Table of Contents

⮲

Udānapāḷi

Edit
338

4. Meghiyavaggo

4. Meghiyavagga — The Chapter on Meghiya

4. Phẩm Meghiya

339
1. Meghiyasuttaṃ
1. Meghiyasutta — Discourse to Meghiya
1. Kinh Meghiya
340
31. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā cālikāyaṃ viharati cālike pabbate.
31. Thus have I heard: At one time the Blessed One was dwelling in Cālikā, on the Cālika mountain.
31. Tôi nghe như vầy – Một thời Thế Tôn trú tại Cālika, trên núi Cālika.
Tena kho pana samayena āyasmā meghiyo bhagavato upaṭṭhāko hoti.
At that time, Venerable Meghiya was the attendant of the Blessed One.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Meghiya là thị giả của Thế Tôn.
Atha kho āyasmā meghiyo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
Then Venerable Meghiya approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he stood to one side.
Rồi Tôn giả Meghiya đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhito kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, bhante, jantugāmaṃ piṇḍāya pavisitu’’nti.
Standing to one side, Venerable Meghiya said this to the Blessed One: “Venerable sir, I wish to enter Jantugāma for alms.”
Đứng sang một bên, Tôn giả Meghiya bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, con muốn vào làng Jantu để khất thực.”
‘‘Yassadāni tvaṃ, meghiya, kālaṃ maññasī’’ti.
“Meghiya, now you know the time.”
“Này Meghiya, nay ông hãy tùy thời mà làm.”
341
Atha kho āyasmā meghiyo pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya jantugāmaṃ piṇḍāya pāvisi.
Then Venerable Meghiya, having dressed in the forenoon and taken his bowl and robe, entered Jantugāma for alms.
Rồi Tôn giả Meghiya vào buổi sáng, đắp y, mang bát và y vào làng Jantu để khất thực.
Jantugāme piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena kimikāḷāya nadiyā tīraṃ tenupasaṅkami.
Having wandered for alms in Jantugāma and returned from his alms-round after the meal, he approached the bank of the Kimikāḷā River.
Sau khi khất thực trong làng Jantu và trở về sau bữa ăn, Tôn giả đi đến bờ sông Kimikāḷa.
* Addasā kho āyasmā meghiyo* kimikāḷāya nadiyā tīre jaṅghāvihāraṃ* anucaṅkamamāno anuvicaramāno* ambavanaṃ pāsādikaṃ manuññaṃ ramaṇīyaṃ.
As Venerable Meghiya was walking up and down along the bank of the Kimikāḷā River, he saw a beautiful, delightful, and charming mango grove.
Khi đang đi dạo trên bờ sông Kimikāḷa, Tôn giả Meghiya thấy một khu rừng xoài đẹp đẽ, dễ chịu, đáng yêu.
Disvānassa etadahosi – ‘‘pāsādikaṃ vatidaṃ ambavanaṃ manuññaṃ* ramaṇīyaṃ.
Having seen it, this thought occurred to him: “Indeed, this mango grove is beautiful, delightful, and charming.
Sau khi thấy, Tôn giả nghĩ: “Thật là một khu rừng xoài đẹp đẽ, dễ chịu, đáng yêu!
Alaṃ vatidaṃ kulaputtassa padhānatthikassa padhānāya.
Indeed, this is suitable for a young man intent on exertion, for exertion.
Thật thích hợp cho một thiện nam tử muốn tinh tấn để thực hành tinh tấn.
Sace maṃ bhagavā anujāneyya, āgaccheyyāhaṃ imaṃ ambavanaṃ padhānāyā’’ti.
If the Blessed One would permit me, I would come to this mango grove for exertion.”
Nếu Thế Tôn cho phép con, con sẽ đến khu rừng xoài này để thực hành tinh tấn.”
342
Atha kho āyasmā meghiyo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Venerable Meghiya approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Rồi Tôn giả Meghiya đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ etadavoca –
Sitting to one side, Venerable Meghiya said this to the Blessed One:
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Meghiya bạch Thế Tôn rằng:
343
‘‘Idhāhaṃ, bhante, pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya jantugāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ.
“Venerable sir, today in the forenoon, having dressed and taken my bowl and robe, I entered Jantugāma for alms.
“Bạch Thế Tôn, hôm nay vào buổi sáng, con đã đắp y, mang bát và y vào làng Jantu để khất thực.
Jantugāme piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena kimikāḷāya nadiyā tīraṃ tenupasaṅkamiṃ* .
Having wandered for alms in Jantugāma and returned from my alms-round after the meal, I approached the bank of the Kimikāḷā River.
Sau khi khất thực trong làng Jantu và trở về sau bữa ăn, con đã đi đến bờ sông Kimikāḷa.
Addasaṃ kho ahaṃ, bhante* , kimikāḷāya nadiyā tīre jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno* ambavanaṃ pāsādikaṃ manuññaṃ ramaṇīyaṃ.
Venerable sir, as I was walking up and down along the bank of the Kimikāḷā River, I saw a beautiful, delightful, and charming mango grove.
Bạch Thế Tôn, khi đang đi dạo trên bờ sông Kimikāḷa, con đã thấy một khu rừng xoài đẹp đẽ, dễ chịu, đáng yêu.
Disvāna me etadahosi – ‘pāsādikaṃ vatidaṃ ambavanaṃ manuññaṃ ramaṇīyaṃ.
Having seen it, this thought occurred to me: ‘Indeed, this mango grove is beautiful, delightful, and charming.
Sau khi thấy, con đã nghĩ: ‘Thật là một khu rừng xoài đẹp đẽ, dễ chịu, đáng yêu!
Alaṃ vatidaṃ kulaputtassa padhānatthikassa padhānāya.
Indeed, this is suitable for a young man intent on exertion, for exertion.
Thật thích hợp cho một thiện nam tử muốn tinh tấn để thực hành tinh tấn.
Sace maṃ bhagavā anujāneyya, āgaccheyyāhaṃ imaṃ ambavanaṃ padhānāyā’ti.
If the Blessed One would permit me, I would come to this mango grove for exertion.’
Nếu Thế Tôn cho phép con, con sẽ đến khu rừng xoài này để thực hành tinh tấn.’
Sace maṃ, bhante, bhagavā anujānāti* , gaccheyyāhaṃ taṃ ambavanaṃ padhānāyā’’ti.
Venerable sir, if the Blessed One permits me, I would go to that mango grove for exertion.”
Bạch Thế Tôn, nếu Thế Tôn cho phép con, con sẽ đi đến khu rừng xoài ấy để thực hành tinh tấn.”
344
Evaṃ vutte, bhagavā āyasmantaṃ meghiyaṃ etadavoca – ‘‘āgamehi tāva, meghiya, ekakamhi* tāva, yāva aññopi koci bhikkhu āgacchatī’’ti.
When this was said, the Blessed One said to Venerable Meghiya: “Wait a moment, Meghiya, I am alone for now, until some other bhikkhu arrives.”
Khi được nói như vậy, Thế Tôn bảo Tôn giả Meghiya: “Này Meghiya, hãy đợi một chút, Ta đang ở một mình, cho đến khi có một Tỳ-khưu khác đến.”
345
Dutiyampi kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘bhagavato, bhante, natthi kiñci uttari* karaṇīyaṃ, natthi katassa vā paticayo.
For a second time, Venerable Meghiya said to the Blessed One: “Venerable sir, the Blessed One has nothing further to do, nor any accumulation of what has been done.
Lần thứ hai, Tôn giả Meghiya bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, Thế Tôn không có điều gì cần làm thêm, không có điều gì cần tích lũy thêm từ việc đã làm.
Mayhaṃ kho pana, bhante, atthi uttari karaṇīyaṃ, atthi katassa paticayo.
But for me, Venerable sir, there is something further to do, there is an accumulation of what has been done.
Nhưng bạch Thế Tôn, con có điều cần làm thêm, có điều cần tích lũy thêm từ việc đã làm.
Sace maṃ bhagavā anujānāti, gaccheyyāhaṃ taṃ ambavanaṃ padhānāyā’’ti.
If the Blessed One permits me, I would go to that mango grove for exertion.”
Nếu Thế Tôn cho phép con, con sẽ đi đến khu rừng xoài ấy để thực hành tinh tấn.”
Dutiyampi kho bhagavā āyasmantaṃ meghiyaṃ etadavoca – ‘‘āgamehi tāva, meghiya, ekakamhi tāva, yāva aññopi koci bhikkhu āgacchatī’’ti.
For a second time, the Blessed One said to Venerable Meghiya: “Wait a moment, Meghiya, I am alone for now, until some other bhikkhu arrives.”
Lần thứ hai, Thế Tôn bảo Tôn giả Meghiya: “Này Meghiya, hãy đợi một chút, Ta đang ở một mình, cho đến khi có một Tỳ-khưu khác đến.”
346
Tatiyampi kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘bhagavato, bhante, natthi kiñci uttari karaṇīyaṃ, natthi katassa vā paticayo.
For a third time, Venerable Meghiya said to the Blessed One: “Venerable sir, the Blessed One has nothing further to do, nor any accumulation of what has been done.
Lần thứ ba, Tôn giả Meghiya bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, Thế Tôn không có điều gì cần làm thêm, không có điều gì cần tích lũy thêm từ việc đã làm.
Mayhaṃ kho pana, bhante, atthi uttari karaṇīyaṃ, atthi katassa paticayo.
But for me, Venerable sir, there is something further to do, there is an accumulation of what has been done.
Nhưng bạch Thế Tôn, con có điều cần làm thêm, có điều cần tích lũy thêm từ việc đã làm.
Sace maṃ bhagavā anujānāti, gaccheyyāhaṃ taṃ ambavanaṃ padhānāyā’’ti.
If the Blessed One permits me, I would go to that mango grove for exertion.”
Nếu Thế Tôn cho phép con, con sẽ đi đến khu rừng xoài ấy để thực hành tinh tấn.”
‘‘Padhānanti kho, meghiya, vadamānaṃ kinti vadeyyāma?
“Meghiya, when one speaks of ‘exertion,’ what should we say?”
“Này Meghiya, khi nói về sự tinh tấn, Ta sẽ nói gì?
Yassadāni tvaṃ, meghiya, kālaṃ maññasī’’ti.
“Meghiya, now you may go when you deem it the time for that.”
Này Meghiya, nay ông hãy tùy thời mà làm.”
347
Atha kho āyasmā meghiyo uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena taṃ ambavanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā taṃ ambavanaṃ ajjhogāhetvā* aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi.
Then Venerable Meghiya, rising from his seat, bowed to the Blessed One, circumambulated him, and went to that mango grove. Having entered that mango grove, he sat down at the root of a certain tree for his day's abiding.
Rồi Tôn giả Meghiya đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi đi đến khu rừng xoài ấy; sau khi đi vào khu rừng xoài ấy, Tôn giả ngồi nghỉ trưa dưới gốc cây nào đó.
Atha kho āyasmato meghiyassa tasmiṃ ambavane viharantassa yebhuyyena tayo pāpakā akusalā vitakkā samudācaranti, seyyathidaṃ – kāmavitakko, byāpādavitakko, vihiṃsāvitakko* .
Then, while Venerable Meghiya was abiding in that mango grove, mostly three evil, unwholesome thoughts arose in him, namely: sensual thought, ill-will, and harmful thought.
Rồi khi Tôn giả Meghiya đang trú trong khu rừng xoài ấy, phần lớn ba tà tư duy bất thiện đã khởi lên, đó là: dục tư duy, sân tư duy, hại tư duy.
348
Atha kho āyasmato meghiyassa etadahosi – ‘‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho!
Then it occurred to Venerable Meghiya: “It is indeed wonderful, sirs! It is indeed amazing!
Rồi Tôn giả Meghiya nghĩ: “Ôi thật kỳ diệu thay, thật phi thường thay!
Saddhāya ca vatamhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā.
We have indeed gone forth from home to homelessness out of faith.
Chúng ta đã xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình với lòng tin.
Atha ca panimehi tīhi pāpakehi akusalehi vitakkehi anvāsattā, seyyathidaṃ – kāmavitakkena, byāpādavitakkena, vihiṃsāvitakkena’’.
