18. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena vicayahāravibhaṅgena padapañhādayo vicitā, so saṃvaṇṇanāvisesabhūto vicayahāravibhaṅgo paripuṇṇo, ‘‘katamo yuttihāravibhaṅgo’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo yuttihāro’’tiādi vuttaṃ.
The division of the method of investigation, which is a special form of explanation by which word-problems, etc., are investigated, is complete. Since it must be asked, "What is the division of the method of reason?", it is said, "Therein, what is the method of reason?"
Phương pháp phân tích (vicayahāra) đã được giải thích, bằng đó các vấn đề từ ngữ, v.v. đã được phân tích. Phương pháp phân tích ấy đã hoàn chỉnh. Do cần phải hỏi rằng “Phương pháp lý lẽ là gì?”, nên đã nói: “Trong đó, phương pháp lý lẽ là gì?”, v.v.
Tattha tatthāti tesu niddiṭṭhesu soḷasasu hāresu katamo saṃvaṇṇanāviseso yuttihāro yuttihāravibhaṅgoti pucchi.
There, "therein" means, among those sixteen methods enumerated, "what" special explanation is the method of reason (yuttihāro), the division of the method of reason? This is the question.
Ở đây, trong đó có nghĩa là trong mười sáu phương pháp đã được chỉ ra, Ngài hỏi: “Phương pháp lý lẽ là gì?”, tức là sự giải thích đặc biệt nào là phương pháp lý lẽ?
‘‘Sabbesaṃ hārāna’’ntiādiniddesassa idāni vuccamāno ‘‘ayaṃ yuttihāro’’tiādiko vitthārasaṃvaṇṇanāviseso yuttihāravibhaṅgo nāmāti viññeyyo.
It should be understood that the detailed special explanation, "This is the method of reason," etc., which is now being stated, is the division of the method of reason, which is an instruction beginning with "of all methods."
Sự giải thích chi tiết đặc biệt bắt đầu là "đây là Yuttihāra", đang được nói đến bây giờ về sự chỉ dẫn bắt đầu là "Sabbesaṃ hārānaṃ", nên được hiểu là có tên là Phân Tích về Yuttihāra.
Tena vuttaṃ ‘‘tattha katamo yuttihārotiādi yuttihāravibhaṅgo’’ti (netti. aṭṭha. 18).
Therefore, it is said, "Therein, what is the method of reason?" etc., is the division of the method of reason (Netti. Aṭṭha. 18).
Do đó, đã được nói rằng: "Trong đó, Yuttihāra là gì? v.v... là Phân Tích về Yuttihāra".
Ayaṃ yuttihāro kiṃ nāma suttatthaṃ yuttāyuttivasena yojayatīti yuñjitabbaṃ suttatthaṃ pucchati.
This method of reason asks what meaning of the sutta should be applied (yojayati), by applying the meaning of the sutta according to what is appropriate and inappropriate.
Yuttihāra này kết hợp ý nghĩa kinh điển theo cách hợp lý và không hợp lý về điều gì? – câu này hỏi về ý nghĩa kinh điển cần được kết hợp.
Suttattho pana duvidho atathākārena gayhamāno, tathākārena gayhamāno atthoti.
The meaning of the sutta, however, is twofold: meaning understood in an untrue way, and meaning understood in a true way.
Về ý nghĩa kinh điển, có hai loại: ý nghĩa được nắm bắt một cách không chân thực, và ý nghĩa được nắm bắt một cách chân thực.
Tattha atathākārena gayhamānova attho yāthāvato yuttiniddhāraṇena yojetabbo, itaro pana bhūtakathanamattena yojetabbo.
Therein, the meaning understood in an untrue way should be applied by a genuine determination of reason, while the other should be applied merely by stating the facts.
Trong đó, chỉ có ý nghĩa được nắm bắt một cách không chân thực mới cần được kết hợp bằng cách xác định sự hợp lý đúng như thật; còn loại kia thì cần được kết hợp chỉ bằng cách trình bày sự thật.
Yasmā panāyaṃ yuttigavesanā nāma saṃvaṇṇanā mahāpadesehi vinā na sambhavati, tasmā yuttihāraṃ vibhajanto tassa yuttihārassa lakkhaṇaṃ paṭhamaṃ upadisituṃ ‘‘cattāro mahāpadesā’’tiādimāha.
Since this explanation, called 'investigation into reasoning,' is not possible without the Mahāpadesas, therefore, in expounding the method of reasoning, he first states the characteristic of that method of reasoning, beginning with 'the four Mahāpadesas.'
Tuy nhiên, vì việc tìm kiếm sự hợp lý này, tức là sự giải thích, không thể có được nếu không có các Đại Chứng Cứ, nên khi phân tích Yuttihāra, để trước tiên chỉ dạy đặc tính của Yuttihāra đó, ngài đã nói câu bắt đầu là "Bốn Đại Chứng Cứ".
Tattha mahāpadesāti mahante buddhādayo apadisitvā vuttāni kāraṇāni, mahantāni vā dhammassa apadesāni patiṭṭhānāni.
Here, Mahāpadesas are reasons stated by referring to great ones like the Buddha, or they are great foundations (supports) of the Dhamma.
Trong đó, Mahāpadesā là những lý do được nói ra sau khi đã viện dẫn các bậc vĩ đại như Đức Phật, v.v...; hoặc là những nền tảng, những chỗ y cứ vĩ đại của Giáo Pháp.
Apadisīyateti apadeso, buddho apadeso etassa kāraṇassāti buddhāpadeso.
That which is referred to is an apadesa; the Buddha is the apadesa for this reason, thus buddhāpadesa.
Được viện dẫn, nên gọi là apadeso; Đức Phật là nơi viện dẫn của lý do này, nên gọi là Buddhāpadeso.
Sesesupi eseva nayo netabbo.
The same method should be applied to the rest.
Trong các trường hợp còn lại, phương pháp này cũng cần được áp dụng.
‘‘Buddhassa sammukhā etaṃ suttaṃ mayā suta’’nti vatvā ābhatassa ganthassa suttavinayehi saṃsandanaṃ dhammo, asaṃsandanaṃ adhammoti vinicchayakāraṇaṃ mahāpadesoti adhippāyo.
The meaning is that the reason for decision, which is a Mahāpadesa, is that a text brought forth by saying, 'This Sutta was heard by me in the presence of the Buddha,' if it corresponds with the Suttas and Vinaya, it is Dhamma; if it does not correspond, it is not Dhamma.
Ý nghĩa là: việc đối chiếu kinh điển được mang đến với lời nói "Kinh này đã được tôi nghe từ chính kim khẩu của Đức Phật" với Kinh và Luật là Pháp, không đối chiếu được là Phi Pháp – lý do để quyết định như vậy là Đại Chứng Cứ.
‘‘Buddhassa sammukhā mayā ābhataṃ, saṅghassa sammukhā mayā ābhataṃ, sambahulattherānaṃ sammukhā mayā ābhataṃ, ekattherassa sammukhā mayā ābhata’’nti vatvā ābhatassa ganthassa yāni byañjanapadaatthapadāni santi, tāni padabyañjanāni bhagavatā desite sutte otarayitabbāni anuppavesitāni, vinaye rāgādivinaye sandassayitabbāni saṃsandetabbāni.
The word-phrases and meaning-phrases of a text brought forth by saying, 'It was brought forth by me in the presence of the Buddha, it was brought forth by me in the presence of the Saṅgha, it was brought forth by me in the presence of many elders, it was brought forth by me in the presence of one elder,' those word-phrases are to be included in the Sutta taught by the Blessed One, and are to be compared with the Vinaya, which is the discipline of defilements like greed.
Những văn cú và ý nghĩa nào có trong kinh điển được mang đến với lời nói "Tôi đã mang đến từ kim khẩu của Đức Phật, tôi đã mang đến từ sự hiện diện của Tăng chúng, tôi đã mang đến từ sự hiện diện của nhiều vị trưởng lão, tôi đã mang đến từ sự hiện diện của một vị trưởng lão", những văn cú và ý nghĩa đó cần được đặt vào trong Kinh đã được Đức Thế Tôn thuyết giảng, cần được đối chiếu trong Luật, tức là sự điều phục tham ái v.v...
Dhammatāyaṃ upanikkhipitabbāni pakkhipitabbāni.
They are to be placed within the Dhammatā.
Cần được đặt vào trong Pháp tánh.
Yadi suttatthena, vinayatthena, dhammatāya ca aviruddhāni honti, evaṃ sati tava ābhatapadabyañjanāni yuttānīti vinicchayantehi vatvā gahetabbānīti adhippāyo.
The meaning is that if they are not contradictory to the meaning of the Sutta, the meaning of the Vinaya, and the Dhammatā, then the word-phrases brought forth by you are valid, and should be accepted by those who make decisions.
Ý nghĩa là: nếu chúng không mâu thuẫn với ý nghĩa của Kinh, ý nghĩa của Luật, và với Pháp tánh, trong trường hợp đó, những người quyết định nên nói "những văn cú và ý nghĩa mà ông mang đến là hợp lý" rồi mới tiếp nhận.
Suttavinayadhammatāsu otarayitabbāni sandassayitabbāni upanikkhipitabbānīti ācariyena vuttāni, ‘‘kattha sutte, kattha vinaye, kattha dhammatāya’’nti vattabbattā ‘‘katamasmiṃ sutte’’tiādi vuttaṃ.
Since it must be asked, 'In which Sutta, in which Vinaya, in which Dhammatā?' when the teacher said 'to be included, to be compared, to be placed within the Suttas, etc.,' it is said, 'In which Sutta?' and so on.
Bởi vị thầy đã nói "cần được đặt vào, cần được đối chiếu, cần được đặt vào trong Kinh, Luật và Pháp tánh", và vì cần phải nói "vào Kinh nào, vào Luật nào, vào Pháp tánh nào?", nên đã nói câu bắt đầu là "Vào Kinh nào?".
Tattha catūsu ariyasaccesūti catunnaṃ ariyasaccānaṃ dassanakesu suttesu.
Here, 'in the four Noble Truths' means in the Suttas that reveal the four Noble Truths.
Trong đó, "trong bốn Thánh đế" có nghĩa là trong các kinh điển trình bày về bốn Thánh đế.
Rāgo vinassati vūpasamati etena asubhādināti rāgavinayaṃ, kiṃ taṃ?
That by which greed is destroyed and appeased, such as the unpleasant, is rāgavinaya (discipline of greed); what is that?
Tham ái bị tiêu diệt, được lắng dịu bởi pháp này, tức là pháp bất tịnh v.v..., nên gọi là rāgavinayaṃ; pháp đó là gì?
Asubhādinimittaṃ, taṃ assa atthīti rāgavinayo, ko so?
It is the sign of the unpleasant, etc.; that which has it is rāgavinaya; what is that?
Là tướng bất tịnh v.v...; pháp đó có ở đây, nên là rāgavinayo; đó là ai?
Asubhādinimittadassanako suttantaviseso.
It is a specific Suttanta that reveals the sign of the unpleasant, etc.
Là một loại kinh đặc biệt trình bày về tướng bất tịnh v.v...
Esa nayo dosavinayotiādīsupi.
This method applies to dosavinaya (discipline of hatred), and so on.
Phương pháp này cũng áp dụng cho các câu bắt đầu là "dosavinayo".
Paṭiccasamuppādo nāma sassatadiṭṭhiucchedadiṭṭhiṃ vivajjetvā ekattanayādīnaṃ dīpanena avijjādisaṅkhārādisabhāvadhammānaṃ paccayapaccayuppannabhāvadīpakoti vuttaṃ ‘‘katamissaṃ dhammatāyaṃ upanikkhipitabbāni?
Paṭiccasamuppāda (Dependent Origination) is said to be that which, by expounding the principle of unity, etc., while avoiding the eternalist view and the annihilationist view, reveals the conditionality of phenomena such as ignorance and mental formations, thus it is said, 'In which Dhammatā are they to be placed?
Pháp Thập Nhị Duyên Khởi được gọi là pháp trình bày về bản chất duyên và quả của các pháp hữu vi như vô minh v.v... bằng cách trình bày các phương pháp như nhất tánh v.v..., sau khi đã từ bỏ thường kiến và đoạn kiến, nên đã nói "Cần được đặt vào trong Pháp tánh nào?
Paṭiccasamuppāde’’ti.
In Paṭiccasamuppāda.'
Trong Thập Nhị Duyên Khởi".
‘‘Suttādīsu avatarante sandissante avilomente kiṃ na janetī’’ti vattabbato ‘‘catūsū’’tiādi vuttaṃ.
Since it must be asked, 'What does it not generate when it is included, compared, and not contrary to the Suttas, etc.?' it is said, 'in the four,' and so on.
Vì cần phải nói "Khi đặt vào, đối chiếu, mà không thuận theo Kinh v.v... thì không phát sinh điều gì?", nên đã nói câu bắt đầu là "Trong bốn".
Tattha ‘‘buddhādīnaṃ sammukhā mayā ābhata’’nti vatvā ābhatagantho catūsu ariyasaccesu yadi avatarati, evaṃ sati ābhatagantho āsave na janeti.
Here, the meaning should be understood as: if a text brought forth by saying, 'It was brought forth by me in the presence of the Buddha, etc.,' is included in the four Noble Truths, then that text does not generate defilements (āsavas).
Trong đó, nếu kinh điển được mang đến với lời nói "tôi đã mang đến từ sự hiện diện của Đức Phật v.v..." mà được đặt vào trong bốn Thánh đế, trong trường hợp đó, kinh điển được mang đến không phát sinh các lậu hoặc.
Rāgādikilesavinaye yadi sandissati, evaṃ sati ābhatagantho āsave na janeti.
If it corresponds with the discipline of defilements like greed, then that text does not generate defilements.
Nếu đối chiếu được với sự điều phục các phiền não như tham ái v.v..., trong trường hợp đó, kinh điển được mang đến không phát sinh các lậu hoặc.
Dhammatañca yadi na vilometi, evaṃ sati ābhatagantho āsave na janetīti attho daṭṭhabbo.
And if it does not contradict the Dhammatā, then that text does not generate defilements.
Và nếu không trái ngược với Pháp tánh, trong trường hợp đó, kinh điển được mang đến không phát sinh các lậu hoặc – ý nghĩa cần được hiểu như vậy.
‘‘Kimatthaṃ yuttihāravibhaṅge cattāro mahāpadesā ābhatā’’ti vattabbattā ‘‘catūhi mahāpadesehī’’tiādimāha.
Since it must be asked, 'Why are the four Mahāpadesas brought forth in the exposition of the method of reasoning?' he says, 'by the four Mahāpadesas,' and so on.
Vì cần phải nói "Vì sao bốn Đại Chứng Cứ được mang vào trong Phân Tích về Yuttihāra?", nên ngài đã nói câu bắt đầu là "Bởi bốn Đại Chứng Cứ".
Tattha ābhataganthe yaṃ yaṃ atthajātaṃ, yaṃ yaṃ dhammajātaṃ vā catūhi mahāpadesehi yujjati, taṃ taṃ atthajātaṃ vā taṃ taṃ dhammajātaṃ vā saṃvaṇṇetabbasutte gahetabbaṃ.
Here, whatever kind of meaning or whatever kind of Dhamma in the brought-forth text is consistent with the four Mahāpadesas, that kind of meaning or that kind of Dhamma should be taken into the Sutta to be explained.
Trong đó, bất kỳ loại ý nghĩa nào, hay bất kỳ loại pháp nào trong kinh điển được mang đến mà hợp lý với bốn Đại Chứng Cứ, thì loại ý nghĩa đó hay loại pháp đó cần được tiếp nhận trong kinh cần giải thích.
Yena yena kāraṇena ca catūhi mahāpadesehi yujjati, taṃ taṃ kāraṇaṃ saṃvaṇṇanāvasena saṃvaṇṇetabbasutte gahetabbaṃ.
And by whatever reason it is consistent with the four Mahāpadesas, that reason should be taken into the Sutta to be explained by way of elaboration.
Và bất kỳ lý do nào mà nó hợp lý với bốn Đại Chứng Cứ, thì lý do đó cần được tiếp nhận trong kinh cần giải thích theo cách giải thích.
Yathā yathā pakārena catūhi mahāpadesehi yujjati, so so pakāro saṃvaṇṇanāvasena saṃvaṇṇetabbasutte gahetabbo.
In whatever way it is consistent with the four Mahāpadesas, that way should be taken into the Sutta to be explained by way of elaboration.
Và bất kỳ cách thức nào mà nó hợp lý với bốn Đại Chứng Cứ, thì cách thức đó cần được tiếp nhận trong kinh cần giải thích theo cách giải thích.
Evaṃ gāhaṇatthaṃ cattāro mahāpadesā ābhatāti attho.
The meaning is that the four Mahāpadesas are brought forth for the purpose of such acceptance.
Ý nghĩa là: bốn Đại Chứng Cứ được mang vào với mục đích tiếp nhận như vậy.
19. Catūhi mahāpadesehi yuttaṃ aviruddhaṃ taṃ taṃ atthajātaṃ gahetabbanti ācariyena vuttaṃ, ‘‘kattha kena yuttiniddhāraṇaṃ kātabba’’nti vattabbattā ‘‘pañhaṃ pucchitenā’’tiādi vuttaṃ.
19. It has been stated by the teacher that, 'That particular kind of meaning, which is consistent and connected with the four great authorities, should be taken.' Since it is to be asked, 'Where and by whom should the determination of the method be made?', the phrase 'by the questioner of the problem' and so on, was stated.
Vị thầy đã nói "Loại ý nghĩa nào hợp lý, không mâu thuẫn với bốn Đại Chứng Cứ thì cần được tiếp nhận", và vì cần phải nói "Việc xác định sự hợp lý cần được thực hiện ở đâu và bởi ai?", nên đã nói câu bắt đầu là "Bởi người hỏi câu hỏi".
Pañhe pañhaṃ pucchitena puggalena yuttiniddhāraṇaṃ kātabbanti.
In the problem, the determination of the method should be made by the person who asked the question.
Việc xác định sự hợp lý cần được thực hiện bởi người hỏi câu hỏi trong câu hỏi.
Tattha pañhanti pañhitabbaṃ sabhāvadhammaṃ.
Therein, pañha means the natural phenomenon to be questioned.
Trong đó, pañhaṃ là pháp tự tánh cần được hỏi.
Pucchitenāti vissajjetuṃ samatthena paṇḍitapuggalena.
Pucchitena means by a wise person capable of answering.
Pucchitena là bởi người có trí tuệ, có khả năng trả lời.
Pañheti pucchāvasena pavattapāṭhe.
Pañhe means in the text that proceeds by way of questioning.
Pañhe là trong bài kinh được trình bày dưới dạng câu hỏi.
Padāni kati kittakāni hontīti padaso paṭhamaṃ pariyogāhitabbaṃ yuttihārena vicetabbaṃ vīmaṃsitabbaṃ.
First, the words, 'How many words are there?', should be comprehended word by word, and investigated, scrutinized by way of reasoning.
Có bao nhiêu từ? – trước hết cần phải xem xét, cần phải điều tra, thẩm xét từng từ bằng Yuttihāra.
‘‘Kathaṃ vicetabba’’nti pucchitabbattā ‘‘yadi sabbānī’’tiādi vuttaṃ.
Since it is to be asked, 'How should it be investigated?', the phrase 'if all' and so on, was stated.
Vì cần phải hỏi "Cần điều tra như thế nào?", nên đã nói câu bắt đầu là "Nếu tất cả".
Tattha sabbāni padānīti pucchitapāṭhe niravasesāni padāni ekaṃ samānaṃ atthaṃ yadi abhivadanti, evaṃ sati atthavasena eko pañho.
Therein, if all the words, i.e., all the words in the questioned text, express one and the same meaning, then, according to the meaning, it is one problem.
Trong đó, sabbāni padāni là tất cả các từ không sót lại trong bài kinh được hỏi; nếu chúng diễn tả một ý nghĩa giống nhau, trong trường hợp đó, về mặt ý nghĩa, đó là một câu hỏi.
Esa nayo sesesupi.
This method applies to the rest as well.
Phương pháp này cũng áp dụng cho các trường hợp còn lại.
Tena vuttaṃ ‘‘tadatthassekassa ñātuṃ icchitattā’’ti (netti. aṭṭha. 19).
Therefore, it was said, "because it is desired to know one of its meanings" (Netti. Atthakatha 19).
Do đó, đã được nói rằng: "Vì có ý muốn biết một ý nghĩa đó".
Ekanti atthavasena ekavidhaṃ pañhaṃ.
Eka means a problem that is one in terms of meaning.
Ekaṃ là một câu hỏi, tức là một loại về mặt ý nghĩa.
Upaparikkhamānena puggalena aññātabbaṃ daḷhaṃ jānitabbaṃ.
It should be firmly known by the person who is examining it.
Upaparikkhamānena là bởi người đang thẩm xét, aññātabbaṃ là cần phải biết một cách chắc chắn.
‘‘Ko ājānanākāro’’ti pucchitabbattā ājānanākāraṃ dassento ‘‘kiṃ ime dhammā’’tiādimāha.
Since it is to be asked, 'What is the mode of knowing?', showing the mode of knowing, he says, 'Are these phenomena?' and so on.
Vì cần phải hỏi "Cách thức biết là gì?", để trình bày cách thức biết, ngài đã nói câu bắt đầu là "Những pháp này là gì?".
Tattha ‘‘ye hi pariyattidhammā saṃvaṇṇetabbā, ime pariyattidhammā nānatthā honti kiṃ, nānābyañjanā honti kiṃ, udāhu imesaṃ pariyattidhammānaṃ eko attho hoti, byañjanameva nānaṃ hoti ki’’nti yuttito vicetvā aññātabbanti yojanā.
Therein, the construction is: 'Are these pariyatti-dhamma, which are to be expounded, of various meanings, or of various expressions, or is there one meaning for these pariyatti-dhamma, and only the expression is various?' It should be known after investigating by way of reasoning.
Trong đó, cách kết hợp là: "Những pháp học nào cần được giải thích, những pháp học này có nhiều nghĩa khác nhau chăng, có nhiều văn tự khác nhau chăng, hay những pháp học này có một ý nghĩa, chỉ có văn tự là khác nhau?" – cần phải biết sau khi đã điều tra một cách hợp lý.
‘‘Yathāvutto pañho kiṃ bhave’’ti pucchitabbattā yathāvuttaṃ pañhaṃ ekadesaṃ dassetuṃ ‘‘yathā kiṃ bhave’’ti pucchitvā ‘‘yathā sā’’tiādimāha.
Since it is to be asked, 'What is the problem as stated?', to show a part of the problem as stated, he asks, 'What is it like?', and then says, 'Just as that' and so on.
Vì cần phải hỏi "Câu hỏi đã nói sẽ như thế nào?", để trình bày một phần của câu hỏi đã nói, sau khi hỏi "Ví dụ như thế nào?", ngài đã nói câu bắt đầu là "Ví dụ như".
20. ‘‘Katamaṃ maccu, katamā jarā’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha jarā’’tiādi vuttaṃ.
Since it is to be asked, 'What is death, what is old age?', 'therein, old age' and so on, was stated.
20. Vì cần phải hỏi rằng: “Tử là gì, già là gì?” – nên “trong đó già” v.v… đã được nói.
Tattha tatthāti tissaṃ vissajjanagāthāyaṃ.
Therein, tattha means in that answering verse.
Trong đó, “trong đó” là trong kệ giải đáp thứ ba.
Dutiyapade vuttā jarā ca paṭhamapade vuttaṃ maraṇañca imāni dve saṅkhatassa khandhapañcakassa saṅkhatalakkhaṇāni honti, saṅkhataṃ khandhapañcakaṃ muñcitvā visuṃ na upalabbhatīti attho.
Old age, mentioned in the second line, and death, mentioned in the first line, these two are the characteristics of saṅkhata (conditioned phenomena), the five aggregates; the meaning is that they are not found separately apart from the five aggregates, which are saṅkhata.
Già được nói trong vế thứ hai và chết được nói trong vế thứ nhất, hai điều này là các tướng của pháp hữu vi (saṅkhata) của năm uẩn hữu vi, có nghĩa là chúng không được tìm thấy riêng biệt ngoài năm uẩn hữu vi.
‘‘Saṅkhatalakkhaṇānaṃ jarāmaraṇānaṃ kathaṃ bhedo jānitabbo’’ti vattabbattā ‘‘jarāyaṃ ṭhitassā’’tiādi vuttaṃ.
Since it must be said, "How is the distinction of old age and death, which are conditioned characteristics, to be known?", the phrase "of that which is established in old age" and so on was stated.
Vì cần phải nói rằng: “Làm thế nào để biết sự khác biệt giữa già và chết, là các tướng của pháp hữu vi?” – nên “sự biến đổi của cái đang tồn tại trong già” v.v… đã được nói.
Tattha jarāyaṃ ṭhitassa aññathattanti ṭhitassa khandhappabandhassa yaṃ aññathattaṃ, ayaṃ pākaṭajarā nāma, na khaṇaṭṭhitijarā.
Therein, "the alteration of that which is established in old age" refers to the alteration of the established continuity of aggregates; this is called manifest old age, not momentary-endurance old age.
Trong đó, “sự biến đổi của cái đang tồn tại trong già” là sự biến đổi của dòng uẩn đang tồn tại, đây là già hiển nhiên, không phải già sát-na trụ.
Maraṇaṃ vayoti sammutimaraṇaṃ cutiyeva hoti, na khaṇikamaraṇaṃ, na samucchedamaraṇaṃ.
"Death is dissolution" refers to conventional death, which is simply decease, not momentary death, nor cutting-off death.
Chết là sự hoại diệt (vayo) là sự chết theo quy ước, là sự diệt (cuti) mà thôi, không phải chết sát-na, không phải chết đoạn diệt.
Tena vuttaṃ ‘‘uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyatī’’ti (saṃ. ni. 3.38; a. ni. 3.47; kathā. 214).
Therefore, it was said, "Arising is discerned, dissolution is discerned, the alteration of that which is established is discerned" (Saṃ. Ni. 3.38; A. Ni. 3.47; Kathā. 214).
Vì vậy, đã được nói: “Sự sinh khởi được nhận biết, sự hoại diệt được nhận biết, sự biến đổi của cái đang tồn tại được nhận biết” (Saṃ. Ni. 3.38; A. Ni. 3.47; Kathā. 214).
‘‘Kena kāraṇena yuttaṃ, kathaṃ kāraṇena nānattaṃ sampaṭicchitabba’’nti vattabbattā ‘‘gabbhagatāpi hi mīyantī’’ti vuttaṃ.
Since it must be said, "For what reason is it appropriate? For what reason should distinctness be accepted?", "for even those in the womb die" was stated.
Vì cần phải nói rằng: “Vì lý do gì mà hợp lý, vì lý do gì mà sự khác biệt được chấp nhận?” – nên “ngay cả những thai nhi cũng chết” đã được nói.
Jaraṃ appattā gabbhagatāpi sattā hi yasmā mīyanti, tasmā nānattaṃ sampaṭicchitabbaṃ.
For since even beings in the womb, not having reached old age, die, therefore distinctness should be accepted.
Vì ngay cả những chúng sinh còn trong bào thai, chưa đạt đến già, cũng chết, nên sự khác biệt cần được chấp nhận.
‘‘Gabbhagatāpi jarappattā bhaveyyu’’nti vattabbattā ‘‘na ca te jiṇṇā bhavantī’’ti vuttaṃ.
Since it must be said, "Even those in the womb might have reached old age", "yet they do not become old" was stated.
Vì cần phải nói rằng: “Ngay cả những thai nhi cũng có thể đạt đến già” – nên “và chúng không bị già yếu” đã được nói.
Jarappattāpi ajiṇṇattā jiṇṇajaraṃ appattāva mīyanti, evaṃ idhādhippetassa jiṇṇajarāvirahitassa maraṇassa sambhavato aññā jarā, aññaṃ maraṇanti ñātabbanti vuttaṃ hoti.
Even those who have reached old age, being unaged, die without having reached manifest old age. Thus, it is said that since the death intended here, which is devoid of manifest old age, is possible, it should be known that old age is one thing and death is another.
Dù chưa đạt đến già yếu, chúng chết khi chưa đạt đến già yếu. Như vậy, điều được nói là cần phải biết rằng già là một thứ, chết là một thứ, vì sự chết không có già yếu được nói đến ở đây là có thể xảy ra.
‘‘Na gabbhagatānaṃyeva jiṇṇajaraṃ appattaṃ maraṇaṃ atthi, aññesampi atthī’’ti vattabbabhāvato ‘‘atthi ca devānaṃ maraṇa’’nti vuttaṃ.
Since it must be said, "It is not only for those in the womb that death occurs without having reached manifest old age; it also occurs for others", "and there is death for devas" was stated.
Vì cần phải nói rằng: “Không chỉ có sự chết không có già yếu ở thai nhi, mà còn có ở những người khác nữa” – nên “và có sự chết của chư thiên” đã được nói.
‘‘Devāpi cirakālasambhavato jaraṃ pattā bhaveyyu’’nti vattabbattā ‘‘na ca tesaṃ sarīrāni jīrantī’’ti vuttaṃ.
Since it must be said, "Devas, due to their long existence, might have reached old age", "yet their bodies do not decay" was stated.
Vì cần phải nói rằng: “Chư thiên cũng có thể đạt đến già vì tồn tại lâu dài” – nên “và thân của họ không già yếu” đã được nói.
‘‘Jarāmaraṇānaṃ nānatte kāraṇaṃ ettakamevā’’ti vattabbattā aññampi atthīti dassetuṃ ‘‘sakkate vā’’tiādi vuttaṃ.
Since it must be said, "Is this the only reason for the distinctness of old age and death?", to show that there is also another, "or in what is possible" and so on was stated.
Vì cần phải nói rằng: “Lý do cho sự khác biệt giữa già và chết chỉ có bấy nhiêu thôi” – để chỉ ra rằng còn có những lý do khác, nên “hoặc có thể làm được” v.v… đã được nói.
Tattha jiṇṇajarāya paṭikammaṃ kātuṃ sakkateva, maraṇassa pana paṭikammassa kātuṃ na sakkateva, imināpi kāraṇena jarāmaraṇānaṃ nānattaṃ sampaṭicchitabbamevāti attho.
Therein, it is possible to counteract manifest old age, but it is not possible to counteract death. By this reason too, the distinctness of old age and death should be accepted, is the meaning.
Trong đó, có thể làm được sự khắc phục già yếu, nhưng không thể làm được sự khắc phục cái chết. Ý nghĩa là: vì lý do này, sự khác biệt giữa già và chết cần phải được chấp nhận.
‘‘Na sakkate maraṇassa paṭikammaṃ kātu’’nti kasmā vuttaṃ, nanu iddhipādabhāvanāya vasībhāve sati sakkā maraṇassāpi paṭikammaṃ kātunti codanaṃ manasi katvā ‘‘aññatreva iddhimantānaṃ iddhivisayā’’ti vuttaṃ.
Why was it said, "It is not possible to counteract death"? Did not the question arise, "Is it not possible to counteract death when one has mastered the development of the bases of psychic power?", bearing this in mind, "except for those with psychic power, within their sphere of psychic power" was stated.
Tại sao lại nói “không thể làm được sự khắc phục cái chết”? Chẳng phải khi đạt đến sự thành thạo trong việc tu tập thần túc, thì cũng có thể khắc phục cái chết sao? – Đặt câu hỏi này trong tâm, nên “ngoại trừ phạm vi thần thông của những người có thần thông” đã được nói.
‘‘Taṇhāya jīraṇabhijjanalakkhaṇaṃ atthīti tehi taṇhāya anaññatte ko nāma doso siyā’’ti vattabbato dosaṃ dassetuṃ ‘‘yadi cā’’tiādi vuttaṃ.
Since it must be said, "If craving has the characteristic of aging and breaking up, what fault would there be in craving not being distinct from them?", to show the fault, "and if" and so on was stated.
Vì cần phải nói rằng: “Nếu ái dục có tướng già yếu và hoại diệt, thì việc ái dục không khác với chúng có lỗi gì?” – để chỉ ra lỗi, nên “nếu như” v.v… đã được nói.
Jarāmaraṇaṃ yathā yena jīraṇabhijjanalakkhaṇena pākaṭaṃ, evaṃ jīraṇabhijjanalakkhaṇena taṇhāpi pākaṭā.
If craving were also manifest with the characteristic of aging and breaking up, just as old age and death are manifest with that characteristic of aging and breaking up.
Nếu ái dục cũng hiển nhiên với tướng già yếu và hoại diệt như già và chết hiển nhiên với tướng già yếu và hoại diệt.
Yadi ca siyā; evaṃ sante yobbanaṭṭhāpi sabbe māṇavā vigatataṇhā siyuṃ, na ca vigatataṇhā, tasmā nānābhāvo sampaṭicchitabbo.
And if that were so, then all young men would be free from craving, but they are not free from craving. Therefore, distinctness should be accepted.
Nếu điều đó xảy ra; thì khi đó tất cả những người trẻ tuổi đều sẽ không có ái dục, nhưng họ không phải là những người không có ái dục, vì vậy sự khác biệt cần phải được chấp nhận.
Tato aññopi doso āpajjeyyāti dassetuṃ ‘‘yathā ca taṇhā dukkhassā’’tiādi vuttaṃ.
To show that another fault would also arise from that, "just as craving is the origin of suffering" and so on was stated.
Để chỉ ra rằng một lỗi khác cũng sẽ phát sinh, nên “và như ái dục là của khổ” v.v… đã được nói.
Tattha jarāmaraṇānaṃ taṇhāya anaññatte sati taṇhāya bhavataṇhāya dukkhasamudayo hoti, evaṃ jarāmaraṇampi dukkhasamudayo siyā.
Therein, if old age and death were not distinct from craving, then craving, which is craving for existence, would be the origin of suffering, and thus old age and death would also be the origin of suffering.
Trong đó, nếu già và chết không khác với ái dục, thì ái dục là nguyên nhân của khổ, thì già và chết cũng sẽ là nguyên nhân của khổ.
Yasmā na jarāmaraṇaṃ dukkhasamudayo, tasmā jarāmaraṇehi taṇhāya nānattaṃ veditabbaṃ.
Since old age and death are not the origin of suffering, therefore the distinctness of craving from old age and death should be understood.
Vì già và chết không phải là nguyên nhân của khổ, nên sự khác biệt giữa ái dục và già, chết cần phải được biết.
Tehi tāya anaññatte sati evampi doso āpajjeyyāti dassetuṃ ‘‘yathā ca taṇhā maggavajjhā’’tiādi vuttaṃ.
To show that even if there is no difference between them, such a fault would arise, it is said, "And just as taṇhā is to be abandoned by the path," and so on.
Để chỉ ra rằng nếu chúng không khác với ái dục, thì một lỗi như vậy cũng sẽ phát sinh, nên “và như ái dục bị diệt bởi đạo” v.v… đã được nói.
Tattha tehi tāya anaññatte sati yathā taṇhā maggavajjhā hoti, evaṃ jarāmaraṇampi maggavajjhaṃ siyā.
In that, if there were no difference between them, just as taṇhā is to be abandoned by the path, so too would old age and death be abandoned by the path.
Trong đó, nếu chúng không khác với ái dục, thì như ái dục bị diệt bởi đạo, thì già và chết cũng sẽ bị diệt bởi đạo.
Yathā jarāmaraṇaṃ maggavajjhaṃ na hoti, evaṃ taṇhāpi maggavajjhā na siyā, tathā ca na hoti pahātabbāpahātabbabhāvato, tasmāpi jarāmaraṇehi taṇhāya nānattaṃ veditabbaṃ.
Just as old age and death are not to be abandoned by the path, so too taṇhā would not be abandoned by the path. And it is not so, due to the nature of being abandonable and not abandonable. Therefore, the difference between taṇhā and old age and death should be understood.
Như già và chết không bị diệt bởi đạo, thì ái dục cũng sẽ không bị diệt bởi đạo, nhưng điều đó không phải vậy vì có trạng thái cần phải đoạn trừ và không cần phải đoạn trừ, vì vậy sự khác biệt giữa ái dục và già, chết cần phải được biết.
‘‘Yadi cātiādinā vuttāya yuttiyā upapattiyā eva jarāmaraṇehi taṇhāya aññattaṃ gavesitabba’’nti vattabbattā aññehipi kāraṇehi gavesitabbanti dassetuṃ ‘‘imāya yuttiyā’’tiādi vuttaṃ.
Since it is to be said, "The difference between taṇhā and old age and death should be sought by the reasoning and explanation stated in 'If indeed,' and so on," to show that it should be sought by other reasons as well, "By this reasoning," and so on, is stated.
Vì cần phải nói rằng: “Chỉ bằng lý lẽ và sự hợp lý được nói trong ‘nếu như’ v.v… mà sự khác biệt giữa ái dục và già, chết cần phải được tìm kiếm” – để chỉ ra rằng cần phải tìm kiếm bằng các lý do khác nữa, nên “bằng lý lẽ này” v.v… đã được nói.
Tattha imāya yuttiyāti yā yutti ‘‘yadi cā’’tiādinā vuttāya imāya yuttiyā upapattiyā.
In that, "by this reasoning" means: by this reasoning, by the explanation, which is the reasoning stated in "If indeed," and so on.
Trong đó, “bằng lý lẽ này” là lý lẽ, sự hợp lý được nói trong “nếu như” v.v… bằng lý lẽ này.
Aññamaññehi kāraṇehi aññehi aññehi kāraṇabhūtehi upapattīhi jarāmaraṇehi taṇhāya aññattaṃ gavesitabbanti attho.
"By various other reasons" means: the difference between taṇhā and old age and death should be sought by other various reasons, which are explanations.
Ý nghĩa là: bằng các lý do khác nhau, bằng các lý do, sự hợp lý khác nhau, sự khác biệt giữa ái dục và già, chết cần phải được tìm kiếm.
‘‘Aññamaññehi kāraṇehi gavesitabba’’nti kasmā vuttaṃ, nanu yuttiyā, atthato ca aññattaṃ sandissatīti codanaṃ manasi katvā ‘‘yadi ca sandissatī’’tiādimāha.
Why is it said, "It should be sought by various other reasons"? Is it not that the difference is evident in reasoning and in meaning? Bearing this objection in mind, he says, "If indeed it is evident," and so on.
Tại sao lại nói “cần phải tìm kiếm bằng các lý do khác nhau”? Chẳng phải sự khác biệt về lý lẽ và ý nghĩa đã được thấy sao? – Đặt câu hỏi này trong tâm, nên nói “nếu như được thấy” v.v…
Tattha yuttisamāruḷhaṃ atthato ca maraṇehi taṇhāya ca aññattaṃ yadi ca sandissati, byañjanatopi aññattaṃ gavesitabbamevāti attho.
In that, if the difference between taṇhā and death is evident in reasoning and in meaning, then the difference should also be sought in expression.
Trong đó, nếu sự khác biệt về lý lẽ và ý nghĩa giữa ái dục và chết được thấy, thì sự khác biệt về văn tự cũng cần phải được tìm kiếm.
‘‘Kathaṃ byañjanato aññattaṃ gavesitabba’’nti vattabbattā ‘‘salloti vā’’tiādi vuttaṃ.
Since it is to be said, "How should the difference be sought in expression?" "As a dart," and so on, is stated.
Vì cần phải nói rằng: “Làm thế nào để tìm kiếm sự khác biệt về văn tự?” – nên “hoặc là mũi tên” v.v… đã được nói.
Tattha ‘‘sallo’’ti vā ‘‘dhūpāyana’’nti vā dvīhi byañjanehi vuccamānānaṃ imesaṃ icchātaṇhāsaṅkhātānaṃ dhammānaṃ atthato ekattaṃ samānattaṃ yujjati, na aññattaṃ.
In that, the identity, the sameness in meaning, of these dhammas, namely desire and taṇhā, which are expressed by two expressions, "as a dart" or "as a smouldering fire," is fitting, not a difference.
Trong đó, sự đồng nhất về ý nghĩa của những pháp này được gọi là khát vọng và ái dục, được nói bằng hai văn tự “mũi tên” hoặc “thiêu đốt”, là hợp lý, không phải sự khác biệt.
‘‘Sallo’’ti vā ‘‘dhūpāyana’’nti vā dvīhi byañjanehi avuccamānānaṃ jarāmaraṇānaṃ taṇhāya ekattaṃ na yujjati.
The identity of old age and death with taṇhā is not fitting, as they are not expressed by two expressions, "as a dart" or "as a smouldering fire."
Sự đồng nhất giữa già và chết với ái dục, không được nói bằng hai văn tự “mũi tên” hoặc “thiêu đốt”, là không hợp lý.
Tamevatthaṃ vivarituṃ ‘‘na hī’’tiādi vuttaṃ.
To elaborate on that very meaning, "For it is not," and so on, is stated.
Để giải thích ý nghĩa đó, nên “thật vậy không” v.v… đã được nói.
Tattha icchāya ca taṇhāya ca atthato aññattaṃ na yujjati, ekattameva yujjatīti yojanā.
In that, the meaning is to be construed as: a difference in meaning between desire and taṇhā is not fitting; only identity is fitting.
Trong đó, sự khác biệt về ý nghĩa giữa khát vọng và ái dục là không hợp lý, chỉ có sự đồng nhất là hợp lý – đó là cách kết nối.
Icchāya ca taṇhāya ca jīraṇabhijjanasambhavato jarāmaraṇehi taṇhāya ekattaṃ siyā, ‘‘kasmā aññattaṃ yutta’’nti vattabbato ‘‘taṇhāya adhippāye’’tiādi vuttaṃ.
Since it is to be said, "Since desire and taṇhā arise from decay and dissolution, there could be an identity between taṇhā and old age and death; why is a difference fitting?" "In the intention of taṇhā," and so on, is stated.
Vì sự lão hóa và hoại diệt phát sinh từ icchā và taṇhā, nên có thể có sự đồng nhất giữa taṇhā với jarāmaraṇa. Để trả lời câu hỏi "Tại sao lại có sự khác biệt?", nên đã nói " theo ý nghĩa của taṇhā" v.v.
Tattha taṇhāya adhippāye aparipūramāne navasu āghātavatthūsu kodho ca uppajjati, upanāho ca uppajjati.
In that, when the intention of taṇhā is not fulfilled, anger arises in the nine grounds of resentment, and ill-will (upanāho) arises.
Ở đó, khi ý muốn của taṇhā không được thỏa mãn, thì kodha (sân hận) và upanāha (hiềm hận) phát sinh trong chín đối tượng sân hận.
Jarāmaraṇesu aparipūramānesu navasu āghātavatthūsu kodho ca na uppajjati, upanāho ca na uppajjati.
When old age and death are not fulfilled, anger does not arise in the nine grounds of resentment, and ill-will (upanāho) does not arise.
Khi jarāmaraṇa không được thỏa mãn, thì kodha và upanāha không phát sinh trong chín đối tượng sân hận.
Iti imāya yuttiyā jarāya ca maraṇassa ca taṇhāya ca atthato aññattaṃ yujjatiyevāti daṭṭhabbaṃ.
Thus, by this reasoning, the difference in meaning between old age, death, and taṇhā is indeed fitting.
Như vậy, cần phải hiểu rằng theo lý lẽ này, sự khác biệt về bản chất giữa jarā và maraṇa với taṇhā là hợp lý.
Yadi icchā taṇhāya atthato ekattaṃ yuttaṃ, evaṃ sati kasmā bhagavatā ‘‘maccunābbhāhato loko’’tiādigāthāyaṃ ‘‘taṇhāsallena otiṇṇo, icchādhūpāyito sadā’’ti dvidhā vuttāti codanaṃ pariharanto ‘‘yaṃ panidaṃ bhagavatā’’tiādimāha.
If the identity in meaning between desire and taṇhā is fitting, then why did the Blessed One use two terms, "afflicted by the dart of taṇhā, ever smouldering with desire," in the stanza "The world is struck by Death," and so on? Countering this objection, he says, "But what the Blessed One," and so on.
Nếu icchā và taṇhā có sự đồng nhất về bản chất, vậy thì tại sao Đức Thế Tôn lại nói hai cách trong bài kệ "Thế gian bị cái chết đánh bại" v.v. là "bị mũi tên taṇhā đâm thủng, luôn bị icchā hun đốt"? Để giải thích thắc mắc này, Ngài nói " điều này do Đức Thế Tôn" v.v.
Tattha ‘‘icchā’’tipi ‘‘taṇhā’’tipi dvīhi nāmehi yaṃ panidaṃ abhilapitaṃ yaṃ panidaṃ abhilapanaṃ kataṃ, idaṃ abhilapanaṃ bhagavatā bāhirānaṃ icchitabbatasitabbānaṃ vatthūnaṃ rūpādiārammaṇānaṃ bhedānaṃ vasena ‘‘icchā’’tipi ‘‘taṇhā’’tipi dvīhi nāmehi abhilapitaṃ abhilapanavasena katanti ekattaṃ yuttameva, na nānattanti attho daṭṭhabbo.
In that, what is here expressed by two names, "desire" and "taṇhā," this expression was made by the Blessed One with reference to the distinctions of external objects of desire and craving, such as visible forms, etc. It should be understood that this expression by two names, "desire" and "taṇhā," is indeed fitting as an identity, not a difference.
Ở đó, " điều này được nói đến" bằng hai tên gọi là "icchā" và "taṇhā", điều này được nói đến, sự nói đến này do Đức Thế Tôn nói đến bằng hai tên gọi là "icchā" và "taṇhā" theo sự phân biệt các đối tượng bên ngoài đáng mong muốn và đáng khao khát, tức là các đối tượng như sắc v.v. Cần phải hiểu rằng điều đó là sự đồng nhất, không phải sự khác biệt.
‘‘Nāmavasena dvidhā vuttānaṃ icchātaṇhādīnaṃ kena ekattaṃ yuttanti saddahitabba’’nti vattabbattā ‘‘sabbāhī’’tiādi vuttaṃ.
Since it is to be asked, "How is the identity of desire and taṇhā, which are stated in two ways by name, to be believed?" "For all," and so on, is stated.
Vì có thể hỏi rằng "Sự đồng nhất của icchā, taṇhā v.v. được nói đến bằng các tên gọi khác nhau, phải tin vào điều gì?", nên đã nói " tất cả" v.v.
Tattha nānānāmavasena pabhedā sabbā icchādikā taṇhā ajjhosānalakkhaṇena ekalakkhaṇā hi yasmā yuttā, tasmā nāmavasena bhinnānampi ekalakkhaṇena ekattaṃ yuttanti saddahitabbanti daṭṭhabbaṃ.
In that, for since all such taṇhā as desire, which are distinctions by various names, are characterized by the single characteristic of clinging, therefore, it should be understood that even though they are distinct by name, their identity by a single characteristic is fitting.
Ở đó, cần phải hiểu rằng vì tất cả các loại taṇhā như icchā v.v. được phân biệt bằng các tên gọi khác nhau, thật vậy, chúng có một đặc tính chung là sự chấp thủ, do đó sự đồng nhất bằng một đặc tính chung là hợp lý, ngay cả khi chúng khác nhau về tên gọi.
‘‘Kimiva yutta’’nti pucchitabbattā ‘‘yathā sabbo’’tiādi vuttaṃ.
Since it is to be asked, "What is it like, that is fitting?" "Just as all," and so on, is stated.
Vì có thể hỏi rằng "Hợp lý như thế nào?", nên đã nói " như tất cả" v.v.
Tattha kaṭṭhaggiādivasena aneko sabbo aggi uṇhattalakkhaṇena ekalakkhaṇo yathā, evaṃ ajjhosānalakkhaṇena ekalakkhaṇāti yojanā.
There, just as all fire, which is manifold due to wood-fire and so on, has one characteristic by way of the characteristic of heat, so too* has one characteristic by way of the characteristic of clinging; this is the connection.
Ở đó, sự kết nối là: Như tất cả các loại lửa khác nhau do củi, lửa v.v. có một đặc tính chung là nóng, thì cũng vậy, chúng có một đặc tính chung là sự chấp thủ.
Sabbassa aggino upādānavasena anekāni nāmāni sarūpato dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ.
To show the nature of all fire, which has many names by way of its fuel, the phrase "furthermore" and so on was stated.
Để cho thấy nhiều tên gọi của tất cả các loại lửa theo phương diện vật liệu, đã nói " hơn nữa" v.v.
Tassattho pākaṭo.
Its meaning is clear.
Ý nghĩa của điều đó là rõ ràng.
Ārammaṇavasena taṇhā aññehi aññehi nāmehi bhagavatā abhilapitā, upādānavasena aggi aññehi aññehi nāmehi abhilapitoti yojanā kātabbā.
The connection should be made that craving was spoken of by the Blessed One by various names by way of its object, and fire was spoken of by various names by way of its fuel.
Cần phải kết nối rằng: Taṇhā được Đức Thế Tôn nói đến bằng các tên gọi khác nhau theo phương diện đối tượng, và lửa được nói đến bằng các tên gọi khác nhau theo phương diện vật liệu.
‘‘Vissajjanagāthāyaṃ āgatanāmehi eva taṇhā abhilapitā’’ti pucchitabbattā anekehi nāmehi abhilapitāti dassetuṃ ‘‘icchāitipī’’tiādi vuttaṃ.
The phrase "also as desire" and so on was stated to show that craving was spoken of by many names, as it might be asked, "Was craving spoken of only by the names mentioned in the verse of release?"
Vì có thể hỏi rằng "Có phải taṇhā chỉ được nói đến bằng các tên gọi xuất hiện trong bài kệ giải thích không?", nên để chỉ ra rằng nó được nói đến bằng nhiều tên gọi, đã nói " cũng là icchā" v.v.
Tattha icchitabbāni atthāni rūpādīni ārammaṇāni sattā icchanti etāyāti icchā.
Among these, icchā (desire) is that by which beings desire objects such as forms, which are desirable things.
Ở đó, icchā là vì chúng sinh mong muốn các đối tượng như sắc v.v. bằng nó.
Tasanti etāyāti taṇhā.
Taṇhā (craving) is that by which they tremble.
Taṇhā là vì chúng sinh khao khát bằng nó.
Sallati pavisati visappītaṃ sallaṃ viyāti sallā, santāpaṃ lāti ādadātīti vā sallā, santāpaṃ lāti pavattetīti vā sallā.
Sallā (dart/thorn) is that which pierces, penetrates, like a spreading dart; or it is that which takes up or brings forth torment.
Sallā là vì nó đâm vào, xâm nhập như một mũi tên độc; hoặc sallā là vì nó lấy đi sự phiền não; hoặc sallā là vì nó làm phát sinh sự phiền não.
Dhūpāyati santāpeti paridahatīti dhūpāyanā.
Dhūpāyanā (fuming) is that which torments, burns up, consumes.
Dhūpāyanā là vì nó hun đốt, thiêu đốt.
Sarati ākaḍḍhati avaharati sīghasotā saritā viyāti saritā, sarati sallatīti vā saritā.
Saritā (stream) is that which draws, carries away, like a swift-flowing stream; or it is that which flows, pierces.
Saritā là vì nó lôi kéo, cuốn trôi như dòng sông chảy xiết; hoặc saritā là vì nó đâm vào, xâm nhập.
Visaratīti visattikā.
Visattikā (poisonous attachment) is that which spreads.
Visattikā là vì nó lan rộng.
Pītivasena sinehatīti sineho.
Sineho (affection/oil) is that which clings by way of attachment.
Sineho là vì nó dính mắc theo nghĩa yêu thích.
Tāsu tāsu gatīsu kilamathaṃ uppādetīti kilamatho.
Kilamatho (weariness) is that which produces exhaustion in various destinations.
Kilamatho là vì nó tạo ra sự mệt mỏi trong các cõi giới khác nhau.
Sattā rūpādiārammaṇāni maññanti etāyāti maññanā.
Maññanā (conceit/thinking) is that by which beings conceive objects such as forms.
Maññanā là vì chúng sinh nhận thức các đối tượng như sắc v.v. bằng nó.
Bhavaṃ bandhatīti bandho.
Bandho (bond) is that which binds to existence.
Bandho là vì nó trói buộc sự tồn tại (bhava).
Āsīyate patthīyateti āsā.
Āsā (hope) is that which is longed for, wished for.
Āsā là vì nó được mong cầu.
Āsiyati patthetīti vā āsā.
Or āsā is that which longs, wishes.
Hoặc āsā là vì nó mong cầu.
Pipāsīyateti pipāsā, ārammaṇarasaṃ pipāsatīti vā pipāsā.
Pipāsā (thirst) is that which is thirsty; or pipāsā is that which thirsts for the essence of objects.
Pipāsā là vì nó khao khát; hoặc pipāsā là vì nó khao khát hương vị của đối tượng.
Abhinandīyateti abhinandanā, abhinandatīti vā abhinandanā.
Abhinandanā (delight) is that which is delighted in; or abhinandanā is that which delights.
Abhinandanā là vì nó được hoan hỷ; hoặc abhinandanā là vì nó hoan hỷ.
Vitthārato aṭṭhakathāvasena (netti. aṭṭha. 20) veditabbo.
This should be understood in detail according to the commentary (Netti. Aṭṭha. 20).
Cần phải hiểu rộng rãi theo chú giải (Netti. Aṭṭha. 20).
‘‘Taṇhāya icchādippakāravasena ālapitabhāvo kena saddahitabbo’’ti vattabbattā ‘‘yathā ca vevacane’’tiādi vuttaṃ.
Since it must be stated, "By whom should the fact that craving was spoken of by various forms such as desire be believed?", the phrase "just as in the synonyms" and so on was stated.
Vì có thể hỏi rằng "Việc taṇhā được nói đến dưới các dạng icchā v.v. phải tin vào điều gì?", nên đã nói " và như trong từ đồng nghĩa" v.v.
Vevacanahāravibhaṅge ‘‘āsā ca pīhā…pe… vevacana’’nti (netti. 37) yā taṇhā yathā yena pakārena vuttā, tathā tena pakārena vuttāya taṇhāya icchādippakāravasena ālapitabhāvo saddahitabbo.
The fact that craving was spoken of by various forms such as desire should be believed in the way that craving was stated in the section on synonyms (Netti. 37) as "hope and longing... and so on... synonym."
Trong phần phân tích các từ đồng nghĩa, "mong muốn (āsā) và khao khát (pīhā)… v.v. là từ đồng nghĩa" (Netti. 37), việc taṇhā được nói đến như thế nào, thì việc taṇhā được nói đến dưới các dạng icchā v.v. phải được tin theo cách đó.
‘‘Vevacanavibhaṅge ācariyena vuttopi bhagavatā avutte kena saddahitabbo’’ti vattabbattā ‘‘yathāha bhagavā’’tiādi vuttaṃ.
Since it must be stated, "Even if it was stated by the teacher in the section on synonyms, by whom should it be believed if it was not stated by the Blessed One?", the phrase "just as the Blessed One said" and so on was stated.
Vì có thể hỏi rằng "Dù được vị thầy nói trong phần phân tích từ đồng nghĩa, nhưng nếu Đức Thế Tôn không nói thì phải tin vào điều gì?", nên đã nói " như Đức Thế Tôn đã nói" v.v.
Yathā yena pakārena bhagavā ‘‘rūpe tissā’’tiādikaṃ yaṃ vacanamāha, tathā tena pakārena vuttena tena vacanena saddahitabbo vāti.
It should be believed by that statement which the Blessed One spoke, such as "delight in forms" and so on, in the way it was spoken.
Như Đức Thế Tôn đã nói điều gì như "trong sắc có sự khao khát" v.v., thì phải tin vào điều đó bằng lời nói được nói theo cách đó.
Evaṃ yujjatīti evaṃ vuttanayena icchātaṇhānaṃ atthato ekattā, jarāya ca maraṇassa ca taṇhāya ca atthato aññattā ca ‘‘tayo pañhā’’ti yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, taṃ vacanaṃ yujjatīti attho gahetabbo.
Thus it is fitting: The meaning to be taken is that the statement "three problems" is fitting, as in this manner, desire and craving are one in meaning, and old age, death, and craving are different in meaning.
Như vậy là hợp lý – Cần phải hiểu rằng lời nói "ba câu hỏi" được nói đến là hợp lý theo cách đã nói, vì icchā và taṇhā đồng nhất về bản chất, và jarā, maraṇa và taṇhā khác biệt về bản chất.
21. ‘‘Kenassubbhāhato lokotiādigāthāya tayo pañhā vuttā’’ti pañhattayabhāve yutti ācariyena vibhattā, amhehi ca ñātā.
21. The teacher has analyzed the justification for the three problems stated in the verse "By what is the world afflicted?" and so on, and we have understood it.
21. Vị thầy đã phân tích lý lẽ về ba câu hỏi được nói đến trong bài kệ "Thế gian bị cái gì đánh bại" v.v., và chúng tôi cũng đã biết.
‘‘Tato aññehi pakārehi yutti kathaṃ ñātabbā’’ti vattabbabhāvato aññehi pakārehipi yuttigavesanaṃ dassento ‘‘sabbo dukkhūpacāro’’tiādimāha.
Since it must be stated, "How should justification be understood by other methods?", the phrase "all suffering’s arising" and so on is stated, showing the search for justification by other methods as well.
Vì có thể hỏi rằng "Lý lẽ theo các cách khác phải được biết như thế nào?", nên để chỉ ra sự tìm kiếm lý lẽ theo các cách khác, Ngài nói " tất cả sự tiếp diễn của khổ" v.v.
Tattha sabbo dukkhūpacāro kāmataṇhāsaṅkhāramūlakoti yujjati, sabbo nibbidūpacāro kāmataṇhāparikkhāramūlakoti na yujjati.
There, it is fitting that all suffering’s arising has its root in volitional formations conditioned by craving for sensual pleasures, but it is not fitting that all dispassion’s arising has its root in the requisites of craving for sensual pleasures.
Ở đó, tất cả sự tiếp diễn của khổ là hợp lý khi có gốc rễ là kāmataṇhāsaṅkhāra, nhưng không hợp lý khi có gốc rễ là kāmataṇhāparikkhāra.
Vacanatthato pana dukkhassa upacāro pavattīti dukkhūpacāro.
From the literal meaning of the words, the arising or occurrence of suffering is dukkhūpacāro.
Theo nghĩa của từ, sự tiếp diễn của khổ là dukkhūpacāro.
Kāmataṇhāpaccayā pavatto saṅkhāro mūlaṃ etassāti kāmataṇhāsaṅkhāramūlako.
Kāmataṇhāsaṅkhāramūlako is that whose root is volitional formations arisen due to craving for sensual pleasures.
Hành (saṅkhāra) phát sinh do duyên kāmataṇhā là gốc rễ của điều này, nên là kāmataṇhāsaṅkhāramūlako.
Nibbidāya upacāro pavattīti nibbidūpacāro.
The arising or occurrence of dispassion is nibbidūpacāro.
Sự tiếp diễn của sự chán ghét (nibbidā) là nibbidūpacāro.
Kāmataṇhāya parikkhārabhūto vatthukāmo mūlaṃ etassāti kāmataṇhāparikkhāramūlakoti.
Kāmataṇhāparikkhāramūlako is that whose root is material sensual pleasures, which are the requisites of craving for sensual pleasures.
Dục lạc vật chất (vatthukāma) là phương tiện của kāmataṇhā là gốc rễ của điều này, nên là kāmataṇhāparikkhāramūlako.
Tattha anabhiratisaṅkhātā ukkaṇṭhā nibbidā kāmataṇhāparikkhāramūlikā yujjati, ñāṇanibbidā kāmataṇhāparikkhāramūlikā na yujjati, tasmā sabbo nibbidūpacāro kāmataṇhāparikkhāramūlakoti na pana yujjatīti vuttaṃ.
There, dispassion, which is discontentment, is fittingly rooted in the requisites of craving for sensual pleasures, but dispassion rooted in knowledge is not fittingly rooted in the requisites of craving for sensual pleasures. Therefore, it was stated that it is not fitting that all dispassion’s arising has its root in the requisites of craving for sensual pleasures.
Ở đó, sự chán ghét được gọi là sự không hoan hỷ (anabhirati) là hợp lý khi có gốc rễ là kāmataṇhāparikkhāra, nhưng sự chán ghét do trí tuệ (ñāṇanibbidā) không hợp lý khi có gốc rễ là kāmataṇhāparikkhāra, do đó đã nói rằng tất cả sự tiếp diễn của sự chán ghét không hợp lý khi có gốc rễ là kāmataṇhāparikkhāra.
‘‘Idaṃ nayadassanaṃ saṃkhittaṃ, na sakkā vitthārato gavesitu’’nti vattabbato taṃ nayadassanaṃ vitthārato vibhajitvā dassetuṃ ‘‘yathā hi bhagavā’’tiādi āraddhaṃ.
To show that method-exposition by dividing it in detail, given that it might be said, “This exposition of method is concise, it cannot be sought in detail,” the text begins with “yathā hi bhagavā” (just as the Blessed One).
Vì có thể nói rằng "Sự chỉ dẫn phương pháp này là tóm tắt, không thể tìm kiếm rộng rãi", nên để phân tích và chỉ ra sự chỉ dẫn phương pháp đó một cách rộng rãi, đã bắt đầu nói " như Đức Thế Tôn" v.v.
Asubhassa jigucchanīyabhāvato rāguppādo na yutto, tasmā rāgacaritassa puggalassa asubhadesanā rāgavinayāya yuttā.
Since the arising of lust is not appropriate due to the repulsive nature of the impure, therefore, the teaching on impurity is suitable for a person of lustful temperament for the removal of lust.
Vì sự bất tịnh là đáng ghê tởm, nên sự phát sinh tham ái là không hợp lý, do đó, việc thuyết giảng về sự bất tịnh là thích hợp để chế ngự tham ái đối với người có hành vi tham ái.
Mettāya dosapaṭipakkhattā dosacaritassa puggalassa mettādesanā dosavinayāya yuttā.
Since loving-kindness is the antidote to hatred, the teaching on loving-kindness is suitable for a person of hateful temperament for the removal of hatred.
Vì lòng từ bi là đối nghịch với sân hận, nên việc thuyết giảng về lòng từ bi là thích hợp để chế ngự sân hận đối với người có hành vi sân hận.
Paṭiccasamuppādassa paññāvisayattā mohacaritassa puggalassa paṭiccasamuppādadesanā mohavinayāya yuttā.
Since dependent origination is the domain of wisdom, the teaching on dependent origination is suitable for a person of deluded temperament for the removal of delusion.
Vì paṭiccasamuppāda là đối tượng của trí tuệ, nên việc thuyết giảng về paṭiccasamuppāda là thích hợp để chế ngự si mê đối với người có hành vi si mê.
‘‘Rāgacaritassāpi mettādidesanā yujjeyya sabbasattasādhāraṇattā’’ti vattabbattā ‘‘yadi hi bhagavā’’tiādi vuttaṃ.
Given that it might be said, “Even for a person of lustful temperament, the teaching on loving-kindness, etc., would be suitable because it is common to all beings,” “yadi hi bhagavā” (if the Blessed One) etc., is stated.
Vì có thể hỏi rằng "Việc thuyết giảng về lòng từ bi v.v. cũng có thể hợp lý đối với người có hành vi tham ái, vì nó phổ biến cho tất cả chúng sinh", nên đã nói " nếu thật vậy, Đức Thế Tôn" v.v.
Tibbakilesassa rāgacaritassa adhippetattā tādisassa puggalassa mettaṃ cetovimuttiṃ yadi deseyya, evaṃ sati mettāvasenapi rāguppajjanato desanā na yujjati.
Since a person of lustful temperament with strong defilements is intended, if the Buddha were to teach such a person the liberation of mind through loving-kindness, then, in that case, the teaching would not be suitable because lust would arise even through loving-kindness.
Nếu thuyết giảng tâm giải thoát bằng Từ (mettā cetovimutti) cho một người có phiền não mãnh liệt và tánh tham ái, thì khi ấy, ngay cả do Từ, tham ái cũng khởi lên, nên lời thuyết giảng không thích hợp.
Sukhaṃ paṭipadaṃ vā yadi deseyya, evaṃ sati rāgacaritassa dukkhāpaṭipadāyujjanato desanā na yujjati.
Or if he were to teach a pleasant path, then, in that case, the teaching would not be suitable because a difficult path is appropriate for a person of lustful temperament.
Hoặc nếu thuyết giảng con đường dễ dàng (sukhaṃ paṭipadaṃ), thì khi ấy, đối với người có tánh tham ái, con đường khó khăn (dukkhā paṭipadā) mới thích hợp, nên lời thuyết giảng không thích hợp.
