng với chúng.
Tasmā yathā ānisaṃsadassanena bhāvanāya pubbāpariyavisesadassanenaca uddhumātakādīsu ati aniṭṭhesupi somanassuppatti aṭṭhakathāyaṃ vuttā.
Therefore, just as the commentaries mention the arising of joy even in extremely unpleasant objects like bloated corpses through seeing benefits and discerning the distinction between prior and later stages in meditation,
Do đó, giống như trong Chú giải đã nói về sự khởi lên của hỷ ngay cả trên những đối tượng cực kỳ không đáng ưa như xác chết sình chướng, v.v., do quán thấy lợi ích của sự tu tập và quán thấy các giai đoạn trước sau đặc biệt.
Yathāca mahā moggalānattherassa buddhasubuddhatādassanena attasampattidassanenaca aniṭṭhabhūtepi aṭṭhikaṅkalikapetarūpe somanassuppatti pāḷiyaṃ vuttā.
and just as the Pāḷi text mentions the arising of joy in the Venerable Mahāmoggallāna, even in the unpleasant form of a skeleton-ghost, through seeing the Buddha’s perfect enlightenment and realizing his own attainments,
Và giống như trong Kinh điển đã nói về sự khởi lên của hỷ trên hình ảnh quỷ đói xương sườn vốn là điều không đáng ưa của Trưởng lão Mahāmoggallāna, do quán thấy sự toàn giác của Đức Phật và quán thấy sự thành tựu của chính mình.
Yathā ca mahākassapattherassa tathārūpena cittābhi saṅkhārena kuṭṭhino hatthato laddhe aniṭṭhabhūte pūtikummāsepi somanassuppatti aṭṭhakathāyaṃ vuttā.
and just as the commentaries mention the arising of joy in the Venerable Mahākassapa, even in the unpleasant putrid gruel received from the hand of a leper, through such a mental predisposition,
Và giống như trong Chú giải đã nói về sự khởi lên của hỷ trên món cháo thiu vốn là điều không đáng ưa, được nhận từ tay người bệnh phong của Trưởng lão Mahākassapa, do sự tác ý (cittābhi saṅkhāra) theo cách đó.
Evamevaṃ idhapi asubhapharaṇādiko cittābhisaṅkhāro atiiṭṭhe upekkhājavanānaṃ atianiṭṭheca somanassajavanānaṃ uppattiyā paccayo hotīti daṭṭhabbaṃ.
so too here, a mental predisposition involving the extension of foulness and so on should be understood as the condition for the arising of equanimous javanas with extremely pleasant objects, and joyous javanas with extremely unpleasant objects.
Cũng vậy, ở đây, sự tác ý (cittābhisaṅkhāra) như quán bất tịnh, v.v., phải được xem là nguyên nhân cho sự khởi lên của các tâm javana upekkha trên đối tượng cực kỳ đáng ưa, và các tâm javana hỷ trên đối tượng cực kỳ không đáng ưa.
Ayañhi ārammaṇānaṃ iṭṭhāniṭṭhabhāvonāma lokiyamahājanānaṃ icchāvasena siddho hoti agambhīro vipallāsadhammānaṃ kilesānañca vatthubhūto.
Indeed, this pleasant or unpleasant nature of objects is established by the desire of ordinary people; it is not profound and serves as the basis for perversions and defilements.
Thật vậy, tính đáng ưa và không đáng ưa của các đối tượng này được thiết lập theo ý muốn của đại đa số người phàm tục, là nông cạn, và là đối tượng của các phiền não vốn có tính chất sai lầm.
Yathāha-tattha katamaṃ rūpaṃ hīnaṃ.
As it is said: “What form, there, is inferior?
Như đã nói: “Ở đó, sắc nào là hạ liệt?
Yaṃ rūpaṃ tesaṃ tesaṃ sattānaṃ uññātaṃ avaññātantiādi.
That form which is despised and disdained by these and those beings,” and so on.
Sắc nào bị những chúng sanh này khinh miệt, không được tôn trọng,” v.v.
Ettha hi tesaṃ tesaṃ sattānanti etena ārammaṇadhammānaṃ iṭṭhāniṭṭhabhāvo nāma lokiyamahājana sammutiyā siddhoti dasseti.
Here, by “by these and those beings,” it shows that the pleasant or unpleasant nature of objective phenomena is established by the convention of ordinary people.
Ở đây, qua câu “những chúng sanh này,” đã chỉ ra rằng tính đáng ưa và không đáng ưa của các pháp đối tượng được thiết lập theo sự đồng thuận của đại đa số người phàm tục.
Tasmā yañca appahīnavipallāsānaṃ lokiyamahājanānaṃ devaccharāvaṇṇā dīsu ati iṭṭhesu atiiṭṭhākārato gahaṇaṃ.
Therefore, the perception of extremely pleasant objects like the beauty of celestial nymphs as extremely pleasant by ordinary people whose perversions are not abandoned,
Do đó, việc đại đa số người phàm tục chưa đoạn trừ sự sai lầm chấp thủ đối tượng cực kỳ đáng ưa như vẻ đẹp của các thiên nữ, v.v., là cực kỳ đáng ưa,
Yañca buddhavaṇṇā dīsu atiiṭṭhesu aniṭṭhākārato gahaṇaṃ.
and the perception of extremely pleasant objects like the Buddha’s physical features as unpleasant,
và việc chấp thủ đối tượng cực kỳ đáng ưa như vẻ đẹp của Đức Phật, v.v., là không đáng ưa,
Tadubhayaṃpi tesaṃ vipallāsavaseneva hoti.
both occur due to their perversions.
cả hai đều do sự sai lầm của họ.
Yaṃpana paññavantānaṃ buddhasāvakānaṃ devaccharāvaṇṇādīsu aniṭṭhākārato gahaṇaṃ.
However, the perception of the beauty of celestial nymphs and so on as unpleasant by wise disciples of the Buddha,
Còn việc các đệ tử Phật có trí tuệ chấp thủ đối tượng cực kỳ đáng ưa như vẻ đẹp của các thiên nữ, v.v., là không đáng ưa,
Yañca buddhavaṇṇādīsu atiiṭṭhākārato gahaṇaṃ.
and the perception of the Buddha’s physical features and so on as extremely pleasant,
và việc chấp thủ đối tượng cực kỳ đáng ưa như vẻ đẹp của Đức Phật, v.v., là cực kỳ đáng ưa,
Tadubhayaṃpi paññābaleneva hotīti veditabbaṃ.
both should be understood as occurring solely through the power of wisdom.
cả hai đều do sức mạnh của trí tuệ.
Tasmā somanassa kriya javanānantaraṃpi tadārammaṇāni somanassupekkhā vedanāyuttāni eva siyuṃ.
Therefore, even after functional impulsion consciousness accompanied by joy, the resultant apperception would be accompanied by either joy or equanimity.
Do đó, sau các tâm javana hành hỷ, các tâm tiếp thâu (tadārammaṇa) cũng sẽ có cảm thọ hỷ và upekkha.
Tathā upekkhākriyajavanānantaraṃpīti.
And similarly, after functional impulsion consciousness accompanied by equanimity.
Tương tự, sau các tâm javana hành upekkha cũng vậy.
Mūlaṭīkāyaṃ panettha paṭṭhāne-kusalākusale niruddhe vipāko tadārammaṇatāuppajjatīti kusalakusalānantaraṃ eva tadārammaṇaṃ vuttaṃ.
In the Mūlaṭīkā, however, it is stated in the Paṭṭhāna that "when wholesome and unwholesome actions have ceased, vipāka (resultant consciousness) arises as tadārammaṇa (registering consciousness)," which means tadārammaṇa is mentioned immediately after wholesome and unwholesome actions.
Trong Mūlaṭīkā, ở đây, trong Paṭṭhāna, khi thiện (kusala) và bất thiện (akusala) đã diệt, quả (vipāka) là tadārammaṇa (tâm nương tựa đối tượng) sanh khởi. Như vậy, tadārammaṇa được nói đến chỉ sau thiện và bất thiện.
Na abyākatānantaraṃ naca katthaci kriyānantaraṃ tadārammaṇassa vuttaṭṭhānaṃ dissati.
It is not mentioned after abyākata (indeterminate actions), nor is there any place where tadārammaṇa is mentioned after kriyā (functional consciousness).
Không thấy chỗ nào nói đến tadārammaṇa sau vô ký (abyākata) hay sau hành (kriyā).
Vijjamāneca tasmiṃ avacane kāraṇaṃnatthi.
And if it were present, there would be no reason for it not to be mentioned.
Nếu nó hiện hữu mà không được nói đến thì không có lý do.
Bhavaṅgañcanāmetaṃ nadisotoviya paṭisotagāmināvaṃ savipphārikaṃ evajavanaṃ anubandhatīti yuttaṃ.
It is appropriate that bhavaṅga (life-continuum consciousness) follows javana (impulsive consciousness) with its vibrant activity, just like a boat going against a river's current.
Và bhavaṅga (tâm hộ kiếp) này, giống như dòng sông, theo sau javana (tâm tốc hành) với sự lan tỏa, như con thuyền đi ngược dòng. Điều này là hợp lý.
Na pana chaḷaṅgupekkhāvato khīṇāsavassa santavuttikriyajavanaṃ.
However, this does not apply to the tranquil kriyā-javana of an Arahant endowed with six-limbed equanimity.
Nhưng không phải là kriyā-javana (tâm tốc hành duy tác) của bậc A-la-hán đã đoạn tận lậu hoặc, người có xả sáu chi, với sự vận hành an tịnh.
Tasmā kriyajavanānantaraṃ tadārammaṇavidhānaṃ upaparikkhitabbanti vuttaṃ.
Therefore, it is stated that the rule for tadārammaṇa after kriyā-javana should be re-examined.
Do đó, việc quy định tadārammaṇa sau kriyā-javana cần phải được xem xét kỹ lưỡng.
Paṭṭhāne pana kusalattike pañhā vāre ārammaṇapaccayavibhaṅge tīsu abyākatapadāvasānavāresu sekkhaputhujjanānaṃ tadārammaṇameva padhānaṃ hoti.
In the Paṭṭhāna, however, in the section on wholesome triads, in the question-chapter on the ārammaṇa-paccaya-vibhaṅga (analysis of condition by object), in the three rounds ending with indeterminate terms, tadārammaṇa is primary for trainees (sekkhā) and ordinary individuals (puthujjanā).
Tuy nhiên, trong Paṭṭhāna, ở phần vấn đề (pañhā vāra) của nhóm thiện (kusala-tika), trong phần phân tích duyên đối tượng (ārammaṇa-paccaya-vibhaṅga), trong ba phần kết thúc bằng từ vô ký (abyākata-padāvasāna-vāra), đối với các bậc hữu học (sekkhā) và phàm phu (puthujjana), chính tadārammaṇa là chủ yếu.
Na kusalā kusalajavanaṃ.
Not wholesome or unwholesome javana.
Không phải javana thiện hay bất thiện.
Tasmā dvīsupi vāresu sekkhāvā puthujjanāvā kusalaṃ aniccato vipassanti kusalaṃ assādentītiādikaṃ vatvā punaca kusale niruddhe akusale niruddhe vipāko tadārammaṇatā uppajjatīti vuttaṃ.
Therefore, in both rounds, after stating, "trainees or ordinary individuals discern wholesome dhamma as impermanent, delight in wholesome dhamma, and so forth," it is again stated, "when wholesome dhamma has ceased, when unwholesome dhamma has ceased, vipāka arises as tadārammaṇa."
Do đó, trong cả hai phần, sau khi nói rằng các bậc hữu học hay phàm phu quán thiện là vô thường, thưởng thức thiện, v.v., lại nói rằng khi thiện diệt, khi bất thiện diệt, quả là tadārammaṇa sanh khởi.
Arahato pana javanaṃpi tadārammaṇaṃpi padhāna meva hoti.
For an Arahant, however, both javana and tadārammaṇa are primary.
Nhưng đối với bậc A-la-hán, cả javana và tadārammaṇa đều là chủ yếu.
Tasmā arahā kusalaṃ aniccato dukkhato anattato vipassati icceva vuttaṃ.