Yet, we are assailed by these three evil, unwholesome thoughts, namely: sensual thought, ill-will, and harmful thought.”
Thế mà lại bị ba tà tư duy bất thiện này chi phối, đó là: dục tư duy, sân tư duy, hại tư duy.”
349
Atha kho āyasmā meghiyo sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then, in the evening, Venerable Meghiya rose from his seclusion and approached the Blessed One. Having approached and bowed to the Blessed One, he sat down to one side.
Rồi, Tôn giả Meghiya, sau khi rời khỏi nơi độc cư vào buổi chiều, đã đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idha mayhaṃ, bhante, tasmiṃ ambavane viharantassa yebhuyyena tayo pāpakā akusalā vitakkā samudācaranti, seyyathidaṃ – kāmavitakko, byāpādavitakko, vihiṃsāvitakko.
Seated to one side, Venerable Meghiya said to the Blessed One: “Here, Bhante, while I was abiding in that mango grove, mostly three evil, unwholesome thoughts arose in me, namely: sensual thought, ill-will, and harmful thought.
Sau khi ngồi xuống một bên, Tôn giả Meghiya đã thưa với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, khi con trú ngụ tại khu rừng xoài đó, phần lớn ba tà tư duy bất thiện này khởi lên nơi con, đó là: dục tư duy (kāmavitakko), sân tư duy (byāpādavitakko), và hại tư duy (vihiṃsāvitakko).
Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘acchariyaṃ vata, bho, abbhutaṃ vata, bho!
Then, Bhante, it occurred to me: ‘It is indeed wonderful, sirs! It is indeed amazing!
Bạch Thế Tôn, con đã nghĩ rằng: ‘Thật kỳ diệu thay, thưa các bạn, thật hy hữu thay, thưa các bạn!
Saddhāya ca vatamhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā.
We have indeed gone forth from home to homelessness out of faith.
Chúng ta đã xuất gia từ bỏ gia đình vì đức tin (saddhā).
Atha ca panimehi tīhi pāpakehi akusalehi vitakkehi anvāsattā, seyyathidaṃ – kāmavitakkena, byāpādavitakkena, vihiṃsāvitakkena’’’.
Yet, we are assailed by these three evil, unwholesome thoughts, namely: sensual thought, ill-will, and harmful thought.’”
Thế mà chúng ta lại bị ba tà tư duy bất thiện này đeo bám, đó là: dục tư duy, sân tư duy, và hại tư duy.’”
350
‘‘Aparipakkāya, meghiya, cetovimuttiyā pañca dhammā paripākāya saṃvattanti.
“Meghiya, for the unripened liberation of mind, five things lead to its ripening.
“Này Meghiya, có năm pháp đưa đến sự viên mãn cho tâm giải thoát (cetovimutti) chưa viên mãn.
Katame pañca?
What are these five?
Năm pháp ấy là gì?
351
‘‘Idha, meghiya, bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko.
“Here, Meghiya, a bhikkhu has good friends, good companions, good associates.
“Này Meghiya, ở đây, một Tỳ-kheo có bạn lành, có đồng hành lành, có xu hướng thân cận người lành.
Aparipakkāya, meghiya, cetovimuttiyā ayaṃ paṭhamo dhammo paripākāya saṃvattati.
For the unripened liberation of mind, Meghiya, this is the first thing that leads to its ripening.
Này Meghiya, đây là pháp thứ nhất đưa đến sự viên mãn cho tâm giải thoát chưa viên mãn.
352
‘‘Puna caparaṃ, meghiya, bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu.
“Furthermore, Meghiya, a bhikkhu is virtuous, he abides restrained by the Pātimokkha, perfect in conduct and resort, seeing danger in the slightest faults, and he undertakes and trains in the training rules.
“Lại nữa, này Meghiya, một Tỳ-kheo có giới hạnh, sống với sự chế ngự của giới bổn (pātimokkha-saṃvara), đầy đủ oai nghi và cảnh giới, thấy sự nguy hiểm trong những lỗi nhỏ nhặt, thọ trì và học tập các học giới.
Aparipakkāya, meghiya, cetovimuttiyā ayaṃ dutiyo dhammo paripākāya saṃvattati.
For the unripened liberation of mind, Meghiya, this is the second thing that leads to its ripening.
Này Meghiya, đây là pháp thứ hai đưa đến sự viên mãn cho tâm giải thoát chưa viên mãn.
353
‘‘Puna caparaṃ, meghiya, bhikkhu yāyaṃ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati, seyyathidaṃ – appicchakathā, santuṭṭhikathā, pavivekakathā, asaṃsaggakathā, vīriyārambhakathā, sīlakathā, samādhikathā, paññākathā, vimuttikathā, vimuttiñāṇadassanakathā; evarūpāya kathāya nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī.
“Furthermore, Meghiya, a bhikkhu obtains at will, without difficulty, without trouble, such talk as is conducive to effacement, to opening up the mind, to utter dispassion, to fading away, to cessation, to peace, to direct knowledge, to full enlightenment, to Nibbāna, that is to say: talk on wanting little, talk on contentment, talk on seclusion, talk on non-entanglement, talk on aroused energy, talk on virtue, talk on concentration, talk on wisdom, talk on liberation, talk on the knowledge and vision of liberation.
“Lại nữa, này Meghiya, một Tỳ-kheo dễ dàng có được, không khó khăn có được, không vất vả có được những lời nói có khả năng gọt giũa phiền não (abhisallekhikā), thích hợp cho việc khai mở tâm (cetovivaraṇasappāyā), đưa đến sự nhàm chán hoàn toàn (ekantanibbidāya), ly tham (virāgāya), đoạn diệt (nirodhāya), an tịnh (upasamāya), thắng trí (abhiññāya), giác ngộ (sambodhāya), Niết Bàn (nibbānāya), đó là: lời nói về ít dục (appicchakathā), lời nói về tri túc (santuṭṭhikathā), lời nói về viễn ly (pavivekakathā), lời nói về không giao thiệp (asaṃsaggakathā), lời nói về tinh tấn khởi sự (vīriyārambhakathā), lời nói về giới hạnh (sīlakathā), lời nói về định (samādhikathā), lời nói về tuệ (paññākathā), lời nói về giải thoát (vimuttikathā), lời nói về tuệ tri giải thoát (vimuttiñāṇadassanakathā); Tỳ-kheo ấy dễ dàng có được những lời nói như vậy, không khó khăn có được, không vất vả có được.
Aparipākāya, meghiya, cetovimuttiyā ayaṃ tatiyo dhammo paripākāya saṃvattati.
For the unripened liberation of mind, Meghiya, this is the third thing that leads to its ripening.
Này Meghiya, đây là pháp thứ ba đưa đến sự viên mãn cho tâm giải thoát chưa viên mãn.
354
‘‘Puna caparaṃ, meghiya, bhikkhu āraddhavīriyo viharati, akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya, kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya* , thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu.
“Furthermore, Meghiya, a bhikkhu abides with energy aroused for the abandoning of unwholesome states and for the acquisition of wholesome states; he is steadfast, firm in effort, not casting off the burden in wholesome states.
“Lại nữa, này Meghiya, một Tỳ-kheo sống tinh tấn khởi sự để đoạn trừ các pháp bất thiện, để thành tựu các pháp thiện, có sức mạnh, có nghị lực kiên cố, không bỏ gánh nặng trong các pháp thiện.
Aparipakkāya, meghiya, cetovimuttiyā ayaṃ catuttho dhammo paripākāya saṃvattati.
For the unripened liberation of mind, Meghiya, this is the fourth thing that leads to its ripening.
Này Meghiya, đây là pháp thứ tư đưa đến sự viên mãn cho tâm giải thoát chưa viên mãn.
355
‘‘Puna caparaṃ, meghiya, bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā.
“Furthermore, Meghiya, a bhikkhu is wise, endowed with wisdom that discerns rise and fall, noble and penetrative, leading to the complete destruction of suffering.
“Lại nữa, này Meghiya, một Tỳ-kheo có trí tuệ, thành tựu trí tuệ về sự sinh diệt (udayatthagāminiyā paññāya), trí tuệ cao thượng (ariyāya), có khả năng xuyên thấu (nibbedhikāya), đưa đến sự diệt tận khổ đau một cách chân chánh (sammā dukkhakkhayagāminiyā).
Aparipakkāya, meghiya, cetovimuttiyā ayaṃ pañcamo dhammo paripākāya saṃvattati.
For the unripened liberation of mind, Meghiya, this is the fifth thing that leads to its ripening.
Này Meghiya, đây là pháp thứ năm đưa đến sự viên mãn cho tâm giải thoát chưa viên mãn.
Aparipakkāya, meghiya, cetovimuttiyā ime pañca dhammā paripākāya saṃvattanti.
For the unripened liberation of mind, Meghiya, these five things lead to its ripening.”
Này Meghiya, năm pháp này đưa đến sự viên mãn cho tâm giải thoát chưa viên mãn.
356
‘‘Kalyāṇamittassetaṃ, meghiya, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa yaṃ sīlavā bhavissati, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharissati, ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhissati sikkhāpadesu.
“Meghiya, this is to be expected of a bhikkhu who has good friends, good companions, and good associates: that he will be virtuous, he will dwell restrained by the Pātimokkha restraint, endowed with good conduct and resort, seeing danger in the slightest faults, and undertaking the training in the training rules.
“Này Meghiya, một Tỳ-kheo có bạn lành, có đồng hành lành, có xu hướng thân cận người lành, có thể mong đợi rằng vị ấy sẽ có giới hạnh, sống với sự chế ngự của giới bổn, đầy đủ oai nghi và cảnh giới, thấy sự nguy hiểm trong những lỗi nhỏ nhặt, thọ trì và học tập các học giới.
357
‘‘Kalyāṇamittassetaṃ, meghiya, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa yaṃ yāyaṃ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati, seyyathidaṃ – appicchakathā, santuṭṭhikathā, pavivekakathā, asaṃsaggakathā, vīriyārambhakathā, sīlakathā, samādhikathā, paññākathā, vimuttikathā, vimuttiñāṇadassanakathā; evarūpāya kathāya nikāmalābhī bhavissati akicchalābhī akasiralābhī.
“Meghiya, this is to be expected of a bhikkhu who has good friends, good companions, and good associates: that he will be one who obtains at will, without difficulty, without trouble, such talk as is conducive to effacement, to opening up the mind, to utter dispassion, to fading away, to cessation, to peace, to direct knowledge, to full enlightenment, to Nibbāna—that is, talk on having few wishes, talk on contentment, talk on seclusion, talk on non-entanglement, talk on the arousal of energy, talk on virtue, talk on concentration, talk on wisdom, talk on liberation, talk on the knowledge and vision of liberation.
“Này Meghiya, một Tỳ-kheo có bạn lành, có đồng hành lành, có xu hướng thân cận người lành, có thể mong đợi rằng vị ấy sẽ dễ dàng có được, không khó khăn có được, không vất vả có được những lời nói có khả năng gọt giũa phiền não, thích hợp cho việc khai mở tâm, đưa đến sự nhàm chán hoàn toàn, ly tham, đoạn diệt, an tịnh, thắng trí, giác ngộ, Niết Bàn, đó là: lời nói về ít dục, lời nói về tri túc, lời nói về viễn ly, lời nói về không giao thiệp, lời nói về tinh tấn khởi sự, lời nói về giới hạnh, lời nói về định, lời nói về tuệ, lời nói về giải thoát, lời nói về tuệ tri giải thoát; vị ấy dễ dàng có được những lời nói như vậy, không khó khăn có được, không vất vả có được.
358
‘‘Kalyāṇamittassetaṃ, meghiya, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa yaṃ āraddhavīriyo viharissati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya, kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu.
“Meghiya, this is to be expected of a bhikkhu who has good friends, good companions, and good associates: that he will dwell with aroused energy for the abandoning of unwholesome states and for the acquiring of wholesome states, steadfast, firm in exertion, not laying aside the burden in wholesome states.
“Này Meghiya, một Tỳ-kheo có bạn lành, có đồng hành lành, có xu hướng thân cận người lành, có thể mong đợi rằng vị ấy sẽ sống tinh tấn khởi sự để đoạn trừ các pháp bất thiện, để thành tựu các pháp thiện, có sức mạnh, có nghị lực kiên cố, không bỏ gánh nặng trong các pháp thiện.