Vipassanāpubbaṅgamaṃ pahānaṃ vā yadipi deseyya, evaṃ sati rāgacaritassa asubhānupassanaṃ vajjetvā vipassanāpubbaṅgamassa pahānassa dukkarato desanā na yujjatīti yojanā.
Or even if he were to teach abandonment preceded by insight, then, in that case, the teaching would not be suitable because it is difficult for a person of lustful temperament to abandon without insight into impurity and without insight preceded by insight.
Hoặc nếu thuyết giảng sự đoạn trừ đi trước bởi Tuệ Quán (vipassanāpubbaṅgamaṃ pahānaṃ), thì khi ấy, đối với người có tánh tham ái, thật khó để đoạn trừ cái đi trước bởi Tuệ Quán mà không quán bất tịnh (asubhānupassanaṃ), nên lời thuyết giảng không thích hợp. Đó là cách giải thích.
‘‘Bhagavā rāgacaritassā’’tiādinā niravasesavasena yutti na vibhattā, nayadassanamevāti yo nayo dassito, tena nayena aññāpi gavesitabbāti dassetuṃ ‘‘evaṃ yaṃ kiñcī’’tiādi vuttaṃ.
To show that the method was not explained exhaustively by “the Blessed One for a person of lustful temperament,” etc., but only as an exposition of method, and that other methods should be sought according to the method shown, “evaṃ yaṃ kiñcī” (thus whatever) etc., is stated.
Với câu “Đức Thế Tôn (Bhagavā) đối với người có tánh tham ái” v.v…, sự thích hợp không được phân tích một cách đầy đủ, mà chỉ là sự chỉ ra một phương pháp (naya). Để chỉ rõ rằng các phương pháp khác cũng cần được tìm kiếm theo phương pháp đã được chỉ ra, nên có câu “như vậy bất cứ điều gì” v.v…
Rāgassa yaṃ kiñci anulomappahānaṃ, dosassa yaṃ kiñci anulomappahānaṃ, mohassa yaṃ kiñci anulomappahānaṃ desitaṃ, taṃ sabbaṃ anulomappahānaṃ yattakā pāḷippadesā ñāṇassa bhūmi, tattakesu vicayena hārena vicinitvā yuttihārena yojetabbanti yojanā.
Whatever conducive abandonment of lust, whatever conducive abandonment of hatred, whatever conducive abandonment of delusion has been taught— all that conducive abandonment should be discerned in as many Pāli passages as are the domain of knowledge, by means of an analytical method and a method of suitability.
Bất cứ sự đoạn trừ thuận theo nào của tham ái, bất cứ sự đoạn trừ thuận theo nào của sân hận, bất cứ sự đoạn trừ thuận theo nào của si mê đã được thuyết giảng, tất cả những sự đoạn trừ thuận theo đó, trong tất cả các đoạn kinh điển là nền tảng của trí tuệ, cần được phân tích bằng phương pháp phân tích và kết hợp bằng phương pháp thích hợp. Đó là cách giải thích.
‘‘Rāgādippahānavasena yutti gavesitabbā’’ti vattabbabhāvato aññehipi mettādibrahmavihāraphalasamāpattinavānupubbasamāpattivasībhāvehi vibhajitvā yuttigavesanaṃ dassetuṃ ‘‘mettāvihārissā’’tiādi āraddhaṃ.
Given that it might be said, “The method should be sought by way of the abandonment of lust, etc.,” to show the seeking of method by dividing it through other factors such as the Brahma-vihāras of loving-kindness, etc., the fruits of attainment, and the nine successive attainments, “mettāvihārissā” (for one dwelling in loving-kindness) etc., is begun.
Vì cần phải nói rằng “sự thích hợp cần được tìm kiếm theo cách đoạn trừ tham ái v.v…”, để chỉ ra sự tìm kiếm sự thích hợp bằng cách phân tích với các Phạm trú như Từ v.v…, các quả định (phalasamāpatti) và chín thứ tự định thành thục (navānupubbasamāpattivasībhāva), nên có câu “đối với người an trú Từ” v.v… được bắt đầu.
Tattha mettāvihārissa mettāvihāralābhino sato saṃvijjamānassa puggalassa mettāya byāpādapaṭipakkhattā byāpādo cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti desanā na yujjatīti ca, mettāvihārissa sato byāpādo pahānaṃ abbhatthaṃ gacchatīti desanā yujjati.
Therein, for one dwelling in loving-kindness, for a being who has attained dwelling in loving-kindness, since loving-kindness is the antidote to ill-will, the teaching that ill-will will overwhelm the mind is not suitable; but the teaching that ill-will will go to abandonment for one dwelling in loving-kindness is suitable.
Trong đó, đối với người an trú Từ (mettāvihārissa), tức là người đang có được sự an trú Từ, vì Từ là đối nghịch với sân hận (byāpāda), nên lời thuyết giảng rằng sân hận (byāpādo) sẽ xâm chiếm tâm không thích hợp; nhưng lời thuyết giảng rằng sân hận của người an trú Từ sẽ đi đến sự đoạn trừ thì thích hợp.
Karuṇāvihārissa karuṇāvihāralābhino sato saṃvijjamānassa puggalassa karuṇāya vihesāya paṭipakkhattā vihesā cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti desanā na yujjati, karuṇāvihārissa sato vihesā pahānaṃ abbhatthaṃ gacchatīti desanā yujjati.
For one dwelling in compassion, for a being who has attained dwelling in compassion, since compassion is the antidote to harm, the teaching that harm will overwhelm the mind is not suitable; but the teaching that harm will go to abandonment for one dwelling in compassion is suitable.
Đối với người an trú Bi (karuṇāvihārissa), tức là người đang có được sự an trú Bi, vì Bi là đối nghịch với sự làm hại (vihesā), nên lời thuyết giảng rằng sự làm hại (vihesā) sẽ xâm chiếm tâm không thích hợp; nhưng lời thuyết giảng rằng sự làm hại của người an trú Bi sẽ đi đến sự đoạn trừ thì thích hợp.
Muditāvihārissa muditāvihāralābhino sato saṃvijjamānassa puggalassa muditāya aratiyā paṭipakkhattā arati cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti desanā na yujjati, muditāvihārissa sato arati pahānaṃ abbhatthaṃ gacchatīti desanā yujjati.
For one dwelling in appreciative joy, for a being who has attained dwelling in appreciative joy, since appreciative joy is the antidote to discontent, the teaching that discontent will overwhelm the mind is not suitable; but the teaching that discontent will go to abandonment for one dwelling in appreciative joy is suitable.
Đối với người an trú Hỷ (muditāvihārissa), tức là người đang có được sự an trú Hỷ, vì Hỷ là đối nghịch với sự bất mãn (arati), nên lời thuyết giảng rằng sự bất mãn (arati) sẽ xâm chiếm tâm không thích hợp; nhưng lời thuyết giảng rằng sự bất mãn của người an trú Hỷ sẽ đi đến sự đoạn trừ thì thích hợp.
Upekkhāvihārissa upekkhāvihāralābhino sato saṃvijjamānassa puggalassa upekkhāya rāgassa paṭipakkhattā rāgo cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti desanā na yujjati, upekkhāvihārissa sato rāgo pahānaṃ abbhatthaṃ gacchatīti desanā yujjati.
For a person abiding in equanimity, who has attained the abiding in equanimity, the teaching that "lust will overcome the mind" is not appropriate, because equanimity is the opponent of lust. The teaching that "lust goes to abandonment for one abiding in equanimity" is appropriate.
Đối với người an trú Xả (upekkhāvihārissa), tức là người đang có được sự an trú Xả, vì Xả là đối nghịch với tham ái (rāga), nên lời thuyết giảng rằng tham ái (rāgo) sẽ xâm chiếm tâm không thích hợp; nhưng lời thuyết giảng rằng tham ái của người an trú Xả sẽ đi đến sự đoạn trừ thì thích hợp.
Animittavihārissa aniccānupassanāmukhena paṭiladdhaphalasamāpattivihāralābhino sato saṃvijjamānassa puggalassa nimittānusāri tena teneva saṅkhāranimittānusāreneva niccādīsu pahīnena nimittena viññāṇaṃ pavattatīti desanā na yujjati, animittānupassanāya niccādivipallāsapaṭipakkhattā animittavihārissa sato nimittaṃ pahānaṃ abbhatthaṃ gacchatīti desanā yujjati.
For a person abiding in the signless, who has attained the abiding in the fruition attainment through the door of contemplating impermanence, the teaching that "consciousness proceeds by following the signs of formations, by that very sign, by the sign abandoned in permanence etc." is not appropriate. The teaching that "the sign goes to abandonment for one abiding in the signless" is appropriate, because the contemplation of the signless is the opponent of the perversions of permanence etc.
Đối với người an trú Vô Tướng (animittavihārissa), tức là người có được sự an trú quả định (phalasamāpatti) đã đạt được qua sự quán vô thường (aniccānupassanā), lời thuyết giảng rằng thức (viññāṇaṃ) vận hành chỉ theo dấu hiệu đó (tena teneva), tức là theo dấu hiệu của các hành (saṅkhāranimitta), với dấu hiệu đã được đoạn trừ trong các pháp thường hằng v.v… thì không thích hợp; vì sự quán vô tướng là đối nghịch với các sự lầm lạc về thường hằng v.v…, nên lời thuyết giảng rằng dấu hiệu của người an trú Vô Tướng sẽ đi đến sự đoạn trừ thì thích hợp.
‘‘Asmī’’ti maññitaṃ khandhapañcakaṃ attavigataṃ ‘‘ayaṃ khandhapañcako ahaṃ asmī’’ti na samanupassāmi, atha ca pana asamanupassane satipi ‘‘me kiṃ asmī’’ti ‘‘kathaṃ asmī’’ti vicikicchā kathaṃkathāsallaṃ cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti desanā na yujjati, vicikicchāya pahānekaṭṭhabhāvato ‘‘ayaṃ khandhapañcako ahaṃ asmī’’ti asamanupassantassa vicikicchā kathaṃkathāsallaṃ pahānaṃ abbhatthaṃ gacchatīti desanā yujjati.
The teaching that "I do not perceive these five aggregates, which are devoid of self, as 'these five aggregates are I, I am'; yet, even without such perception, the doubt, the dart of perplexity, 'what am I?' 'how am I?' will overcome the mind" is not appropriate. The teaching that "doubt, the dart of perplexity, goes to abandonment for one who does not perceive 'these five aggregates are I, I am'" is appropriate, because doubt is of the nature of abandonment.
Năm uẩn được nhận thức là “Ta”, không phải là “Tôi nhận thức năm uẩn này là Ta”. Tuy nhiên, ngay cả khi không nhận thức như vậy, lời thuyết giảng rằng sự nghi ngờ “Tôi là gì?”, “Tôi là như thế nào?”, mũi tên hoài nghi (vicikicchā kathaṃkathāsallaṃ) sẽ xâm chiếm tâm thì không thích hợp; vì sự đoạn trừ nghi ngờ là một trạng thái, nên lời thuyết giảng rằng mũi tên hoài nghi của người không nhận thức “năm uẩn này là Ta” sẽ đi đến sự đoạn trừ thì thích hợp.
‘‘Phalasamāpattivaseneva yutti gavesitabbā ki’’nti vattabbattā jhānasamāpattivasenapi yutti gavesitabbāti dassetuṃ ‘‘yathā vā pana paṭhamaṃ jhāna’’ntiādi āraddhaṃ.
To show that "appropriateness should be sought even in terms of jhāna attainment," since it is said that "appropriateness should be sought only in terms of fruition attainment," the passage beginning with "just as the first jhāna" was commenced.
Vì cần phải nói rằng “sự thích hợp cần được tìm kiếm chỉ theo quả định (phalasamāpatti)”, để chỉ ra rằng sự thích hợp cũng cần được tìm kiếm theo định thiền (jhānasamāpatti), nên có câu “hoặc như thiền thứ nhất” v.v… được bắt đầu.
Atha vā ‘‘phalasamāpattivihārisseva yutti gavesitabbā ki’’nti vattabbattā jhānasamāpattivasenapi yutti gavesitabbāti dassetuṃ ‘‘yathā vā pana paṭhamaṃ jhāna’’ntiādi āraddhaṃ.
Alternatively, to show that "appropriateness should be sought even in terms of jhāna attainment," since it is said that "appropriateness should be sought only in terms of fruition attainment," the passage beginning with "just as the first jhāna" was commenced.
Hoặc vì cần phải nói rằng “sự thích hợp cần được tìm kiếm chỉ theo người an trú quả định”, để chỉ ra rằng sự thích hợp cũng cần được tìm kiếm theo định thiền, nên có câu “hoặc như thiền thứ nhất” v.v… được bắt đầu.
Tattha yathā paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa phalasamāpattivihārissa yutti gavesitabbā, evaṃ jhānasamāpattivihārissapi yutti gavesitabbā.
There, just as appropriateness should be sought for one who has attained fruition attainment, so too should appropriateness be sought for one who has attained jhāna attainment.
Trong đó, như sự thích hợp cần được tìm kiếm đối với người an trú quả định đã nhập thiền thứ nhất, thì sự thích hợp cũng cần được tìm kiếm đối với người an trú định thiền.
Paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa paṭhamajjhānasamaṅgino sato saṃvijjamānassa puggalassa nīvaraṇavikkhambhanato kāmarāgabyāpādā visesāya dutiyajjhānāya saṃvattantīti desanā na yujjati, kāmarāgabyāpādā jhānassa hānāya saṃvattantīti desanā yujjati.
For a person who has attained the first jhāna, the teaching that "sensual lust and ill-will lead to distinction (i.e., the second jhāna)" is not appropriate, due to the suppression of hindrances. The teaching that "sensual lust and ill-will lead to the decline of jhāna" is appropriate.
Đối với người đã nhập thiền thứ nhất (paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa), tức là người đang có đầy đủ thiền thứ nhất, vì các triền cái đã bị chế ngự, nên lời thuyết giảng rằng tham ái dục và sân hận (kāmarāgabyāpādā) dẫn đến sự thù thắng (visesāya), tức là thiền thứ hai, thì không thích hợp; nhưng lời thuyết giảng rằng tham ái dục và sân hận dẫn đến sự suy thoái của thiền thì thích hợp.
Vitakkasahagatā saññāmanasikārā upacāradhammena saha dutiyajjhānadhammā jhānassa hānāya saṃvattantīti desanā na yujjati, vitakkasahagatā saññāmanasikārā visesāya uparijhānatthāya saṃvattantīti desanā yujjati.
The teaching that "perceptions and mental formations associated with initial application lead to the decline of jhāna" is not appropriate, as they are the factors of the second jhāna together with the proximate factors. The teaching that "perceptions and mental formations associated with initial application lead to distinction (i.e., for the sake of higher jhāna)" is appropriate.
Lời thuyết giảng rằng các tưởng và tác ý đi kèm với tầm (vitakkasahagatā saññāmanasikārā), tức là các pháp thiền thứ hai cùng với các pháp cận định, dẫn đến sự suy thoái của thiền thì không thích hợp; nhưng lời thuyết giảng rằng các tưởng và tác ý đi kèm với tầm dẫn đến sự thù thắng (visesāya), tức là vì thiền cao hơn, thì thích hợp.
Dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa sato saṃvijjamānassa puggalassa vitakkavicārasahagatā vā saññāmanasikārā upacāradhammena saha paṭhamajjhānadhammā visesāya uparijhānatthāya saṃvattantīti desanā na yujjati, vitakkavicārasahagatā saññāmanasikārā avitakkajhānassa hānāya saṃvattantīti desanā yujjati.
For a person who has attained the second jhāna, the teaching that "perceptions and mental formations associated with initial application and sustained application lead to distinction (i.e., for the sake of higher jhāna)" is not appropriate, as they are the factors of the first jhāna together with the proximate factors. The teaching that "perceptions and mental formations associated with initial application and sustained application lead to the decline of the jhāna free from initial and sustained application" is appropriate.
Đối với người đã nhập thiền thứ hai (dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa), tức là người đang có đầy đủ thiền thứ hai, lời thuyết giảng rằng các tưởng và tác ý đi kèm với tầm và tứ (vitakkavicārasahagatā saññāmanasikārā), tức là các pháp thiền thứ nhất cùng với các pháp cận định, dẫn đến sự thù thắng (visesāya), tức là vì thiền cao hơn, thì không thích hợp; nhưng lời thuyết giảng rằng các tưởng và tác ý đi kèm với tầm và tứ dẫn đến sự suy thoái của thiền vô tầm thì thích hợp.
Upekkhāsahagatā vā saññāmanasikārā upacāradhammena saha catutthajjhānadhammā jhānassa hānāya saṃvattantīti desanā na yujjati, upekkhāsahagatā saññāmanasikārā visesāya uparijhānatthāya saṃvattantīti desanā yujjati.
The teaching that "perceptions and mental formations associated with equanimity lead to the decline of jhāna" is not appropriate, as they are the factors of the fourth jhāna together with the proximate factors. The teaching that "perceptions and mental formations associated with equanimity lead to distinction (i.e., for the sake of higher jhāna)" is appropriate.
Lời thuyết giảng rằng các tưởng và tác ý đi kèm với xả (upekkhāsahagatā saññāmanasikārā), tức là các pháp thiền thứ tư cùng với các pháp cận định, dẫn đến sự suy thoái của thiền thì không thích hợp; nhưng lời thuyết giảng rằng các tưởng và tác ý đi kèm với xả dẫn đến sự thù thắng (visesāya), tức là vì thiền cao hơn, thì thích hợp.
Sesesupi atthānurūpaṃ yojanā kātabbā.
In the remaining cases too, the application should be made according to the meaning.
Trong các trường hợp còn lại cũng cần phải giải thích tương ứng với ý nghĩa.
Yathāvuttasamāpattīsu vasībhāvena paricitaṃ kallatāparicitaṃ cittaṃ nāma.
A mind well-practiced in fitness means one that is familiar with the aforementioned attainments through mastery.
Tâm đã quen với sự khéo léo (kallatāparicitaṃ cittaṃ) là do sự thành thục trong các định đã nói trên.
Ettakameva yuttigavesanaṃ na kātabbaṃ, navavidhasuttantesu yathāladdhayuttigavesanampi kātabbanti dassetuṃ ‘‘evaṃ sabbe’’tiādi vuttaṃ.
To show that "this much seeking of appropriateness is not enough; seeking appropriateness should also be done in the nine kinds of suttas as found," the passage beginning with "thus all" was spoken.
Để chỉ ra rằng không chỉ cần tìm kiếm sự thích hợp như vậy, mà còn cần tìm kiếm sự thích hợp theo các kinh điển chín loại đã được tìm thấy, nên có câu “như vậy tất cả” v.v… được nói.
‘‘Sabbesaṃ hārānaṃ yathāvuttabhūmigocarānaṃ vicayahārena vicinitvā yuttihārena yojetabbabhāvo kena saddahitabbo’’ti vattabbattā ‘‘tenāhā’’tiādi vuttaṃ.
To address the question, "by whom should the fact that all methods, whose range is the aforementioned planes, should be investigated by way of analysis and applied by way of appropriateness, be believed?" the passage beginning with "therefore he said" was spoken.
Vì cần phải nói rằng “ai sẽ tin vào việc tất cả các phương pháp, là đối tượng của các nền tảng đã nói trên, cần được phân tích bằng phương pháp phân tích và kết hợp bằng phương pháp thích hợp?”, nên có câu “do đó ngài nói” v.v… được nói.
Tattha tena yojetabbabhāvena āyasmā mahākaccāno ‘‘sabbesa’’ntiādikaṃ yaṃ vacanaṃ āha, tena vacanena saddahitabboti vuttaṃ hoti.
Here, concerning the way it is to be connected, it is meant that one should have faith in that statement which Venerable Mahākaccāna spoke, beginning with "sabbesaṃ" (all...).
Trong đó, do đó (tena), tức là do sự cần phải kết hợp đó, Tôn giả Mahākaccāna đã nói lời “tất cả” v.v…, điều đó có nghĩa là cần phải tin vào lời nói đó.
22. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena yuttihāravibhaṅgabhūtena pañhāvissajjanādīnaṃ yuttāyuttabhāvo vibhatto, so saṃvaṇṇanāvisesabhūto yuttihāravibhaṅgo paripuṇṇo, ‘‘katamo padaṭṭhānahāravibhaṅgo’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo padaṭṭhāno hāro’’tiādi āraddhaṃ.
Since the Yuttihāra-vibhaṅga, which is a special explanation that clarifies the rightness and wrongness of questions and answers, has been completed, the section beginning with "Among these, what is the Padaṭṭhāna-hāra?" is commenced, as it is now to be asked, "What is the Padaṭṭhāna-hāra-vibhaṅga?"
22. Phương pháp thích hợp, là một dạng đặc biệt của sự giải thích, là sự phân tích về tính thích hợp hay không thích hợp của các câu hỏi và câu trả lời v.v…, đã được hoàn chỉnh. Vì cần phải hỏi “phương pháp căn bản là gì?”, nên có câu “trong đó, phương pháp căn bản là gì?” v.v… được bắt đầu.
Tattha tatthāti tesu niddiṭṭhesu soḷasasu desanāhārādīsu hāresu katamo saṃvaṇṇanāviseso padaṭṭhāno hāro padaṭṭhānahāravibhaṅgoti pucchati.
Here, tatthā (among these) means among those sixteen designated hāras, such as the Desanā-hāra; it asks katamo (which) special explanation is the padaṭṭhāno hāro (Padaṭṭhāna-hāra), meaning the Padaṭṭhāna-hāra-vibhaṅga.
Trong đó, trong đó (tatthā) nghĩa là trong mười sáu phương pháp đã được chỉ ra như phương pháp thuyết giảng v.v…, phương pháp nào (katamo) là sự giải thích đặc biệt, phương pháp căn bản (padaṭṭhāno hāro) là gì? Đó là câu hỏi về phân tích phương pháp căn bản.
‘‘Dhammaṃ desesi jino’’tiādiniddesassa idāni mayā vuccamāno ‘‘ayaṃ padaṭṭhāno hāro’’tiādiko vitthārasaṃvaṇṇanāviseso padaṭṭhānahāravibhaṅgoti viññeyyo.
The detailed special explanation of "This is the Padaṭṭhāna-hāra," etc., which I am now stating concerning the exposition beginning with "The Victor taught the Dhamma," should be understood as the Padaṭṭhāna-hāra-vibhaṅga.
Đặc tính giải thích chi tiết bắt đầu bằng ‘‘Đây là padaṭṭhāna hāra (cách thức nền tảng)...’’ mà tôi sắp trình bày bây giờ, liên quan đến sự trình bày bắt đầu bằng ‘‘Đấng Chiến Thắng đã thuyết pháp...’’, nên được hiểu là padaṭṭhāna hāra vibhaṅga (phân tích cách thức nền tảng).
Tena vuttaṃ – ‘‘tattha katamo padaṭṭhāno hārotiādi padaṭṭhānahāravibhaṅgo’’ti (netti. aṭṭha. 22).
Therefore, it is said: "The section beginning with 'Among these, what is the Padaṭṭhāna-hāra?' is the Padaṭṭhāna-hāra-vibhaṅga" (Netti. Aṭṭha. 22).
Do đó đã nói rằng: ‘‘Ở đó, padaṭṭhāna hāra là gì? v.v... là padaṭṭhāna hāra vibhaṅga.’’
‘‘Ayaṃ idāni vuccamāno vitthārabhūto padaṭṭhāno hāro piṭakattaye desitesu dhammesu kiṃ nāma dhammaṃ desayati saṃvaṇṇetī’’ti pucchaṃ ṭhapetvā ‘‘idaṃ āsannakāraṇaṃ imassa āsannaphalassa padaṭṭhāna’’nti niyametvā vibhajituṃ ‘‘ayaṃ padaṭṭhāno’’tiādi vuttaṃ.
The section beginning with "This is the padaṭṭhāna" is stated, setting aside the question "What kind of Dhamma does this detailed Padaṭṭhāna-hāra, which is now being stated, explain among the Dhammas taught in the three Piṭakas?" and instead determining and explaining, "This is the proximate cause for this proximate result."
Gạt bỏ câu hỏi ‘‘Padaṭṭhāna hāra chi tiết này, đang được trình bày bây giờ, diễn giải hay mô tả loại pháp nào trong số các pháp được thuyết giảng trong Tam Tạng?’’ và xác định rằng ‘‘Đây là āsannakāraṇa (nguyên nhân cận kề) cho āsannaphala (kết quả cận kề) này’’, thì cụm từ ‘‘ Đây là padaṭṭhāna’’ v.v... đã được nói ra để phân tích.
Tassattho – sabbesu viññeyyadhammesu yāthāvato asampaṭivedho lakkhaṇaṃ etissā avijjāyāti sabbadhammayāthāvaasampaṭivedhalakkhaṇā, avijjā, tassā avijjāya asubhe ‘‘subha’’ntiādi vipallāsā padaṭṭhānaṃ āsannakāraṇaṃ.
Its meaning is: sabbadhammayāthāvaasampaṭivedhalakkhaṇā (characterized by non-penetration into the true nature of all phenomena) is avijjā (ignorance), meaning non-penetration into the true nature of all knowable phenomena is its characteristic. Vipallāsā (perversions), such as perceiving the impure as "pure," are the padaṭṭhāna (proximate cause) for that avijjā.
Ý nghĩa của nó là: Vô minh có đặc tính không thấu hiểu chân tướng của tất cả các pháp có thể nhận biết được, và các sự sai lầm như ‘‘đẹp’’ trong những gì không đẹp là padaṭṭhāna (nguyên nhân cận kề) của vô minh đó.
Vipallāse sati avijjā vattati uparūpari jāyati na hāyati, tasmā vipallāsā avijjāya padaṭṭhānaṃ āsannakāraṇaṃ bhavanti.
When perversions exist, avijjā continues and arises again and again; it does not diminish. Therefore, perversions are the padaṭṭhāna, the proximate cause, for avijjā.
Khi có sự sai lầm, vô minh tiếp diễn, liên tục sinh khởi chứ không tiêu giảm; do đó, các sự sai lầm là padaṭṭhāna (nguyên nhân cận kề) của vô minh.
Avijjāya vaṭṭamūlakattā taṃ ādiṃ katvā padaṭṭhānaṃ vibhattanti daṭṭhabbaṃ.
Since avijjā is the root of Saṃsāra, the padaṭṭhāna is explained starting with it.
Vì vô minh là gốc rễ của luân hồi, nên cần hiểu rằng padaṭṭhāna được phân tích bắt đầu từ vô minh đó.
Okappanaṃ lakkhaṇaṃ yassā saddhāyāti okappanalakkhaṇā saddhā.
Faith, of which conviction is the characteristic, is characterized by conviction.
Niềm tin có đặc tính quyết định là niềm tin có đặc tính là sự quyết định.
Adhimutti paccupaṭṭhānaṃ yassā saddhāyāti adhimuttipaccupaṭṭhānā ca saddhā.
And faith, of which resolution is the manifestation, is manifested as resolution.
Và niềm tin có sự hiện khởi là sự quyết tâm là niềm tin có sự quyết tâm là sự hiện khởi.
Anāvilaṃ lakkhaṇaṃ yassa pasādassāti anāvilalakkhaṇoti pasādo.
Serenity, of which clarity is the characteristic, is characterized by clarity.
Sự tịnh tín có đặc tính trong sáng là sự tịnh tín có đặc tính là sự trong sáng.
Sampasīdanaṃ paccupaṭṭhānaṃ yassa pasādassāti sampasīdanapaccupaṭṭhāno ca pasādo.
And serenity, of which purification is the manifestation, is manifested as purification.
Và sự tịnh tín có sự hiện khởi là sự trong sạch là sự tịnh tín có sự trong sạch là sự hiện khởi.
So pana pasādo saddhāya eva avatthāvisesoti veditabbo.
That serenity, however, should be understood as a particular state of faith.
Tuy nhiên, sự tịnh tín đó cần được hiểu là một trạng thái đặc biệt của niềm tin.
Aveccapasādo abhipatthiyanalakkhaṇāya saddhāya padaṭṭhānaṃ, okappanalakkhaṇā saddhā anāvilalakkhaṇassa pasādassa padaṭṭhānaṃ, catubbidhaṃ sammappadhānaṃ vīriyaṃ ārambhalakkhaṇassa vīriyassa padaṭṭhānaṃ, kāyādi satipaṭṭhānaṃ apilāpanalakkhaṇāya satiyā padaṭṭhānaṃ, jhānasahitassa samādhissa ekaggalakkhaṇattā vitakkādi jhānāni samādhissa padaṭṭhānaṃ, paññāya kiccapajānanaārammaṇapajānanalakkhaṇattā saccāni paññāya padaṭṭhānaṃ.
Unwavering faith is the proximate cause of faith which is characterized by aspiration; faith characterized by conviction is the proximate cause of serenity which is characterized by clarity; the four kinds of right striving are the proximate cause of effort which is characterized by exertion; mindfulness established on the body, etc., is the proximate cause of mindfulness which is characterized by non-forgetfulness; the jhānas, such as initial application, because concentration accompanied by jhāna has the characteristic of one-pointedness, are the proximate cause of concentration; the Noble Truths, because wisdom has the characteristic of knowing what is to be done and knowing the object, are the proximate cause of wisdom.
Sự tịnh tín bất động là padaṭṭhāna của niềm tin có đặc tính mong cầu; niềm tin có đặc tính quyết định là padaṭṭhāna của sự tịnh tín có đặc tính trong sáng; bốn chánh cần là padaṭṭhāna của tinh tấn có đặc tính khởi sự; các niệm xứ như thân v.v... là padaṭṭhāna của niệm có đặc tính không quên lãng; các thiền như tầm v.v... là padaṭṭhāna của định vì định kèm theo thiền có đặc tính nhất tâm; các sự thật là padaṭṭhāna của tuệ vì tuệ có đặc tính hiểu rõ công việc và hiểu rõ đối tượng.
‘‘Yesaṃ avijjādīnaṃ padaṭṭhānāni ācariyena vibhattāni, te avijjādayo katamesaṃ dhammānaṃ padaṭṭhānānī’’ti pucchitabbattā te avijjādayopi imesaṃ dhammānaṃ padaṭṭhānāti dassetuṃ ‘‘aparo nayo’’tiādi vuttaṃ.
To show that those ignorance, etc., are also the proximate causes of these phenomena, since it is to be asked, "Of which phenomena are these ignorance, etc., the proximate causes, which were elucidated by the teacher?", "Another method" and so on is stated.
Vì cần phải hỏi rằng ‘‘Những vô minh v.v... mà các padaṭṭhāna của chúng đã được vị Đạo Sư phân tích, thì những vô minh đó là padaṭṭhāna của những pháp nào?’’, nên cụm từ ‘‘ Một phương pháp khác’’ v.v... đã được nói ra để chỉ ra rằng những vô minh đó cũng là padaṭṭhāna của các pháp này.
Avijjā assādamanasikāralakkhaṇassa ayonisomanasikārassa padaṭṭhānaṃ.
Ignorance is the proximate cause of unwise attention, which is characterized by focusing on gratification.
Vô minh là padaṭṭhāna của sự tác ý không như lý có đặc tính chú tâm vào sự vị nếm.
Avijjāya hi ādīnavacchādanato ayonisomanasikāro jātoti.
For indeed, because ignorance conceals the danger, unwise attention arises.
Thật vậy, sự tác ý không như lý phát sinh từ sự che giấu nguy hiểm của vô minh.
Saccasammohanalakkhaṇā avijjā puññāpuññāneñjābhi saṅkhārānaṃ padaṭṭhānaṃ, punabbhavavirohanalakkhaṇā tebhūmakacetanā saṅkhārā vipāka viññāṇassa padaṭṭhānaṃ, opapaccayikasaṅkhātena upapattibhavabhāvena nibbattilakkhaṇaṃ paṭisandhi viññāṇaṃ nāmarūpassa padaṭṭhānaṃ, nāmakāyarūpakāyasaṅghātalakkhaṇaṃ nāmarūpaṃ chaḷāyatanassa padaṭṭhānaṃ sahajātādipaccayabhāvato, cakkhādīnaṃ channaṃ indriyānaṃ pavattānaṃ lakkhaṇaṃ chaḷāyatanaṃ chabbidhassa phassassa yathākkamaṃ padaṭṭhānaṃ nissayādipaccayabhāvato, cakkhupasādarūpārammaṇaṃ cakkhuviññāṇādisannipātalakkhaṇo chabbidho phasso, taṃ vedanāya tena chabbidhena phassena sahajātāya chabbidhāya vedanāya yathākkamaṃ padaṭṭhānaṃ sahajātādipaccayabhāvato, iṭṭhānubhavanaaniṭṭhānubhavanaiṭṭhāniṭṭhānubhavanalakkhaṇā tividhā vedanā, taṃ taṇhāya tāya tividhāya vedanāya vasena pavattāya taṇhāya padaṭṭhānaṃ upanissayādipaccayabhāvato, saparasantānesu ajjhosānalakkhaṇā taṇhā, taṃ upādānassa tāya taṇhāya vasena pavattassa catubbidhassa upādānassa padaṭṭhānaṃ upanissayādipaccayabhāvato.
Ignorance, characterized by deluding one about the truths, is the proximate cause of volitional formations (saṅkhārā), namely meritorious, demeritorious, and imperturbable formations; volitional formations, which are the three-tiered volitions characterized by causing rebirth to sprout, are the proximate cause of resultant consciousness; rebirth-linking consciousness, characterized by arising as the state of a rebirth-existence, referred to as opapaccayika, is the proximate cause of mentality-materiality (nāmarūpa); mentality-materiality, characterized by the aggregation of the mental and material body, is the proximate cause of the six sense bases (chaḷāyatana) due to being a co-nascent and other condition; the six sense bases, characterized by the functioning of the six faculties such as the eye, are, in due order, the proximate cause of the six kinds of contact (phassa) due to being a support and other condition; the six kinds of contact, characterized by the convergence of eye-sensitivity, a visible object, eye-consciousness, and so on, are, in due order, the proximate cause of feeling (vedanā) which is sixfold and co-nascent with that sixfold contact, due to being a co-nascent and other condition; the three kinds of feeling, characterized by experiencing the agreeable, the disagreeable, and the neither agreeable nor disagreeable, are the proximate cause of craving (taṇhā) which arises based on those three kinds of feeling, due to being aṇ upanissaya and other condition; craving, characterized by clinging to oneself and others, is the proximate cause of the four kinds of clinging (upādāna) which arise based on that craving, due to being an upanissaya and other condition.
Vô minh có đặc tính làm mê mờ sự thật, là căn cứ cho các hành thiện, bất thiện, bất động. Các hành là ý chí thuộc ba cõi, có đặc tính làm nảy mầm tái sinh, là căn cứ cho thức quả dị thục. Thức tái sinh có đặc tính sinh khởi bởi trạng thái hữu tái sinh được gọi là opapaccayika (tái sinh do quả nghiệp), là căn cứ cho danh sắc. Danh sắc có đặc tính là sự kết hợp của danh thân và sắc thân, là căn cứ cho sáu xứ do là duyên đồng sinh, v.v. Sáu xứ có đặc tính là sự vận hành của sáu căn như mắt, v.v., là căn cứ tuần tự cho xúc sáu loại do là duyên nương tựa, v.v. Xúc sáu loại có đặc tính là sự hợp nhất của nhãn tịnh sắc, cảnh sắc, nhãn thức, v.v. Xúc đó là căn cứ tuần tự cho thọ sáu loại đồng sinh với xúc sáu loại đó do là duyên đồng sinh, v.v. Thọ ba loại có đặc tính là sự cảm nghiệm điều khả ái, điều bất khả ái, điều khả ái và bất khả ái. Thọ đó là căn cứ cho ái sinh khởi tùy theo thọ ba loại đó do là duyên cận y, v.v. Ái có đặc tính là sự chấp thủ trong tự thân và tha nhân. Ái đó là căn cứ cho thủ bốn loại sinh khởi tùy theo ái đó do là duyên cận y, v.v.
‘‘So vedanāyā’’ti ca ‘‘sā taṇhāyā’’ti ca ‘‘sā upādānassā’’ti ca pāṭhena bhavitabbaṃ, liṅgavipallāsaniddeso vā siyā.
It should be rendered as "that (contact) of feeling," "that (feeling) of craving," and "that (craving) of clinging," or it could be a gender inversion.
Nên là “So vedanāyā” (Nó là căn cứ cho thọ) và “Sā taṇhāyā” (Nó là căn cứ cho ái) và “Sā upādānassā” (Nó là căn cứ cho thủ), hoặc có thể là sự đảo ngược giống tính.
Yaṃ upādānaṃ opapaccayikaṃ upapattikkhandhanibbattakaṃ, taṃ upādānaṃ duvidhassa bhavassa padaṭṭhānaṃ.
That clinging which is opapaccayika, generating the aggregates of rebirth, that clinging is the proximate cause of the two kinds of existence (bhava).
Thủ nào là opapaccayika (tái sinh do quả nghiệp), tức là cái sinh ra các uẩn tái sinh, thủ đó là căn cứ cho hữu hai loại.
Yo kammabhavo nāmakāyarūpakāyasambhavanalakkhaṇo, so kamma bhavo jātiyā padaṭṭhānaṃ.
That kamma-existence, characterized by the arising of the mental and material body, that kamma- existence is the proximate cause of birth (jāti).
Nghiệp hữu nào có đặc tính làm sinh khởi danh thân và sắc thân, nghiệp hữu đó là căn cứ cho sinh.
Yā upapattibhūtā jāti khandhapātubhāvalakkhaṇā, taṃ sā jāti jarāya padaṭṭhānaṃ.
That birth, which is rebirth and characterized by the manifestation of the aggregates, that birth is the proximate cause of aging (jarā).
Sinh nào là hữu tái sinh có đặc tính là sự hiện khởi của các uẩn, sinh đó là căn cứ cho già.
Yā jiṇṇajarā upadhikkhandhaparipākalakkhaṇā, taṃ sā jiṇṇa jarā maraṇassa padaṭṭhānaṃ.
That aging, which is decay and characterized by the ripening of the aggregates of existence, that decayed aging is the proximate cause of death (maraṇa).
Già yếu nào có đặc tính là sự chín muồi của các uẩn chấp thủ, già yếu đó là căn cứ cho chết.
Yampi yassa sammutimaraṇaṃ jīvitindriyupacchedalakkhaṇaṃ, tampi tassa sammuti maraṇaṃ sokassa padaṭṭhānaṃ.
And that conventional death, which is characterized by the cutting off of the life faculty, that conventional death is the proximate cause of sorrow (soka).
Cái chết theo quy ước nào có đặc tính là sự đoạn dứt sinh mạng căn, cái chết theo quy ước đó cũng là căn cứ cho sầu.
Piyassa maraṇaṃ cintentassa yebhuyyena sokuppajjanato yo soko ñātiādipiyesu ussukkakārako, taṃ so soko paridevassa padaṭṭhānaṃ.
Because sorrow mostly arises in one who contemplates the death of a dear one, that sorrow, which causes agitation concerning relatives and other dear ones, is the proximate cause of lamentation (parideva).
Vì sầu thường sinh khởi khi suy nghĩ về cái chết của người thân, nên sầu đó, cái sầu gây ra sự lo lắng cho người thân, v.v., sầu đó là căn cứ cho than.
Yo paridevo lālappakārako, taṃ so paridevo kāyika dukkhassa padaṭṭhānaṃ.
That lamentation, which causes wailing, that lamentation is the proximate cause of physical pain (dukkha).
Than nào có đặc tính là sự than vãn, than đó là căn cứ cho khổ thân.
Yaṃ kāyikaṃ dukkhaṃ kāyasampīḷanalakkhaṇaṃ, taṃ kāyikaṃ dukkhaṃ domanassassa padaṭṭhānaṃ.
That physical pain, which is characterized by torment of the body, that physical pain is the proximate cause of distress (domanassa).
Khổ thân nào có đặc tính là sự đau đớn của thân, khổ thân đó là căn cứ cho ưu.
Yaṃ domanassaṃ cittasampīḷanalakkhaṇaṃ, taṃ domanassaṃ upāyāsassa padaṭṭhānaṃ.
That distress, which is characterized by torment of the mind, that distress is the proximate cause of despair (upāyāsa).
Ưu nào có đặc tính là sự đau đớn của tâm, ưu đó là căn cứ cho não.
Yo upāyāso odahanakārako avadahanakārako, taṃ so upāyāso bhavassa upāyāsassa nissayasantānabhavassa padaṭṭhānaṃ.
That despair, which is causing to be overwhelmed (odahanakāraka) or causing to be crushed, that despair is the proximate cause of existence (bhava), meaning the continuum of existence that is the support of despair.
Não nào là cái gây ra sự chìm đắm (avadahanakārako), não đó là căn cứ cho hữu, tức là hữu của dòng dõi nương tựa của não.
Bhavassāti vuttabhavaṃ dassetuṃ ‘‘imānī’’tiādi vuttaṃ.
To illustrate the mentioned existence, the phrase "these" and so on was stated.
Để chỉ ra hữu đã nói, từ “imānī” (những cái này), v.v. đã được nói.
Tattha bhavaṅgāni kileso bhavassa aṅgaṃ kāraṇaṃ kammavaṭṭavipākavaṭṭāni bhavasaṅkhātāni aṅgāni avayavāni.
Here, constituents of existence (bhavaṅgāni) means defilement (kilesa) is a constituent (aṅga) or cause of existence; kamma-cycle and resultant-cycle are constituents (aṅgāni) or parts, referred to as existence.
Trong đó, bhavaṅgāni (các chi phần của hữu) là phiền não, là nhân của hữu. Các vòng nghiệp, vòng quả dị thục là các chi phần của hữu.
Yadā paccuppannādikāle samaggāni nibbattāni bhavanti, tadā so kilesavaṭṭakammavaṭṭavipākavaṭṭasaṅkhāto dhammasamūho ‘‘bhavassā’’ti ettha bhavoti daṭṭhabbo.
When these, in the present and other times, arise in their entirety, then that collection of phenomena, referred to as the defilement-cycle, kamma-cycle, and resultant-cycle, should be understood as "existence" in the phrase "of existence."
Khi các vòng phiền não, vòng nghiệp, vòng quả dị thục đó đã sinh khởi đầy đủ trong thời hiện tại, v.v., thì tập hợp các pháp đó được gọi là hữu trong câu “bhavassā” (của hữu).
Taṃ bhavasaṅkhātaṃ kilesavaṭṭakammavaṭṭavipākavaṭṭattayaṃ saṃsārassa padaṭṭhānaṃ purimaṃ purimaṃ jātinipphannakilesādivaṭṭena saṃsārassa abbocchinnuppajjanato, yo ariyamaggo niyyānikalakkhaṇo, taṃ so ariyamaggo nirodhassa nibbānassa padaṭṭhānaṃ sampāpakahetubhāvato.
That triad of defilement-cycle, kamma-cycle, and resultant-cycle, referred to as existence, is the proximate cause of saṃsāra, because saṃsāra continuously arises through the preceding cycle of defilements and so on, which are born of previous existences; the Noble Path, which is characterized by leading to liberation, that Noble Path is the proximate cause of cessation (nirodha), meaning Nibbāna, due to being the cause that leads to its attainment.
Nó, tức là ba vòng phiền não, vòng nghiệp, vòng quả dị thục được gọi là hữu đó, là căn cứ cho luân hồi vì vòng phiền não, v.v. đã sinh khởi trong kiếp trước làm cho luân hồi sinh khởi không gián đoạn. Bát chánh đạo nào có đặc tính là sự dẫn đến giải thoát, đạo đó là căn cứ cho diệt (Niết Bàn) do là nhân đưa đến.
Bahussuto sabbasissādīnaṃ patiṭṭhānattā titthaṃ viyāti titthaṃ, jānātīti ñū, titthaṃ ñūti titthaññū, titthaññuno bhāvo titthaññutā, sammāpayirupāsanā, sā pītaññutāya padaṭṭhānaṃ.
Because a person of great learning (bahussuta) is a support for all disciples and others, like a ford (tittha), it is titthaṃ (a ford). One who knows is ñū. One who knows the ford is titthaññū. The state of being one who knows the ford is titthaññutā. Proper association (sammāpayirupāsanā) is that, and it is the basis for pītaññutā.
Người đa văn, vì là nơi nương tựa cho tất cả các học trò, v.v., giống như bến nước, nên gọi là titthaṃ (bến nước). Người biết nên gọi là ñū. Biết bến nước nên gọi là titthaññū. Trạng thái của người biết bến nước là titthaññutā (sự biết bến nước), tức là sự phụng sự đúng đắn. Nó là căn cứ cho pītaññutā (sự biết niềm vui).
Bahussutassa hi sammāpayirupāsanāya dhammūpasañhitaṃ pāmojjaṃ jāyati, pāmojjena ca kammaṭṭhānabrūhanā jāyatīti sappāyadhammassavanena pītiṃ jānātīti pītaññū, pītaññuno bhāvo pītaññutā, kammaṭṭhānassa brūhanā, sā pattaññutāya padaṭṭhānaṃ.
Indeed, through proper association with a person of great learning, joy (pāmojja) connected with the Dhamma arises, and through joy, the development of the meditation subject (kammaṭṭhāna) arises. Thus, one who knows delight (pīti) through listening to suitable Dhamma is pītaññū. The state of being pītaññū is pītaññutā. The development of the meditation subject is that, and it is the basis for pattaññutā.
Thật vậy, nhờ sự phụng sự đúng đắn của người đa văn, niềm hân hoan gắn liền với Chánh pháp sinh khởi. Và nhờ niềm hân hoan, sự phát triển của đề mục thiền định sinh khởi. Do đó, người biết niềm vui nhờ nghe pháp thích hợp được gọi là pītaññū. Trạng thái của người biết niềm vui là pītaññutā (sự biết niềm vui), tức là sự phát triển của đề mục thiền định. Nó là căn cứ cho pattaññutā (sự biết thành tựu).
Kammaṭṭhānabrūhanāya hi bhāvanāpattajānanatā jāyatīti pattaññutā.
Indeed, through the development of the meditation subject, the knowledge of attaining mental development (bhāvanāpattajānanatā) arises, which is pattaññutā.
Thật vậy, nhờ sự phát triển của đề mục thiền định, sự biết về thành tựu tu tập sinh khởi, nên gọi là pattaññutā.
Bhāvanāpattajānanatā attaññutāya padaṭṭhānaṃ.
The knowledge of attaining mental development is the basis for attaññutā.
Sự biết về thành tựu tu tập là căn cứ cho attaññutā (sự biết chính mình).
Bhāvanāpattajānanatāya hi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgatassa attano jānanatā jāyatīti attaññutā pubbekatapuññatāya padaṭṭhānaṃ.
Indeed, through the knowledge of attaining mental development, the knowledge of oneself endowed with the five factors of exertion (padhāniyaṅga) arises, which is attaññutā, and it is the basis for pubbekatapuññatā.
Thật vậy, nhờ sự biết về thành tựu tu tập, sự biết về tự thân của người đã thành tựu năm chi phần tinh cần sinh khởi, nên attaññutā (sự biết chính mình) là căn cứ cho pubbekatapuññatā (sự đã làm phước trong quá khứ).
Padhāniyaṅgesu samannāgatattajānanatāya hi pubbe puññakaraṇaṃ jātaṃ, pubbekatapuññatā patirūpadesavāsassa padaṭṭhānaṃ.
Indeed, through the knowledge of oneself endowed with the factors of exertion, the performance of merit in the past has occurred. Pubbekatapuññatā (merit done in the past) is the basis for dwelling in a suitable region (patirūpadesavāsa).
Thật vậy, nhờ sự biết về tự thân đã thành tựu các chi phần tinh cần, việc làm phước trong quá khứ đã sinh khởi. Pubbekatapuññatā (sự đã làm phước trong quá khứ) là căn cứ cho patirūpadesavāsa (sự sống ở nơi thích hợp).
Pubbe hi katena puññena patirūpadesavāso laddho, patirūpadesavāso sappurisūpanissayassa padaṭṭhānaṃ.
Indeed, through merit done in the past, dwelling in a suitable region is obtained. Dwelling in a suitable region is the basis for association with good people (sappurisūpanissaya).
Thật vậy, nhờ phước đã làm trong quá khứ, sự sống ở nơi thích hợp đã đạt được. Patirūpadesavāsa (sự sống ở nơi thích hợp) là căn cứ cho sappurisūpanissaya (sự nương tựa bậc thiện trí).
Patirūpadesavāsena hi sappurisūpanissayo laddho, sappurisūpanissayo attasammāpaṇidhānassa padaṭṭhānaṃ.
Indeed, through dwelling in a suitable region, association with good people is obtained. Association with good people is the basis for right aspiration for oneself (attasammāpaṇidhāna).
Thật vậy, nhờ sự sống ở nơi thích hợp, sự nương tựa bậc thiện trí đã đạt được. Sappurisūpanissaya (sự nương tựa bậc thiện trí) là căn cứ cho attasammāpaṇidhāna (sự tự đặt mình đúng đắn).
Sappurisūpanissayena hi attasammāpaṇidhānaṃ jātaṃ, attasammāpaṇidhānaṃ sīlānaṃ padaṭṭhānaṃ.
Indeed, through association with good people, right aspiration for oneself arises. Right aspiration for oneself is the basis for morality (sīla).
Thật vậy, nhờ sự nương tựa bậc thiện trí, sự tự đặt mình đúng đắn đã sinh khởi. Attasammāpaṇidhāna (sự tự đặt mình đúng đắn) là căn cứ cho sīlāni (các giới).
Attasammāpaṇidhānena hi sīlāni sampatiṭṭhitāni, sīlāni avippaṭisārassa padaṭṭhānaṃ.
Indeed, through right aspiration for oneself, morality is well-established. Morality is the basis for freedom from remorse (avippaṭisāra).
Thật vậy, nhờ sự tự đặt mình đúng đắn, các giới đã được thiết lập. Sīlāni (các giới) là căn cứ cho avippaṭisāra (sự không hối tiếc).
Attani hi sampatiṭṭhitaṃ sīlaṃ paccavekkhantassa vippaṭisāro natthevāti, avippaṭisārena pāmojjaṃ jāyati, tasmā avippaṭisāro pāmojjassa padaṭṭhānaṃ.
Indeed, for one who reflects on morality well-established in oneself, there is no remorse. Thus, through freedom from remorse, joy arises. Therefore, freedom from remorse is the basis for joy (pāmojja).
Thật vậy, khi quán xét giới đã được thiết lập trong tự thân, không có sự hối tiếc. Do đó, nhờ sự không hối tiếc, niềm hân hoan sinh khởi. Vì vậy, avippaṭisāra (sự không hối tiếc) là căn cứ cho pāmojja (niềm hân hoan).
Pāmojjena pīti jāyati, tasmā pāmojjaṃ pītiyā padaṭṭhānaṃ.
Through joy, delight (pīti) arises. Therefore, joy is the basis for delight.
Nhờ niềm hân hoan, hỷ sinh khởi. Vì vậy, pāmojja (niềm hân hoan) là căn cứ cho pīti (hỷ).
Pītiyā passaddhi jāyati, tasmā pīti passaddhiyā padaṭṭhānaṃ.
Through delight, tranquility (passaddhi) arises. Therefore, delight is the basis for tranquility.
Nhờ hỷ, khinh an sinh khởi. Vì vậy, pīti (hỷ) là căn cứ cho passaddhi (khinh an).
Passaddhiyā sukhaṃ jāyati, tasmā passaddhi sukhassa padaṭṭhānaṃ.
Through tranquility, happiness (sukha) arises. Therefore, tranquility is the basis for happiness.
Nhờ khinh an, lạc sinh khởi. Vì vậy, passaddhi (khinh an) là căn cứ cho sukha (lạc).
Sukhena samādhi jāyati, tasmā sukhaṃ samādhissa padaṭṭhānaṃ.
Through happiness, concentration (samādhi) arises. Therefore, happiness is the basis for concentration.
Nhờ lạc, định sinh khởi. Vì vậy, sukha (lạc) là căn cứ cho samādhi (định).
Samādhinā yathābhūtañāṇadassanaṃ jāyati, tasmā samādhi yathābhūtañāṇassa padaṭṭhānaṃ.
Through concentration, knowledge and vision of things as they truly are (yathābhūtañāṇadassana) arises. Therefore, concentration is the basis for knowledge and vision of things as they truly are.
Nhờ định, tri kiến như thật sinh khởi. Vì vậy, samādhi (định) là căn cứ cho yathābhūtañāṇadassana (tri kiến như thật).
Yathābhūtañāṇadassanena nibbidāñāṇaṃ jāyati, tasmā yathābhūtañāṇadassanaṃ nibbidāya padaṭṭhānaṃ.
Through knowledge and vision of things as they truly are, knowledge of disenchantment (nibbidāñāṇa) arises. Therefore, knowledge and vision of things as they truly are is the basis for disenchantment (nibbidā).
Nhờ tri kiến như thật, tri kiến nhàm chán sinh khởi. Vì vậy, yathābhūtañāṇadassana (tri kiến như thật) là căn cứ cho nibbidā (sự nhàm chán).
Nibbidāya virāgo jāyati, tasmā nibbidā virāgassa padaṭṭhānaṃ.
Through disenchantment, dispassion (virāga) arises. Therefore, disenchantment is the basis for dispassion.
Nhờ sự nhàm chán, ly tham sinh khởi. Vì vậy, nibbidā (sự nhàm chán) là căn cứ cho virāga (ly tham).
Virāgena vimutti jāyati, tasmā virāgo vimuttiyā padaṭṭhānaṃ.
Through dispassion, liberation (vimutti) arises. Therefore, dispassion is the basis for liberation.
Nhờ ly tham, giải thoát sinh khởi. Vì vậy, virāga (ly tham) là căn cứ cho vimutti (giải thoát).
Vimuttiyā vimuttiñāṇadassanaṃ jāyati, tasmā vimutti vimuttiñāṇadassanassa padaṭṭhānaṃ.
Through liberation, knowledge and vision of liberation (vimuttiñāṇadassana) arises. Therefore, liberation is the basis for knowledge and vision of liberation.
Nhờ giải thoát, tri kiến giải thoát sinh khởi. Vì vậy, vimutti (giải thoát) là căn cứ cho vimuttiñāṇadassana (tri kiến giải thoát).
Evaṃ yathāvuttanayena yo koci dhammo upanissayo hoti, yo koci dhammo paccayo hoti, sabbo so dhammo attano paccayuppannassa dhammassa padaṭṭhānanti daṭṭhabbo.
Thus, in the manner stated, whatever Dhamma is a proximate cause (upanissaya), whatever Dhamma is a condition (paccaya), all that Dhamma should be understood as the basis (padaṭṭhāna) for its own conditionally arisen Dhamma.
Như vậy, theo cách đã nói, pháp nào là cận y, pháp nào là duyên, tất cả pháp đó phải được hiểu là căn cứ cho pháp duyên sinh của chính nó.
‘‘Upanissayadhammassa, paccayadhammassa vā paccayuppannadhammassa padaṭṭhānabhāvo kena saddahitabbo’’ti vattabbattā ‘‘tenāhā’’tiādi vuttaṃ.
Since it should be asked, "By what should the state of being a basis for a conditionally arisen Dhamma, whether of a proximate cause Dhamma or a condition Dhamma, be believed?", "Therefore, he said" and so on was stated.
Vì cần phải nói “Sự là căn cứ của pháp cận y hoặc pháp duyên đối với pháp duyên sinh phải được ai tin tưởng?”, nên từ “tenāhā” (do đó đã nói), v.v. đã được nói.
Tattha tenāti yassa kassaci upanissayadhammassa, paccayadhammassa ca paccayuppannadhammassa padaṭṭhānabhāvena āyasmā mahākaccāno ‘‘dhammaṃ deseti jino’’tiādikaṃ yaṃ vacanaṃ āha, tena vacanena tesaṃ upanissayadhammapaccayadhammānaṃ padaṭṭhānabhāvo saddahitabboti.
Therein, "therefore" means that by whatever statement the Venerable Mahākaccāna said, "The Victor teaches the Dhamma," etc., concerning the state of being a basis for a conditionally arisen Dhamma, whether of any proximate cause Dhamma or condition Dhamma, by that statement, the state of being a basis for those proximate cause Dhammas and condition Dhammas should be believed.
Trong đó, tenā (do đó) có nghĩa là: sự là căn cứ của các pháp cận y và các pháp duyên đối với pháp duyên sinh phải được tin tưởng bằng lời mà Tôn giả Mahākaccāna đã nói, như “Đức Phật thuyết pháp” (dhammaṃ deseti jino), v.v.
‘‘Yathāvutto padaṭṭhāno hāro paripuṇṇo kiṃ, udāhu añño niddhāretvā yojetabbo atthi ki’’nti vattabbattā ‘‘niyutto padaṭṭhāno hāro’’ti vuttaṃ.
Since it should be asked, "Is the stated sequence of bases complete, or is there something else to be determined and applied?", "the sequence of bases is assigned" was stated.
Vì cần phải nói rằng: "Phải chăng phương pháp nền tảng (padaṭṭhāna hāra) đã được nói đến là đầy đủ, hay còn có phương pháp nào khác cần được xác định và kết hợp không?", nên đã nói "phương pháp nền tảng đã được sắp đặt" (niyutto padaṭṭhāno hāro).
Idha pāḷiyaṃ avibhattampi yathālābhavasena padaṭṭhāno hāro nīharitvā yutto yujjitabbo, vibhajitabbanti vuttaṃ hoti.
Here, it is meant that even if not explicitly divided in the Pāḷi, the sequence of bases should be extracted and applied according to what is available, and it should be analyzed.
Ở đây, trong Pāḷi, dù không phân chia, phương pháp nền tảng (padaṭṭhāna hāra) cũng cần được rút ra và kết hợp theo cách có thể, tức là cần được phân tích.
23. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena padaṭṭhānavibhaṅgena avijjādīnaṃ padaṭṭhānāni vibhattāni, so saṃvaṇṇanāvisesabhūto padaṭṭhānahāravibhaṅgo paripuṇṇo, ‘‘katamo lakkhaṇahāravibhaṅgo’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo lakkhaṇo hāro’’tiādi vuttaṃ.
The arrangement of the basis, which is a specific explanation by which the bases of ignorance and so forth are analyzed, is complete. Since it is to be asked, “What is the arrangement of the characteristic method?”, the statement beginning with “ Among these, what is the characteristic method?” was made.
23. Vì cần phải hỏi: "Phương pháp đặc tính (lakkhaṇahāra) là gì?", khi phương pháp nền tảng (padaṭṭhāna vibhaṅga) đặc biệt đã được giải thích, qua đó các nền tảng của vô minh (avijjā) và các pháp khác đã được phân tích, thì phương pháp nền tảng (padaṭṭhāna hāra) đặc biệt đó đã đầy đủ, nên đã nói "trong đó, phương pháp đặc tính là gì?" (tattha katamo lakkhaṇo hāro) v.v.
Tattha tattha-saddassa attho vuttova.
Here, the meaning of the word tattha has already been stated.
Ở đây, ý nghĩa của từ "trong đó" (tattha) đã được nói đến.
Katamo saṃvaṇṇanāviseso lakkhaṇo hāro lakkhaṇahāravibhaṅgoti pucchati.
It asks, " What specific explanation is the characteristic method, the arrangement of the characteristic method?"
Hỏi: Saṃvaṇṇanāvisesa "phương pháp đặc tính" (lakkhaṇo hāro), tức là phương pháp đặc tính (lakkhaṇahāravibhaṅga) nào (katamo)?
‘‘Vuttamhi ekadhamme’’tiādiniddesassa idāni mayā vuccamāno ‘‘ye dhammā’’tiādiko vitthārasaṃvaṇṇanāviseso lakkhaṇo hāro lakkhaṇahāravibhaṅgo nāmāti viññeyyoti.
It should be understood that the detailed specific explanation, beginning with “those phenomena” which is now being stated by me, is the characteristic method, the arrangement of the characteristic method, for the instruction beginning with “when one phenomenon is stated”.
Cần phải hiểu rằng: "Phương pháp đặc tính (lakkhaṇo hāro), tức là phương pháp đặc tính (lakkhaṇahāravibhaṅga) là sự giải thích chi tiết như "những pháp nào" (ye dhammā) v.v., mà tôi đang nói đến bây giờ, trong khi sự trình bày "về một pháp đã được nói đến" (vuttamhi ekadhamme) v.v. đã được chỉ định.
Tena vuttaṃ –‘‘tattha katamo lakkhaṇo hārotiādi lakkhaṇahāravibhaṅgo nāmā’’ti (netti. aṭṭha. 23).
Therefore it was said: “Among these, what is the characteristic method and so forth is called the arrangement of the characteristic method.”
Do đó đã nói: "Trong đó, phương pháp đặc tính là gì? (tattha katamo lakkhaṇo hārotiādi) là phương pháp đặc tính (lakkhaṇahāravibhaṅgo nāmā)" (netti. aṭṭha. 23).
Ayaṃ idāni vuccamāno vitthārabhūto lakkhaṇo hāro piṭakattaye desitesu dhammesu kiṃ nāma lakkhitabbaṃ dhammaṃ lakkhīyatīti pucchitvā pucchite lakkhaṇahāravicaye dhamme saṅkhepena dassetuṃ ‘‘ye dhammā’’tiādi vuttaṃ.
This detailed characteristic method, which is now being stated, when asked what kind of phenomenon among the teachings expounded in the three Piṭakas it characterizes, and to briefly show the phenomena in the analysis of the characteristic method that was asked about, the statement beginning with “ those phenomena” was made.
Phương pháp đặc tính (lakkhaṇo hāro) chi tiết này, đang được nói đến bây giờ, được nói "những pháp nào" (ye dhammā) v.v. để tóm tắt các pháp trong sự phân tích phương pháp đặc tính (lakkhaṇahāravicaye dhamme) khi được hỏi rằng: "Nó biểu thị pháp nào cần được biểu thị trong các pháp đã được thuyết giảng trong Tam Tạng (piṭakattaye)?"
Tattha ye dhammāti ye samūhā dhammā.
Here, those phenomena means those groups of phenomena.
Ở đây, "những pháp nào" (ye dhammā) là những pháp thuộc nhóm.
Ekalakkhaṇāti samānalakkhaṇā.
Having a single characteristic means having a similar characteristic.
"Đồng một đặc tính" (ekalakkhaṇā) là có đặc tính tương đồng.
Tesaṃ dhammānanti samānalakkhaṇānaṃ tesaṃ samūhadhammānaṃ, niddhāraṇe cetaṃ.
Of those phenomena means of those groups of phenomena having a similar characteristic, and this is in the sense of determination.
"Của những pháp đó" (tesaṃ dhammānaṃ) là của những pháp thuộc nhóm có đặc tính tương đồng, đây là sự xác định.
Ekasmiṃ dhammeti samānalakkhaṇe ekasmiṃ dhamme, pāḷiyaṃ bhagavatā vutte sati vuttadhammato avasiṭṭhasamānalakkhaṇā dhammā samānalakkhaṇena vuttā bhavantīti attho.
In one phenomenon means in one phenomenon having a similar characteristic; the meaning is that when it is stated by the Blessed One in the Pali, the remaining phenomena having a similar characteristic are stated by means of the stated phenomenon having a similar characteristic.
"Trong một pháp" (ekasmiṃ dhamme) là trong một pháp có đặc tính tương đồng. Khi một pháp được Đức Thế Tôn nói đến trong Pāḷi, các pháp còn lại có đặc tính tương đồng được nói đến với đặc tính tương đồng, đó là ý nghĩa.
Lakkhaṇahāravisaye dhamme vitthārato imasmiṃ dhamme vutte ime samānalakkhaṇā dhammāpi vuttā bhavantīti niyametvā dassetuṃ ‘‘yathā kiṃ bhave’’tiādimāha.
To show by determining that when this phenomenon is stated in detail, these phenomena having a similar characteristic are also stated, it says, “how would it be?” and so forth.
Để xác định và chỉ ra rằng khi pháp này được nói đến một cách chi tiết trong phạm vi phương pháp đặc tính (lakkhaṇahāra), thì những pháp có đặc tính tương đồng này cũng được nói đến, nên đã nói "như thế nào" (yathā kiṃ bhave) v.v.
Tassattho – yathā yena pakārena vuttā bhavanti, so pakāro kiṃ bhaveti pucchati.
Its meaning is: how (yathā) in what way they are stated, it asks what that way would be.