Therefore, it is simply stated, "an Arahant discerns wholesome dhamma as impermanent, as suffering, as non-self."
Do đó, chỉ nói rằng bậc A-la-hán quán thiện là vô thường, khổ, vô ngã.
Napana vuttaṃ kriyābyākate niruddhe vipāko tadārammaṇatā uppajjatīti.
It is not stated, "when functional indeterminate dhamma has ceased, vipāka arises as tadārammaṇa."
Không nói rằng khi kriyā-abyākata (tâm duy tác vô ký) diệt, quả là tadārammaṇa sanh khởi.
Yadi cetaṃ vucceyya tadārammaṇameva padhānaṃ kataṃnāma siyā.
If this were stated, tadārammaṇa would indeed be made primary.
Nếu điều này được nói, thì tadārammaṇa đã được xem là chủ yếu.
Avuttepica tasmiṃ vipassatīti iminā tadārammaṇaṃpi gahitameva hotīti.
Even without stating it explicitly, by "discerns," tadārammaṇa is already included.
Ngay cả khi điều đó không được nói, với từ "quán" (vipassati), tadārammaṇa cũng đã được bao gồm.
Tasmā yaṃ vuttaṃ paṭṭhāne kusalā.La.
Therefore, what is stated in the Paṭṭhāna—"wholesome... (shortened)...
Do đó, điều đã nói trong Paṭṭhāna: thiện, v.v.,
Uppajjatīti kusalākusalānantarameva tadārammaṇaṃ vuttaṃ.
arises," and "it is said that tadārammaṇa is mentioned immediately after wholesome and unwholesome actions,"
sanh khởi, tức là tadārammaṇa được nói đến chỉ sau thiện và bất thiện.
Na abyākatānantarantica.
and "not after indeterminate actions"—
Và không phải sau vô ký.
Vijjamāneca tasmiṃ avacane kāraṇaṃ natthīti ca vuttaṃ.
and "if it were present, there would be no reason for it not to be mentioned"—
Và điều đã nói rằng nếu nó hiện hữu mà không được nói đến thì không có lý do.
Taṃ na yujjatiyeva.
that is indeed not reasonable.
Điều đó không hợp lý.
Anantarapaccayavibhaṅgesu pana kusalaṃ vuṭṭhānassa akusalaṃ vuṭṭhānassa kriyaṃ vuṭṭhānassātica vipākadhammadhammā khandhā vuṭṭhānassa nevavipāka nāvipākadhammadhammā khandhā vuṭṭhānassātica evamādinā kriyajavanānantaraṃ bhavaṅgena saha tadārammaṇassapi vuṭṭhānanāmena vuttaṭṭhānaṃ dissatiyeva.
In the analysis of the anantara-paccaya (contiguity condition), however, places are indeed seen where tadārammaṇa, together with bhavaṅga, is referred to as vuṭṭhāna (arising), such as "wholesome dhamma for arising, unwholesome dhamma for arising, functional dhamma for arising," and "resultant dhamma-aggregates for arising, neither-resultant-nor-non-resultant dhamma-aggregates for arising," and so forth, after kriyā-javana.
Tuy nhiên, trong các phần phân tích duyên vô gián (anantara-paccaya-vibhaṅga), có chỗ nói rằng thiện là cho sự xuất khởi (vuṭṭhāna), bất thiện là cho sự xuất khởi, hành là cho sự xuất khởi, và các uẩn (khandhā) là pháp quả (vipāka-dhamma), là cho sự xuất khởi, và các uẩn không phải pháp quả cũng không phải không phải pháp quả, là cho sự xuất khởi. Như vậy, sau kriyā-javana, tadārammaṇa cùng với bhavaṅga cũng được nói đến dưới tên vuṭṭhāna (sự xuất khởi).
Tasmā yañca vuttaṃ na katthaci kriyānantaraṃ tadārammaṇassa vuttaṭṭhānaṃ dissatīti.
Therefore, what is stated, "nor is there any place where tadārammaṇa is mentioned after kriyā,"
Do đó, điều đã nói rằng không thấy chỗ nào nói đến tadārammaṇa sau hành.
Taṃpi na yujjatiyeva.
that too is indeed not reasonable.
Điều đó cũng không hợp lý.
Naca chaḷaṅgupekkhāva to khīṇāsavassa santavuttipi kriyajavanaṃ savipphārikaṃ na hoti.
Moreover, the tranquil kriyā-javana of an Arahant endowed with six-limbed equanimity is not without vibrant activity.
Và kriyā-javana của bậc A-la-hán đã đoạn tận lậu hoặc, người có xả sáu chi, với sự vận hành an tịnh, cũng không phải là không lan tỏa.
Kusalajavanassa viya tassapi oḷārikakāyavacī payogasamuṭṭhā panatoti.
Because it too arises from gross bodily and verbal exertion, just like wholesome javana.
Vì nó cũng khởi lên từ sự vận dụng thân và khẩu thô thiển, giống như kusala-javana.
Na hi paṭṭhāne imasmiṃ vutte idaṃnāma maññeyyunti avuttaṃnāma atthi.
For there is nothing in the Paṭṭhāna that is not stated on the grounds that "if this were stated, they might think such and such."
Thật vậy, trong Paṭṭhāna, không có điều gì không được nói đến mà lại nghĩ rằng nếu điều này được nói thì điều kia sẽ được nghĩ đến.
Na ca arahā kusalaṃ aniccato dukkhato anattato vipassatītiādinā vipassanācāravasena vuttaṭṭhāne pañcadvārika parittārammaṇa vārapasaṅgo atthīti.
Nor is there any occasion for the small object round in the five sense-doors to arise in a context where discernment is taught, as in "an Arahant discerns wholesome dhamma as impermanent, as suffering, as non-self," and so forth.
Và không có sự liên quan đến trường hợp đối tượng nhỏ của năm cửa giác quan (pañcadvārika parittārammaṇa-vāra) trong chỗ nói đến theo cách thức quán tưởng (vipassanā-cāra) như: bậc A-la-hán quán thiện là vô thường, khổ, vô ngã, v.v.
Domanassa.La.
Domanassa... (shortened)...
Domanassa (ưu). V.v.,
Upekkhā sahagatāneva bhavanti.
only accompanied by equanimity.
chỉ là những tâm đồng sanh với xả (upekkhā-sahagata).
Na somanassasahagatāni.
Not accompanied by joy.
Không phải những tâm đồng sanh với hỷ (somanassa-sahagata).
Kasmā, somanassa domanassānaṃ aññamaññaviruddhattā.
Why? Because joy and displeasure are mutually contradictory.
Vì sao? Vì hỷ và ưu đối nghịch nhau.
Teneva hi paṭṭhāne tesaṃ itarītarānantarapaccayatā navuttāti.
For this very reason, their contiguity condition to each other is not mentioned in the Paṭṭhāna.
Chính vì thế mà trong Paṭṭhāna, duyên vô gián lẫn nhau của chúng không được nói đến.
Etthaca kriyajavana domanassajavanāna meva anantaraṃ tadārammaṇa niyamaṃ dassentena therena itaresaṃ kusalākusalajavanānaṃ anantaraṃ pana tādiso niyamo natthīti dassito hoti.
Here, by indicating a specific sequence of tadārammaṇa only after kriyā-javana and domanassa-javana (impulsive consciousness rooted in displeasure), the Elder shows that no such specific sequence exists after other wholesome and unwholesome javana.
Ở đây, vị Trưởng lão đã chỉ ra rằng chỉ sau kriyā-javana và domanassa-javana thì tadārammaṇa mới có quy luật, còn sau các kusalākusala-javana khác thì không có quy luật như vậy.
Tasmā aṭṭhannaṃ kāmakusalānaṃ aṭṭhannaṃ lobhamūlānaṃ dvinnaṃ mohamūlānanti aṭṭhārasannaṃ javanānaṃ anantaraṃ ārammaṇānurūpaṃ sabbāni tadārammaṇāni bhavaṅgāni ca pavattanti.
Therefore, after the eighteen javana — the eight wholesome sense-sphere javana, the eight javana rooted in greed, and the two javana rooted in delusion — all tadārammaṇa and bhavaṅga occur in conformity with the object.
Do đó, sau mười tám javana—tám javana thiện dục giới (kāma-kusala), tám javana tham căn (lobha-mūla), và hai javana si căn (moha-mūla)—tất cả các tadārammaṇa và bhavaṅga đều diễn ra tùy theo đối tượng.
Yebhuyyena pana akusalajavanānantaraṃ tadārammaṇaṃ ahetukameva.
However, generally, tadārammaṇa after unwholesome javana is rootless (ahetuka) only.
Tuy nhiên, thông thường, sau akusala-javana, tadārammaṇa là vô nhân (ahetuka) mà thôi.
Dvihetukajavanānantaraṃ dvihetukameva.
After two-rooted javana, it is two-rooted only.
Sau dvihetuka-javana (tâm tốc hành nhị nhân), chỉ có nhị nhân.
Tihetukajavanānantaraṃ tihetukamevāti ayaṃ yebhuyyaniyamo.
After three-rooted javana, it is three-rooted only — this is the general rule.
Sau tihetuka-javana (tâm tốc hành tam nhân), chỉ có tam nhân. Đây là quy luật thông thường.
Yassa pana dvihetukānivā tihetukānivā kusalajavanāni bahulaṃ samudācaranti.
But for one whose two-rooted or three-rooted wholesome javana frequently occur,
Tuy nhiên, đối với người mà các javana thiện nhị nhân hoặc tam nhân thường xuyên diễn ra,
Tassa kadāci akusalajavanesu javitesu akusalānantaraṃpi dvihetukānivā tihetukānivātadārammaṇāni pavattanti.
sometimes, when unwholesome javana have arisen, two-rooted or three-rooted tadārammaṇa also occur after unwholesome javana.
đôi khi, khi các akusala-javana đã diễn ra, sau bất thiện, các tadārammaṇa nhị nhân hoặc tam nhân cũng diễn ra.
Yassa akusalajavanāni bahulaṃ samudācaranti.
For one whose unwholesome javana frequently occur,
Đối với người mà các akusala-javana thường xuyên diễn ra,
Tassa kadāci dvihetukesuvā tihetukesuvā kusalajavanesu javitesu kusalānantaraṃpi ahetukatadārammaṇāni pavattanti.
sometimes, when two-rooted or three-rooted wholesome javana have arisen, rootless tadārammaṇa also occur after wholesome javana.
đôi khi, khi các javana thiện nhị nhân hoặc tam nhân đã diễn ra, sau thiện, các tadārammaṇa vô nhân cũng diễn ra.
Vuttañhetaṃ paṭṭhāne-ahetuke khandhe aniccato.La.
For this is stated in the Paṭṭhāna: "displeasure arises concerning rootless aggregates as impermanent... (shortened)...
Điều này đã được nói trong Paṭṭhāna: các uẩn vô nhân là vô thường, v.v.
Domanassaṃ uppajjati.
displeasure arises."
Ưu (domanassa) sanh khởi.
Kusalākusale niruddhe sahetuko vipāko tadā rammaṇatā uppajjati.
"When wholesome and unwholesome dhamma have ceased, resultant consciousness (vipāka) with roots arises as tadārammaṇa."
Khi thiện và bất thiện diệt, quả hữu nhân (sahetuka-vipāka) là tadārammaṇa sanh khởi.
Ahetuko vipāko tadārammaṇatā uppajjatīti.
"Rootless resultant consciousness arises as tadārammaṇa."
Quả vô nhân (ahetuka-vipāka) là tadārammaṇa sanh khởi.
Ekānihi tadārammaṇānināma paṭisandhijanakena ekena kammena nibbattānipi nānāvīthīsu nānāppakārāni honti.
Indeed, some tadārammaṇa, although produced by one kamma that generated rebirth, are of various kinds in different process-sequences.
Thật vậy, các tadārammaṇa, mặc dù được tạo ra bởi cùng một nghiệp tạo tái sanh, nhưng lại có nhiều loại khác nhau trong các lộ trình tâm khác nhau.
Pavatti vipākajanakehi pana nānākammehi nibbatthesu vattabbameva natthīti.
There is nothing to say about those produced by various kamma that generate results in the course of existence.