359
‘‘Kalyāṇamittassetaṃ, meghiya, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa yaṃ paññavā bhavissati, udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā.
“Meghiya, this is to be expected of a bhikkhu who has good friends, good companions, and good associates: that he will be wise, endowed with wisdom that discerns rise and fall, noble, penetrative, leading to the complete destruction of suffering.
“Này Meghiya, một Tỳ-kheo có bạn lành, có đồng hành lành, có xu hướng thân cận người lành, có thể mong đợi rằng vị ấy sẽ có trí tuệ, thành tựu trí tuệ về sự sinh diệt, trí tuệ cao thượng, có khả năng xuyên thấu, đưa đến sự diệt tận khổ đau một cách chân chánh.
360
‘‘Tena ca pana, meghiya, bhikkhunā imesu pañcasu dhammesu patiṭṭhāya cattāro dhammā uttari bhāvetabbā – asubhā bhāvetabbā rāgassa pahānāya, mettā bhāvetabbā byāpādassa pahānāya, ānāpānassati bhāvetabbā vitakkupacchedāya, aniccasaññā bhāvetabbā asmimānasamugghātāya.
“Meghiya, that bhikkhu, having established himself in these five qualities, should further develop four qualities: impurity should be developed for the abandoning of lust; loving-kindness should be developed for the abandoning of ill will; mindfulness of breathing should be developed for the cutting off of thoughts; the perception of impermanence should be developed for the uprooting of the conceit ‘I am’.
“Này Meghiya, Tỳ-kheo ấy, sau khi an trú vào năm pháp này, cần phải tu tập thêm bốn pháp nữa: cần tu tập quán bất tịnh (asubhā) để đoạn trừ tham ái (rāga), cần tu tập tâm từ (mettā) để đoạn trừ sân hận (byāpāda), cần tu tập niệm hơi thở vào ra (ānāpānassati) để đoạn trừ các tư duy (vitakkupacchedāya), cần tu tập tưởng vô thường (aniccasaññā) để nhổ sạch ngã mạn (asmimānasamugghātāya).
Aniccasaññino hi, meghiya, anattasaññā saṇṭhāti, anattasaññī asmimānasamugghātaṃ pāpuṇāti diṭṭheva dhamme nibbāna’’nti.
For, Meghiya, in one who perceives impermanence, the perception of non-self is established; one who perceives non-self attains the uprooting of the conceit ‘I am’, Nibbāna in this very life.”
Thật vậy, này Meghiya, đối với người có tưởng vô thường, tưởng vô ngã (anattasaññā) sẽ an trú; người có tưởng vô ngã sẽ đạt đến sự nhổ sạch ngã mạn, đạt đến Niết Bàn ngay trong hiện tại.”
361
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then, having understood this matter, the Blessed One uttered this inspired utterance on that occasion:
Rồi, Thế Tôn, sau khi biết được ý nghĩa ấy, vào lúc bấy giờ, đã thốt lên lời cảm hứng này:
362
‘‘Khuddā vitakkā sukhumā vitakkā,
“Petty thoughts, subtle thoughts,
“Các tư duy thô thiển, các tư duy vi tế,
363
Anugatā* manaso uppilāvā* ;
Following the mind, causing it to surge up;
Đeo bám tâm, khiến tâm nổi trôi;
364
Ete avidvā manaso vitakke,
Not knowing these thoughts of the mind,
Không hiểu biết các tư duy của tâm này,
365
Hurā huraṃ dhāvati bhantacitto.
With a bewildered mind, one wanders from one existence to another.
Với tâm loạn động, cứ chạy từ nơi này đến nơi khác.
366
‘‘Ete ca vidvā manaso vitakke,
But knowing these thoughts of the mind,
Nhưng ai hiểu biết các tư duy của tâm này,
367
Ātāpiyo saṃvaratī satīmā;
Diligent and mindful, one restrains them;
Người ấy tinh cần, có chánh niệm, tự chế ngự;
368
Anugate manaso uppilāve,
The Buddha abandoned all of these
Các tư duy đeo bám, khiến tâm nổi trôi,
369
Asesamete pajahāsi buddho’’ti.
Thoughts that followed the mind, causing it to surge up.”
Bậc Giác Ngộ đã hoàn toàn từ bỏ chúng.”
paṭhamaṃ;
The First.
Thứ nhất;
370
2. Uddhatasuttaṃ
2. The Discourse on the Undisciplined
2. Kinh Uddhata (Phóng Dật)
371
32. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kusinārāyaṃ viharati upavattane mallānaṃ sālavane.
Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling among the Mallans in Upavattana, their Sāla Grove, near Kusinārā.
Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn trú tại rừng Sāla của các vị Mallā ở Upavattana, Kusinārā.
Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū bhagavato avidūre araññakuṭikāyaṃ viharanti uddhatā unnaḷā capalā mukharā vikiṇṇavācā muṭṭhassatino asampajānā asamāhitā vibbhantacittā pākatindriyā.
Now on that occasion many bhikkhus were dwelling in a forest hut not far from the Blessed One, being undisciplined, arrogant, fickle, garrulous, with scattered speech, unmindful, not fully comprehending, unconcentrated, with wandering minds, and with uncontrolled faculties.
Lúc bấy giờ, nhiều Tỳ-kheo đang trú tại một túp lều trong rừng, không xa Thế Tôn, họ phóng dật, kiêu căng, xao động, nói nhiều, lời nói phân tán, thất niệm, không tỉnh giác, không định tĩnh, tâm tán loạn, các căn buông lung.
372
Addasā kho bhagavā te sambahule bhikkhū avidūre araññakuṭikāyaṃ viharante uddhate unnaḷe capale mukhare vikiṇṇavāce muṭṭhassatino asampajāne asamāhite vibbhantacitte pākatindriye.
The Blessed One saw those many bhikkhus dwelling in a forest hut not far away, being undisciplined, arrogant, fickle, garrulous, with scattered speech, unmindful, not fully comprehending, unconcentrated, with wandering minds, and with uncontrolled faculties.
Thế Tôn thấy nhiều Tỳ-kheo ấy đang trú tại một túp lều trong rừng, không xa Ngài, họ phóng dật, kiêu căng, xao động, nói nhiều, lời nói phân tán, thất niệm, không tỉnh giác, không định tĩnh, tâm tán loạn, các căn buông lung.
373
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then, having understood this matter, the Blessed One uttered this inspired utterance on that occasion:
Rồi, Thế Tôn, sau khi biết được ý nghĩa ấy, vào lúc bấy giờ, đã thốt lên lời cảm hứng này:
374
‘‘Arakkhitena kāyena* , micchādiṭṭhihatena* ca;
“With an unguarded body, and afflicted by wrong view,
“Với thân không được bảo vệ, và với tà kiến bị hủy hoại;
375
Thinamiddhā* bhibhūtena, vasaṃ mārassa gacchati.
Overwhelmed by sloth and torpor, one comes under the sway of Māra.
Bị hôn trầm, thụy miên chế ngự, sẽ đi vào quyền lực của ác ma.
376
‘‘Tasmā rakkhitacittassa, sammāsaṅkappagocaro;
Therefore, for one whose mind is guarded, whose domain is right resolve,
Vì vậy, với tâm được bảo vệ, cảnh giới của chánh tư duy;
377
Sammādiṭṭhipurekkhāro, ñatvāna udayabbayaṃ;
With right view as the forerunner, having known rise and fall,
Với chánh kiến làm tiên phong, sau khi biết sự sinh diệt;
378
Thīnamiddhābhibhū bhikkhu, sabbā duggatiyo jahe’’ti.
A bhikkhu, having overcome sloth and torpor, abandons all bad destinations.”
Tỳ-kheo bị hôn trầm, thụy miên chế ngự, sẽ từ bỏ mọi ác thú.”
dutiyaṃ;
The Second.
Thứ hai;
379
3. Gopālakasuttaṃ
3. The Discourse on the Cowherd
3. Kinh Gopālaka (Người Chăn Bò)
380
33. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ.
Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was wandering in the Kosala country with a large community of bhikkhus.
Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn đang du hành trong xứ Kosala cùng với một đại Tăng đoàn Tỳ-kheo.
Atha kho bhagavā maggā okkamma yena aññataraṃ rukkhamūlaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
Then the Blessed One descended from the road and approached a certain tree's base; having approached, he sat down on the prepared seat.
Rồi, Thế Tôn rời con đường, đến một gốc cây nọ; sau khi đến, Ngài ngồi xuống trên chỗ đã trải sẵn.
381
Atha kho aññataro gopālako yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then a certain cowherd approached where the Blessed One was; having approached, paid homage to the Blessed One, and sat down to one side.
Rồi, một người chăn bò nọ đã đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ gopālakaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi* samuttejesi sampahaṃsesi.
To that cowherd, sitting to one side, the Blessed One instructed, encouraged, inspired, and gladdened with a Dhamma talk.
Sau khi người chăn bò ấy ngồi xuống một bên, Thế Tôn đã khích lệ, khuyến tấn, làm cho hân hoan bằng pháp thoại.
382
Atha kho so gopālako bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito* samuttejito sampahaṃsito bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu me, bhante, bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti.
Then that cowherd, having been instructed, encouraged, inspired, and gladdened by the Blessed One with a Dhamma talk, said to the Blessed One: "Venerable sir, may the Blessed One accept tomorrow's meal from me, together with the Saṅgha of bhikkhus."
Sau đó, người chăn bò ấy, được Thế Tôn khai thị, khuyến khích, khích lệ và làm cho hoan hỷ bằng bài pháp, bèn thưa với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn cùng với Tăng đoàn Tỳ-kheo chấp thuận bữa ăn ngày mai của con.”
Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
The Blessed One accepted by his silence.
Thế Tôn chấp thuận bằng sự im lặng.
Atha kho so gopālako bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
Then that cowherd, knowing of the Blessed One's acceptance, rose from his seat, paid homage to the Blessed One, circumambulated him respectfully, and departed.
Sau đó, người chăn bò ấy, biết Thế Tôn đã chấp thuận, bèn đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi rời đi.
383
Atha kho so gopālako tassā rattiyā accayena sake nivesane pahūtaṃ appodakapāyasaṃ* paṭiyādāpetvā navañca sappiṃ bhagavato kālaṃ ārocesi – ‘‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti.
Then, after the passing of that night, that cowherd had a plentiful milk-rice porridge with little water and fresh ghee prepared at his own home, and announced the time to the Blessed One: "It is time, Venerable sir, the meal is ready."
Sau đó, người chăn bò ấy, sau khi đêm đó trôi qua, đã chuẩn bị tại nhà mình một lượng lớn cháo sữa không nước và bơ tinh khiết mới, rồi báo giờ cho Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, đã đến giờ, bữa ăn đã sẵn sàng.”
Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena tassa gopālakassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
Then the Blessed One, having dressed in the morning, took his bowl and robe, and together with the Saṅgha of bhikkhus, approached the dwelling of that cowherd; having approached, he sat down on the prepared seat.
Sau đó, vào buổi sáng, Thế Tôn đắp y, mang bát và y, cùng với Tăng đoàn Tỳ-kheo đi đến nhà của người chăn bò ấy; sau khi đến, Ngài ngồi xuống chỗ đã được sửa soạn.
Atha kho so gopālako buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ appodakapāyasena* navena ca sappinā sahatthā santappesi sampavāresi.
Then that cowherd personally satisfied and served the Saṅgha of bhikkhus, headed by the Buddha, with milk-rice porridge with little water and fresh ghee.
Sau đó, người chăn bò ấy đã tự tay cúng dường và làm cho Tăng đoàn Tỳ-kheo do Đức Phật dẫn đầu được no đủ bằng cháo sữa không nước và bơ tinh khiết mới.
Atha kho so gopālako bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then that cowherd, when the Blessed One had finished eating and had removed his hand from the bowl, took a certain low seat and sat down to one side.
Sau đó, người chăn bò ấy, khi Thế Tôn đã dùng bữa xong và rửa tay bát, bèn lấy một chỗ ngồi thấp hơn và ngồi sang một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ gopālakaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
To that cowherd, sitting to one side, the Blessed One, having instructed, encouraged, inspired, and gladdened with a Dhamma talk, rose from his seat and departed.