Ý nghĩa của nó là: Hỏi "như thế nào" (yathā) là cách thức mà chúng được nói đến, cách thức đó là gì?
Yathā yena pakārena vuttā bhavanti, so pakāro samānalakkhaṇāti bhāvo bhaveti attho.
The meaning is that how (yathā) in what way they are stated, that way is the state of having similar characteristics.
Ý nghĩa là: "như thế nào" (yathā) là cách thức mà chúng được nói đến, cách thức đó là sự tương đồng về đặc tính.
Kinti bhagavā āha?
What did the Blessed One say?
Đức Thế Tôn đã nói gì?
‘‘Cakkhuṃ bhikkhave’’tiādiṃ bhagavā āha.
The Blessed One said, “Monks, the eye,” and so forth.
Đức Thế Tôn đã nói: "Này các Tỳ-kheo, con mắt" (Cakkhuṃ, bhikkhave) v.v.
‘‘Cakkhuṃ, bhikkhave, anavaṭṭhita’’ntiādimhi vutte ‘‘sotaṃ, bhikkhave, anavaṭṭhita’’ntiādivacanampi vuttameva bhavati.
When “Monks, the eye is unstable,” and so forth, is stated, the statement “Monks, the ear is unstable,” and so forth, is also stated.
Khi nói "Này các Tỳ-kheo, con mắt không ổn định" (Cakkhuṃ, bhikkhave, anavaṭṭhita) v.v., thì lời nói "Này các Tỳ-kheo, tai không ổn định" (sotaṃ, bhikkhave, anavaṭṭhita) v.v. cũng được nói đến.
‘‘Anavaṭṭhitādilakkhaṇena samānalakkhaṇattā vā ajjhattikāyatanabhāvena samānalakkhaṇattā vāti āyatanavaseneva ekalakkhaṇaṃ vattabba’’nti vattabbattā khandhavasenapi ekalakkhaṇaṃ dassetuṃ ‘‘yathā cāhā’’tiādi vuttaṃ.
Since it is to be said, “Because of having a similar characteristic to the characteristic of instability, or because of having a similar characteristic to the internal sense-base, the single characteristic should be stated only in terms of the sense-bases,” to show the single characteristic also in terms of the aggregates, the statement beginning with “and as he said” was made.
Vì cần phải nói rằng: "Do có đặc tính tương đồng với đặc tính không ổn định (anavaṭṭhitādilakkhaṇena) hoặc do có đặc tính tương đồng với đặc tính nội xứ (ajjhattikāyatanabhāvena), nên cần phải nói về một đặc tính chỉ theo xứ (āyatana)", nên đã nói "và như đã nói" (yathā cāhā) v.v. để chỉ ra một đặc tính theo uẩn (khandha) nữa.
‘‘Atīte, rādha, rūpe anapekkho hoti, anāgataṃ rūpaṃ mā abhinandi, paccuppannassa rūpassa nibbidāya virāgāya nirodhāya cāgāya paṭinissaggāya paṭipajjā’’ti vutte ‘‘atītāya, rādha, vedanāya anapekkho hoti, anāgataṃ vedanaṃ mā abhinandi, paccuppannāya vedanāya nibbidāya virāgāya nirodhāya cāgāya paṭinissaggāya paṭipajjā’’tiādi vuttaṃ bhave.
When it is said, “Rādha, be unconcerned with past form, do not delight in future form, practice for disenchantment, dispassion, cessation, relinquishment, and letting go of present form,” then it would be as if it were said, “Rādha, be unconcerned with past feeling, do not delight in future feeling, practice for disenchantment, dispassion, cessation, relinquishment, and letting go of present feeling,” and so forth.
Khi nói: "Này Rādha, không còn bám víu vào sắc pháp đã qua, đừng hoan hỷ sắc pháp chưa đến, hãy thực hành sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt, xả bỏ, từ bỏ sắc pháp hiện tại" (Atīte, rādha, rūpe anapekkho hoti, anāgataṃ rūpaṃ mā abhinandi, paccuppannassa rūpassa nibbidāya virāgāya nirodhāya cāgāya paṭinissaggāya paṭipajjā), thì lời nói "Này Rādha, không còn bám víu vào thọ đã qua, đừng hoan hỷ thọ chưa đến, hãy thực hành sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt, xả bỏ, từ bỏ thọ hiện tại" (atītāya, rādha, vedanāya anapekkho hoti, anāgataṃ vedanaṃ mā abhinandi, paccuppannāya vedanāya nibbidāya virāgāya nirodhāya cāgāya paṭinissaggāya paṭipajjā) v.v. cũng được nói đến.
‘‘Anapekkhanīyalakkhaṇena samānalakkhaṇattā vā khandhalakkhaṇena samānalakkhaṇattā vāti khandhāyatanavaseneva ekalakkhaṇadhammā vattabbā’’ti vattabbattā satipaṭṭhānavasenāpi vattabbāti dassetuṃ ‘‘yathāhā’’tiādi vuttaṃ.
Since it is to be said, “Because of having a similar characteristic to the characteristic of being unconcerned, or because of having a similar characteristic to the characteristic of the aggregates, phenomena with a single characteristic should be stated only in terms of the aggregates and sense-bases,” to show that they should also be stated in terms of the foundations of mindfulness, the statement beginning with “as he said” was made.
Vì cần phải nói rằng: "Các pháp có một đặc tính cần phải được nói đến chỉ theo uẩn (khandha) và xứ (āyatana), do có đặc tính tương đồng với đặc tính không bám víu (anapekkhanīyalakkhaṇena) hoặc do có đặc tính tương đồng với đặc tính uẩn (khandhalakkhaṇena)", nên đã nói "như đã nói" (yathāhā) v.v. để chỉ ra rằng chúng cũng cần được nói đến theo niệm xứ (satipaṭṭhāna).
Tattha yathā yena ekalakkhaṇattena ca bhagavā āha, tathā ca tena ekalakkhaṇattena ca avuttāpi dhammā vuttā bhavantīti attho.
Here, the meaning is that as (yathā) by what single characteristic the Blessed One spoke, so too, by that single characteristic, phenomena not stated are also considered stated.
Ở đây, ý nghĩa là: "như thế nào" (yathā) là cách thức mà Đức Thế Tôn đã nói đến một đặc tính, và theo cách thức đặc tính đó, các pháp chưa được nói đến cũng được nói đến.
Ye vipassakā puggalā pañcasu khandhesu niccaṃ susamāraddhā niccaṃ kāyagatāsatiṃ bhāventi, te vipassakā akiccaṃ subhasukhādikaṃ, kasivāṇijjādikammaṃ vā na sevanti, kicce asubhāsukhādike, kāyādike vā sātaccakārino hontīti bhagavā āhāti yojanā.
The connection is that the Blessed One said: “ Those vipassaka individuals who are always well-established in the five aggregates, who always cultivate mindfulness of the body, they vipassakas do not engage in what is not to be done, such as pleasantness, happiness, etc., or work like farming and trade, but are diligent in what is to be done, such as unpleasantness, suffering, etc., or in the body and so forth.”
Cách kết hợp là: Đức Thế Tôn đã nói rằng: "Những người quán chiếu (vipassakā puggalā) nào luôn luôn tu tập chánh niệm về thân (kāyagatāsati) một cách tốt đẹp trong năm uẩn (pañcasu khandhesu), họ những người quán chiếu đó, không thực hành những việc không cần thiết (akiccaṃ) như sự đẹp đẽ, an lạc v.v., hoặc các công việc như nông nghiệp, thương mại v.v., mà thực hành liên tục (sātaccakārino hontīti) những việc cần thiết (kicce) như sự bất tịnh, khổ đau v.v., hoặc về thân (kāya) v.v."
‘‘Satipaṭṭhānavaseneva ekalakkhaṇā dhammā vattabbā’’ti vattabbattā ‘‘tathā yaṃ kiñcī’’tiādi vuttaṃ.
Because it is to be said, "Phenomena should be spoken of as having one characteristic only by way of satipaṭṭhāna," the passage beginning with " tathā yaṃ kiñci" (similarly, whatever) was spoken.
Vì cần phải nói rằng: "Chỉ những pháp có một đặc tính theo niệm xứ (satipaṭṭhāna) mới cần được nói đến", nên đã nói "cũng như bất cứ điều gì" (tathā yaṃ kiñcī) v.v.
Tattha yaṃ kiñci rūpāyatanaṃ cakkhuviññāṇena diṭṭhaṃ, yaṃ kiñci saddāyatanaṃ sotaviññāṇena sutaṃ, yaṃ kiñci gandharasaphoṭṭhabbāyatanaṃ ghānaviññāṇādittayena viññāṇena mutaṃ, iti evaṃ diṭṭhādittaye bhagavatā sarūpena vutte sati tadavasesaṃ yaṃ kiñci viññātaṃ dhammārammaṇapariyāpannaṃ rūpaṃ bhagavatā ālambitabbabhāvena ekalakkhaṇattā vuttaṃ bhavatīti attho.
Therein, when the Blessed One has spoken of whatever visual object seen by eye-consciousness, whatever sound object heard by ear-consciousness, whatever smell, taste, or tangible object perceived by the consciousness of the nose, etc., thus in this way, in the categories of seen, etc., then the remaining whatever is cognized, which pertains to a mind-object, is understood to be spoken of by the Blessed One as having one characteristic, that of being an object of mental apprehension. This is the meaning.
Ở đây, ý nghĩa là: "bất cứ điều gì" (yaṃ kiñci) là cảnh sắc (rūpāyatanaṃ) được thấy bằng nhãn thức (cakkhuviññāṇena), "bất cứ điều gì" là cảnh thinh (saddāyatanaṃ) được nghe bằng nhĩ thức (sotaviññāṇena), "bất cứ điều gì" là cảnh hương (gandha), vị (rasa), xúc (phoṭṭhabbāyatanaṃ) được biết bằng thức (viññāṇena) qua mũi (ghānaviññāṇādittayena) v.v. Như vậy (iti), khi Đức Thế Tôn nói đến sự thấy (diṭṭhādittaye) v.v. một cách trực tiếp, thì bất cứ sắc pháp (rūpaṃ) nào còn lại thuộc về cảnh pháp (dhammārammaṇapariyāpannaṃ) được biết cũng được Đức Thế Tôn nói đến do có một đặc tính là đối tượng.
Atha vā yaṃ kiñci rūpāyatanaṃ diṭṭhaṃ bhagavatā vuttaṃ, tasmiṃ vutte sati tadavasesaṃ sutādikampi vuttaṃ hotīti ādiattho visuṃ visuṃ yojetabbo.
Alternatively, when whatever visual object seen by the Blessed One is spoken of, then when that is spoken of, the remaining heard, etc., are also understood to be spoken of. Thus, the meaning of "etc." should be applied separately to each.
Hoặc, "bất cứ điều gì" là cảnh sắc (rūpāyatanaṃ) được thấy (diṭṭhaṃ) được Đức Thế Tôn nói đến, khi điều đó được nói đến, thì sự nghe (sutādikampi) v.v. còn lại cũng được nói đến, ý nghĩa ban đầu cần được kết hợp riêng biệt.
Tena vuttaṃ – ‘‘diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā mutaṃ vā’’ti.
Therefore, it is said: " seen, or heard, or perceived."
Do đó đã nói: "đã thấy, đã nghe, hoặc đã biết" (diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā mutaṃ vā).
‘‘Kāyagatāya satiyā vuttāya tadavasesā vedanāgatāsatiādayoyeva vattabbā’’ti pucchitabbattā sattatiṃsabodhipakkhiyadhammāpi vuttā bhavantīti dassetuṃ ‘‘yathā cāha bhagavā’’tiādi vuttaṃ.
To show that the thirty-seven factors of awakening (bodhipakkhiyadhammā) are also spoken of, because it should be asked, "When mindfulness directed to the body is spoken of, only the remaining mindfulness directed to feeling, etc., should be spoken of," the passage beginning with " yathā cāha bhagavā" (and as the Blessed One said) was spoken.
Vì cần phải hỏi rằng: "Khi chánh niệm về thân (kāyagatāya satiyā) được nói đến, thì chỉ chánh niệm về thọ (vedanāgatāsatiādayoyeva) v.v. còn lại mới cần được nói đến phải không?", nên đã nói "và như Đức Thế Tôn đã nói" (yathā cāha bhagavā) v.v. để chỉ ra rằng ba mươi bảy pháp trợ bồ đề (sattatiṃsabodhipakkhiyadhammāpi) cũng được nói đến.
Tattha yathā yena niyyānikalakkhaṇena ekalakkhaṇattena ca bhagavā āha, tathā tena ekalakkhaṇattena ca bhagavā āha, tathā tena ekalakkhaṇattena ca vuttā bhavantīti attho.
Therein, the meaning is: as the Blessed One said, by which characteristic of deliverance and by which one characteristic, so by that one characteristic they are spoken of.
Ở đây, ý nghĩa là: "như thế nào" (yathā) là cách thức mà Đức Thế Tôn đã nói đến một đặc tính giải thoát (niyyānikalakkhaṇena), và theo cách thức đặc tính đó, Đức Thế Tôn đã nói đến, và theo cách thức đặc tính đó, chúng cũng được nói đến.
‘‘Tasmā abhijjhādomanassena abhibhūtattā iha mama sāsane, bhikkhu, tvaṃ ātāpī sampajāno satimā hutvā loke abhijjhādomanassaṃ tadaṅgappahānena vā vikkhambhanappahānena vā vineyya vinayitvā kāye kesādirūpakāye kāyānupassī kesādirūpakāyānupassī hutvā viharāhī’’ti bhagavatā vutte sati ‘‘tasmātiha, tvaṃ bhikkhu, vedanāsu vedanānupassī viharāhi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, tasmātiha, tvaṃ bhikkhu, citte cittānupassī viharāhi…pe… domanassaṃ, tasmātiha, tvaṃ bhikkhu, dhammesu dhammānupassī viharāhi…pe… domanassa’’nti vuttaṃ bhavatīti saṅkhepattho veditabbo.
The brief meaning to be understood is: When the Blessed One said, " Therefore, being overcome by covetousness and distress, here in my dispensation, bhikkhu, you should dwell ardent, fully aware, and mindful, having removed covetousness and distress in the world by temporary suppression or by suppression through overcoming, observing the body in the body, the body of hair, etc., being an observer of the body of hair, etc.," it is understood that it is also said, "Therefore, bhikkhu, you should dwell observing feelings in feelings, ardent, fully aware, and mindful, having removed covetousness and distress in the world; therefore, bhikkhu, you should dwell observing consciousness in consciousness... distress; therefore, bhikkhu, you should dwell observing phenomena in phenomena... distress."
Cần phải hiểu ý nghĩa tóm tắt là: Khi Đức Thế Tôn nói: " Do đó (tasmā), này Tỳ-kheo, ở đây (iha) trong giáo pháp của Ta, do bị tham ái (abhijjhā) và ưu phiền (domanassena) chi phối, con hãy nhiệt tâm (ātāpī), tỉnh giác (sampajāno), chánh niệm (satimā), chế ngự (vineyya) tham ái và ưu phiền trong thế gian bằng cách đoạn trừ từng phần (tadaṅgappahānena) hoặc bằng cách trấn áp (vikkhambhanappahānena), và an trú (viharāhi) quán thân trên thân (kāyānupassī) trong thân (kāye), tức thân sắc (rūpakāye) như tóc (kesādi) v.v.", thì lời nói "Do đó, này Tỳ-kheo, con hãy an trú quán thọ trên các thọ, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, chế ngự tham ái và ưu phiền trong thế gian; do đó, này Tỳ-kheo, con hãy an trú quán tâm trên tâm… v.v… ưu phiền; do đó, này Tỳ-kheo, con hãy an trú quán pháp trên các pháp… v.v… ưu phiền" cũng được nói đến.
Vitthārattho pana aṭṭhakathāyaṃ (netti. aṭṭha. 23) bahudhā vuttoti amhehi na vitthārito.
The detailed meaning, however, is extensively explained in the Commentary; therefore, it is not elaborated upon by us.
Tuy nhiên, ý nghĩa chi tiết đã được nói đến nhiều lần trong Chú giải (aṭṭhakathāyaṃ) (netti. aṭṭha. 23) nên chúng tôi không giải thích chi tiết.
‘‘Ekasmiṃ satipaṭṭhāne vutte kasmā cattāro satipaṭṭhānā vuttā bhaveyyu’’nti vattabbattā ‘‘ātāpīti vīriyindriya’’ntiādi vuttaṃ.
Because it should be asked, "When one satipaṭṭhāna is spoken of, why should the four satipaṭṭhānā be spoken of?" the passage beginning with " ātāpīti vīriyindriya" (ardent means the faculty of energy) was spoken.
Bởi vì cần phải hỏi rằng: “Nếu chỉ nói đến một niệm xứ, tại sao lại nói đến bốn niệm xứ?”, nên đã nói “ātāpī (nhiệt tâm) là tinh tấn quyền” và vân vân.
Tattha ‘‘ātāpī’’ti iminā padena kāyavedanācittadhammesu pavattaṃ vīriyindriyaṃ vuttaṃ.
Therein, by the word " ātāpī" (ardent), the faculty of energy (vīriyindriya) that is present in body, feeling, consciousness, and phenomena is spoken of.
Ở đó, với từ “ātāpī” (nhiệt tâm), tinh tấn quyền (vīriyindriya) vận hành trong thân, thọ, tâm, pháp đã được nói đến.
‘‘Sampajāno’’ti padena kāyavedanācittadhammesu pavattaṃ paññindriyaṃ vuttaṃ.
By the word " sampajāno" (fully aware), the faculty of wisdom (paññindriya) that is present in body, feeling, consciousness, and phenomena is spoken of.
Với từ “sampajāno” (tỉnh giác), tuệ quyền (paññindriya) vận hành trong thân, thọ, tâm, pháp đã được nói đến.
‘‘Satimā’’ti padena kāyavedanācittadhammesu pavattaṃ satindriyaṃ vuttaṃ.
By the word "satimā" (mindful), the faculty of mindfulness (satindriya) that is present in body, feeling, consciousness, and phenomena is spoken of.
Với từ “satimā” (chánh niệm), niệm quyền (satindriya) vận hành trong thân, thọ, tâm, pháp đã được nói đến.
‘‘Vineyya loke abhijjhādomanassa’’nti padena kāyavedanācittadhammesu pavattaṃ samādhindriyaṃ vuttaṃ, na kāyeyeva pavattaṃ.
By the phrase "vineyya loke abhijjhādomanassaṃ" (having removed covetousness and distress in the world), the faculty of concentration (samādhindriya) that is present in body, feeling, consciousness, and phenomena is spoken of, not only that which is present in the body.
Với từ “vineyya loke abhijjhādomanassaṃ” (loại bỏ tham ưu ở đời), định quyền (samādhindriya) vận hành trong thân, thọ, tâm, pháp đã được nói đến, chứ không phải chỉ vận hành trong thân.
Evaṃ pakārena kāye kāyānupassino yogāvacarassa cattāro satipaṭṭhānā bhāvanāpāripūriṃ gacchantīti ce vadeyya, evaṃ sati catunnaṃ vīriyapaññāsatisamādhīnaṃ indriyānaṃ catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ sādhakabhāvena ekalakkhaṇattā samānalakkhaṇattā pāripūriṃ gacchantīti yojanā.
If one were to say that thus, in this way, for the meditator who is observing the body in the body, the four satipaṭṭhānā reach the fullness of development, then the interpretation is that the four faculties of energy, wisdom, mindfulness, and concentration reach their fullness by having one characteristic, a common characteristic, as the means of accomplishing the four satipaṭṭhānā.
Nếu nói rằng: “Với cách thức như vậy, bốn niệm xứ của hành giả quán thân trong thân đạt đến sự viên mãn trong tu tập”, thì trong trường hợp này, sự viên mãn đạt được là do bốn quyền tinh tấn, tuệ, niệm, định có cùng một đặc tính, cùng một tướng trạng, là những yếu tố hỗ trợ cho bốn niệm xứ.
Tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ – ‘‘catusatipaṭṭhānasādhane imesaṃ indriyānaṃ sabhāvabhedābhāvato samānalakkhaṇattā’’ti (netti. aṭṭha. 23).
Therefore, it is said in the Commentary: "Because there is no difference in the nature of these faculties in the accomplishment of the four foundations of mindfulness, due to their having the same characteristic."
Do đó, trong Chú Giải (Aṭṭhakathā) đã nói: “Vì không có sự khác biệt về bản chất của các quyền này trong việc thành tựu bốn niệm xứ, nên chúng có cùng một tướng trạng” (Netti. Aṭṭha. 23).
24. ‘‘Evaṃ vuttepi cattāro satipaṭṭhānāyeva vattabbā bhaveyyuṃ, kathaṃ sattatiṃsabodhipakkhiyadhammā vattabbā’’ti vattabbattā ‘‘catūsu satipaṭṭhānesū’’tiādi vuttaṃ.
24. Since it could be asked, "Even if it is said thus, only the four foundations of mindfulness should be spoken of; how can the thirty-seven factors of awakening be spoken of?", the phrase "in the four foundations of mindfulness" and so on was stated.
24. Bởi vì cần phải hỏi rằng: “Dù đã nói như vậy, vẫn chỉ nên nói đến bốn niệm xứ, làm sao có thể nói đến ba mươi bảy pháp trợ Bồ đề?”, nên đã nói “catūsu satipaṭṭhānesū” (trong bốn niệm xứ) và vân vân.
Tattha catūsu satipaṭṭhānesu yena yogāvacarena bhāviyamānesu tassa yogāvacarassa cattāro sammappadhānā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti.
There, when the four foundations of mindfulness are developed by a meditator, for that meditator, the four right exertions reach the perfection of development.
Ở đó, khi hành giả tu tập bốn niệm xứ, bốn chánh cần của hành giả đó đạt đến sự viên mãn trong tu tập.
Evaṃ sesesupi yojanā kātabbā.
Similarly, the application should be made to the rest.
Tương tự như vậy, cũng nên áp dụng cho các phần còn lại.
Catunnaṃ saccānaṃ bujjhanaṃ bodhaṃ, ariyamaggañāṇaṃ, bodhaṃ gacchantīti bodhaṅgamā.
The understanding of the four Noble Truths is awakening (bodha), which is the knowledge of the Noble Path; those that lead to awakening are bodhaṅgamā.
Sự giác ngộ bốn chân lý là bodha (giác ngộ), tức là trí tuệ đạo Thánh. Những gì đi đến giác ngộ được gọi là bodhaṅgamā (giác chi).
Bodhassa ariyamaggañāṇassa pakkhe bhavāti bodhipakkhiyā.
Those that belong to the side of awakening, the knowledge of the Noble Path, are bodhipakkhiyā.
Những gì thuộc về giác ngộ, tức là trí tuệ đạo Thánh, được gọi là bodhipakkhiyā (trợ Bồ đề).
‘‘Kusalāyeva dhammā ekalakkhaṇabhāvena nīharitā kiṃ, udāhu akusalāpi dhammā’’ti pucchitabbattā ‘‘evaṃ akusalāpī’’tiādi vuttaṃ.
Since it could be asked, "Are only wholesome phenomena extracted as having one characteristic, or unwholesome phenomena as well?", the phrase "similarly unwholesome phenomena" and so on was stated.
Bởi vì cần phải hỏi rằng: “Có phải chỉ những pháp thiện được rút ra với đặc tính duy nhất, hay cả những pháp bất thiện cũng vậy?”, nên đã nói “evaṃ akusalāpī” (cũng vậy, các pháp bất thiện) và vân vân.
Tattha kusalā dhammā ekalakkhaṇattena niddhāritā yathā, evaṃ akusalāpi dhammā ekalakkhaṇattena niddhāritabbāyevāti attho.
There, just as wholesome phenomena are determined as having one characteristic, so too unwholesome phenomena should be determined as having one characteristic; this is the meaning.
Ở đó, ý nghĩa là: Cũng như các pháp thiện được xác định với một đặc tính duy nhất, các pháp bất thiện cũng phải được xác định với một đặc tính duy nhất.
‘‘Kathaṃ niddhāretabbā’’ti pucchitabbattā pahānekaṭṭhabhāvena niddhāretabbāti dassento ‘‘ekalakkhaṇattā pahānaṃ abbhatthaṃ gacchantī’’ti āha.
Since it could be asked, "How should they be determined?", indicating that they should be determined as having the single characteristic of abandonment, he said: "due to their having one characteristic, they lead to abandonment."
Bởi vì cần phải hỏi rằng: “Làm sao để xác định?”, nên để chỉ ra rằng chúng phải được xác định với đặc tính duy nhất là sự đoạn trừ, đã nói: “ekalakkhaṇattā pahānaṃ abbhatthaṃ gacchantī” (do có một đặc tính, sự đoạn trừ đạt đến mục đích).
Tattha ekalakkhaṇattāti pahānekaṭṭhabhāvena samānalakkhaṇattā.
There, due to their having one characteristic means due to their having the same characteristic of abandonment.
Ở đó, ekalakkhaṇattā (do có một đặc tính) có nghĩa là do có cùng một đặc tính là sự đoạn trừ.
‘‘Katamaṃ pahānaṃ abbhatthaṃ gacchantī’’ti pucchitabbattā ‘‘catūsu satipaṭṭhānesū’’tiādi vuttaṃ.
Since it could be asked, "Which abandonment do they lead to?", the phrase "in the four foundations of mindfulness" and so on was stated.
Bởi vì cần phải hỏi rằng: “Sự đoạn trừ nào đạt đến mục đích?”, nên đã nói “catūsu satipaṭṭhānesū” (trong bốn niệm xứ) và vân vân.
Tattha catūsu…pe… pariññaṃ gacchantīti kāyāgatāsatipaṭṭhāne yogāvacarena bhāviyamāne sati tena yogāvacarena asubhe kesādike rūpakāye ‘‘subha’’nti vipallāso pahīyati, assa yogāvacarassa kabaḷīkārāhāro pariññaṃ gacchati, ‘‘āhārasamudayā rūpasamudayo’’ti (saṃ. ni. 3.56) vuttattā rūpakāye chandarāgaṃ pajahantassa tassa samudaye kabaḷīkārāhārepi chandarāgo pahīyatīti attho.
There, in the four... and so on... they lead to full understanding means that when the foundation of mindfulness on the body is developed by a meditator, the perversion of "beauty" in the unlovely physical body, such as hair, is abandoned by that meditator; for this meditator, physical food comes to be fully understood. As it is said, "From the arising of food, there is the arising of form," it means that for one who abandons craving for the physical body, craving for its cause, physical food, is also abandoned.
Ở đó, catūsu…pe… pariññaṃ gacchantī (trong bốn…vân vân…đạt đến sự liễu tri) có nghĩa là: Khi hành giả tu tập niệm xứ quán thân, sự lầm lạc “thanh tịnh” trong sắc thân bất tịnh như tóc và vân vân được đoạn trừ bởi hành giả đó; thực phẩm đoàn thực của hành giả đó đạt đến sự liễu tri. Bởi vì đã nói “āhārasamudayā rūpasamudayo” (do sự tập khởi của thực phẩm, sắc tập khởi), nên khi hành giả đoạn trừ tham ái đối với sắc thân, tham ái đối với thực phẩm đoàn thực là nguyên nhân của sắc thân cũng được đoạn trừ.
Vedanāgatāsatipaṭṭhāne bhāviyamāne sati dukkhe ‘‘sukha’’nti vipallāso pahīyati, assa yogāvacarassa phassāhāro pariññaṃ gacchati, ‘‘phassapaccayā vedanā’’ti (ma. ni. 3.126; saṃ. ni. 2.1, 39; mahāva. 1; udā. 1; vibha. 225) vuttattā vedanāya chandarāgaṃ pajahantassa tassa paccaye phassāhāre chandarāgo pahīyati.
When the foundation of mindfulness on feelings is developed, the perversion of "pleasure" in suffering is abandoned; for this meditator, contact-food comes to be fully understood. As it is said, "From contact arises feeling," it means that for one who abandons craving for feeling, craving for its cause, contact-food, is also abandoned.
Khi tu tập niệm xứ quán thọ, sự lầm lạc “lạc” trong khổ được đoạn trừ; thực phẩm xúc của hành giả đó đạt đến sự liễu tri. Bởi vì đã nói “phassapaccayā vedanā” (duyên xúc sinh thọ), nên khi hành giả đoạn trừ tham ái đối với thọ, tham ái đối với thực phẩm xúc là duyên của thọ cũng được đoạn trừ.
Cittagatāsatipaṭṭhāne bhāviyamāne anicce ‘‘nicca’’nti vipallāso pahīyati, assa yogāvacarassa viññāṇāhāro pariññaṃ gacchati.
When the foundation of mindfulness on the mind is developed, the perversion of "permanence" in impermanence is abandoned; for this meditator, consciousness-food comes to be fully understood.
Khi tu tập niệm xứ quán tâm, sự lầm lạc “thường” trong vô thường được đoạn trừ; thực phẩm thức của hành giả đó đạt đến sự liễu tri.
Dhammagatāsatipaṭṭhāne bhāviyamāne anattani ‘‘attā’’ti vipallāso pahīyati, assa yogāvacarassa manosañcetanāhāro pariññaṃ gacchatīti visuṃ visuṃ yojetvā ekekasmiṃ pahātabbe vutte tadavasesā pahātabbā vuttā bhavanti pahātabbabhāvena ekalakkhaṇattāti attho gahetabbo.
When the foundation of mindfulness on phenomena is developed, the perversion of "self" in non-self is abandoned; for this meditator, volitional-food comes to be fully understood. Thus, by applying this separately to each, when one thing to be abandoned is mentioned, the remaining things to be abandoned are also mentioned, meaning that they have the single characteristic of being abandoned.
Khi tu tập niệm xứ quán pháp, sự lầm lạc “ngã” trong vô ngã được đoạn trừ; thực phẩm tư niệm của hành giả đó đạt đến sự liễu tri. Với cách phối hợp riêng biệt như vậy, khi nói đến một điều cần đoạn trừ, những điều cần đoạn trừ còn lại cũng được nói đến, bởi vì chúng có cùng một đặc tính là điều cần đoạn trừ. Ý nghĩa này phải được hiểu.
‘‘Āhārā cassa pariññaṃ gacchantī’’ti vacane āhāresu pavattā kāmarāgadosamohā byantīkatā hontīti attho gahito.
In the statement "and for him, the foods come to be fully understood," the meaning taken is that the sensual desire, ill-will, and delusion that arise in relation to the foods are eliminated.
Trong câu nói “Āhārā cassa pariññaṃ gacchantī” (và các thực phẩm của vị ấy đạt đến sự liễu tri), ý nghĩa được hiểu là tham ái, sân hận, si mê vận hành trong các thực phẩm được tiêu diệt.
Kabaḷīkārāhārañhi ārabbha pavatte kāmarāge vijjamāne kabaḷīkārāhārassa vijānanā nattheva, tasmiṃ kāmarāge pana pahīne parijānanā bhavatīti.
Indeed, when sensual desire exists with regard to physical food, there is no full understanding of physical food; but when that sensual desire is abandoned, full understanding arises.
Thật vậy, khi tham ái vận hành đối với thực phẩm đoàn thực còn tồn tại, sự hiểu biết về thực phẩm đoàn thực không có. Nhưng khi tham ái đó được đoạn trừ, sự liễu tri sẽ sinh khởi.
Sesāhārajānanampi eseva nayo.
The same method applies to the understanding of the other foods.
Đối với sự hiểu biết về các thực phẩm còn lại cũng vậy.
Yassa yogāvacarassa satipaṭṭhānā bhāvitā, vipallāsā pahīnā, āhāraparijānanā uppannā, so yogāvacaro upādānehi anupādāno bhavati.
The meditator for whom the foundations of mindfulness are developed, perversions are abandoned, and the full understanding of foods has arisen, becomes one who is without clinging from clingings.
Hành giả nào đã tu tập niệm xứ, các sự lầm lạc đã được đoạn trừ, sự liễu tri về thực phẩm đã sinh khởi, hành giả đó trở thành không chấp thủ đối với các chấp thủ.
Subhasaññite hi kāye kāmupādānaṃ visesena bhavatīti subhasaññito kāyo kāmupādānassa vatthu, kāyagatāya satiyā anusaritabbo asubhasaññito kesādi kāmupādānassa vatthu na hotveva.
Indeed, in the body perceived as beautiful, clinging to sensuality especially arises, thus the body perceived as beautiful is the basis for clinging to sensuality; but the body perceived as unlovely, such as hair, which should be contemplated by mindfulness of the body, is not at all the basis for clinging to sensuality.
Thật vậy, trong thân sắc được nhận thức là thanh tịnh, sự chấp thủ dục đặc biệt tồn tại, nên thân sắc được nhận thức là thanh tịnh là đối tượng của chấp thủ dục. Nhưng thân được quán sát bằng niệm xứ quán thân, được nhận thức là bất tịnh như tóc và vân vân, không phải là đối tượng của chấp thủ dục.
Sukhavedanāya assādavasena diṭṭhupādānaṃ bhavatīti sukhasaññitā vedanā diṭṭhupādānassa vatthu, vedanāgatāya pana satiyā anupassitabbā vedanā diṭṭhupādānassa vatthu na hotveva.
Clinging to views arises through the enjoyment of pleasant feeling. Thus, feeling perceived as pleasant is the basis for clinging to views. However, feeling to be contemplated with mindfulness regarding feeling is not the basis for clinging to views.
Sự chấp thủ tà kiến sinh khởi do cảm thọ lạc theo cách thưởng thức, nên cảm thọ được nhận thức là lạc là đối tượng của chấp thủ tà kiến. Nhưng cảm thọ được quán sát bằng niệm xứ quán thọ không phải là đối tượng của chấp thủ tà kiến.
‘‘Cittaṃ nicca’’nti diṭṭhigahaṇavasena tassa tassa attano sīlavatavasena parisuddhīti parāmasanaṃ hotīti cittaṃ sīlabbatupādānassa vatthu, cittagatāya pana satiyā anupassitabbaṃ cittaṃ sīlabbatupādānassa vatthu na hotveva.
Through the grasping of the view "consciousness is permanent," there arises the notion that one's purification is due to one's own moral practices and vows. Thus, consciousness is the basis for clinging to moral practices and vows. However, consciousness to be contemplated with mindfulness regarding consciousness is not the basis for clinging to moral practices and vows.
Sự chấp thủ giới cấm thủ sinh khởi do sự chấp chặt tà kiến “tâm là thường” và sự thanh tịnh của tâm tùy theo giới luật của mỗi người, nên tâm là đối tượng của chấp thủ giới cấm thủ. Nhưng tâm được quán sát bằng niệm xứ quán tâm không phải là đối tượng của chấp thủ giới cấm thủ.
Dhamme nāmarūpaparicchedena yathābhūtaṃ apassantassa dhammesu attābhiniveso hotīti dhammā attavādupādānassa vatthu, dhammagatāya pana satiyā anupassitabbā dhammā attavādupādānassa vatthu na honti eva.
For one who does not see phenomena as they truly are, by distinguishing mind-and-matter, there arises a strong attachment to self in phenomena. Thus, phenomena are the basis for clinging to a doctrine of self. However, phenomena to be contemplated with mindfulness regarding phenomena are not the basis for clinging to a doctrine of self.
Đối với người không thấy các pháp như thật bằng cách phân biệt danh sắc, sự chấp trước ngã tồn tại trong các pháp, nên các pháp là đối tượng của chấp thủ ngã kiến. Nhưng các pháp được quán sát bằng niệm xứ quán pháp không phải là đối tượng của chấp thủ ngã kiến.
Tasmā catūsu satipaṭṭhānesu bhāviyamānesu upādānehi anupādāno bhavatīti vuttanti adhippāyo gahetabbo.
Therefore, the intention should be understood that when the four foundations of mindfulness are developed, one becomes non-clinging, free from clingings.
Do đó, ý nghĩa phải được hiểu là: khi bốn niệm xứ được tu tập, hành giả trở thành không chấp thủ đối với các chấp thủ.
‘‘Yena yogāvacarena satipaṭṭhānā bhāvitā, so yogāvacaro upādānehiyeva anupādāno bhavatī’’ti pucchitabbattā yogādīhipi visaṃyutto bhavatīti dassetuṃ ‘‘yogehi ca visaṃyutto’’tiādi vuttaṃ.
Since it should be asked, "By which meditator are the foundations of mindfulness developed, and that meditator becomes non-clinging, free from clingings?", the phrase "and disjoined from yokes" and so on, was stated to show that one also becomes disjoined from yokes and so forth.
Bởi vì cần phải hỏi rằng: “Hành giả nào đã tu tập niệm xứ, hành giả đó chỉ không chấp thủ đối với các chấp thủ thôi sao?”, nên để chỉ ra rằng hành giả đó cũng thoát ly khỏi các ách phược, đã nói “yogehi ca visaṃyutto” (và thoát ly khỏi các ách phược) và vân vân.
Tattha yogehi cāti kāmayogabhavayogadiṭṭhiyogaavijjāyogehi ca.
Here, "and from yokes" refers to the yoke of sensual desire, the yoke of existence, the yoke of views, and the yoke of ignorance.
Ở đó, yogehi cā (và các ách phược) có nghĩa là ách phược dục, ách phược hữu, ách phược kiến, ách phược vô minh.
Visaṃyuttoti tadaṅgappahānavikkhambhanappahānasamucchedappahānavasena vigato, vimutto ca bhavatīti attho.
"Disjoined" means removed by way of abandonment by substitution of opposites, abandonment by suppression, and abandonment by eradication, and also liberated.
Visaṃyutto (thoát ly) có nghĩa là được giải thoát, được giải thoát theo cách đoạn trừ từng phần, đoạn trừ bằng cách trấn áp, đoạn trừ hoàn toàn.
Subhasaññito hi rūpakāyo kāmarāgassa vatthu hoti, kāyagatāya pana satiyā anupassitabbo kāyo kāmarāgassa vatthu na hotveva.
Indeed, the body, perceived as beautiful, is the basis for sensual lust. However, the body to be contemplated with mindfulness regarding the body is not the basis for sensual lust.
Thật vậy, thân sắc được nhận thức là thanh tịnh là đối tượng của dục ái, nhưng thân được quán sát bằng niệm xứ quán thân không phải là đối tượng của dục ái.
‘‘Sukho’’ti vā ‘‘sukhahetū’’ti vā gahaṇīyo bhavo bhavarāgassa vatthu hoti, vedanāgatāya pana satiyā anupassitabbo bhavo bhavarāgassa vatthu na hoti.
Existence, to be grasped as "pleasant" or "cause of pleasure," is the basis for craving for existence. However, existence to be contemplated with mindfulness regarding feeling is not the basis for craving for existence.
Hữu được chấp thủ là “lạc” hoặc “nguyên nhân của lạc” là đối tượng của hữu ái, nhưng hữu được quán sát bằng niệm xứ quán thọ không phải là đối tượng của hữu ái.
‘‘Attā’’ti abhinivisitabbaṃ cittaṃ diṭṭhiyogassa vatthu hoti, cittagatāya pana satiyā anupassitabbaṃ cittaṃ diṭṭhiyogassa vatthu na hoti.
Consciousness, to be strongly attached to as "self," is the basis for the yoke of views. However, consciousness to be contemplated with mindfulness regarding consciousness is not the basis for the yoke of views.
Tâm được chấp trước là “ngã” là đối tượng của ách phược kiến, nhưng tâm được quán sát bằng niệm xứ quán tâm không phải là đối tượng của ách phược kiến.
Vinibbhogassa dukkarattā, dhammānaṃ dhammamattatāya ca duppaṭivijjhattā avinibbhujitabbā, dhammamattatāya appaṭivijjhitabbā dhammā avijjāyogassa vatthu honti, dhammagatāya pana satiyā anupassitabbā dhammā avijjāyogassa vatthu na honti.
Due to the difficulty of analysis, and the difficulty of penetrating the mere phenomenal nature of phenomena, phenomena that are not to be analyzed and not to be penetrated as mere phenomenal nature are the basis for the yoke of ignorance. However, phenomena to be contemplated with mindfulness regarding phenomena are not the basis for the yoke of ignorance.
Do khó phân biệt, và do các pháp chỉ là pháp nên khó thấu hiểu, các pháp không thể phân biệt và không thể thấu hiểu chỉ là pháp, là đối tượng của ách phược vô minh. Nhưng các pháp được quán sát bằng niệm xứ quán pháp không phải là đối tượng của ách phược vô minh.
Tasmā catusatipaṭṭhānānupassako ‘‘yogehi ca visaṃyutto’’ti vutto.
Therefore, one who contemplates the four foundations of mindfulness is called "disjoined from yokes."
Do đó, người quán sát bốn niệm xứ được gọi là “yogehi ca visaṃyutto” (và thoát ly khỏi các ách phược).
Ayaṃ nayo āsavehi ca anāsavo bhavati, oghehi ca nitthiṇṇo bhavatīti etthāpi yojetabbo.
This method should also be applied to "and becomes undefiled by taints, and has crossed the floods."
Cách thức này cũng nên được áp dụng cho “āsavehi ca anāsavo bhavati, oghehi ca nitthiṇṇo bhavatī” (và không có lậu hoặc đối với các lậu hoặc, và vượt qua các bộc lưu).
Ganthehi ca vippayutto bhavatīti ettha pana subhasaññito rūpakāyo abhijjhākāyaganthassa vatthu, kāyagatāya pana satiyā anupassitabbo rūpakāyo abhijjhākāyaganthassa vatthu na hoti.
In "and becomes disjoined from bodily ties," the body, perceived as beautiful, is the basis for the bodily tie of covetousness. However, the body to be contemplated with mindfulness regarding the body is not the basis for the bodily tie of covetousness.
Và không bị trói buộc bởi các kiết sử (gantha) – Ở đây, thân sắc (rūpakāya) được nhận thức là đẹp đẽ (subhasaññita) là đối tượng của kiết sử thân tham lam (abhijjhākāyagantha). Nhưng thân sắc cần được quán sát bằng niệm thân (kāyagatā sati) thì không phải là đối tượng của kiết sử thân tham lam.
Dukkhadukkhavipariṇāmadukkhasaṅkhāradukkhabhūtā vedanā byāpādakāyaganthassa vatthu honti, tena vuttaṃ – ‘‘dukkhāya vedanāya paṭighānusayo anusetī’’ti (ma. ni. 1.465).
Feelings, which are suffering of pain, suffering of change, and suffering of formations, are the basis for the bodily tie of ill-will. Therefore, it is said: "The latent tendency to aversion underlies painful feeling."
Các cảm thọ (vedanā) mang tính chất khổ khổ (dukkha-dukkha), hoại khổ (vipariṇāma-dukkha), và hành khổ (saṅkhāra-dukkha) là đối tượng của kiết sử thân sân hận (byāpādakāyagantha). Do đó, có lời dạy: “Tùy miên sân hận (paṭighānusaya) nằm tiềm ẩn trong cảm thọ khổ (dukkhā vedanā).”
Vedanāgatāya pana satiyā anupassitabbā vedanā byāpādakāyaganthassa vatthu na hoti.
However, feelings to be contemplated with mindfulness regarding feelings are not the basis for the bodily tie of ill-will.
Nhưng cảm thọ cần được quán sát bằng niệm cảm thọ (vedanāgatā sati) thì không phải là đối tượng của kiết sử thân sân hận.
‘‘Cittaṃ nicca’’nti abhinivesavasena sassatassa ‘‘attano sīlena suddhi, vatena suddhī’’ti parāmasanaṃ hoti, tasmā ‘‘nicca’’nti gahitaṃ cittaṃ sīlabbataparāmāsakāyaganthassa vatthu, cittagatāya pana satiyā anupassitabbaṃ cittaṃ sīlabbataparāmāsassa vatthu na hoti.
Through strong attachment to "consciousness is permanent," there arises the notion "purification is by one's own moral practice, purification is by one's vow." Therefore, consciousness, grasped as "permanent," is the basis for the bodily tie of clinging to moral practices and vows. However, consciousness to be contemplated with mindfulness regarding consciousness is not the basis for the clinging to moral practices and vows.
Sự bám chấp vào ý nghĩ “tâm (citta) là thường hằng” dẫn đến sự chấp thủ “sự thanh tịnh nhờ giới hạnh của mình, sự thanh tịnh nhờ giới cấm của mình”. Do đó, tâm được chấp là “thường hằng” là đối tượng của kiết sử thân chấp thủ giới cấm (sīlabbataparāmāsakāyagantha). Nhưng tâm cần được quán sát bằng niệm tâm (cittagatā sati) thì không phải là đối tượng của sự chấp thủ giới cấm.
Dhammānaṃ sappaccayanāmarūpasabhāvassa adassanato bhavadiṭṭhivibhavadiṭṭhi hoti, tasmā ‘‘idaṃ sacca’’nti abhinivisitabbā dhammā idaṃsaccābhinivesakāyaganthassa vatthu, dhammagatāya pana satiyā anupassitabbā dhammā idaṃsaccābhinivesakāyaganthassa vatthu na honti, tasmā catusatipaṭṭhānānupassako ‘‘ganthehi ca vippayutto’’ti vutto.
Not seeing the conditioned mind-and-matter nature of phenomena leads to the view of existence and the view of non-existence. Therefore, phenomena to be strongly attached to as "this is true" are the basis for the bodily tie of strong attachment to "this is true." However, phenomena to be contemplated with mindfulness regarding phenomena are not the basis for the bodily tie of strong attachment to "this is true." Therefore, one who contemplates the four foundations of mindfulness is called "disjoined from bodily ties."
Do không thấy được bản chất danh sắc (nāmarūpa) có duyên của các pháp (dhamma), nên có tà kiến hữu (bhavadiṭṭhi) và tà kiến vô (vibhavadiṭṭhi). Do đó, các pháp cần được bám chấp với ý nghĩ “đây là sự thật” là đối tượng của kiết sử thân chấp thủ “đây là sự thật” (idaṃsaccābhinivesakāyagantha). Nhưng các pháp cần được quán sát bằng niệm pháp (dhammagatā sati) thì không phải là đối tượng của kiết sử thân chấp thủ “đây là sự thật”. Vì vậy, người quán sát Tứ Niệm Xứ (catusatipaṭṭhānānupassaka) được gọi là “không bị trói buộc bởi các kiết sử”.
Subhasaññito ca kāyo rāgasallassa vatthu, kāyagatāya pana satiyā anupassitabbo kāyo rāgasallassa vatthu na hoti.
The body perceived as beautiful is the basis for the dart of lust, but the body to be contemplated with mindfulness of the body is not the basis for the dart of lust.
Và thân được nhận thức là đẹp đẽ (subhasaññita) là đối tượng của mũi tên tham (rāgasalla). Nhưng thân cần được quán sát bằng niệm thân thì không phải là đối tượng của mũi tên tham.
Sukhasaññitāya vedanāya doso hoti, tasmā vedanā dosasallassa vatthu, vedanāgatāya pana satiyā anupassitabbā vedanā dosasallassa vatthu na hoti.
With feeling perceived as pleasant, aversion arises; therefore, feeling is the basis for the dart of aversion. However, feeling to be contemplated with mindfulness of feeling is not the basis for the dart of aversion.
Có sự sân hận đối với cảm thọ được nhận thức là lạc (sukhasaññitā vedanā). Do đó, cảm thọ là đối tượng của mũi tên sân (dosasalla). Nhưng cảm thọ cần được quán sát bằng niệm cảm thọ thì không phải là đối tượng của mũi tên sân.
‘‘Cittaṃ attā’’ti gahetvā ‘‘attā seyyo’’tiādivasena pavattassa mānasallassa cittaṃ vatthu, cittagatāya pana satiyā anupassitabbaṃ cittaṃ mānasallassa vatthu na hoti.
Having taken "mind is self," mind is the basis for the dart of conceit that arises in the manner of "self is superior" and so on. However, mind to be contemplated with mindfulness of mind is not the basis for the dart of conceit.
Tâm là đối tượng của mũi tên mạn (mānasalla) phát sinh từ sự chấp “tâm là ngã (attā)” và ý nghĩ “ngã là tối thượng” v.v... Nhưng tâm cần được quán sát bằng niệm tâm thì không phải là đối tượng của mũi tên mạn.
Dhammānaṃ sappaccayanāmarūpasabhāvassa ajānanato dhammā mohasallassa vatthu, dhammagatāya pana satiyā anupassitabbā dhammā mohasallassa vatthu na honti, tasmā catusatipaṭṭhānānupassako ‘‘sallehi ca visallo bhavatī’’ti vutto.
From not knowing the nature of phenomena as dependent name-and-form, phenomena are the basis for the dart of delusion. However, phenomena to be contemplated with mindfulness of phenomena are not the basis for the dart of delusion. Therefore, one who contemplates the four satipaṭṭhānas is said to "become dart-free from darts."
Do không biết bản chất danh sắc có duyên của các pháp, nên các pháp là đối tượng của mũi tên si (mohasalla). Nhưng các pháp cần được quán sát bằng niệm pháp thì không phải là đối tượng của mũi tên si. Vì vậy, người quán sát Tứ Niệm Xứ được gọi là “không có mũi tên (visalla) bởi các mũi tên”.
‘‘Āhārā cassa pariññaṃ gacchantī’’ti ācariyena vuttaṃ, ‘‘kiṃ pana āhārāva assa yogāvacarassa pariññaṃ gacchanti, udāhu aññepī’’ti pucchitabbattā viññāṇaṭṭhitiyo ca assa yogāvacarassa pariññaṃ gacchantīti dassetuṃ ‘‘viññāṇaṭṭhitiyo cassa pariññaṃ gacchantī’’ti vuttaṃ.
The teacher said, "His nutriments are fully understood." Since it should be asked, "Do only his nutriments become fully understood for this meditator, or also others?" it is stated, "And his consciousness-stations are fully understood," to show that his consciousness-stations also become fully understood for this meditator.
Thầy đã dạy “Và các món ăn của người ấy đi đến sự liễu tri (pariññā)”. Vì có thể hỏi “Phải chăng chỉ các món ăn của hành giả ấy đi đến sự liễu tri, hay còn những thứ khác nữa?”, để chỉ ra rằng các thức trụ (viññāṇaṭṭhiti) của hành giả ấy cũng đi đến sự liễu tri, nên có lời dạy “Và các thức trụ của người ấy đi đến sự liễu tri”.
Yena yogāvacarena cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā, tassa yogāvacarassa kāyavedanācittadhammāva pariññaṃ gaccheyyuṃ, na viññāṇaṭṭhitiyoti ce vadeyya kāyānupassanādīhi ca kāyavedanācittadhammesu pariññātesu saññāyapi pariññātabbabhāvato.
If one were to say that for the meditator by whom the four satipaṭṭhānas have been developed, only the body, feelings, mind, and phenomena would be fully understood, not the consciousness-stations, because when the body, feelings, mind, and phenomena are fully understood through contemplation of the body and so on, perception is also to be fully understood.
Nếu có người nói rằng đối với hành giả đã tu tập Tứ Niệm Xứ, chỉ có thân, cảm thọ, tâm, các pháp đi đến sự liễu tri, chứ không phải các thức trụ, thì đó là vì khi thân, cảm thọ, tâm, các pháp đã được liễu tri thông qua niệm thân v.v..., thì tưởng (saññā) cũng được liễu tri.
Sā hi vedanācittasaṅkhātena dhammesu pariññātesu avinābhāvato pariññātāvāti.
For when feelings and mind, which are included in phenomena, are fully understood, perception is also fully understood due to its inseparability.
Vì khi cảm thọ và tâm đã được liễu tri, thì tưởng cũng được liễu tri do không thể tách rời.
Yena cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā, so yogāvacaro upādānehi anupādāno ca, yogehi visaṃyutto ca, khandhehi vippayutto ca, āsavehi anāsavo ca, oghehi nitthiṇṇo ca, sallehi visallo ca bhavatīti vutto, ‘‘kiṃ pana tathāvidhova hoti, udāhu aññathāpī’’ti pucchitabbattā agatimpi na gacchatīti dassento ‘‘agatigamanehi ca na agatiṃ gacchatī’’ti āha.
The meditator by whom the four satipaṭṭhānas have been developed is said to be non-clinging from clingings, detached from yokes, disjoined from aggregates, taint-free from taints, crossed over floods, and dart-free from darts. Since it should be asked, "Is he only of such a kind, or otherwise too?" to show that he also does not go to wrong courses, it is said, "And he does not go to wrong courses through wrong-goings."
Hành giả đã tu tập Tứ Niệm Xứ được gọi là không có chấp thủ (anupādāna) bởi các chấp thủ (upādāna), không bị trói buộc bởi các ách phược (yoga), không bị ràng buộc bởi các uẩn (khandha), không có lậu hoặc (anāsava) bởi các lậu hoặc (āsava), đã vượt qua các dòng nước lũ (ogha), và không có mũi tên (visalla) bởi các mũi tên. Vì có thể hỏi “Phải chăng người ấy chỉ như vậy, hay còn cách khác nữa?”, để chỉ ra rằng người ấy cũng không đi đến các nẻo ác (agati), nên có lời dạy “Và không đi đến nẻo ác bởi các nẻo ác”.
Subhādisaññite rūpakāye apekkhamāno puggalo chandāgatiṃ gacchatīti subhādisaññito rūpakāyo visesato chandāgatiyā vatthu hoti, kāyānupassanāsatipaṭṭhānena pana anupassitabbo assāsapassāsādiko kāyo chandāgatiyā vatthu na hoti, tasmā kāyānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanaṃ bhāvento puggalo chandāgatiṃ na gacchati.
A person who is attached to the body of beautiful perception goes to the wrong course of desire. Thus, the body of beautiful perception is especially the basis for the wrong course of desire. However, the body, such as in-breaths and out-breaths, to be contemplated with the satipaṭṭhāna of mindfulness of the body, is not the basis for the wrong course of desire. Therefore, a person developing the satipaṭṭhāna of mindfulness of the body does not go to the wrong course of desire.
Người có sự quyến luyến đối với thân sắc được nhận thức là đẹp đẽ v.v... thì đi đến nẻo ác dục (chandāgati). Do đó, thân sắc được nhận thức là đẹp đẽ v.v... đặc biệt là đối tượng của nẻo ác dục. Nhưng thân như hơi thở vào ra v.v... cần được quán sát bằng niệm thân thì không phải là đối tượng của nẻo ác dục. Do đó, người tu tập niệm thân thì không đi đến nẻo ác dục.
Sukhavedanassādavasena vedayamāno tadabhāvena byāpādaṃ āgacchatīti sukhavedanā dosāgatiyā vatthu hoti, vedanānupassanāsatipaṭṭhānena pana anupassitabbā vedanā dosāgatiyā vatthu na hoti, tasmā vedanāsatipaṭṭhānabhāvanaṃ bhāvento puggalo dosāgatiṃ na gacchati.
One who experiences pleasant feeling with attachment, comes to ill-will due to its absence. Thus, pleasant feeling is the basis for the wrong course of aversion. However, feeling to be contemplated with the satipaṭṭhāna of mindfulness of feeling is not the basis for the wrong course of aversion. Therefore, a person developing the satipaṭṭhāna of mindfulness of feeling does not go to the wrong course of aversion.
Người cảm thọ theo cách thưởng thức cảm thọ lạc thì sẽ đi đến sân hận khi không có cảm thọ đó. Do đó, cảm thọ lạc là đối tượng của nẻo ác sân (dosāgati). Nhưng cảm thọ cần được quán sát bằng niệm cảm thọ thì không phải là đối tượng của nẻo ác sân. Do đó, người tu tập niệm cảm thọ thì không đi đến nẻo ác sân.
Santatighanavasena ‘‘niccaṃ, dhuva’’nti gahitaṃ cittaṃ mohassa vatthu hoti, cittānupassanāsatipaṭṭhānena pana anupassitabbaṃ cittaṃ mohassa vatthu na hoti, tasmā cittānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanaṃ bhāvento puggalo dosāgatiṃ na gacchati.
The mind grasped as "permanent, stable" in terms of continuity and compactness is the basis for delusion. However, the mind to be contemplated with the satipaṭṭhāna of mindfulness of mind is not the basis for delusion. Therefore, a person developing the satipaṭṭhāna of mindfulness of mind does not go to the wrong course of aversion.
Tâm được chấp là “thường hằng, bền vững” theo cách liên tục và dày đặc là đối tượng của si (moha). Nhưng tâm cần được quán sát bằng niệm tâm thì không phải là đối tượng của si. Do đó, người tu tập niệm tâm thì không đi đến nẻo ác sân.
Vibhajitvā dhammasabhāvaṃ ajānantassa bhayaṃ jāyatīti vibhajitvā ajāniyasabhāvā dhammā bhayassa vatthu honti, dhammānupassanāsatipaṭṭhānena pana anupassitabbā vibhajitvā jānitabbā dhammā rāgassa vatthu na honti, tasmā dhammānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanaṃ bhāvento puggalo bhayāgatiṃ na gacchati.
Fear arises in one who does not understand the nature of phenomena when analyzed. Thus, phenomena whose nature is to be understood by analysis are the basis for fear. However, phenomena to be understood by analysis, when contemplated with the satipaṭṭhāna of mindfulness of phenomena, are not the basis for lust. Therefore, a person developing the satipaṭṭhāna of mindfulness of phenomena does not go to the wrong course of fear.
Khi một người không biết bản chất của các pháp bằng cách phân tích, thì sự sợ hãi phát sinh. Do đó, các pháp có bản chất không thể biết bằng cách phân tích là đối tượng của sợ hãi. Nhưng các pháp cần được biết bằng cách phân tích, khi được quán sát bằng niệm pháp thì không phải là đối tượng của tham (rāga). Do đó, người tu tập niệm pháp thì không đi đến nẻo ác sợ hãi (bhayāgati).
Evaṃ pahātabbabhāvena ekalakkhaṇe akusalepi dhamme nīharitvā idāni nigametuṃ ‘‘evaṃ akusalāpi dhammā ekalakkhaṇattā pahānaṃ abbhatthaṃ gacchantī’’ti puna vuttaṃ.
Thus, after extracting unwholesome phenomena, which share the single characteristic of being abandonable, it is again stated, "Thus, unwholesome phenomena, having a single characteristic, go towards abandonment," to conclude now.
Như vậy, sau khi đã trình bày các pháp bất thiện (akusala) có cùng một đặc tính (ekalakkhaṇa) là cần phải đoạn trừ, bây giờ để kết luận, lại có lời dạy “Như vậy, các pháp bất thiện cũng đi đến sự đoạn trừ do có cùng một đặc tính”.
Bhāvetabbesu dhammesu ekadesesu vutte tadavasesāpi bhāvetabbā dhammā ekalakkhaṇattā nīharitvā vattabbā, pahātabbesupi dhammesu ekadese vutte tadavasesāpi dhammā pahātabbā ekalakkhaṇattā nīharitvā vattabbāti ācariyena vuttā, amhehi ca ñātā, ‘‘aññathāpi yadi vattabbā siyuṃ, tepi vadathā’’ti vattabbabhāvato aññenapi pariyāyena lakkhaṇahārassa udāharaṇāni dassetuṃ ‘‘yattha vā panā’’tiādi vuttaṃ.
When some of the qualities to be developed are stated, the remaining qualities to be developed should also be inferred and stated due to their single characteristic; and when some of the qualities to be abandoned are stated, the remaining qualities to be abandoned should also be inferred and stated due to their single characteristic—this was stated by the teacher and understood by us. And because it was said, "If there are other ways to state it, you should state them too," the phrase "yattha vā pana" (wherever, moreover) and so on was stated to show examples of the characteristic inference (lakkhaṇahāra) in another way.
Khi một phần của các pháp cần tu tập đã được nói đến, thì các pháp cần tu tập còn lại cũng cần được trình bày do có cùng một đặc tính. Và khi một phần của các pháp cần đoạn trừ đã được nói đến, thì các pháp cần đoạn trừ còn lại cũng cần được trình bày do có cùng một đặc tính, như đã được Thầy dạy và chúng ta đã biết. Để đưa ra các ví dụ về phương pháp đặc tính (lakkhaṇahāra) theo một cách khác, vì có thể nói “Nếu còn có thể nói theo cách khác, thì hãy nói những điều đó”, nên có lời dạy “Hoặc là nơi nào” v.v...
Tattha yattha yassaṃ rūpekadesadesanāyaṃ rūpindriyaṃ ruppanalakkhaṇaṃ cakkhundriyādijīvitindriyapariyosānaṃ aṭṭhavidhaṃ indriyaṃ rūpekadesaṃ bhagavatā desitaṃ.
Therein, where in which teaching of a part of rūpa, the rūpa faculty (rūpindriya), characterized by affliction (ruppana), consisting of eight types of faculties, from the eye faculty up to the life faculty, which is a part of rūpa, was taught by the Blessed One.
Trong đó, nơi nào (yattha), trong bài giảng về một phần của sắc (rūpekadesadesanā), sắc căn (rūpindriya), tức là tám loại căn có đặc tính bị hoại diệt (ruppanalakkhaṇa), bắt đầu từ nhãn căn (cakkhundriya) cho đến mạng căn (jīvitindriya), đã được Đức Phật giảng là một phần của sắc.
Tattheva tassaṃ rūpekadesadesanāyaṃ rūpadhātu ruppanalakkhaṇā cakkhudhātādiphoṭṭhabbadhātupariyosānā dasavidhā rūpadhātu ruppanalakkhaṇena ekalakkhaṇattā desitā.
Therein itself, in that teaching of a part of rūpa, the rūpa element (rūpadhātu), characterized by affliction, consisting of ten types of rūpa elements, from the eye element up to the tangible element, was taught due to having a single characteristic, that of affliction.
Ngay tại đó (tattheva), trong bài giảng về một phần của sắc đó, sắc giới (rūpadhātu), tức là mười loại sắc giới có đặc tính bị hoại diệt, bắt đầu từ nhãn giới (cakkhudhātu) cho đến xúc giới (phoṭṭhabbadhātu), đã được giảng là có cùng một đặc tính là bị hoại diệt.
Sabbo rūpakkhandho ca desito.
And the entire rūpa aggregate (rūpakkhandha) was taught.
Và toàn bộ sắc uẩn (rūpakkhandha) cũng đã được giảng.
Rūpāyatanaṃ ruppanalakkhaṇaṃ cakkhāyatanādiphoṭṭhabbāyatanapariyosānaṃ dasavidhaṃ āyatanaṃ ruppanalakkhaṇena ekalakkhaṇattā bhagavatā desitaṃ.
The rūpa base (rūpāyatana), characterized by affliction, consisting of ten types of bases, from the eye base up to the tangible base, was taught by the Blessed One due to having a single characteristic, that of affliction.
Sắc xứ (rūpāyatana), tức là mười loại xứ có đặc tính bị hoại diệt, bắt đầu từ nhãn xứ (cakkhāyatana) cho đến xúc xứ (phoṭṭhabbāyatana), đã được Đức Phật giảng là có cùng một đặc tính là bị hoại diệt.
Yattha vā pana yassaṃ vedanekadesadesanāyaṃ sukhā vedanā bhagavatā desitā, tattha tassaṃ vedanekadesadesanāyaṃ sukhindriyañca desitaṃ, somanassindriyañca desitaṃ, dukkhasamudayo ariyasaccañca desitaṃ sukhavedanābhāvena ekalakkhaṇattā.
Wherever, moreover, in which teaching of a part of feeling, pleasant feeling was taught by the Blessed One, therein in that teaching of a part of feeling, the faculty of pleasure (sukhindriya) was taught, the faculty of joy (somanassindriya) was taught, and the Noble Truth of the origin of suffering (dukkhasamudayo ariyasacca) was taught, due to having a single characteristic, that of pleasant feeling.
Hoặc là nơi nào (yattha vā pana), trong bài giảng về một phần của cảm thọ, cảm thọ lạc (sukhā vedanā) đã được Đức Phật giảng, tại đó (tattha), trong bài giảng về một phần của cảm thọ đó, lạc căn (sukhindriya) cũng đã được giảng, hỷ căn (somanassindriya) cũng đã được giảng, và Khổ Tập Thánh Đế (dukkhasamudayo ariyasacca) cũng đã được giảng do có cùng một đặc tính là cảm thọ lạc.
Yattha vā pana yassaṃ vedanekadesadesanāyaṃ dukkhā vedanā bhagavatā desitā, tattha tassaṃ vedanekadesadesanāyaṃ dukkhindriyañca desitaṃ domanassindriyañca desitaṃ, dukkhaṃ ariyasaccañca desitaṃ dukkhavedanābhāvena ekalakkhaṇattā.