Còn đối với những tâm được tạo ra bởi các nghiệp khác nhau tạo ra quả trong đời sống, thì không cần phải nói đến.
Tasmāti yasmā domanassānantaraṃ somanassuppatti nāma natthi, tasmā.
Therefore, means because there is no occurrence of joy after displeasure, therefore.
Do đó, vì không có sự sanh khởi của hỷ sau ưu, nên.
Somanassapaṭisandhikassāti catūsu somanassamahā vipākesu ekamekena gahita paṭisandhikassa sattassa.
For one whose rebirth is accompanied by joy: for a being whose rebirth was grasped by one of the four great resultant consciousnesses accompanied by joy.
Đối với người có tái sanh với hỷ (somanassa-paṭisandhika) tức là đối với chúng sanh có tái sanh được tạo ra bởi một trong bốn quả đại thiện đồng sanh với hỷ.
Tadā rammaṇasambhavoti tadārammaṇuppatti kāraṇaṃ.
Occurrence of tadārammaṇa: the cause for the arising of tadārammaṇa.
Sự khả hữu của tadārammaṇa tức là nguyên nhân sanh khởi của tadārammaṇa.
Tadārammaṇuppatti yevavā.
Or simply, the arising of tadārammaṇa.
Hoặc chính sự sanh khởi của tadārammaṇa.
Yaṃkiñcīti iṭṭhāniṭṭhabhūtesu rūpārammaṇādīsu yaṃkiñci.
Whatever: whatever among agreeable and disagreeable objects such as visible objects.
Bất cứ điều gì tức là bất cứ điều gì trong các đối tượng như sắc đối tượng, dù là đáng ưa hay không đáng ưa.
Paricitapubbanti imasmiṃ bhaveyeva taṅkhaṇato purimakhaṇesu gahaṇa bahulatā vasena paricitaṃ.
Previously familiar: familiar in this very existence due to frequent apprehension in moments prior to that moment.
Đã quen thuộc trước đó (paricita-pubba) tức là đã quen thuộc trong kiếp này, tại những khoảnh khắc trước khoảnh khắc hiện tại, do sự thường xuyên nắm giữ.
Abhiṇhasevitanti attho.
The meaning is "frequently practiced."
Có nghĩa là đã thường xuyên thực hành.
Parittārammaṇanti parittadhammabhūtaṃ ārammaṇaṃ.
Limited object: an object that is a limited dhamma.
Đối tượng nhỏ (parittārammaṇa) tức là đối tượng là pháp nhỏ.
Ārabbhāti ālambitvā.
Having taken as object: having made it an object.
Nương vào (ārabbhā) tức là lấy làm đối tượng.
Upekkhāsahagata santīraṇanti dvīsu upekkhāsahagatasantī raṇesu iṭṭhe kusalavipākaṃ aniṭṭhe akusalavipākaṃ upekkhā sahagata santīraṇaṃ.
Investigating consciousness accompanied by equanimity: among the two investigating consciousnesses accompanied by equanimity, the wholesome resultant for agreeable objects, and the unwholesome resultant investigating consciousness accompanied by equanimity for disagreeable objects.
Tâm thẩm sát đồng sanh với xả (upekkhā-sahagata santīraṇa) tức là trong hai tâm thẩm sát đồng sanh với xả, tâm thẩm sát quả thiện đồng sanh với xả đối với đối tượng đáng ưa, và tâm thẩm sát quả bất thiện đồng sanh với xả đối với đối tượng không đáng ưa.
Yesaṃ pana pakatiyā itarāni cattāri upekkhāsahagata vipākāni bahulaṃ pavattanti.
However, for those for whom the other four resultant consciousnesses accompanied by equanimity naturally occur frequently,
Tuy nhiên, đối với những người mà bốn quả xả đồng sanh với xả khác thường xuyên diễn ra theo lẽ tự nhiên,
Tesaṃ tānipi āgantukabhavaṅgaṃ nahontīti na vattabbāni.
it should not be said that these too do not become adventitious bhavaṅga.
không thể nói rằng những tâm đó không phải là bhavaṅga đến (āgantuka-bhavaṅga).
Aṭṭhakathāyaṃ pana mahādhammarakkhitattheravāde yebhuyyaniyamasote patitattā akusalajavanānurūpaṃ ahetukaṃ upekkhā santīraṇa dvaya meva vuttaṃ.
In the commentary, however, in the view of the Great Elder Dhammarakkhita, because it falls within the stream of general rules, only the two rootless investigating consciousnesses accompanied by equanimity, in conformity with unwholesome javana, are mentioned.
Tuy nhiên, trong Chú giải (Aṭṭhakathā), theo quan điểm của Trưởng lão Mahādhammarakkhita, do rơi vào dòng quy luật thông thường, chỉ có hai tâm thẩm sát xả vô nhân được nói đến tương ứng với các akusala-javana.
Teneva hi parato theravādānaṃ vicāritaṭṭhāne akusalajavanānantaraṃ ahetuka tadārammaṇa meva dīpentassa tassa theravādassa aparipuṇṇavādabhāvaṃ dassetvā yadā kusalajavanānaṃ antarantarā akusalaṃ javati, tadā kusalāvasāne āciṇṇa sadisameva akusalāvasāne sahetukaṃ tadārammaṇaṃ yuttanti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
For this very reason, in the place where the views of the Elders are discussed later, after showing that the Elder's view, which indicates only rootless tadārammaṇa after unwholesome javana, is incomplete, it is stated in the commentary that "when unwholesome javana occur intermittently among wholesome javana, then at the end of unwholesome javana, a root-conditioned tadārammaṇa is appropriate, similar to what is accustomed at the end of wholesome javana."
Chính vì thế, ở chỗ sau đó, khi xem xét các quan điểm của các Trưởng lão, sau khi chỉ ra rằng quan điểm của Trưởng lão đó là không đầy đủ khi chỉ nói đến tadārammaṇa vô nhân sau akusala-javana, Chú giải đã nói rằng: "Khi akusala-javana diễn ra xen kẽ giữa các kusala-javana, thì sau akusala, tadārammaṇa hữu nhân là hợp lý, giống như sau kusala, theo thói quen."
Tadārammaṇecayutte etaṃpi yujjatiyeva.
And when tadārammaṇa is conjoined with that object, this too is certainly fitting.
Điều này cũng phù hợp khi có tadārammaṇa.
Tasmā chapi upekkhāsahagatavipākāni āgantukabhavaṅgaṃ hontiyevāti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, it should be understood that all six resultant consciousnesses accompanied by equanimity are indeed āgantuka bhavaṅga.
Do đó, cần phải hiểu rằng cả sáu tâm quả hiệp thế thọ xả đều trở thành āgantukabhavaṅga.
Etthaca upekkhāpaṭisandhikassa tāva atimahantāti vibhūtesupi buddhavaṇṇādīsu abhiiṭṭhārammaṇesu domanassaṃ uppādentassa tadārammaṇasambhavo natthīti domanassa javanānantaraṃ bhavaṅgapātova hoti.
And here, for one whose rebirth consciousness is accompanied by equanimity, when he experiences dejection regarding extremely vast and very clear objects like the Buddha's qualities, which are highly agreeable, there is no possibility of tadārammaṇa arising; thus, immediately after the dejection-javana, there is a fall into bhavaṅga.
Và ở đây, đối với người tái tục bằng tâm xả, khi tâm ưu khởi lên đối với những đối tượng rất đáng ưa như phẩm hạnh của Đức Phật, v.v., vốn rất vĩ đại và rõ ràng, thì không có sự phát sinh của tadārammaṇa; do đó, sau javana ưu, chỉ có sự rơi vào bhavaṅga.
Somanassapaṭisandhikassa pana sabbesupi iṭṭhāniṭṭhabhūtesu mahantesu avibhūtesuca chaḷārammaṇesu domanassa uppādentassa neva tadārammaṇasambhavo atthi.
However, for one whose rebirth consciousness is accompanied by joy, when he experiences dejection regarding any of the six objects, whether agreeable or disagreeable, vast or unclear, there is no possibility of tadārammaṇa arising.
Tuy nhiên, đối với người tái tục bằng tâm hỷ, khi tâm ưu khởi lên đối với sáu đối tượng (cảnh) dù là đáng ưa hay không đáng ưa, dù vĩ đại hay không rõ ràng, thì cũng không có sự phát sinh của tadārammaṇa.
Nacamūlabhavaṅga sambhavoti katvā domanassānantaraṃ chasu upekkhāsahagatavipākesu yathārahaṃ ekaṃ āgantuka bhavaṅgabhāvena pavattati.
Nor is there a possibility of the root bhavaṅga arising; therefore, immediately after the dejection, one of the six resultant consciousnesses accompanied by equanimity arises as āgantuka bhavaṅga as appropriate.
Và cũng không có sự phát sinh của mūlabhavaṅga; do đó, sau domanassa (tâm ưu), một trong sáu tâm quả hiệp thế thọ xả sẽ vận hành như một āgantukabhavaṅga tùy theo sự thích hợp.
Tathā tasseva buddhavaṇṇādīsu atiiṭṭhabhūtesu atimahantesu ativibhūtesuca chaḷārammaṇesuvā mahaggatapaññattīsuvā domanassaṃ uppādentassāti.
Similarly, for that same person, when dejection arises regarding the six objects that are extremely agreeable, extremely vast, and extremely clear, such as the Buddha’s qualities, or regarding supramundane or conceptual objects, this occurs.
Tương tự, đối với người ấy, khi tâm ưu khởi lên đối với sáu đối tượng (cảnh) như phẩm hạnh của Đức Phật, v.v., vốn rất đáng ưa, rất vĩ đại và rất rõ ràng, hoặc đối với các khái niệm siêu thế.
Ettha ca yasmā abhidhamme dhātuvibhaṅge sabbadhammesuvā pana pathama samannāhāroti vuttaṃ.
And here, because it is stated in the Abhidhamma, in the Dhātuvibhaṅga, or concerning all phenomena, as "first attention".
Và ở đây, bởi vì trong Abhidhamma, trong Dhātuvibhaṅga, đã nói rằng “hoặc trong tất cả các pháp, sự chú ý đầu tiên” (sabbadhammesuvā pana pathamasamannāhāroti).
Mahāhatthipadopama sutteca ajjhatti kañceva āvuso cakkhu aparibhinnaṃ hoti.
And in the Mahāhatthipadopama Sutta, it is said: "Friends, when the internal eye is not damaged,
Và trong Mahāhatthipadopama Sutta, đã nói: “Này các hiền giả, nếu nhãn căn bên trong không bị hư hoại,
Bāhirāca rūpāāpātaṃ āgacchanti.
and external visible objects come into range,
và các sắc cảnh bên ngoài đi vào tầm nhìn,
Noca tajjo samannāhāro hoti.
but there is no attention thereto,
nhưng không có sự chú ý tương ứng,
Neva tāva tajjassa viññāṇabhāgassa pātubhāvo hoti.
then there is not yet an appearance of that specific consciousness-part.
thì phần thức tương ứng vẫn chưa xuất hiện.
Yatoca kho āvuso ajjhattikañceva cakkhu aparibhinnaṃ hoti.
But, friends, when the internal eye is not damaged,
Này các hiền giả, khi nhãn căn bên trong không bị hư hoại,
Bāhirāca rūpā āpāta māgacchanti.
and external visible objects come into range,
và các sắc cảnh bên ngoài đi vào tầm nhìn,
Tajjoca samannāhāro hoti.
and there is attention thereto,
và có sự chú ý tương ứng,
Evaṃ tajjassa viññāṇabhāgassa pātubhāvo hoti.
thus there is an appearance of that specific consciousness-part.
thì phần thức tương ứng xuất hiện.
Ajjhattikañceva āvuso sotaṃ.La.
Friends, when the internal ear… (etc.)
Này các hiền giả, tai bên trong... (tương tự)
Ghānaṃ.La.
Nose… (etc.)
Mũi... (tương tự)
Jivhā.La.
Tongue… (etc.)
Lưỡi... (tương tự)
Kāyo.La.
Body… (etc.)
Thân... (tương tự)
Mano aparibhinno hoti.