Sau khi người chăn bò ấy đã ngồi sang một bên, Thế Tôn đã khai thị, khuyến khích, khích lệ và làm cho hoan hỷ bằng bài pháp, rồi đứng dậy khỏi chỗ ngồi và rời đi.
Atha kho acirapakkantassa bhagavato taṃ gopālakaṃ aññataro puriso sīmantarikāya jīvitā voropesi.
Then, not long after the Blessed One had departed, a certain man took the life of that cowherd in the boundary area between villages.
Sau đó, không lâu sau khi Thế Tôn rời đi, một người đàn ông nào đó đã tước đoạt mạng sống của người chăn bò ấy ở ranh giới làng.
384
Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Then many bhikkhus approached where the Blessed One was; having approached, paid homage to the Blessed One, and sat down to one side.
Sau đó, nhiều Tỳ-kheo đã đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, họ đảnh lễ Thế Tôn và ngồi sang một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘yena, bhante, gopālakena ajja buddhappamukho bhikkhusaṅgho appodakapāyasena navena ca sappinā sahatthā santappito sampavārito so kira, bhante, gopālako aññatarena purisena sīmantarikāya jīvitā voropito’’ti.
Sitting to one side, those bhikkhus said to the Blessed One: "Venerable sir, the cowherd who today personally satisfied and served the Saṅgha of bhikkhus, headed by the Buddha, with milk-rice porridge with little water and fresh ghee—that cowherd, Venerable sir, has reportedly been deprived of life by a certain man in the boundary area between villages."
Khi đã ngồi sang một bên, các Tỳ-kheo ấy bèn thưa với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, người chăn bò mà hôm nay đã tự tay cúng dường và làm cho Tăng đoàn Tỳ-kheo do Đức Phật dẫn đầu được no đủ bằng cháo sữa không nước và bơ tinh khiết mới, bạch Thế Tôn, người chăn bò ấy đã bị một người đàn ông nào đó tước đoạt mạng sống ở ranh giới làng.”
385
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then the Blessed One, understanding this matter, uttered this Udāna on that occasion:
Sau đó, Thế Tôn, khi biết được sự việc này, vào lúc ấy đã thốt lên lời cảm hứng này:
386
‘‘Diso disaṃ yaṃ taṃ kayirā, verī vā pana verinaṃ;
"Whatever a robber may do to a robber, or an enemy to an enemy,
“Kẻ thù làm hại kẻ thù,
387
Micchāpaṇihitaṃ cittaṃ, pāpiyo naṃ tato kare’’ti.
a wrongly directed mind will do him worse."
Kẻ ác làm hại kẻ ác;
tatiyaṃ;
The Third.
Tâm hướng sai lạc,
388
4. Yakkhapahārasuttaṃ
4. Yakkhapahārasutta — The Discourse on the Yakkhā's Blow
4. Kinh Yakkhapahāra (Yêu Quái Đánh)
389
34. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe.
Thus have I heard: At one time the Blessed One was staying in Rājagaha, in the Bamboo Grove, at the Squirrels' Feeding Place.
Như vầy tôi nghe: Một thời Thế Tôn trú tại Rājagaha (Vương Xá), trong Trúc Lâm, tại chỗ nuôi sóc Kalandaka.
Tena kho pana samayena āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahāmoggallāno kapotakandarāyaṃ viharanti.
Now at that time, Venerable Sāriputta and Venerable Mahāmoggallāna were staying in the Pigeon Cave.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Sāriputta và Tôn giả Mahāmoggallāna đang trú tại hang Kapotakandarā.
Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto juṇhāya rattiyā navoropitehi kesehi abbhokāse nisinno hoti aññataraṃ samādhiṃ samāpajjitvā.
Now at that time, Venerable Sāriputta was sitting in the open air on a moonlit night, with his hair newly shaved, having entered a certain absorption.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Sāriputta đang ngồi ngoài trời trong đêm trăng sáng, với tóc vừa mới cạo, nhập vào một thiền định nào đó.
390
Tena kho pana samayena dve yakkhā sahāyakā uttarāya disāya dakkhiṇaṃ disaṃ gacchanti kenacideva karaṇīyena.
Now at that time, two yakkhās, companions, were travelling from the northern direction to the southern direction for some purpose.
Lúc bấy giờ, có hai Dạ-xoa (yakkha) là bạn của nhau, đang đi từ phương Bắc đến phương Nam vì một công việc nào đó.
Addasaṃsu kho te yakkhā āyasmantaṃ sāriputtaṃ juṇhāya rattiyā navoropitehi kesehi abbhokāse nisinnaṃ.
Those yakkhās saw Venerable Sāriputta sitting in the open air on a moonlit night, with his hair newly shaved.
Các Dạ-xoa ấy đã thấy Tôn giả Sāriputta đang ngồi ngoài trời trong đêm trăng sáng, với tóc vừa mới cạo.
Disvāna eko yakkho dutiyaṃ yakkhaṃ etadavoca – ‘‘paṭibhāti maṃ, samma, imassa samaṇassa sīse pahāraṃ dātu’’nti.
Having seen him, one yakkha said to the other yakkha: "It occurs to me, friend, to strike this ascetic on the head."
Sau khi thấy, một Dạ-xoa nói với Dạ-xoa thứ hai rằng: “Này bạn, tôi muốn đánh vào đầu vị Sa-môn này.”
Evaṃ vutte, so yakkho taṃ yakkhaṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, samma, mā samaṇaṃ āsādesi.
When this was said, that yakkha said to that yakkha: "Enough, friend, do not harm the ascetic.
Khi được nói vậy, Dạ-xoa kia nói với Dạ-xoa ấy rằng: “Thôi đi, bạn ơi, đừng quấy rầy vị Sa-môn ấy.
Uḷāro so, samma, samaṇo mahiddhiko mahānubhāvo’’ti.
That ascetic, friend, is noble, of great power, of great might."
Này bạn, vị Sa-môn ấy là bậc cao thượng, có đại thần lực, có đại uy đức.”
391
Dutiyampi kho so yakkho taṃ yakkhaṃ etadavoca – ‘‘paṭibhāti maṃ, samma, imassa samaṇassa sīse pahāraṃ dātu’’nti.
For a second time, that yakkha said to the other yakkha: "Friend, it occurs to me to strike this ascetic on the head."
Lần thứ hai, Dạ-xoa kia lại nói với Dạ-xoa ấy rằng: “Này bạn, tôi muốn đánh vào đầu vị Sa-môn này.”
Dutiyampi kho so yakkho taṃ yakkhaṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, samma, mā samaṇaṃ āsādesi.
For a second time, that yakkha said to the other yakkha: "Enough, friend, do not harm the ascetic.
Lần thứ hai, Dạ-xoa kia lại nói với Dạ-xoa ấy rằng: “Thôi đi, bạn ơi, đừng quấy rầy vị Sa-môn ấy.
Uḷāro so, samma, samaṇo mahiddhiko mahānubhāvo’’ti.
That ascetic, friend, is exalted, greatly powerful, and greatly majestic."
Này bạn, vị Sa-môn ấy là bậc cao thượng, có đại thần lực, có đại uy đức.”
Tatiyampi kho so yakkho taṃ yakkhaṃ etadavoca – ‘‘paṭibhāti maṃ, samma, imassa samaṇassa sīse pahāraṃ dātu’’nti.
For a third time, that yakkha said to the other yakkha: "Friend, it occurs to me to strike this ascetic on the head."
Lần thứ ba, Dạ-xoa kia lại nói với Dạ-xoa ấy rằng: “Này bạn, tôi muốn đánh vào đầu vị Sa-môn này.”
Tatiyampi kho so yakkho taṃ yakkhaṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, samma, mā samaṇaṃ āsādesi.
For a third time, that yakkha said to the other yakkha: "Enough, friend, do not harm the ascetic.
Lần thứ ba, Dạ-xoa kia lại nói với Dạ-xoa ấy rằng: “Thôi đi, bạn ơi, đừng quấy rầy vị Sa-môn ấy.
Uḷāro so, samma, samaṇo mahiddhiko mahānubhāvo’’ti.
That ascetic, friend, is exalted, greatly powerful, and greatly majestic."
Này bạn, vị Sa-môn ấy là bậc cao thượng, có đại thần lực, có đại uy đức.”
392
Atha kho so yakkho taṃ yakkhaṃ anādiyitvā āyasmato sāriputtattherassa sīse pahāraṃ adāsi.
Then that yakkha, disregarding the other yakkha, struck the Venerable Sāriputta Thera on the head.
Sau đó, Dạ-xoa kia, không nghe lời Dạ-xoa bạn, đã đánh vào đầu Trưởng lão Tôn giả Sāriputta.
Tāva mahā pahāro ahosi, api tena pahārena sattaratanaṃ vā aḍḍhaṭṭhamaratanaṃ vā nāgaṃ osādeyya, mahantaṃ vā pabbatakūṭaṃ padāleyya.
So mighty was that blow that it could have made an elephant seven or seven and a half cubits tall sink into the earth, or shattered a great mountain peak.
Cú đánh ấy mạnh đến nỗi có thể làm lún một con voi cao bảy hoặc bảy rưỡi tầm tay, hoặc có thể phá vỡ một đỉnh núi lớn.
Atha ca pana so yakkho ‘ḍayhāmi ḍayhāmī’ti vatvā tattheva mahānirayaṃ apatāsi* .
But that yakkha, saying "I burn, I burn!" then and there fell into the Mahāniraya hell.
Tuy nhiên, Dạ-xoa ấy, sau khi nói “Tôi bị thiêu đốt! Tôi bị thiêu đốt!”, ngay tại đó đã rơi xuống đại địa ngục.
393
Addasā kho āyasmā mahāmoggallāno dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena tena yakkhena āyasmato sāriputtattherassa sīse pahāraṃ dīyamānaṃ.
The Venerable Mahāmoggallāna saw, with his purified divine eye, which surpasses that of humans, that yakkha striking the Venerable Sāriputta Thera on the head.
Tôn giả Mahāmoggallāna đã thấy bằng thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt nhân loại, cú đánh mà Dạ-xoa kia đã giáng vào đầu Trưởng lão Tôn giả Sāriputta.
Disvā yena āyasmā sāriputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca – ‘‘kacci te, āvuso, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci na kiñci dukkha’’nti?
Having seen this, he approached the Venerable Sāriputta; having approached, he said to the Venerable Sāriputta: "I hope, friend, you are well, I hope you are keeping up, I hope you have no suffering whatsoever?"
Sau khi thấy, Ngài đi đến chỗ Tôn giả Sāriputta; sau khi đến, Ngài nói với Tôn giả Sāriputta rằng: “Này Hiền giả, có được khỏe không? Có được an lạc không? Có đau khổ gì không?”
‘‘Khamanīyaṃ me, āvuso moggallāna, yāpanīyaṃ me, āvuso moggallāna; api ca me sīsaṃ thokaṃ dukkha’’nti.
"I am well, friend Moggallāna, I am keeping up, friend Moggallāna; but my head hurts a little."
“Này Hiền giả Moggallāna, tôi khỏe. Này Hiền giả Moggallāna, tôi an lạc; tuy nhiên, đầu tôi hơi đau.”
394
‘‘Acchariyaṃ, āvuso sāriputta, abbhutaṃ, āvuso sāriputta!
"It is amazing, friend Sāriputta, it is astounding, friend Sāriputta!
“Thật kỳ diệu thay, Hiền giả Sāriputta! Thật phi thường thay, Hiền giả Sāriputta!
Yāva* mahiddhiko āyasmā sāriputto mahānubhāvo!
How greatly powerful and greatly majestic is the Venerable Sāriputta!
Tôn giả Sāriputta có đại thần lực và đại uy đức đến mức nào!
Idha te, āvuso sāriputta, aññataro yakkho sīse pahāraṃ adāsi.
Here, friend Sāriputta, a certain yakkha struck you on the head.
Ở đây, này Hiền giả Sāriputta, một Dạ-xoa nào đó đã đánh vào đầu Hiền giả.