Wherever, moreover, in which teaching of a part of feeling, painful feeling was taught by the Blessed One, therein in that teaching of a part of feeling, the faculty of pain (dukkhindriya) was taught, the faculty of displeasure (domanassindriya) was taught, and the Noble Truth of suffering (dukkhaṃ ariyasacca) was taught, due to having a single characteristic, that of painful feeling.
Hoặc là nơi nào, trong bài giảng về một phần của cảm thọ, cảm thọ khổ (dukkhā vedanā) đã được Đức Phật giảng, tại đó, trong bài giảng về một phần của cảm thọ đó, khổ căn (dukkhindriya) cũng đã được giảng, ưu căn (domanassindriya) cũng đã được giảng, và Khổ Thánh Đế (dukkhaṃ ariyasacca) cũng đã được giảng do có cùng một đặc tính là cảm thọ khổ.
Yattha vā pana yassaṃ vedanekadesadesanāyaṃ adukkhamasukhā vedanā bhagavatā desitā, tattha tassaṃ vedanekadesadesanāyaṃ upekkhindriyañca desitaṃ, sabbo paṭiccasamuppādo ca desitoti yojanā kātabbā.
Wherever, moreover, in which teaching of a part of feeling, neither-painful-nor-pleasant feeling was taught by the Blessed One, therein in that teaching of a part of feeling, the faculty of equanimity (upekkhindriya) was taught, and the entire Dependent Origination (sabbo paṭiccasamuppādo) was taught—this is how the connection should be made.
Hoặc là nơi nào, trong bài giảng về một phần của cảm thọ, cảm thọ không khổ không lạc (adukkhamasukhā vedanā) đã được Đức Phật giảng, tại đó, trong bài giảng về một phần của cảm thọ đó, xả căn (upekkhindriya) cũng đã được giảng, và toàn bộ Duyên Khởi (sabbo paṭiccasamuppādo) cũng đã được giảng. Đó là cách kết nối.
Yassaṃ desanāyaṃ adukkhamasukhā vedanā desitā, tassaṃ desanāyaṃ upekkhindriyaṃ desitaṃ hotu samānalakkhaṇattā, ‘‘kena paṭiccasamuppādo desito bhaveyyā’’ti vattabbabhāvato ‘‘kena kāraṇenā’’ti pucchitvā kāraṇaṃ dassetuṃ ‘‘adukkhamasukhāyā’’tiādi vuttaṃ.
In which teaching neither-painful-nor-pleasant feeling was taught, in that teaching let the faculty of equanimity be taught due to having a similar characteristic. Since it could be asked, "By what means would Dependent Origination be taught?", to show the reason by asking "kena kāraṇenā" (by what reason), the phrase "adukkhamasukhāyā" (by neither-painful-nor-pleasant) and so on was stated.
Trong bài giảng nào mà cảm thọ không khổ không lạc được thuyết giảng, trong bài giảng ấy, upekkha-indriya (căn xả) được thuyết giảng, do có cùng đặc tính. Vì có thể nói rằng “do cái gì mà duyên khởi được thuyết giảng?”, nên sau khi hỏi “do nhân nào?”, để chỉ ra nhân, đoạn “do cảm thọ không khổ không lạc” v.v. đã được nói.
Tattha adukkhamasukhāya vedanāya hi yasmā avijjā anuseti, tasmā avijjā desitā hoti.
Therein, because ignorance underlies neither-painful-nor-pleasant feeling, therefore ignorance is taught.
Ở đó, bởi vì vô minh tiềm ẩn nơi cảm thọ không khổ không lạc, cho nên vô minh được thuyết giảng.
Avijjāya ca desitāya avijjāmūlako sabbopi paṭiccasamuppādo ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā…pe… dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti desitova hotīti adhippāyo daṭṭhabbo.
And when ignorance is taught, the entire Dependent Origination, rooted in ignorance, "With ignorance as condition, formations... and so on... the origin of this whole mass of suffering comes to be," is understood as having been taught.
Và khi vô minh được thuyết giảng, toàn bộ duyên khởi có gốc rễ từ vô minh, “do vô minh làm duyên nên có các hành…pe… sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra”, được xem là đã được thuyết giảng. Ý nghĩa này cần được hiểu.
‘‘Avijjāpaccayā saṅkhārā…pe… samudayo hotī’’ti anulomavasena pavatto yo paṭiccasamuppādo desitoti ācariyena vutto, ‘‘yadi tathā pavatto so ca paṭiccasamuppādo desito, evaṃ sati sabbo ca paṭiccasamuppādo desito’’ti na vattabboti codanaṃ manasi katvā ‘‘so cā’’tiādi vuttaṃ.
The Dependent Origination that proceeds in direct order, "With ignorance as condition, formations... and so on... the origin comes to be," was stated by the teacher as having been taught. With the objection in mind, "If that Dependent Origination, proceeding in that way, is taught, then it should not be said that the entire Dependent Origination is taught," the phrase "so cā" (and that) and so on was stated.
Duyên khởi thuận chiều “do vô minh làm duyên nên có các hành…pe… sự tập khởi xảy ra” mà bậc Đạo sư đã nói là được thuyết giảng. Khi ghi nhớ lời chất vấn rằng “nếu duyên khởi thuận chiều ấy được thuyết giảng như vậy, thì không thể nói rằng ‘toàn bộ duyên khởi đã được thuyết giảng’”, đoạn “và điều đó” v.v. đã được nói.
Tattha yo ca anulomavasena pavatto, so ca sarāgasadosasamohasaṃkilesapakkhena hātabbo.
Therein, that which proceeds in direct order, that is to be abandoned through the aspect of defilements, namely, craving, hatred, and delusion.
Ở đó, điều nào diễn ra theo chiều thuận, điều đó cần được loại bỏ bởi phe nhiễm ô có tham, sân, si.
Yo ca paṭilomavasena ‘‘avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho’’tiādiko pavatto, so ca vītarāgavītadosavītamohaariyadhammehi hātabbo.
And that which proceeds in reverse order, "But with the utter fading away and cessation of ignorance, there is the cessation of formations," and so on, that is to be abandoned through the Noble Qualities of freedom from craving, freedom from hatred, and freedom from delusion.
Và điều nào diễn ra theo chiều nghịch, “do sự đoạn diệt hoàn toàn và ly tham của vô minh nên các hành đoạn diệt” v.v., điều đó cần được loại bỏ bởi các pháp cao thượng đã ly tham, ly sân, ly si.
Yo ca anulomapaṭilomavasena pavatto, so ca tadubhayehi hātabbo.
And that which proceeds in both direct and reverse order, that is to be abandoned through both of these.
Và điều nào diễn ra theo cả chiều thuận và chiều nghịch, điều đó cần được loại bỏ bởi cả hai.
Tasmā ‘‘sabbo ca paṭiccasamuppādo desito’’ti vattabbovāti adhippāyo gahetabbo.
Therefore, the meaning should be taken that it should indeed be said, "the entire Dependent Origination is taught."
Do đó, ý nghĩa cần được chấp nhận là “toàn bộ duyên khởi đã được thuyết giảng”.
‘‘Ye dhammā ekalakkhaṇā, tesaṃ dhammānaṃ ekasmiṃ dhamme vutte avasiṭṭhā dhammā vuttā bhavantītiādinā (netti. 23) ācariyena yā lakkhaṇahārayojanā vuttā, sāva kātabbā, na aññathā kātabbā’’ti pucchitabbabhāvato aññathāpi lakkhaṇahārayojanā kātabbāyevāti dassetuṃ ‘‘evaṃ ye dhammā’’tiādi vuttaṃ.
To show that the application of the characteristic method should also be done in other ways, since it might be asked, "Should only the application of the characteristic method stated by the teacher, beginning with 'When those phenomena that have one characteristic are stated, the remaining phenomena are also stated,' be done, and not otherwise?", the phrase "Thus, those phenomena..." was stated.
Vì có thể chất vấn rằng “phương pháp giải thích đặc tính (lakkhaṇahāra) mà bậc Đạo sư đã nói trong đoạn ‘những pháp nào có cùng một đặc tính, khi một pháp trong số đó được nói đến, các pháp còn lại cũng được xem là đã được nói đến’ (netti. 23), chỉ nên được thực hiện như vậy chứ không phải cách khác”, nên để chỉ ra rằng phương pháp giải thích đặc tính cũng có thể được thực hiện theo cách khác, đoạn “như vậy, những pháp nào” v.v. đã được nói.
Tattha ye pathavīādayo rūpa dhammā, ye phassādayo arūpa dhammā sandhāraṇādi kiccato saṅghaṭṭanādi kiccato ekalakkhaṇā, tesaṃ rūpārūpa dhammānaṃ ekasmiṃ dhamme vutte avasiṭṭhā rūpārūpa dhammā vuttā bhavanti.
Therein, those material phenomena such as the earth element, and those immaterial phenomena such as contact, which have one characteristic due to their function of supporting and so on, and their function of impingement and so on, when one of those material and immaterial phenomena is stated, the remaining material and immaterial phenomena are also stated.
Ở đó, những pháp sắc như đất v.v., những pháp vô sắc như xúc v.v., do có cùng một đặc tính về chức năng như giữ gìn v.v. và về chức năng như va chạm v.v., khi một pháp trong số những pháp sắc và vô sắc ấy được nói đến, các pháp sắc và vô sắc còn lại cũng được xem là đã được nói đến.
Ye pathavīādayo rūpa dhammā, ye phassādayo arūpa dhammā kakkhaḷādi lakkhaṇato phusanādi lakkhaṇato ekalakkhaṇā, tesaṃ rūpārūpa dhammānaṃ ekasmiṃ dhamme vutte avasiṭṭhā rūpārūpa dhammā vuttā bhavanti.
Those material phenomena such as the earth element, and those immaterial phenomena such as contact, which have one characteristic due to their characteristic of hardness and so on, and their characteristic of touching and so on, when one of those material and immaterial phenomena is stated, the remaining material and immaterial phenomena are also stated.
Những pháp sắc như đất v.v., những pháp vô sắc như xúc v.v., do có cùng một đặc tính về đặc tướng như thô cứng v.v. và về đặc tướng như xúc chạm v.v., khi một pháp trong số những pháp sắc và vô sắc ấy được nói đến, các pháp sắc và vô sắc còn lại cũng được xem là đã được nói đến.
Ye dhammā ruppana sāmaññato namana sāmaññato aniccādi sāmaññato vā khandhāyatanādi sāmaññato vā ekalakkhaṇā, tesaṃ saṅkhata dhammānaṃ ekasmiṃ saṅkhatadhamme vutte avasiṭṭhā dhammā vuttā bhavanti.
Those phenomena which have one characteristic due to the commonality of being afflicted, or the commonality of bending, or the commonality of impermanence and so on, or the commonality of aggregates and sense bases and so on, when one of those conditioned phenomena is stated, the remaining phenomena are also stated.
Những pháp nào có cùng một đặc tính về tính chung là bị hủy hoại, về tính chung là nghiêng về, hoặc về tính chung là vô thường v.v., hoặc về tính chung là uẩn, xứ v.v., khi một pháp trong số những pháp hữu vi ấy được nói đến, các pháp còn lại cũng được xem là đã được nói đến.
Ye saṅkhata dhammā bhaṅguppādato saṅkhato cutūpapātato samānanirodhuppādasaṅkhatato vā cutūpapātato ekalakkhaṇā, tesaṃ saṅkhata dhammānaṃ ekasmiṃ saṅkhatadhamme vutte avasiṭṭhā saṅkhatadhammā vuttā bhavantīti atthayojanā kātabbā.
An interpretation of the meaning should be made thus: Those conditioned phenomena which have one characteristic due to their arising and dissolution, or due to their being conditioned by simultaneous cessation and arising, or due to their death and rebirth, when one of those conditioned phenomena is stated, the remaining conditioned phenomena are also stated.
Những pháp hữu vi nào có cùng một đặc tính về sự sinh và diệt do sự sinh diệt, hoặc về sự sinh và diệt do sự sinh và diệt đồng thời, khi một pháp trong số những pháp hữu vi ấy được nói đến, các pháp hữu vi còn lại cũng được xem là đã được nói đến. Việc giải thích ý nghĩa cần được thực hiện như vậy.
25. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena lakkhaṇahāravibhaṅgena suttatthehi samānatthā vibhattā, so saṃvaṇṇanāvisesabhūto lakkhaṇahāravibhaṅgo paripuṇṇo, ‘‘katamo catubyūhahāravibhaṅgo’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo catubyūho hāro’’tiādi vuttaṃ.
Since the explanation of the characteristic method, which is a special kind of exposition, by which the meanings similar to the suttas are analyzed, is complete, and because it might be asked, "Which is the explanation of the fourfold method?", the phrase "Therein, which is the fourfold method?" and so on was stated.
25. Phương pháp giải thích đặc tính (lakkhaṇahāravibhaṅga) đặc biệt nào đã được phân tích với ý nghĩa tương đồng với các ý nghĩa của kinh, phương pháp giải thích đặc tính đặc biệt ấy đã hoàn tất. Vì có thể hỏi rằng “phương pháp Tứ cấu trúc là gì?”, nên đoạn “ ở đây, phương pháp Tứ cấu trúc là gì?” v.v. đã được nói.
Tattha tatthāti tesu niddiṭṭhesu soḷasasu desanāhārādīsu.
Therein, "therein" refers to those sixteen methods of exposition and so on that were indicated.
Ở đó, ở đây có nghĩa là trong mười sáu phương pháp được đề cập như phương pháp thuyết giảng (desanāhāra) v.v.
Katamoti katamo saṃvaṇṇanāviseso catubyūho hāro catubyūhahāravibhaṅgo nāmāti viññeyyo.
"Which" means, which special kind of exposition is known as the fourfold method, the explanation of the fourfold method.
Cái gì có nghĩa là, sự giải thích đặc biệt nào được gọi là phương pháp Tứ cấu trúc, tức là sự phân tích phương pháp Tứ cấu trúc? Cần hiểu như vậy.
Tena vuttaṃ – ‘‘tattha katamo catubyūho hāroti catubyūhahāravibhaṅgo’’ti (netti. aṭṭha. 25).
Thus it was said: "Therein, which is the fourfold method? It is the explanation of the fourfold method."
Do đó, đã nói: “Ở đây, phương pháp Tứ cấu trúc là gì? Đó là sự phân tích phương pháp Tứ cấu trúc” (netti. aṭṭha. 25).
‘‘Iminā catubyūhahārena katamassa neruttādayo gavesitabbā’’ti pucchitabbattā ‘‘byañjanenā’’tiādi vuttaṃ.
Because it might be asked, "By this fourfold method, for which are the grammarians and so on to be sought?", the phrase "by expression..." and so on was stated.
Vì có thể hỏi rằng “bởi phương pháp Tứ cấu trúc này, văn phạm v.v. của kinh nào cần được tìm hiểu?”, nên đoạn “ bởi văn tự” v.v. đã được nói.
Tattha byañjanenāti catubyūhahārassa suttassa visesato byañjanavicayabhāvato ‘‘byañjanā’’ti vohāritena iminā catubyūhahārena suttassa neruttañca, suttassa adhippāyo ca, suttassa nidānañca, suttassa pubbāparasandhi ca saṃvaṇṇentehi gavesitabboti attho.
There, by expression (byañjana) — because the Sutta of the fourfold method (catubyūhahāra) is specifically characterized by the analysis of expressions (byañjana-vicaya) — by this fourfold method, which is called "expression," the etymology (nerutta) of the Sutta, the intention (adhippāya) of the Sutta, the origin (nidāna) of the Sutta, and the connection of the preceding and succeeding parts (pubbāparasandhi) of the Sutta should be sought by those who explain it; this is the meaning.
Ở đó, bởi văn tự có nghĩa là: bởi phương pháp Tứ cấu trúc này, được gọi là “văn tự” do đặc biệt phân tích văn tự của kinh, những người giải thích cần tìm hiểu văn phạm của kinh, ý nghĩa của kinh, nguyên nhân của kinh và sự liên kết trước sau của kinh.
‘‘Catubyūhahārena gavesitabbesu neruttādīsu katamaṃ suttassa gavesitabbaṃ nerutta’’nti pucchitabbattā ‘‘tattha katamaṃ nerutta’’ntiādi vuttaṃ.
Because it should be asked, "Among the etymology (nerutta) and so forth that are to be sought by the fourfold method, which is the etymology of the Sutta that should be sought?", therefore "Among these, which is the etymology?" and so on, was stated.
Vì có thể hỏi rằng “trong số văn phạm v.v. cần tìm hiểu bởi phương pháp Tứ cấu trúc, văn phạm nào của kinh cần tìm hiểu?”, nên đoạn “ ở đây, văn phạm nào” v.v. đã được nói.
Tassattho – tattha tesu iminā catubyūhahārena gavesitabbesu neruttādīsu katamaṃ suttassa neruttaṃ nibbacanaṃ nāmāti ce puccheyya?
Its meaning is: If one were to ask, "Among those etymology and so forth that are to be sought by this fourfold method, which is the etymology (nerutta), the explanation (nibbacana), of the Sutta?",
Ý nghĩa của nó là: ở đó, trong số văn phạm v.v. cần tìm hiểu bởi phương pháp Tứ cấu trúc này, nếu hỏi văn phạm (nibbacana) nào của kinh được gọi là văn phạm?
Suttassa yā nirutti niddhāretvā vuttā sabhāvapaññatti gavesitabbā, idaṃ sabhāvaniruttibhūtaṃ nibbacanaṃ neruttaṃ nāmāti.
The nirutti (designation) of the Sutta, which is the natural designation (sabhāvapaññatti) stated after being defined, should be sought; this explanation, which is the natural designation, is called etymology (nerutta).
Sự định nghĩa bản chất (sabhāvapaññatti) đã được xác định và nói ra của kinh cần được tìm hiểu, sự định nghĩa bản chất ấy được gọi là văn phạm.
‘‘Yā nirutti neruttaṃ nāmāti vuttā, kā pana sā niruttī’’ti pucchitabbattā ‘‘padasaṃhitā’’ti vuttaṃ.
Because it should be asked, "What is that nirutti (designation) which is called etymology (nerutta)?", therefore "padasaṃhitā" (connected with words) was stated.
Vì có thể hỏi rằng “cái gì được gọi là văn phạm đã được nói, vậy văn phạm đó là gì?”, nên đoạn “ sự kết hợp của các từ” đã được nói.
Padesu saṃhitā yuttā padasaṃhitā.
Padasaṃhitā means connected, joined, with words.
Sự kết hợp của các từ là sự kết hợp, sự phù hợp trong các từ.
Yathā yathā suttattho vattabbo, tathā tathā yā sabhāvanirutti pavattā, sā pavattā sabhāvaniruttiyeva nirutti nāmāti yojanā.
The connection is: whichever natural designation (sabhāvanirutti) occurs in the way the meaning of the Sutta should be expressed, that occurring natural designation itself is called nirutti.
Sự giải thích là: sự định nghĩa bản chất nào diễn ra tùy theo cách ý nghĩa của kinh cần được nói, sự định nghĩa bản chất đã diễn ra ấy chính là văn phạm.
‘‘Kā pana sā sabhāvaniruttī’’ti pucchitabbattā ca ‘‘yaṃ dhammānaṃ nāmaso ñāṇa’’nti vuttaṃ.
And because it should be asked, "What is that natural designation?", therefore "yaṃ dhammānaṃ nāmaso ñāṇaṃ" (the knowledge of phenomena by name) was stated.
Và vì có thể hỏi rằng “vậy sự định nghĩa bản chất ấy là gì?”, nên đoạn “ sự hiểu biết về tên gọi của các pháp” đã được nói.
Yaṃ yāya kāraṇabhūtāya nāmapaññattiyā dhammānaṃ neyyānaṃ nāmaso pathavīnāmādinā vā phassanāmādinā vā khandhanāmādinā vā vividhena nāmena atthadhammādīsu kusalassa puggalassa ñāṇaṃ pavattati, sā kāraṇabhūtā nāmapaññatti sabhāvanirutti nāmāti attho.
The meaning is: Yaṃ (that) — by which causal designation (nāmapaññatti) the knowledge of phenomena (dhammā), i.e., knowable things, occurs to a person skilled in the meaning of things and so forth, by various names such as the name of earth, or the name of contact, or the name of aggregates — that causal designation is called natural designation (sabhāvanirutti).
Ý nghĩa là: cái gì là sự hiểu biết (ñāṇa) của người có trí tuệ về các pháp cần được biết (neyya) bởi tên gọi (nāmaso) một cách đa dạng, ví dụ như bởi tên gọi đất, bởi tên gọi xúc, hoặc bởi tên gọi uẩn v.v., cái gì là sự hiểu biết diễn ra trong các pháp ý nghĩa v.v., sự định danh (nāmapaññatti) làm nhân ấy chính là sự định nghĩa bản chất.
Yanti ca liṅgavipallāso, yāyāti attho.
And yaṃ is a gender inversion; the meaning is "by which" (yāya).
Và cái gì là sự đảo ngược về giống, có nghĩa là “bởi cái gì”.
‘‘Liṅgapakatidhammānaṃ nāmaso pavattamānaṃ ñāṇaṃ vivaritvā kathehī’’ti vattabbattā ‘‘yadā hī’’tiādi vuttaṃ.
Because it should be said, "Explain the knowledge that occurs by name concerning phenomena that are natural in gender," therefore "yadā hi" (when indeed) and so on, was stated.
Vì đã được nói rằng: ‘‘Hãy trình bày, giải thích tuệ phát sinh từ danh của các pháp thể tính và tướng’’, nên đã nói ‘‘khi nào’’ và tiếp theo.
Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘yadā hi bhikkhūtiādinā ‘dhammānaṃ nāmaso ñāṇa’nti padassa atthaṃ vivaratī’’ti (netti. aṭṭha. 25) vuttaṃ.
However, in the Commentary it is stated, "By 'yadā hi bhikkhu' and so on, the meaning of the phrase 'dhammānaṃ nāmaso ñāṇaṃ' is explained."
Nhưng trong Chú giải, đã nói rằng: ‘‘Với ‘khi nào này các Tỳ-khưu’ và tiếp theo, giải thích ý nghĩa của từ ‘tuệ phát sinh từ danh của các pháp’’’ (netti. aṭṭha. 25).
Tassattho aṭṭhakathāyaṃ vibhajitvā vuttovāti na vicārito.
Its meaning is explained in the Commentary, so it is not further examined here.
Ý nghĩa của nó đã được giải thích rõ ràng trong Chú giải, nên không cần xem xét thêm.
26. Neruttaṃ ācariyena vibhattaṃ, amhehi ca ñātaṃ ‘‘katamo sutte gavesitabbo bhagavato adhippāyo’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo adhippāyo’’tiādi vuttaṃ.
26. The etymology (nerutta) has been explained by the teacher, and understood by us. Because it should be asked, "Which is the intention (adhippāya) of the Blessed One to be sought in the Sutta?", therefore "Among these, which is the intention?" and so on, was stated.
26. Thầy đã phân tích phần ngữ pháp, và chúng tôi đã hiểu, vì cần phải hỏi ‘‘đâu là ý định của Đức Thế Tôn cần được tìm hiểu trong kinh?’’, nên đã nói ‘‘trong đó, đâu là ý định?’’ và tiếp theo.
Tassattho pākaṭo.
Its meaning is clear.
Ý nghĩa của nó đã rõ ràng.
Apica ‘‘dhammo have rakkhatī’’tiādīsu yena puggalena attanā rakkhitena dhammena rakkhitabbabhāvo icchito, so dhammaṃ rakkhissatīti bhagavato adhippāyo.
Furthermore, in "Dhammo have rakkhati" (Dhamma indeed protects) and so on, the Blessed One's intention is that the person who desires to be protected by the Dhamma, having protected himself, will protect the Dhamma.
Hơn nữa, trong các câu ‘‘Pháp thật sự bảo vệ’’ và tiếp theo, ý định của Đức Thế Tôn là: người nào mong muốn được bảo vệ bởi Pháp mà chính mình đã bảo vệ, người ấy sẽ bảo vệ Pháp.
Yo puggalo duggatito muccitukāmo, so dhammaṃ rakkhissatīti bhagavato adhippāyo.
The Blessed One's intention is that the person who wishes to be freed from a bad destination will protect the Dhamma.
Ý định của Đức Thế Tôn là: người nào muốn thoát khỏi khổ cảnh, người ấy sẽ bảo vệ Pháp.
27. Sutte gavesitabbo adhippāyo ācariyena vibhatto, amhehi ca viññāto, ‘‘katamaṃ suttassa gavesitabbaṃ nidāna’’nti pucchitabbattā ‘‘tattha katamaṃ nidāna’’ntiādi vuttaṃ.
27. The meaning to be sought in the Sutta has been explained by the teacher and understood by us. Because it is to be asked, "What is the origin to be sought in the Sutta?", therefore, "What is the origin there?" and so on, was stated.
27. Ý định cần được tìm hiểu trong kinh đã được thầy phân tích, và chúng tôi đã hiểu, vì cần phải hỏi ‘‘đâu là nidāna (nguyên nhân) của kinh cần được tìm hiểu?’’, nên đã nói ‘‘trong đó, đâu là nidāna?’’ và tiếp theo.
Tattha nidānanti phalaṃ nīharitvā detīti nidānaṃ.
There, nidāna (origin/cause) means that which brings forth and gives rise to a result.
Trong đó, nidāna là cái mang lại và ban cho kết quả.
Kiṃ taṃ?
What is that?
Cái gì vậy?
Kāraṇaṃ.
A cause.
Là nguyên nhân.
Dhaniyoti dhanavaḍḍhanakāraṇe niyuttoti dhaniyo.
Dhaniyo (Dhania) means one who is engaged in the cause of increasing wealth.
Dhaniyo (Dhanīya) là người được giao phó công việc làm tăng trưởng tài sản.
Gopālakoti gāvo issarabhāvena pāleti rakkhatīti gopālako.
Gopālako (cowherd) means one who protects and guards cattle with authority.
Gopālako (người chăn bò) là người bảo vệ và gìn giữ bò như một chủ nhân.
Upadhīhīti puttagoṇādīhi (su. ni. aṭṭha. 1.33).
Upadhīhi (by attachments) means by sons, cattle, and so on.
Upadhīhi (bởi các sự chấp thủ) là bởi con cái, bò, v.v. (su. ni. aṭṭha. 1.33).
Narassāti puttimantassa vā gopālakassa vā narassāti ca padaṭṭhānavasena vā yebhuyyavasena vā gāthāyaṃ āgatavasena vā vuttaṃ, nāriyāpi upadhīhi nandanā atthevāti daṭṭhabbā.
Narassa (of a man) is stated either in the sense of a man with sons, or a cowherd, or predominantly, or as it appears in the verse. It should be understood that there is also delight for a woman through attachments.
Narassa (của người) là của người có con hoặc của người chăn bò, được nói theo nghĩa căn bản của từ hoặc theo nghĩa phổ biến hoặc theo cách xuất hiện trong bài kệ, và cần phải hiểu rằng sự hoan hỷ do các sự chấp thủ cũng có ở phụ nữ.
Iminā vatthunāti upadhisaṅkhātena imināva puttagavādinā vatthunā.
Iminā vatthunā (by this object) means by this very object, such as sons and cattle, which are called upadhi.
Iminā vatthunā (bởi sự việc này) là bởi chính sự việc này, tức là con cái, bò, v.v., thuộc về sự chấp thủ.
Vasati pavattati nandanā ettha puttagoṇādiketi vatthu.
Where delight, such as sons and cattle, exists and occurs, that is vatthu (object).
Sự hoan hỷ do con cái, bò, v.v. tồn tại và diễn ra ở đây, nên gọi là vatthu (sự việc).
Nandanaṃ nīharitvā deti puttagoṇādikanti nidānanti atthaṃ gahetvā dhaniyo ‘‘upadhīhi narassa nandanā’’ti āha.
Taking the meaning that "sons and cattle give rise to and produce delight is nidāna," Dhaniyo said, "For a man, there is delight through upadhi."
Cái mang lại sự hoan hỷ là con cái, bò, v.v., nên gọi là nidāna (nguyên nhân), hiểu theo nghĩa đó, Dhanīya đã nói ‘‘sự hoan hỷ của người là do các sự chấp thủ’’.
Bhagavā pana ‘‘vasati pavattati socanā ettha puttagoṇādikehi vatthu, socanaṃ nīharitvā deti puttagoṇādikanti nidāna’’nti atthaṃ gahetvā ‘‘upadhīhi narassa socanā’’ti āha.
However, the Blessed One, taking the meaning that "where sorrow, caused by sons and cattle, exists and occurs, that is vatthu; that which gives rise to and produces sorrow, caused by sons and cattle, is nidāna," said, "For a man, there is sorrow through upadhi."
Nhưng Đức Thế Tôn, hiểu theo nghĩa ‘‘sự sầu muộn do con cái, bò, v.v. tồn tại và diễn ra ở đây, nên gọi là vatthu; cái mang lại sự sầu muộn là con cái, bò, v.v., nên gọi là nidāna’’, đã nói ‘‘sự sầu muộn của người là do các sự chấp thủ’’.
Pariggahīyateti pariggahaṃ.
That which is grasped is pariggahaṃ (possession).
Cái được nắm giữ là pariggahaṃ (sự nắm giữ).
Kiṃ taṃ?
What is that?
Cái gì vậy?
Puttagoṇādikaṃ, taṃ pariggahaṃ ‘‘upadhī’’ti āha, na kilesūpadhikāyakhandhūpadhinti.
Sons, cattle, and so on. He called that possession "upadhi," not the upadhi of defilements or the upadhi of the body-aggregates.
Là con cái, bò, v.v., sự nắm giữ đó được gọi là ‘‘upadhī’’, không phải là chấp thủ phiền não hay chấp thủ thân uẩn.
Gavesitabbaṃ nidānaṃ vibhattaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘katamo gavesitabbo pubbāparasandhī’’ti pucchitabbattā tattha katamo pubbāparasandhī’’tiādi vuttaṃ.
The origin to be sought has been explained and understood by us. Because it is to be asked, "What is the connection between the preceding and succeeding parts to be sought?", therefore, "What is the connection between the preceding and succeeding parts there?" and so on, was stated.
Nidāna cần được tìm hiểu đã được phân tích, và chúng tôi đã hiểu, vì cần phải hỏi ‘‘đâu là sự liên kết trước sau cần được tìm hiểu?’’, nên đã nói ‘‘trong đó, đâu là sự liên kết trước sau?’’ và tiếp theo.
Tattha tatthāti tesu neruttādhippāyanidānapubbāparasandhīsu.
There, tatthā (there) means among those (meaning, intention, origin, and connection between preceding and succeeding parts).
Trong đó, tatthā (trong đó) là trong các điều như ngữ pháp, ý định, nidāna, và sự liên kết trước sau.
Yathāti yena andhakārādinā sabhāvena ‘‘kāmandhā…pe… mātara’’nti yaṃ kāmataṇhaṃ bhagavā āha, ayaṃ kāmataṇhā tathā tena andhakārādinā sabhāvena ‘‘kāmandhā…pe… mātara’’nti gāthā vuttāti yojanā.
The construction is: Yathā (just as) by which nature, such as darkness, the Blessed One spoke of craving as "blinded by desires...to the mother," this craving was spoken of in the verse "blinded by desires...to the mother" in that very nature, such as darkness.
Yathā (như) là theo bản chất của sự tối tăm, v.v., Đức Thế Tôn đã nói về ái dục trong câu ‘‘kāmandhā…pe… mātara’’ (mù quáng vì dục…pe… mẹ), bài kệ này đã được nói theo bản chất tối tăm đó. Đây là cách kết nối.
Gāthāttho pana – kāmetīti kāmo, kāmataṇhā, kāmena atthassa ajānanatāya dhammassa, apassanatāya ca andhāti kāmandhā.
The meaning of the verse, however, is: That which desires is kāmo (desire), which is craving. That which is blind due to not knowing the meaning of things and not seeing the Dhamma through desire is kāmandhā (blinded by desires).
Ý nghĩa của bài kệ là: cái mong muốn gọi là kāmo (dục), tức ái dục; không biết mục đích và không thấy pháp do dục, nên kāmandhā (mù quáng vì dục).
Kāmataṇhāsaṅkhātena jālena atthadhammānaṃ ajānanāpassanena sañchannā paliguṇṭhitāti jālasañchannā.
Covered and entangled by the net of craving, through not knowing and not seeing the meaning and Dhamma, is jālasañchannā (covered by a net).
Bị che phủ và vây bọc bởi cái lưới ái dục, không biết và không thấy mục đích và các pháp, nên jālasañchannā (bị lưới che phủ).
Taṇhāsaṅkhātena chadanena tesaṃyeva atthadhammānaṃ ajānanāpassanena chāditā pihitāti taṇhāchadanachāditā.
Covered and concealed by the covering of craving, through not knowing and not seeing those very meaning and Dhamma, is taṇhāchadanachāditā (covered by the covering of craving).
Bị che đậy và bưng bít bởi cái che đậy ái dục, không biết và không thấy chính mục đích và các pháp đó, nên taṇhāchadanachāditā (bị ái dục che đậy).
Atthadhammesu pamattasaṅkhātena pamādena bandhanena baddhā bandhitabbā puggalā jarāmaraṇaṃ anventi, kumināmukhe pavattā macchā maraṇaṃ anventi iva ca, khīrapako vaccho mātaraṃ anveti iva ca, tathā jarāmaraṇaṃ anventīti gahetabbo.
Individuals who are baddhā (bound) by the bond of heedlessness, called pamatta (heedless), regarding the meaning and Dhamma, pursue old age and death, just as fish caught in a fish trap pursue death, and just as a suckling calf pursues its mother. Thus, it should be understood that they pursue old age and death.
Những người bị trói buộc bởi sự phóng dật, tức là sự pamatta (phóng dật) đối với mục đích và các pháp, họ đi theo già chết, giống như cá bị mắc vào miệng lưới đi theo cái chết, và giống như con bê bú sữa đi theo mẹ, cũng vậy, họ đi theo già chết. Cần phải hiểu như vậy.
‘‘Kāmandhā…pe… mātara’nti yāya desanāya, gāthāya vā kāmataṇhā vuttā, sā desanā, gāthā vā katamena desanābhūtena aparena yujjatī’’ti pucchitabbattā tathā pucchitvā imāya desanāya, gāthāya vā yujjatīti dassetuṃ ‘‘sā katamenā’’tiādi vuttaṃ.
Because it is to be asked, "With what other teaching or verse that is a teaching does the teaching or verse 'blinded by desires...to the mother,' by which craving was spoken of, connect?", having asked thus, to show that it connects with this teaching or verse, "With what is that?" and so on, was stated.
Để chỉ ra rằng ‘‘bởi bài pháp này, hoặc bài kệ này, ái dục đã được nói đến, bài pháp đó, hoặc bài kệ đó, liên kết với bài pháp khác nào?’’, sau khi hỏi như vậy, để chỉ ra rằng nó liên kết với bài pháp này, hoặc bài kệ này, nên đã nói ‘‘nó liên kết với cái nào?’’ và tiếp theo.
Tattha sāti ‘‘kāmandhā…pe… anventī’’ti desanā, gāthā vā.
There, sā (that) refers to the teaching or verse "blinded by desires...pursue."
Trong đó, sā (nó) là bài pháp hoặc bài kệ ‘‘kāmandhā…pe… anventī’’ (mù quáng vì dục…pe… đi theo).
Pubbāparenāti tato desanāto pubbena desanāvacanena, gāthāvacanena vā aparena desanāvacanena, gāthāvacanena vā.
By former and latter: by the former teaching statement or verse statement from that teaching, and by the latter teaching statement or verse statement.
Pubbāparenā (với cái trước và cái sau) là với lời pháp hoặc lời kệ trước bài pháp đó, và với lời pháp hoặc lời kệ sau.
Yujjati yujjanaṃ eti sametīti pucchati.
Is connected: he asks whether it comes to be connected, comes to be united.
Yujjati (liên kết) là hỏi về sự liên kết, sự kết hợp.
Yathāti yena andhakaraṇādinā.
How: by which blinding, etc.
Yathā (như) là theo sự làm cho tối tăm, v.v.
‘‘Ratto…pe… nara’’nti yaṃ gāthāvacanaṃ bhagavā āha, tena gāthāvacanena tathā andhakaraṇādinā yujjatīti yojanā.
The connection is that the verse statement, "The person who is inflamed… the person," which the Blessed One spoke, is connected in that way by blinding, etc.
Đức Thế Tôn đã nói lời kệ ‘‘Ratto…pe… nara’’ (Người bị tham ái…pe… người), lời kệ đó liên kết với sự làm cho tối tăm, v.v. Đây là cách kết nối.
Gāthāttho pana – ratto rañjanto puggalo atthaṃ attahitapayojanaṃ parahitapayojanaṃ na jānāti.
But the meaning of the verse is: The person who is inflamed, being delighted, does not know the welfare, his own welfare or the welfare of others.
Ý nghĩa của bài kệ là: người ratto (bị tham ái) không biết atthaṃ (mục đích), tức là mục đích lợi ích cho bản thân và mục đích lợi ích cho người khác.
Ratto rañjanto dhammaṃ yathāvuttassa atthassa hetuṃ paññācakkhunā na passati.
The person who is inflamed, being delighted, does not see the Dhamma, the cause of the aforementioned welfare, with the eye of wisdom.
Người ratto (bị tham ái) không thấy dhammaṃ (pháp), tức là nguyên nhân của mục đích đã nói trên, bằng tuệ nhãn.
Rāgo yaṃ naraṃ yadā sahate, tadā tassa narassa andhaṃ andhakāraṃ tamaṃ aññāṇaṃ hotīti gahetabbo.
It should be understood that when passion overcomes a person, then for that person there is blindness, a blinding darkness, and ignorance.
Khi tham ái chế ngự người nào, lúc đó người đó có sự andhaṃ (mù quáng) và tamaṃ (tối tăm), tức là vô minh. Cần phải hiểu như vậy.
‘‘Dvīsu gāthāsu katamehi padehi sāyeva taṇhā abhilapitā’’ti pucchitabbattā imehi abhilapitāti niyametvā dassetuṃ ‘‘yañcāhā’’tiādi vuttaṃ.
Since it should be asked, "In the two verses, by which terms was that very craving spoken of?" the passage starting with "And what he said" was spoken to determine and show that it was spoken of by these terms.
Vì cần phải hỏi rằng "Trong hai bài kệ, với những từ ngữ nào mà chính ái ấy đã được nói đến?", nên để xác định và chỉ ra rằng "chính với những từ ngữ này mà ái đã được nói đến", nên câu "Yañcāha" (và điều đã nói) v.v. đã được nói.
Tattha paṭhamagāthāyaṃ ‘‘kāmandhā…pe… chāditā’’ti yañca padaṃ āha, dutiyagāthāyañca ‘‘ratto…pe… na passatī’’ti yañca padaṃ āha.
Therein, what term he spoke in the first verse, "Blind through sensual pleasures… covered," and what term he spoke in the second verse, "The person who is inflamed… does not see."
Trong đó, ở bài kệ thứ nhất, từ "yañca" (và điều đã nói) đã được nói đến qua "kāmandhā...pe... chāditā" (mù quáng bởi dục... che lấp), và ở bài kệ thứ hai, từ "yañca" (và điều đã nói) đã được nói đến qua "ratto...pe... na passatī" (tham đắm... không thấy).
Pariyuṭṭhānehi pariyuṭṭhānadīpakehi imehi ‘‘kāmandhā…pe… passatī’’ti padehi sāyeva paṭhamagāthāya vuttā kāma taṇhā ca bhagavatā abhilapitā.
By these terms indicating obsessions—"Blind through sensual pleasures… sees"— that very craving for sensual pleasures spoken of in the first verse was also spoken of by the Blessed One.
Với những từ ngữ này ("kāmandhā...pe... passatī") là những từ ngữ chỉ sự quấy nhiễu, chính ái dục đã được nói đến trong bài kệ thứ nhất, và chính ái ấy đã được Đức Thế Tôn nói đến.
‘‘Yaṃ andhakāraṃ vuttaṃ, katamaṃ taṃ?
"What is that darkness that was spoken of?
"Điều tối tăm đã được nói đến, điều đó là gì?
Yā taṇhā ponobhavikā vuttā, katamā sā’’ti pucchitabbattā ‘‘yaṃ andhakāra’’ntiādi vuttaṃ.
What is that craving for renewed existence that was spoken of?" Since it should be asked, the passage starting with "What darkness" was spoken.
Ái dẫn đến tái sinh đã được nói đến, ái đó là gì?" – vì cần phải hỏi như vậy, nên câu "yaṃ andhakāraṃ" (điều tối tăm) v.v. đã được nói.
Tattha andhakāraṃ yaṃ aññāṇaṃ vuttaṃ, ayaṃ dukkhasamudayo bhave.
Therein, the darkness, which is ignorance, may be the origin of suffering.
Trong đó, điều tối tăm được nói đến là sự vô minh, điều này là tập khởi của khổ.
Yā ca taṇhā ponobhavikā vuttā, ayañca dukkhasamudayo bhaveti yojanā.
And the craving for renewed existence that was spoken of, this also may be the origin of suffering—this is the connection.
Và ái dẫn đến tái sinh đã được nói đến, điều này là tập khởi của khổ – đó là cách phối hợp câu.
‘‘Kāmā’’ti yañca padaṃ bhagavā āha, tena padena ime kilesakāmā vuttā.
"Sensual pleasures": by that term which the Blessed One spoke, these defilement-sensual pleasures were spoken of.
Từ "kāmā" (các dục) mà Đức Thế Tôn đã nói đến, với từ đó, các phiền não dục này đã được nói đến.
‘‘Jālasañchannā’’ti yañca padaṃ bhagavā āha, tena padena tesaṃyeva kilesakāmānaṃ payogena samudācārena pariyuṭṭhānaṃ bhagavā dasseti.
"Covered by a net": by that term which the Blessed One spoke, the Blessed One shows the obsession through the practice or prevalence of those very defilement-sensual pleasures.
Từ "jālasañchannā" (bị lưới giăng che) mà Đức Thế Tôn đã nói đến, với từ đó, Đức Thế Tôn chỉ ra sự quấy nhiễu của chính những phiền não dục ấy do sự vận hành của chúng.
Tasmāti yasmā yasmiṃ santāne taṇhā uppannā, taṃ santānaṃ saṃsārato nissarituṃ adatvā rūpārammaṇādīhi palobhayamānā hutvā cittaṃ kilesehi pariyādāya tiṭṭhati, tasmā taṇhāya cittaṃ pariyādāya santāne tiṭṭhamānattā.
Therefore: because, when craving arises in a particular continuum, it stands pervading the mind with defilements, enticing it with sense objects, etc., without allowing that continuum to escape from saṃsāra; therefore, because craving stands in the continuum pervading the mind.
Do đó, vì ái đã sinh khởi trong dòng tâm thức nào, ái ấy không cho phép dòng tâm thức đó thoát khỏi luân hồi, mà cám dỗ bằng các đối tượng như sắc trần v.v., và bao trùm tâm bằng các phiền não, do đó, vì ái bao trùm tâm và tồn tại trong dòng tâm thức.
Kilesavasenāti vītikkamakilesavasena.
By way of defilements: by way of defilements of transgression.
Theo sức mạnh của phiền não là theo sức mạnh của phiền não vi phạm.
Pariyuṭṭhānavasenāti vītikkamanaṃ appatvā uppajjamānavasena.
By way of obsession: by way of arising without reaching transgression.
Theo sức mạnh của sự quấy nhiễu là theo cách sinh khởi mà không đạt đến sự vi phạm.
Yeti vuttappakārataṇhāsahitapuggalasadisā.
Those: persons similar to those endowed with craving of the aforementioned kind.
Ye (những ai) là những người giống như người có ái đã được nói đến.
Teti te taṇhābandhanabaddhā ca edisakā ca puggalā.
They: those persons bound by the fetters of craving and of such a nature.
Te (những người đó) là những người bị trói buộc bởi ái và những người như vậy.
Jarāmaraṇaṃ anventi jarāmaraṇaṃ atikkamituṃ na sakkuṇanti.
Go to old age and death: they are unable to overcome old age and death.
Jarāmaraṇaṃ anventi (đi theo già chết) là không thể vượt qua già chết.
Ayanti jarāmaraṇānuppavatti ‘‘jarāmaraṇamanventī’’ti iminā vacanena bhagavatā dassitāti yojanā.
This: the occurrence of old age and death, the Blessed One showed with this statement, "go to old age and death"—this is the connection.
Ayaṃ (điều này) là sự tiếp nối của già chết đã được Đức Thế Tôn chỉ ra bằng lời nói "đi theo già chết" này – đó là cách phối hợp câu.
‘‘Kāmandhā’’tiādigāthāya ceva ‘‘ratto’’tiādigāthāya ca pubbāparasandhi ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘kathaṃ ‘yassa papañcā ṭhitī cā’tiādigāthāsu pubbāparasandhi amhehi viññātabbo’’ti vattabbattā yassa papañcā’’tiādi vuttaṃ.
Since the connection between the former and latter parts in the verse starting with "Blind through sensual pleasures" and the verse starting with "The person who is inflamed" has been analyzed by the teacher and understood by us, and since it should be said, "How should we understand the connection between the former and latter parts in the verses starting with 'For whom there are no proliferations and no standpoints'?" the passage starting with "For whom there are no proliferations" was spoken.
Sự liên kết trước sau của bài kệ "kāmandhā" v.v. và bài kệ "ratto" v.v. đã được vị thầy phân tích, và chúng tôi đã biết; "làm thế nào chúng tôi có thể hiểu được sự liên kết trước sau trong các bài kệ 'yassa papañcā ṭhitī cā' v.v.?" – vì cần phải nói như vậy, nên câu "yassa papañcā" (người mà các hý luận) v.v. đã được nói.
Tassā gāthāya – yassa munino papañcā taṇhāmānadiṭṭhī ca natthi, taṇhāmānadiṭṭhīhi abhisaṅkhatā saṅkhārā ca natthi, ṭhitī anusayā taṇhā ca natthi, sandānasadisaṃ taṇhāpariyuṭṭhānaṃ natthi, palighasadiso moho ca natthi, so muni papañcādikaṃ sabbaṃ vītivatto atikkantoti vuccati.
In that verse: For whom (the sage) there are no proliferations (craving, conceit, and views), and no formations conditioned by craving, conceit, and views; no standpoints (latent tendencies and craving); no bondage-like obsession of craving; and no crossbar-like delusion—that sage is said to have gone beyond all proliferations, etc.
Trong bài kệ đó – yassa (người mà) vị ẩn sĩ không có papañcā (các hý luận) là ái, mạn, tà kiến, và không có các hành đã được tạo tác bởi ái, mạn, tà kiến; không có ṭhitī (sự trụ) là các tùy miên ái; không có sự quấy nhiễu của ái giống như sandāna (dây trói); và không có sự si mê giống như paligha (cái chốt cửa); vị ẩn sĩ đó được gọi là vītivatto (đã vượt qua) tất cả các hý luận v.v.
Nittaṇhaṃ nimānaṃ nidiṭṭhiṃ nisandānaṃ nipalighaṃ loke carantaṃ taṃ muniṃ sadevako taṇhāsahito loko na vijānātīti attho.
The meaning is that the world, together with its devas, accompanied by craving, does not know that sage who moves in the world, free from craving, free from conceit, free from wrong view, free from fetters, free from obstacles.
Thế gian cùng với chư thiên ( sadevako) bị ái chi phối không biết ( na vijānāti) vị ẩn sĩ đó đang sống trong thế gian mà không có ái ( nittaṇhaṃ), không có mạn, không có tà kiến, không có dây trói, không có chốt cửa – đó là ý nghĩa.
Gāthāyaṃ papañcādayo bhagavatā vuttā, ‘‘katame te’’ti pucchitabbattā ‘‘papañcā nāmā’’tiādi vuttaṃ.
In the verse, proliferations (papañca) and so on were stated by the Blessed One, and because it should be asked "What are they?", the statement "Proliferations are called..." and so on was made.
Các hý luận v.v. đã được Đức Thế Tôn nói đến trong bài kệ, "chúng là gì?" – vì cần phải hỏi như vậy, nên câu "papañcā nāmā" (các hý luận được gọi là) v.v. đã được nói.
Attano ādhārapuggalaṃ saṃsāre ciraṃ papañcantāpentī taṇhāmānadiṭṭhiyo ca, tāhi taṇhāmānadiṭṭhīhi sahajātavasena vā upatthambhanavasena vā abhisaṅkhatā saṅkhārā ca papañcā nāma.
Craving, conceit, and wrong views, which cause the individual who is their support to proliferate and wander in saṃsāra for a long time, and volitions (saṅkhārā) which are conditioned by these craving, conceit, and wrong views, either by co-arising or by supporting, are called proliferations (papañcā).
Ái, mạn, tà kiến, và các hành đã được tạo tác do sự đồng sinh hoặc do sự hỗ trợ bởi ái, mạn, tà kiến đó, là những thứ khiến người làm nền tảng của chúng tiếp tục kéo dài trong luân hồi, được gọi là papañcā (các hý luận).
Santāne appahīnaṭṭhena anusayā taṇhā sattānaṃ tiṭṭhanahetuttā ṭhitī nāma.
Latent craving, which is not abandoned in the mental continuum, is called standing (ṭhiti) because it is the cause for beings to stand (exist).
Ái tùy miên, do chưa được đoạn trừ trong dòng tâm thức, là nguyên nhân khiến chúng sinh tồn tại, được gọi là ṭhitī (sự trụ).
Pavattamānāya taṇhāya yaṃ pariyuṭṭhānañca chattiṃsataṇhāya jāliniyā yāni vicaritāni ca vuttāni, idaṃ sabbaṃ attano ādhāraṃ puggalaṃ bandhanaṭṭhena sandānasadisattā sandānaṃ nāma.
The arising of currently active craving and the various activities of the thirty-sixfold net of craving that have been mentioned—all of this is called a fetter (sandāna) because it binds the individual who is its support.
Sự quấy nhiễu của ái đang vận hành và các hành vi của ái lưới 36 loại đã được nói đến, tất cả những điều này do có tính chất giống như dây trói, trói buộc người làm nền tảng của chúng, được gọi là sandānaṃ (dây trói).
Moho attano ādhārassa puggalassa nibbānanagarappavesanassa paṭisedhakattā palighasadisattā paligho nāma.
Ignorance (moha) is called an obstacle (paligha) because it is like a crossbar, obstructing the individual who is its support from entering the city of Nibbāna.
Si mê, do có tính chất ngăn cản người làm nền tảng của nó đi vào thành Niết Bàn, giống như cái chốt cửa, được gọi là paligho (cái chốt cửa).
‘‘Yassa papañcādayo natthi, so kiṃ vītivatto’’ti pucchitabbattā ‘‘ye cā’’tiādi vuttaṃ.
Because it should be asked "If one has no proliferations and so on, what has one transcended?", the statement "And those..." and so on was made.
"Người mà không có các hý luận v.v., thì người ấy đã vượt qua điều gì?" – vì cần phải hỏi như vậy, nên câu "ye cā" (và những điều) v.v. đã được nói.
Ye vuttappakārā papañcā saṅkhārā, yā ca vuttappakārā ṭhiti, yaṃ vuttappakāraṃ sandānañca, yaṃ vuttappakāraṃ palighañca natthīti vuttā, sabbaṃ etaṃ papañcādikaṃ yo muni samatikkanto, ayaṃ muni ‘‘nittaṇho’’ti vuccatīti daṭṭhabbo.
It should be understood that this muni, who has transcended all these proliferations and so on—meaning, those proliferations (saṅkhārā) of the aforementioned kind, that standing (ṭhiti) of the aforementioned kind, that fetter (sandāna) of the aforementioned kind, and that obstacle (paligha) of the aforementioned kind, which are said not to exist— this muni is called "free from craving (nittaṇho)".
Ye (những) hý luận, các hành đã được nói đến, yā ca (và) sự trụ đã được nói đến, yaṃ (và) dây trói đã được nói đến, yaṃ (và) cái chốt cửa đã được nói đến là không có, vị ẩn sĩ nào đã vượt qua sabbaṃ etaṃ (tất cả những điều này) là các hý luận v.v., thì vị ẩn sĩ ayaṃ (này) được gọi là "nittaṇho" (không ái) – cần phải hiểu như vậy.
28. ‘‘Yassa papañcātiādigāthāyaṃ ye papañcādayo vuttā, tesu taṇhāmānadiṭṭhihetukā saṅkhārā kadā katividhaṃ phalaṃ denti, taṃsaṅkhārasampayuttā taṇhā kadā katividhaṃ phalaṃ detī’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha pariyuṭṭhānasaṅkhārā’’tiādi vuttaṃ.
In the verse "Yassa papañcā" and so on, because it should be asked "When and in how many ways do the volitions (saṅkhārā) caused by craving, conceit, and wrong views yield fruit, and when and in how many ways does craving associated with those volitions yield fruit?", the statement "Among these, the volitions of obsession..." and so on was made.
Trong bài kệ "yassa papañcā" v.v., các hý luận v.v. đã được nói đến, "trong số đó, các hành do ái, mạn, tà kiến làm nhân duyên khi nào và cho quả mấy loại? Ái tương ưng với các hành đó khi nào và cho quả mấy loại?" – vì cần phải hỏi như vậy, nên câu "tattha pariyuṭṭhānasaṅkhārā" (trong đó, các hành quấy nhiễu) v.v. đã được nói.
Tattha tatthāti tesu papañcasaṅkhārādīsu.
Among these, "among these" refers to those proliferations (papañca), volitions (saṅkhārā), and so on.
Trong đó, tattha (trong đó) là trong các hành hý luận v.v.
Pariyuṭṭhānasaṅkhārāti vītikkamavasena pavattā pariyuṭṭhānā akusalasaṅkhārā cetanā.
"Volitions of obsession (pariyuṭṭhānasaṅkhārā)" refers to unwholesome volitions (cetanā) that arise as transgressions, as obsessions.
Pariyuṭṭhānasaṅkhārā (các hành quấy nhiễu) là các hành bất thiện, các tư tâm sở (cetanā) quấy nhiễu phát sinh do sự vi phạm.
Diṭṭhadhammavedanīyādīti diṭṭhe passitabbe dhamme attabhāve vedanīyaṃ phalaṃ detīti diṭṭhadhammavedanīyā, diṭṭhe dhamme phalaṃ vedetīti vā diṭṭhadhammavedanīyā.
"Yielding fruit in this very life (diṭṭhadhammavedanīyādī)" means yielding fruit to be experienced in this very life (attabhāva), which is to be seen; or "yielding fruit in this very life" means experiencing fruit in this very life.
Diṭṭhadhammavedanīyādī (cho quả trong hiện tại v.v.) là cho quả cảm thọ trong thân này, trong pháp hiện tại có thể thấy được, được gọi là diṭṭhadhammavedanīyā (cho quả trong hiện tại); hoặc cảm thọ quả trong pháp hiện tại, được gọi là diṭṭhadhammavedanīyā (cho quả trong hiện tại).
Kā sā?
What is that?
Đó là gì?
Apadussanīyādīsu atidussanādivasena pavattā paṭhamajavanacetanā.
It is the first javana-volition that arises as extreme transgression in cases like those who are not to be offended.
Là tư tâm sở (cetanā) của sát na javana đầu tiên, phát sinh do sự quá ác v.v. trong các trường hợp không đáng làm ác v.v.
Upapajje phalaṃ vedetīti upapajjavedanīyā, sattamajavanacetanā.
"Yielding fruit in the next existence (upapajjavedanīyā)" means experiencing fruit in the next existence; it is the seventh javana-volition.
Cảm thọ quả trong kiếp tái sinh, được gọi là upapajjavedanīyā (cho quả trong kiếp tái sinh), là tư tâm sở của sát na javana thứ bảy.
Aparāpariyāye attabhāve phalaṃ vedetīti aparāpariyāyavedanīyā, majjhe pavattā pañca javanacetanā.
"Yielding fruit in subsequent existences (aparāpariyāyavedanīyā)" means experiencing fruit in subsequent existences; it is the five javana-volitions that occur in the middle.
Cảm thọ quả trong kiếp khác, được gọi là aparāpariyāyavedanīyā (cho quả trong các kiếp sau), là năm tư tâm sở javana phát sinh ở giữa.
Tiphaladānavasena tividhā saṅkhārā.
Volitions (saṅkhārā) are of three kinds in terms of yielding three kinds of fruit.
Các hành có ba loại theo cách cho ba loại quả.
Evaṃ imāya tividhāya saṅkhāracetanāya sampayuttā tividhā taṇhā tividhaṃ phalaṃ diṭṭhe vā dhamme attabhāve, upapajje vā anantarabhave, apare vā pariyāye bhave deti nibbattetīti evaṃ phalanibbattakasaṅkhāraṃ vā taṃsampayuttaṃ taṇhaṃ vā bhagavā āha.
Thus, the Blessed One spoke of either the volition (saṅkhāra) that produces fruit or the craving (taṇhā) associated with it, saying that the threefold craving, associated with this threefold volition (saṅkhāracetanā), yields (produces) threefold fruit either in this very life (attabhāva), or in the next existence (anantarabhava), or in subsequent existences (bhava).
Evaṃ (như vậy), taṇhā (ái) ba loại tương ưng với tư tâm sở hành ba loại này, deti (cho) sinh khởi ba loại quả diṭṭhe vā dhamme (hoặc trong pháp hiện tại) là trong thân này, upapajje vā (hoặc trong kiếp tái sinh) là trong kiếp kế tiếp, apare vā pariyāye (hoặc trong kiếp khác) là trong các kiếp sau – Đức Thế Tôn đã nói về hành sinh quả hoặc ái tương ưng với nó như vậy.
‘‘Yāya desanāya, gāthāya vā phalanibbattakaṃ saṅkhāraṃ āha, sā desanā, gāthā vā katamena desanābhūtena vā aparena yujjatī’’ti pucchitabbattā ‘‘yaṃ lobhapakataṃ kammaṃ karotī’’tiādi vuttaṃ.
Because it should be asked "With what other teaching or verse is that teaching or verse, by which the Blessed One spoke of the volition (saṅkhāra) that produces fruit, connected?", the statement "Whatever action is done out of greed..." and so on was made.
"Với bài pháp hay bài kệ nào mà Đức Thế Tôn đã nói về hành sinh quả, bài pháp hay bài kệ đó liên kết với bài pháp hay điều khác nào?" – vì cần phải hỏi như vậy, nên câu "yaṃ lobhapakataṃ kammaṃ karoti" (hành vi do tham làm) v.v. đã được nói.
Yā ‘‘yassa…pe… loko’’ti desanā ca yā ‘‘yaṃ lobhapakataṃ kammaṃ…pe… apare vā pariyāye’’ti desanā ca vuttā, bhagavato idaṃ desanādvayaṃ aññamaññaṃ pubbāparena pubbaṃ aparena aparaṃ pubbena yujjati yujjanaṃ eti sameti, yathā gaṅgodakaṃ yamunodakena, yamunodakampi gaṅgodakena saṃsandati sameti.
The two teachings mentioned, namely, "Yassa...pe...loko" and "Yaṃ lobhapakataṃ kammaṃ...pe...apare vā pariyāye," are connected with each other, the former with the latter, and the latter with the former, just as the water of the Gaṅgā mingles with the water of the Yamunā, and the water of the Yamunā also mingles with the water of the Gaṅgā.
Bài pháp "yassa...pe... loko" (người mà...pe... thế gian) và bài pháp "yaṃ lobhapakataṃ kammaṃ...pe... apare vā pariyāye" (hành vi do tham làm...pe... hoặc trong kiếp khác) đã được nói đến, idaṃ (hai bài pháp) này của Đức Thế Tôn yujjati (liên kết) với nhau, bài trước với bài sau, bài sau với bài trước, giống như nước sông Hằng hòa lẫn với nước sông Yamunā, và nước sông Yamunā cũng hòa lẫn với nước sông Hằng.
‘‘Yassa…pe… loko’’ti desanā ‘‘yaṃ lobhapakataṃ…pe… pariyāye’’ti desanāya saṃsandati sameti, ‘‘yaṃ lobhapakataṃ…pe… pariyāye’’ti desanāpi ‘‘yassa…pe… loko’’ti desanāya saṃsandati sametīti attho gahetabbo.
The meaning to be understood is that the teaching "Yassa...pe...loko" mingles with the teaching "Yaṃ lobhapakataṃ...pe...pariyāye," and the teaching "Yaṃ lobhapakataṃ...pe...pariyāye" also mingles with the teaching "Yassa...pe...loko."
Bài pháp "yassa...pe... loko" liên kết với bài pháp "yaṃ lobhapakataṃ...pe... pariyāye", và bài pháp "yaṃ lobhapakataṃ...pe... pariyāye" cũng liên kết với bài pháp "yassa...pe... loko" – đó là ý nghĩa cần phải hiểu.
‘‘Kathaṃ yujjatī’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha pariyuṭṭhāna’’ntiādi vuttaṃ, diṭṭhadhammavedanīyādiphalattayanibbattakaṭṭhena yujjatīti vuttaṃ hoti.
Because the question "How does it connect?" should be asked, "Pariyuṭṭhāna there," etc., was stated. It means that it connects in the sense of producing the three kinds of results, such as those experienced in this very life.
"Làm thế nào mà chúng liên kết?" – vì cần phải hỏi như vậy, nên câu "tattha pariyuṭṭhāna" (trong đó, sự quấy nhiễu) v.v. đã được nói, nghĩa là chúng liên kết theo cách sinh ra ba loại quả: cho quả trong hiện tại v.v.
Yaṃ yaṃ suttaṃ bhagavatā desitaṃ pubbāparena yujjati, taṃ taṃ suttampi nīharitvā pubbāparasaṃsandanaṃ dassetuṃ ‘‘yathāhā’’tiādi vuttaṃ.
To show the connection between earlier and later parts by extracting each Sutta taught by the Blessed One that connects earlier and later, "as it was said," etc., was stated.
Để chỉ ra sự liên kết trước sau bằng cách trích dẫn bất kỳ bài kinh nào đã được Đức Thế Tôn thuyết giảng mà có sự liên kết trước sau, nên câu "yathāha" (như đã nói) v.v. đã được nói.
Saṃsandanākāro vuttanayānusārena gahetabbo.
The manner of connection should be understood according to the method explained.
Cách liên kết cần phải hiểu theo phương pháp đã nói.
Tatthāti tesu pariyuṭṭhānasaṅkhārataṇhāvicaritesu.
There refers to those obsessions, volitions, and proliferations of craving.
Tattha (trong đó) là trong các hành quấy nhiễu và các hành vi của ái.
Pariyuṭṭhānanti rūpārammaṇādīni ayonisomanasikārena ārabbha sattasantāne pavattaṃ taṇhācaritaṃ.
Pariyuṭṭhāna means the proliferation of craving that arises in the mind-stream of beings, having taken sense objects like visible forms as its object through unwise attention.
Pariyuṭṭhānaṃ (sự quấy nhiễu) là hành vi của ái phát sinh trong dòng tâm thức của chúng sinh, bắt đầu từ các đối tượng như sắc trần v.v. do tác ý không như lý (ayoniso manasikāra).
Paṭisaṅkhānabalenāti asubhāniccādidassanabalena tadaṅgappahānavasena pahātabbaṃ.
By the power of reflection means to be abandoned by the power of seeing impermanence, foulness, etc., through temporary abandonment.
Do năng lực quán xét (Paṭisaṅkhānabalenā) là do năng lực thấy sự bất tịnh, vô thường, v.v., cần phải đoạn trừ theo cách đoạn trừ từng phần (tadaṅga-pahāna).
Saṅkhārāti dassanapahātabbā saṅkhārā.
Saṅkhārā are volitions to be abandoned by insight.
Các hành (Saṅkhārā) là các hành cần phải đoạn trừ bằng cách thấy (chân lý).
Dassanabalenāti dassanasaṅkhātapaṭhamamaggañāṇabalena pahātabbā.
By the power of insight means to be abandoned by the power of the knowledge of the first path, which is called insight.
Do năng lực thấy (Dassanabalenā) là cần phải đoạn trừ bằng năng lực của tuệ đạo đầu tiên được gọi là thấy (dassana).
Chattiṃsa taṇhāvicaritānīti dassanena pahātabbataṇhāvicaritehi avasesāni chattiṃsa taṇhāvicaritāni.