Mind is not damaged,
Ý không bị hư hoại,
Bāhirāca dhammā āpātaṃ āgacchanti.
and external phenomena come into range,
và các pháp cảnh bên ngoài đi vào tầm nhìn,
Noca tajjo samannāhāro hoti.
but there is no attention thereto,
nhưng không có sự chú ý tương ứng,
Neva tāva tajjassa viññāṇabhāgassa pātubhāvo hoti.
then there is not yet an appearance of that specific consciousness-part.
thì phần thức tương ứng vẫn chưa xuất hiện.
Yatoca kho āvuso ajjhattikoceva mano aparibhinno hoti.
But, friends, when the internal mind is not damaged,
Này các hiền giả, khi ý bên trong không bị hư hoại,
Bāhirāca dhammā āpātaṃ āgacchanti.
and external phenomena come into range,
và các pháp cảnh bên ngoài đi vào tầm nhìn,
Tajjoca samannāhāro hoti.
and there is attention thereto,
và có sự chú ý tương ứng,
Evaṃ tajjassa viññāṇabhāgassa pātubhāvo hotīti vuttaṃ.
thus there is an appearance of that specific consciousness-part."
thì phần thức tương ứng xuất hiện.”
Tasmā vīthicittānināma āvajjanenavinānauppajjanti.
Therefore, it should be understood that vīthi-cittas do not arise without āvajjana (attention).
Do đó, các tâm lộ trình (vīthicitta) không khởi lên mà không có sự chú ý (āvajjana).
Sace āvajjanena dhammatovā kālabhovā yaṃyaṃ niyametvā āvajjitaṃ hoti.
If, by āvajjana (attention), by nature or by time, a particular object has been determined and attended to,
Nếu do bản chất hoặc do thời gian, đối tượng nào được chú ý một cách xác định,
Taṃ tadeva tānipi gaṇhanti.
then those (vīthi-cittas) grasp that very same object.
thì các tâm ấy cũng nắm giữ chính đối tượng đó.
Yadi aniyametvā yaṃkiñci āvajjitaṃ hoti.
If something unspecified has been attended to,
Nếu đối tượng nào đó được chú ý một cách không xác định,
Tānipi āvajji tappakārameva gaṇhanti.
then those too grasp the object in the way it was attended to.
thì các tâm ấy cũng nắm giữ đối tượng theo cách đã được chú ý.
Na pana ekāvajjana vīthiyaṃ sabbāni vīthicittāni āvajjanenavā aññamaññaṃvā dhammatovā kālatovā bhinnā lambaṇāni hontīti veditabbanti.
But it should be understood that in one āvajjana vīthi, not all vīthi-cittas have different objects by āvajjana, or from one another, or by nature, or by time.
Tuy nhiên, không nên hiểu rằng trong một lộ trình chú ý, tất cả các tâm lộ trình có đối tượng khác nhau do sự chú ý, hoặc do lẫn nhau, hoặc do bản chất, hoặc do thời gian.
140. Javanesucāti casaddo pana saddattho.
140. In Javanesucā (in the javanas), the word ca (and) has the meaning of pana (however/but).
140. Javanesucā (trong các tâm javana) – tiếng "ca" (cā) ở đây có nghĩa là "cũng".
Chakkhattu mevavā javanti.
Or they run six times.
Chúng chỉ javana sáu lần.
Pakatikālepi ārammaṇassa dubbalabhāve satīti adhippāyo.
This is the intention: even in normal times, when the object is weak.
Ý nghĩa là ngay cả trong thời gian bình thường, khi đối tượng yếu ớt.
Aṭṭhakathāyaṃpi hi pakatikāle ārammaṇadubba laṭṭhāneeva kāmāvacarajavanānaṃ chakkhattuṃ pavatti vuttāti.
For in the Commentaries, too, it is stated that in normal times, when the object is weak, the kāmāvacara javanas occur six times.
Thật vậy, trong Chú Giải cũng đã nói rằng các tâm javana dục giới chỉ hoạt động sáu lần trong trường hợp đối tượng yếu ớt vào thời điểm bình thường.
Keci pana chakkhattunti idaṃ mucchākālavasena vuttanti maññanti.
Some, however, think that 'six times' is stated in reference to the time of fainting.
Tuy nhiên, một số người cho rằng điều này (chakkhattuṃ) được nói đến theo thời điểm bất tỉnh.
Mandavattiyanti maraṇāsannakāle bahucittakkhaṇātītakassa vatthussa dubbalattā itarakālesuca mudutarabhāvena kenaci upadduta bhāvena ajjhotthaṭabhāvenaca vatthussa dubbalattā tannissitānaṃ javanānaṃ mandībhūtavegatā vasena pavattikāle.
Mandavattiyaṃ (in slow occurrence) refers to the time of occurrence when, at the time nearing death, the object, having passed through many mind-moments, is weak, and in other times, due to the softness or weakness of the object, being afflicted by some disturbance or being overwhelmed, the speed of the javanas dependent on it is reduced.
Mandavattiya (trong sự diễn tiến yếu ớt) – vào thời điểm diễn tiến khi các tâm javana nương tựa vào một đối tượng yếu ớt, do đối tượng đã trải qua nhiều sát na tâm vào thời điểm cận tử, và vào các thời điểm khác, do đối tượng quá mềm yếu hoặc bị ảnh hưởng bởi một số chướng ngại, hoặc bị che lấp.
Maraṇakālādīsūti maraṇāsannakāle mucchākāle visaññibhūta kāle atitaruṇakāleca, tattha mucchākālonāma asayha rūpehi dukkhadhammehi atibhūtānaṃ adhimattato karajakāyassa vihaññappattikālo.
Maraṇakālādīsu (at the time nearing death and so on) refers to the time nearing death, the time of fainting, the time of being unconscious, and the time of extreme youth. Here, the time of fainting refers to the time when, being overwhelmed by unbearable painful phenomena, the gross body is greatly afflicted.
Maraṇakālādīsū (vào thời điểm cận tử, v.v.) – vào thời điểm cận tử, thời điểm bất tỉnh, thời điểm mất tri giác, và thời điểm quá non nớt. Trong đó, thời điểm bất tỉnh là khi cơ thể bị suy yếu nghiêm trọng do bị áp đảo bởi các pháp khổ không thể chịu đựng được.
Visaññi bhūtakālonāma pītivegenavā niddābhibhūtatāyavā yakkhagahaṇenavā surāmadādi vasenavā pakatisaññāya vigatakālo.
The time of being unconscious refers to the time when one has lost normal consciousness due to the surge of joy, or being overcome by sleep, or being seized by a yakkha, or due to alcohol and so on.
Thời điểm mất tri giác là khi tri giác bình thường bị mất đi do sự thúc đẩy của hỷ, hoặc do bị giấc ngủ chế ngự, hoặc do bị dạ xoa ám, hoặc do rượu và các chất say khác.
Atitaruṇakālonāma gabbhagatassavā sampatijātassavā dārakassa ajjhatta vatthūnaṃ atimudukālo.
The time of extreme youth refers to the time when the internal bases (vatthu) of a child in the womb or one who has just been born are extremely soft.
Thời điểm quá non nớt là khi các căn nội tại của một đứa trẻ trong bào thai hoặc mới sinh còn quá mềm yếu.
Tādisesu hi kālesu antarantarā chadvārikavīthiyo pavattamānāpi yebhuyyena paripuṇṇajavanavārā na pavattanti.
In such times, even though the six-door mind-processes occur intermittently, for the most part, full rounds of javanas do not occur.
Trong những thời điểm như vậy, mặc dù các lộ trình tâm sáu cửa có thể diễn ra xen kẽ, nhưng phần lớn các javana không diễn ra đủ số lần.
Dvattivoṭṭhabbanikāvā catupañcajavanikāevavā pavattantīti.
Only those with two or three voṭṭhabbanas or only those with four or five javanas occur.
Chỉ có hai hoặc ba tâm voṭṭhabbana hoặc bốn hoặc năm tâm javana diễn ra.
Etthaca dvattivoṭṭhabbanikavārā aṭṭhakathāyaṃ vuttā.
Here, rounds with two or three voṭṭhabbanas are mentioned in the Commentaries.
Trong đó, các trường hợp hai hoặc ba tâm voṭṭhabbana được đề cập trong Chú Giải.
Catupañca javanikavārā mūlaṭīkāyaṃ vuttā.
Rounds with four or five javanas are mentioned in the Mūlaṭīkā.
Các trường hợp bốn hoặc năm tâm javana được đề cập trong Mūlaṭīkā.
Pañcavāramevāti idaṃ pana maraṇā sannakālavasena vuttaṃ.
Pañcavārameva (only five times) is stated in reference to the time nearing death.
Pañcavāramevā (chỉ năm lần) – điều này được nói đến theo thời điểm cận tử.
Namucchākālādivasena.
Not in reference to the time of fainting and so on.
Không phải theo thời điểm bất tỉnh, v.v.
Tañca khopākatikasattānaṃ vaseneva.
And that is only in the case of ordinary beings.
Và điều đó chỉ áp dụng cho những chúng sinh bình thường.
Ye pana jhānasamanantaraṃvā paccavekkhaṇa samanantaraṃvā abhiññāsamanantaraṃvā cavantivā parinibbāyantivā.
But for those who pass away or attain parinibbāna immediately after jhāna, or immediately after retrospection, or immediately after abhiññā.
Tuy nhiên, những ai chết hoặc nhập Niết Bàn ngay sau khi chứng đắc thiền, hoặc ngay sau khi quán xét, hoặc ngay sau khi chứng đắc thần thông.
Tesaṃ jhānādīniyeva pañcavārato adhikānivā ūnānivā maraṇā sannajavanānināma hontīti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that their jhānas and so on, whether more or less than five times, are the javanas nearing death.
Đối với họ, chính các thiền định, v.v., là các tâm javana cận tử, có thể nhiều hơn hoặc ít hơn năm lần.
Ayañca attho upari maraṇuppattiyaṃ āvibhavissatīti.
This meaning will become clear later in the section on the occurrence of death.
Và ý nghĩa này sẽ được làm rõ ở phần sau về sự phát sinh cái chết.
Bhagavato pana yamakapāṭihāriya kālādīsūti ettha aññesaṃpi mahāmoggalānattherādīnaṃ evarūpo lahuppavattikālo ādisaddena saṅgahitoti daṭṭhabbo.
Bhagavato pana yamakapāṭihāriya kālādīsu (but in the time of the Twin Miracle of the Blessed One and so on)—here, it should be understood that the similar fast-occurring time of others, such as the Venerable Mahāmoggallāna, is included by the word ādi (and so on).
Bhagavato pana yamakapāṭihāriya kālādīsū (vào thời điểm thần thông song hành của Đức Thế Tôn, v.v.) – ở đây, cần hiểu rằng thời điểm diễn tiến nhanh chóng như vậy của các vị Đại Trưởng Lão Moggallāna, v.v., cũng được bao gồm bởi từ "v.v.".
Vuttañhi visuddhimagge ayaṃ pana matthakapattā vasī bhagavato yamakapāṭihāriye labbhati.
For it is stated in the Visuddhimagga: "This masterly attainment of skill (vasī) is found in the Twin Miracle of the Blessed One.
Thật vậy, trong Thanh Tịnh Đạo có nói: "Sự thành thục cao nhất này được tìm thấy trong thần thông song hành của Đức Thế Tôn.
Aññesaṃvā evarūpe kāleti.
Or in similar times for others."
Hoặc vào thời điểm như vậy của những người khác."
Sakalena pana vākyena thapetvā yamakapāṭihāriyasadisaṃ lahuka pavattikālaṃ aññasmiṃ kāle bhagavatopi chavā sattavā paccavekkhaṇacittāni pavattanti.
And by the entire sentence, it is shown that apart from a fast-occurring time similar to the Twin Miracle, in other times, even for the Blessed One, six or seven retrospective thoughts occur.
Tuy nhiên, toàn bộ câu này cho thấy rằng, ngoại trừ thời điểm diễn tiến nhanh chóng tương tự như thần thông song hành, vào các thời điểm khác, ngay cả Đức Thế Tôn cũng có sáu hoặc bảy tâm quán xét diễn ra.
Aññesaṃ pana vattabbameva natthīti dasseti.
For others, there is no need to speak of it.
Còn đối với những người khác thì không cần phải nói.