Tāva mahā pahāro ahosi, api tena pahārena sattaratanaṃ vā aḍḍhaṭṭhamaratanaṃ vā nāgaṃ osādeyya, mahantaṃ vā pabbatakūṭaṃ padāleyya, atha ca panāyasmā sāriputto evamāha – ‘khamanīyaṃ me, āvuso moggallāna, yāpanīyaṃ me, āvuso moggallāna; api ca me sīsaṃ thokaṃ dukkha’’’nti.
So mighty was that blow that it could have made an elephant seven or seven and a half cubits tall sink into the earth, or shattered a great mountain peak, and yet the Venerable Sāriputta says: 'I am well, friend Moggallāna, I am keeping up, friend Moggallāna; but my head hurts a little.'"
Cú đánh ấy mạnh đến nỗi có thể làm lún một con voi cao bảy hoặc bảy rưỡi tầm tay, hoặc có thể phá vỡ một đỉnh núi lớn, nhưng Tôn giả Sāriputta lại nói rằng: ‘Này Hiền giả Moggallāna, tôi khỏe. Này Hiền giả Moggallāna, tôi an lạc; tuy nhiên, đầu tôi hơi đau.’”
395
‘‘Acchariyaṃ, āvuso moggallāna, abbhutaṃ, āvuso moggallāna!
"It is amazing, friend Moggallāna, it is astounding, friend Moggallāna!
“Thật kỳ diệu thay, Hiền giả Moggallāna! Thật phi thường thay, Hiền giả Moggallāna!
Yāva* mahiddhiko āyasmā mahāmoggallāno mahānubhāvo yatra hi nāma yakkhampi passissati!
How greatly powerful and greatly majestic is the Venerable Mahāmoggallāna, that he can even see a yakkha!
Tôn giả Mahāmoggallāna có đại thần lực và đại uy đức đến mức nào mà ngay cả Dạ-xoa cũng thấy được!
Mayaṃ panetarahi paṃsupisācakampi na passāmā’’ti.
But we, for our part, cannot even see a dust-goblin."
Còn chúng tôi thì bây giờ ngay cả một con quỷ bụi cũng không thấy được.”
396
Assosi kho bhagavā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya tesaṃ ubhinnaṃ mahānāgānaṃ imaṃ evarūpaṃ kathāsallāpaṃ.
The Blessed One heard, with his purified divine ear-element, which surpasses that of humans, this kind of conversation between those two great Nāgas.
Thế Tôn đã nghe được cuộc đàm thoại như vậy của hai vị đại Nāga (Đại Long) ấy bằng thiên nhĩ thanh tịnh, siêu việt nhân loại.
397
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then the Blessed One, understanding this matter, on that occasion uttered this inspired utterance:
Sau đó, Thế Tôn, khi biết được sự việc này, vào lúc ấy đã thốt lên lời cảm hứng này:
398
‘‘Yassa selūpamaṃ cittaṃ, ṭhitaṃ nānupakampati;
"Whose mind, like a rock, stands unshaken,
“Tâm ai như đá núi,
399
Virattaṃ rajanīyesu, kopaneyye na kuppati;
Dispassionate towards things that excite passion, unangered by things that provoke anger;
Kiên định chẳng rung động;
400
Yassevaṃ bhāvitaṃ cittaṃ, kuto taṃ dukkhamessatī’’ti.
Whose mind is thus developed, from where will suffering come to him?"
Ly tham với dục nhiễm, không giận với điều đáng giận;
catutthaṃ;
The Fourth.
Tâm ai đã tu tập như vậy, khổ đau từ đâu sẽ đến với người ấy?”
401
5. Nāgasuttaṃ
5. The Discourse on the Nāga
5. Kinh Nāga (Voi)
402
35. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati ghositārāme.
35. Thus have I heard: At one time the Blessed One was dwelling in Kosambī, in Ghositārāma.
Như vầy tôi nghe: Một thời Thế Tôn trú tại Kosambī (Câu-diệm-di), trong Ghositārāma (tịnh xá Ghosita).
Tena kho pana samayena bhagavā ākiṇṇo viharati bhikkhūhi bhikkhūnīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi.
Now at that time the Blessed One was dwelling crowded by bhikkhus, bhikkhunīs, male lay followers, female lay followers, kings, royal ministers, sectarians, and sectarian disciples.
Lúc bấy giờ, Thế Tôn đang trú trong sự quấy rầy của các Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, cư sĩ nam, cư sĩ nữ, các vua, các đại thần của vua, các ngoại đạo và các đệ tử ngoại đạo.
Ākiṇṇo dukkhaṃ na phāsu viharati.
Crowded, he dwelt unhappily and uncomfortably.
Vì bị quấy rầy, Ngài trú không an lạc.
Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘ahaṃ kho etarahi ākiṇṇo viharāmi bhikkhūhi bhikkhūnīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi.
Then it occurred to the Blessed One: "I am now dwelling crowded by bhikkhus, bhikkhunīs, male lay followers, female lay followers, kings, royal ministers, sectarians, and sectarian disciples.
Sau đó, Thế Tôn suy nghĩ: “Ta bây giờ đang trú trong sự quấy rầy của các Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, cư sĩ nam, cư sĩ nữ, các vua, các đại thần của vua, các ngoại đạo và các đệ tử ngoại đạo.
Ākiṇṇo dukkhaṃ na phāsu viharāmi.
Crowded, I dwell unhappily and uncomfortably.
Vì bị quấy rầy, ta trú không an lạc.
Yaṃnūnāhaṃ eko gaṇasmā vūpakaṭṭho vihareyya’’nti.
What if I were to dwell alone, withdrawn from the crowd?"
Vậy thì, ta hãy sống một mình, xa lánh chúng hội.”
403
Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya kosambiṃ piṇḍāya pāvisi.
Then the Blessed One, having dressed in the morning, taking his bowl and robe, entered Kosambī for alms.
Sau đó, vào buổi sáng, Thế Tôn đắp y, mang bát và y, đi vào Kosambī để khất thực.
Kosambiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto sāmaṃ senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya anāmantetvā upaṭṭhākaṃ anapaloketvā bhikkhusaṅghaṃ eko adutiyo yena pālileyyakaṃ tena cārikaṃ pakkāmi.
Having wandered for alms in Kosambī, after the meal, having returned from his alms round, he himself put his lodging in order, took his bowl and robe, and without informing his attendant, without taking leave of the Saṅgha of bhikkhus, alone and without a companion, he set out on tour towards Pālileyyaka.
Sau khi khất thực ở Kosambī, sau bữa ăn, Ngài trở về từ nơi khất thực, tự mình dọn dẹp chỗ ở, lấy y bát, không báo cho vị thị giả, không thưa hỏi Tăng đoàn, một mình không người thứ hai, Ngài lên đường du hành đến Pālileyyaka.
Anupubbena cārikaṃ caramāno yena pālileyyakaṃ tadavasari.
Wandering on tour by stages, he arrived at Pālileyyaka.
Dần dần du hành, Ngài đến Pālileyyaka.
Tatra sudaṃ bhagavā pālileyyake viharati rakkhitavanasaṇḍe bhaddasālamūle.
There, indeed, the Blessed One was dwelling in Pālileyyaka, in the protected forest grove, at the root of a beautiful sal tree.
Tại đó, Thế Tôn trú ngụ ở Pālileyyaka, dưới gốc cây sala tốt trong khu rừng được bảo vệ.
404
Aññataropi kho hatthināgo ākiṇṇo viharati hatthīhi hatthinīhi hatthikalabhehi hatthicchāpehi.
Also, a certain bull elephant was dwelling crowded by elephants, she-elephants, elephant calves, and baby elephants.
Một con voi chúa khác cũng sống chung với voi đực, voi cái, voi con và voi sơ sinh.
Chinnaggāni ceva tiṇāni khādati, obhaggobhaggañcassa sākhābhaṅgaṃ khādanti, āvilāni ca pānīyāni pivati, ogāhā cassa uttiṇṇassa hatthiniyo kāyaṃ upanighaṃsantiyo gacchanti.
He ate grass with broken tips, and they ate the broken branches that he had broken; he drank turbid water, and when he emerged from bathing, the she-elephants rubbed against his body as they passed by.
Nó ăn cỏ bị cắt ngọn, voi con và voi cái ăn cành cây bị bẻ gãy, nó uống nước đục, và khi nó từ dưới nước lên, những con voi cái cọ xát vào thân nó mà đi qua.
Ākiṇṇo dukkhaṃ na phāsu viharati.
Crowded, he dwelt unhappily and uncomfortably.
Nó sống chung đụng, không được an vui.
Atha kho tassa hatthināgassa etadahosi – ‘‘ahaṃ kho etarahi ākiṇṇo viharāmi hatthīhi hatthinīhi hatthikalabhehi hatthicchāpehi, chinnaggāni ceva tiṇāni khādāmi, obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṃ khādanti, āvilāni ca pānīyāni pivāmi, ogāhā ca me uttiṇṇassa hatthiniyo kāyaṃ upanighaṃsantiyo gacchanti, ākiṇṇo dukkhaṃ na phāsu viharāmi.
Then it occurred to that bull elephant: “I am now dwelling crowded by elephants, she-elephants, elephant calves, and baby elephants; I eat grass with broken tips, and they eat the broken branches that I have broken; I drink turbid water, and when I emerge from bathing, the she-elephants rub against my body as they pass by; crowded, I dwell unhappily and uncomfortably.
Sau đó, con voi chúa ấy khởi lên ý nghĩ này: “Hiện giờ ta sống chung đụng với voi đực, voi cái, voi con và voi sơ sinh. Ta ăn cỏ bị cắt ngọn, những con khác ăn cành cây bị bẻ gãy của ta, ta uống nước đục, và khi ta từ dưới nước lên, những con voi cái cọ xát vào thân ta mà đi qua. Ta sống chung đụng, không được an vui.
Yaṃnūnāhaṃ eko gaṇasmā vūpakaṭṭho vihareyya’’nti.
What if I were to dwell alone, withdrawn from the herd?”
Thật tốt biết bao nếu ta sống một mình, tách biệt khỏi bầy đàn!”
405
Atha kho so hatthināgo yūthā apakkamma yena pālileyyakaṃ rakkhitavanasaṇḍo bhaddasālamūlaṃ yena bhagavā tenupasaṅkami.
Then that bull elephant, having left the herd, approached the Blessed One where Pālileyyaka, the protected forest grove, and the root of the beautiful sal tree were.
Sau đó, con voi chúa ấy rời khỏi bầy đàn, đi đến Pālileyyaka, khu rừng được bảo vệ, dưới gốc cây sala tốt, nơi Thế Tôn đang trú ngụ.
Tatra sudaṃ* so hatthināgo yasmiṃ padese bhagavā viharati taṃ padesaṃ* appaharitaṃ karoti, soṇḍāya ca* bhagavato pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpeti* .
There, indeed, having approached, that bull elephant made the area where the Blessed One was dwelling free of grass, and with his trunk, he provided drinking water and water for use for the Blessed One.
Tại đó, con voi chúa ấy dọn dẹp sạch cỏ ở nơi Thế Tôn trú ngụ, và dùng vòi dâng nước uống và vật dụng để Thế Tôn dùng.
406
Atha kho bhagavato rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘ahaṃ kho pubbe ākiṇṇo vihāsiṃ bhikkhūhi bhikkhūnīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi, ākiṇṇo dukkhaṃ na phāsu vihāsiṃ.
Then, as the Blessed One was dwelling in seclusion, in retreat, this thought arose in his mind: “Formerly, I dwelt crowded by bhikkhus, bhikkhunīs, male lay followers, female lay followers, kings, royal ministers, sectarians, and disciples of sectarians. Crowded, I dwelt unhappily and uncomfortably.
Sau đó, khi Thế Tôn đang ở một mình, nhập thiền tịnh, ý nghĩ này khởi lên trong tâm Ngài: “Trước đây ta sống chung đụng với Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, cư sĩ nam, cư sĩ nữ, vua chúa, đại thần, ngoại đạo và đệ tử ngoại đạo, sống chung đụng nên không được an vui.
Somhi etarahi anākiṇṇo viharāmi bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi, anākiṇṇo sukhaṃ phāsu viharāmī’’ti.
But now I dwell uncrowded by bhikkhus, bhikkhunīs, male lay followers, female lay followers, kings, royal ministers, sectarians, and disciples of sectarians. Uncrowded, I dwell happily and comfortably.”