Thirty-six proliferations of craving refers to the remaining thirty-six proliferations of craving, apart from those to be abandoned by insight.
Ba mươi sáu hành vi của tham ái (Chattiṃsa taṇhāvicaritānī) là ba mươi sáu hành vi của tham ái còn lại, ngoài những hành vi tham ái cần phải đoạn trừ bằng cách thấy.
Niggatā taṇhā yassa so nittaṇho, nittaṇhassa bhāvo nittaṇhatā, kā sā?
One from whom craving has departed is nittaṇha (without craving); the state of being nittaṇha is nittaṇhatā (cravinglessness). What is that?
Tham ái đã thoát ra khỏi người nào thì người đó không còn tham ái (nittaṇho); trạng thái không còn tham ái là sự không còn tham ái (nittaṇhatā), đó là gì?
Saupādisesā nibbānadhātu.
It is the Nibbāna-element with a remainder of clinging.
Là Nibbāna giới còn dư y (saupādisesā nibbānadhātu).
‘‘Yoyaṃ pubbāparasandhi ācariyena vibhatto, soyaṃ katividho’’ti pucchitabbattā ‘‘so cāyaṃ pubbāparo sandhī’’tiādi vuttaṃ.
Because the question "What kind is this connection between earlier and later parts that has been explained by the teacher?" should be asked, "And this connection between earlier and later parts," etc., was stated.
Vì cần phải hỏi rằng “Sự liên kết trước sau mà Bậc Đạo Sư đã phân tích, sự liên kết đó có bao nhiêu loại?”, nên đã nói “so cāyaṃ pubbāparo sandhī” (và sự liên kết trước sau đó) v.v.
Aṭṭhakathāyaṃ pana vuttaṃ – ‘‘na kevalaṃ suttantarasaṃsandanameva pubbāparasandhi, atha kho aññopi atthīti dassetuṃ ‘so cāya’ntiādi vutta’’nti (netti. aṭṭha. 28).
However, in the Aṭṭhakathā it is stated: "Not only the connection between Suttas is the connection between earlier and later parts, but there are also other kinds; to show this, 'and this,' etc., was stated."
Tuy nhiên, trong Aṭṭhakathā đã nói: “Để chỉ ra rằng sự liên kết trước sau không chỉ là sự liên kết các kinh điển, mà còn có những loại khác, nên đã nói ‘so cāya’ (và sự liên kết đó) v.v.”.
Tattha atthasandhīti kiriyākārakādivasena atthassa atthena sandhi.
Among these, atthasandhi (connection of meaning) is the connection of meaning with meaning in terms of action, agent, etc.
Trong đó, sự liên kết ý nghĩa (atthasandhī) là sự liên kết ý nghĩa với ý nghĩa theo cách thức của động từ, chủ từ, v.v.
Padasandhīti nāmapadādikassa nāmapadādikantarena sandhi.
Padasandhi (connection of words) is the connection of a nominal word, etc., with another nominal word, etc.
Sự liên kết từ ngữ (padasandhī) là sự liên kết của danh từ, v.v., với danh từ, v.v.
Desanāsandhīti vuttappakārassa desanantarassa vuttappakārena desanantarena sandhi.
Desanāsandhi (connection of discourses) is the connection of one discourse of the described kind with another discourse of the described kind.
Sự liên kết thuyết giảng (desanāsandhī) là sự liên kết của một bài thuyết giảng đã được nói với một bài thuyết giảng khác đã được nói theo cách thức đã được nói.
Niddesasandhīti niddesantarassa niddesantarena sandhi.
Niddesasandhi (connection of expositions) is the connection of one exposition with another exposition.
Sự liên kết giải thích (niddesasandhī) là sự liên kết của một phần giải thích với một phần giải thích khác.
Atthasandhibyañjanasandhayo ācariyena vibhattā, amhehi ca ñātā, ‘‘katamā desanāsandhī’’ti pucchitabbattā ‘‘desanāsandhi na ca pathavi’’ntiādi vuttaṃ.
The connections of meaning and expression have been explained by the teacher and understood by us. Because the question "What is desanāsandhi?" should be asked, "Desanāsandhi, and not earth," etc., was stated.
Sự liên kết ý nghĩa và sự liên kết biểu đạt đã được Bậc Đạo Sư phân tích và chúng tôi đã biết. Vì cần phải hỏi “Sự liên kết thuyết giảng là gì?”, nên đã nói “desanāsandhi na ca pathavi” (sự liên kết thuyết giảng không phải là đất) v.v.
Tattha na ca pathaviṃ nissāya jhāyati jhāyī jhāyati cāti ettha jhāyī jhānasamaṅgī puggalo pathaviṃ nissāya ālambitvā na ca jhāyati, sabbasaṅkhāranissaṭaṃ pana nibbānaṃ nissāya ālambitvā phalasamāpattiṃ jhāyati samāpajjati evāti attho daṭṭhabbo.
Here, in "the meditator meditates, not relying on earth," the meaning to be understood is that the meditator (jhānasamaṅgī puggalo), not relying on earth as an object, does not meditate; but relying on Nibbāna, which is free from all formations, as an object, he meditates (attains) the attainment of fruition.
Trong đó, ở câu “na ca pathaviṃ nissāya jhāyati jhāyī jhāyati cā” (thiền giả không nương tựa vào đất mà thiền), cần hiểu ý nghĩa là: vị thiền giả (jhāyī) có đầy đủ thiền định không nương tựa (nissāya) vào đất (pathaviṃ) làm đối tượng mà thiền, nhưng nương tựa (nissāya) vào Nibbāna đã thoát khỏi mọi hành làm đối tượng mà nhập (samāpajjati) quả thiền định (phalasamāpatti).
Na ca āpantiādīsupi esa nayo yojetabbo.
This method should also be applied to "nor water," etc.
Cũng vậy, đối với “na ca āpa” (không phải nước) v.v., cũng cần áp dụng cách thức này.
Phalasamāpattisamaṅgī puggalo hi pathavīādayo muñcitvā nibbānameva ārabbha phalasamāpattiṃ samāpajjatīti.
For a person endowed with the attainment of fruition, having abandoned earth, etc., attains the attainment of fruition by taking Nibbāna itself as the object.
Vì vị thiền giả có đầy đủ quả thiền định, bỏ qua đất, v.v., chỉ nương tựa vào Nibbāna mà nhập quả thiền định.
Ettha ca pathavīādīhi mahābhūtehi kāmabhavarūpabhavā gahitā rūpapaṭibaddhavuttitāya.
Here, the great elements such as earth, etc., represent the sensuous existence (kāmabhava) and the fine-material existence (rūpabhava) due to their connection with form.
Và ở đây, các cõi dục giới và sắc giới được bao gồm bởi các đại yếu tố như đất, v.v., vì chúng có liên quan đến sắc pháp.
Ākāsānañcāyatanādīhipi arūpabhavo gahito, bhavattayaṃ vajjetvā ca jhāyatīti adhippāyo.
The immaterial existence (arūpabhava) is also taken by the sphere of infinite space, etc. The intention is that one meditates having avoided the three existences.
Và cõi vô sắc giới được bao gồm bởi các xứ không vô biên, v.v., ý nghĩa là thiền giả thiền định mà tránh ba cõi.
Yadi pathavīādayo nissāya na jhāyī jhāyati ca, evaṃ sati idhalokasaṅkhātaṃ sattasantānaṃ vā paralokasaṅkhātaṃ sattasantānaṃ vā anindriyasantānaṃ vā nissāya jhāyī jhāyatīti āsaṅkanīyattā taṃ pariharanto ‘‘na ca imaṃ loka’’ntiādimāha.
If the meditator meditates not relying on earth, etc., then, because it might be suspected that the meditator meditates relying on the mind-stream of beings called this world, or the mind-stream of beings called the other world, or a non-sentient mind-stream, to avoid this, "nor this world," etc., is stated.
Nếu vị thiền giả không nương tựa vào đất, v.v., như đã nói mà thiền, thì có thể nghi ngờ rằng vị thiền giả này nương tựa vào chúng sinh ở thế giới này, hay chúng sinh ở thế giới khác, hay chúng sinh không có căn (indriya) mà thiền, nên để tránh điều đó, đã nói “na ca imaṃ loka” (không phải thế giới này) v.v.
Tattha imaṃ lokanti idhalokasaṅkhāto diṭṭho attabhāvo sattasantāno vutto, tasmiṃ nissāya na jhāyati jhāyī jhāyati ca.
Here, this world refers to the self-existence, the mind-stream of beings, seen as this present world. The meditator does not meditate relying on it.
Trong đó, “imaṃ lokaṃ” (thế giới này) được nói đến là thân thể được thấy, tức là chúng sinh ở thế giới này. Vị thiền giả không nương tựa vào đó mà thiền.
Paralokanti idhalokato añño bhavantarasaṅkhāto sattasantāno vutto, tasmiṃ nissāya na ca jhāyati jhāyī jhāyati ca.
The other world refers to the mind-stream of beings called another existence, different from this world. The meditator does not meditate relying on it.
“Paralokaṃ” (thế giới khác) được nói đến là chúng sinh ở cõi khác ngoài thế giới này. Vị thiền giả không nương tựa vào đó mà thiền.
Yamidaṃ ubhayantiādīsu idaṃ ubhayaṃ idhalokaparalokadvayaṃ antarena vajjetvā yaṃ rūpāyatanaṃ diṭṭhaṃ, taṃ rūpāyatanampi.
In phrases like “whatever duality,” “this duality” refers to the pair of this world and the next world. “Antarena” means excluding. “Whatever form-sphere is seen,” that form-sphere also.
Trong các câu “Yamidaṃ ubhaya” (cả hai điều này) v.v., “idaṃ ubhayaṃ” (cả hai điều này) là hai thế giới này và thế giới khác, “antarena” (trừ ra) là bỏ qua. “Yaṃ” (cái gì) là sắc xứ “diṭṭhaṃ” (đã thấy), thì sắc xứ “taṃ” (đó) cũng vậy.
Yaṃ saddāyatanaṃ sutaṃ, taṃ saddāyatanampi.
Whatever sound-sphere is heard, that sound-sphere also.
“Yaṃ” (cái gì) là thanh xứ “sutaṃ” (đã nghe), thì thanh xứ “taṃ” (đó) cũng vậy.
Yaṃ gandhāyatanarasāyatanaphoṭṭhabbāyatanaṃ mutaṃ, taṃ gandhāyatanarasāyatanaphoṭṭhabbāyatanampi.
Whatever smell-sphere, taste-sphere, touch-sphere is perceived, that smell-sphere, taste-sphere, touch-sphere also.
“Yaṃ” (cái gì) là hương xứ, vị xứ, xúc xứ “mutaṃ” (đã ngửi, nếm, xúc chạm), thì hương xứ, vị xứ, xúc xứ “taṃ” (đó) cũng vậy.
Yaṃ āpodhātu ākāsadhātu lakkhaṇarūpaṃ ojāsaṅkhātaṃ dhammāyatanekadesarūpaṃ viññātaṃ, taṃ āpodhātādikaṃ dhammāyatanekadesarūpampi.
Whatever water-element, space-element, characteristic form, nutriment-constituted form, or a part of the dhamma-sphere form is cognized, that water-element and so on, or a part of the dhamma-sphere form also.
Yaṃ (cái gì) là thủy đại, không đại, sắc pháp có đặc tính, sắc pháp là một phần của pháp xứ được gọi là chất bổ dưỡng viññātaṃ (đã nhận thức), thì thủy đại, v.v., sắc pháp là một phần của pháp xứ taṃ (đó) cũng vậy.
Yaṃ vatthu pariyesitaṃ vā apariyesitaṃ vā santike pattaṃ, taṃ vatthumpi.
Whatever object is sought or unsought, obtained nearby, that object also.
Yaṃ (cái gì) là vật đã được tìm kiếm hay chưa được tìm kiếm, pattaṃ (đã đạt được) gần đó, thì vật taṃ (đó) cũng vậy.
Yaṃ vatthu pattaṃ vā appattaṃ vā pariyesitaṃ pariyesanārahaṃ sundaraṃ, taṃ vatthumpi.
Whatever object, obtained or not obtained, is sought, worthy of seeking, beautiful, that object also.
Yaṃ (cái gì) là vật đã đạt được hay chưa đạt được, pariyesitaṃ (đã tìm kiếm) là đáng tìm kiếm, tốt đẹp, thì vật taṃ (đó) cũng vậy.
Yaṃ vatthu vitakkitaṃ vitakkanavasena ālambitabbaṃ, taṃ vatthumpi.
Whatever object is thought about, to be apprehended by way of initial thought, that object also.
Yaṃ (cái gì) là vật vitakkitaṃ (đã tư duy) là đáng làm đối tượng theo cách tư duy, thì vật taṃ (đó) cũng vậy.
Yaṃ vatthu vicāritaṃ anumajjanavasena ālambitabbaṃ, taṃ vatthumpi.
Whatever object is examined, to be apprehended by way of sustained thought, that object also.
Yaṃ (cái gì) là vật vicāritaṃ (đã quán sát) là đáng làm đối tượng theo cách quán sát, thì vật taṃ (đó) cũng vậy.
Yaṃ vatthu manasā citteneva anucintitaṃ anucintanavasena ālambitabbaṃ, taṃ vatthumpi nissāya na jhāyati jhāyī jhāyati cāti yojanā kātabbā.
Whatever object is contemplated by the mind alone, to be apprehended by way of contemplation, by relying on that object also, the meditator does not meditate, and the meditator meditates—such a construction should be made.
Cần phải kết nối rằng: Yaṃ (cái gì) là vật anucintitaṃ (đã suy xét) chỉ bằng manasā (tâm) là đáng làm đối tượng theo cách suy xét, thì vị thiền giả không nương tựa vào vật taṃ (đó) mà thiền.
Ettha diṭṭhādikaṃ bahiddhārūpameva gahetabbaṃ anindriyabaddharūpassa adhippetattā.
Here, the visible and so on should be taken as external form only, as it refers to form not bound to the sense faculties.
Ở đây, chỉ nên lấy sắc pháp bên ngoài đã được thấy, v.v., vì ý nghĩa là sắc pháp không liên quan đến căn (indriya).
Tenāha aṭṭhakathācariyo – ‘‘tadubhayavinimutto anindriyabaddho rūpasantāno’’ti (netti. aṭṭha. 28).
Therefore, the Aṭṭhakathā teacher said: “a continuum of form not bound to the sense faculties, free from both of those” (Netti. Aṭṭha. 28).
Do đó, vị Aṭṭhakathācariyo đã nói: “Dòng sắc pháp không liên quan đến căn, đã thoát khỏi cả hai điều đó”.
‘‘Yadi jhāyī puggalo yathāvutte pathavīādayo nissāya na jhāyati jhāyī jhāyati ca, evaṃ sati ayaṃ jhāyī puggalo idaṃ nāma nissāya jhāyatīti loke kenaci ñāyati kiṃ, udāhu na ñāyatī’’ti pucchitabbattā na ñāyatīti dassetuṃ ‘‘ayaṃ sadevake loke’’tiādimāha.
Since it should be asked, “If a meditator, relying on the aforementioned earth and so on, does not meditate, and the meditator meditates, then in such a case, is it known by anyone in the world what this meditator relies on to meditate, or is it not known?”, to show that it is not known, the text says, “This one in the world with devas,” and so on.
Vì cần phải hỏi: “Nếu vị thiền giả không nương tựa vào đất, v.v., như đã nói mà thiền, thì trong thế gian có ai biết được vị thiền giả này nương tựa vào cái gì mà thiền không, hay không biết?”, nên để chỉ ra rằng không biết, đã nói “ayaṃ sadevake loke” (vị này trong thế giới chư thiên) v.v.
Tattha phalasamāpattijhānena jhāyanto ayaṃ khīṇāsavapuggalo sadevake loke…pe… sadevamanussāya pajāya yattha katthacipi anissitena cittena jhāyatīti sadevake loke…pe… sadevamanussāya pajāya kenaci na ñāyatīti attho gahetabbo.
Here, the meaning should be taken as: “This Arahant, meditating with the jhāna of fruition attainment, in the world with devas…pe… among the populace with devas and humans, meditates with a mind that relies on nothing anywhere, and thus is not known by anyone in the world with devas…pe… among the populace with devas and humans.”
Trong đó, cần hiểu ý nghĩa là: Vị A-la-hán “ayaṃ” (này) jhāyanto (đang thiền) bằng quả thiền định, trong thế giới chư thiên… v.v… trong chúng sinh gồm chư thiên và loài người, thiền với tâm anissitena (không nương tựa) vào bất cứ đâu, nên trong thế giới chư thiên… v.v… trong chúng sinh gồm chư thiên và loài người, không ai biết được.
Tena vuttaṃ –
Therefore, it is said:
Do đó đã nói:
‘‘Kenaci aviññāyabhāvo kena suttena vibhāvetabbo’’ti pucchitabbattā iminā godhikasuttena (saṃ. ni. 1.159) vibhāvetabboti dassetuṃ ‘‘yathā māro pāpimā’’tiādi vuttaṃ.
Since it should be asked, “By which Sutta should the state of being unknown by anyone be clarified?”, to show that it should be clarified by this Godhika Sutta (Saṃ. Ni. 1.159), the text says, “Just as Māra, the Evil One,” and so on.
Vì cần phải hỏi: “Trạng thái không ai biết được đó cần phải được làm sáng tỏ bằng kinh nào?”, nên để chỉ ra rằng cần phải làm sáng tỏ bằng kinh Godhika này, đã nói “yathā māro pāpimā” (như Ma vương độc ác) v.v.
Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘idāni khīṇāsavacittassa katthacipi anissitabhāvaṃ godhikasuttena (saṃ. ni. 1.159) vakkalisuttena (saṃ. ni. 3.87) ca vibhāvetuṃ ‘yathā māro’tiādi vutta’’nti (netti. aṭṭha. 28) vuttaṃ.
In the Aṭṭhakathā, however, it is said: “Now, to clarify the state of an Arahant’s mind relying on nothing anywhere, by the Godhika Sutta (Saṃ. Ni. 1.159) and the Vakkali Sutta (Saṃ. Ni. 3.87), ‘just as Māra’ and so on is stated” (Netti. Aṭṭha. 28).
Tuy nhiên, trong Aṭṭhakathā đã nói: “Bây giờ, để làm sáng tỏ trạng thái tâm của vị A-la-hán không nương tựa vào bất cứ đâu bằng kinh Godhika và kinh Vakkali, đã nói ‘yathā māro’ v.v.”.
Tattha dānādipuññakārake, puññe vā māreti nivāretīti māro, attahitaparahite māretīti vā māro.
Here, Māra is so called because he kills or obstructs those who perform meritorious deeds like giving, or he kills merit itself; or Māra is so called because he kills one’s own welfare and the welfare of others.
Trong đó, Māra (māro) là kẻ giết chết hay ngăn cản những người làm phước bố thí, v.v., hay những phước đức. Hoặc Māra (māro) là kẻ giết chết lợi ích của mình và lợi ích của người khác.
Pāpacittuppādavantatāya pāpimā.
He is the Evil One due to his arising of evil thoughts.
Pāpimā (độc ác) vì có những tâm niệm xấu ác.
Pubbattabhāve godhassa ghātakattā ‘‘godhiko’’ti laddhanāmassa parinibbāyantassa kulaputtassa parinibbānato uddhaṃ paṭisandhādi viññāṇaṃ samanvesanto na jānāti na passati.
Māra, searching for the rebirth-consciousness and so on of the noble son named Godhika, who was called “Godhika” because he killed a monitor lizard in a previous existence, and who was attaining final Nibbāna, does not know or see it after his final Nibbāna.
Sau khi vị thiện nam tử có tên là Godhika (Godhiko), vì đã giết một con kỳ đà (godha) trong kiếp trước, đã nhập Niết bàn, Ma vương đã tìm kiếm thức (viññāṇaṃ) tái sinh, v.v., nhưng không biết, không thấy.
‘‘Paracittajānanako māro kasmā na jānātī’’ti vattabbattā ‘‘so hī’’tiādi vuttaṃ.
Since it should be asked, “Why does Māra, who knows the minds of others, not know it?”, “He, indeed,” and so on is stated.
Vì cần phải nói: “Tại sao Ma vương là kẻ biết tâm người khác lại không biết?”, nên đã nói “so hī” (vì vị ấy) v.v.
So godhiko hi yasmā papañcātīto, tasmā taṇhāpahānena diṭṭhinissayopi assa godhikassa yasmā natthi, tasmā ca na jānātīti.
Because that Godhika is indeed beyond proliferation, and because for him, due to the abandonment of craving, there is no reliance on views, therefore Māra does not know.
So (vị) Godhika hi (vì) đã vượt qua hý luận (papañca), do đó, bằng cách đoạn trừ tham ái, vị Godhika assa (ấy) cũng không còn nương tựa vào tà kiến (diṭṭhinissaya), do đó Ma vương không biết.
‘‘Godhikasutteneva vibhāvetabbo’’ti pucchitabbattā ‘‘yathā cā’’tiādi vuttaṃ.
Since it should be asked, “Should it be clarified only by the Godhika Sutta?”, “And just as,” and so on is stated.
Vì cần phải hỏi: “Chỉ cần làm sáng tỏ bằng kinh Godhika thôi sao?”, nên đã nói “yathā cā” (và như vậy) v.v.
‘‘Godhikasuttavakkalisuttehi anupādisesāya nibbānadhātuyā anissitabhāvo vibhāvito, evaṃ sati saupādisesanibbānadhātuyā anissitabhāvo kena viññāyatīti attho bhaveyyā’’ti vattabbattā tadāpi na viññāyatiyevāti dassetuṃ ‘‘sadevakena lokenā’’tiādi vuttaṃ.
Since it should be said, “The state of not relying on the Nibbāna-element without residue of clinging has been clarified by the Godhika Sutta and the Vakkali Sutta; in such a case, by what is the state of not relying on the Nibbāna-element with residue of clinging known?”, to show that even then it is not known, “by the world with devas,” and so on is stated.
Vì cần phải nói: “Trạng thái không nương tựa vào Nibbāna giới không dư y đã được làm sáng tỏ bằng kinh Godhika và kinh Vakkali. Nếu vậy, trạng thái không nương tựa vào Nibbāna giới còn dư y được ai biết?”, nên để chỉ ra rằng lúc đó cũng không ai biết, đã nói “sadevakena lokenā” (bởi thế giới chư thiên) v.v.
Tattha saupādisesāya nibbānadhātuyā phalasamāpattijhānena jhāyamānā ime khīṇāsavā katthaci anissitacittā jhāyantīti sadevakena lokena na ñāyanti samārakena…pe… sadevamanussāya na ñāyantīti yojanā kātabbā.
In that regard, these Arahants, meditating with the jhānas of fruition attainment in the element of Nibbāna with a remainder of clinging, meditate with unattached minds anywhere, and thus are not known by the world with its devas, nor by the world with Māra… and so on… nor by the world with its devas and humans — such an explanation should be made.
Ở đây, những vị lậu tận này (khīṇāsavā), khi thiền định (jhāyamānā) với thiền quả chứng (phalasamāpattijhānena) trong Niết-bàn giới hữu dư y (saupādisesāya nibbānadhātuyā), họ thiền định với tâm không nương tựa (anissitacittā) vào bất cứ điều gì. Điều này không được thế gian cùng chư thiên biết đến (sadevakena lokena na ñāyanti), cũng không được Ma-vương… (pe)… cũng không được thế gian cùng chư thiên và loài người biết đến (sadevamanussāya na ñāyantīti), đó là cách kết nối nên được thực hiện.
Anissitacittā na ñāyantīti ettha hi na-kāro ca ‘‘jhāyamānā’’ti pade na sambandhitabbo ‘‘na jhāyamānā’’ti atthassa sambhavato.
Regarding "they are not known with unattached minds," here the particle "na" (not) should not be connected with the word "jhāyamānā" (meditating), as the meaning "not meditating" would arise.
Ở đây, trong cụm từ “tâm không nương tựa, không được biết đến” (Anissitacittā na ñāyantīti), từ “không” (na) không nên được liên kết với từ “thiền định” (jhāyamānā), vì điều đó có thể hiểu là “không thiền định”.
‘‘Na ñāyantī’’ti pana sambandhitabbo heṭṭhā aṭṭhakathāyaṃ eva ‘‘loke kenacipi na ñāyatī’’ti vuttattā.
But it should be connected with "na ñāyanti" (are not known), because it is stated below in the Commentary itself, "is not known by anyone in the world."
Tuy nhiên, nó nên được liên kết với “không được biết đến” (na ñāyantīti) vì trong chú giải (aṭṭhakathāyaṃ) ở phần dưới đã nói rằng “không ai trong thế gian biết đến”.
Ayaṃ desanāsandhīti godhikasuttavakkalisuttānaṃ aññamaññaṃ atthavasena saṃsandanā niddhāritā viya ‘‘na ca pathaviṃ nissāyā’’tiādidesanāya ca ‘‘na ca imaṃ loka’’ntiādidesanāya ca yāya desanāya atthavasena saṃsandanā niddhāritā, tāya desanāya yattha katthaci yaṃ kiñci nissāya jhāyī na jhāyati, nibbānaṃ nissāya jhāyī jhāyatīti atthavasena niddhāritā, ayaṃ saṃsandanā desanāsandhi nāmāti attho gahetabbo.
This is the teaching connection: Just as the connection of meaning between the Godhika Sutta and the Vakkali Sutta is determined, so too is the connection of meaning determined by the teaching that begins "nor relying on the earth" and the teaching that begins "nor this world," by which teaching it is determined that one who meditates does not meditate relying on anything anywhere, but one who meditates, meditates relying on Nibbāna. This connection is called the teaching connection (desanāsandhi).
Đây là sự kết nối bài giảng (Ayaṃ desanāsandhīti): Cũng như sự kết nối về ý nghĩa giữa kinh Godhika và kinh Vakkali đã được xác định, sự kết nối về ý nghĩa giữa bài giảng “không nương tựa đất” (na ca pathaviṃ nissāyā) và bài giảng “không nương tựa thế gian này” (na ca imaṃ loka) đã được xác định, qua bài giảng đó, ý nghĩa được xác định là: thiền giả không thiền định khi nương tựa vào bất cứ điều gì ở bất cứ đâu, thiền giả thiền định khi nương tựa vào Niết-bàn. Sự kết nối ý nghĩa này được gọi là desanāsandhi (sự kết nối bài giảng).
Desanāsandhi ācariyena vibhattā, amhehi ca ñātā, ‘‘katamā niddesasandhī’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamā niddesasandhīti nissitacittā’’tiādi vuttaṃ.
The teaching connection having been analyzed by the teacher and understood by us, it is necessary to ask, "What is the exposition connection?" Therefore, "What is the exposition connection? Those with attached minds," and so on, was stated.
Vì sự kết nối bài giảng (desanāsandhi) đã được bậc thầy phân tích và chúng tôi đã hiểu, nên cần phải hỏi “sự kết nối trình bày (niddesasandhi) là gì?”, do đó đã nói “trong đó, sự kết nối trình bày là gì? Tâm nương tựa” (tattha katamā niddesasandhīti nissitacittā) v.v…
Tattha tatthāti tesu catūsu atthasandhibyañjanasandhidesanāsandhiniddesasandhīsu yā sandhi ‘‘niddesasandhī’’ti uddiṭṭhā, sā niddesato katamāti pucchatīti attho.
Here, "therein" means: among those four—the meaning connection, the expression connection, the teaching connection, and the exposition connection—which connection, designated as the "exposition connection," is what in terms of exposition? This is the meaning of the question.
Trong đó, “trong đó” (tatthā) có nghĩa là: trong bốn loại kết nối này (kết nối ý nghĩa, kết nối diễn đạt, kết nối bài giảng, kết nối trình bày) đã được nêu, sự kết nối nào được gọi là “kết nối trình bày” (niddesasandhi), đó là câu hỏi về cách trình bày.
Nissitacittāti taṇhādiṭṭhisahajātavasena vā upanissayavasena vā nissitaṃ cittaṃ yesaṃ puthujjanānanti nissitacittā, puthujjanā puggalā niddisitabbā imāya desanāya puggalādhiṭṭhānattā.
Those with attached minds (nissitacittā) refers to those ordinary individuals whose minds are attached due to being co-arisen with craving and wrong view, or due to strong reliance. These ordinary individuals should be expounded by this teaching, as it pertains to individuals.
Tâm nương tựa (Nissitacittā): những người phàm phu có tâm nương tựa do đồng sinh với tham ái, tà kiến hoặc do có duyên nương tựa, những người phàm phu đó cần được trình bày bởi bài giảng này vì nó dựa trên cá nhân.
Yadi desanā dhammādhiṭṭhānā, evaṃ sati nissitaṃ cittaṃ ettha suttappadesesu desitanti nissitacittā nissitacittajānanatthāya desitā suttappadesā.
If the teaching pertains to phenomena, then in that case, "nissitacittā" refers to the sections of the Sutta where the attached mind is taught, these sections being taught for the purpose of understanding the attached mind.
Nếu bài giảng dựa trên pháp, thì khi đó, tâm nương tựa được giảng trong các đoạn kinh này được gọi là tâm nương tựa (nissitacittā), là các đoạn kinh được giảng để biết về tâm nương tựa.
Anissitaṃ cittaṃ yesaṃ ariyapuggalānanti anissitacittā, ariyapuggalā niddisitabbā imāya desanāya puggalādhiṭṭhānattā.
Those with unattached minds (anissitacittā) refers to those noble individuals whose minds are unattached. These noble individuals should be expounded by this teaching, as it pertains to individuals.
Tâm không nương tựa (Anissitacittā): những bậc thánh nhân có tâm không nương tựa, những bậc thánh nhân đó cần được trình bày bởi bài giảng này vì nó dựa trên cá nhân.
Dhammādhiṭṭhānāya pana anissitaṃ cittaṃ yattha suttappadesesu desitanti anissitacittā, anissitacittajānanatthāya desitā suttappadesā.
However, for a teaching pertaining to phenomena, "anissitacittā" refers to the sections of the Sutta where the unattached mind is taught, these sections being taught for the purpose of understanding the unattached mind.
Đối với bài giảng dựa trên pháp, thì tâm không nương tựa được giảng trong các đoạn kinh này được gọi là tâm không nương tựa (anissitacittā), là các đoạn kinh được giảng để biết về tâm không nương tựa.
‘‘Nissitacittā kena niddesena niddisitabbā, anissitacittā kena niddesena niddisitabbā’’ti pucchitabbattā ‘‘nissitacittā akusalapakkhena niddisitabbā’’tiādi vuttaṃ.
Since it is necessary to ask, "By what exposition should those with attached minds be expounded, and by what exposition should those with unattached minds be expounded?", "Those with attached minds should be expounded by the unwholesome side," and so on, was stated.
Vì cần phải hỏi “tâm nương tựa nên được trình bày bằng cách trình bày nào, tâm không nương tựa nên được trình bày bằng cách trình bày nào?”, do đó đã nói “tâm nương tựa nên được trình bày bằng phương diện bất thiện” (nissitacittā akusalapakkhena niddisitabbā) v.v…
Akusalapakkhena niddesena niddisitabbā.
They should be expounded by the exposition of the unwholesome side.
Nên được trình bày bằng cách trình bày phương diện bất thiện (Akusalapakkhena).
Kusalapakkhenātiādīsupi esa nayo yojetabbo.
The same method should be applied to "by the wholesome side," and so on.
Nguyên tắc này cũng nên được áp dụng cho phương diện thiện (Kusalapakkhenā) v.v…
Akusalapakkhasāmaññakusalapakkhasāmaññehi dassetvā akusalavisesakusalavisesehi dassetuṃ ‘‘nissitacittā saṃkilesenā’’tiādi vuttaṃ.
To show by specific unwholesome and wholesome qualities after showing by general unwholesome and wholesome qualities, "Those with attached minds by defilement," and so on, was stated.
Sau khi trình bày bằng phương diện bất thiện chung và phương diện thiện chung, để trình bày bằng các bất thiện đặc biệt và thiện đặc biệt, đã nói “tâm nương tựa bằng sự ô nhiễm” (nissitacittā saṃkilesenā) v.v…
Ayaṃ niddesasandhīti akusalapakkhādikassa purimaniddesassa saṃkilesādikena pacchimena niddesena nissitacittavasena ayaṃ saṃsandanā ca niddesasandhi nāma.
This is the exposition connection: This connection, in terms of those with attached minds, between the preceding exposition of the unwholesome side and the subsequent exposition of defilement, is called the exposition connection.
Đây là sự kết nối trình bày (Ayaṃ niddesasandhīti): Sự kết nối này là niddesasandhi (kết nối trình bày) theo nghĩa tâm nương tựa với sự trình bày trước đó về phương diện bất thiện v.v… và sự trình bày sau đó về sự ô nhiễm v.v…
Kusalapakkhādikassa purimassa niddesassa vodānādikena pacchimena niddesena anissitacittavasena ayaṃ saṃsandanā ca niddesasandhi nāmāti vibhajitvā veditabbā.
And this connection, in terms of those with unattached minds, between the preceding exposition of the wholesome side and the subsequent exposition of purification, is also called the exposition connection—this should be understood by distinguishing them.
Và sự kết nối này là niddesasandhi (kết nối trình bày) theo nghĩa tâm không nương tựa với sự trình bày trước đó về phương diện thiện v.v… và sự trình bày sau đó về sự thanh tịnh v.v…, nên được hiểu bằng cách phân tích.
‘‘Catubyūhahārassa neruttamadhippāyanidānapubbāparasandhippabhedena ceva atthabyañjanasandhiniddesasandhidesanāsandhippabhedena ca vibhajitabbabhāvo kena amhehi jānitabbo saddahitabbo’’ti vattabbabhāvato ‘‘tenāhā’’tiādi vuttaṃ.
Since it should be said, "By what means should we know and believe that the fourfold method (catubyūhahāra) should be analyzed by the categories of linguistic intent, cause, and anterior-posterior connection, and by the categories of meaning connection, expression connection, exposition connection, and teaching connection?", "Therefore he said," and so on, was stated.
Vì cần phải nói “làm thế nào chúng ta có thể biết và tin rằng bốn loại phương pháp phân tích (catubyūhahāra) nên được phân tích theo các loại như niệu nghĩa, chủ ý, nhân duyên, và liên kết trước sau, cũng như theo các loại như kết nối ý nghĩa, kết nối diễn đạt, kết nối trình bày, và kết nối trình bày?”, do đó đã nói “vì vậy, ngài đã nói” (tenāhā) v.v…
Tattha tena tathā vibhajitabbabhāvena āyasmā mahākaccāno ‘‘neruttamadhippāyo’’tiādikaṃ (netti. 4 hārasaṅkhepa) yaṃ vacanaṃ āha, tena vacanena tumhehi catubyūhahārassa tathā vibhajitabbabhāvo jānitabbo saddahitabboti vuttaṃ hoti.
Here, "by that" means: by that way of analysis, the venerable Mahākaccāna said the words "linguistic intent," and so on (Netti. 4, Hārasaṅkhepa). By those words, it is meant that you should know and believe that the fourfold method should be analyzed in that way.
Trong đó, “vì vậy” (tena) có nghĩa là: Ngài Đại Ca-chiên-diên đã nói lời “niệu nghĩa, chủ ý” (neruttamadhippāyo) v.v… (Netti. 4, Hārasaṅkhepa) về việc nên phân tích như vậy. Với lời nói đó, quý vị nên biết và tin rằng bốn loại phương pháp phân tích nên được phân tích như vậy.
29. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena catubyūhahāravibhaṅgena neruttādayo vibhattā, so…pe… catubyūhahāravibhaṅgo paripuṇṇo, ‘‘katamo āvaṭṭo hāravibhaṅgo’’ti pucchitabbattā tattha katamo āvaṭṭo hāro’’tiādi vuttaṃ.
29. The analysis of the four-arrangement method, which is a special kind of exposition, by which the etymologists and others are distinguished, that…etc.… the analysis of the four-arrangement method is complete, and because it is to be asked, "Which is the āvaṭṭa method analysis?", it is stated as "Among these, which is the āvaṭṭa method?" and so on.
29. Phương pháp phân tích bốn loại (catubyūhahāravibhaṅga) đã được hoàn tất, là sự diễn giải đặc biệt mà qua đó niệu nghĩa v.v… đã được phân tích. Vì cần phải hỏi “phương pháp Avaṭṭa (Avaṭṭahāravibhaṅga) là gì?”, do đó đã nói “trong đó, phương pháp Avaṭṭa là gì?” (tattha katamo āvaṭṭo hāro) v.v…
Tattha tatthāti tesu niddiṭṭhesu soḷasasu desanāhārādīsu katamo saṃvaṇṇanāviseso āvaṭṭo hāro āvaṭṭahāravibhaṅgo nāmāti pucchati.
Here, "Among these" refers to those sixteen methods of exposition and so on that have been indicated; "which" special exposition is called the "āvaṭṭa method," the analysis of the āvaṭṭa method, is the question.
Trong đó, “trong đó” (tatthā) có nghĩa là: trong mười sáu loại phương pháp giảng dạy v.v… đã được nêu, sự diễn giải đặc biệt nào được gọi là phương pháp Avaṭṭa (āvaṭṭo hāro), tức là phân tích phương pháp Avaṭṭa, đó là câu hỏi.
‘‘Ekamhi padaṭṭhāne’’ntiādiniddesassa idāni mayā vuccamāno ‘‘ārambhathā’’tiādiko vitthārasaṃvaṇṇanāviseso āvaṭṭahāravibhaṅgo nāmāti gahito.
The exposition beginning with "In one phrase" and so on, which is now being stated by me, the detailed exposition beginning with "Ārambhatha" and so on, is taken as the analysis of the āvaṭṭa method.
Sự trình bày “ở một vị trí từ” (ekamhi padaṭṭhāne) v.v… đã được hiểu là sự diễn giải đặc biệt chi tiết “hãy bắt đầu” (ārambhathā) v.v… mà tôi đang nói đến bây giờ, được gọi là phân tích phương pháp Avaṭṭa.
‘‘Tattha desanāyaṃ ekasmiṃ padaṭṭhāne desanāruḷhe sesakaṃ padaṭṭhānaṃ pariyesati, pariyesitvā kathaṃ paṭipakkhe āvaṭṭetī’’ti vattabbattā –
Because it is to be said, "In one phrase-location (padaṭṭhāna) where an exposition has arisen, one seeks out the remaining phrase-location, and having sought it out, how does one turn it around (āvaṭṭeti) to the opposite side?",—
Vì cần phải nói “ở đó, trong bài giảng, khi một vị trí từ đã được giảng, nó tìm kiếm một vị trí từ còn lại, sau khi tìm kiếm, làm thế nào nó xoay chuyển về phía đối nghịch?”, do đó –
‘‘Ārambhathā’tiādigāthāyaṃ katarasmiṃ padaṭṭhāne desanāruḷhe katamaṃ sesakaṃ padaṭṭhānaṃ pariyesatī’’ti vattabbattā ‘‘ārambhatha nikkamathāti vīriyassa padaṭṭhāna’’ntiādi vuttaṃ.
Because it is to be said, "In the verse beginning with 'Ārambhatha,' in which phrase-location has the exposition arisen, and which remaining phrase-location does one seek out?", it is stated as "Strive, go forth is the phrase-location of energy" and so on.
Vì cần phải nói “trong bài kệ ‘hãy bắt đầu’ v.v…, khi vị trí từ nào đã được giảng, nó tìm kiếm vị trí từ còn lại nào?”, do đó đã nói “hãy bắt đầu, hãy xuất ly là vị trí từ của tinh tấn” (ārambhatha nikkamathāti vīriyassa padaṭṭhāna) v.v…
Tattha ‘‘vīriyassa padaṭṭhāna’’nti sāmaññavasena vuttampi ārambhadhātusaṅkhātaṃ vīriyaṃ nikkamadhātusaṅkhātassa vīriyassa padaṭṭhānaṃ, nikkamadhātusaṅkhātaṃ vīriyaṃ parakkamadhātusaṅkhātassa vīriyassa padaṭṭhānaṃ, parakkamadhātusaṅkhātaṃ vīriyaṃ samathabhāvanāsahitassa vīriyassa padaṭṭhānantiādinā pariyesitabbanti gahetabbaṃ.
Here, although it is stated generally as "the phrase-location of energy," it should be understood that energy (vīriya) in the sense of the element of striving (ārambhadhātu) is the phrase-location for energy in the sense of the element of exertion (nikkamadhātu); energy in the sense of the element of exertion is the phrase-location for energy in the sense of the element of effort (parakkamadhātu); energy in the sense of the element of effort is the phrase-location for energy accompanied by tranquility (samatha-bhāvanā), and so on, and should be sought out in this manner.
Trong đó, mặc dù đã nói chung là “vị trí từ của tinh tấn” (vīriyassa padaṭṭhāna), nhưng nên hiểu rằng: tinh tấn được gọi là yếu tố khởi đầu là vị trí từ của tinh tấn được gọi là yếu tố xuất ly; tinh tấn được gọi là yếu tố xuất ly là vị trí từ của tinh tấn được gọi là yếu tố nỗ lực; tinh tấn được gọi là yếu tố nỗ lực là vị trí từ của tinh tấn đi kèm với sự tu tập định (samatha-bhāvanā) v.v… nên được tìm kiếm.
‘‘Yuñjathā’’ti iminā vuttaṃ samathabhāvanāsahitaṃ vīriyaṃ ‘‘buddhasāsane’’ti iminā vuttassa mahaggatasamādhissa padaṭṭhānaṃ, desanāruḷhaṃ sukhādikaṃ sesakampi padaṭṭhānaṃ pariyesitabbaṃ.
The energy accompanied by tranquility, stated by "Yuñjatha," is the phrase-location for the exalted concentration (mahaggata-samādhi) stated by "buddhasāsane"; the remaining phrase-locations, such as happiness (sukha) and so on, where an exposition has arisen, should also be sought out.
Tinh tấn đi kèm với sự tu tập định được nói đến bởi “hãy tinh tấn” (Yuñjathā) là vị trí từ của định siêu thế được nói đến bởi “trong giáo pháp của Đức Phật” (buddhasāsane), các vị trí từ còn lại như lạc v.v… đã được giảng cũng nên được tìm kiếm.
‘‘Dhunātha maccuno sena’’nti padena gahitaṃ vipassanāsahitaṃ vīriyaṃ kilesadhunane samatthāya paññāya padaṭṭhānaṃ, desanāruḷhaṃ samādhiādikaṃ sesakampi padaṭṭhānaṃ pariyesitabbaṃ.
The energy accompanied by insight (vipassanā), grasped by the phrase "Dhunātha maccuno senaṃ," is the phrase-location for wisdom (paññā) capable of shaking off defilements; the remaining phrase-locations, such as concentration (samādhi) and so on, where an exposition has arisen, should also be sought out.
Tinh tấn đi kèm với tuệ quán được nắm giữ bởi từ “hãy đánh tan quân đội của tử thần” (Dhunātha maccuno sena) là vị trí từ của tuệ có khả năng diệt trừ phiền não, các vị trí từ còn lại như định v.v… đã được giảng cũng nên được tìm kiếm.
‘‘Yadi ‘ārambhathā’tiādikaṃ vuttaṃ vīriyaṃ sāmaññabhūtānaṃ vīriyasamādhipaññānaṃyeva padaṭṭhānaṃ siyā, evaṃ sati kathaṃ vaṭṭamūlaṃ chinditvā vivaṭṭaṃ pāpessantī’’ti vattabbattā puna ‘‘ārambhatha nikkamathāti vīriyindriyassa padaṭṭhāna’’ntiādi vuttaṃ.
Because it is to be said, "If the energy stated in 'Ārambhatha' and so on were only the phrase-location for the general energies, concentration, and wisdom, then how would they cut off the root of saṃsāra and lead to liberation (vivaṭṭa)?", it is again stated as "Strive, go forth is the phrase-location for the faculty of energy (vīriyindriya)" and so on.
Vì cần phải nói “nếu tinh tấn được nói đến bởi ‘hãy bắt đầu’ v.v… chỉ là vị trí từ của tinh tấn, định, tuệ chung, thì khi đó làm thế nào chúng sẽ chặt đứt gốc rễ của luân hồi và đưa đến Niết-bàn?”, do đó lại nói “hãy bắt đầu, hãy xuất ly là vị trí từ của tinh tấn căn” (ārambhatha nikkamathāti vīriyindriyassa padaṭṭhāna) v.v…
Ādhipaccakiccatāya yuttassāpi vīriyādhikassa padaṭṭhānattā ārabhantā yogāvacarapuggalā vaṭṭamūlaṃ chinditvā vivaṭṭaṃ pāpentīti vuttaṃ hoti.
It is stated that yogis who strive, because of the phrase-location of energy which is also suitable for the function of dominance, cut off the root of saṃsāra and lead to liberation.
Được nói rằng, những hành giả (yogāvacarapuggalā) khởi sự (ārabhantā) với sự tinh tấn (vīriyādhikassa), vốn là cận nhân (padaṭṭhānattā) cho người có năng lực, dù cho việc đó phù hợp với nhiệm vụ làm chủ (ādhipaccakiccatāya), sẽ cắt đứt gốc rễ của luân hồi (vaṭṭamūlaṃ chinditvā) và đạt đến Niết Bàn (vivaṭṭaṃ pāpenti).
‘‘Ārambhathā’’tiādikā pana yasmā vīriyārambhavatthuādidesanā hoti, tasmā ārambhavatthuādīniyeva saṃvaṇṇitāni padaṭṭhānanti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘imāni padaṭṭhānāni desanā’’ti.
However, since "Ārambhatha" and so on is an exposition of the basis of striving (vīriyārambhavatthu) and so on, bearing in mind the objection that only the basis of striving and so on are the phrase-locations that have been expounded, he says "These are the phrase-locations of the exposition."
Tuy nhiên, vì lời dạy "Ārambhathā" (Hãy tinh tấn!) và những điều tương tự là lời dạy về căn bản của sự khởi đầu tinh tấn, v.v., do đó, khi lưu ý đến sự chất vấn rằng chỉ có căn bản của sự khởi đầu, v.v., được giải thích là cận nhân, nên đã nói: "Những cận nhân này là lời dạy."
‘‘Ārambhathā’’tiādikā yathāvuttapadaṭṭhānāni desanā hoti, na vīriyārambhavatthuādīni, tasmā padaṭṭhānaṃyeva saṃvaṇṇitanti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that "Ārambhatha" and so on is an exposition of the aforementioned phrase-locations, not of the basis of striving and so on; therefore, only the phrase-locations are expounded.
Nên hiểu rằng "Ārambhathā" và những điều tương tự là lời dạy về các cận nhân đã nói, chứ không phải là căn bản của sự khởi đầu tinh tấn, v.v., do đó, chỉ có cận nhân được giải thích.
Evaṃ ‘‘ārambhathā’’tiādidesanāya padaṭṭhānavasena attho vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘kathaṃ tassāyeva desanāya paṭipakkhavasena attho vibhajitabbo’’ti vattabbattā ‘‘ayuñjantānaṃ vā’’tiādi vuttaṃ.
Thus, the meaning has been analyzed based on the proximate cause through the teaching beginning with "Strive!", and it has been understood by us. Since it must be stated "how the meaning of that very teaching should be analyzed in terms of its opposite," the passage beginning with " or for those who do not apply themselves" was spoken.
Như vậy, ý nghĩa của lời dạy "Ārambhathā" và những điều tương tự đã được phân tích theo khía cạnh cận nhân, và chúng ta cũng đã hiểu. Vì cần phải nói "làm thế nào để phân tích ý nghĩa của chính lời dạy đó theo khía cạnh đối nghịch", nên đã nói "hoặc đối với những người không tinh tấn" và những điều tương tự.
Tattha yoge bhāvanāyaṃ ayuñjantānaṃ sattānaṃ aparipakkañāṇānaṃ yoge yogahetu vāsanābhāgiyavasena āyatiṃ jānanatthāya ‘‘ārambhathā’’tiādidesanā āraddhā.
Therein, the teaching beginning with "Strive!" was initiated for the sake of future understanding, due to the application (yoga) of beings who do not apply themselves (ayuñjantānaṃ) to development, who have undeveloped wisdom, as a cause for application, in terms of being conducive to latent tendencies.
Trong đó, đối với những người không tinh tấn (ayuñjantānaṃ) trong yoga (yoge), tức là trong sự tu tập (bhāvanāyaṃ), những chúng sinh có trí tuệ chưa chín muồi, lời dạy "Ārambhathā" và những điều tương tự được khởi xướng để hiểu (jānanatthāya) trong tương lai theo khía cạnh phần của sự tích lũy (vāsanābhāgiyavasena), trong yoga (yoge), tức là do nhân yoga.
Yuñjantānaṃ paripakkañāṇānaṃ sattānaṃ ārambhe ārambhahetu diṭṭheva dhamme parijānanatthāya ‘‘ārambhathā’’tiādidesanā āraddhā.
For beings who apply themselves (yuñjantānaṃ), who have mature wisdom, the teaching beginning with "Strive!" was initiated for the sake of full comprehension of the Dhamma here and now, due to exertion (ārambha), as a cause for exertion.
Đối với những người tinh tấn (yuñjantānaṃ), những chúng sinh có trí tuệ đã chín muồi, lời dạy "Ārambhathā" và những điều tương tự được khởi xướng để hiểu rõ (parijānanatthāya) ngay trong đời này, trong sự tinh tấn (ārambhe), tức là do nhân tinh tấn.
Tattha tesu yuñjantāyuñjantesu paripakkāparipakkañāṇesu ye aparipakkañāṇā sattā na yuñjanti, te aparipakkañāṇā sattā pamādamūlakā hutvā yoge bhāvanāyaṃ yena pamādena na yuñjanti, so pamādo taṇhāmūlako pamādo, avijjāmūlako pamādoti dubbidho hoti.
Among them, those who apply themselves and those who do not, those with mature and undeveloped wisdom, those beings with undeveloped wisdom who do not apply themselves, they, being rooted in heedlessness, do not apply themselves to development due to a certain heedlessness. That heedlessness is twofold: heedlessness rooted in craving and heedlessness rooted in ignorance.
Trong đó (tattha), trong số những người tinh tấn và không tinh tấn đó, trong số những người có trí tuệ chín muồi và chưa chín muồi, những ai (ye) là chúng sinh có trí tuệ chưa chín muồi không tinh tấn, những người đó (te), những chúng sinh có trí tuệ chưa chín muồi, do gốc rễ của phóng dật (pamādamūlakā) mà không tinh tấn trong yoga, tức là trong sự tu tập, sự phóng dật đó (so pamādo) là phóng dật có gốc rễ từ tham ái (taṇhāmūlako pamādo) và phóng dật có gốc rễ từ vô minh (avijjāmūlako pamādo), có hai loại.
Tattha tasmiṃ dubbidhe pamāde aññāṇena nivuto avijjāmūlako satto yena pamādena ñeyyaṭṭhānaṃ ‘‘ime uppādavayadhammā pañcakkhandhā ñeyyaṭṭhānaṃ nāmā’’ti nappajānāti, ayaṃ aññāṇahetuko pamādo avijjāmūlako pamādā nāma.
Among those two kinds of heedlessness, a being rooted in ignorance, veiled by ignorance, by which heedlessness he does not fully understand the knowable object, thinking "these five aggregates, subject to arising and passing away, are the knowable object"—this heedlessness caused by ignorance is called heedlessness rooted in ignorance.
Trong đó (tattha), trong hai loại phóng dật đó, chúng sinh bị vô minh (aññāṇena) che lấp, tức là phóng dật có gốc rễ từ vô minh, do sự phóng dật nào (yena pamādena) mà không hiểu rõ đối tượng cần biết (ñeyyaṭṭhānaṃ) là "năm uẩn này, có pháp sinh diệt, được gọi là đối tượng cần biết", sự phóng dật do nhân vô minh này được gọi là phóng dật có gốc rễ từ vô minh (avijjāmūlako pamādā).
Yo pamādo taṇhāmūlako, so pamādo tividho anuppannānaṃ bhogānaṃ uppādāya pariyesanto taṇhiko satto yaṃ pamādaṃ āpajjati, ayaṃ pamādo ca, uppannānaṃ bhogānaṃ ṭhitatthāya rakkhanto taṇhiko satto ārakkhanimittaṃ yaṃ pamādaṃ āpajjati, ayaṃ pamādo ca, ṭhitaṃ bhogaṃ paribhuñjanto taṇhiko satto paribhoganimittaṃ yaṃ pamādaṃ āpajjati, ayaṃ pamādo cāti tividho hoti.
The heedlessness rooted in craving is threefold: the heedlessness that a craving being incurs when seeking to produce unarisen possessions; the heedlessness that a craving being incurs as a reason for guarding arisen possessions; and the heedlessness that a craving being incurs as a reason for consuming existing possessions. Thus, it is threefold.
Sự phóng dật có gốc rễ từ tham ái (taṇhāmūlako) có ba loại: một chúng sinh tham ái tìm kiếm tài sản chưa có để có được, sự phóng dật mà người đó mắc phải là một loại phóng dật; một chúng sinh tham ái bảo vệ tài sản đã có để giữ gìn, sự phóng dật mà người đó mắc phải do ý định bảo vệ là một loại phóng dật; và một chúng sinh tham ái tiêu dùng tài sản đã có, sự phóng dật mà người đó mắc phải do ý định tiêu dùng là một loại phóng dật; như vậy, nó có ba loại (tividho).
Iti loke ayaṃ pamādo catubbidho avijjāpadaṭṭhāno ekavidho pamādo, taṇhāpadaṭṭhāno tividho pamādoti catubbidho hoti.
Thus, in the world, this heedlessness is fourfold: one kind of heedlessness rooted in ignorance, and three kinds of heedlessness rooted in craving. Thus, it is fourfold.
Như vậy, trên thế gian, sự phóng dật này (ayaṃ pamādo) có bốn loại: một loại phóng dật có cận nhân là vô minh, và ba loại phóng dật có cận nhân là tham ái, nên nó có bốn loại (catubbidho).
Tattha tāsu avijjātaṇhāsu nāmakāyo phassādināmasamūho avijjāya padaṭṭhānaṃ, rūpakāyo pathavīādirūpasamūho taṇhāya padaṭṭhānaṃ hoti.
Among those ignorance and craving, the name-body (nāmakāya), the aggregate of mental phenomena beginning with contact, is the proximate cause for ignorance; the form-body (rūpakāya), the aggregate of material phenomena beginning with earth, is the proximate cause for craving.
Trong đó (tattha), trong số vô minh và tham ái đó, danh thân (nāmakāyo), tức là tập hợp các danh pháp như xúc, là cận nhân của vô minh; sắc thân (rūpakāyo), tức là tập hợp các sắc pháp như đất, là cận nhân của tham ái.
Idaṃ vuttaṃ hoti – ārambhadhātunikkamadhātusaṅkhātassa vīriyassa paṭipakkho catubbidho pamādo niddhāretabbo, niddhāretvā ekavidhassa pamādassa avijjā padaṭṭhānaṃ, tividhassa pamādassa taṇhā padaṭṭhānaṃ.
This is what is meant: the fourfold heedlessness, which is the opposite of energy, consisting of the element of exertion and the element of endeavor, should be determined. Having determined it, ignorance is the proximate cause for one kind of heedlessness, and craving is the proximate cause for three kinds of heedlessness.
Điều này có nghĩa là: sự phóng dật có bốn loại, đối nghịch với tinh tấn (vīriya) bao gồm tinh tấn khởi sự (ārambhadhātu) và tinh tấn nỗ lực (nikkamadhātu), cần phải được xác định. Sau khi xác định, vô minh là cận nhân của một loại phóng dật, và tham ái là cận nhân của ba loại phóng dật.
Avijjāya nāmakāyo padaṭṭhānaṃ, taṇhāya rūpakāyo padaṭṭhānanti paṭipakkhe āvaṭṭetvā padaṭṭhānaṃ pariyesitabbanti.
The name-body is the proximate cause for ignorance, and the form-body is the proximate cause for craving—thus, the proximate cause should be sought by turning to the opposite.
Danh thân là cận nhân của vô minh, sắc thân là cận nhân của tham ái; nên phải tìm kiếm cận nhân bằng cách xoay chuyển theo chiều đối nghịch.
‘‘Kasmā nāmakāyo avijjāya padaṭṭhānaṃ bhavati, rūpakāyo taṇhāya padaṭṭhānaṃ bhavatī’’ti pucchitabbattā ‘‘taṃ kissa hetū’’ti pucchitvā ‘‘rūpīsu bhavesu ajjhosānaṃ, arūpīsu sammoho’’ti vuttaṃ.
Since it must be asked, "Why is the name-body the proximate cause for ignorance, and the form-body the proximate cause for craving?", having asked " What is the reason for that?", it was said: " Attachment to material existences, and delusion in immaterial existences."
Vì cần phải hỏi "Tại sao danh thân là cận nhân của vô minh, và sắc thân là cận nhân của tham ái?", nên sau khi hỏi "Vì lý do gì?" (taṃ kissa hetū), đã nói "sự chấp thủ vào các cõi sắc, sự mê lầm trong các cõi vô sắc" (rūpīsu bhavesu ajjhosānaṃ, arūpīsu sammoho).
Rūpīsu bhavesu rūpadhammesu ahaṃmamādivasena ajjhosānaṃ taṇhābhiniveso sattesu patiṭṭhito yasmā hoti, tasmā rūpakāyo taṇhāya padaṭṭhānaṃ bhavati.
Because attachment (taṇhābhinivesa), in terms of "I" and "mine," is established in beings in material existences, in material phenomena, therefore the form-body is the proximate cause for craving.
Vì sự chấp thủ (ajjhosānaṃ) vào các cõi sắc (rūpīsu bhavesu), tức là vào các sắc pháp, theo nghĩa "tôi" và "của tôi", tức là sự bám víu tham ái (taṇhābhiniveso) đã an trú trong chúng sinh, do đó sắc thân là cận nhân của tham ái.
Anamatagge hi saṃsāre itthipurisā aññamaññarūpābhirāmā bhavanti.
Indeed, throughout beginningless saṃsāra, men and women delight in each other's forms.
Thật vậy, trong vòng luân hồi vô thủy vô chung, nam và nữ bị lôi cuốn bởi sắc tướng của nhau.
Arūpīsu phassādīsu sukhumabhāvato sammoho sattesu patiṭṭhito yasmā hoti, tasmā nāmakāyo avijjāya padaṭṭhānaṃ bhavatīti yojanā kātabbā.
Because delusion is established in beings in immaterial existences, such as contact, due to their subtle nature, therefore the name-body is the proximate cause for ignorance—this connection should be made.
Vì sự mê lầm (sammoho) trong các pháp vô sắc (arūpīsu), tức là các danh pháp như xúc, do bản chất vi tế của chúng, đã an trú trong chúng sinh, do đó danh thân là cận nhân của vô minh; nên phải kết nối như vậy.
Idaṃ vuttaṃ hoti – rūpakāyanāmakāyesu ārammaṇakaraṇavasena taṇhāya ca avijjāya ca uppajjanato rūpakāyo taṇhāya padaṭṭhānaṃ, nāmakāyo avijjāya padaṭṭhānanti nīharitabbāvāti.
This is what is meant: because craving and ignorance arise with the form-body and name-body as their objects, the form-body is the proximate cause for craving, and the name-body is the proximate cause for ignorance—thus it should be inferred.
Điều này có nghĩa là: vì tham ái và vô minh phát sinh do lấy sắc thân và danh thân làm đối tượng, nên sắc thân là cận nhân của tham ái, danh thân là cận nhân của vô minh; nên phải rút ra kết luận như vậy.
‘‘Katamo rūpakāyo, katamo nāmakāyo’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha rūpakāyo rūpakkhandho, nāmakāyo cattāro arūpino khandhā’’ti vuttaṃ.
Since it must be asked, "What is the form-body, and what is the name-body?", it was said: " Therein, the form-body is the aggregate of form, and the name-body is the four immaterial aggregates."
Vì cần phải hỏi "Sắc thân là gì? Danh thân là gì?", nên đã nói "Trong đó, sắc thân là sắc uẩn, danh thân là bốn uẩn vô sắc" (tattha rūpakāyo rūpakkhandho, nāmakāyo cattāro arūpino khandhā).
Tattha tesu rūpakāyanāmakāyesu rūpakāyo rūpasamūho nāma rūpakkhandho hoti, nāmakāyo nāmasamūho nāma cattāro arūpino khandhāti.
Among those form-body and name-body, the form-body, the aggregate of form, is the aggregate of form; and the name-body, the aggregate of name, is the four immaterial aggregates.
Trong đó (tattha), trong số sắc thân và danh thân đó, sắc thân (rūpakāyo), tức là tập hợp sắc pháp, là sắc uẩn (rūpakkhandho); danh thân (nāmakāyo), tức là tập hợp danh pháp, là bốn uẩn vô sắc (cattāro arūpino khandhā).
Ime pañcakkhandhā avijjātaṇhānaṃ ārammaṇattā saupādānā bhaveyyuṃ, ‘‘katamena upādānena saupādānā bhavantī’’ti pucchitabbattā tatheva pucchitvā vissajjetuṃ ‘‘ime pañcakkhandhā katamena upādānena saupādānā?
These five aggregates, being objects of ignorance and craving, would be clung to. Since it should be asked, "By what clinging are they clung to?", it is asked and answered in the same way: "By what clinging are these five aggregates clung to?
Năm uẩn này, vì là đối tượng của vô minh và tham ái, nên có thể là những uẩn bị chấp thủ (saupādānā). Vì cần phải hỏi "Chúng là những uẩn bị chấp thủ do chấp thủ nào?", nên sau khi hỏi và trả lời tương tự, đã nói: "Năm uẩn này là những uẩn bị chấp thủ do chấp thủ nào?
Taṇhāya ca avijjāya cā’’ti vuttaṃ.
By craving and by ignorance."
Do tham ái và vô minh." (Taṇhāya ca avijjāya cā).
Tattha upādānabhūtāya taṇhāya ca upādānabhūtāya avijjāya ca ime pañcakkhandhā saupādānā nāma bhavantīti yojanā kātabbā.
Here, the connection should be made that these five aggregates are called "clung to" by craving, which is a clinging, and by ignorance, which is a clinging.
Trong đó, phải kết nối rằng năm uẩn này được gọi là những uẩn bị chấp thủ (saupādānā) do tham ái vốn là sự chấp thủ và vô minh vốn là sự chấp thủ.
‘‘Kittakāni upādānāni taṇhā nāma bhavanti, kittakāni upādānāni avijjā nāma bhavantī’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha taṇhā dve’’tiādi vuttaṃ.
Since it should be asked, "How many clingings are called craving, and how many clingings are called ignorance?", it is said, "Therein, craving is two," and so on.
Vì cần phải hỏi "Có bao nhiêu loại chấp thủ được gọi là tham ái? Có bao nhiêu loại chấp thủ được gọi là vô minh?", nên đã nói "Trong đó, tham ái có hai loại" (tattha taṇhā dve) và những điều tương tự.
Tatthāti tāsu taṇhāavijjāsu.
"Therein" refers to those craving and ignorance.
Trong đó (tatthā) là trong số tham ái và vô minh đó.
Kāmupādānañca sīlabbatupādānañca dve upādānāni taṇhā nāma bhavanti.
Sense-desire clinging (kāmupādāna) and clinging to rites and rituals (sīlabbatupādāna) are the two clingings called craving.
Chấp thủ dục (kāmupādāna) và chấp thủ giới cấm (sīlabbatupādāna) là hai loại chấp thủ được gọi là tham ái.
Taṇhāvasena hi ‘‘mama sīlaṃ, mama vata’’nti parāmasanaṃ bhavati.
For it is by way of craving that the grasping arises, "My virtue, my observance."
Thật vậy, do tham ái mà có sự bám víu "giới của tôi, cấm của tôi".
Diṭṭhupādānañca attavādupādānañca dve upādānāni avijjā nāma bhavanti.
View-clinging (diṭṭhupādāna) and clinging to a doctrine of self (attavādupādāna) are the two clingings called ignorance.
Chấp thủ tà kiến (diṭṭhupādāna) và chấp thủ ngã kiến (attavādupādāna) là hai loại chấp thủ được gọi là vô minh.
Avijjāvasena hi sassatadiṭṭhi ceva ahaṃmamādidiṭṭhi ca bhavanti.
For it is by way of ignorance that the eternalist view and the view of "I" and "mine" arise.