Cattāri pañcavā paccavekkhaṇacittāni bhavantīti etthapi bhagavatopi lahukappavattiyaṃ pañca paccavekkhaṇacittāni bhavanti.
Cattāri pañcavā paccavekkhaṇacittāni bhavanti (four or five retrospective thoughts occur)—here, even for the Blessed One, five retrospective thoughts occur in a fast occurrence.
Cattāri pañcavā paccavekkhaṇacittāni bhavantīti (có bốn hoặc năm tâm quán xét) – ở đây, ngay cả đối với Đức Thế Tôn, trong sự diễn tiến nhanh chóng, có năm tâm quán xét.
Lahukatarapavattiyaṃ cattārīti atthopi yujjatiyeva.
And four in an even faster occurrence; this meaning is also fitting.
Trong sự diễn tiến nhanh hơn, có bốn tâm quán xét – ý nghĩa này cũng hợp lý.
Tattha yamakapāṭihāriyaṃ karonto bhagavā aggikkhandhaudaka dhārādīnaṃ dvinnaṃ dvinnaṃ pāṭihāriyānaṃ pavattanatthaṃ pathamaṃ tejokasiṇe pādakajjhānaṃ samāpajji.
There, the Blessed One, performing the Twin Miracle, first entered the foundation-jhāna of the fire-kasiṇa for the occurrence of two pairs of miracles, such as flames and streams of water.
Ở đó, khi thực hiện thần thông song hành, Đức Thế Tôn đã nhập thiền căn bản (pādakajjhāna) trên biến xứ lửa (tejokasiṇa) trước tiên để làm cho hai loại thần thông, như khối lửa và dòng nước, diễn ra.
Tato dve jhānaṅgāni paccavekkhi.
Then he reflected on two jhāna factors.
Sau đó, Ngài quán xét hai chi thiền.
Tato uparimakāyato aggikkhandho pavattatūti adhiṭṭhāsi.
Then he resolved, "Let a mass of fire emerge from the upper part of my body."
Sau đó, Ngài quyết định rằng khối lửa sẽ phát ra từ phần thân trên.
Tato tasmiṃyeva kasiṇe abhiññaṃ samāpajji.
Then he entered abhiññā on that very kasiṇa.
Sau đó, Ngài nhập thần thông (abhiññā) trên chính biến xứ đó.
Abhiññāvasena uparimakāyato aggikkhandho pavattati.
By means of abhiññā, a mass of fire emerged from the upper part of his body.
Do thần thông, khối lửa phát ra từ phần thân trên.
Tato āpokasiṇe pādakajjhānaṃ samāpajji.
Then he entered the foundation-jhāna of the water-kasiṇa.
Sau đó, Ngài nhập thiền căn bản trên biến xứ nước (āpokasiṇa).
Tato dve jhānaṅgāni paccavekkhi.
Then he reflected on two jhāna factors.
Sau đó, Ngài quán xét hai chi thiền.
Tato heṭṭhimakāyato udakadhārā pavattantūti adhiṭṭhāsi.
Then he resolved, "Let streams of water emerge from the lower part of my body."
Sau đó, Ngài quyết định rằng dòng nước sẽ phát ra từ phần thân dưới.
Tato tasmiṃyeva kasiṇe abhiññaṃ samāpajji.
Then he entered abhiññā on that very kasiṇa.
Sau đó, Ngài nhập thần thông trên chính biến xứ đó.
Abhiññāvasena heṭṭhima kāyato udakadhārā pavattanti.
By means of abhiññā, streams of water emerged from the lower part of his body.
Do thần thông, dòng nước phát ra từ phần thân dưới.
Sesayamakesupi eseva nayo.
The same method applies to the remaining pairs of miracles.
Đối với các cặp thần thông song hành còn lại, phương pháp cũng tương tự.
Etthaca lahukappavattiyā icchitattā dve dve paccavekkhaṇavārā catupañcajavanikāeva bhavanti.
Here, because a fast occurrence is desired, the two retrospective rounds, two for each, have only four or five javanas.
Và ở đây, do mong muốn sự diễn tiến nhanh chóng, hai lần quán xét chỉ có bốn hoặc năm tâm javana.
Dvinnañca javanavārānaṃ antarā dve eva bhavaṅgāni bhavanti.
And between the two javana rounds, there are only two bhavaṅgas.
Và giữa hai lần javana chỉ có hai tâm bhavaṅga.
Tānica dve pāṭihāriyāni passantānaṃ ekappahāreneva pavattāni viya paññāyantīti.
And these two miracles appear as if they occurred simultaneously to those observing them.
Và chúng dường như diễn ra cùng một lúc đối với những người đang nhìn thấy hai thần thông đó.
Etarahi pana keci ādikammikajjhānapaccavekkhaṇesupi cattāri pañcavājavanāni vadanti.
At present, some speak of four or five javanas even in the retrospective meditations of a beginner (ādikammika).
Tuy nhiên, hiện nay một số người nói rằng ngay cả trong các thiền quán xét của người mới tu (ādikammika), cũng có bốn hoặc năm tâm javana.
Ādikammikassāti yogakammasiddhiyā ādimhi niyuttassa.
Ādikammikassa (of a beginner) refers to one engaged in the beginning of the practice of yoga.
Ādikammikassa (của người mới tu) – là người mới bắt đầu trong việc thành tựu công việc tu tập (yogakamma).
Pathamaṃ uppannā appanā pathamakappanā.
The first appanā (absorption) that arises is the first appanā.
Sự định tâm (appanā) đầu tiên phát sinh là sự định tâm đầu tiên (pathamakappanā).
Tassaṃ pathamakappanāyaṃ.
In that first appanā.
Trong sự định tâm đầu tiên đó.
Ādikammikaappanāvīthiyanti attho.
Meaning, in the appanā mind-process of a beginner.
Ý nghĩa là trong lộ trình tâm định tâm của người mới tu.
Tadā hi sabbānipi mahaggatajavanāni puna āsevanābhāvato paridubbalāni hontīti ekavārameva javantīti.
For at that time, all the mahaggata javanas are very weak due to the absence of repeated cultivation, so they run only once.
Vào thời điểm đó, tất cả các tâm javana siêu thế đều rất yếu ớt do không có sự lặp lại, nên chúng chỉ javana một lần.
Abhiññājavanāni pana iddhivikubbanādi.
However, abhiññā javanas, such as those related to psychic power and transformation,
Tuy nhiên, các tâm javana thần thông (abhiññājavanāni) như tạo hóa thần thông, v.v.
Kiccasiddhiyāeva payuttānīti kiccasiddhito paraṃ kattabbābhāvato ādikammikakālepi vasībhūtakālepi ekavārameva javantīti vuttaṃ abhiññājavanānica sabbadāpīti.
are only employed for the accomplishment of a task, and since there is nothing to be done after the task is accomplished, it is stated that they run only once, both in the beginner's stage and in the stage of mastery, as mentioned in abhiññājavanāni ca sabbadāpi (and abhiññā javanas always).
Được sử dụng chỉ để thành tựu công việc, và vì không có gì phải làm sau khi công việc đã thành tựu, nên chúng chỉ javana một lần, ngay cả trong thời điểm người mới tu và trong thời điểm đã thành thục (vasībhūtakāla), như đã nói abhiññājavanānica sabbadāpī (và các tâm javana thần thông luôn luôn).
Yathāca abhiññājavanādi evaṃ maggajavanānipi taṃ taṃ kilesappahānakiccasiddhito paraṃ kattabbā bhāvato ekavārameva javantīti vuttaṃ cattāro pana.La.
And just as with abhiññā javanas and so on, so too with path javanas; since there is nothing to be done after the accomplishment of their respective tasks of abandoning defilements, they run only once, as stated in cattāro pana. La.
Và giống như các tâm javana thần thông, v.v., các tâm javana đạo (maggajavanānipi) cũng chỉ javana một lần vì không có gì phải làm sau khi thành tựu công việc đoạn trừ phiền não đó, như đã nói cattāro pana.La.
Eka cittakkhaṇikāvāti.
Ekacittakkhaṇikā vā (or of a single mind-moment).
Eka cittakkhaṇikāvā (chỉ có một sát na tâm).
Athavā, maggacetanāya anantarikaphalattā sakiṃ uppanneyeva magge phalassavāro āvatoti natthi maggacittassa punuppattiyā okāsoti vuttaṃ cattāro pana.La.
Alternatively, because it is the immediate result of the path volition, when the path arises once, the turn of the fruit comes, and there is no opportunity for the path thought to arise again, as stated in cattāro pana. La.
Hoặc, vì quả là ngay sau tâm đạo, nên khi tâm đạo phát sinh một lần, đến lượt quả đã đến, và không có cơ hội cho tâm đạo phát sinh lại, như đã nói cattāro pana.La.
Ekacittakkhaṇikāvāti.
Ekacittakkhaṇikā vā (or of a single mind-moment).
Ekacittakkhaṇikāvā (chỉ có một sát na tâm).
Javanuppattiyā pakatiyā sattakkhuparamattā mandassa pañcamaṃ uppannamaggato paraṃ dve phalacittāni uppajjanti.
As the javana occurrence is naturally limited to seven moments, after the fifth path that arises in a slow practitioner, two fruit thoughts arise.
Do sự phát sinh của javana tự nhiên là tối đa bảy lần, sau tâm đạo thứ năm phát sinh của người chậm, hai tâm quả phát sinh.
Tikkhassa catutthaṃ uppannamaggato paraṃ tīṇīti vuttaṃ tato paraṃ.La.
After the fourth path that arises in a swift practitioner, three fruit thoughts arise, as stated in tato paraṃ. La.
Sau tâm đạo thứ tư phát sinh của người nhanh, ba tâm quả phát sinh, như đã nói tato paraṃ.La.
Uppajjantīti.
Uppajjanti (arise).
Uppajjantī (phát sinh).
Nirodhasamāpattikāle pana pubbabhāgeyeva tādi sassa payogābhisaṅkhārassa katattā dvinnaṃ vārānaṃ upari cittappavatti natthīti vuttaṃ nirodha.La.
However, at the time of attainment of cessation (nirodhasamāpatti), because such a preparatory volitional formation (saṅkhāra) has been made in the preceding phase, there is no occurrence of thoughts beyond two rounds, as stated in nirodha. La.
Tuy nhiên, vào thời điểm nhập diệt tận định (nirodhasamāpatti), do đã thực hiện sự chuẩn bị (ayogābhisaṅkhārassa) như vậy ở phần trước, nên không có sự diễn tiến của tâm sau hai lần javana, như đã nói nirodha.La.
Javatīti.
Javati (runs).
Javatī (javana).
Etthaca dvikkhattunti idaṃ ukkaṭṭha niddesavasena vuttaṃ.
Here, dvikkhattuṃ (twice) is stated by way of indicating the maximum.
Và ở đây, dvikkhattuṃ (hai lần) được nói đến theo cách chỉ định cao nhất.
Ekaṃvā dvevā cittavāre atikkamitvā acittako hotīti hi vuttaṃ.
For it is said that "having transcended one or two thought-moments, one becomes thoughtless."
Thật vậy, đã nói rằng: "Vượt qua một hoặc hai lần tâm, người đó trở thành vô tâm."
Catutthāruppajavananti anāgāmino kusalabhūtaṃ arahato kriyabhūtaṃ nevasaññānāsaññā yatana javanaṃ.
Catutthāruppajavanaṃ (the fourth immaterial javana) refers to the nevāsaññānāsaññāyatana javana, which is wholesome for an Anāgāmī and functional for an Arahant.
Catutthāruppajavana (tâm javana vô sắc giới thứ tư) – là tâm javana vô sở hữu xứ của bậc A-na-hàm là thiện, của bậc A-la-hán là duy tác.
Vuṭṭhānakāleca nirodhassa nisandamattattā ekavārameva vajanaṃ pavattatīti vuttaṃ vuṭṭhānakālecātiādi.
And at the time of emergence, since it is merely the after-effect of cessation, the javana occurs only once, as stated in vuṭṭhānakāle cā tiādi (and at the time of emergence, and so on).
Và vào thời điểm xuất định, do chỉ là dư âm của diệt tận định, nên javana chỉ diễn ra một lần, như đã nói vuṭṭhānakālecātiādi (và vào thời điểm xuất định, v.v.).