Nay ta sống không chung đụng với Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, cư sĩ nam, cư sĩ nữ, vua chúa, đại thần, ngoại đạo và đệ tử ngoại đạo, không chung đụng nên sống an vui, thoải mái.”
407
Tassapi kho hatthināgassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘ahaṃ kho pubbe ākiṇṇo vihāsiṃ hatthīhi hatthinīhi hatthikalabhehi hatthicchāpehi, chinnaggāni ceva tiṇāni khādiṃ, obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṃ khādiṃsu, āvilāni ca pānīyāni apāyiṃ, ogāhā ca me uttiṇṇassa hatthiniyo kāyaṃ upanighaṃsantiyo agamaṃsu, ākiṇṇo dukkhaṃ na phāsu vihāsiṃ.
And to that bull elephant, too, this thought arose in his mind: “Formerly, I dwelt crowded by elephants, she-elephants, elephant calves, and baby elephants; I ate grass with broken tips, and they ate the broken branches that I had broken; I drank turbid water, and when I emerged from bathing, the she-elephants rubbed against my body as they passed by. Crowded, I dwelt unhappily and uncomfortably.
Và trong tâm con voi chúa ấy cũng khởi lên ý nghĩ này: “Trước đây ta sống chung đụng với voi đực, voi cái, voi con và voi sơ sinh. Ta ăn cỏ bị cắt ngọn, những con khác ăn cành cây bị bẻ gãy của ta, ta uống nước đục, và khi ta từ dưới nước lên, những con voi cái cọ xát vào thân ta mà đi qua. Ta sống chung đụng, không được an vui.
Somhi etarahi anākiṇṇo viharāmi hatthīhi hatthinīhi hatthikalabhehi hatthicchāpehi, acchinnaggāni ceva tiṇāni khādāmi, obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṃ na khādanti, anāvilāni ca pānīyāni pivāmi, ogāhā ca me uttiṇṇassa hatthiniyo na kāyaṃ upanighaṃsantiyo gacchanti, anākiṇṇo sukhaṃ phāsu viharāmī’’ti.
But now I dwell uncrowded by elephants, she-elephants, elephant calves, and baby elephants; I eat grass with unbroken tips, and they do not eat the broken branches that I have broken; I drink unturbid water, and when I emerge from bathing, the she-elephants do not rub against my body as they pass by. Uncrowded, I dwell happily and comfortably.”
Nay ta sống không chung đụng với voi đực, voi cái, voi con và voi sơ sinh. Ta ăn cỏ không bị cắt ngọn, những con khác không ăn cành cây bị bẻ gãy của ta, ta uống nước trong, và khi ta từ dưới nước lên, những con voi cái không cọ xát vào thân ta mà đi qua. Ta sống không chung đụng nên sống an vui, thoải mái.”
408
Atha kho bhagavā attano ca pavivekaṃ viditvā tassa ca hatthināgassa cetasā cetoparivitakkamaññāya tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then the Blessed One, knowing his own solitude and understanding the thought of that bull elephant by his own mind, on that occasion uttered this inspired utterance:
Sau đó, Thế Tôn, biết được sự độc cư của chính mình và hiểu được ý nghĩ trong tâm của con voi chúa ấy, đã thốt lên lời cảm hứng này vào lúc đó:
409
‘‘Etaṃ* nāgassa nāgena, īsādantassa hatthino;
“The mind of the Nāga, the elephant with tusks like a plough-pole,
“Tâm của voi chúa,
410
Sameti cittaṃ cittena, yadeko ramatī mano’’ti.
Matches the mind of the Nāga, when the mind delights in solitude.”
Con voi có ngà như trục xe,
pañcamaṃ;
Fifth.
Thứ năm;
411
6. Piṇḍolasuttaṃ
6. Piṇḍola Sutta
6. Kinh Piṇḍola
412
36. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
36. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s Park.
36. Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú tại Sāvatthī, ở Jetavana, tịnh xá của ông Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena āyasmā piṇḍolabhāradvājo bhagavato avidūre nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya āraññiko piṇḍapātiko paṃsukūliko tecīvariko appiccho santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho āraddhavīriyo* dhutavādo adhicittamanuyutto.
At that time, indeed, Venerable Piṇḍolabhāradvāja was sitting not far from the Blessed One, having crossed his legs, holding his body erect, being a forest-dweller, an alms-gatherer, a rag-robe wearer, a three-robe wearer, of few wishes, content, secluded, unassociated, with aroused energy, a dhuta-practitioner, devoted to higher consciousness.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Piṇḍola Bhāradvāja đang ngồi không xa Thế Tôn, kiết già, giữ thân đoan nghiêm, là vị sống ở rừng, khất thực, mặc y phấn tảo, chỉ có ba y, ít dục, tri túc, viễn ly, không giao du, tinh tấn, nói về hạnh đầu đà, chuyên tâm vào thiền định cao thượng (adhicitta).
413
Addasā kho bhagavā āyasmantaṃ piṇḍolabhāradvājaṃ avidūre nisinnaṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya āraññikaṃ piṇḍapātikaṃ paṃsukūlikaṃ tecīvarikaṃ appicchaṃ santuṭṭhaṃ pavivittaṃ asaṃsaṭṭhaṃ āraddhavīriyaṃ dhutavādaṃ adhicittamanuyuttaṃ.
The Blessed One saw Venerable Piṇḍolabhāradvāja sitting not far away, having crossed his legs, holding his body erect, being a forest-dweller, an alms-gatherer, a rag-robe wearer, a three-robe wearer, of few wishes, content, secluded, unassociated, with aroused energy, a dhuta-practitioner, devoted to higher consciousness.
Thế Tôn thấy Tôn giả Piṇḍola Bhāradvāja đang ngồi không xa, kiết già, giữ thân đoan nghiêm, là vị sống ở rừng, khất thực, mặc y phấn tảo, chỉ có ba y, ít dục, tri túc, viễn ly, không giao du, tinh tấn, nói về hạnh đầu đà, chuyên tâm vào thiền định cao thượng (adhicitta).
414
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then the Blessed One, understanding this matter, uttered this udāna on that occasion –
Sau đó, Thế Tôn, biết được ý nghĩa này, đã thốt lên lời cảm hứng này vào lúc đó:
415
‘‘Anūpavādo anūpaghāto* , pātimokkhe ca saṃvaro;
“No reviling, no harming, and restraint in the Pātimokkha;
“Không chỉ trích, không làm hại,
416
Mattaññutā ca bhattasmiṃ, pantañca sayanāsanaṃ;
Moderation in food, and a secluded lodging;
Giới luật giữ gìn nghiêm mật, biết đủ trong bữa ăn, chỗ nằm chỗ ngồi thanh vắng,
417
Adhicitte ca āyogo, etaṃ buddhāna sāsana’’nti.
And devotion to higher consciousness – this is the teaching of the Buddhas.”
Và chuyên tâm vào thiền định cao thượng (adhicitta), đó là lời giáo huấn của chư Phật.”
chaṭṭhaṃ;
Sixth;
Thứ sáu;
418
7. Sāriputtasuttaṃ
7. Sāriputta Sutta
7. Kinh Sāriputta
419
37. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
Thus have I heard: At one time the Blessed One was staying in Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
37. Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú tại Sāvatthī, ở Jetavana, tịnh xá của ông Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto bhagavato avidūre nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya appiccho santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho āraddhavīriyo adhicittamanuyutto.
At that time, indeed, Venerable Sāriputta was sitting not far from the Blessed One, having crossed his legs, holding his body erect, of few wishes, content, secluded, unassociated, with aroused energy, devoted to higher consciousness.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Sāriputta đang ngồi không xa Thế Tôn, kiết già, giữ thân đoan nghiêm, ít dục, tri túc, viễn ly, không giao du, tinh tấn, chuyên tâm vào thiền định cao thượng (adhicitta).
420
Addasā kho bhagavā āyasmantaṃ sāriputtaṃ avidūre nisinnaṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya appicchaṃ santuṭṭhaṃ pavivittaṃ asaṃsaṭṭhaṃ āraddhavīriyaṃ adhicittamanuyuttaṃ.
The Blessed One saw Venerable Sāriputta sitting not far away, having crossed his legs, holding his body erect, of few wishes, content, secluded, unassociated, with aroused energy, devoted to higher consciousness.
Thế Tôn thấy Tôn giả Sāriputta đang ngồi không xa, kiết già, giữ thân đoan nghiêm, ít dục, tri túc, viễn ly, không giao du, tinh tấn, chuyên tâm vào thiền định cao thượng (adhicitta).
421
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then the Blessed One, understanding this matter, uttered this udāna on that occasion –
Sau đó, Thế Tôn, biết được ý nghĩa này, đã thốt lên lời cảm hứng này vào lúc đó:
422
‘‘Adhicetaso appamajjato,
“For the one with higher consciousness, diligent,
“Đối với bậc Munī (hiền giả) có tâm siêu việt (adhicitta),
423
Munino monapathesu sikkhato;
For the sage training in the paths of sagacity;
Không phóng dật, đang tu tập trên con đường tịch tịnh (monapatha);
424
Sokā na bhavanti tādino,
Sorrows do not arise for such a one,
Không có sầu khổ đối với bậc như vậy,
425
Upasantassa sadā satīmato’’ti.
Always calm and mindful.”
Luôn luôn chánh niệm, đã được an tịnh.”
sattamaṃ;
Seventh;
Thứ bảy;
426
8. Sundarīsuttaṃ
8. Sundarī Sutta
8. Kinh Sundarī
427
38. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
Thus have I heard: At one time the Blessed One was staying in Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
38. Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú tại Sāvatthī, ở Jetavana, tịnh xá của ông Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena bhagavā sakkato hoti garukato mānito pūjito apacito lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ.
At that time, indeed, the Blessed One was honored, respected, esteemed, revered, and venerated, and was a recipient of robes, almsfood, lodging, and requisites for the sick, including medicine.
Lúc bấy giờ, Thế Tôn được tôn kính, được trọng vọng, được cung kính, được cúng dường, được kính trọng, được lợi dưỡng về y phục, đồ ăn khất thực, chỗ ở, thuốc men chữa bệnh và các vật dụng khác.
Bhikkhusaṅghopi sakkato hoti garukato mānito pūjito apacito lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ.
The Saṅgha of bhikkhus also was honored, respected, esteemed, revered, and venerated, and was a recipient of robes, almsfood, lodging, and requisites for the sick, including medicine.
Tăng đoàn cũng được tôn kính, được trọng vọng, được cung kính, được cúng dường, được kính trọng, được lợi dưỡng về y phục, đồ ăn khất thực, chỗ ở, thuốc men chữa bệnh và các vật dụng khác.
Aññatitthiyā pana paribbājakā asakkatā honti agarukatā amānitā apūjitā anapacitā na lābhino cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ.
But the wanderers of other sects were not honored, not respected, not esteemed, not revered, not venerated, and were not recipients of robes, almsfood, lodging, and requisites for the sick, including medicine.
Nhưng các du sĩ ngoại đạo thì không được tôn kính, không được trọng vọng, không được cung kính, không được cúng dường, không được kính trọng, không được lợi dưỡng về y phục, đồ ăn khất thực, chỗ ở, thuốc men chữa bệnh và các vật dụng khác.
428
Atha kho te aññatitthiyā paribbājakā bhagavato sakkāraṃ asahamānā bhikkhusaṅghassa ca yena sundarī paribbājikā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā sundariṃ paribbājikaṃ etadavocuṃ – ‘‘ussahasi tvaṃ, bhagini, ñātīnaṃ atthaṃ kātu’’nti?
Then those wanderers of other sects, unable to tolerate the honor shown to the Blessed One and the Saṅgha of bhikkhus, approached the female wanderer Sundarī; having approached, they said to the female wanderer Sundarī, “Sister, are you able to act for the benefit of our relatives?”
Sau đó, những du sĩ ngoại đạo ấy, không chịu nổi sự tôn kính dành cho Thế Tôn và Tăng đoàn, đã đi đến chỗ du sĩ nữ Sundarī; sau khi đến, họ nói với du sĩ nữ Sundarī rằng: “Này chị, chị có thể giúp đỡ bà con của chúng tôi không?”
‘‘Kyāhaṃ, ayyā, karomi?
“What shall I do, sirs?