Thật vậy, do vô minh mà có thường kiến và ngã kiến "tôi" và "của tôi".
‘‘Imehi catūhi upādānehi saupādānakkhandhā catūsu saccesu kittakaṃ saccaṃ nāmā’’ti pucchitabbattā ‘‘imehī’’tiādi vuttaṃ.
Since it should be asked, "Among the four noble truths, how much truth are the aggregates clung to by these four clingings?", it is said, "By these," and so on.
Vì cần phải hỏi "Những uẩn bị chấp thủ do bốn loại chấp thủ này thuộc về chân lý nào trong bốn chân lý?", nên đã nói "Do những điều này" (imehī) và những điều tương tự.
Ye lokiyakkhandhā saupādānā khandhā bhavanti, upādānena hi upādānānipi bhavanti, idaṃ saupādānakkhandhapañcakaṃ dukkhaṃ dukkhasaccaṃ nāma.
Those worldly aggregates that are aggregates clung to, for clingings also arise by clinging, this group of five clung-to aggregates is suffering, which is the truth of suffering.
Những (ye) uẩn thế gian là những uẩn bị chấp thủ. Thật vậy, do chấp thủ mà cũng có những chấp thủ. Năm uẩn (idaṃ saupādānakkhandhapañcakaṃ) bị chấp thủ này là khổ (dukkhaṃ), tức là Khổ đế.
Yāni cattāri upādānāni dukkhakāraṇāni bhavanti, ayaṃ upādānacatukko samudayo samudayasaccaṃ nāma bhavati.
Those four clingings that are the cause of suffering, this tetrad of clingings is the origin, which is the truth of the origin.
Bốn loại chấp thủ nào là nguyên nhân của khổ, bốn loại chấp thủ này (ayaṃ upādānacatukko) là nguồn gốc (samudayo), tức là Tập đế.
Pañcakkhandhāti saupādānā pañcakkhandhā dukkhavatthubhāvato dukkhaṃ.
The five aggregates are the five clung-to aggregates, which are suffering due to being the basis of suffering.
Năm uẩn (pañcakkhandhā), tức là năm uẩn bị chấp thủ, là khổ (dukkhaṃ) vì chúng là đối tượng của khổ.
Tesanti saupādānānaṃ pañcakkhandhānaṃ.
Of them refers to the five clung-to aggregates.
Của chúng (tesaṃ) là của năm uẩn bị chấp thủ.
Dhammaṃ desetīti ‘‘ārambhathā’’tiādikaṃ dhammaṃ veneyyānurūpaṃ bhagavā deseti.
Teaches the Dhamma means the Blessed One teaches the Dhamma, such as "Strive!", in accordance with the trainees.
Giảng Pháp (dhammaṃ deseti) là Đức Thế Tôn giảng Pháp "Ārambhathā" và những điều tương tự phù hợp với căn cơ của những người cần được giáo hóa.
Sāmaññena pubbe vuttampi atthavasena visesaṃ dassetuṃ puna ‘‘dukkhassa pariññāya, samudayassa pahānāyā’’ti vuttaṃ.
Although stated generally before, "for the full understanding of suffering, for the abandoning of the origin," is said again to show a specific meaning in terms of purpose.
Để chỉ ra sự đặc biệt về ý nghĩa, mặc dù đã được nói chung chung trước đó, nhưng lại nói "để liễu tri Khổ, để đoạn trừ Tập" (dukkhassa pariññāya, samudayassa pahānāyā) một lần nữa.
30. Ārambhapaṭipakkhabhūtapamādavasena purimasaccadvayaṃ ācariyena niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘itarasaccadvayaṃ kathaṃ niddhāritabba’’nti vattabbattā taṃ dvayampi pamādamukheneva niddhāritabbanti dassetuṃ ‘‘tattha yo tividho’’tiādi vuttaṃ.
30. The first two truths have been defined by the teacher by way of heedlessness, which is the opposite of striving, and we have understood them. Since it should be stated, "How should the other two truths be defined?", to show that both of them are defined by way of heedlessness, "Therein, that which is threefold," and so on, is said.
30. Hai chân lý đầu tiên đã được thầy xác định theo khía cạnh phóng dật, vốn là đối nghịch của tinh tấn, và chúng ta cũng đã hiểu. Vì cần phải nói "hai chân lý còn lại được xác định như thế nào?", nên để chỉ ra rằng cả hai chân lý đó cũng được xác định thông qua sự phóng dật, đã nói "Trong đó, loại ba" (tattha yo tividho) và những điều tương tự.
Tattha tatthāti tesu taṇhāmūlakaavijjāmūlakesu pamādesu.
"Therein" refers to those heedlessness rooted in craving and rooted in ignorance.
Trong đó (tatthā) là trong số các loại phóng dật có gốc rễ từ tham ái và phóng dật có gốc rễ từ vô minh.
Tassāti tividhassa taṇhāmūlakassa pamādassa.
"Of that" refers to that threefold heedlessness rooted in craving.
Của nó (tassā) là của sự phóng dật có gốc rễ từ tham ái có ba loại.
Sampaṭivedhenāti assādādīnaṃ parijānanena.
"By thorough penetration" means by fully understanding the gratification and so on.
Với sự thấu hiểu (sampaṭivedhenā) là với sự liễu tri các vị ngọt, v.v.
Rakkhaṇāti attacittassa rakkhaṇasaṅkhātā.
"Protection" refers to the protection of one's own mind.
Sự phòng hộ (rakkhaṇā) là sự phòng hộ tâm mình.
Paṭisaṃharaṇāti ‘‘tassā’’ti iminā vuttassa pamādassa paṭipakkhabhūtena appamādānanuyogena saṃharaṇā yā khepanā atthi, ayaṃ pamādassa paṭipakkhabhūtena appamādānuyogena pavattā khepanasaṅkhātā bhāvanā samatho nāmāti pamādassa paṭipakkhamukhena puna āvaṭṭetvā samatho niddhāritoti.
"Withdrawal" refers to the expulsion, which is the withdrawal of the heedlessness mentioned by "of that," by means of application to heedfulness, which is its opposite. This development, which is called expulsion, carried out by application to heedfulness, which is the opposite of heedlessness, is called tranquility (samatha). Thus, tranquility is defined again by way of the opposite of heedlessness.
Paṭisaṃharaṇā (sự thu nhiếp) là sự đoạn trừ (khepanā) sự phóng dật đã được nói đến bằng từ ‘‘tassā’’ (của nó), bằng sự chuyên cần không phóng dật, là đối nghịch với sự phóng dật. Ayaṃ (sự tu tập này) được gọi là samatha (tịnh chỉ), là sự đoạn trừ, được thực hành bằng sự chuyên cần không phóng dật, là đối nghịch với sự phóng dật. Như vậy, samatha được định nghĩa lại bằng cách quay trở lại theo phương diện đối nghịch với sự phóng dật.
‘‘So samatho kathaṃ kena upāyena bhavatī’’ti pucchitabbattā tathā pucchitvā upāyaṃ dassetuṃ ‘‘so katha’’ntiādi vuttaṃ.
Since it should be asked, "How does that tranquility arise and by what means?", to show the means after asking in that way, "How does that," and so on, is said.
Vì cần phải hỏi ‘‘So samatho kathaṃ kena upāyena bhavatī’’ (Samatha đó bằng cách nào, bằng phương tiện nào mà thành tựu?), nên để trả lời câu hỏi đó và chỉ ra phương tiện, đã được nói ‘‘so katha’’ (nó như thế nào) và tiếp theo.
Tattha kathanti kena upāyena.
"How" therein means by what means.
Trong đó, kathaṃ (như thế nào) có nghĩa là bằng phương tiện nào.
‘‘Kāmentīti kāmā, kāmīyantīti vā kāmā’’ti vuttānaṃ dvinnaṃ kāmānaṃ paṭicca uppajjamānaṃ assādañca, ‘‘appassādā kāmā bahudukkhā’’tiādi (ma. ni. 1.235) vacanato appassādanīyānaṃ kāmānaṃ paṭicca uppajjamānaṃ ādīnavañca.
"Gratification" that arises dependent on the two sense-desires (kāmā) which are said to be "they desire" or "they are desired"; and "danger" that arises dependent on sense-desires that are of little gratification, as stated in the saying "Sense-desires are of little gratification and much suffering" (MN 1.235).
Assādañca (và vị ngọt) phát sinh do duyên hai loại kāma (dục) đã được nói đến là ‘‘kāmentīti kāmā (những gì được ước muốn là dục), kāmīyantīti vā kāmā (những gì được ước muốn là dục)’’, và ādīnavañca (và sự nguy hiểm) phát sinh do duyên các dục là những thứ ít vị ngọt, như trong câu ‘‘appassādā kāmā bahudukkhā’’ (các dục ít vị ngọt, nhiều khổ) và tiếp theo.
Kāmānanti ca kammatthe sāmivacanaṃ.
And "of sense-desires" is a genitive case used in the sense of the object.
Kāmānaṃ (của các dục) là sở hữu cách có nghĩa là nghiệp cách (kammatthe sāmivacanaṃ).
Tena vuttaṃ –‘‘kāme paṭiccā’’ti (netti. aṭṭha. 30).
Therefore, it is said, "dependent on sense-desires" (Netti. Aṭṭha. 30).
Do đó, đã được nói ‘‘kāme paṭiccā’’ (do duyên các dục).
‘‘Kāmānametaṃ nissaraṇaṃ, yadidaṃ nekkhamma’’nti (itivu. 72) vacanato nissaraṇanti idha paṭhamajjhānaṃ adhippetaṃ.
"Escape" (nissaraṇa) here refers to the first jhāna, as in the saying, "This is the escape from sense-desires, namely renunciation" (Iti. 72).
Nissaraṇaṃ (sự xuất ly) ở đây có nghĩa là sơ thiền, như trong câu ‘‘Kāmānametaṃ nissaraṇaṃ, yadidaṃ nekkhamma’’ (Đây là sự xuất ly các dục, tức là sự xuất gia).
Vokāranti ettha va-kāro āgamo, o-kāraṃ lāmakabhāvaṃ.
In "vokāra," the letter "va" is an augment, and "o" signifies a wretched state.
Trong vokāraṃ (sự xấu xa), âm va là âm thêm vào, âm o-kāraṃ là trạng thái xấu xa.
Ānisaṃsanti catupārisuddhisīlādikaṃ.
"Benefit" refers to the fourfold purity of virtue (catupārisuddhisīla) and so on.
Ānisaṃsaṃ (lợi ích) là giới tứ thanh tịnh và các pháp khác.
Yadā jānāti, tadā tena upāyena samatho bhavatīti attho.
When one knows, then tranquility arises by that means; this is the meaning.
Khi biết được điều đó, samatha sẽ thành tựu bằng phương tiện đó, đó là ý nghĩa.
Samatho ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘katamā vipassanā’’ti pucchitabbattā vipassanaṃ vibhajituṃ ‘‘tattha yā vīmaṃsā’’tiādi vuttaṃ.
Samatha has been analyzed by the teacher and understood by us. Because it is to be asked, "What is vipassanā?", in order to analyze vipassanā, the statement " Therein, whatever investigation..." and so on was spoken.
Samatha đã được bậc đạo sư phân tích, và chúng tôi cũng đã hiểu. Vì cần phải hỏi ‘‘katamā vipassanā’’ (vipassanā là gì?), nên để phân tích vipassanā, đã được nói ‘‘ tattha yā vīmaṃsā’’ (trong đó, sự tìm hiểu nào) và tiếp theo.
Atha vā kāmānaṃ assādādayo yadā jānāti, tadā samatho bhavatīti vutto, ‘‘tasmiṃ samathe bhavamāne sati katamā bhavatī’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha yā vīmaṃsā’’tiādi vuttaṃ.
Alternatively, when one knows the gratification and so on of sensual pleasures, then it is said that samatha arises. Because it is to be asked, "When that samatha is present, what arises?", the statement " Therein, whatever investigation..." and so on was spoken.
Hoặc, đã được nói rằng khi biết được vị ngọt và sự nguy hiểm của các dục, samatha sẽ thành tựu. Vì cần phải hỏi ‘‘tasmiṃ samathe bhavamāne sati katamā bhavatī’’ (khi samatha đó thành tựu, thì vipassanā là gì?), nên đã được nói ‘‘ tattha yā vīmaṃsā’’ (trong đó, sự tìm hiểu nào) và tiếp theo.
Tattha tatthāti tasmiṃ samathe bhavamāne sati assādādīnaṃ yā aniccādi vīmaṃsā upaparikkhā paññā bhavati, ayaṃ vīmaṃsā upaparikkhā paññā visesena passanato vipassanā nāma.
Therein, " therein" means: when that samatha is present, whatever wisdom, investigation, examination of impermanence and so on regarding gratification and so on arises, this wisdom, investigation, examination is called vipassanā because it sees in a special way.
Trong đó, tatthā (trong đó) có nghĩa là khi samatha đó thành tựu, yā (sự tìm hiểu nào) là trí tuệ vīmaṃsā (sự tìm hiểu) uparikkhā (sự khảo sát) về vô thường v.v. của vị ngọt và các pháp khác, ayaṃ (trí tuệ này) là trí tuệ tìm hiểu và khảo sát được gọi là vipassanā (quán) vì thấy một cách đặc biệt.
Atha vā tividhassa taṇhāmūlakassa pamādassa sampaṭivedhena rakkhaṇā paṭisaṃharaṇā, ayaṃ samathoti ācariyena vutto, ‘‘katamā vipassanā’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha yā vīmaṃsā’’tiādi vuttaṃ.
Alternatively, the protection and withdrawal from the three kinds of heedlessness rooted in craving, through their penetration, is called samatha by the teacher. Because it is to be asked, "What is vipassanā?", the statement " Therein, whatever investigation..." and so on was spoken.
Hoặc, bậc đạo sư đã nói rằng sự bảo vệ và thu nhiếp bằng cách thấu hiểu sự phóng dật có gốc rễ từ ba loại tham ái, đó là samatha. Vì cần phải hỏi ‘‘katamā vipassanā’’ (vipassanā là gì?), nên đã được nói ‘‘ tattha yā vīmaṃsā’’ (trong đó, sự tìm hiểu nào) và tiếp theo.
Tattha tatthāti tasmiṃ yathāvutte samathe sati yathāvuttassa pamādassa aniccādivasena yā vīmaṃsā upaparikkhā paññā uppannā, ayaṃ vīmaṃsā upaparikkhā paññā visesena passanato vipassanā nāma.
Therein, " therein" means: when that samatha, as described, is present, whatever investigation, examination wisdom arises concerning the heedlessness, as described, in terms of impermanence and so on, this wisdom, investigation, examination is called vipassanā because it sees in a special way.
Trong đó, tatthā (trong đó) có nghĩa là khi samatha đã được nói đến như vậy thành tựu, thì yā vīmaṃsā uparikkhā (sự tìm hiểu và khảo sát nào) là trí tuệ phát sinh về sự phóng dật đã được nói đến như vậy theo phương diện vô thường v.v., ayaṃ (trí tuệ này) là trí tuệ tìm hiểu và khảo sát được gọi là vipassanā (quán) vì thấy một cách đặc biệt.
Vīmaṃsāva dubbalā, upaparikkhā balavatīti viseso.
The distinction is that vīmaṃsā is weak, while upaparikkhā is strong.
Sự khác biệt là vīmaṃsā yếu hơn, uparikkhā mạnh hơn.
Samatho ceva vipassanā ca dve dhammā ācariyena niddhāritā, ‘‘ime niddhāritā dve dhammā kiṃ gacchantī’’ti vattabbattā ‘‘ime dve’’tiādi vuttaṃ.
Samatha and vipassanā, these two dhammas, have been determined by the teacher. Because it is to be stated, "Where do these two determined dhammas lead?", the statement " These two..." and so on was spoken.
Samatha và vipassanā là hai pháp đã được bậc đạo sư định nghĩa. Vì cần phải nói ‘‘ime niddhāritā dve dhammā kiṃ gacchantī’’ (hai pháp đã được định nghĩa này đi đến đâu?), nên đã được nói ‘‘ ime dve’’ (hai pháp này) và tiếp theo.
Samatho samathabhāvanāpāripūriṃ gacchati, vipassanā vipassanābhāvanāpāripūriṃ gacchati.
Samatha leads to the perfection of samatha-bhāvanā; vipassanā leads to the perfection of vipassanā-bhāvanā.
Samatha đi đến sự hoàn mãn của tu tập samatha, vipassanā đi đến sự hoàn mãn của tu tập vipassanā.
‘‘Imesu dvīsu dhammesu bhāviyamānesu katame yogāvacarena pahīyantī’’ti vattabbattā ‘‘imesū’’tiādi vuttaṃ.
Because it is to be stated, "When these two dhammas are developed, what is abandoned by the yogāvacara?", the statement " When these..." and so on was spoken.
Vì cần phải nói ‘‘Imesu dvīsu dhammesu bhāviyamānesu katame yogāvacarena pahīyantī’’ (Khi hai pháp này được tu tập, những pháp nào được hành giả đoạn trừ?), nên đã được nói ‘‘ imesu’’ (trong những pháp này) và tiếp theo.
Samathe dhamme bhāviyamāne taṇhā yogāvacarena pahīyati, vipassanāya bhāviyamānāya avijjā yogāvacarena pahīyatīti ime dve pahātabbā dhammā pahīyanti taṇhā ceva avijjā ca.
When the dhamma of samatha is developed, craving is abandoned by the yogāvacara. When vipassanā is developed, ignorance is abandoned by the yogāvacara. Thus, these two dhammas to be abandoned, craving and ignorance, are abandoned.
Khi pháp samatha được tu tập, tham ái được hành giả đoạn trừ; khi vipassanā được tu tập, vô minh được hành giả đoạn trừ. Như vậy, hai pháp cần đoạn trừ này, tức tham ái và vô minh, được đoạn trừ.
‘‘Imesu dvīsu dhammesu pahīyamānesu katame dhammā nirujjhantī’’ti pucchitabbattā upādānādayopi nirujjhantīti sakalavaṭṭadukkhanirodhaṃ dassento ‘‘imesu dvīsu dhammesu pahīnesū’’tiādimāha.
Because it is to be asked, "When these two dhammas are abandoned, what dhammas cease?", to show the cessation of all suffering of the round of existence, including the cessation of upādāna and so on, he said " When these two dhammas are abandoned..." and so on.
Vì cần phải hỏi ‘‘Imesu dvīsu dhammesu pahīyamānesu katame dhammā nirujjhantī’’ (Khi hai pháp này được đoạn trừ, những pháp nào diệt?), nên để chỉ ra sự diệt khổ của toàn bộ luân hồi, rằng các pháp như chấp thủ cũng diệt, đã nói ‘‘ imesu dvīsu dhammesu pahīnesū’’ (khi hai pháp này đã được đoạn trừ) và tiếp theo.
Tattha taṇhāya samathabhāvanāya pahīyamānāya, avijjāya vipassanābhāvanāya pahīyamānāya imesu dvīsu dhammesu dvīhi bhāvanāhi pahīnesu kāmupādānādīni cattāri upādānāni vikkhambhanasamucchedavasena nirujjhanti, na bhaṅgakkhaṇavasena.
Therein, when craving is abandoned through samatha-bhāvanā, and ignorance is abandoned through vipassanā-bhāvanā, when these two dhammas are abandoned by the two developments, the four upādānas, such as kāmupādāna, cease by way of suppression and eradication, not by way of the moment of dissolution.
Trong đó, khi tham ái được đoạn trừ bằng tu tập samatha, và vô minh được đoạn trừ bằng tu tập vipassanā, khi hai pháp này được đoạn trừ bằng hai sự tu tập, cattāri upādānāni (bốn sự chấp thủ) như dục chấp thủ v.v. nirujjhanti (diệt) theo phương diện trấn áp và đoạn tận, chứ không phải theo phương diện sát na hủy diệt.
Etthāha – ‘‘taṇhānirodhā upādānanirodho’’ti vuttattā ‘‘taṇhāya pahīyamānāya upādānāni nirujjhantī’’ti vacanaṃ yuttaṃ hotu, kathaṃ avijjāya pahīyamānāya upādānāni nirujjhantīti?
Here it is said: "From the cessation of craving comes the cessation of upādāna." So, the statement "When craving is abandoned, upādānas cease" is appropriate. How do upādānas cease when ignorance is abandoned?
Ở đây, có thể nói: ‘‘Taṇhānirodhā upādānanirodho’’ (Do tham ái diệt nên chấp thủ diệt) đã được nói, nên câu ‘‘taṇhāya pahīyamānāya upādānāni nirujjhantī’’ (khi tham ái được đoạn trừ thì chấp thủ diệt) là hợp lý. Nhưng làm sao khi vô minh được đoạn trừ thì chấp thủ diệt?
‘‘Taṇhānirodhā upādānanirodho’’ti pāṭhe avijjāsahitataṇhānirodhā upādānanirodhoti atthasambhavato.
In the reading "From the cessation of craving comes the cessation of upādāna," the meaning is possible that from the cessation of craving accompanied by ignorance comes the cessation of upādāna.
Trong câu ‘‘Taṇhānirodhā upādānanirodho’’ (Do tham ái diệt nên chấp thủ diệt), ý nghĩa có thể là do tham ái cùng với vô minh diệt nên chấp thủ diệt.
Yathā hi taṇhāsahitāva avijjā saṅkhārānaṃ paccayo, evaṃ avijjāsahitāva taṇhā upādānānaṃ paccayo hotīti avijjāsahitataṇhānirodhā upādānanirodhoti attho sambhavatīti gahetabbo.
Just as ignorance accompanied by craving is a condition for saṅkhāras, so too craving accompanied by ignorance is a condition for upādānas. Thus, it should be understood that the meaning "from the cessation of craving accompanied by ignorance comes the cessation of upādāna" is possible.
Cũng như vô minh cùng với tham ái là duyên cho các hành, thì tham ái cùng với vô minh là duyên cho các chấp thủ. Như vậy, nên hiểu rằng ý nghĩa là do tham ái cùng với vô minh diệt nên chấp thủ diệt.
Vikkhambhanasamucchedavasena upādānanirodhā tatheva bhavanirodhoti esa nayo sesesupi.
From the cessation of upādāna, in the same way, comes the cessation of bhava, by way of suppression and eradication. This method applies to the rest as well.
Do upādānanirodhā (chấp thủ diệt) theo phương diện trấn áp và đoạn tận, nên bhavanirodho (hữu diệt) cũng vậy. Cách này cũng áp dụng cho các pháp còn lại.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodhoti etthāpi taṇhāsahitaavijjānirodhā saṅkhāranirodhotiādiko gahitoti daṭṭhabbo.
It should also be seen that in " Thus, the cessation of this entire mass of suffering," the cessation of saṅkhāras from the cessation of ignorance accompanied by craving, and so on, is implied.
Trong ‘‘ Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho’’ (Như vậy, sự diệt của toàn bộ khối khổ này), cũng nên hiểu rằng sự diệt của vô minh cùng với tham ái dẫn đến sự diệt của các hành v.v. đã được bao hàm.
Itīti evaṃ visabhāgasabhāgadhammānaṃ āvaṭṭanavasena niddhāritāni ca purimakāni dve saccāni ca, samatho ca vipassanā ca ime dve dhammā maggo ca maggasaccañca, vaṭṭanirodho vaṭṭanirodhasaccañca nibbānanti cattāri saccāni niddhāritāni.
" Thus" means that the former two truths (suffering and its origin), which are determined by revolving through dissimilar and similar dhammas, and samatha and vipassanā, these two dhammas, and the path (the path truth), and the cessation of the round of existence (the cessation of the round of existence truth, Nibbāna)—these four truths are determined.
Itī (Như vậy), hai sự thật ban đầu đã được định nghĩa bằng cách quay trở lại các pháp bất đồng loại và đồng loại, và hai pháp là samatho ca vipassanā ca (samatha và vipassanā), và maggo ca (đạo) tức Đạo đế, và vaṭṭanirodho (sự diệt của luân hồi) tức Niết bàn, là bốn sự thật đã được định nghĩa.
‘‘Vīriyapaṭipakkhabhūtassa pamādādidhammassa vasena vā sabhāgabhūtassa pamādādidhammassa vasena vā āvaṭṭetvā catunnaṃ saccānaṃ niddhāritabbabhāvo amhehi kena saddahitabbo’’ti vattabbattā ‘‘tenāhā’’tiādi vuttaṃ.
Because it could be asked, "By whom should we accept the fact that the four Noble Truths are to be determined by revolving them, either by way of states like heedlessness, which are opposed to energy, or by way of states like heedlessness, which are akin to it?" therefore, "Therefore, he said," and so on, was stated.
Vì cần phải nói ‘‘Vīriyapaṭipakkhabhūtassa pamādādidhammassa vasena vā sabhāgabhūtassa pamādādidhammassa vasena vā āvaṭṭetvā catunnaṃ saccānaṃ niddhāritabbabhāvo amhehi kena saddahitabbo’’ (Việc bốn sự thật được định nghĩa bằng cách quay trở lại theo phương diện là pháp đối nghịch của tinh tấn như phóng dật v.v. hay theo phương diện là pháp đồng loại của phóng dật v.v. thì chúng tôi nên tin vào điều gì?), nên đã được nói ‘‘ tenāhā’’ (do đó đã nói) và tiếp theo.
Tena tathā niddhāritabbabhāvena bhagavā ‘‘ārambhatha nikkamathā’’tiādigāthāvacanaṃ āha, tena ‘‘ārambhatha nikkamathā’’tiādigāthāvacanena tathā catunnaṃ saccānaṃ niddhāritabbabhāvo tumhehi saddahitabboti vuttaṃ hoti.
Therefore, because of the fact that they are to be determined in that way, the Blessed One spoke the verse beginning "Strive, go forth," and so on. By that verse beginning "Strive, go forth," and so on, it is stated that the fact that the four Noble Truths are to be determined in that way should be accepted by you.
Tena (Do đó), với cách định nghĩa như vậy, Đức Thế Tôn đã nói câu kệ ‘‘ārambhatha nikkamathā’’ (hãy bắt đầu, hãy xuất ly) và tiếp theo. Do đó, có nghĩa là việc bốn sự thật được định nghĩa như vậy nên được các vị tin tưởng bằng câu kệ ‘‘ārambhatha nikkamathā’’ và tiếp theo.
Samūho rukkho mūlati patiṭṭhāti etena avayavena bhūmibhāge ṭhitenāti mūlaṃ, kiṃ taṃ?
A group, a tree, is established by this part which stands in the ground, therefore it is a root. What is it?
Tập hợp cây cối được thiết lập bởi bộ phận này nằm trên mặt đất, đó là mūlaṃ (gốc rễ). Cái gì?
Bhūmibhāge ṭhito mūlasaṅkhāto rukkhāvayavo, tasmiṃ mūle.
It is the part of the tree, called the root, standing in the ground; in that root.
Bộ phận của cây được gọi là gốc rễ nằm trên mặt đất, trên gốc rễ đó.
Natthi upaddavo pharasuchedādiantarāyo assa mūlassāti anupaddavo.
There is no harm, no obstacle like cutting with an axe, for this root, therefore it is unharmed.
Không có sự quấy phá, không có sự cản trở như bị rìu chặt đối với gốc rễ này, đó là anupaddavo (không bị quấy phá).
Daḷheti upaddavābhāvena sabhāvato thire sati.
Firm: when it is naturally stable due to the absence of harm.
Daḷhe (vững chắc) có nghĩa là khi nó vững chắc một cách tự nhiên do không có sự quấy phá.
Chindīyatīti chinno, ko so?
It is cut, therefore cut. What is it?
Bị chặt, đó là chinno (bị chặt). Cái gì?
Bhūmiyaṃ patiṭṭhitamūlasahito rukkhāvayavo, na chinditvā gahito rukkhāvayavo.
It is the part of the tree with the root established in the ground, not a part of the tree taken after being cut.
Bộ phận của cây cùng với gốc rễ cắm sâu vào đất, không phải bộ phận của cây đã bị chặt và lấy đi.
Ruhati vaḍḍhatīti rukkho.
It grows, it thrives, therefore it is a tree.
Mọc lên, phát triển, đó là rukkho (cây).
So ca bhūmiyaṃ patiṭṭhitamūlasahito rukkhāvayavo rukkhoti vutto yathā ‘‘samuddo diṭṭho’’ti.
And that part of the tree with the root established in the ground is called a tree, just as in "the ocean is seen."
Và cái bộ phận của cây cùng với gốc rễ bám chắc vào đất đó được gọi là cây, ví như câu “biển đã được thấy”.
Punareva rūhatīti puna aṅkuruppādanaṃ sandhāya vuttaṃ.
It grows again is said with reference to the production of new shoots.
Từ ngữ “lại mọc lên nữa” được nói đến nhằm chỉ sự nảy mầm trở lại.
Taṇhānusayeti attabhāvasaṅkhātassa rukkhassa mūle.
When the latent defilement of craving is in the root of the tree, which is the personality.
Từ ngữ “khi tùy miên ái dục” là nơi gốc rễ của cái cây được gọi là tự thân.
Anūhateti arahattamaggañāṇena anupacchinne sati idaṃ attabhāvasaṅkhātaṃ dukkhaṃ dukkhahetu punappunaṃ abbocchinnaṃ nibbattati na nirujjhatiyevāti gāthāttho.
Unuprooted: when it is not eradicated by the knowledge of the Arahantship path, this suffering, which is the personality, the cause of suffering, recurs again and again without interruption, it does not cease. This is the meaning of the verse.
Khi “chưa bị nhổ bỏ” (anūhate) bởi trí tuệ đạo A-la-hán, thì “cái này” (idaṃ) tức là khổ được gọi là tự thân, là nguyên nhân của khổ, “lại mọc lên nữa” (punappunaṃ) không gián đoạn, “không” (na) diệt trừ – đó là ý nghĩa của bài kệ.
‘‘Idha gāthāyaṃ yo taṇhānusayo anūhatabhāvena dukkhassa nibbattanassa mūlanti vutto, ayaṃ taṇhānusayo katamassā taṇhāya anusayo’’ti pucchati, ‘‘taṇhāya kāmataṇhādivasena bahuvidhattā bhavataṇhāya anusayo’’ti vissajjeti bhavassādataṇhābhāvato.
"In this verse, the latent defilement of craving, by being unuprooted, is said to be the root for the recurrence of suffering. This latent defilement of craving is the latent defilement of which craving?" one asks. "Because craving is manifold, such as sense-craving, it is the latent defilement of craving for existence," one answers, because it is the craving for the delight in existence.
“Trong bài kệ này, tùy miên ái dục được nói là gốc rễ cho sự phát sinh của khổ khi chưa bị nhổ bỏ; tùy miên ái dục này là tùy miên của ái dục nào?” – câu hỏi được nêu lên. Câu trả lời là: “Vì ái dục có nhiều loại như dục ái, nên là tùy miên của hữu ái (bhavataṇhāya)”, do có ái dục hưởng thụ sự tồn tại.
Yo anusayo etassa bhavataṇhāsaṅkhātassa dhammassa paccayo hoti, ayaṃ anusayo avijjānusayo hoti.
Whatever latent defilement is the condition for this state called craving for existence, this latent defilement is the latent defilement of ignorance.
Tùy miên nào là nhân duyên của pháp được gọi là hữu ái này, tùy miên này là tùy miên vô minh.
‘‘Anusayo bahuvidho, kasmā avijjānusayoti saddahitabbo’’ti vattabbattā ‘‘avijjāpaccayā hi bhavataṇhā’’ti vuttaṃ.
Because it could be said, "Latent defilement is manifold, why should it be accepted as the latent defilement of ignorance?" therefore, "Indeed, craving for existence has ignorance as its condition" was stated.
Vì có thể được hỏi rằng: “Tùy miên có nhiều loại, tại sao phải tin rằng đó là tùy miên vô minh?”, nên đã nói rằng “vì hữu ái do vô minh làm duyên”.
Avijjāya bhavataṇhāya paccayattā avijjānusayo saddahitabbo.
Because ignorance is the condition for craving for existence, it should be accepted as the latent defilement of ignorance.
Vì vô minh là nhân duyên của hữu ái, nên phải tin đó là tùy miên vô minh.
Avijjāya hi bhavesu ādīnavassa adassanavasena bhavassādataṇhā bhavatīti.
Indeed, craving for the delight in existence arises due to ignorance, by not seeing the danger in existences.
Vì khi vô minh không thấy được sự nguy hiểm trong các cõi hữu, thì hữu ái hưởng thụ sự tồn tại sẽ phát sinh.
Ime dve kilesātiādimhi heṭṭhā vuttanayānusārena cattāri saccāni niddhāretvā visabhāgasabhāgadhammāvaṭṭanaṃ viññātabbaṃ, samathavipassanā pana maggasampayuttāva gahetabbā.
In "These two defilements," etc., the four Noble Truths should be determined, and the revolving of dissimilar and similar states should be understood according to the method stated below, but samatha and vipassanā should be taken as associated with the path itself.
Trong đoạn “hai phiền não này” và tiếp theo, sau khi xác định Tứ Thánh Đế theo cách đã nói ở trên, cần hiểu sự xoay chuyển của các pháp tương phản và tương đồng; còn chỉ nên hiểu samatha và vipassanā là những pháp tương ưng với đạo.
‘‘Sabbapāpassā’’tiādikassa anusandhyattho aṭṭhakathāyaṃ (netti. aṭṭha. 30) vutto.
The connected meaning of "All evil," etc., is stated in the Commentary (Netti. Aṭṭha. 30).
Ý nghĩa nối tiếp của đoạn “không làm mọi điều ác” và tiếp theo đã được nói trong Aṭṭhakathā (Netti. Aṭṭha. 30).
Sabbapāpassāti kammapathabhāvappattāpattassa niravasesassa akusalassa.
All evil: all unwholesome deeds, without remainder, whether they have reached the stage of a course of action or not.
Từ ngữ “mọi điều ác” là tất cả các bất thiện đã đạt đến trạng thái nghiệp đạo hoặc chưa đạt đến trạng thái nghiệp đạo, không còn sót lại.
Akaraṇanti saparasantānesu anuppādanaṃ.
Not doing: not producing them in one's own or others' continuities of being.
Từ ngữ “không làm” là không phát sinh trong tự thân và trong thân người khác.
Kusalassāti kammapathabhāvappattāpattassa tebhūmakakusalassa ceva lokuttarakusalassa ca.
Of skillfulness means the three-tiered skillfulness that has attained the state of a path of action, and also supramundane skillfulness.
Từ ngữ “điều lành” là các thiện pháp ba cõi và thiện pháp siêu thế đã đạt đến trạng thái nghiệp đạo hoặc chưa đạt đến trạng thái nghiệp đạo.
Upasampadāti santāne uppādanavasena sampadā.
Accomplishment means accomplishment in the sense of causing to arise in one's continuum.
Từ ngữ “thành tựu” là sự thành tựu theo cách phát sinh trong tự thân.
Sassa attano cittanti sacittaṃ, sacittassa pariyodāpanaṃ vodānaṃ arahattaphaluppattiyāti sacittapariyodāpanaṃ.
One's own mind is sacittaṃ; the purification of one's own mind, the cleansing, is the arising of the fruit of arahantship, thus sacittapariyodāpanaṃ.
Tâm của chính mình là tự tâm (sacittaṃ); làm cho tự tâm thanh tịnh, tức là sự thanh tịnh cho đến khi chứng đạt quả A-la-hán, là làm cho tự tâm thanh tịnh.
Arahattamagguppādo pana ‘‘kusalassa upasampadā’’ti padena gahito.
The arising of the path of arahantship, however, is understood by the phrase "accomplishment of skillfulness."
Còn sự phát sinh của đạo A-la-hán thì đã được bao hàm trong từ ngữ “thành tựu điều lành”.
Etaṃ akaraṇādittayadīpanaṃ buddhānaṃ sammāsambuddhānaṃ sāsanaṃ ovādoti gāthāttho.
" This" exposition of the triad beginning with non-doing is the teaching, the admonition, of the Buddhas, the Sammāsambuddhas—this is the meaning of the verse.
Cái này (etaṃ), tức là sự chỉ rõ ba điều không làm ác và tiếp theo, là giáo huấn (sāsanaṃ) hay lời khuyên của chư Phật Chánh Đẳng Giác – đó là ý nghĩa của bài kệ.
Gāthāyaṃ yassa pāpassa akaraṇaṃ vuttaṃ, taṃ pāpaṃ duccaritakammapathavasena vibhajituṃ ‘‘sabbapāpaṃ nāmā’’tiādi vuttaṃ.
In the verse, the non-doing of which evil was spoken, that evil is divided according to the path of misconduct, hence " all evil" and so on was stated.
Để phân chia điều ác được nói là không làm trong bài kệ theo cách các nghiệp đạo ác hạnh, nên đã nói “mọi điều ác tên là” và tiếp theo.
Dosasamuṭṭhānanti yebhuyyavasena vuttaṃ, lobhasamuṭṭhānampi bhavati.
Arising from hatred is said mostly, but it can also arise from greed.
Từ ngữ “phát sinh từ sân” được nói chủ yếu, cũng có thể phát sinh từ tham.
Lobhasamuṭṭhānantipi yebhuyyavasena vuttaṃ, dosasamuṭṭhānampi bhavati.
Arising from greed is also said mostly, but it can also arise from hatred.
Từ ngữ “phát sinh từ tham” cũng được nói chủ yếu, cũng có thể phát sinh từ sân.
Mohasamuṭṭhānampi tatheva vuttaṃ.
Arising from delusion is stated in the same way.
Từ ngữ “phát sinh từ si” cũng được nói tương tự.
Lobhasamuṭṭhānadosasamuṭṭhānampi sambhavatīti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that it can also arise from greed and hatred.
Cần phải hiểu rằng cũng có thể phát sinh từ tham và phát sinh từ sân.
Sabbapāpo duccaritakammapathappabhedena vibhatto, ‘‘ettakeneva vibhajitabbo, udāhu aññena vibhajitabbo’’ti pucchitabbattā aññena akusalamūlaagatigamanabhedenapi vibhajituṃ ‘‘yā abhijjhā’’tiādi vuttaṃ.
All evil is divided by the distinction of the path of misconduct; since it must be asked "is it to be divided only by this much, or by something else?", " which covetousness" and so on was stated to divide it also by the distinction of the wrong courses due to unwholesome roots.
Mọi điều ác đã được phân chia theo cách phân loại nghiệp đạo ác hạnh. Vì cần phải hỏi rằng “chỉ nên phân chia đến đây, hay nên phân chia theo cách khác?”, nên đã nói “tham lam” (yā abhijjhā) và tiếp theo, để phân chia theo cách khác là các ác bất thiện và con đường bất thiện.
Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘evaṃ duccaritaakusalakammapathakammavibhāgena ‘sabbapāpa’nti ettha vuttapāpaṃ vibhajitvā idānissa akusalamūlavasena agatigamanavibhāgampi dassetuṃ ‘akusalamūla’ntiādi vutta’’nti (netti. aṭṭha. 30) anusandhyattho vutto.
In the Commentary, however, the contextual meaning is stated as: "Having thus shown the evil spoken of here as 'all evil' by the division of unwholesome paths of misconduct, now, to show its division by the wrong courses based on unwholesome roots, 'unwholesome root' and so on was stated."
Còn trong Aṭṭhakathā thì ý nghĩa nối tiếp đã được nói rằng: “Sau khi phân chia điều ác được nói ở đây là ‘mọi điều ác’ theo cách phân loại ác hạnh và nghiệp đạo bất thiện, bây giờ để chỉ rõ sự phân chia của nó theo cách các ác bất thiện và con đường bất thiện, nên đã nói ‘các ác bất thiện’ và tiếp theo” (Netti. Aṭṭha. 30).
Mohavasena sabhāvaṃ ajānantassa bhayasambhavato yaṃ bhayā ca mohā ca agatiṃ gacchati, idaṃ mohasamuṭṭhānanti vuttaṃ.
That which, due to delusion, goes to a wrong course because of fear and delusion, for one who does not know its nature, is called arising from delusion.
Vì do si mà không biết được bản chất, nên sợ hãi phát sinh; cái gì đi đến con đường bất thiện do sợ hãi và do si, cái đó được gọi là phát sinh từ si.
‘‘Yadi tīhi kusalamūleheva akusalamūlāni pahīyanti, evaṃ sati upekkhākaruṇāmuditā niratthakā bhaveyyu’’nti vattabbattā ‘‘tathā lobho upekkhāyā’’tiādi vuttaṃ.
Since it might be said, "If unwholesome roots are abandoned only by wholesome roots, then equanimity, compassion, and appreciative joy would be meaningless," " likewise greed is for equanimity" and so on was stated.
Vì có thể được hỏi rằng: “Nếu các ác bất thiện chỉ bị đoạn trừ bởi các thiện căn, thì trong trường hợp đó, xả, bi, hỷ sẽ trở nên vô nghĩa”, nên đã nói “cũng vậy, tham là xả” và tiếp theo.
Upekkhāyāti ‘‘sabbe sattā kammassakā’’tiādinā bhāvitāya upekkhāya.
By equanimity means by equanimity developed with the thought, "all beings are owners of their kamma" and so on.
Từ ngữ “bởi xả” (upekkhāya) là bởi xả được tu tập theo cách “tất cả chúng sinh đều là chủ nhân của nghiệp của họ” và tiếp theo.
Muditā aratiṃ vūpasametvā aratiyā mūlabhūtaṃ mohampi pajahatīti manasi katvā ‘‘moho muditāya pahānaṃ abbhatthaṃ gacchatī’’ti vuttaṃ.
Having suppressed discontent, appreciative joy also abandons delusion, which is the root of discontent—bearing this in mind, it was stated, " delusion's abandonment reaches its peak through appreciative joy."
Hỷ làm lắng dịu sự bất mãn và cũng đoạn trừ si, gốc rễ của sự bất mãn – khi đã ghi nhớ điều này, nên đã nói “si được đoạn trừ bởi hỷ”.
‘‘Akusalamūlānaṃ kusalamūlādīhi pahātabbattaṃ kena amhehi saddahitabba’’nti vattabbattā ‘‘tenāhā’’tiādi vuttaṃ.
Since it might be asked, "By what should we believe that unwholesome roots are to be abandoned by wholesome roots and so on?", " therefore it was said" and so on was stated.
Vì có thể được hỏi rằng: “Chúng tôi phải tin vào điều gì để biết rằng các ác bất thiện phải bị đoạn trừ bởi các thiện căn và các pháp khác?”, nên đã nói “do đó, Ngài đã nói” và tiếp theo.
Tena tathā pahātabbattena bhagavā ‘‘sabbapāpassa akaraṇa’’nti vacanaṃ āha, tena ‘‘sabbapāpassa akaraṇa’’nti vacanena tathā pahātabbattaṃ tumhehi saddahitabbanti vuttaṃ hoti.
Therefore, because they are to be abandoned in that way, the Blessed One said the statement "the non-doing of all evil"; by that statement "the non-doing of all evil," it is meant that you should believe that they are to be abandoned in that way.
Do đó, tức là do sự đoạn trừ như vậy, Thế Tôn đã nói lời “không làm mọi điều ác”. Do lời “không làm mọi điều ác” đó, có nghĩa là các vị phải tin vào sự đoạn trừ như vậy.
Sabbapāpassa akaraṇaṃ bahudhā ācariyena vibhattaṃ, amhehi ca viññātaṃ, ‘‘kathaṃ kusalassa sampadā vibhajitabbā viññātabbā’’ti vattabbattā kusalassa sampadaṃ vibhajitvā dassento ‘‘aṭṭhasu micchattesu pahīnesū’’tiādimāha.
The non-doing of all evil has been explained in many ways by the teacher, and understood by us. Because it would be said, "How should the accomplishment of skillfulness be explained and understood?", the teacher, explaining the accomplishment of skillfulness, said, "When the eight wrongnesses are abandoned," and so on.
Sự không làm mọi điều ác đã được vị thầy phân chia theo nhiều cách, và chúng tôi cũng đã hiểu. Vì có thể được hỏi rằng “sự thành tựu điều lành phải được phân chia và hiểu như thế nào?”, nên để phân chia và chỉ rõ sự thành tựu điều lành, đã nói “khi tám tà hạnh đã bị đoạn trừ” và tiếp theo.
Aṭṭha sammattānīti sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhīti aṭṭhasammattāni visabhāgaparivattanadhammavasena sampajjanti.
The eight rightnesses—namely, right view, right intention, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, and right concentration—are accomplished by way of their nature of transforming from their opposites.
Tám chánh hạnh (aṭṭha sammattāni), tức là chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm, chánh định – tám chánh hạnh này được thành tựu theo cách các pháp chuyển đổi tương phản.
Atītassāti atītena sammāsambuddhena desitassa.
Of the past: taught by the past Sammāsambuddha.
Từ ngữ “của quá khứ” (atītassā) là của vị Chánh Đẳng Giác trong quá khứ đã thuyết giảng.
Vipassino hi bhagavato ayaṃ pātimokkhuddesagāthā.
Indeed, this Pātimokkha recitation verse belongs to Vipassī Bhagavā.
Vì bài kệ tụng giới bổn này là của Đức Thế Tôn Vipassī.
Citte pariyodāpiteti cittapaṭibaddhā pañcakkhandhāpi pariyodāpitā bhavanti.
When the mind is purified: the five aggregates connected with the mind are also purified.
Từ ngữ “khi tâm đã thanh tịnh” (citte pariyodāpite) có nghĩa là năm uẩn liên hệ đến tâm cũng đã được thanh tịnh.
‘‘Cittapariyodāpitena pañcannaṃ khandhānaṃ pariyodāpitabhāvo kathaṃ amhehi saddahitabbo’’ti vattabbattā ‘‘evañhī’’tiādi vuttaṃ.
Because it would be said, "How should we believe in the purification of the five aggregates by the purification of the mind?", it was stated, "Thus indeed," and so on.
Vì có thể được hỏi rằng: “Chúng tôi phải tin vào điều gì để biết rằng năm uẩn đã được thanh tịnh bởi sự thanh tịnh của tâm?”, nên đã nói “vì như vậy” và tiếp theo.
Evaṃ vuttappakārena bhagavā yaṃ ‘‘cetovisuddhatthaṃ bhikkhave tathāgate brahmacariyaṃ vussatī’’ti vacanaṃ āha, tena ‘‘ceto…pe… vussatī’’ti vacanena tumhehi saddahitabboti vuttaṃ hoti.
Thus, by the statement that Bhagavā made, "For the purification of the mind, bhikkhus, the holy life is lived by the Tathāgata," by that statement, "the mind... is lived," it is meant that you should believe.
Như vậy (evaṃ), tức là theo cách đã nói, Thế Tôn đã nói lời “này các Tỳ-khưu, phạm hạnh được sống vì sự thanh tịnh của tâm nơi Như Lai”. Do lời “tâm… v.v… được sống” đó, có nghĩa là các vị phải tin.
‘‘Pariyodāpanā katividhā bhavantī’’ti vattabbattā ‘‘duvidhā hī’’tiādi vuttaṃ.
Because it would be said, "How many kinds of purification are there?", it was stated, "Indeed, there are two kinds," and so on.
Vì có thể được hỏi rằng “sự thanh tịnh có mấy loại?”, nên đã nói “vì có hai loại” và tiếp theo.
Samathavipassanāya nīvaraṇappahānañca ariyamaggabhāvanāya anusayasamugghāto cāti pariyodāpanassa duvidhattā pañcakkhandhā pariyodāpitā bhavantīti attho.
The meaning is that the five aggregates are purified because there are two kinds of purification: the abandoning of hindrances by samatha and vipassanā, and the eradication of latent tendencies by the cultivation of the Noble Path.
Với samatha-vipassanā, sự đoạn trừ các triền cái (nīvaraṇa); và với sự tu tập Thánh đạo, sự nhổ tận gốc các tùy miên (anusaya) – vì sự thanh tịnh hóa (pariyodāpana) có hai phương diện như vậy, nên năm uẩn (pañcakkhandhā) được thanh tịnh hóa. Đó là ý nghĩa.
Pahīnanīvaraṇānusayā hi puggalā pasādanīyavaṇṇā honti.
Indeed, individuals whose hindrances and latent tendencies are abandoned are of a pleasing appearance.
Thật vậy, những người đã đoạn trừ các triền cái và tùy miên thì có dung mạo đáng kính.
‘‘Pariyodāpanassa kittikā bhūmiyo’’ti pucchitabbattā ‘‘dve pariyodāpanabhūmiyo’’tiādi vuttaṃ.
Because it would be necessary to ask, "How many stages of purification are there?", it was stated, "There are two stages of purification," and so on.
Vì cần phải hỏi rằng “Sự thanh tịnh hóa có bao nhiêu giai đoạn?”, nên đã nói rằng “có hai giai đoạn thanh tịnh hóa” v.v...
‘‘‘Sabbapāpassa akaraṇa’ntiādigāthāya desitesu dhammesu katamaṃ dukkhasaccaṃ, katamaṃ samudayasaccaṃ, katamaṃ maggasaccaṃ, katamaṃ nirodhasacca’’nti pucchitabbattā ‘‘tattha yaṃ paṭivedhenā’’tiādi vuttaṃ.
Because it would be necessary to ask, "Among the teachings explained in the verse 'The non-doing of all evil,' etc., which is the truth of suffering, which is the truth of the origin, which is the truth of the path, and which is the truth of cessation?", it was stated, "Therein, that which by penetration," and so on.
Vì cần phải hỏi rằng “‘Trong các pháp được thuyết giảng trong bài kệ ‘Không làm mọi điều ác’ v.v… đâu là Khổ đế, đâu là Tập đế, đâu là Đạo đế, đâu là Diệt đế?”, nên đã nói rằng “Trong đó, cái gì do sự thâm nhập” v.v...
Tatthāti gāthāya desitesu dhammesu yaṃ khandhapañcakaṃ paṭivedhena pariññābhisamayena pariyodāpeti, idaṃ khandhapañcakaṃ dukkhaṃ dukkhasaccaṃ bhave.
Therein: among the teachings explained in the verse, that group of five aggregates which purifies by penetration, by comprehension and realization, this group of five aggregates would be suffering, the truth of suffering.
Trong đó (tatthā) – trong các pháp được thuyết giảng trong bài kệ – cái gì (yaṃ) là năm uẩn mà được thanh tịnh hóa do sự thâm nhập (paṭivedhena), tức là do sự liễu tri (pariññābhisamayena); năm uẩn này (idaṃ khandhapañcakaṃ) là khổ (dukkhaṃ), tức là Khổ đế.
Yato taṇhāsaṃkilesato khandhapañcakaṃ pariyodāpeti, ayaṃ taṇhāsaṃkileso samudayo samudayasaccaṃ.
From which defilement of craving one purifies the group of five aggregates, this defilement of craving is the origin, the truth of the origin.
Từ cái gì (yato), tức là từ phiền não tham ái (taṇhāsaṃkilesa), mà năm uẩn được thanh tịnh hóa; phiền não tham ái này (ayaṃ taṇhāsaṃkileso) là tập khởi (samudayo), tức là Tập đế.
Yena ariyamaggaṅgena pariyodāpeti, ayaṃ ariyamaggo maggasaccaṃ.
By which factor of the Noble Path one purifies, this Noble Path is the truth of the path.
Bằng cái gì (yena), tức là bằng chi phần Thánh đạo (ariyamaggaṅga), mà được thanh tịnh hóa; Thánh đạo này (ayaṃ ariyamaggo) là Đạo đế.
Yaṃ asaṅkhatadhātuṃ adhigatena puggalena pariyodāpitaṃ, ayaṃ asaṅkhatadhātudhammo nirodho nirodhasaccaṃ bhave.
That unconditioned element which is attained by the individual who has purified, this phenomenon of the unconditioned element would be cessation, the truth of cessation.
Cái gì (yaṃ) là vô vi giới (asaṅkhatadhātu) mà được thanh tịnh hóa bởi người đã chứng đắc; pháp vô vi giới này (ayaṃ asaṅkhatadhātudhammo) là diệt (nirodho), tức là Diệt đế.
Imāni cattāri saccāni gāthāya desitadhammānaṃ sabhāgavisabhāgadhammāvaṭṭanavasena niddhāritāni.
These four truths are determined by way of the reversal of similar and dissimilar phenomena among the teachings explained in the verse.
Bốn Thánh đế này (imāni cattāri saccāni) được xác định theo cách xoay vần các pháp tương đồng và không tương đồng của các pháp được thuyết giảng trong bài kệ.
‘‘Tenāhā’’tiādikassa attho heṭṭhā vuttanayena veditabbo.
The meaning of "Therefore, he said," and so on, should be understood in the manner stated previously.
Ý nghĩa của “Do đó đã nói” v.v… cần được hiểu theo cách đã nói ở dưới.
Gāthāya desitānaṃ dhammānaṃ visabhāgasabhāgadhammānaṃ āvaṭṭanavasena kathaṃ cattāri saccāni niddhāritānī’’ti vattabbattā ‘‘dhammo have’’tiādimāha.
Because it would be necessary to ask, "How are the four truths determined by way of the reversal of dissimilar and similar phenomena among the teachings explained in this verse?", it was stated, "Indeed, Dhamma," and so on.
Vì cần phải nói rằng “Bốn Thánh đế đã được xác định như thế nào theo cách xoay vần các pháp không tương đồng và tương đồng của các pháp được thuyết giảng trong bài kệ này?”, nên đã nói “Pháp thật sự” v.v...
Tāya gāthāya desite dhamme vibhajitvā dassento ‘‘dhammo nāmā’’tiādimāha.
Explaining the Dhamma taught in that verse, he said, "Dhamma means," and so on.
Để phân tích và chỉ rõ các pháp được thuyết giảng trong bài kệ đó, đã nói “Pháp tên là” v.v...
Tattha dhammo nāmāti puññadhammo nāma.
Therein, Dhamma means meritorious Dhamma.
Trong đó, Pháp tên là (dhammo nāmā) tức là thiện pháp.
Indriyasaṃvaroti manacchaṭṭhindriyasaṃvarasīlādiko sabbo saṃvaro.
Restraint of faculties refers to all restraint, beginning with the moral discipline of restraining the six sense faculties.
Sự chế ngự các căn (indriyasaṃvaro) tức là tất cả sự chế ngự như giới chế ngự sáu căn (manacchaṭṭhindriyasaṃvarasīla) v.v...
Tena vuttaṃ –‘‘indriyasaṃvarasīsena cettha sabbampi sīlaṃ gahitanti daṭṭhabba’’nti (netti. aṭṭha. 31).
Therefore, it is said: “Here, all moral discipline should be understood as encompassed by the heading of restraint of faculties.”
Do đó đã nói: “Ở đây, cần phải xem rằng tất cả giới đã được bao gồm trong giới chế ngự các căn” (Netti. Aṭṭha. 31).
Cattāro apāyā dukkaṭakammakārīnaṃ gatibhūtattā duggati.
The four lower realms are woeful states because they are the destinations of those who commit evil deeds.
Bốn ác thú (apāyā) là ác lộ (duggati) vì chúng là nơi đến của những người làm ác nghiệp.
Sabbā upapattiyo pana dukkhadukkhasaṅkhāradukkhavipariṇāmadukkhasamaṅgīnaṃ gatibhūtattā duggati nāma.
All existences, however, are called woeful states because they are the destinations of those who are endowed with the suffering of pain, the suffering of formations, and the suffering of change.
Tất cả các cảnh tái sinh (upapattiyo) là ác lộ (duggati) vì chúng là nơi đến của những người đầy đủ khổ khổ (dukkhadukkha), hành khổ (saṅkhāradukkha) và hoại khổ (vipariṇāmadukkha).
‘‘Tasmiṃ duvidhe dhamme indriyasaṃvaradhammo kattha ṭhito, kathaṃ suciṇṇo, kuto rakkhatī’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha yā saṃvarasīle’’tiādi vuttaṃ.
Since it should be asked, "Where does the Dhamma of restraint of faculties stand in those two kinds of Dhammas, how is it well-practiced, and from what does it protect?", the phrase "There, that which is in the moral discipline of restraint" and so on, was stated.
Vì cần phải hỏi rằng “Trong hai loại pháp đó, pháp chế ngự các căn nằm ở đâu, được hành trì tốt như thế nào, và bảo vệ từ đâu?”, nên đã nói rằng “Trong đó, sự không vi phạm giới chế ngự” v.v...
Tatthāti tasmiṃ duvidhe dhamme.
There means in those two kinds of Dhammas.
Trong đó (tatthā) tức là trong hai loại pháp đó.
Saṃvarasīle ṭhitā yā akhaṇḍakāritā hoti, ayaṃ akhaṇḍavasena kātabbo saṃvarasīle ṭhito suṭṭhu āciṇṇapariciṇṇo puñña dhammo catūhi apāyehi attano ādhāraṃ attānaṃ rakkhantaṃ puggalaṃ ekantikabhāvena rakkhati, anekantikabhāvena pana rakkhitamatto puññadhammopi rakkhatīti attho gahetabbo.
That unbroken practice which stands in the moral discipline of restraint— this well-practiced and well-cultivated meritorious Dhamma, which is to be observed unbrokenly and stands in the moral discipline of restraint— protects the individual, its basis, from the four lower realms in an absolute sense; it should be understood that even a meritorious Dhamma that is merely protected in a non-absolute sense also protects.
Sự không vi phạm (akhaṇḍakāritā) nào tồn tại trong giới chế ngự (saṃvarasīla), pháp (dhammo) thiện này, tức là giới chế ngự cần phải được thực hành một cách không vi phạm, được hành trì và thực tập tốt (suṭṭhu āciṇṇapariciṇṇo), bảo vệ (rakkhati) người giữ giới đó một cách tuyệt đối khỏi bốn ác thú (catūhi apāyehi). Cần phải hiểu rằng ngay cả thiện pháp được bảo vệ một cách không tuyệt đối cũng bảo vệ.
Apāyehīti ca padhānavasena vuttaṃ, rogādiantarāyatopi rakkhati.
From the lower realms is stated primarily, but it also protects from dangers such as illness.
Và khỏi các ác thú (apāyehī) đã được nói theo nghĩa chính, nó cũng bảo vệ khỏi các chướng ngại như bệnh tật v.v...
Rogādiantarāyo vā ayato apagatattā apāyantogadhoti daṭṭhabbo.
Or, it should be understood that dangers such as illness are included in the lower realms because they are departed from this path.
Hoặc cần phải xem rằng các chướng ngại như bệnh tật v.v… được bao gồm trong ác thú vì chúng đã rời khỏi sự an toàn (ayato apagatattā).
‘‘Tathā rakkhatīti kena amhehi saddahitabbo’’ti vattabbattā ‘‘evaṃ bhagavā’’tiādi vuttaṃ.
Since it should be stated, "By whom should we believe that it protects thus?", the phrase "Thus, the Blessed One" and so on, was stated.
Vì cần phải nói rằng “Chúng ta phải tin rằng nó bảo vệ như vậy bằng cách nào?”, nên đã nói rằng “Như vậy, Đức Thế Tôn” v.v...
Evaṃ vuttappakārena lakkhaṇapakāradassanaṃ bhagavā ‘‘dvemā, bhikkhave, sīlavato gatiyo devā ca manussā cā’’ti yaṃ vacanaṃ āha, tena ‘‘dvemā…pe… manussā cā’’ti vacanena tumhehi saddahitabboti vuttaṃ hoti.
Thus, by that statement which the Blessed One made, showing the characteristics and aspects in the manner described—"There are, bhikkhus, two destinations for one endowed with moral discipline: devas and humans"—it is stated that you should believe by that statement "There are... devas and humans."
Như vậy (evaṃ), sự chỉ rõ đặc tính và phương cách đã được nói, Đức Thế Tôn đã nói lời “Này các tỳ khưu, có hai nơi đến cho người giữ giới: chư thiên và loài người”. Do đó, đã nói rằng “Các ngươi phải tin bằng lời ‘Có hai… chư thiên và loài người’”.
‘‘Saṃvarasīle ṭhitassa akhaṇḍakātabbassa suciṇṇassa puññadhammassa apāyehi rakkhaṇe ekantikabhāvo kena suttena dīpetabbo’’ti vattabbattā ‘‘evañca nāḷandāya’’ntiādi vuttaṃ.
Since it should be stated, "By which Sutta should the absolute nature of protection from the lower realms for a well-practiced meritorious Dhamma, which stands in the moral discipline of restraint and is to be observed unbrokenly, be shown?", the phrase "And thus in Nāḷandā" and so on, was stated.
Vì cần phải nói rằng “Tính tuyệt đối của sự bảo vệ khỏi các ác thú của thiện pháp được hành trì tốt, cần phải được thực hành một cách không vi phạm, tồn tại trong giới chế ngự, phải được làm rõ bằng kinh nào?”, nên đã nói rằng “Và như vậy tại Nāḷandā” v.v...
Tattha evañcāti iminā idāni vuccamānena pakārenapi vuttappakāro attho veditabbo.
There, and thus means that the aforementioned meaning should be understood also in the manner now being stated.
Trong đó, và như vậy (evañcā) nghĩa là ý nghĩa đã được nói cũng cần được hiểu theo cách sắp được nói này.
Nāḷandāyanti nāḷandanāmake nigame nisinno asibandhakanāmassa putto gāmaṇi gāmajeṭṭhako bhagavantaṃ etaṃ vuccamānaṃ ‘‘brāhmaṇā, bhante’’tiādivacanaṃ avoca.
In Nāḷandā means that the village headman (gāmaṇi), the son of one named Asibandhaka, sitting in the village called Nāḷandā, spoke this statement, "Venerable sirs, brahmins," and so on, to the Blessed One.
Tại Nāḷandā (Nāḷandāyaṃ), vị thủ lĩnh (gāmaṇi) làng tên là Asibandhaka, con trai của người thợ rèn, đang ngồi tại thị trấn tên Nāḷandā, đã nói với Đức Thế Tôn lời này (etaṃ), tức là lời “Bạch Ngài, các Bà-la-môn” v.v...
33. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena āvaṭṭahāravibhaṅgena āvaṭṭetabbā padaṭṭhānādayo vibhattā, so saṃvaṇṇanāvisesabhūto āvaṭṭahāravibhaṅgo paripuṇṇo, ‘‘tattha katamo vibhattihāravibhaṅgo’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo vibhattihāro’’tiādi vuttaṃ.
33. The turning method analysis, which is a special explanation by which the contexts and so on to be turned are divided, is complete. Since it should be asked, "Among these, what is the division method analysis?", the phrase "Among these, what is the division method?" and so on, was stated.
Vì phương pháp xoay vần (āvaṭṭahāravibhaṅga), là một loại giải thích đặc biệt, đã phân tích các chỗ đứng (padaṭṭhāna) v.v… cần được xoay vần, đã hoàn tất; và vì cần phải hỏi rằng “Trong đó, đâu là phương pháp phân tích (vibhattihāravibhaṅga)?”, nên đã nói rằng “Trong đó, đâu là phương pháp phân tích?” v.v...
Tattha tatthāti tesu niddiṭṭhesu soḷasasu desanāhārādīsu katamo saṃvaṇṇanāviseso vibhattihāro vibhattihāravibhaṅgo nāmāti pucchati.
Here, tatthā (among them) refers to those sixteen designated methods of discourse, etc. He asks, "Which particular exposition is called the method of analysis, the analysis of the method of analysis?"
Trong đó, trong đó (tatthā) tức là trong mười sáu phương pháp thuyết giảng (desanāhāra) v.v… đã được chỉ định, cái nào (katamo) là loại giải thích đặc biệt là phương pháp phân tích (vibhattihāro), tức là phương pháp phân tích (vibhattihāravibhaṅgo)?
‘‘Dhammañca padaṭṭhānaṃ bhūmiñcā’’tiādiniddesassa idāni mayā vuccamāno ‘‘dve suttānī’’tiādiko vitthārabhūto saṃvaṇṇanāviseso vibhattihāro vibhattihāravibhaṅgo nāmāti attho gahetabbo.
The meaning to be understood is that the detailed exposition, beginning with "two suttas," which I am now expounding for the designation starting with "Dhamma, the proximate cause, and the ground," is called the method of analysis, the analysis of the method of analysis.
Cần phải hiểu rằng sự giải thích đặc biệt, là chi tiết sắp được nói bởi tôi, tức là “hai kinh” v.v… của sự chỉ định “Pháp, chỗ đứng và giai đoạn” v.v… là phương pháp phân tích (vibhattihāro), tức là phương pháp phân tích (vibhattihāravibhaṅgo).