Tattha anāgāmi phalaṃvā arahattaphalaṃvāti anāgāmiphalevā arahattaphalevā.
There, anāgāmi phalaṃ vā arahattaphalaṃ vā (in the Anāgāmi fruit or the Arahant fruit)—this is a locative case indicating condition or circumstance.
Trong đó, anāgāmi phalaṃvā arahattaphalaṃvā (hoặc quả A-na-hàm hoặc quả A-la-hán) – là trong quả A-na-hàm hoặc trong quả A-la-hán.
Bhāvena bhāvalakkhaṇe hetaṃ paccattavacanaṃ.
It is a nominative case used to express condition.
Đây là cách dùng từ accusative để chỉ trạng thái.
Tenāha niruddheti.
Therefore, it says "ceased."
Vì vậy, nói rằng "ngăn chặn".
Sabbatthāpi samāpattivīthiyanti jhānasamāpatti phalasamāpattivasena sakalāyapi samāpattivīthiyaṃ.
In every path of attainment, means in the entire path of attainment, by way of jhāna-attainment and fruition-attainment.
Trong mọi lộ trình nhập định có nghĩa là trong toàn bộ lộ trình nhập định, theo cách nhập thiền và nhập quả.
Bhavaṅgasotoviya vīthiniya mo natthīti idaṃ ciṇṇavasībhūtakālaṃ sandhāya vuttaṃ.
The statement there is no fixed order in the path like the current of bhavaṅga is made with reference to the time of having become proficient through practice.
Không có quy luật lộ trình giống như dòng hữu phần – điều này được nói đến với ý chỉ thời điểm đã thành thục sự thuần thục.
Akatā dhikārassa pana jhānasamāpattiyaṃ ādito paṭṭhāya dve tīṇi cattārītiādinā jhānajavanāni anukkamena vaddhamānāni pavattanti.
However, for one who has not yet gained proficiency, in jhāna-attainment, from the beginning, jhāna-impulsions occur progressively increasing to two, three, four, and so on.
Tuy nhiên, đối với người chưa tạo cơ duyên, trong sự nhập thiền, từ ban đầu, những tâm tốc hành thiền như hai, ba, bốn, v.v., lần lượt tăng lên và diễn tiến.
Katā dhikārānaṃ pana mahāpurisajātikānaṃ paṭiladdhakālato paṭṭhāya ciṇṇavasībhāvāneva honti.
But for noble individuals who have gained proficiency, from the time of their attainment, they are always proficient through practice.
Còn đối với các bậc đại nhân đã tạo cơ duyên, từ thời điểm chứng đắc, chỉ có sự thuần thục mà thôi.
Tathā phalajavanānica sabbesaṃpi phalaṭṭhānanti daṭṭhabbaṃ.
Similarly, the fruition-impulsions of all are to be understood as being in the fruition-state.
Tương tự, những tâm tốc hành quả cũng được xem là của tất cả các bậc quả.
Bahūnipīti pisaddo sampiṇḍanattho.
The word many (api) means 'collectively'.
Nhiều – từ “pi” (cũng) có nghĩa là bao gồm.
Tena ādikammikakālādīsu ekavārādivasenapi avasesānaṃ pavattiṃ sampiṇḍetīti.
Thereby, it collectively includes the occurrence of the remaining* even for a single occasion in the period of the beginner, etc.
Do đó, nó bao gồm sự diễn tiến của các tâm còn lại, ngay cả chỉ một lần, trong thời kỳ sơ cơ, v.v.
141. Evaṃ pubbāparaniyāmavasena vīthicittānaṃ pavattiṃ dassetvā idāni puggalabhedavasena bhūmibhedavasenaca tesaṃ pavattiṃ dassento duhetukānantiādimāha.
141. Having thus shown the occurrence of thought-process consciousnesses according to a fixed anterior-posterior order, it now begins with for those with two roots etc., showing their occurrence according to the distinction of persons and planes.
141. Sau khi trình bày sự diễn tiến của các tâm lộ trình theo quy luật trước sau như vậy, bây giờ, để trình bày sự diễn tiến của chúng theo sự khác biệt về hạng người và sự khác biệt về cõi, Ngài nói đối với những người nhị nhân v.v.
Paṭisandhiviññāṇasahagatā dve hetuyo etesanti duhetukā.
Those are called "duhetukā" (with two roots) because two roots accompany their re-linking consciousness.
Có hai nhân đồng sanh với thức tái tục – nên gọi là nhị nhân (duhetuka).
Catūhi ñāṇavippa yuttamahāvipākehi gahitapaṭisandhikā.
They are those whose re-linking is taken by the four great resultant consciousnesses disjoined from knowledge.
Là những người đã tái tục với bốn đại quả hợp trí bị ly trí.
Dvīhi pana ahetuka vipākehi gahita paṭisandhikā ahetukā natthi paṭisandhihetu etesanti katvā.
However, those whose re-linking is taken by the two rootless resultant consciousnesses are called "ahetukā" (rootless), meaning there are no re-linking roots in them.
Còn những người đã tái tục với hai quả vô nhân thì là vô nhân (ahetuka), vì không có nhân tái tục nơi họ.
Tesaṃ dvinnaṃpi vipākāvaraṇasabbhāvato mahagga tajjhānānipi tāva nuppajjanti.
Due to the presence of an obscuration by result (vipākāvaraṇa) for both of them, even mundane jhānas do not arise for now.
Vì cả hai hạng người này đều có chướng ngại quả dị thục, nên ngay cả các thiền đại hành cũng không sanh khởi.
Kuto lokuttarāni.
How then can supramundane jhānas arise?
Huống chi là các thiền siêu thế.
Kriyajavanāni pana khīṇāsavānameva āvenika bhūtānīti vuttaṃ kriyajavanāni cevaappanājavanānica na labbhantīti.
But wholesome functional impulsion consciousnesses are peculiar to Arahants (khīṇāsava); thus it is stated: Functional impulsion consciousnesses and absorption impulsion consciousnesses are not obtained.
Còn các tâm tốc hành tác ý chỉ là đặc trưng của các bậc A-la-hán, nên đã nói là các tâm tốc hành tác ý và các tâm tốc hành nhập định không thể có được.
Tattha vipākā varaṇaṃ nāma ahetuka paṭisandhikatā dvihetuka paṭisandhikatāca.
Here, "obscuration by result" (vipākāvaraṇa) refers to having rootless re-linking or having two-rooted re-linking.
Ở đây, chướng ngại quả dị thục có nghĩa là đã tái tục vô nhân và đã tái tục nhị nhân.
Tathā ñāṇasampayuttavipākānica sugatiyanti sugati bhave pariyāpannānaṃ tesaṃ dvinnaṃ tathā ñāṇampayuttamahāvipākānica na labbhantīti attho.
Similarly, knowledge-associated resultant consciousnesses in the happy planes means that these two, for those included in the happy planes, similarly, knowledge-associated great resultant consciousnesses are also not obtained.
Cũng vậy, các quả dị thục hợp trí cũng không có ở cõi thiện thú – có nghĩa là cả hai quả đại thiện hợp trí đó cũng không có ở những người thuộc cõi thiện thú.
Etthaca sugatiyanti etena duggatipariyāpanne ahetuka puggale nivatteti.
Here, "in the happy planes" (sugatiyaṃ) excludes rootless individuals included in the miserable planes.
Ở đây, với từ “sugatiyaṃ” (ở cõi thiện thú), nó loại trừ những người vô nhân thuộc ác thú.
Na hi tesaṃ imasmiṃ vākye itaresaṃ anuññātāni ñāṇavippayuttavipākānipi labbhantīti.
For them, even the knowledge-disjoined resultant consciousnesses, which are allowed for others in this statement, are not obtained.
Vì đối với họ, ngay cả các quả dị thục ly trí, vốn được cho phép đối với những người khác trong câu này, cũng không có được.
Tenāha duggati yaṃ panātiādi.
Therefore, it says, but in the miserable planes, etc.
Do đó, Ngài nói còn ở ác thú v.v.
Tattha duggatiyaṃ pariyāpannānaṃ ahetukānaṃ ñāṇasampayuttavipākānica ñāṇavippayuttāni mahāvipākānica na labbhantīti paripuṇṇa yojanā daṭṭhabbā.
Here, the full explanation should be understood as: for rootless individuals included in the miserable planes, knowledge-associated resultant consciousnesses and knowledge-disjoined great resultant consciousnesses are not obtained.
Ở đây, cần phải hiểu cách giải thích đầy đủ là: đối với những người vô nhân thuộc ác thú, cả các quả dị thục hợp trí và các quả đại dị thục ly trí đều không có được.
Ettha siyā.
Here, one might ask:
Ở đây, có thể có câu hỏi.
Kasmā panettha sugatipariyāpannānaṃ ahetukānaṃ cattāri ñāṇasampayuttavipākāni duggatipariyāpannānañca aṭṭhapi sahetuka mahāvipākāni na labbhantīti vuttaṃ.
Why is it said here that the four knowledge-associated resultant consciousnesses for rootless individuals included in the happy planes, and the eight root-conditioned great resultant consciousnesses for those included in the miserable planes, are not obtained?
Vì sao ở đây lại nói rằng bốn quả dị thục hợp trí không có ở những người vô nhân thuộc thiện thú, và tám quả đại dị thục hữu nhân không có ở những người thuộc ác thú?
Nanu paṭṭhāne sahetukaṃ bhavaṅgaṃ ahetukassa bhavaṅgassa anantarapaccayena paccayoti vuttaṃ.
Is it not stated in the Paṭṭhāna that "a root-conditioned bhavaṅga supports a rootless bhavaṅga by way of contiguity condition"?
Há không phải trong Paṭṭhāna đã nói rằng “tâm hữu phần hữu nhân là duyên vô gián cho tâm hữu phần vô nhân” sao?
Ettha hi ekasmiṃ bhave ekassa sattassa kadāci sahetukaṃ bhavaṅgaṃ kadāci ahetukaṃ bhavaṅganti evaṃ mūlabhavaṅge pavattibhedo natthīti katvā sahetukaṃ bhavaṅganti idaṃ tadārammaṇasaṅkhātaṃ āgantukabhavaṅgaṃ sandhāya vuttanti viññāyati.
For in one existence of one being, there is no variation in the fundamental bhavaṅga, such that sometimes it is root-conditioned bhavaṅga and sometimes rootless bhavaṅga; therefore, it is understood that this statement "root-conditioned bhavaṅga" refers to the adventitious bhavaṅga known as tadārammaṇa.
Ở đây, trong một kiếp sống, tâm hữu phần của một chúng sanh không có sự khác biệt về diễn tiến, chẳng hạn như đôi khi là hữu phần hữu nhân, đôi khi là hữu phần vô nhân. Do đó, “tâm hữu phần hữu nhân” được hiểu là chỉ tâm hữu phần khách lai, tức là tâm tùy thuộc (tadārammaṇa).
Sahetukantica sāmaññavacanattā dvihetukaṃ tihetukañca tadārammaṇaṃ viññātabbaṃ hoti.
And since "root-conditioned" is a general term, both two-rooted and three-rooted tadārammaṇa should be understood.
Và vì “hữu nhân” là một từ chung, nên tâm tùy thuộc nhị nhân và tam nhân đều phải được hiểu.
Ahetukassa bhavaṅgassāti idha pana tassa tadārammaṇassa anantaraṃ uppannaṃ mūlabhavaṅgameva adhippetaṃ.
"Ahetukassa bhavaṅgassa" (for a rootless bhavaṅga) here, however, refers to the fundamental bhavaṅga that arises immediately after that tadārammaṇa.
Còn “của tâm hữu phần vô nhân” ở đây, thì chỉ có tâm hữu phần gốc sanh khởi ngay sau tâm tùy thuộc đó mới được đề cập.
Idhapi sāmaññavacanattā dvīsu a- ahetukabhavaṅgesu yaṃkiñci gahetabbamevāti.
Here too, since it is a general term, any one of the two rootless bhavaṅgas should be taken.
Ở đây, vì là từ chung, nên bất kỳ tâm hữu phần vô nhân nào trong hai tâm hữu phần vô nhân đều có thể được lấy.