“Thưa các ngài, tôi phải làm gì?
Kiṃ mayā na sakkā* kātuṃ?
What is it that I cannot do?
Có việc gì mà tôi không thể làm được?
Jīvitampi me pariccattaṃ ñātīnaṃ atthāyā’’ti.
My life, too, is sacrificed for the benefit of my relatives.”
Ngay cả mạng sống của tôi cũng sẵn sàng hy sinh vì lợi ích của bà con.”
429
‘‘Tena hi, bhagini, abhikkhaṇaṃ jetavanaṃ gacchāhī’’ti.
“Then, sister, go to Jetavana frequently.”
“Vậy thì, này chị, hãy thường xuyên đi đến Jetavana.”
‘‘Evaṃ, ayyā’’ti kho sundarī paribbājikā tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ paṭissutvā abhikkhaṇaṃ jetavanaṃ agamāsi.
“Yes, sirs,” the female wanderer Sundarī replied to those wanderers of other sects and went to Jetavana frequently.
“Vâng, thưa các ngài,” du sĩ nữ Sundarī đáp lời những du sĩ ngoại đạo ấy, rồi thường xuyên đi đến Jetavana.
430
Yadā te aññiṃsu aññatitthiyā paribbājakā – ‘‘vodiṭṭhā kho sundarī paribbājikā bahujanena abhikkhaṇaṃ jetavanaṃ gacchatī’’ti* .
When those wanderers of other sects knew, “The female wanderer Sundarī is seen by many people going to Jetavana frequently,”
Khi những du sĩ ngoại đạo ấy biết rằng: “Này Sundarī du sĩ, cô thường xuyên đi đến Jetavana và được nhiều người trông thấy.”
Atha naṃ jīvitā voropetvā tattheva jetavanassa parikhākūpe nikkhipitvā* yena rājā pasenadi kosalo tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ etadavocuṃ – ‘‘yā sā, mahārāja, sundarī paribbājikā; sā no na dissatī’’ti.
then they took her life and, having deposited her in the moat of Jetavana, they approached King Pasenadi of Kosala; having approached, they said to King Pasenadi of Kosala, “Your Majesty, that female wanderer Sundarī; we do not see her.”
Rồi họ giết cô ấy, vứt xác vào một cái hố trong hào nước của Jetavana ngay tại đó, rồi đi đến chỗ vua Pasenadi xứ Kosala. Sau khi đến, họ thưa với vua Pasenadi xứ Kosala rằng: “Thưa Đại vương, Sundarī du sĩ ấy, chúng thần không thấy cô ấy nữa.”
‘‘Kattha pana tumhe āsaṅkathā’’ti?
“Where then do you suspect?”
“Vậy các ông nghi ngờ ở đâu?”
‘‘Jetavane, mahārājā’’ti.
"In Jetavana, great king."
“Thưa Đại vương, ở Jetavana.”
‘‘Tena hi jetavanaṃ vicinathā’’ti.
"Then search Jetavana."
“Vậy thì hãy tìm kiếm ở Jetavana.”
431
Atha kho te aññatitthiyā paribbājakā jetavanaṃ vicinitvā yathānikkhittaṃ parikhākūpā uddharitvā mañcakaṃ āropetvā sāvatthiṃ pavesetvā rathiyāya rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā manusse ujjhāpesuṃ –
Then those non-Buddhist wanderers searched Jetavana, and having pulled her out of the ditch where she had been thrown, they placed her on a stretcher, entered Sāvatthī, and going from street to street, from crossroads to crossroads, they made the people complain—
Rồi những du sĩ ngoại đạo ấy tìm kiếm ở Jetavana, lấy xác ra khỏi hố hào theo đúng chỗ đã vứt, đặt lên cáng, đưa vào Sāvatthī, đi từ đường này sang đường khác, từ ngã tư này sang ngã tư khác, rồi khiến mọi người phàn nàn –
432
‘‘Passathāyyā samaṇānaṃ sakyaputtiyānaṃ kammaṃ!
"Friends, see the deed of these Sakyan ascetics!
“Này các bạn, hãy xem hành động của các Sa-môn Thích tử!
Alajjino ime samaṇā sakyaputtiyā dussīlā pāpadhammā musāvādino abrahmacārino.
These Sakyan ascetics are shameless, immoral, of evil nature, liars, and unchaste.
Các Sa-môn Thích tử này là những kẻ không biết hổ thẹn, ác giới, ác pháp, nói dối, không phạm hạnh.
Ime hi nāma dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā paṭijānissanti!
And these indeed claim to be righteous, proper in conduct, chaste, truthful, virtuous, and of good character!
Mà họ lại tự xưng là những người sống theo pháp, sống bình đẳng, sống phạm hạnh, nói lời chân thật, giữ giới, có thiện pháp!
Natthi imesaṃ sāmaññaṃ, natthi imesaṃ brahmaññaṃ.
There is no asceticism for them, there is no brahminhood for them.
Không có Sa-môn tính ở họ, không có Bà-la-môn tính ở họ.
Naṭṭhaṃ imesaṃ sāmaññaṃ, naṭṭhaṃ imesaṃ brahmaññaṃ.
Their asceticism is lost, their brahminhood is lost.
Sa-môn tính của họ đã mất, Bà-la-môn tính của họ đã mất.
Kuto imesaṃ sāmaññaṃ, kuto imesaṃ brahmaññaṃ?
Whence their asceticism? Whence their brahminhood?
Sa-môn tính từ đâu mà có ở họ, Bà-la-môn tính từ đâu mà có ở họ?
Apagatā ime sāmaññā, apagatā ime brahmaññā.
They are devoid of asceticism, they are devoid of brahminhood.
Họ đã rời bỏ Sa-môn tính, họ đã rời bỏ Bà-la-môn tính.
Kathañhi nāma puriso purisakiccaṃ karitvā itthiṃ jīvitā voropessatī’’ti!
How indeed could a man, having performed a man's deed, take a woman's life!"
Làm sao một người nam sau khi đã làm việc của người nam, lại có thể giết chết một người nữ!”
433
Tena kho pana samayena sāvatthiyaṃ manussā bhikkhū disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti rosanti vihesanti –
Now at that time, the people in Sāvatthī, seeing the bhikkhus, abused, reviled, angered, and harassed them with unseemly and harsh words—
Vào lúc đó, những người ở Sāvatthī khi thấy các Tỳ-kheo, đã mắng nhiếc, phỉ báng, phẫn nộ, và quấy rối bằng những lời lẽ thô tục, không xứng đáng –
434
‘‘Alajjino ime samaṇā sakyaputtiyā dussīlā pāpadhammā musāvādino abrahmacārino.
"These Sakyan ascetics are shameless, immoral, of evil nature, liars, and unchaste.
“Các Sa-môn Thích tử này là những kẻ không biết hổ thẹn, ác giới, ác pháp, nói dối, không phạm hạnh.
Ime hi nāma dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā paṭijānissanti!
And these indeed claim to be righteous, proper in conduct, chaste, truthful, virtuous, and of good character!
Mà họ lại tự xưng là những người sống theo pháp, sống bình đẳng, sống phạm hạnh, nói lời chân thật, giữ giới, có thiện pháp!
Natthi imesaṃ sāmaññaṃ, natthi imesaṃ brahmaññaṃ.
There is no asceticism for them, there is no brahminhood for them.
Không có Sa-môn tính ở họ, không có Bà-la-môn tính ở họ.
Naṭṭhaṃ imesaṃ sāmaññaṃ, naṭṭhaṃ imesaṃ brahmaññaṃ.
Their asceticism is lost, their brahminhood is lost.
Sa-môn tính của họ đã mất, Bà-la-môn tính của họ đã mất.
Kuto imesaṃ sāmaññaṃ, kuto imesaṃ brahmaññaṃ?
Whence their asceticism? Whence their brahminhood?
Sa-môn tính từ đâu mà có ở họ, Bà-la-môn tính từ đâu mà có ở họ?
Apagatā ime sāmaññā, apagatā ime brahmaññā.
They are devoid of asceticism, they are devoid of brahminhood.
Họ đã rời bỏ Sa-môn tính, họ đã rời bỏ Bà-la-môn tính.
Kathañhi nāma puriso purisakiccaṃ karitvā itthiṃ jīvitā voropessatī’’ti!
How indeed could a man, having performed a man's deed, take a woman's life!"
Làm sao một người nam sau khi đã làm việc của người nam, lại có thể giết chết một người nữ!”
435
Atha kho sambahulā bhikkhū pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisiṃsu.
Then many bhikkhus, having dressed in the morning, and taking their bowls and robes, entered Sāvatthī for alms.
Rồi nhiều Tỳ-kheo vào buổi sáng, đắp y, mang bát và y, đi vào Sāvatthī để khất thực.
Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Having wandered for alms in Sāvatthī and returned from their alms-round after their meal, they approached the Blessed One; having approached and saluted the Blessed One, they sat down to one side.
Sau khi khất thực ở Sāvatthī và trở về từ việc khất thực sau bữa ăn, họ đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, họ đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ –
Seated to one side, those bhikkhus said to the Blessed One—
Ngồi xuống một bên, các Tỳ-kheo ấy bạch với Thế Tôn rằng –
436
‘‘Etarahi, bhante, sāvatthiyaṃ manussā bhikkhū disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti rosanti vihesanti – ‘alajjino ime samaṇā sakyaputtiyā dussīlā pāpadhammā musāvādino abrahmacārino.
"At present, Venerable Sir, the people in Sāvatthī, seeing the bhikkhus, abuse, revile, anger, and harass them with unseemly and harsh words—'These Sakyan ascetics are shameless, immoral, of evil nature, liars, and unchaste.
“Bạch Thế Tôn, hiện nay, những người ở Sāvatthī khi thấy các Tỳ-kheo, đã mắng nhiếc, phỉ báng, phẫn nộ, và quấy rối bằng những lời lẽ thô tục, không xứng đáng – ‘Các Sa-môn Thích tử này là những kẻ không biết hổ thẹn, ác giới, ác pháp, nói dối, không phạm hạnh.
Ime hi nāma dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā paṭijānissanti.
And these indeed claim to be righteous, proper in conduct, chaste, truthful, virtuous, and of good character.
Mà họ lại tự xưng là những người sống theo pháp, sống bình đẳng, sống phạm hạnh, nói lời chân thật, giữ giới, có thiện pháp.
Natthi imesaṃ sāmaññaṃ, natthi imesaṃ brahmaññaṃ.
There is no asceticism for them, there is no brahminhood for them.
Không có Sa-môn tính ở họ, không có Bà-la-môn tính ở họ.
Naṭṭhaṃ imesaṃ sāmaññaṃ, naṭṭhaṃ imesaṃ brahmaññaṃ.
Their asceticism is lost, their brahminhood is lost.
Sa-môn tính của họ đã mất, Bà-la-môn tính của họ đã mất.
Kuto imesaṃ sāmaññaṃ, kuto imesaṃ brahmaññaṃ?
Whence their asceticism? Whence their brahminhood?
Sa-môn tính từ đâu mà có ở họ, Bà-la-môn tính từ đâu mà có ở họ?
Apagatā ime sāmaññā, apagatā ime brahmaññā.
They are devoid of asceticism, they are devoid of brahminhood.
Họ đã rời bỏ Sa-môn tính, họ đã rời bỏ Bà-la-môn tính.
Kathañhi nāma puriso purisakiccaṃ karitvā itthiṃ jīvitā voropessatī’’’ti!
How indeed could a man, having performed a man's deed, take a woman's life!'"
Làm sao một người nam sau khi đã làm việc của người nam, lại có thể giết chết một người nữ!’”
437
‘‘Neso, bhikkhave, saddo ciraṃ bhavissati sattāhameva bhavissati.
"This noise, bhikkhus, will not last long; it will last only seven days.
“Này các Tỳ-kheo, tiếng ồn ào ấy sẽ không kéo dài. Nó sẽ chỉ tồn tại trong bảy ngày.
Sattāhassa accayena antaradhāyissati.
After seven days, it will disappear.
Sau bảy ngày, nó sẽ biến mất.