‘‘Yesu suttesu vuttā dhammapadaṭṭhānabhūmiyo iminā vibhattihārena vibhattā, tāni suttāni kittakānī’’ti pucchitabbattā tāni suttāni paṭhamaṃ dassetuṃ ‘‘dve suttāni vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañcā’’ti vuttaṃ.
Because it is to be asked, "How many suttas are there in which the Dhamma, proximate causes, and grounds are analyzed by this method of analysis?", it is stated, "Two suttas: the vāsanābhāgiya and the nibbedhabhāgiya" in order to first present those suttas.
Vì cần phải hỏi rằng “Có bao nhiêu kinh mà các pháp, chỗ đứng và giai đoạn được nói trong đó đã được phân tích bằng phương pháp phân tích này?”, nên để chỉ rõ các kinh đó trước tiên, đã nói rằng “Hai kinh: kinh về phần thiện nghiệp (vāsanābhāgiya) và kinh về phần thâm nhập (nibbedhabhāgiya)”.
Tattha vāsanābhāgiyanti puññabhāvanā vāsanā nāma, vāsanāya bhāgo koṭṭhāso vāsanābhāgo, vāsanābhāge vācakabhāvena niyuttaṃ suttanti vāsanābhāgiyaṃ, katamaṃ taṃ?
Here, vāsanābhāgiyaṃ means that the cultivation of merit is called vāsanā, a portion or share of vāsanā is vāsanābhāga, and a sutta appointed to express the vāsanābhāga is vāsanābhāgiyaṃ. Which is it?
Trong đó, kinh về phần thiện nghiệp (vāsanābhāgiyaṃ) có nghĩa là sự tu tập công đức (puññabhāvanā) là thiện nghiệp (vāsanā); phần (bhāgo) của thiện nghiệp là phần thiện nghiệp (vāsanābhāgo); kinh được kết nối như là phần diễn đạt của phần thiện nghiệp là kinh về phần thiện nghiệp (vāsanābhāgiyaṃ). Kinh đó là gì?
Yasmiṃ sutte tīṇi puññakiriyavatthūni bhagavatā desitāni, taṃ suttaṃ vāsanābhāgiyaṃ.
The sutta in which the three bases of meritorious action are taught by the Blessed One is the vāsanābhāgiya sutta.
Kinh mà trong đó Đức Thế Tôn đã thuyết giảng ba căn bản làm phước (puññakiriyavatthūni) là kinh về phần thiện nghiệp.
Nibbedhabhāgiyanti lobhakkhandhādīnaṃ nibbijjhanaṃ padālanaṃ nibbedho, nibbedhassa bhāgo koṭṭhāso nibbedhabhāgo, nibbedhabhāge vācakabhāvena niyuttaṃ suttanti nibbedhabhāgiyaṃ, katamaṃ taṃ?
Nibbedhabhāgiyaṃ means that the penetration or piercing of the aggregates of greed, etc., is nibbedha, a portion or share of nibbedha is nibbedhabhāga, and a sutta appointed to express the nibbedhabhāga is nibbedhabhāgiyaṃ. Which is it?
Thuộc về sự xuyên thấu (Nibbedhabhāgiya) có nghĩa là sự xuyên thấu, sự phá vỡ các uẩn tham, v.v., đó là sự xuyên thấu (nibbedha); phần, bộ phận của sự xuyên thấu là phần xuyên thấu (nibbedhabhāga); kinh được quy định với vai trò là phần xuyên thấu là kinh thuộc về sự xuyên thấu (nibbedhabhāgiya). Kinh đó là gì?
Yasmiṃ sutte sekkhāsekkhadhammā bhagavatā desitā, taṃ suttaṃ nibbedhabhāgiyaṃ.
The sutta in which the Blessed One taught the qualities of trainees and non-trainees is the nibbedhabhāgiya sutta.
Kinh nào mà Đức Thế Tôn đã thuyết giảng các pháp hữu học và vô học, kinh đó là kinh thuộc về sự xuyên thấu.
‘‘Tesaṃ suttānaṃ paṭiggāhakā puggalā yāhi paṭipadāhi sampajjanti, tā paṭipadā kittikā’’ti pucchitabbattā ‘‘dve paṭipadā’’tiādi vuttaṃ.
Because it is to be asked, "How many are the paths by which the individuals who receive these suttas succeed?", it is stated, "Two paths", etc.
Vì cần phải hỏi rằng: ‘‘Những người tiếp nhận các kinh đó đạt được bằng những con đường nào, những con đường đó là bao nhiêu?’’, nên đã nói ‘‘có hai con đường’’ v.v..
Dānasīlabhāvanāmayapuññabhāge bhavā paṭipadāti puññabhāgiyā.
The path that exists in the meritorious portion of generosity, morality, and development is puññabhāgiyā.
Con đường nằm trong phần phước báu do bố thí, trì giới, tu tập là thuộc về phần phước báu (puññabhāgiyā).
Phalabhāge bhavā paṭipadāti phalabhāgiyā.
The path that exists in the fruit portion is phalabhāgiyā.
Con đường nằm trong phần quả là thuộc về phần quả (phalabhāgiyā).
‘‘Yesu sīlesu ṭhitā paṭiggāhakā paṭipajjanti, tāni sīlāni kittakānī’’ti pucchitabbattā ‘‘dve sīlānī’’tiādi vuttaṃ.
Because it is to be asked, "How many are the moral precepts (sīlas) in which the recipient individuals, being established, practice?", it is stated, "Two moral precepts", etc.
Vì cần phải hỏi rằng: ‘‘Những giới nào mà những người tiếp nhận dựa vào đó để thực hành, những giới đó là bao nhiêu?’’, nên đã nói ‘‘có hai giới’’ v.v..
Saṃvarati etena saṃvarenāti saṃvaro, so saṃvaro pātimokkhasaṃvaro, satisaṃvaro, ñāṇasaṃvaro, khantisaṃvaro, vīriyasaṃvaroti pañcavidho.
That by which one restrains is saṃvara. This saṃvara is fivefold: Pātimokkha restraint, mindfulness restraint, knowledge restraint, patience restraint, and energy restraint.
Ngăn ngừa bằng sự ngăn ngừa này nên gọi là sự ngăn ngừa (saṃvaro), sự ngăn ngừa đó có năm loại: sự ngăn ngừa giới bổn, sự ngăn ngừa niệm, sự ngăn ngừa trí tuệ, sự ngăn ngừa nhẫn nại, sự ngăn ngừa tinh tấn.
Sabbopi pāpasaṃvaraṇato saṃvaro, lokiyalokuttarasampattiṭṭhānattā sīlaṃ nāma.
All of it is called saṃvara because it restrains evil, and it is called sīla because it is the foundation for worldly and supramundane accomplishments.
Tất cả đều là sự ngăn ngừa (saṃvaro) vì ngăn ngừa điều ác, được gọi là giới (sīla) vì là nền tảng của các thành tựu thế gian và siêu thế.
Pajahati etena pahātabbeti pahānaṃ, pajahanaṃ vā pahānaṃ, tañca pahānaṃ tadaṅgappahānaṃ, vikkhambhanappahānaṃ, samucchedappahānaṃ, paṭipassaddhippahānaṃ, nissaraṇappahānanti pañcavidhaṃ.
That by which what is to be abandoned is abandoned is pahāna, or the act of abandoning is pahāna. This pahāna is fivefold: abandonment by substitution, abandonment by suppression, abandonment by eradication, abandonment by tranquillization, and abandonment by escape.
Buông bỏ những điều cần buông bỏ bằng sự buông bỏ này nên gọi là sự buông bỏ (pahānaṃ), hoặc sự buông bỏ là sự buông bỏ (pahānaṃ), sự buông bỏ đó có năm loại: sự buông bỏ từng phần, sự buông bỏ bằng cách chế ngự, sự buông bỏ đoạn diệt, sự buông bỏ tịch tịnh, sự buông bỏ thoát ly.
Tattha nissaraṇappahānaṃ vajjetvā catubbidhaṃ pahānaṃ vuttanayena sīlaṃ nāma.
Among these, excluding abandonment by escape, the four kinds of abandonment, in the manner described, are called sīla.
Trong đó, trừ sự buông bỏ thoát ly, bốn loại buông bỏ còn lại theo cách đã nói được gọi là giới (sīla).
‘‘Tesu suttādīsu bhagavā katamaṃ suttaṃ katamāya paṭipadāya desayati, katarasmiṃ sīle ṭhito puggalo katamena sīlena brahmacārī bhavatī’’ti pucchitabbattā tathā vibhajitvā dassetuṃ ‘‘tattha bhagavā’’tiādi vuttaṃ.
Because it is to be asked, "Among these suttas, etc., which sutta does the Blessed One teach by which path? In which moral precept (sīla) being established, by which moral precept does an individual become a celibate (brahmacārī)?", it is stated, "There the Blessed One", etc., to explain it by dividing it thus.
Vì cần phải hỏi rằng: ‘‘Trong các kinh đó, Đức Thế Tôn thuyết giảng kinh nào bằng con đường nào, người dựa vào giới nào trở thành phạm hạnh bằng giới nào?’’, nên để phân tích và chỉ rõ như vậy, đã nói ‘‘Trong đó, Đức Thế Tôn’’ v.v..
Tattha tesu vāsanābhāgiyādīsu suttesu vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ tattha tāsu puññabhāgiyādipaṭipadāsu puññabhāgiyāya paṭipadāya bhagavā yassa puggalassa desayati, so vāsanābhāgiyasuttapaṭiggāhako puggalo tattha saṃvarasīlādīsu saṃvarasīle ṭhito hutvā tena saṃvarasīlasaṅkhātena brahmacariyena seṭṭhacariyena brahmacārī seṭṭhācārapūrako bhavati.
There, among those suttas such as the vāsanābhāgiya, the Blessed One teaches the vāsanābhāgiya sutta there, among those paths such as the puññabhāgiya, by the puññabhāgiya path, to which individual, that individual, the recipient of the vāsanābhāgiya sutta, being established in the saṃvarasīla among those saṃvarasīla, etc., becomes a brahmacārī (one who fulfills the noble conduct) by that noble conduct, which is called saṃvarasīla.
Trong đó (Tattha), trong các kinh thuộc về sự huân tập, v.v., kinh thuộc về sự huân tập, trong đó (tattha), trong các con đường thuộc về phần phước báu, v.v., Đức Thế Tôn thuyết giảng cho người nào bằng con đường thuộc về phần phước báu, người đó (so), người tiếp nhận kinh thuộc về sự huân tập đó, dựa vào giới ngăn ngừa (saṃvarasīle ṭhito) trong các giới ngăn ngừa, v.v., bằng phạm hạnh đó (tena brahmacariyena) tức là phạm hạnh giới ngăn ngừa, trở thành phạm hạnh (brahmacārī) tức là người hoàn thành hạnh tối thượng.
Tattha tesu vāsanābhāgiyādīsu suttesu nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ tattha tāsu puññabhāgiyādipaṭipadāsu phalabhāgiyāya paṭipadāya yassa puggalassa bhagavā desayati, so nibbedhabhāgiyasuttapaṭiggāhako puggalo tattha saṃvarasīlādīsu pahānasīle samucchedappassaddhippahānavasena ṭhito hutvā tena pahānasīlasaṅkhātena visesabhūtena maggasaṅkhātena brahmacariyena brahmacārī bhavatīti yojanā kātabbā.
The connection should be made thus: There, among those suttas such as the vāsanābhāgiya, the Blessed One teaches the nibbedhabhāgiya sutta there, among those paths such as the puññabhāgiyā, by the phalabhāgiyā path, to which individual, that individual, the recipient of the nibbedhabhāgiya sutta, being established in the pahānasīla (in terms of abandonment by eradication and tranquillization) among those saṃvarasīla, etc., becomes a brahmacārī by that noble conduct, which is called pahānasīla and is a special path.
Trong đó (Tattha), trong các kinh thuộc về sự huân tập, v.v., kinh thuộc về sự xuyên thấu, trong đó (tattha), trong các con đường thuộc về phần phước báu, v.v., Đức Thế Tôn thuyết giảng cho người nào bằng con đường thuộc về phần quả, người đó (so), người tiếp nhận kinh thuộc về sự xuyên thấu đó, dựa vào giới buông bỏ (pahānasīle) tức là buông bỏ đoạn diệt và tịch tịnh, trong các giới ngăn ngừa, v.v., bằng phạm hạnh đó (tena brahmacariyena) tức là phạm hạnh giới buông bỏ, tức là con đường đặc biệt, trở thành phạm hạnh. Phải phối hợp như vậy.
‘‘Vāsanābhāgiyasuttādīsu katamaṃ vāsanābhāgiyaṃ sutta’’nti pucchitabbattā ‘‘tattha katama’’ntiādi vuttaṃ.
Because it should be asked, "Among the Vāsanābhāgiya Suttas and so forth, which is the Vāsanābhāgiya Sutta?", therefore "Among these, which one?" and so forth was stated.
Vì cần phải hỏi rằng: ‘‘Trong các kinh thuộc về sự huân tập, v.v., kinh nào là kinh thuộc về sự huân tập?’’, nên đã nói ‘‘Trong đó, cái nào’’ v.v..
Tattha tatthāti tesu vāsanābhāgiyasuttādīsu.
There, "among these" refers to those Vāsanābhāgiya Suttas and so forth.
Trong đó, trong đó (tatthā) có nghĩa là trong các kinh thuộc về sự huân tập, v.v..
Dānakathāti sappurisadānadānaphalaasappurisadānadānaphalakathā.
"Discourse on generosity" means the discourse on the fruit of giving by good people and the fruit of giving by ignoble people.
Kệ về bố thí (Dānakathā) là kệ về bố thí của bậc thiện nhân, quả của bố thí, bố thí của bậc bất thiện nhân, quả của bố thí.
Sīlakathāti pañcasīlādisīlaphalakathā.
"Discourse on virtue" means the discourse on the fruit of virtue, such as the five precepts.
Kệ về giới (Sīlakathā) là kệ về quả của giới như ngũ giới, v.v..
Saggakathāti saggasampattisukhakathā ceva sagge nibbattāpakapuññakathā ca.
"Discourse on heaven" means the discourse on the happiness of heavenly attainments and the discourse on the meritorious deeds that lead to rebirth in heaven.
Kệ về cõi trời (Saggakathā) là kệ về hạnh phúc của sự thành tựu cõi trời và kệ về phước báu làm cho tái sinh lên cõi trời.
Ādīnavoti ādīnavadassako suttanto.
"Danger" refers to a Sutta that reveals danger.
Sự nguy hiểm (Ādīnavo) là kinh điển chỉ ra sự nguy hiểm.
Ānisaṃsoti ānisaṃsadassako suttanto.
"Benefit" refers to a Sutta that reveals benefit.
Lợi ích (Ānisaṃso) là kinh điển chỉ ra lợi ích.
Vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ nāmāti yojanā.
This is to be construed as "it is called a Vāsanābhāgiya Sutta."
Phải phối hợp rằng đó là kinh thuộc về sự huân tập.
‘‘Tattha katama’’ntiādīsu anusandhyattho vuttanayova.
In "Among these, which one?" and so forth, the meaning of the connection is as stated.
Trong ‘‘Trong đó, cái nào’’ v.v., ý nghĩa tiếp nối cũng giống như cách đã nói.
Yā desanā catusaccappakāsanā, sā desanā nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ nāmāti yojanā.
This is to be construed as: "The teaching that is the proclamation of the Four Noble Truths, that teaching is called a Nibbedhabhāgiya Sutta."
Phải phối hợp rằng bài thuyết giảng nào là sự hiển lộ Tứ Thánh Đế, bài thuyết giảng đó được gọi là kinh thuộc về sự xuyên thấu.
Evañca sati vāsanābhāgiyasuttassapi nibbedhabhāgiyasuttabhāvo āpajjeyya catusaccappakāsanatoti codanaṃ manasi katvā ‘‘vāsanābhāgiye sutte’’tiādi vuttaṃ.
And if this is the case, the Vāsanābhāgiya Sutta would also fall into the category of a Nibbedhabhāgiya Sutta because it proclaims the Four Noble Truths. Having considered this objection, "In the Vāsanābhāgiya Sutta" and so forth was stated.
Nếu vậy, thì kinh thuộc về sự huân tập cũng sẽ trở thành kinh thuộc về sự xuyên thấu vì là sự hiển lộ Tứ Thánh Đế. Khi đã nghĩ đến sự chất vấn này, nên đã nói ‘‘Trong kinh thuộc về sự huân tập’’ v.v..
Vāsanābhāgiye sutte pajānanā vuṭṭhānagāminivipassanā ariyamaggapadaṭṭhānabhūtā paññā natthi, maggo ariyamaggo natthi, phalaṃ ariyaphalaṃ natthi.
In the Vāsanābhāgiya Sutta, there is no "understanding," which is the wisdom of insight leading to emergence, serving as the foundation for the Noble Path; there is no "path," meaning the Noble Path; there is no "fruit," meaning the Noble Fruit.
Trong kinh thuộc về sự huân tập, không có sự hiểu biết (pajānanā) tức là tuệ quán dẫn đến sự xuất ly, nền tảng của Thánh đạo; không có đạo (maggo) tức là Thánh đạo; không có quả (phalaṃ) tức là Thánh quả.
Nibbedhabhāgiye sutte pana pajānanādayo atthi, vāsanābhāgiye sutte natthi.
However, in the Nibbedhabhāgiya Sutta, understanding and so forth exist, but they do not exist in the Vāsanābhāgiya Sutta.
Tuy nhiên, trong kinh thuộc về sự xuyên thấu thì có sự hiểu biết, v.v., còn trong kinh thuộc về sự huân tập thì không có.
‘‘Pajānanā’’tiādinā catusaccappakāsanā dānakathādikā nibbedhabhāgiye sutte antogadhā, itaraṃyeva vāsanābhāgiyasuttanti nāmāti dasseti.
By "understanding" and so forth, it is shown that the proclamation of the Four Noble Truths, including discourses on generosity, is encompassed within the Nibbedhabhāgiya Sutta, and only the other is called the Vāsanābhāgiya Sutta.
Bằng ‘‘sự hiểu biết’’ v.v., chỉ ra rằng sự hiển lộ Tứ Thánh Đế như kệ về bố thí, v.v., được bao hàm trong kinh thuộc về sự xuyên thấu, còn kinh thuộc về sự huân tập chỉ là cái khác.
Yesu suttesu vuttā dhammapadaṭṭhānabhūmiyo vibhattā, tāni suttāni dveyeva na honti, kasmā ‘‘dveyeva suttāni niddhāritānī’’ti ce vadeyyuṃ?
If they were to ask, "The Suttas in which the foundations of phenomena are expounded are not just two; why are only two Suttas determined?",
Nếu có người nói: ‘‘Những nền tảng của pháp được nói trong các kinh đã được phân tích, không phải chỉ có hai loại kinh, tại sao lại nói ‘chỉ có hai loại kinh được xác định’?’’, thì sao?
Asaṅkarato sutte vuttānaṃ dhammapadaṭṭhānabhūmīnaṃ vibhajitabbānaṃ suviññeyyattā.
It is because the foundations of phenomena stated in the Suttas, which are to be distinguished, are easily comprehensible due to their non-confusion.
Vì những nền tảng của pháp được nói trong kinh cần được phân tích rất dễ hiểu do không lẫn lộn.
‘‘Yadi evaṃ saṃkilesabhāgiyaasekkhabhāgiyasuttānipi niddhāritāni asaṅkarattā’’ti ce vadeyyuṃ?
If they were to ask, "If so, the Saṅkilesabhāgiya and Asekkhabhāgiya Suttas are also determined due to their non-confusion?",
Nếu có người nói: ‘‘Nếu vậy, các kinh thuộc về sự ô nhiễm và thuộc về vô học cũng được xác định vì không lẫn lộn?’’, thì sao?
No niddhāritāni, vāsanābhāgiyasutte niddhārite saṃkilesabhāgiyasuttampi niddhāritaṃ, saṃkilesadhammato nissaṭṭhadhammānaṃyeva vāsanābhāgiyadhammattā nibbedhabhāgiyasutte ca niddhārite asekkhabhāgiyasuttampi niddhāritaṃ anaññattā.
They are not determined. When the Vāsanābhāgiya Sutta is determined, the Saṅkilesabhāgiya Sutta is also determined, because only those phenomena that have emerged from defilement are Vāsanābhāgiya phenomena. And when the Nibbedhabhāgiya Sutta is determined, the Asekkhabhāgiya Sutta is also determined, because they are not different.
Không được xác định. Khi kinh thuộc về sự huân tập được xác định, kinh thuộc về sự ô nhiễm cũng được xác định, vì những pháp thoát khỏi pháp ô nhiễm chính là pháp thuộc về sự huân tập. Và khi kinh thuộc về sự xuyên thấu được xác định, kinh thuộc về vô học cũng được xác định vì không khác biệt.
‘‘Yesu suttesu vuttā dhammapadaṭṭhānabhūmiyo vibhattihārena vibhattā, tāni suttāni katamena phalena yojayitabbānī’’ti pucchitabbattā ‘‘imāni cattāri suttānī’’tiādi vuttaṃ.
Because it should be asked, "With what fruit should the Suttas, in which the foundations of phenomena are expounded by way of division, be connected?", therefore "These four Suttas" and so forth was stated.
Vì cần phải hỏi rằng: ‘‘Những kinh nào mà các nền tảng của pháp được nói trong đó đã được phân tích theo cách phân tích, những kinh đó cần được phối hợp với quả nào?’’, nên đã nói ‘‘Bốn kinh này’’ v.v..
Tattha imāni cattāri suttānīti yathāniddhāritāni vāsanābhāgiyanibbedhabhāgiyasuttāni ceva taṃniddhāraṇena niddhāritāni saṃkilesabhāgiyaasekkhabhāgiyasuttāni cāti cattāri suttāni imesaṃyeva catunnaṃ suttānaṃ desanāya nayena nītena phalena sabbato sabbabhāgena saṃvarasīlappahāna sīlena brahmacariyena yojayitabbāni.
There, "these four Suttas" refers to the Vāsanābhāgiya and Nibbedhabhāgiya Suttas as determined, and also the Saṅkilesabhāgiya and Asekkhabhāgiya Suttas determined by that determination—these four Suttas—"these" four Suttas, "by the teaching" of them, by the method led, "with the fruit" of the holy life, which is the "virtue" of restraint and abandonment, "in all respects," should be connected.
Trong đó, bốn kinh này (imāni cattāri suttāni) có nghĩa là bốn kinh đã được xác định là kinh thuộc về sự huân tập và kinh thuộc về sự xuyên thấu, cùng với các kinh thuộc về sự ô nhiễm và thuộc về vô học đã được xác định thông qua sự xác định đó, cần được phối hợp với quả của sự thuyết giảng của bốn kinh này (imesaṃyeva catunnaṃ suttānaṃ desanāya phalena) theo phương pháp đã được dẫn dắt, hoàn toàn (sabbato) tức là bằng tất cả các phương diện, bằng phạm hạnh (brahmacariyena) tức là giới ngăn ngừa và giới buông bỏ.
Yojentena ca sabbato sabbabhāgena ca padādi vicayena hārena saṃvarasīlādikaṃ phalaṃ vicinitvā yuttihārena yuttaṃ phalaṃ gavesitvā ‘‘idaṃ phalaṃ imassa puggalassa phalaṃ, idaṃ phalaṃ imassa suttassa phala’’nti suttāni visuṃ visuṃ phalena yojayitabbānīti attho gahetabbo.
And by the one connecting, "in all respects," by the method of "analysis" of words and so forth, having "analyzed" the fruit such as the virtue of restraint, and "by the method of reasoning," having sought the appropriate fruit—"This fruit is the fruit for this individual, this fruit is the fruit for this Sutta"—the Suttas should be connected with their respective fruits; this is the meaning to be understood.
Và khi phối hợp, phải hoàn toàn (sabbato) tức là bằng tất cả các phương diện, phân tích (vicinitvā) quả như giới ngăn ngừa, v.v., theo cách phân tích từ ngữ (padādivicayena hārena), tìm kiếm (gavesitvā) quả thích hợp bằng phương pháp hợp lý (yuttihārena), rồi phối hợp từng kinh riêng biệt với quả, rằng: ‘‘Quả này là quả của người này, quả này là quả của kinh này’’. Đó là ý nghĩa cần được hiểu.
‘‘Kittakena phalena brahmacariyena yojetabbānī’’ti pucchitabbattā ‘‘yāvatikā ñāṇassa bhūmī’’ti vuttaṃ.
Because it should be asked, "With how much fruit, with what holy life, should they be connected?", "as far as the sphere of knowledge" was stated.
Vì cần phải hỏi rằng: ‘‘Cần phối hợp với phạm hạnh bằng bao nhiêu quả?’’, nên đã nói ‘‘Tùy theo mức độ của nền tảng trí tuệ’’.
Bhagavatā desitena vāsanābhāgiyasuttena siddhā yāvatikā puññabhāgiyā paṭipadādayo vibhajana ñāṇassa bhūmi ārammaṇā bhavitumarahanti, tāvatikāhi bhūmīhi vāsanābhāgiyasuttaṃ yojayitabbaṃ.
As far as the path of practice and so forth, conducive to merit, established by the Vāsanābhāgiya Sutta taught by the Blessed One, can be the "sphere" or object "of knowledge" for distinguishing, by that much sphere, the Vāsanābhāgiya Sutta should be connected.
Tùy theo mức độ (yāvatikā) các con đường thuộc về phần phước báu, v.v., đã được thành tựu bằng kinh thuộc về sự huân tập do Đức Thế Tôn thuyết giảng, có thể trở thành nền tảng của trí tuệ (ñāṇassa bhūmi) tức là đối tượng của trí tuệ phân tích, kinh thuộc về sự huân tập cần được phối hợp với bấy nhiêu nền tảng.
Nibbedhabhāgiyasuttena siddhā yāvatikā phalabhāgiyā paṭipadādayo vibhajana ñāṇassa bhūmi ārammaṇā bhavitumarahanti, tāvatikāhi bhūmīhi nibbedhabhāgiyasuttaṃ yojetabbaṃ.
As far as the path of practice and so forth, conducive to fruit, established by the Nibbedhabhāgiya Sutta, can be the "sphere" or object "of knowledge" for distinguishing, by that much sphere, the Nibbedhabhāgiya Sutta should be connected.
Tùy theo mức độ (yāvatikā) các con đường thuộc về phần quả, v.v., đã được thành tựu bằng kinh thuộc về sự xuyên thấu, có thể trở thành nền tảng của trí tuệ (ñāṇassa bhūmi) tức là đối tượng của trí tuệ phân tích, kinh thuộc về sự xuyên thấu cần được phối hợp với bấy nhiêu nền tảng.
Itaradvayampi suttaṃ yathāsambhavaṃ yojetabbaṃ.
The other two Suttas should also be connected as appropriate.
Hai kinh còn lại cũng cần được phối hợp tùy theo khả năng.
Etena ñāṇassa bhūmīnaṃ suttatthānaṃ bahuvidhattaṃ dasseti.
By this, the manifold nature of the knowledge's grounds and the meanings of the suttas is shown.
Bằng cách này, chỉ ra rằng các nền tảng của trí tuệ, tức là ý nghĩa của kinh, có rất nhiều loại.
Vuttaṃ.
It is said.
Đã được nói.
Tattha tatthāti ye dhammā sutte vuttā vibhattihārena vibhajitabbā, tesu dhammesu katame dhammā sādhāraṇāti pucchati, dve dhammā sādhāraṇāti vissajjeti.
There, 'among these' means, among those dhammas stated in the sutta that are to be divided by way of classification, it asks, 'Which dhammas are common?' It answers, 'Two dhammas are common.'
Trong đó, trong đó (tattha) có nghĩa là trong số các pháp được nói trong kinh, cần được phân loại theo phương pháp phân tích, câu hỏi “những pháp nào là chung?” (katame dhammā sādhāraṇā) được đặt ra, và câu trả lời là “hai pháp là chung” (dve dhammā sādhāraṇā).
Te dve dhamme sarūpato dassetuṃ ‘‘nāmasādhāraṇā, vatthusādhāraṇā cā’’ti vuttaṃ.
To show the nature of these two dhammas, it is said, "common by name and common by basis."
Để chỉ rõ hai pháp đó theo bản chất, đã nói “chung về danh (nāmasādhāraṇā) và chung về đối tượng (vatthusādhāraṇā)”.
Tattha nāmasādhāraṇāti nāmena nāmapaññattiyā sādhāraṇā samānā, ‘‘kusalā’’ti nāmena ekavīsati cittuppādā samānā, ‘‘akusalā’’tyādināmena dvādasa cittuppādā samānā, kusalādināmapaññattivacanena vacanīyā atthā kusalādināmasādhāraṇāti vuttā.
There, 'common by name' means common or similar by name, by nominal designation. The twenty-one consciousness-moments are similar by the name "wholesome" (kusala); the twelve consciousness-moments are similar by the name "unwholesome" (akusala) and so on. The meanings that are to be expressed by the designation-words like "wholesome" are called common by name.
Trong đó, chung về danh (nāmasādhāraṇā) có nghĩa là chung, đồng nhất về danh, về danh chế định. Hai mươi mốt tâm sinh (cittuppāda) đồng nhất về danh “thiện” (kusalā), mười hai tâm sinh đồng nhất về danh “bất thiện” (akusalā) v.v… Các đối tượng có thể được gọi bằng các từ danh chế định như thiện v.v… được gọi là chung về danh thiện v.v….
Tena ṭīkāyaṃ –
Thus, in the sub-commentary –
Do đó, trong chú giải phụ (ṭīkā) –
Vuttaṃ.
It is said.
Đã được nói.
Vatthusādhāraṇāti patiṭṭhānabhūtena vatthunā sādhāraṇā.
'Common by basis' means common by the supporting basis.
Chung về đối tượng (vatthusādhāraṇā) có nghĩa là chung về đối tượng làm nền tảng.
Yasmiṃ patiṭṭhānabhūte santāne vā cittuppādādimhi vā ye dhammā pavattanti, te dhammā tena santānena vā vatthunā tena cittuppādādinā vā sādhāraṇā samānāti attho.
The meaning is that those dhammas that arise in a supporting continuum, or in a consciousness-moment, are common or similar by that continuum, or by that basis, or by that consciousness-moment.
Ý nghĩa là: các pháp nào diễn ra trong dòng tương tục làm nền tảng, hoặc trong tâm sinh v.v… làm nền tảng, thì các pháp đó là chung, đồng nhất với dòng tương tục đó, hoặc với đối tượng đó, hoặc với tâm sinh đó v.v….
Ekasantāne patitattā phusanādisabhāvato bhinnāpi vatthusādhāraṇā samānavatthukāyeva bhavantīti vibhattihārena vibhajitvāti vuttaṃ hoti.
It is said that by being located in one continuum, even though they differ in nature, such as contact, they are common by basis, having the same basis, when divided by way of classification.
Do đó, đã nói rằng “sau khi phân loại theo phương pháp phân tích”, có nghĩa là mặc dù khác biệt về bản chất như xúc chạm v.v… do cùng tồn tại trong một dòng tương tục, chúng vẫn là chung về đối tượng, tức là có cùng đối tượng.
‘‘Kiṃ nāmasādhāraṇavatthusādhāraṇāyeva vibhajitabbā, aññaṃ vibhajitabbaṃ natthī’’ti pucchitabbattā ‘‘yaṃ vā panā’’tiādi vuttaṃ.
Since it is to be asked, "Should only common by name and common by basis be divided, or is there something else to be divided?", 'or whatever else' and so on is stated.
Do cần phải hỏi rằng “Chỉ có chung về danh và chung về đối tượng là cần được phân loại thôi sao? Không có gì khác cần được phân loại sao?”, nên đã nói “hoặc bất cứ điều gì khác” (yaṃ vā panā) v.v….
Nāmasādhāraṇavatthusādhāraṇehi aññaṃ yaṃ vā pana kiccasādhāraṇapaccayasādhāraṇapaṭipakkhādisādhāraṇampi dhammajātaṃ evaṃjātiyaṃ sādhāraṇajātiyaṃ, tampi sabbaṃ vicayahārena vicinitvā yuttihārena gavesitvā yuttaṃ sādhāraṇaṃ vibhattihārena vibhajitabbanti adhippāyo.
The intention is that whatever other class of dhammas, such as common by function, common by condition, or common by opposition, which is of such a kind, of a common kind, all that too, having been investigated by way of inquiry and sought out by way of reason, should be divided by way of classification as suitable and common.
Ý nghĩa là: bất kỳ loại pháp nào khác ngoài chung về danh và chung về đối tượng, chẳng hạn như chung về chức năng (kiccasādhāraṇa), chung về duyên (paccayasādhāraṇa), chung về đối nghịch (paṭipakkhādisādhāraṇa) v.v… loại như vậy (evaṃjātiyaṃ), tức là loại chung, tất cả những điều đó cũng cần được xem xét theo phương pháp phân tích (vicayahāra), tìm hiểu theo phương pháp lý luận (yuttihāra), và những gì phù hợp, chung, cần được phân loại theo phương pháp phân tích (vibhattihāra).
‘‘Tesu nāmasādhāraṇādīsu katame nāmasādhāraṇā, katame vatthusādhāraṇā’’ti pucchitabbattā ‘‘micchattaniyatānaṃ sattāna’’ntiādi vuttaṃ.
Since it is to be asked, "Among these, common by name and so on, which are common by name, which are common by basis?", 'of beings fixed in wrong view' and so on is stated.
Do cần phải hỏi rằng “Trong số các loại chung về danh v.v… đó, những gì là chung về danh, những gì là chung về đối tượng?”, nên đã nói “của những chúng sinh có tà kiến cố định” (micchattaniyatānaṃ sattānaṃ) v.v….
Mātughātakādīnaṃ channaṃ micchattaniyatakammakarānaṃ sattānañca duggatiahetukasugatiahetukaduhetukatihetukānaṃ catunnaṃ puthujjanānaṃ aniyatakammakarānaṃ sattānañca santāne pavattā dassanapahātabbā kilesā dassanapahātabbanāmasādhāraṇā samānā bhavanti sakkāyadiṭṭhivicikicchāsīlabbataparāmasanavasena bhinnasabhāvānampi dassanapahātabbanāmanātivattanato.
The defilements to be abandoned by insight (dassanapahātabba), which arise in the continua of the six beings who have committed deeds fixed in wrong view, such as matricide, and in the continua of the four ordinary individuals (puthujjana) who have committed indeterminate deeds—those in miserable states, those in fortunate states without root causes, those in unfortunate states with two root causes, and those in fortunate states with three root causes—are common by name as dassanapahātabba, because even though they are of different natures, such as identity view (sakkāyadiṭṭhi), doubt (vicikicchā), and clinging to rites and rituals (sīlabbataparāmāsa), they do not exceed the name dassanapahātabba.
Các phiền não cần được đoạn trừ bằng thấy (dassanapahātabbā kilesā) diễn ra trong dòng tương tục của sáu loại chúng sinh đã tạo nghiệp tà kiến cố định như kẻ giết mẹ v.v… và của bốn loại phàm phu (puthujjana) có nghiệp không cố định, gồm có ác thú vô nhân, thiện thú vô nhân, nhị nhân và tam nhân, thì trở thành chung về danh cần đoạn trừ bằng thấy (dassanapahātabbanāmasādhāraṇā), vì mặc dù chúng có bản chất khác nhau như thân kiến (sakkāyadiṭṭhi), hoài nghi (vicikicchā), chấp thủ giới cấm (sīlabbataparāmasa), chúng không vượt ra ngoài danh “cần đoạn trừ bằng thấy”.
Vuttappakārānaṃ niyatāniyatasattānaṃ dassanapahātabbānaṃ kilesānaṃ patiṭṭhānavatthubhāvato vatthusādhāraṇā ca samānavatthukāti attho.
And they are common by basis, having the same basis, by being the supporting basis for the dassanapahātabba defilements of the mentioned fixed and indeterminate beings; that is the meaning.
Và ý nghĩa là: chúng cũng là chung về đối tượng (vatthusādhāraṇā), tức là có cùng đối tượng, vì chúng là đối tượng nền tảng của các phiền não cần đoạn trừ bằng thấy của các chúng sinh cố định và không cố định đã nói trên.
Puthujjanassa duggatiahetukādicatubbidhasattassa, sotāpannassa ca santāne pavattā kāmarāgabyāpādā kilesā kāmarāgabyāpādanāmasādhāraṇā samānā bhavanti sakadāgāmimaggappahātabbaanāgāmimaggappahātabbavasena bhinnasabhāvānampi kāmarāgabyāpādanāmanātivattanato.
The defilements sensual desire (kāmarāga) and ill-will (byāpāda), which arise in the continuum of an ordinary individual—a being of the four kinds, such as one in a miserable state—and of a stream-enterer (sotāpanna), are common by name as kāmarāga and byāpāda, because even though they are of different natures, being abandoned by the path of a once-returner (sakadāgāmi) and the path of a non-returner (anāgāmi), they do not exceed the name kāmarāga and byāpāda.
Các phiền não tham dục (kāmarāga) và sân hận (byāpāda) diễn ra trong dòng tương tục của phàm phu (puthujjanassa) – tức là bốn loại chúng sinh như ác thú vô nhân v.v… – và của bậc Nhập Lưu (sotāpanna), thì trở thành chung về danh tham dục và sân hận (kāmarāgabyāpādanāmasādhāraṇā), vì mặc dù chúng có bản chất khác nhau theo cách cần được đoạn trừ bằng đạo Nhất Lai (sakadāgāmimaggappahātabba) và cần được đoạn trừ bằng đạo Bất Lai (anāgāmimaggappahātabba), chúng không vượt ra ngoài danh “tham dục” và “sân hận”.
Vuttappakārassa puthujjanassa, sotāpannassa ca kāmarāgabyāpādānaṃ patiṭṭhānavatthubhāvato vatthusādhāraṇā samānavatthukāti attho ca gahetabbo.
For the aforementioned ordinary person (puthujjana) and stream-enterer (sotāpanna), because they are the basis for the establishment of sensual desire (kāmarāga) and ill-will (byāpāda), they are common in terms of basis, meaning they have a common basis. This meaning should also be understood.
Và cần hiểu rằng ý nghĩa là: chúng cũng là chung về đối tượng (vatthusādhāraṇā), tức là có cùng đối tượng, vì chúng là đối tượng nền tảng của tham dục và sân hận của phàm phu và bậc Nhập Lưu đã nói trên.
Puthujjanassa, anāgāmissa ca santāne pavattā uddhaṃbhāgiyā saṃyojanā uddhambhāgiyanāmasādhāraṇā samānā bhavanti rūparāgādivasena bhinnasabhāvānampi uddhaṃbhāgiyanāmanātivattanato.
The higher fetters (uddhaṃbhāgiyā saṃyojanā) that arise in the mental continuum of the ordinary person (puthujjana) and the non-returner (anāgāmī) are common in terms of the name "higher fetters," because even though their nature differs in terms of attachment to form (rūparāga) and so on, they do not transgress the name "higher fetters."
Các kiết sử thượng phần (uddhaṃbhāgiyā saṃyojanā) diễn ra trong dòng tương tục của phàm phu và bậc Bất Lai (anāgāmī), thì trở thành chung về danh thượng phần (uddhaṃbhāgiyanāmasādhāraṇā), vì mặc dù chúng có bản chất khác nhau theo cách tham sắc (rūparāga) v.v… chúng không vượt ra ngoài danh “thượng phần”.
Puthujjanassa, anāgāmissa ca uddhaṃbhāgiyānaṃ patiṭṭhānavatthubhāvato vatthusādhāraṇā samānavatthukāti attho ca gahetabbo.
For the ordinary person (puthujjana) and the non-returner (anāgāmī), because they are the basis for the establishment of the higher fetters, they are common in terms of basis, meaning they have a common basis. This meaning should also be understood.
Và cần hiểu rằng ý nghĩa là: chúng cũng là chung về đối tượng (vatthusādhāraṇā), tức là có cùng đối tượng, vì chúng là đối tượng nền tảng của các kiết sử thượng phần của phàm phu và bậc Bất Lai.
Tena vuttaṃ ṭīkāyaṃ – ‘‘dassanapahātabbānañhi yathā micchattaniyatasattā pavattiṭṭhānaṃ, evaṃ aniyatāpī’’ti vuttaṃ.
Therefore, it is said in the commentary (ṭīkā): "Just as the wrong views (micchattaniyatasattā) to be abandoned by insight are a place of occurrence, so too are the indeterminate ones."
Do đó, trong chú giải phụ đã nói: “Đối với các pháp cần được đoạn trừ bằng thấy, cũng như các chúng sinh có tà kiến cố định là nơi phát sinh, thì các chúng sinh không cố định cũng vậy”.
Saṅkhepato pana saṃkilesapakkhe pahānekaṭṭhā kilesā nāmasādhāraṇā honti, sahajekaṭṭhā kilesā vatthusādhāraṇāti daṭṭhabbā.
In brief, however, defilements that are to be abandoned in the defilement aspect are common by name, and defilements that are co-arising are common by basis. This should be understood.
Tóm lại, các phiền não có cùng nơi đoạn trừ trong khía cạnh ô nhiễm được xem là chung về danh (nāmasādhāraṇā), và các phiền não có cùng nơi đồng sinh được xem là chung về đối tượng (vatthusādhāraṇā).
Saṃkilesapakkhe sādhāraṇā ācariyena vibhattā, amhehi ca ñātā, ‘‘kathaṃ vodānapakkhe sādhāraṇā vibhattā’’ti pucchitabbattā ‘‘yaṃ kiñci ariyasāvako’’tiādi vuttaṃ.
The commonalities in the defilement aspect have been distinguished by the teacher and understood by us. Since it is to be asked, "How are the commonalities in the purification aspect distinguished?" the phrase "whatever an Ariyan disciple" and so on was stated.
Các pháp chung trong khía cạnh ô nhiễm đã được Giáo thọ sư phân loại, và chúng tôi cũng đã biết. Do cần phải hỏi rằng “Làm thế nào các pháp chung trong khía cạnh thanh tịnh được phân loại?”, nên đã nói “bất cứ điều gì mà một vị Thánh đệ tử” (yaṃ kiñci ariyasāvako) v.v….
Tattha yaṃ kiñcīti sāmaññavasena vuttā paṭhamajjhānasamāpattiādikā lokiyā samāpattiyeva gahitā.
Therein, "whatever" refers to the mundane attainments such as the attainment of the first jhāna, stated in a general sense.
Trong đó, bất cứ điều gì (yaṃ kiñcī) được nói theo nghĩa chung, chỉ bao gồm các trạng thái nhập định thế gian (lokiyā samāpatti) như nhập định sơ thiền v.v….
Ariyasāvakoti ariyassa bhagavato sāvako ariyasāvakoti vattabbo, jhānalābhī ca phalaṭṭho ca puggalo, na maggaṭṭho.
Ariyan disciple (ariyasāvako) should be stated as a disciple of the Ariyan Bhagavā, an Ariyan disciple; it refers to a person who has attained jhāna and attained the fruit, not one on the path.
Thánh đệ tử (ariyasāvako) cần được nói là đệ tử của Đức Thế Tôn cao quý là Thánh đệ tử, là người đã đạt được thiền định và đã đạt được quả vị, không phải là người đang trên đạo lộ.
Maggaṭṭho hi lokiyaṃ yaṃ kiñci samāpattiṃ na samāpajjati.
For one on the path does not attain any mundane attainment.
Vì người đang trên đạo lộ không nhập bất kỳ trạng thái nhập định thế gian nào.
Sabbā sā lokiyasamāpatti rūpāvacarā arūpāvacarā dibbavihāro brahmavihāro paṭhamajjhānasamāpattīti evamādīhi pariyāyehi sādhāraṇā taṃsamaṅgīhi vītarāgāvītarāgehi sādhāraṇā lokiyasamāpattināmanātivattanato ca vītarāgāvītarāgehi samāpajjitabbato ca.
All that mundane attainment, whether of the form sphere or the formless sphere, divine abiding, Brahmā-abiding, or the attainment of the first jhāna, is common by these various designations, common to those endowed with it, whether free from passion or not free from passion, and also because it does not transgress the name "mundane attainment," and because it is to be attained by those free from passion and those not free from passion.
Tất cả (sabbā sā) trạng thái nhập định thế gian đó là chung theo các cách như sắc giới, vô sắc giới, thiên trú, phạm trú, nhập định sơ thiền v.v…; là chung với những người có đầy đủ trạng thái đó, dù là người đã ly tham hay chưa ly tham; và do không vượt ra ngoài danh “trạng thái nhập định thế gian”, và do có thể được nhập bởi cả người đã ly tham và chưa ly tham.
‘‘Ariyasāvako ca lokiyaṃ samāpattiṃ samāpajjanto odhiso odhiso samāpajjati, evaṃ sati kathaṃ vītarāgehi sādhāraṇāti saddahitabbā’’ti vattabbattā ‘‘sādhāraṇā hi dhammā’’tiādi vuttaṃ.
Since it is to be said, "When an Ariyan disciple attains a mundane attainment, he attains it individually, individually. If that is so, how is it to be believed that it is common to those free from passion?" the phrase "for phenomena are common" and so on was stated.
Do cần phải nói rằng “Thánh đệ tử khi nhập trạng thái nhập định thế gian thì nhập từng phần một; nếu vậy thì làm thế nào có thể tin rằng chúng là chung với những người đã ly tham?”, nên đã nói “vì các pháp chung” (sādhāraṇā hi dhammā) v.v….
Aṭṭhakathāyaṃ pana – ‘‘kathaṃ te odhiso gahitā, atha odhiso gahetabbā, kathaṃ sādhāraṇāti anuyogaṃ manasi katvā taṃ visodhento āha – ‘sādhāraṇā hi dhammā evaṃ aññamañña’ntiādī’’ti vuttaṃ.
In the Aṭṭhakathā, however, it is said: "Considering the question, 'How are they taken individually, or should they be taken individually? How are they common?' and clarifying it, he said, 'For phenomena are common, thus mutually,' and so on."
Tuy nhiên, trong Chú giải đã nói: “Sau khi suy nghĩ về câu hỏi ‘Làm thế nào chúng được nắm giữ từng phần, và nếu chúng phải được nắm giữ từng phần, làm thế nào chúng là chung?’, để làm rõ điều đó, ngài đã nói ‘vì các pháp chung như vậy lẫn nhau’ v.v…”.
Tattha evaṃ vītarāgāvītarāgehi odhiso odhiso samāpajjitabbā dhammā paraṃ paraṃ pacchā pacchā pavattiyamānaṃ dhammajātaṃ sakaṃ sakaṃ pubbe pubbe jātaṃ ‘‘lokiyasamāpattī’’ti nāmaṃ niyata visayaṃ aññamaññaṃ hutvā hi yasmā nātivattanti, tasmā sādhāraṇāti saddahitabbā gahetabbāti attho.
Therein, it means that the phenomena to be attained individually, individually, by those free from passion and those not free from passion, the series of phenomena occurring one after another, and each one's own name "mundane attainment," which arose previously, do not transgress a fixed object by being mutually related. Therefore, they should be believed and understood as common.
Trong đó, ý nghĩa là: các pháp (dhammā) cần được nhập từng phần bởi những người đã ly tham và chưa ly tham như vậy, từng pháp kế tiếp (paraṃ paraṃ), tức là loại pháp diễn ra sau này, từng pháp của chính nó (sakaṃ sakaṃ), tức là danh “trạng thái nhập định thế gian” đã phát sinh trước đó, đối tượng (visayaṃ) cố định, vì (hi) chúng không vượt qua lẫn nhau, do đó cần phải tin, phải nắm giữ rằng chúng là chung.
‘‘Paraṃ paraṃ samāpajjanto kathaṃ nātivattatī’’ti vattabbattā nātivattanaṃ pākaṭaṃ kātuṃ ‘‘yopī’’tiādi vuttaṃ.
Since it is to be asked, "How does one who attains one after another not transgress?" the phrase "whoever" and so on was stated to make the non-transgression clear.
Do cần phải nói rằng “Làm thế nào khi nhập từng pháp kế tiếp mà không vượt qua?”, để làm rõ sự không vượt qua, đã nói “người nào” (yopī) v.v….
Yo ariyasāvako vā avītarāgo vā.
Whoever is an Ariyan disciple or one not free from passion.
Người nào (yo) là Thánh đệ tử hoặc người chưa ly tham.
Imehi lokiyasamāpatti dhammehisamannāgato, so ariyasāvako vā avītarāgo vā paraṃ paraṃ samāpajjantopi taṃ dhammaṃ lokiyaṃ samāpattidhammaṃ nātivattati, aññaṃ upagantvā nātikkamatīti attho.
One who is endowed with these mundane attainment phenomena, whether an Ariyan disciple or one not free from passion, even while attaining one after another, does not transgress that phenomenon, the mundane attainment phenomenon; it means he does not go beyond it to another.
Người đó, tức là Thánh đệ tử hoặc người chưa ly tham, có đầy đủ các pháp (dhammehi) này (imehi) là các pháp nhập định thế gian, dù có nhập từng pháp kế tiếp, pháp đó (taṃ dhammaṃ) tức là pháp nhập định thế gian, cũng không vượt qua, không vượt qua bằng cách đi đến một pháp khác. Đó là ý nghĩa.
Yehi lokiyasamāpattidhammehi samannāgato, ime lokiyasamāpatti dhammā sādhāraṇāvāti daṭṭhabbā.
The mundane attainment phenomena with which one is endowed, these are to be understood as common.
Cần hiểu rằng các pháp (ime dhammā) nhập định thế gian mà người đó có đầy đủ, thì các pháp này là chung.
‘‘Vāsanābhāgiyādisuttesu vuttā ye dhammā iminā vibhattihārena vibhattā, yesu dhammesu katame dhammā asādhāraṇā’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katame dhammā asādhāraṇā’’tiādi vuttaṃ.
Since it is to be asked, "Among the phenomena stated in the suttas such as Vāsanābhāgiyādisutta, which are distinguished by this method of distinction, which phenomena are uncommon?" the phrase "therein, which phenomena are uncommon?" and so on was stated.
Do cần phải hỏi rằng “Trong số các pháp được nói trong các kinh về thuộc về tập khí v.v… đã được phân loại bằng phương pháp phân tích này, những pháp nào là không chung?”, nên đã nói “trong đó, những pháp nào là không chung?” (tattha katame dhammā asādhāraṇā) v.v….
Tattha tesu vibhajitabbesu dhammesu katame dhammā asādhāraṇāti pucchati, pucchitvā yāva desanaṃ upādāya asādhāraṇā dhammā gavesitabbā, ‘‘sekkhāsekkhā’’ti vā gavesitabbā, ‘‘bhabbābhabbā’’ti vā gavesitabbā.
Therein, among those phenomena to be distinguished, it asks, "Which phenomena are uncommon?" Having asked, the uncommon phenomena should be sought until the teaching, or they should be sought as "trainees and accomplished ones," or they should be sought as "capable and incapable ones."
Ở đó, trong các pháp cần phân tích, hỏi: “Những pháp nào là bất cộng (asādhāraṇa)?” Sau khi hỏi, cần tìm kiếm các pháp bất cộng, dựa vào bài giảng cho đến lúc đó. Hoặc cần tìm kiếm theo “học nhân (sekkhā) và vô học (asekkhā)”, hoặc cần tìm kiếm theo “có khả năng (bhabbā) và không có khả năng (abhabbā)”.
Atha vā yāva ‘‘sekkhāsekkhā bhabbābhabbā’’ti desanā vuttā, tāva desanaṃ upādāya asādhāraṇā gavesitabbā.
Or else, as long as the teaching of ‘learners and non-learners, capable and incapable’ has been stated, taking that teaching, the uncommon (qualities) should be sought.
Hoặc, các pháp bất cộng cần được tìm kiếm, dựa vào bài giảng cho đến khi lời dạy “học nhân và vô học, có khả năng và không có khả năng” được nói ra.
Kathaṃ gavesitabbā?
How should they be sought?
Cần tìm kiếm như thế nào?
Ariyesu sekkhāsekkhadhammavasena ‘‘sekkhā’’ti nāmaṃ asekkhena asādhāraṇaṃ, ‘‘asekkhā’’ti nāmaṃ sekkhena asādhāraṇanti vā, anariyesu ‘‘bhabbā’’ti nāmaṃ abhabbena asādhāraṇaṃ, ‘‘abhabbā’’ti nāmaṃ bhabbena asādhāraṇanti vā gavesitabbā.
Among noble ones, in terms of the qualities of learners and non-learners, the designation ‘learners’ is uncommon to non-learners, and the designation ‘non-learners’ is uncommon to learners; or, among ignoble ones, the designation ‘capable’ is uncommon to the incapable, and the designation ‘incapable’ is uncommon to the capable – thus should they be sought.
Trong hàng Thánh, theo phương diện các pháp học nhân và vô học, danh xưng “học nhân” là bất cộng với vô học, và danh xưng “vô học” là bất cộng với học nhân. Hoặc, trong hàng phàm phu, danh xưng “có khả năng” là bất cộng với không có khả năng, và danh xưng “không có khả năng” là bất cộng với có khả năng.
Kāmarāgabyāpādā saṃyojanā appahīnattā anusayabhāvena uppajjanārahattā aṭṭhamakassa sotāpattimaggaṭṭhassa ca sotāpannassa phalaṭṭhassa ca sādhāraṇā bhavanti, dhammatā dhammasabhāvo asādhāraṇo.
The fetters of sensual lust and ill-will, not yet abandoned, being liable to arise as latent tendencies, are common to the eighth person (the one on the path to stream-entry) who is on the path to stream-entry and to the stream-enterer who has attained the fruit; but their inherent nature (dhammatā) is uncommon.
Vì tham ái dục và sân hận là những kiết sử chưa được đoạn trừ, nên chúng có khả năng khởi lên theo dạng tùy miên, chúng là những pháp chung cho người thứ tám (aṭṭhamaka) đang ở quả vị Đạo Tu-đà-hoàn và cho người nhập lưu (sotāpanna) đang ở quả vị. Pháp tánh (dhammatā), tức bản chất của pháp, là bất cộng.
Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘aṭṭhamakassa sotāpattimaggaṭṭhatā sotāpannassa asādhāraṇā, sotāpannassa sotāpannaphalaṭṭhatā ca aṭṭhamakassa sotāpattimaggaṭṭhassa asādhāraṇā.
This is what is meant: “The state of being on the path to stream-entry for the eighth person is uncommon to the stream-enterer, and the state of having attained the fruit of stream-entry for the stream-enterer is uncommon to the eighth person on the path to stream-entry.
Điều này có nghĩa là: “Trạng thái Đạo Tu-đà-hoàn của người thứ tám là bất cộng với người nhập lưu. Trạng thái quả Tu-đà-hoàn của người nhập lưu là bất cộng với người thứ tám đang ở Đạo Tu-đà-hoàn.
Aṭṭhamakassa vā pahīyamānakilesatā sotāpannassa asādhāraṇā, sotāpannassa pahīnakilesatā ca aṭṭhamakassa asādhāraṇā’’ti.
Or, the state of having defilements being abandoned for the eighth person is uncommon to the stream-enterer, and the state of having abandoned defilements for the stream-enterer is uncommon to the eighth person” – thus it is said.
Hoặc, sự phiền não đang bị đoạn trừ của người thứ tám là bất cộng với người nhập lưu. Và sự phiền não đã được đoạn trừ của người nhập lưu là bất cộng với người thứ tám”.
Uddhambhāgiyā saṃyojanā appahīnattā anusayabhāvena uppajjanārahattā aṭṭhamakassa maggaṭṭhabhāvena aṭṭhamakasadisassa anāgāmimaggaṭṭhassa ca anāgāmissa phalaṭṭhassa ca sādhāraṇā, dhammatā dhammasabhāvo asādhāraṇā.
The upper fetters, not yet abandoned, being liable to arise as latent tendencies, are common to the eighth person (the one on the path to stream-entry) who is on the path to non-return (being similar to the eighth person in terms of being on the path) and to the non-returner who has attained the fruit; but their inherent nature (dhammatā) is uncommon.
Vì các kiết sử thượng phần (uddhambhāgiyā saṃyojanā) chưa được đoạn trừ, chúng có khả năng khởi lên theo dạng tùy miên, chúng là những pháp chung cho người thứ tám (aṭṭhamaka) đang ở Đạo Bất hoàn (tương tự như người thứ tám đang ở Đạo Tu-đà-hoàn) và cho người bất hoàn (anāgāmī) đang ở quả vị. Pháp tánh (dhammatā), tức bản chất của pháp, là bất cộng.
Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘aṭṭhamakassa anāgāmimaggaṭṭhatā anāgāmissa phalaṭṭhassa asādhāraṇā, anāgāmissa anāgāmiphalaṭṭhatā ca aṭṭhamakassa asādhāraṇā.
This is what is meant: “The state of being on the path to non-return for the eighth person is uncommon to the non-returner who has attained the fruit, and the state of having attained the fruit of non-return for the non-returner is uncommon to the eighth person.
Điều này có nghĩa là: “Trạng thái Đạo Bất hoàn của người thứ tám là bất cộng với người bất hoàn đang ở quả vị. Trạng thái quả Bất hoàn của người bất hoàn là bất cộng với người thứ tám.
Aṭṭhamakassa vā pahīyamānakilesatā anāgāmissa asādhāraṇā, anāgāmissa phalaṭṭhassa pahīnakilesatā ca aṭṭhamakassa asādhāraṇā’’ti.
Or, the state of having defilements being abandoned for the eighth person is uncommon to the non-returner, and the state of having abandoned defilements for the non-returner who has attained the fruit is uncommon to the eighth person” – thus it is said.
Hoặc, sự phiền não đang bị đoạn trừ của người thứ tám là bất cộng với người bất hoàn. Và sự phiền não đã được đoạn trừ của người bất hoàn đang ở quả vị là bất cộng với người thứ tám”.
‘‘Maggaṭṭhatā phalaṭṭhatāya asādhāraṇā, phalaṭṭhatā ca maggaṭṭhatāya asādhāraṇā’’tipi vattuṃ vaṭṭati.
It is also proper to say: “The state of being on the path is uncommon to the state of having attained the fruit, and the state of having attained the fruit is uncommon to the state of being on the path.”
Cũng có thể nói: “Trạng thái Đạo là bất cộng với trạng thái quả, và trạng thái quả là bất cộng với trạng thái Đạo”.
Sabbesaṃ sattannaṃ sekkhānaṃ puggalānaṃ nāmaṃ ‘‘sekkhā’’ti nāmaṃ sādhāraṇaṃ.
The designation ‘ learners’ is common to all seven learners.
Danh xưng “học nhân” là chung cho tất cả bảy hạng học nhân (sekkhānaṃ) đó.
Dhammatā asādhāraṇāti catunnaṃ maggaṭṭhānaṃ taṃtaṃmaggaṭṭhatā aññamaññaṃ maggaṭṭhānaṃ asādhāraṇā.
Their inherent nature is uncommon means that the respective path-states of the four path-attainers are uncommon to each other among the path-attainers.
Pháp tánh là bất cộng, nghĩa là trạng thái Đạo tương ứng của bốn hạng người đang ở Đạo là bất cộng với trạng thái Đạo của những người khác.
Heṭṭhimaphalattayaṭṭhānañca asādhāraṇā, heṭṭhimaphalattayaṭṭhānaṃ taṃtaṃphalaṭṭhatā ca aññamaññaṃ phalaṭṭhānaṃ asādhāraṇā, catunnaṃ maggaṭṭhānañca asādhāraṇāti attho.
And the state of having attained the three lower fruits is uncommon, and the respective fruit-states of those who have attained the three lower fruits are uncommon to each other among the fruit-attainers, and also uncommon to the four path-attainers – this is the meaning.
Và trạng thái ba quả thấp hơn cũng là bất cộng. Trạng thái quả tương ứng của những người đang ở ba quả thấp hơn cũng là bất cộng với trạng thái quả của những người khác. Và cũng bất cộng với bốn trạng thái Đạo, đó là ý nghĩa.
‘‘Sekkhānaṃ taṃtaṃmaggaṭṭhatā taṃtaṃphalaṭṭhatāya asādhāraṇā, taṃtaṃphalaṭṭhatā ca taṃtaṃmaggaṭṭhatāya asādhāraṇā’’ti vattumpi vaṭṭati.
It is also proper to say: “The respective path-states of learners are uncommon to their respective fruit-states, and their respective fruit-states are uncommon to their respective path-states.”
Cũng có thể nói: “Trạng thái Đạo tương ứng của các học nhân là bất cộng với trạng thái quả tương ứng của họ, và trạng thái quả tương ứng của họ là bất cộng với trạng thái Đạo tương ứng của họ”.
Sabbesaṃ paṭipannakānanti phalatthāya paṭipajjantīti paṭipannakā, tesaṃ maggasamaṅgīnaṃ catunnaṃ puggalānaṃ nāmaṃ ‘‘paṭipannakā’’ti nāmaṃ sādhāraṇaṃ, dhammatā taṃtaṃmaggaṭṭhatā asādhāraṇā.
All those on the path are called paṭipannakā because they are practicing for the sake of the fruit. For these four individuals who are endowed with the path, the designation ‘paṭipannakā’ is common, but their inherent nature (dhammatā), their respective path-states, is uncommon.
Danh xưng “người thực hành” là chung cho tất cả những người thực hành (sabbesaṃ paṭipannakānaṃ), tức là những người đang thực hành để đạt được quả vị, tức là bốn hạng người đang thành tựu Đạo. Pháp tánh, tức trạng thái Đạo tương ứng, là bất cộng.
Sabbesaṃ sekkhānaṃ sattannaṃ puggalānaṃ sekkhānaṃ sīlaṃ sādhāraṇaṃ, dhammatā taṃtaṃmaggaṭṭhaphalaṭṭhatā asādhāraṇāti.
The morality of all seven learners is common, but their inherent nature (dhammatā), their respective path-states and fruit-states, is uncommon.
Giới (sīla) là chung cho tất cả bảy hạng học nhân. Pháp tánh, tức trạng thái Đạo và quả tương ứng, là bất cộng.
Vāsanābhāgiyasaṃkilesabhāgiyasuttesu vuttā dassanenapahātabbādayo ceva nibbedhabhāgiyaasekkhabhāgiyasuttesu vuttā sekkhādayo ca dhammā sādhāraṇāsādhāraṇabhedena vibhattihārena vibhajitabbāti adhippāyo veditabbo.
It should be understood that the qualities such as those to be abandoned by insight mentioned in the discourses on tendencies and defilements, and the learners and so forth mentioned in the discourses on penetration and non-learners, should be analyzed according to the method of distinction, categorized as common and uncommon.
Phải hiểu rằng ý nghĩa là: các pháp như những pháp cần được đoạn trừ bằng cái thấy được nói đến trong các kinh về phần tập khí và phần phiền não, và các pháp như học nhân được nói đến trong các kinh về phần xuyên thấu và phần vô học, cần được phân tích theo phương pháp phân chia thành pháp chung và pháp bất cộng.
‘‘Aṭṭhamakassā’’tiādinā ariyesu puggalesu asādhāraṇā ācariyena vibhattā, amhehi ca ñātā, ‘‘kathaṃ anariyesu asādhāraṇā vibhattā’’ti pucchitabbattā ariyesu vuttanayānusārena anariyesupi vibhajitvā gavesitabbāti dassetuṃ ‘‘evaṃ visesānupassinā’’tiādi vuttaṃ.
The Teacher has distinguished the uncommon qualities among noble individuals with phrases like “for the eighth person,” and we have understood them. To show that they should be sought by distinguishing them among ignoble individuals as well, following the method stated for noble ones, since it is to be asked “how are the uncommon qualities distinguished among ignoble ones,” the phrase “thus by observing distinctions” and so forth was stated.
Các pháp bất cộng trong hàng Thánh đã được vị đạo sư phân tích bằng cách nói “Aṭṭhamakassā” (của người thứ tám) v.v., và chúng ta đã biết. Để chỉ ra rằng cần phải hỏi “Làm thế nào mà các pháp bất cộng trong hàng phàm phu được phân tích?”, và cần phải phân tích và tìm kiếm trong hàng phàm phu theo cách đã nói trong hàng Thánh, nên đã nói “Evaṃ visesānupassinā” (Người quán sát sự khác biệt như vậy) v.v.
Aṭṭhakathāyaṃ pana – ‘‘evaṃ ‘aṭṭhamakassā’tiādinā ariyapuggalesu asādhāraṇadhammaṃ dassetvā itaresu nayadassanatthaṃ ‘evaṃ visesānupassinā’tiādi vutta’’nti vuttaṃ.