Tasmā dvinnaṃ ahetukānaṃpi aṭṭhasahetuka tadārammaṇānipi labbhamānānieva siyuṃ.
Therefore, for both rootless individuals, the eight root-conditioned tadārammaṇas would also be obtainable.
Vì vậy, tám tâm tùy thuộc hữu nhân có thể có được ngay cả đối với hai hạng người vô nhân.
Duhetukānaṃ pana vattabbameva natthīti.
For those with two roots, there is nothing even to be said (they would certainly be obtainable).
Còn đối với những người nhị nhân thì không cần phải nói.
Vuccate, ahetu kesu tāva duggatipariyāpannānaṃ sahetukatadārammaṇasambhavo sabbaaṭṭhakathāsu paṭikkhitto.
It is said that for rootless individuals included in the miserable planes, the possibility of root-conditioned tadārammaṇa is rejected in all the commentaries.
Được nói rằng, đối với những người vô nhân thuộc ác thú, khả năng có tâm tùy thuộc hữu nhân đã bị bác bỏ trong tất cả các bản chú giải.
Tasmā ahetukassa bhavaṅgassāti idaṃ kusalavipākabhūtaṃ ahetukabhavaṅgaṃ sandhāya vuttanti yuttaṃ.
Therefore, it is appropriate that "ahetukassa bhavaṅgassa" (for a rootless bhavaṅga) is said with reference to the rootless bhavaṅga which is a wholesome result.
Do đó, “của tâm hữu phần vô nhân” – điều này được nói đến với ý chỉ tâm hữu phần vô nhân là quả của nghiệp thiện – là hợp lý.
Ayañhi paṭṭhāne dhammatā.
This is indeed the natural way in the Paṭṭhāna.
Vì đây là quy luật tự nhiên trong Paṭṭhāna.
Yadidaṃ yathālābhagahaṇanti.
Which is the taking of what is available.
Đó là sự chấp nhận theo những gì có được.
Itarathā sabbaaṭṭhakathāvirodho siyāti.
Otherwise, there would be a contradiction with all the commentaries.
Nếu không, sẽ có sự mâu thuẫn với tất cả các bản chú giải.
Yathāca kusalānaṃ yogasādhanīyattā pavattiyaṃpi yogakammavasena ñāṇayogo hoti.
And just as for wholesome deeds, because they are to be perfected by effort, there is a conjunction with knowledge in their occurrence through the power of effort.
Và cũng như đối với các tâm thiện, vì chúng cần được thực hành (yogasādhanīya), nên trong sự diễn tiến của chúng, có sự kết hợp với trí tuệ (ñāṇayoga) theo hành động thực hành.
Na tathā vipākānaṃ.
It is not so for resultant consciousnesses.
Không phải như vậy đối với các tâm quả dị thục.
Tesaṃ pana ayogasādhanī yattā pavattiyaṃ bhavaṅgañāṇasaṅkhātena upanissayaññāṇena vinā ñāṇayogo na sambhavati.
For them, because they are not to be perfected by effort, a conjunction with knowledge is not possible in their occurrence without the knowledge of support, which is called bhavaṅga-knowledge.
Vì chúng không cần được thực hành, nên trong sự diễn tiến của chúng, sự kết hợp với trí tuệ không thể có được nếu không có trí tuệ nhân duyên mạnh (upanissayaññāṇa) dưới dạng trí tuệ hữu phần.
Tasmā sahetukaṃ bhavaṅganti idhapi ñāṇavippayuttabhūtaṃ sahetukatadārammaṇameva gahetuṃ yuttanti katvā dvihetukānaṃ ahetukānañca ñāṇasampayuttatadārammaṇa paṭikkhepo therena katoti.
Therefore, "sahetukaṃ bhavaṅgaṃ" (root-conditioned bhavaṅga) here, it is appropriate to take only the root-conditioned tadārammaṇa which is disjoined from knowledge; thus, the Elder rejected knowledge-associated tadārammaṇa for both two-rooted and rootless individuals.
Do đó, “tâm hữu phần hữu nhân” ở đây cũng hợp lý khi chỉ lấy tâm tùy thuộc hữu nhân ly trí. Vì vậy, vị Trưởng lão đã bác bỏ tâm tùy thuộc hợp trí đối với những người nhị nhân và vô nhân.
Ācariyabuddhadattattherena pana yena vipākacittena paṭisandhiṃ gaṇhanti.
However, the Elder Ācariya Buddhadatta states that for persons, a tadārammaṇa similar to or inferior to the resultant consciousness by which they took re-linking is possible.
Tuy nhiên, Trưởng lão Ācariyabuddhadatta đã nói rằng: với tâm quả dị thục nào mà họ tái tục,
Tena sadisaṃ vā tato hīnaṃ vā tadārammaṇaṃ tesaṃ sambhavati.
It is not superior.
thì tâm tùy thuộc tương tự hoặc thấp hơn tâm đó có thể có được đối với họ,
Na paṇītanti katvā dvinnaṃpi ahetukānaṃ aṭṭhamahāvipākāni paṭikkhipitvā sattatiṃsacittapaṭi lābho vutto.
Thus, he rejects all eight great resultant consciousnesses for both rootless individuals and mentions the obtainment of thirty-seven consciousnesses.
chứ không phải tâm cao cấp hơn. Do đó, Ngài đã bác bỏ tám đại quả dị thục đối với cả hai hạng người vô nhân và đã nói về sự chứng đắc ba mươi bảy tâm.
So pana yathā vuttapaṭṭhānapāḷiyā virujjhati.
But that contradicts the Paṭṭhāna Pāli as stated.
Tuy nhiên, điều đó mâu thuẫn với Paṭṭhāna Pāḷi đã nói.
Apare pana yathā ahetukānaṃ sugatipariyāpannānaṃ dvihetuka tadārammaṇaṃ hoti.
Others, however, say that just as two-rooted tadārammaṇa occurs for rootless individuals included in the happy planes,
Những người khác lại nói rằng: cũng như những người vô nhân thuộc thiện thú có tâm tùy thuộc nhị nhân,
Evaṃ dvihetukānaṃpi tihetukatadārammaṇaṃ sambhavatīti vadanti.
so too, three-rooted tadārammaṇa is possible for two-rooted individuals.
thì những người nhị nhân cũng có thể có tâm tùy thuộc tam nhân.
Taṃ yuttaṃviya dissati.
That seems to be reasonable.
Điều đó dường như hợp lý.
Aṭṭhakathāyañhi katthaci tesaṃ dvinnaṃpi avisesena aṭṭhamahāvipākapavatti vuttāti.
For in the Commentaries, in some places, the occurrence of the eight great resultant consciousnesses is mentioned for both without distinction.
Vì trong các bản chú giải, ở một số chỗ, sự diễn tiến của tám đại quả dị thục được nói đến mà không có sự phân biệt giữa cả hai hạng người đó.
Paṭisandhiviññāṇa sahagatā tayo hetū etesanti tihetukā.
Those are called "tihetukā" (with three roots) because three roots accompany their re-linking consciousness.
Có ba nhân đồng sanh với thức tái tục – nên gọi là tam nhân (tihetuka).
Te pana kāmarūpārūpavasena tividhā honti.
These, however, are of three kinds according to the kāma-plane, rūpa-plane, and arūpa-plane.
Họ lại có ba loại theo cõi dục, cõi sắc và cõi vô sắc.
Puthujjano aṭṭhaariyācāti navavidhā.
They are of nine kinds: ordinary individuals and eight noble ones.
Phàm phu và tám bậc thánh – có chín loại.
Tesu khīṇāsavānaṃ kusalākusala javanānica nalabbhanti.
Among these, wholesome and unwholesome impulsion consciousnesses are not obtained by Arahants.
Trong số đó, đối với các bậc A-la-hán, các tâm tốc hành thiện và bất thiện đều không có được.
Sabbaso anusayapahānena sabbesaṃ kusalākusalānaṃ saha niruddhattā anusaya paṭibaddho hi tesaṃ tabbhāvoti.
Because all wholesome and unwholesome states are entirely eradicated by the complete abandonment of latent defilements; for their existence is bound up with latent defilements.
Vì tất cả các tùy miên đã được đoạn trừ hoàn toàn, nên tất cả các nghiệp thiện và bất thiện đều đã diệt tận cùng với chúng. Bởi vì sự tồn tại của chúng gắn liền với các tùy miên.
Tathāsaddo pakkhantarattho.
The word "tathā" (similarly) means 'on the other hand'.
Từ “tathā” (cũng vậy) có nghĩa là mặt khác.
Apariniṭṭhitasikkhākiccatāya sikkhanasīlayuttā sattaariyā sekkhānāma.
The seven noble ones who have not completed their training and are skilled in learning are called Sekhas.
Bảy bậc thánh, vì chưa hoàn thành nhiệm vụ tu học, nên có đức tánh tu học, được gọi là bậc hữu học (sekkhā).
Idha pana tayo heṭṭhimaphalaṭṭhā adhippetā.
Here, however, the three lower fruition-attainers are intended.
Ở đây, ba bậc quả thấp hơn được đề cập.
Tesañhi ādito sotāpattimaggeneva diṭṭhivicikicchānaṃ pahīnattā taṃ sahagatāni pañcajavanāni nalabbhantīti.
For them, since wrong view and doubt are abandoned through the path of stream-entry from the very beginning, the five impulsion consciousnesses associated with them are not obtained.
Vì đối với họ, ngay từ đạo Tu-đà-hoàn, tà kiến và hoài nghi đã được đoạn trừ, nên năm tâm tốc hành đồng sanh với chúng không có được.
Anāgāmipuggalānaṃ pana paṭighajavanānica na labbhanti.
For Non-returners, however, aversion-impulsion consciousnesses are also not obtained.
Còn đối với các bậc Bất Lai, các tâm tốc hành sân hận cũng không có được.
Anāgāmimaggena pahīnattā.
Because they are abandoned by the path of non-returning.
Vì chúng đã được đoạn trừ bởi đạo Bất Lai.
Maggassa pana ekacittakkhaṇikattā.
And since the path is momentary.
Còn đạo thì chỉ có một sát-na tâm.
Catunnaṃ maggaṭṭhānaṃ paccekaṃ yathāsakaṃ maggajavanānieva labbhanti.
For the four path-attainers, only their respective path-impulsion consciousnesses are obtained.
Đối với bốn bậc đạo, chỉ có các tâm tốc hành đạo của riêng mỗi bậc mới có được.
Uparimānañca phalānaṃ heṭṭhimehi puggalehi anamigatattā heṭṭhimānañca uparimesu puggalantaresu anuppajjanato catunnaṃ phalaṭṭhānaṃpi paccekaṃ yathāsakaṃ phalajavanānieva labbhantīti vuttaṃ lokuttara.La.
And since the higher fruitions are not attained by the lower individuals, and the lower* do not arise in other higher individuals, it is stated that for the four fruition-attainers, only their respective fruition-impulsion consciousnesses are obtained: supramundane...arise.
Và vì các quả cao hơn không thể đạt được bởi những người ở bậc thấp hơn, và các quả thấp hơn không sanh khởi ở những người ở bậc cao hơn (những người khác), nên đối với bốn bậc quả, chỉ có các tâm tốc hành quả của riêng mỗi bậc mới có được. Do đó, đã nói siêu thế… sanh khởi.
Etthaca uparimagge āgate heṭṭhimamaggānubhāvassa sabbaso paṭipassaddhivasena uparimānaṃ puggalantaratāsiddhi veditabbāti.
Here, it should be understood that when a higher path is attained, the power of the lower paths is completely tranquilized, thereby establishing the distinctness of the higher individuals.
Ở đây, cần phải hiểu rằng khi đạo cao hơn đã đạt được, thì năng lực của các đạo thấp hơn hoàn toàn được an tịnh, và do đó, sự khác biệt về hạng người của các bậc cao hơn được xác lập.
Idāni tesaṃ tesaṃ puggalānaṃ pārisesato labbhamānavīthicittāni dassetuṃ gāthamāha.
Now, to show the process-consciousnesses obtainable by exclusion for those various individuals, a verse is given.