Tena hi, bhikkhave, ye manussā bhikkhū disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti rosanti vihesanti, te tumhe imāya gāthāya paṭicodetha –
Therefore, bhikkhus, those people who, seeing the bhikkhus, abuse, revile, anger, and harass them with unseemly and harsh words, you should retort to them with this verse—
Vậy thì, này các Tỳ-kheo, những người nào khi thấy các Tỳ-kheo, mắng nhiếc, phỉ báng, phẫn nộ, và quấy rối bằng những lời lẽ thô tục, không xứng đáng, các con hãy đáp lại họ bằng bài kệ này –
438
‘‘‘Abhūtavādī nirayaṃ upeti,
"'The speaker of falsehood goes to hell,
“Kẻ nói lời không thật, đi vào địa ngục,
439
Yo vāpi* katvā na karomi cāha;
And he who, having done, says, "I did not do it";
Hoặc kẻ đã làm mà nói ‘ta không làm’;
440
Ubhopi te pecca samā bhavanti,
Both of them, having passed away, become equal,
Cả hai người ấy, sau khi chết đều giống nhau,
441
Nihīnakammā manujā paratthā’’’ti.
Men of base deeds in the other world.'"
Là những người có nghiệp thấp kém ở đời sau.”
442
Atha kho te bhikkhū bhagavato santike imaṃ gāthaṃ pariyāpuṇitvā ye manussā bhikkhū disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti rosanti vihesanti te imāya gāthāya paṭicodenti –
Then those bhikkhus, having learned this verse in the presence of the Blessed One, retorted with this verse to those people who, seeing the bhikkhus, abused, reviled, angered, and harassed them with unseemly and harsh words—
Rồi các Tỳ-kheo ấy, sau khi học thuộc bài kệ này từ Thế Tôn, đã đáp lại những người mắng nhiếc, phỉ báng, phẫn nộ, và quấy rối bằng những lời lẽ thô tục, không xứng đáng khi thấy các Tỳ-kheo, bằng bài kệ này –
443
‘‘Abhūtavādī nirayaṃ upeti,
"The speaker of falsehood goes to hell,
“Kẻ nói lời không thật, đi vào địa ngục,
444
Yo vāpi katvā na karomicāha;
And he who, having done, says, "I did not do it";
Hoặc kẻ đã làm mà nói ‘ta không làm’;
445
Ubhopi te pecca samā bhavanti,
Both of them, having passed away, become equal,
Cả hai người ấy, sau khi chết đều giống nhau,
446
Nihīnakammā manujā paratthā’’ti.
Men of base deeds in the other world."
Là những người có nghiệp thấp kém ở đời sau.”
447
Manussānaṃ etadahosi – ‘‘akārakā ime samaṇā sakyaputtiyā.
It occurred to the people: "These Sakyan ascetics are not the doers.
Những người ấy nghĩ rằng: “Các Sa-môn Thích tử này không phải là người làm việc đó.
Nayimehi kataṃ.
This was not done by them."
Họ không làm việc này.
Sapantime samaṇā sakyaputtiyā’’ti.
These Sakyan ascetics are not doing any wrong."
Các Sa-môn Thích tử này đang thề thốt.”
Neva so saddo ciraṃ ahosi.
That sound did not last long.
Tiếng ồn ào ấy không kéo dài.
Sattāhameva ahosi.
It lasted only seven days.
Nó chỉ tồn tại trong bảy ngày.
Sattāhassa accayena antaradhāyi.
After seven days, it disappeared.
Sau bảy ngày, nó đã biến mất.
448
Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Then many bhikkhus approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, they sat down to one side.
Rồi nhiều Tỳ-kheo đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, họ đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavato etadavocuṃ –
Seated to one side, those bhikkhus said to the Blessed One:
Ngồi xuống một bên, các Tỳ-kheo ấy bạch với Thế Tôn rằng –
449
‘‘Acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante!
"It is wonderful, Venerable Sir, it is amazing, Venerable Sir!
“Bạch Thế Tôn, thật kỳ diệu, bạch Thế Tôn, thật phi thường!
Yāva subhāsitaṃ cidaṃ bhante bhagavatā – ‘neso, bhikkhave, saddo ciraṃ bhavissati.
How well spoken, Venerable Sir, was this by the Blessed One: 'Bhikkhus, this sound will not last long.
Lời Thế Tôn đã nói thật là tuyệt vời – ‘Này các Tỳ-kheo, tiếng ồn ào ấy sẽ không kéo dài.
Sattāhameva bhavissati.
It will last only seven days.
Nó sẽ chỉ tồn tại trong bảy ngày.
Sattāhassa accayena antaradhāyissatī’ti.
After seven days, it will disappear.'
Sau bảy ngày, nó sẽ biến mất.’
Antarahito so, bhante, saddo’’ti.
That sound, Venerable Sir, has disappeared."
Bạch Thế Tôn, tiếng ồn ào ấy đã biến mất rồi.”
450
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then the Blessed One, understanding this matter, on that occasion uttered this Udāna:
Rồi Thế Tôn, sau khi biết rõ ý nghĩa ấy, vào lúc đó đã thốt lên lời cảm hứng này –
451
‘‘Tudanti vācāya janā asaññatā,
"Unrestrained people wound with words,
“Những người không tự chế,
452
Sarehi saṅgāmagataṃva kuñjaraṃ;
Like an elephant gone to battle with arrows;
Dùng lời lẽ đâm chọt như tên bắn voi ra trận;
453
Sutvāna vākyaṃ pharusaṃ udīritaṃ,
Having heard harsh speech uttered,
Nghe lời nói thô ác,
454
Adhivāsaye bhikkhu aduṭṭhacitto’’ti.
A bhikkhu should endure with an uncorrupted mind."
Tỳ-kheo tâm không sân hận, hãy nhẫn chịu.”
aṭṭhamaṃ;
The Eighth.
Thứ tám;
455
9. Upasenasuttaṃ
9. Upasenasutta
9. Kinh Upasena
456
39. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe.
39. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Rājagaha, in the Bamboo Grove, the Squirrels' Feeding Ground.
39. Tôi nghe như vầy – Một thời Thế Tôn trú tại Rājagaha, trong Veluvana, tại Kalandakanivāpa.
Atha kho āyasmato upasenassa vaṅgantaputtassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘lābhā vata me, suladdhaṃ vata me, satthā ca me bhagavā arahaṃ sammāsambuddho; svākkhāte camhi dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajito; sabrahmacārino ca me sīlavanto kalyāṇadhammā; sīlesu camhi paripūrakārī; susamāhito camhi ekaggacitto; arahā camhi khīṇāsavo; mahiddhiko camhi mahānubhāvo.
Then, while Venerable Upasena, the son of Vaṅganta, was alone and secluded, this thought arose in his mind: "Indeed, I have gained much, indeed I have attained well, for my Teacher is the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One; I have gone forth from the home life into homelessness in the well-expounded Dhamma and Discipline; my companions in the holy life are virtuous and of good character; I am one who fulfills the sīlas; I am well concentrated, with a unified mind; I am an Arahant, with defilements destroyed; I am mighty and powerful.
Rồi Tôn giả Upasena, con của Vaṅganta, khi ở một mình, độc cư, đã khởi lên suy nghĩ trong tâm như sau: “Thật là lợi lộc cho tôi, thật là may mắn cho tôi, khi bậc Đạo Sư của tôi là Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác; tôi đã xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình trong Pháp và Luật đã được giảng dạy khéo léo; các vị đồng phạm hạnh của tôi là những người giữ giới, có thiện pháp; tôi đã hoàn thành đầy đủ giới hạnh; tôi đã định tâm vững chắc, tâm nhất điểm; tôi là bậc A-la-hán, đã đoạn tận các lậu hoặc; tôi có đại thần thông, có đại uy lực.
Bhaddakaṃ me jīvitaṃ, bhaddakaṃ maraṇa’’nti.
My life is good, my death is good."
Đời sống của tôi thật tốt đẹp, cái chết của tôi cũng tốt đẹp.”
457
Atha kho bhagavā āyasmato upasenassa vaṅgantaputtassa cetasā cetoparivitakkamaññāya tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then the Blessed One, having understood with His mind the thought in the mind of Venerable Upasena, the son of Vaṅganta, on that occasion uttered this Udāna:
Rồi Thế Tôn, sau khi biết rõ suy nghĩ trong tâm của Tôn giả Upasena, con của Vaṅganta, vào lúc đó đã thốt lên lời cảm hứng này –
458
‘‘Yaṃ jīvitaṃ na tapati, maraṇante na socati;
"Whose life does not torment, who does not grieve at death;
“Đời sống nào không làm khổ, khi chết không sầu muộn;
459
Sa ve diṭṭhapado dhīro, sokamajjhe na socati.
That wise one, indeed, who has seen the path, does not grieve amidst sorrow.
Vị trí đã thấy, bậc trí ấy, giữa sầu muộn không sầu muộn.
460
‘‘Ucchinnabhavataṇhassa, santacittassa bhikkhuno;
For a bhikkhu whose craving for existence is cut off, whose mind is tranquil;
Đối với Tỳ-kheo đã đoạn trừ ái dục hữu, tâm đã an tịnh;
461
Vikkhīṇo jātisaṃsāro, natthi tassa punabbhavo’’ti.
The cycle of birth is exhausted, there is no further becoming for him."
Luân hồi sinh tử đã chấm dứt, không còn tái sinh nữa.”
navamaṃ;
The Ninth.
Thứ chín;
462
10. Sāriputtaupasamasuttaṃ
10. Sāriputtaupasama Sutta
10. Kinh Sāriputta An Tịnh
463
40. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
40. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Sāvatthī, in Jeta's Grove, Anāthapiṇḍika's Park.
40. Tôi nghe như vầy – Một thời Thế Tôn trú tại Sāvatthī, trong Jetavana, khu vườn của Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto bhagavato avidūre nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya attano upasamaṃ paccavekkhamāno.
Now on that occasion, Venerable Sāriputta was seated not far from the Blessed One, having folded his legs crosswise, set his body erect, and was contemplating his own tranquility.
Vào lúc đó, Tôn giả Sāriputta đang ngồi gần Thế Tôn, kiết già, giữ thân thẳng, quán xét sự an tịnh của chính mình.
464
Addasā kho bhagavā āyasmantaṃ sāriputtaṃ avidūre nisinnaṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya attano upasamaṃ paccavekkhamānaṃ.
The Blessed One saw Venerable Sāriputta seated not far away, having folded his legs crosswise, set his body erect, and contemplating his own tranquility.
Thế Tôn thấy Tôn giả Sāriputta đang ngồi gần, kiết già, giữ thân thẳng, quán xét sự an tịnh của chính mình.
465
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then the Blessed One, understanding this matter, on that occasion uttered this Udāna:
Rồi Thế Tôn, sau khi biết rõ ý nghĩa ấy, vào lúc đó đã thốt lên lời cảm hứng này –
466
‘‘Upasantasantacittassa, netticchinnassa bhikkhuno;
"For a bhikkhu whose mind is tranquil and calmed, whose leading-string is cut;
“Với vị Tỳ-khưu tâm an tịnh, đã diệt trừ phiền não, đã đoạn trừ ái dục;
467
Vikkhīṇo jātisaṃsāro, mutto so mārabandhanā’’ti.
The cycle of birth is exhausted, he is freed from Māra's bondage."
Luân hồi sinh tử đã chấm dứt, vị ấy thoát khỏi mọi ràng buộc của Ma vương.”
dasamaṃ;
The Tenth.
Phẩm thứ mười;
468
Tassuddānaṃ –
The summary of these:
Tóm tắt phẩm đó –
469
Meghiyo uddhatā gopālo, yakkho* nāgena pañcamaṃ;
Meghiya, Uddhata, Gopāla, Yakkha, Nāga is the fifth;
Meghiya, Uddhata, Gopāla, Yakkha, Nāga là phẩm thứ năm;
470
Piṇḍolo sāriputto ca, sundarī bhavati aṭṭhamaṃ;
Piṇḍola and Sāriputta, Sundarī is the eighth;
Piṇḍola, Sāriputta, và Sundarī là phẩm thứ tám;
471
Upaseno vaṅgantaputto, sāriputto ca te dasāti.
Upasena, the son of Vaṅganta, and Sāriputta, these are ten.
Upasena, Vaṅgantaputta, và Sāriputta, đó là mười phẩm.
Next Page →

Settings