Bây giờ, để trình bày các tâm lộ trình có thể có được đối với từng hạng người đó bằng cách loại trừ, Ngài nói lên bài kệ.
Pariniṭṭhi tasikkhākiccattā natthi sikkhitabbakiccaṃ etesanti asekkhā.
Because their training tasks are completed, there is no task to be trained for them, hence they are asekkhā.
Vì đã hoàn thành các phận sự học tập, không còn phận sự học tập nào cho những vị này, nên gọi là Asekkhā (vô học).
Khīṇāsavā.
The Taintless Ones.
Các bậc lậu tận.
Tesaṃ tevīsatikāmavipāka vīsatikriya arahattaphala vasena catucattālīsa vīthicittāni sambhavā yathāsambhavaṃ uddise.
For them, forty-four process-consciousnesses are possible, comprising twenty-three kāma-vipāka, twenty kriya, and Arahantship fruition, which should be declared as they arise.
Đối với họ, 23 tâm quả dục giới, 20 tâm hành (kriya) và tâm quả A-la-hán, tổng cộng 44 tâm lộ trình có thể phát sinh, được liệt kê tùy theo sự phát sinh.
Sattannaṃ sekkhānaṃ diṭṭhivicikicchājavanavajjitānaṃ sattannaṃ akusalānaṃ ekavīsatiyā kusalānaṃ tevīsatiyā kāmavipākānaṃ tiṇṇaṃ heṭṭhimaphalānaṃ āvajjanadvayassaca vasena chapaññāsa vīthicittāni sambhavā uddise.
For the seven Sekkhas, fifty-six process-consciousnesses are possible, comprising seven unwholesome (excluding the javanas of wrong view and doubt), twenty-one wholesome, twenty-three kāma-vipāka, three lower fruitions, and the two apprehending consciousnesses, which should be declared.
Đối với 7 bậc hữu học (sekkhā), ngoại trừ các tâm tốc hành tà kiến và hoài nghi, 7 tâm bất thiện, 21 tâm thiện, 23 tâm quả dục giới, 3 tâm quả thấp hơn và 2 tâm khai môn, tổng cộng 56 tâm lộ trình có thể phát sinh, được liệt kê.
Avasesānaṃ catunnaṃ puthujjanānaṃ kāmavipāka lokiyakusalākulāvajjana dvayavasena catupaññāsa vīthicittāni sambhavā uddiseti yojanā.
The meaning is that for the remaining four ordinary individuals (puthujjana), fifty-four process-consciousnesses are possible, comprising kāma-vipāka, mundane wholesome and unwholesome, and the two apprehending consciousnesses, which should be declared.
Đối với 4 phàm nhân còn lại, 54 tâm lộ trình có thể phát sinh tùy theo tâm quả dục giới, tâm thiện thế gian, tâm bất thiện và 2 tâm khai môn—đó là sự kết nối.
Puggala bhedena vīthicittānaṃ bhedo puggalabhedo.
The distinction of process-consciousnesses based on the distinction of individuals is the distinction of individuals.
Sự phân loại tâm lộ trình theo sự phân loại cá nhân.
142. Sabbānipi vīthicittāni upalabbhanti puggalānaṃ dvārānañca ettheva paripuṇṇasambhavato.
142. All process-consciousnesses are found, since their complete possibility (of arising) for individuals and doors is present here.
142. Tất cả các tâm lộ trình đều có thể tìm thấy, vì sự phát sinh đầy đủ của các cá nhân và các cửa (dvāra) đều ở đây.
Yathārahanti taṃ taṃ bhūmipuggalānaṃ uppattiarahānurūpaṃ.
As appropriate means corresponding to the appropriate arising for those respective planes and individuals.
Yathārahaṃ (tùy theo sự thích hợp) có nghĩa là phù hợp với sự phát sinh của các cá nhân trong từng cõi.
Rūpāvacarabhūmiyaṃ vajjitabbesu soḷasavīthi cittesu channaṃ cittānaṃ uparivākye vuccamānattā paṭighajavana tadārammaṇa vajjitānīti vuttaṃ.
In the rūpāvacara plane, it is said "excluding perception-impact javana and tadārammaṇa" because six of the sixteen process-consciousnesses to be excluded are mentioned in the upper sentence.
Trong cõi sắc giới, trong số 16 tâm lộ trình cần phải loại bỏ, 6 tâm đã được đề cập trong câu trên, nên nói là ngoại trừ tâm tốc hành sân hận và tâm na cảnh.
Arūpāvacarabhūmiyaṃ pathamamagga rūpāvacarahasana heṭṭhimāruppavajjitāni paṭighajavana tadārammaṇavajjitānica vīthi cittāni labbhantīti yojanā.
The meaning is that in the arūpāvacara plane, process-consciousnesses are found, excluding the first path, rūpāvacara mirth, the lower arūpavacara, perception-impact javana, and tadārammaṇa.
Trong cõi vô sắc giới, các tâm lộ trình ngoại trừ đạo quả thứ nhất, tâm hân tiếu sắc giới, các vô sắc thấp hơn, và ngoại trừ tâm tốc hành sân hận và tâm na cảnh, đều có thể tìm thấy—đó là sự kết nối.
Etthāpi vajjitabbesu aṭṭhatiṃsa vīthicittesu soḷasannaṃ cittānaṃ uparivuccamānatā daṭṭhabbā.
Here too, the mention of sixteen of the thirty-eight process-consciousnesses to be excluded in the upper part should be understood.
Ở đây cũng vậy, trong số 38 tâm lộ trình cần phải loại bỏ, 16 tâm đã được đề cập ở trên.
Sabbatthāpīti sabbāsupi rūpārūpabhūmīsu.
In all places means in all rūpa and arūpa planes.
Sabbatthāpi (ở tất cả mọi nơi) có nghĩa là ở tất cả các cõi sắc và vô sắc.
Taṃtaṃ pasādarahitānaṃ taṃtaṃdvārika vīthicittāni na labbhantevāti rūpāvacarabhūmiyaṃ tāva ghānādittayaṃ natthīti ghānajivhākāyapasāda rahitānaṃ rūpībrahmānaṃ ghāna jivhākāyadvārikāni cha vīthicittāni nalabbhanteva.
Process-consciousnesses operating through the respective doors are not found for those lacking the respective sense-faculties (pasāda) means that in the rūpāvacara plane, since the three beginning with the nose do not exist, the six process-consciousnesses operating through the nose, tongue, and body doors are not found for the rūpī brahmās who lack the nose, tongue, and body sense-faculties.
Taṃtaṃ pasādarahitānaṃ taṃtaṃdvārika vīthicittāni na labbhantevā (những tâm lộ trình liên quan đến từng cửa của những vị không có từng tịnh sắc) có nghĩa là, trong cõi sắc giới, vì không có ba tịnh sắc khứu, vị, xúc, nên 6 tâm lộ trình liên quan đến cửa mũi, lưỡi, thân không thể tìm thấy ở các Phạm thiên không có các tịnh sắc khứu, vị, xúc.
Yāni sandhāya channaṃ cittānaṃ uparivākye vuccamānattāti heṭṭhā vuttaṃ.
This is what was mentioned earlier, concerning the six consciousnesses being mentioned in the upper sentence.
Điều này liên quan đến việc 6 tâm đã được đề cập trong câu trên, như đã nói ở phần dưới.
Arūpabhūmiyaṃ pana pañcapi pasādā natthīti pañcadvārikāni dvipañcaviññāṇa manodhā tuttika santīraṇattayavasena soḷasavīthicittāni nalabbhanteva.
However, in the arūpa plane, since all five sense-faculties do not exist, the sixteen process-consciousnesses operating through the five doors (comprising the five pairs of consciousnesses, mind-element, and the three santīraṇas) are not found.
Trong cõi vô sắc giới, vì không có cả 5 tịnh sắc, nên 16 tâm lộ trình liên quan đến 5 cửa, bao gồm song ngũ thức, ý giới, ba tâm suy tư, không thể tìm thấy.
Yāni sandhāya soḷasannaṃ cittānaṃ upari vuccamānatāti vuttaṃ.
This is what was stated concerning the sixteen consciousnesses being mentioned above.
Điều này liên quan đến việc 16 tâm đã được đề cập ở trên.
Kāmabhūmiyaṃ pana taṃtaṃ pasādarahitatā jaccandhādīnaṃ vasena yo jetabbā.
In the kāma plane, however, the lack of respective sense-faculties should be understood in terms of those born blind and so forth.
Trong cõi dục giới, sự thiếu vắng từng tịnh sắc có thể được hiểu theo nghĩa của những người mù bẩm sinh, v.v.
Kāme asīti vīthicittāni yathārahaṃ labbhare labbhanti.
In the kāma plane, eighty process-consciousnesses are found as appropriate.
Trong cõi dục giới, 80 tâm lộ trình được tìm thấy tùy theo sự thích hợp.
Rūpe catusaṭṭhi tathā yathārahaṃ labbhare.
In the rūpa plane, sixty-four are likewise found as appropriate.
Trong cõi sắc giới, 64 tâm cũng được tìm thấy tùy theo sự thích hợp.
Arūpe dve cattālīsa yathārahaṃ labbhareti yojanā.
In the arūpa plane, forty-two are found as appropriate – this is the connection.
Trong cõi vô sắc giới, 42 tâm được tìm thấy tùy theo sự thích hợp—đó là sự kết nối.
Etthaca brahmalokevā upari chakāmāvacara devalokesuvā aniṭṭhārammaṇāni nāma natthi.
Here, in the brahmā realms or in the six upper kāma-avacara deva realms, there are no undesirable objects.
Ở đây, trong các cõi Phạm thiên hoặc trong sáu cõi trời dục giới phía trên, không có các đối tượng không mong muốn.
Tasmā rūpāvacarabhūmiyaṃ catunnaṃ akusalavipākānaṃ labbhamānatāvacanaṃ tattha ṭhatvāvā idha āgantvāvā idha anaṭṭhehi rūpasaddehi samāgacchantānaṃ vasena daṭṭhabbaṃ.
Therefore, the statement that four unwholesome resultant consciousnesses are found in the rūpāvacara plane should be understood in terms of those who, while staying there or having come here, encounter undesirable sights and sounds here.
Do đó, lời nói về sự hiện hữu của 4 tâm quả bất thiện trong cõi sắc giới phải được hiểu là do những vị Phạm thiên đang ở đó hoặc đã đến đây, tiếp xúc với các sắc pháp không mong muốn ở đây.
Keci pana idha āgatānaṃyeva brahmānaṃ aniṭṭhārammaṇasamāyogo hotīti thāni cattāri rūpabhūmiyaṃ laddhānināma na honti.
Some say that only for brahmās who have come here does an encounter with undesirable objects occur; therefore, those four are not considered as found in the rūpa plane.
Tuy nhiên, một số người nói rằng sự tiếp xúc với các đối tượng không mong muốn chỉ xảy ra với những vị Phạm thiên đã đến đây, và do đó, 4 tâm đó không được tìm thấy trong cõi sắc giới.
Tasmā tattha saṭṭhiyeva vīthicittānīti vadanti.
Hence, they say there are only sixty process-consciousnesses there.
Vì vậy, họ nói rằng chỉ có 60 tâm lộ trình ở đó.
Taṃ na yujjati.
That is not appropriate.
Điều đó không hợp lý.
Idha āgatānaṃyeva uppannānipi brahmattabhāve uppannattā brahmaloke uppannāni icceva vattabbattā.
Because even if they arise for those who have come here, since they arise in the state of a brahmā, they should be said to have arisen in the brahmā realm.
Ngay cả những tâm phát sinh ở đây (dục giới) bởi những vị đã đến đây, vì chúng phát sinh trong trạng thái Phạm thiên, nên phải được gọi là phát sinh trong cõi Phạm thiên.
Naca tattha ṭhitāpi idha aniṭṭhāni nagaṇhanti.
Nor do those who remain there not perceive undesirable objects here.
Và những vị đang ở đó cũng không tiếp nhận những đối tượng không mong muốn ở đây.
Dūrepi ārammaṇaṃ gahetuṃ samatthattā brahmānanti.
For brahmās are capable of apprehending objects even from afar.
Vì các vị Phạm thiên có khả năng nắm bắt đối tượng ở xa.