However, in the commentary, it is stated: “Thus, having shown the uncommon qualities among noble individuals with phrases like ‘for the eighth person,’ the phrase ‘thus by observing distinctions’ and so forth was stated to indicate the method for others.”
Trong Chú giải thì nói: “Như vậy, sau khi chỉ ra pháp bất cộng trong các bậc Thánh bằng cách nói ‘Aṭṭhamakassā’ v.v., để chỉ ra phương pháp cho những người khác, đã nói ‘Evaṃ visesānupassinā’ v.v.”.
Evaṃ ariyesu vuttanayānusārena bhabbābhabbesu anariyesu visesānupassinā asādhāraṇato visesaṃ asādhāraṇaṃ anupassinā gavesakena paṇḍitena bhabbābhabbesupi hīnukkaṭṭhamajjhimaṃ upādāya gavesitabbaṃ.
Thus, in accordance with the method stated concerning the noble ones, a wise person, a seeker, discerning special distinctions as uncommon, should investigate even among the ignoble, both capable and incapable, by taking into account the inferior, superior, and middling.
Như vậy, theo cách đã nói trong hàng Thánh, trong hàng phàm phu có khả năng và không có khả năng, người quán sát sự khác biệt (visesānupassinā) – tức là người trí tuệ tìm kiếm sự khác biệt, sự bất cộng – cần phải tìm kiếm dựa trên sự thấp kém, ưu việt và trung bình (hīnukkaṭṭhamajjhimaṃ upādāya gavesitabbaṃ) trong những người có khả năng và không có khả năng.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Mātughātādivasena pavattānaṃ paṭighasampayuttadiṭṭhisampayuttasattamajavanacittuppādānaṃ micchattaniyatānaṃ taṃsamaṅgīnaṃ vā tathāpavattā paṭhamajavanacittupādādayo aniyatā dhammā paṭighasampayuttādibhāvena sādhāraṇā, micchattaniyatā dhammā ekacittuppādattā asādhāraṇā.
For the seventh impulsion consciousness-moments, associated with aversion and associated with wrong view, occurring by way of matricide, etc., which are fixed in wrongness (micchattaniyata), or for those endowed with them, the indeterminate phenomena such as the first impulsion consciousness-moments occurring in that way are common by being associated with aversion, etc.; the phenomena fixed in wrongness are uncommon due to being a single consciousness-moment.
Những tâm khởi lên sân hận tương ưng và tà kiến tương ưng, là tâm tốc hành thứ bảy (sattamajavanacittuppādānaṃ) đã dẫn đến định nghiệp tà kiến (micchattaniyatānaṃ) do các hành động như giết mẹ v.v., thì những pháp bất định (aniyatā dhammā) như các tâm tốc hành đầu tiên (paṭhamajavanacittupādādayo) khởi lên theo cách tương tự của những người thành tựu các tâm đó, là chung theo phương diện sân hận tương ưng v.v. Những pháp đã dẫn đến định nghiệp tà kiến là bất cộng vì chúng là một tâm khởi lên.
Yathā hi cittaṃ ‘‘cittasaṃsaṭṭha’’nti na vattabbaṃ, evaṃ micchattaniyatāpi ‘‘micchattaniyatasādhāraṇā’’ti na vattabbā.
Just as consciousness should not be called "associated with consciousness," so too phenomena fixed in wrongness should not be called "common to those fixed in wrongness."
Như tâm không thể nói là “tâm tương ưng với tâm”, thì những pháp đã dẫn đến định nghiệp tà kiến cũng không thể nói là “chung với định nghiệp tà kiến”.
Micchattaniyatesupi niyatamicchādiṭṭhikānaṃ diṭṭhisampayuttasattamajavanacittuppādasamaṅgīnaṃ aniyatā diṭṭhisampayuttapaṭhamajavanacittuppādādayo dhammā diṭṭhisampayuttādibhāvena sādhāraṇā, niyatamicchādiṭṭhi ekacittuppādasamaṅgībhāvato asādhāraṇā.
Even among those fixed in wrongness, for those endowed with the seventh impulsion consciousness-moment associated with wrong view, which is fixed wrong view, the indeterminate phenomena such as the first impulsion consciousness-moment associated with wrong view are common by being associated with wrong view, etc.; the fixed wrong view is uncommon due to being endowed with a single consciousness-moment.
Ngay cả trong những pháp đã dẫn đến định nghiệp tà kiến, những pháp bất định như các tâm tốc hành đầu tiên tương ưng với tà kiến của những người có tà kiến định nghiệp (niyatamicchādiṭṭhikānaṃ) thành tựu tâm tốc hành thứ bảy tương ưng với tà kiến, là chung theo phương diện tà kiến tương ưng v.v. Tà kiến định nghiệp là bất cộng vì nó là sự thành tựu của một tâm khởi lên duy nhất.
Tenāha aṭṭhakathācariyo –
Therefore, the Aṭṭhakathā teacher said:
Vì thế, vị chú giải sư đã nói:
Tattha ‘‘iminā nayenā’’ti iminā micchattaniyatānaṃ uppajjituṃ bhabbā aniyatā dhammā sādhāraṇā, uppajjituṃ abhabbā aniyatā dhammā asādhāraṇāti gahitā.
Therein, by "in this way" is meant that the indeterminate phenomena capable of arising for those fixed in wrongness are common, and the indeterminate phenomena incapable of arising are uncommon.
Ở đó, “theo phương pháp này” (iminā nayenā) được hiểu là: các pháp bất định có khả năng khởi lên trong những pháp đã dẫn đến định nghiệp tà kiến là chung; các pháp bất định không có khả năng khởi lên là bất cộng.
Tena vuttaṃ ‘‘bhabbābhabbā’’ti.
Therefore, it is said "capable and incapable."
Vì thế đã nói “có khả năng và không có khả năng” (bhabbābhabbā).
Tathā hīnassa hīno hīnabhāvena sādhāraṇo, majjhimukkaṭṭhā asādhāraṇā.
Similarly, the inferior is common to the inferior by way of being inferior; the middling and superior are uncommon.
Cũng vậy, người thấp kém thì thấp kém theo phương diện thấp kém là chung, người trung bình và ưu việt là bất cộng.
Majjhimassa majjhimo sādhāraṇo, hīnukkaṭṭhā asādhāraṇā.
The middling is common to the middling; the inferior and superior are uncommon.
Người trung bình thì trung bình là chung, người thấp kém và ưu việt là bất cộng.
Ukkaṭṭhassa ukkaṭṭho ukkaṭṭhabhāvena sādhāraṇo, hīnamajjhimā asādhāraṇātipi gavesitabbā.
The superior is common to the superior by way of being superior; the inferior and middling are uncommon—this too should be investigated.
Người ưu việt thì ưu việt theo phương diện ưu việt là chung, người thấp kém và trung bình là bất cộng. Cũng cần phải tìm kiếm như vậy.
Tenāha – ‘‘hīnukkaṭṭhamajjhimaṃ upādāya gavesitabba’’nti.
Therefore, it is said: "one should investigate by taking into account the inferior, superior, and middling."
Vì thế đã nói: “Cần phải tìm kiếm dựa trên sự thấp kém, ưu việt và trung bình”.
‘‘Tattha katame dhammā sādhāraṇā’’tiādinā nānāvidhena vibhattihāranayena dhammā vibhajitvā dassitā, amhehi ca ñātā, ‘‘kathaṃ bhūmipadaṭṭhānāni vibhattihāranayena vibhajitvā dassitānī’’ti pucchitabbabhāvato dhammavibhajanānantaraṃ bhūmipadaṭṭhānāni vibhajitvā dassento ‘‘dassanabhūmī’’tiādimāha.
Therein, starting with "What phenomena are common?" phenomena are shown divided in various ways by the vibhattihāra method, and these have been known by us. Since it is to be asked "How are the grounds and foundations shown divided by the vibhattihāra method?", after the division of phenomena, he begins with "the ground of insight" to show the grounds and foundations divided.
Các pháp đã được phân tích và chỉ ra theo nhiều phương pháp phân chia khác nhau bằng cách nói “Tattha katame dhammā sādhāraṇā” (Ở đó, những pháp nào là chung) v.v., và chúng ta đã biết. Để chỉ ra rằng cần phải hỏi “Làm thế nào mà các địa vị và nền tảng được phân tích và chỉ ra theo phương pháp phân chia?”, sau khi phân tích các pháp, đã nói “Dassanabhūmī” (Địa vị của sự thấy) v.v., để phân tích và chỉ ra các địa vị và nền tảng.
Tattha dassanabhūmīti dassanaṃ bhavati ettha paṭhamamaggeti dassanabhūmi, sotāpattimaggo.
Therein, the ground of insight (dassanabhūmi) is where insight occurs, i.e., the first path, the Sotāpatti-magga.
Ở đó, dassanabhūmī (địa vị của sự thấy) là nơi mà sự thấy xảy ra, tức là Đạo đầu tiên, Đạo Tu-đà-hoàn.
Niyāmāvakkantiyāti niyamanaṃ niyāmo, ko so?
By "entry into certainty" (niyāmāvakkantiyā): certainty (niyāma) is determination. What is that?
Niyāmāvakkantiyā (do sự nhập vào sự nhất định), niyāmo (sự nhất định) là gì?
Sampattaniyāmo, avakkanaṃ avakkanti, sotāpattiphalaṃ, niyāmassa avakkanti niyāmāvakkanti, tāya.
It is the certainty of attainment. Entry (avakkanti) is the Sotāpatti-phala. Entry into certainty (niyāmāvakkanti) is by that.
Đó là sự nhất định của sự thành tựu. Avakkanti là sự nhập vào. Niyāmāvakkanti là sự nhập vào sự nhất định, tức là quả Tu-đà-hoàn, do sự nhập vào đó.
Dassanabhūmināmako sotāpattimaggo niyāmāvakkantināmakassa sotāpattiphalassa pattiyā padaṭṭhānaṃ.
The Sotāpatti-magga, named the ground of insight, is the foundation for the attainment of the Sotāpatti-phala, named entry into certainty.
Đạo Tu-đà-hoàn, được gọi là địa vị của sự thấy, là nền tảng để đạt được quả Tu-đà-hoàn, được gọi là sự nhập vào sự nhất định.
Paṭhamamaggasamaṅgī puggalo hi niyāmaṃ okkamanto nāma, phalasamaṅgī pana niyāmaṃ okkanto nāma hoti, tasmā niyāmāvakkantisaddena paṭhamaphaluppatti gahitā.
Indeed, a person endowed with the first path is said to be entering certainty, while one endowed with the fruit is said to have entered certainty. Therefore, by the term "entry into certainty," the arising of the first fruit is understood.
Thật vậy, người thành tựu Đạo đầu tiên được gọi là người đang nhập vào sự nhất định, còn người thành tựu quả được gọi là người đã nhập vào sự nhất định. Do đó, từ niyāmāvakkanti được hiểu là sự phát sinh của quả đầu tiên.
Bhāvanābhūmīti uparimaggattayaṃ.
The ground of development (bhāvanābhūmi) is the three higher paths.
Địa vị tu tập (Bhāvanābhūmi) là ba đạo quả cao hơn.
Uttarikānanti tassa tassa maggassa uparipavattānaṃ taṃtaṃphalānaṃ pattiyā padaṭṭhānanti paccekaṃ yojetabbaṃ.
"For the higher ones" (uttarikānaṃ) should be connected individually as: "it is the foundation for the attainment of the respective fruits that occur above each path."
Là những điều cao hơn (Uttarikānaṃ) nên được hiểu riêng lẻ là nhân cận của sự thành tựu các quả tương ứng, phát sinh sau mỗi đạo.
Dukkhā paṭipadā dandhābhiññā mandapaññassa uppajjanato samathaṃ āvahantī hutvā samathassa padaṭṭhānaṃ hoti, sukhāpaṭipadā khippābhiññā ñāṇādhikassa uppajjanato vipassanāvahantī hutvā vipassanāya padaṭṭhānaṃ, avasesā dve paṭipadāpi nātipaññassa uppajjanato samathassa padaṭṭhānanti gahetabbā.
The difficult path with slow direct knowledge (dukkhā paṭipadā dandhābhiññā), arising in one of weak wisdom, becomes a bringer of tranquility and thus is the foundation of tranquility (samatha). The pleasant path with swift direct knowledge (sukhā paṭipadā khippābhiññā), arising in one with abundant wisdom, becomes a bringer of insight and thus is the foundation of insight (vipassanā). The remaining two paths, arising in one of moderate wisdom, should also be understood as the foundation of tranquility.
Khổ hạnh trì độn tuệ (Dukkhā paṭipadā dandhābhiññā), vì phát sinh nơi người trí kém, trở thành sự dẫn đến an tịnh (samatha), nên là nhân cận của an tịnh. Lạc hạnh tốc tuệ (Sukhāpaṭipadā khippābhiññā), vì phát sinh nơi người trí trội, trở thành sự dẫn đến tuệ quán (vipassanā), nên là nhân cận của tuệ quán. Hai hạnh còn lại cũng nên được hiểu là nhân cận của an tịnh, vì phát sinh nơi người có trí tuệ không quá kém.
Tena aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ – ‘‘itarā pana tissopi paṭipadā samathaṃ āvahantī’’tiādi (netti. aṭṭha. 34).
Therefore, it is said in the Aṭṭhakathā: "The other three paths, however, bring tranquility" and so on.
Do đó, trong Chú giải có nói: “Ba hạnh còn lại dẫn đến an tịnh” v.v….
Dānamayaṃ puññakiriyavatthu sayameva ekantena dhammassavanassa padaṭṭhānaṃ na hoti, vandanayācanapañhāpucchanādayopi padaṭṭhānaṃ honti, tasmā tehi kāraṇehi sādhāraṇaṃ hutvā paratoghosassa padaṭṭhānaṃ hoti, paratoghoso ca dhammassavanapañhāvissajjanādivasena pavatto.
The basis of merit-making through giving is not exclusively the proximate cause for hearing the Dhamma by itself; veneration, supplication, asking questions, and so forth, are also proximate causes. Therefore, by these reasons, it becomes a common proximate cause for external utterance, and external utterance proceeds by way of hearing the Dhamma, answering questions, and so on.
Sự tạo phước bố thí (Dānamayaṃ puññakiriyavatthu) tự thân không phải hoàn toàn là nhân cận của việc nghe pháp, mà việc đảnh lễ, thỉnh cầu, hỏi đạo v.v… cũng là nhân cận. Vì vậy, do những lý do đó, nó trở thành nhân cận chung của tiếng nói từ bên ngoài (paratoghosa), và tiếng nói từ bên ngoài này phát sinh qua việc nghe pháp, giải đáp thắc mắc v.v….
Dātabbavatthupariccajanavandanayācanakālesu hi yebhuyyena dhammaṃ desenti, pañhāpucchanādikālesu ca vissajjenti, paṭipucchasākacchādīni vā karonti.
Indeed, mostly they teach the Dhamma at the time of relinquishing things to be given, veneration, and supplication; and at the time of asking questions and so forth, they answer, or they engage in reciprocal questioning, discussions, and so on.
Thật vậy, trong những lúc bố thí vật đáng cho, đảnh lễ, thỉnh cầu, thường thường người ta thuyết pháp; và trong những lúc hỏi đạo v.v…, người ta giải đáp, hoặc thực hiện việc hỏi đáp, thảo luận.
Sīlamayaṃ puññakiriyavatthu pāmojjapītipassaddhisukhasamādhīhi padaṭṭhānabhāvena sādhāraṇaṃ hutvā cintāmayiyā paññāya padaṭṭhānaṃ hoti.
The basis of merit-making through morality becomes a common proximate cause for wisdom born of reflection by being a proximate cause through gladness, rapture, tranquility, happiness, and concentration.
Sự tạo phước trì giới (Sīlamayaṃ puññakiriyavatthu), do là nhân cận chung với hỷ, tịnh, lạc, định, nên là nhân cận của trí tuệ do tư duy (cintāmayā paññā).
Sīlavantassa hi sīlaṃ paccavekkhantassa pāmojjādayo honti, samāhito ca dhammacintane samattho hoti.
For one endowed with morality, when reflecting on their morality, gladness and so forth arise, and one who is concentrated is capable of reflecting on the Dhamma.
Thật vậy, đối với người trì giới, khi quán xét giới của mình, hỷ v.v… sẽ phát sinh, và người có định tâm thì có khả năng tư duy pháp.
Bhāvanāmayaṃ puññakiriyavatthūti purimā purimā samathabhāvanā ceva vipassanābhāvanā ca puññakiriyavatthudānasīlādīhi kāraṇehi sādhāraṇaṃ hutvā bhāvanāmayiyā paññāya pacchimāya pacchimāya samathabhāvanāya ceva vipassanābhāvanāya ca padaṭṭhānaṃ.
The basis of merit-making through development means that earlier and earlier development of calm (samatha-bhāvanā) and insight (vipassanā-bhāvanā), being a common proximate cause through reasons such as the bases of merit-making like giving and morality, becomes the proximate cause for later and later development of calm and insight for wisdom born of development.
Sự tạo phước tu tập (Bhāvanāmayaṃ puññakiriyavatthu), tức là các sự tu tập an tịnh và tu tập tuệ quán trước đó, do là nhân cận chung với việc tạo phước bố thí, trì giới v.v…, nên là nhân cận của trí tuệ do tu tập (bhāvanāmayā paññā), tức là các sự tu tập an tịnh và tu tập tuệ quán sau đó.
Tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ – ‘‘sādhāraṇanti na bījaṃ viya aṅkurassa, dassanabhūmiādayo viya niyāmāvakkantiādīnaṃ āveṇikaṃ, atha kho sādhāraṇaṃ tadaññakāraṇehipī’’ti.
Therefore, it is said in the commentary: "Common means not exclusive, like a seed for a sprout, or like the stages of insight for the descent into certainty and so forth; rather, it is common with other causes as well."
Do đó, trong Chú giải có nói: “Chung là không phải như hạt giống đối với mầm, không phải là điều độc nhất như tầng thấy đạo v.v… đối với sự nhập định, mà là chung với những lý do khác”.
‘‘Dānamayasīlamayabhāvanāmayapuññakiriyavatthūnaṃ paratoghosacintāmayibhāvanāmayipaññānaṃ padaṭṭhānabhāvo ācariyena vibhatto, evaṃ sati tesaṃ dānamayādīnaṃ yathākkamaṃ pariyattibāhusaccakammaṭṭhānānuyogamaggasammādiṭṭhīnaṃ padaṭṭhānabhāvo na bhaveyyā’’ti vattabbattā tathāpavattaṃ padaṭṭhānabhāvampi dassetuṃ ‘‘dānamayaṃ puññakiriyavatthu parato ca ghosassa sutamayiyā ca paññāyā’’tiādi vuttaṃ.
Since it must be said, "The teacher has explained the proximate causality of the bases of merit-making through giving, morality, and development for external utterance, wisdom born of reflection, and wisdom born of development. If this is so, then their proximate causality for learning (pariyatti), extensive knowledge (bāhusacca), application to meditation (kammaṭṭhānānuyoga), and right view of the path (magga-sammādiṭṭhi) would not exist," to show this kind of proximate causality as well, it is said, " The basis of merit-making through giving, and for external utterance, and for wisdom born of learning," and so forth.
Vì phải nói rằng “việc tạo phước bố thí, trì giới, tu tập và tiếng nói từ bên ngoài, trí tuệ do tư duy, trí tuệ do tu tập được bậc Đạo Sư phân tích là nhân cận, như vậy thì việc bố thí v.v… theo thứ tự sẽ không phải là nhân cận của sự học hỏi, đa văn, hành thiền, đạo và chánh kiến”, nên để chỉ ra trạng thái nhân cận phát sinh như vậy, đã nói “sự tạo phước bố thí là nhân cận của tiếng nói từ bên ngoài và trí tuệ do nghe” v.v….
Aṭṭhakathāyaṃ pana –
However, in the commentary:
Nhưng trong Chú giải thì –
Vuttaṃ.
It is said.
đã được nói.
Tattha dānamayapuññakiriyavatthuno paratoghosassa sādhāraṇapadaṭṭhānabhāvo heṭṭhā vuttanayena ñātabbo.
Here, the common proximate causality of the basis of merit-making through giving for external utterance should be understood by the method stated previously.
Trong đó, trạng thái nhân cận chung của sự tạo phước bố thí đối với tiếng nói từ bên ngoài nên được biết theo cách đã nói ở trên.
Dānaṃ pana datvā desanaṃ sutvā sutānusārena vitthāretvā cintentassa pavattamānāya sutamayiyā paññāya vandanayācanādīhi sādhāraṇaṃ hutvā padaṭṭhānaṃ hoti.
However, having given a gift, having heard the teaching, and having reflected by elaborating according to what was heard, giving becomes a proximate cause for wisdom born of learning, being common with veneration, supplication, and so forth.
Còn bố thí, sau khi bố thí, nghe pháp, rồi suy tư mở rộng theo những gì đã nghe, thì trí tuệ do nghe phát sinh, trở thành nhân cận chung với việc đảnh lễ, thỉnh cầu v.v….
Sīlamayapuññakiriyavatthunopi cintāmayiyā paññāya sādhāraṇapadaṭṭhānabhāvo vuttoyeva.
The common proximate causality of the basis of merit-making through morality for wisdom born of reflection has also been stated.
Trạng thái nhân cận chung của sự tạo phước trì giới đối với trí tuệ do tư duy cũng đã được nói.
Parisuddhasīlaṃ pana nissāya ‘‘jhānaṃ nibbattessāmi, maggaphalaṃ nibbattessāmī’’tiādinā paccavekkhantassa pavattamānassa yonisomanasikārassa pāmojjādīhi sādhāraṇaṃ hutvā padaṭṭhānaṃ hoti.
However, relying on purified morality, for one reflecting with "I will bring forth jhāna, I will bring forth the path and fruit," and so forth, it becomes a proximate cause for appropriate attention (yonisomanasikāra), being common with gladness and so forth.
Còn nương vào giới thanh tịnh, khi quán xét rằng “tôi sẽ tạo ra thiền, tôi sẽ tạo ra đạo quả” v.v…, thì tác ý đúng đắn (yonisomanasikāra) phát sinh, trở thành nhân cận chung với hỷ v.v….
Bhāvanāmayapuññakiriyavatthuno bhāvanāmayiyā paññāya sādhāraṇapadaṭṭhānabhāvopi vuttoyeva.
The common proximate causality of the basis of merit-making through development for wisdom born of development has also been stated.
Trạng thái nhân cận chung của sự tạo phước tu tập đối với trí tuệ do tu tập cũng đã được nói.
Samathabhāvanāsaṅkhātaṃ pana jhānaṃ pādakaṃ katvā vā paripākaṃ vipassanābhāvaṃyeva vā nissāya pavattamānāya sammādiṭṭhiyā parisuddhasīlādīhi sādhāraṇaṃ hutvā padaṭṭhānaṃ hoti.
However, having made jhāna, which is called samatha-bhāvanā, the basis, or relying on the perfected vipassanā-bhāvanā itself, it becomes a proximate cause for right view, being common with purified morality and so forth.
Còn thiền, tức là sự tu tập an tịnh, lấy làm nền tảng, hoặc nương vào sự tu tập tuệ quán đã chín muồi, thì chánh kiến phát sinh, trở thành nhân cận chung với giới thanh tịnh v.v….
Dānamayapuññakiriyavatthuādīnaṃ paratoghosādīnaṃ padaṭṭhānabhāvo punappunaṃ ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘patirūpadesavāsādayopi imesaṃ dhammānaṃ padaṭṭhānānīti yathā vibhajitabbā, amhehi ca viññātabbā, tathā vibhajitvā dassethā’’ti vattabbattā tepi vibhajitvā dassetuṃ ‘‘patirūpadesavāso’’tiādimāha.
The proximate causality of the bases of merit-making through giving and so forth for external utterance and so forth has been repeatedly explained by the teacher and understood by us. To show these as well, by explaining them, since it must be said, "Dwelling in a suitable place and so forth should also be explained as proximate causes for these Dhammas, and understood by us, so explain them by dividing them thus," he says, " Dwelling in a suitable place," and so forth.
Trạng thái nhân cận của sự tạo phước bố thí v.v… đối với tiếng nói từ bên ngoài v.v… đã được bậc Đạo Sư phân tích nhiều lần, và chúng ta cũng đã biết. Vì phải nói rằng “việc trú xứ thích hợp v.v… cũng là nhân cận của những pháp này, nên phải phân tích như thế nào, và chúng ta phải hiểu như thế nào, xin hãy phân tích và chỉ ra như vậy”, nên để phân tích và chỉ ra những điều đó, đã nói “trú xứ thích hợp” v.v….
Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘tathā patirūpadesavāsādayo kāyavivekacittavivekādīnaṃ kāraṇaṃ hontīti imaṃ nayaṃ dassetuṃ ‘patirūpadesavāso’tiādimāhā’’ti (netti. aṭṭha. 34) vuttaṃ.
In the Commentary, however, it is stated: “‘Living in a suitable region’ and so forth was said to show this method: that living in a suitable region and so forth are causes for physical seclusion, mental seclusion, and so on.”
Nhưng trong Chú giải thì nói: “Tương tự, để chỉ ra phương pháp rằng trú xứ thích hợp v.v… là nhân duyên của sự độc cư thân, độc cư tâm v.v…, đã nói ‘trú xứ thích hợp’ v.v…”.
Patirūpadesaṃ nissāya vasantassa kāyavivekacittavivekavaḍḍhanato, samādhivaḍḍhanato ca patirūpadesavāso kāyacittavivekassa ca upacārasamādhiappanāsamādhissa ca sīlādīhi sādhāraṇaṃ hutvā padaṭṭhānaṃ.
Living in a suitable region, by increasing physical seclusion and mental seclusion, and by increasing samādhi, becomes a proximate cause for physical and mental seclusion, and for access concentration and absorption concentration, in common with sīla and so forth.
Vì khi trú xứ nương vào nơi thích hợp, sự độc cư thân và độc cư tâm tăng trưởng, và định tăng trưởng, nên trú xứ thích hợp là nhân cận chung với giới v.v… của sự độc cư thân và tâm, và của cận định và an chỉ định.
Sappurisūpanissayoti sappurisasantāne pavatto payirupāsato ālambitabbo pasādo, tato vā upanissayaṃ labhitvā payirupāsantānaṃ santāne pavatto pubbapasādo yathāvidho sappurisūpanissayo payirupāsantassa saddhāsampannassa ratanattaye tiṇṇaṃ aveccappasādānaṃ ratanattayaguṇādīhi sādhāraṇaṃ hutvā padaṭṭhānaṃ, samathassa labhananimittadāyakaṃ sappurisaṃ payirupāsitvā tena dinnanaye ṭhatvā pavattetabbassa samathassa sappurisūpanissayo sīlapāmojjapītādīhi sādhāraṇaṃ hutvā padaṭṭhānaṃ.
Reliance on noble persons means the confidence that arises in the stream of being of a noble person, to be taken as an object by one who associates with them, or the prior confidence that arises in the stream of being of those who associate, having gained support from that. Such reliance on noble persons becomes a proximate cause for the three unwavering confidences in the Triple Gem for one endowed with faith who associates with them, in common with the qualities of the Triple Gem and so forth. Reliance on noble persons also becomes a proximate cause for samatha, which is to be developed by associating with a noble person who provides the sign for obtaining samatha, and by following the method given by them, in common with joy from sīla, rapture, and so forth.
Nương tựa bậc chân nhân (Sappurisūpanissayo) là niềm tịnh tín phát sinh trong dòng tâm của bậc chân nhân, đáng được nương tựa do sự gần gũi; hoặc là niềm tịnh tín ban đầu phát sinh trong dòng tâm của những người gần gũi, sau khi nhận được sự nương tựa từ đó. Bậc chân nhân nương tựa như vậy là nhân cận chung với phẩm tính Tam bảo v.v… của ba niềm tịnh tín bất động (tiṇṇaṃ aveccappasādānaṃ) đối với Tam bảo của người có đức tin gần gũi. Sự nương tựa bậc chân nhân là nhân cận chung với giới, hỷ, lạc v.v… của an tịnh (samatha) cần được thực hành bằng cách gần gũi bậc chân nhân ban bố dấu hiệu để đạt được an tịnh, và an trú theo phương pháp do vị ấy ban cho.
Attasammāpaṇihitassa pāpajigucchādīnaṃ sambhavato attasammāpaṇidhānaṃ jātivayādipaccavekkhaṇena sādhāraṇaṃ hutvā hiriyā ca padaṭṭhānaṃ, attasammāpaṇihitassa nibbidādīnaṃ sambhavato sīlādīhi sādhāraṇaṃ hutvā vipassanāya ca padaṭṭhānaṃ.
Right self-application, due to the arising of aversion to evil and so forth for one who has rightly applied oneself, becomes a proximate cause for shame in common with reflection on birth, age, and so forth. Right self-application, due to the arising of disenchantment and so forth for one who has rightly applied oneself, becomes a proximate cause for vipassanā in common with sīla and so forth.
Tự thân chánh định (Attasammāpaṇidhānaṃ), do sự phát sinh của việc ghê tởm tội lỗi v.v… của người tự thân chánh định, là nhân cận chung với việc quán xét tuổi tác, giai cấp v.v… của tàm (hiri), và do sự phát sinh của sự nhàm chán v.v… của người tự thân chánh định, là nhân cận chung với giới v.v… của tuệ quán (vipassanā).
Tadaṅgādivasena akusalapariccāgo nibbidāñāṇādīhi sādhāraṇaṃ hutvā kusalavīmaṃsāya paṭisaṅkhānupassanāya paññāya ca ariyamagga samādhindriyassa ca padaṭṭhānaṃ.
Abandonment of unwholesome states by way of suppression and so forth, in common with the knowledge of disenchantment and so forth, becomes a proximate cause for investigation of wholesome states, for insight by way of contemplation, for wisdom, and for the faculty of concentration of the noble path.
Từ bỏ bất thiện (Akusalapariccāgo) theo cách đoạn trừ từng phần v.v…, là nhân cận chung với trí tuệ nhàm chán v.v… của sự thẩm sát thiện pháp (kusalavīmaṃsāya), của trí tuệ quán xét và của định căn (samādhindriyassa) của Thánh đạo.
Dhammasvākkhātatā svākkhātadhammassavanānusārena pavattakusalamūlakā lokiyalokuttarasampatti kusalamūlaropanā nāma, tāya ca tathāvidhakusalamūlakāya phalasamāpattiyā ca padaṭṭhānaṃ.
The well-proclaimed Dhamma means the worldly and supramundane prosperity rooted in wholesome states that arises in accordance with hearing the well-proclaimed Dhamma, which is called establishing wholesome roots. It also becomes a proximate cause for fruit attainment rooted in such wholesome states.
Pháp được thuyết giảng khéo léo (Dhammasvākkhātatā) là sự thành tựu thế gian và siêu thế, có gốc rễ thiện lành phát sinh theo sự nghe pháp được thuyết giảng khéo léo, gọi là gieo trồng gốc thiện (kusalamūlaropanā), và là nhân cận của sự nhập quả (phalasamāpattiyā) có gốc thiện lành như vậy.
Saṅghasuppaṭipannatā saṅghasuṭṭhutāya saṅghassa upaṭṭhākānaṃ suṭṭhubhāvāya sappatissavāya vacanasampaṭicchanabhāvāya padaṭṭhānaṃ.
The Saṅgha's good practice becomes a proximate cause for the excellence of the Saṅgha, for the excellence of the Saṅgha's attendants, for respect, and for the acceptance of words.
Tăng chúng thực hành đúng đắn (Saṅghasuppaṭipannatā) là nhân cận của sự tốt đẹp của Tăng chúng (saṅghasuṭṭhutāya), của sự tốt đẹp của những người hộ độ Tăng chúng, của sự tôn kính và của sự tiếp nhận lời dạy.
Satthusampadā satthari ceva dhammādīsu ca guṇaajānanatāya appasannānañca pasādāya pasannānañca appamattakapasādānañca bhiyyobhāvāya vaḍḍhanāya padaṭṭhānaṃ.
The Teacher's excellence becomes a proximate cause for confidence in the Teacher and in the Dhamma and so forth, for the confidence of those who are not confident, and for the increase of the slight confidence of those who are confident.
Thế Tôn hoàn hảo (Satthusampadā) là nhân cận của sự tịnh tín cho những người chưa tịnh tín (appasannānañca pasādāya) do không biết phẩm tính của Thế Tôn và các pháp v.v…, và của sự tăng trưởng (bhiyyobhāvāya) niềm tịnh tín cho những người đã tịnh tín (pasannānañca) nhưng tịnh tín còn ít.
Appaṭihatapātimokkhatā saṅghamajjhe vā parisamajjhe vā dummaṅkūnaṃ dummukhānaṃ dussīlānaṃ puggalānaṃ niggahāya, pesalānaṃ pātimokkhasaṃvarādisīlasampannānaṃ puggalānaṃ phāsuvihārāya ca padaṭṭhānaṃ hoti.
Unobstructed Pātimokkha becomes a proximate cause for the suppression of troublesome (ill-spoken, immoral) individuals within the Saṅgha or within an assembly, and for the comfortable living of amiable individuals (those endowed with sīla such as Pātimokkha restraint).
Giới bổn không bị ngăn trở (Appaṭihatapātimokkhatā) là nhân cận của sự quở trách những người hư hỏng (dummaṅkūnaṃ), tức là những người xấu xa, phá giới, giữa Tăng chúng hoặc giữa hội chúng, và của sự an lạc cho những người đáng kính (pesalānaṃ), tức là những người đầy đủ giới hạnh như phòng hộ giới bổn.
Honto pana yathānurūpehi aññehi kāraṇehi sādhāraṇaṃ hutvā hotīti veditabbo.
It should be understood that when it arises, it arises in common with other appropriate causes.
Nhưng thực sự, điều đó nên được hiểu là trở nên phổ biến với những nguyên nhân khác phù hợp.
35. Yena yena saṃvaṇṇāvisesabhūtena vibhattihāravibhaṅgena sutte vuttā dhammādayo vibhattā, so saṃvaṇṇāvisesabhūto vibhaṅgo paripuṇṇo, ‘‘katamo parivattanahāravibhaṅgo’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo parivattano hāro’’tiādi vuttaṃ.
By which particular exposition, by which analysis of the method of division, the dhammas, etc., stated in the Sutta were analyzed, that particular exposition, that analysis, is complete. Since it is to be asked, ‘What is the analysis of the method of transformation?’, therefore it is said, ‘Among these, what is the method of transformation?’ and so on.
Phương pháp phân tích (vibhatti-hāra) đã được hoàn tất, mà bằng phương pháp ấy các pháp và những điều khác được nói đến trong kinh đã được phân tích dưới dạng một sự giải thích đặc biệt. Vì cần phải hỏi: “Phương pháp hoán chuyển (parivattana-hāra) là gì?”, nên đã nói “trong đó, phương pháp hoán chuyển là gì?” và vân vân.
Tattha tatthāti tesu niddiṭṭhesu soḷasasu desanāhārādīsu katamo saṃvaṇṇanāviseso parivattano hāro parivattanahāravibhaṅgo nāmāti pucchati.
Therein, ‘tattha’ (therein) refers to those sixteen methods of exposition, etc., that have been indicated. It asks, ‘Which particular exposition is called the method of transformation (parivattano hāro), the analysis of the method of transformation (parivattanahāravibhaṅgo)?’
Trong đó, trong đó có nghĩa là trong mười sáu phương pháp thuyết giảng đã được chỉ định, cái nào là sự giải thích đặc biệt gọi là phương pháp hoán chuyển (parivattana-hāravibhaṅga)?
‘‘Kusalākusale dhamme’’tiādiniddesassa idāni mayā vuccamāno ‘‘sammādiṭṭhissa purisapuggalassā’’tiādiko vitthārasaṃvaṇṇanāviseso parivattano hāro parivattanahāravibhaṅgo nāmāti attho gahetabbo.
The meaning to be understood is that the particular detailed exposition, beginning with ‘For the person endowed with right view’ (sammādiṭṭhissa purisapuggalassa), which is now being explained by me for the designation beginning with ‘wholesome and unwholesome states’ (kusalākusale dhamme), is called the method of transformation (parivattano hāro), the analysis of the method of transformation (parivattanahāravibhaṅgo).
Nên hiểu ý nghĩa là: Sự giải thích chi tiết đặc biệt mà tôi đang nói đến bây giờ, bắt đầu bằng “của người có chánh kiến” và vân vân, là phương pháp hoán chuyển (parivattana-hāra), tức là phương pháp phân tích hoán chuyển (parivattanahāravibhaṅga) của lời chỉ dẫn “các pháp thiện và bất thiện”.
Vuttaṃ.
it is stated.
đã được nói.
Pahāyakassa hi dhammassa pahātabbabhāvavasena niddhāraṇaṃ, pahātabbassa ca dhammassa pahāyakabhāvavasena niddhāraṇaṃ paṭipakkhato parivattanaṃ nāma hoti.
Indeed, the determination of a state to be abandoned in terms of its abandonability, and the determination of a state to be abandoned in terms of its abandoner, is called transformation from the opposite.
Việc xác định một pháp cần được loại bỏ theo cách nó cần được loại bỏ, và việc xác định một pháp cần được loại bỏ theo cách nó là pháp loại bỏ, được gọi là sự hoán chuyển từ đối lập.
Tattha sammādiṭṭhissāti sammā sundarā pasatthā diṭṭhi yassa puggalassāti sammādiṭṭhi.
Therein, ‘sammādiṭṭhissa’ (endowed with right view) means a person whose view is right, excellent, and praiseworthy, hence sammādiṭṭhi.
Trong đó, sammādiṭṭhissa có nghĩa là người có chánh kiến (sammādiṭṭhi), tức là người có kiến giải đúng đắn, tốt đẹp, đáng tán thán.
Puggalapadaṭṭhānā hi ayaṃ desanā.
This exposition is indeed based on the term for a person.
Lời thuyết giảng này là về địa vị của một người (puggala).
Tena vuttaṃ ‘‘purisapuggalassā’’ti.
Therefore, it is said, ‘purisapuggalassa’ (for the person).
Do đó đã nói “của người nam (purisapuggala)”.
Sā pana sammādiṭṭhi kammakammaphalādisaddahanavasena vā aniccādivipassanāvasena vā maggasammādassanavasena vā pavattā niravasesāva gahitā.
That right view, whether arisen through conviction in kamma and its results, etc., or through insight into impermanence, etc., or through the vision of the path, is taken as completely comprehensive.
Chánh kiến đó được hiểu là toàn bộ, hoặc là sự tin tưởng vào nghiệp và quả của nghiệp và vân vân, hoặc là sự quán chiếu vô thường và vân vân, hoặc là sự thấy đúng đắn của con đường (magga).
‘‘Yāya bhāvitāya sammādiṭṭhiyā pahātabbā micchādiṭṭhi nijjiṇṇā bhavati, yadi kevalā micchādiṭṭhiyeva nijjiṇṇā bhavati, evaṃ sati tadavasesā akusalā dhammā ajiṇṇā
‘If, by the cultivated right view, only wrong view is utterly destroyed, and if only wrong view is utterly destroyed, then the remaining unwholesome states would remain undestroyed,’
Vì cần phải nói rằng: “Nếu chỉ có tà kiến bị tiêu diệt bởi chánh kiến được tu tập, thì các pháp bất thiện còn lại sẽ không bị tiêu diệt”,
Bhaveyyu’’nti vattabbattā ‘‘ye cassa micchādiṭṭhipaccayā’’tiādi vuttaṃ.
since this must be said, ‘and those* that arise due to wrong view’ and so on, is stated.
nên đã nói “và những pháp nào là do tà kiến duyên” và vân vân.
Micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalāyeva dhammā ca uppajjeyyuṃ uppajjanārahā bhaveyyuṃ, te ca akusalā dhammā assa sammādiṭṭhisampannassa purisapuggalassa nijjiṇṇā pahātabbārahā anuppajjanasabhāvā honti.
Many evil and unwholesome states, due to wrong view, might arise (uppajjeyyuṃ), meaning they are capable of arising. And those unwholesome states, for that person endowed with right view, become utterly destroyed (nijjiṇṇā), meaning they are worthy of abandonment and are of a nature not to arise.
Nhiều pháp bất thiện xấu xa do tà kiến duyên có thể sinh khởi, tức là đáng lẽ phải sinh khởi, và những pháp đó (các pháp bất thiện đó) của người có chánh kiến đó đã bị tiêu diệt, tức là đáng lẽ phải được loại bỏ, không có khả năng sinh khởi.
Tenāha bhagavā – ‘‘upādānanirodhā bhavanirodho’’ti (udā. 2; mahāva. 1).
Therefore, the Blessed One said, ‘With the cessation of clinging, there is the cessation of becoming’.
Do đó Đức Thế Tôn đã nói: “Do sự diệt trừ thủ, sự diệt trừ hữu” (udā. 2; mahāva. 1).
‘‘Yadi sammādiṭṭhissa purisapuggalassa micchādiṭṭhi, tappaccayā akusaladhammāyeva nijjiṇṇā bhavanti, evaṃ sati sammādiṭṭhipaccayā kusalā dhammā na sambhaveyyu’’nti vattabbattā ‘‘sammādiṭṭhipaccayā cā’’tiādi vuttaṃ.
‘If, for the person endowed with right view, only wrong view and the unwholesome states dependent on it are utterly destroyed, then wholesome states dependent on right view would not be possible,’ since this must be said, ‘and those* due to right view’ and so on, is stated.
Vì cần phải nói rằng: “Nếu chỉ có tà kiến và các pháp bất thiện do tà kiến duyên bị tiêu diệt ở người có chánh kiến, thì các pháp thiện do chánh kiến duyên sẽ không thể sinh khởi”, nên đã nói “và các pháp do chánh kiến duyên” và vân vân.
Assa sammādiṭṭhisampannassa purisapuggalassa uppajjanārahā sammādiṭṭhipaccayā aneke kusalā samathavipassanā vā bodhipakkhiyā vā dhammā sambhavanti, uppannā ca te dhammā assa sammādiṭṭhisampannassa purisapuggalassa santāne punappunaṃ pavattanavasena bhāvanāpāripūriṃ gacchanti.
For that person endowed with right view, many wholesome states, whether tranquility and insight or factors of enlightenment, capable of arising due to right view, come into being. And those states, having arisen, for that person endowed with right view, attain the perfection of development (bhāvanāpāripūriṃ gacchanti) by repeatedly continuing in their mental continuum.
Nhiều pháp thiện đáng lẽ phải sinh khởi của người có chánh kiến đó, do chánh kiến duyên, hoặc là samatha (chỉ) và vipassanā (quán), hoặc là các pháp giác chi (bodhipakkhiyā dhammā), đều sinh khởi, và những pháp đó khi đã sinh khởi, của người có chánh kiến đó, đạt đến sự viên mãn của sự tu tập bằng cách liên tục tiếp diễn trong dòng tâm thức.
Sammādiṭṭhiyā paṭipakkhānaṃ micchādiṭṭhiyā, tappaccayānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ parivattanabhāvo ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘sammāsaṅkappassa dhammassa paṭipakkho dhammo kathaṃ parivattetabbo’’ti vattabbattā ‘‘sammāsaṅkappassa purisapuggalassā’’tiādi vuttaṃ.
The teacher has explained the state of transformation of wrong view, the opposite of right view, and the unwholesome states dependent on it; and we have understood it. Since it must be said, ‘How is the state opposite to right intention to be transformed?’, ‘For the person endowed with right intention’ and so on, is stated.
Trạng thái hoán chuyển của tà kiến, là đối lập của chánh kiến, và các pháp bất thiện do tà kiến duyên, đã được bậc thầy phân tích, và chúng ta đã hiểu. Vì cần phải nói: “Pháp đối lập với chánh tư duy (sammāsaṅkappa) phải được hoán chuyển như thế nào?”, nên đã nói “của người có chánh tư duy” và vân vân.
Yojanattha ādayo vuttanayānusārena veditabbā.
The meanings of the terms and so on should be understood according to the method stated.
Ý nghĩa của sự áp dụng và những điều khác nên được hiểu theo phương pháp đã nói.
Sammā sundarā pasatthā vācā yassa puggalassāti sammāvāco, tassa sammāvācassa.
The person whose speech is right, beautiful, and praised is called sammāvāca (one with right speech); for that one with right speech.
Sammāvāco là người có lời nói đúng đắn, tốt đẹp, đáng tán thán, tức là của người có chánh ngữ.
‘‘Purisapuggalassā’’tiādīnaṃ atthopi vuttanayena veditabbo.
The meaning of ‘purisapuggalassa’ and so on should also be understood in the manner stated.
Ý nghĩa của “purisapuggalassā” và vân vân cũng nên được hiểu theo phương pháp đã nói.
Ayaṃ pana visesatthosammā aviparītato vimuttiñāṇadassanaṃ yassa puggalassāti sammāvimuttiñāṇadassano, tassa sammāvimuttiñāṇadassanassa paccavekkhaṇañāṇadassanasampannassa purisapuggalassa ‘‘avimuttāva samānā vimuttā maya’’nti micchābhinivesavasena pavattaṃ micchāvimuttiñāṇadassanaṃ nijjiṇṇaṃ vigataṃ bhavati.
However, this is a special meaning: the person who has liberation-knowledge-and-vision rightly and without perversion is called sammāvimuttiñāṇadassano (one with right liberation-knowledge-and-vision). For that person, endowed with right liberation-knowledge-and-vision, a person possessing knowledge and vision of review, the micchāvimuttiñāṇadassanaṃ (wrong liberation-knowledge-and-vision) that arises due to a false adherence like ‘though we are not liberated, we are liberated’ is nijjiṇṇaṃ (worn out), gone.
Tuy nhiên, ý nghĩa đặc biệt này là: Sammāvimuttiñāṇadassano là người có giải thoát tri kiến đúng đắn, không sai lệch, tức là của người có giải thoát tri kiến đúng đắn, của người có đầy đủ tuệ quán chiếu, tà giải thoát tri kiến đã sinh khởi do sự chấp thủ sai lầm “chúng ta đã giải thoát dù chưa giải thoát” đã bị tiêu diệt.
‘‘Ye cassā’’tiādīnaṃ anusandhyādiko vuttanayānusārena veditabbo.
The connection, etc., of ‘Ye ca assā’ and so on should be understood according to the stated method.
Sự liên kết và những điều khác của “ye cassā” và vân vân nên được hiểu theo phương pháp đã nói.
36. ‘‘Sammādiṭṭhissātiādinā sammādiṭṭhiādīnaṃ kusalānaṃ paṭipakkhā micchādiṭṭhādikāyeva akusalā pahātabbabhāvena parivattetabbā’’ti pucchitabbattā pāṇātipātāveramaṇiādīnaṃ kusalānaṃ paṭipakkhā pāṇātipātādikāpi akusalā pahātabbabhāvena parivattetabbāti dassetuṃ ‘‘yassa vā pāṇātipātā paṭiviratassā’’tiādi vuttaṃ.
36. Since it is to be asked, ‘‘The unwholesome states such as wrong view, which are the opposites of wholesome states such as right view, should be transformed by way of abandonment,’’ to show that unwholesome states such as taking life, which are the opposites of wholesome states such as abstaining from taking life, should also be transformed by way of abandonment, ‘‘yassa vā pāṇātipātā paṭiviratassā’’ (or for one who abstains from taking life) and so on was stated.
36. Vì cần phải hỏi rằng: “Bằng cách ‘của người có chánh kiến’ và vân vân, các pháp bất thiện như tà kiến và vân vân, là đối lập của các pháp thiện như chánh kiến và vân vân, phải được hoán chuyển bằng cách loại bỏ chúng”, nên để chỉ ra rằng các pháp bất thiện như sát sinh và vân vân, là đối lập của các pháp thiện như tránh sát sinh và vân vân, cũng phải được hoán chuyển bằng cách loại bỏ chúng, đã nói “hoặc của người tránh sát sinh” và vân vân.
Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘evaṃ sammādiṭṭhiādimukhena micchādiṭṭhiādiṃ dassetvā puna pāṇātipātaadinnādānakāmesumicchācārādito veramaṇiyādīhi pāṇātipātādīnaṃ parivattanaṃ dassetuṃ ‘yassā’tiādi āraddha’’nti (netti. aṭṭha. 36) vuttaṃ.
In the Commentary, however, it is stated: ‘‘Having thus shown wrong view and so on through the doorway of right view and so on, then to show the transformation of taking life and so on by means of abstention from taking life, taking what is not given, sexual misconduct, and so on, ‘yassā’ and so on was begun.’’
Tuy nhiên, trong Aṭṭhakathā đã nói: “Như vậy, sau khi chỉ ra tà kiến và vân vân thông qua chánh kiến và vân vân, để chỉ ra sự hoán chuyển của sát sinh và vân vân bằng cách tránh sát sinh, tránh lấy của không cho, tránh tà dâm và vân vân, đã bắt đầu nói ‘yassā’ và vân vân” (netti. aṭṭha. 36).
Tadaṅgādivasenapahīno hoti.
It is abandoned by way of tadaṅga and so on.
Đã được loại bỏ theo cách tadaṅga và vân vân.
Kālavādissā ti vaditabbakāle vaditabbaṃ vadati sīlenāti kālavādī, tassa.
Kālavādī (timely speaker) means one who speaks what should be spoken at the time it should be spoken, by virtue of their virtue; for that one.
Kālavādissā là người có thói quen nói điều cần nói vào lúc cần nói, tức là của người nói đúng thời.
‘‘Yathāvuttappakāreneva parivattetabbā’’ti pucchitabbattā aññena pakārenapi parivattetabbāti dassetuṃ ‘‘ye ca kho kecī’’tiādi vuttaṃ.
Since it is to be asked, ‘‘They should be transformed only in the manner stated above,’’ to show that they should also be transformed in another way, ‘‘ye ca kho kecī’’ (and whoever) and so on was stated.
Vì cần phải hỏi: “Chỉ phải hoán chuyển theo cách đã nói trên thôi sao?”, nên để chỉ ra rằng cũng có thể hoán chuyển theo cách khác, đã nói “và bất cứ ai” và vân vân.
Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘ye ca kho kecītiādinā sammādiṭṭhiādimukheneva micchādiṭṭhiādīhi eva parivattanaṃ pakārantarena dassetī’’ti (netti. aṭṭha. 36) vuttaṃ.
In the Commentary, however, it is stated: ‘‘By ‘ye ca kho kecī’ and so on, it shows the transformation by wrong view and so on, through the doorway of right view and so on, in another way.’’
Tuy nhiên, trong Aṭṭhakathā đã nói: “Bằng cách ‘và bất cứ ai’ và vân vân, chỉ ra sự hoán chuyển bằng tà kiến và vân vân thông qua chánh kiến và vân vân, theo một cách khác” (netti. aṭṭha. 36).
Tattha keci micchādiṭṭhikamicchāsaṅkappādikāyeva puggalā paresaṃ ariyānaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ garahanti.
There, keci (some) persons, being those with wrong view, wrong intention, and so on, criticize the noble eightfold path of the noble ones.
Trong đó, keci (bất cứ ai) là những người có tà kiến, tà tư duy và vân vân, chỉ trích con đường Bát Chánh Đạo của các bậc Thánh.
Sandiṭṭhikā sandiṭṭhe niyuttā, sahadhammikā saha dhammena kāraṇena ye vattanti sahadhammikā.
Sandiṭṭhikā are those engaged in what is seen; sahadhammikā are those who act in accordance with the Dhamma, with reason.
Sandiṭṭhikā là những người đã được chỉ định, sahadhammikā là những người hành xử cùng với pháp (dhamma) vì một lý do, tức là những người có cùng pháp.
Gārayhā garahitabbākāre yuttā.
Gārayhā are those fit to be criticized.
Đáng bị khiển trách là phù hợp với cách bị khiển trách.
Vādā ca anuvādā ca vādānuvādā, te bhavanto sammādiṭṭhiñca dhammaṃ garahanti.
Debates and counter-debates are vādānuvādā; these (persons) criticize the Dhamma of right view.
Những lời tranh luận và phản bác là vādānuvādā (tranh luận và phản bác). Những vị ấy khiển trách Chánh kiến và Dhamma.
Tena garahaṇena.
Tena (by that) criticism.
Bởi sự khiển trách đó.
Pujjā pūjitabbā ca na bhavanti, pāsaṃsā pasaṃsitabbā ca na bhavanti.
They are neither pujjā (worthy of veneration) nor pāsaṃsā (worthy of praise).
Đáng tôn kính thì không đáng được tôn kính, đáng ca ngợi thì không đáng được ca ngợi.
Evantiādīsu sammāsaṅkappaṃ vā sammāvācādikaṃ vā visuṃ visuṃ sammāsaṅkappañca te bhavanto dhammaṃ garahanti.
In evaṃ and so on, they criticize the Dhamma of right intention, or right speech, and so on, each separately.
Trong các câu như “Như vậy” và các câu khác, những vị ấy riêng biệt khiển trách chánh tư duy hoặc chánh ngữ, v.v., và chánh tư duy, tức là khiển trách Dhamma.
Tena hi ye micchāsaṅkappikā, te bhavanto na pujjā ca pāsaṃsā ca…pe… sammāvimuttiñca te bhavanto dhammaṃ garahanti.
Therefore, those who have wrong intention are neither worthy of veneration nor worthy of praise… (and so on)… they criticize the Dhamma of right liberation.
Do đó, những ai có tà tư duy, những vị ấy không đáng được tôn kính và ca ngợi… (còn lại)… những vị ấy khiển trách chánh giải thoát, tức là Dhamma.
Tena hi ye micchādiṭṭhivācikā, te bhavanto na pujjā ca pāsaṃsā ca.
Therefore, those who speak with wrong view are neither worthy of veneration nor worthy of praise.
Do đó, những ai có tà kiến, những vị ấy không đáng được tôn kính và ca ngợi.
Sammāvimuttiñāṇadassanañca te bhavanto dhammaṃ garahanti.
They also criticize the Dhamma of right liberation-knowledge-and-vision.
Những vị ấy khiển trách chánh giải thoát tri kiến, tức là Dhamma.
Tena hi ye micchāvimuttikā, te bhavanto na pujjā ca pāsaṃsā ca.
Therefore, those who have wrong liberation are neither worthy of veneration nor worthy of praise.
Do đó, những ai có tà giải thoát, những vị ấy không đáng được tôn kính và ca ngợi.
Sammāvimuttiñāṇadassanañca te bhavanto dhammaṃ garahanti.
They also criticize the Dhamma of right liberation-knowledge-and-vision.
Những vị ấy khiển trách chánh giải thoát tri kiến, tức là Dhamma.
Tena hi ye micchāvimuttiñāṇadassanikā, te bhavanto na pujjā ca pāsaṃsā cāti yojanā kātabbā.
Therefore, it should be connected thus: those who have wrong liberation-knowledge-and-vision are neither worthy of veneration nor worthy of praise.
Do đó, những ai có tà giải thoát tri kiến, những vị ấy không đáng được tôn kính và ca ngợi – đây là cách kết nối ý nghĩa.
‘‘Micchāvimuttiñāṇadassanā’’tipi pāṭho atthi.
The reading ‘‘Micchāvimuttiñāṇadassanā’’ also exists.
Cũng có bản đọc là “micchāvimuttiñāṇadassanā” (những tà giải thoát tri kiến).
‘‘Ariyamaggasammādiṭṭhādīnaṃ garahavaseneva micchādiṭṭhādayo ca parivattetabbā, nāvasesānaṃ pasaṃsāvasenā’’ti vattabbattā kāmādīnaṃ pasaṃsāvasenapi kāmānaṃ paṭipakkhā veramaṇiyādayopi parivattetabbāti dassetuṃ ‘‘ye ca kho keci evamāhaṃsū’’tiādi vuttaṃ.
Since it should be said, ‘‘Wrong views and so on should be transformed only by way of criticizing the right views and so on of the noble path, not by way of praising the remaining ones,’’ to show that the opposites of sensual pleasures, such as abstentions, should also be transformed by way of praising sensual pleasures, ‘‘ye ca kho keci evamāhaṃsū’’ (and whoever said thus) and so on was stated.
Để chỉ ra rằng “những tà kiến, v.v., phải được đảo ngược chỉ bằng cách khiển trách chánh kiến, v.v., của Thánh đạo, chứ không phải bằng cách ca ngợi những điều còn lại”, và để chỉ ra rằng “ngay cả những điều đối nghịch với các dục như sự kiêng cữ, v.v., cũng phải được đảo ngược bằng cách ca ngợi các dục, v.v.”, nên câu “ye ca kho keci evamāhaṃsu” (những ai đã nói như vậy) và các câu khác đã được nói.
Tattha bhuñjitabbā kāmā, paribhuñjitabbā kāmā, āsevitabbā kāmā, nisevitabbā kāmāti ettha kāmīyanteti kāmāti kammasādhanavasena vatthukāmā gahitā, nātipaṇītā kāmā bhuñjitabbā, atipaṇītā kāmā pari samantato bhuñjitabbā.
There, regarding bhuñjitabbā kāmā, paribhuñjitabbā kāmā, āsevitabbā kāmā, nisevitabbā kāmā (sensual pleasures to be enjoyed, sensual pleasures to be fully enjoyed, sensual pleasures to be indulged in, sensual pleasures to be fully indulged in): kāmā (sensual pleasures) are taken as material sensual pleasures by way of the agent (karma-sādhana), meaning those that are desired. Not very refined sensual pleasures are to be enjoyed; very refined sensual pleasures are to be fully enjoyed (pari samantato).
Trong đó, trong câu “ kāmā (các dục) nên được thọ hưởng, kāmā nên được thụ hưởng, kāmā nên được thực hành, kāmā nên được thực hành”, từ kāmā được hiểu theo nghĩa vật dục (vatthukāmā) theo cách tạo tác hành động (kammasādhana), nghĩa là những dục không quá vi tế nên được thọ hưởng, những dục rất vi tế nên được thụ hưởng hoàn toàn (pari samantato).
Atipaṇītatarā kāmā ā bhuso sevitabbā, niyatā sevitabbā.
Extremely refined pleasures should be greatly indulged in, should be regularly indulged in.
Những dục vi tế hơn nữa nên được thực hành hoàn toàn (ā bhuso), nên được thực hành một cách chắc chắn (niyatā).
Bhāvayitabbā kāmā, bahulīkātabbā kāmāti ettha pana kāmentīti kāmāti kattusādhanavasena kilesakāmā gahitā, punappunaṃ uppādanavasena bhāvayitabbā vaḍḍhāpetabbā pavattetabbā kilesa kāmā, bahūnaṃ punappunaṃ uppādanavasena kātabbā vaḍḍhāpetabbā kilesa kāmāti ye ca kāmavasikā puthujjanā keci evamāhaṃsu tesaṃ kāmavasikānaṃ puthujjanānaṃ kesañci tādisehi kāmehi veramaṇī kusalacetanā paṭipakkhavasena adhammo asevitabbo nāma āpajjeyyāti adhippāyo gahetabbo.
Here, in the phrase “Pleasures should be developed, pleasures should be made much of,” by “pleasures” (kāmā), meaning “those that cause desire” (kāmenti), defilement-pleasures (kilesakāmā) are taken in the sense of the agent. “Should be developed” means defilement-pleasures should be repeatedly produced, increased, and maintained. “Should be made much of” means defilement-pleasures should be repeatedly produced and increased in abundance. The intention to be understood is that for some ordinary people who are under the sway of sensual pleasures and who say such things, abstaining from such pleasures—which is wholesome volition—would, by way of opposition, become what is called unwholesome (adhammo) and should not be practiced.
Tuy nhiên, trong câu “ kāmā nên được tu tập, kāmā nên được làm cho sung mãn”, từ kāmā được hiểu theo nghĩa phiền não dục (kilesakāmā) theo cách tạo tác chủ thể (kattusādhana), nghĩa là những phiền não dục nên được tu tập (bhāvayitabbā), nên được tăng trưởng, nên được duy trì bằng cách phát sinh lặp đi lặp lại; những phiền não dục nên được làm (kātabbā), nên được tăng trưởng bằng cách phát sinh lặp đi lặp lại nhiều lần – do đó, ý nghĩa phải được hiểu là: “ Những phàm nhân nào bị dục chi phối đã nói như vậy, đối với họ, những phàm nhân bị dục chi phối đó, sự kiêng cữ (veramaṇī) khỏi những dục như vậy, tức là thiện tâm đối nghịch, sẽ trở thành phi Dhamma (adhammo), tức là không nên thực hành”.
Antadvayavasena parivattanaṃ dassetuṃ ‘‘ye vā pana kecī’’tiādi vuttaṃ.
To show the reversal by way of the two extremes, the phrase “or whoever else” (ye vā pana kecī) and so on was stated.
Để chỉ ra sự đảo ngược theo hai cực đoan, câu “ye vā pana keci” (hoặc bất cứ ai) và các câu khác đã được nói.
Attakilamathānuyogo dhammoti niyyānikoti ye vā pana pañcātapādipaṭipannakā tatthiyā evamāhaṃsu, tesaṃ pañcātapādipaṭipannakānaṃ niyyāniko dhammo majjhimāpaṭipadāsaṅkhāto vipassanāsahito ariyamaggo adhammo aniyyāniko abhāvetabbo nāma āpajjeyyāti.
Or whoever else, such as ascetics practicing the five fires (pañcātapādipaṭipannakā tatthiyā), said this: “Self-mortification is the Dhamma, it is leading to liberation (niyyāniko).” For those ascetics practicing the five fires, the liberating Dhamma, which is the noble path accompanied by insight and called the Middle Way, would become unwholesome (adhammo), non-liberating, and should not be developed.
“ Sự thực hành khổ hạnh (attakilamathānuyogo) là Dhamma dẫn đến giải thoát (niyyāniko)” – hoặc những người dị giáo thực hành khổ hạnh như ngũ nhiệt đã nói như vậy, đối với họ, những người thực hành khổ hạnh đó, Dhamma dẫn đến giải thoát, tức là Thánh đạo bao gồm tuệ quán (vipassanā) và con đường trung đạo, sẽ trở thành phi Dhamma, tức là không dẫn đến giải thoát, không nên tu tập.
Sukhadukkhavasenapi parivattanaṃ dassetuṃ ‘‘ye ca kho’’tiādi vuttaṃ.
To show the reversal by way of happiness and suffering, the phrase “and whoever else” (ye ca kho) and so on was stated.
Để chỉ ra sự đảo ngược theo khổ và lạc, câu “ye ca kho” (và những ai) và các câu khác đã được nói.
‘‘Pāpaṃ nijjarāpessāmā’’ti attahiṃsanādivasena paṭipannakānaṃ pavatto sarīratāpano dukkho dhammo niyyānikoti.
For those who practice self-harm and so on with the thought “We shall wear out evil,” the suffering Dhamma, which is the torment of the body, is liberating.
“Chúng ta sẽ tiêu diệt ác nghiệp” – đối với những người thực hành bằng cách tự hành hạ, v.v., sự hành hạ thân thể (sarīratāpano) đã phát sinh là Dhamma khổ dẫn đến giải thoát.
Antadvayādivasena parivattanaṃ ācariyena vibhattaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘kathaṃ asubhasaññādivasena parivattetabbo’’ti pucchitabbattā evaṃ asubhasaññādivasena subhasaññādikā parivattetabbāti dassetuṃ ‘‘yathā vā panā’’tiādi vuttaṃ.
The reversal by way of the two extremes and so on was explained by the teacher and understood by us. To show how the perception of beauty and so on should be reversed by way of the perception of impurity and so on, because it is to be asked “How should it be reversed by way of the perception of impurity and so on?”, the phrase “or just as” (yathā vā panā) and so on was stated.
Sự đảo ngược theo hai cực đoan, v.v., đã được vị thầy phân tích, và chúng ta cũng đã hiểu. Để chỉ ra rằng “làm thế nào sự đảo ngược phải được thực hiện theo bất tịnh tưởng, v.v.?” và để chỉ ra rằng “như vậy, sự đảo ngược tịnh tưởng, v.v., phải được thực hiện theo bất tịnh tưởng, v.v.”, câu “yathā vā panā” (hoặc như thế nào) và các câu khác đã được nói.
Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘idāni asubhasaññādimukhena subhasaññādiparivattanaṃ dassetuṃ ‘yathā vā panā’tiādi vutta’’nti (netti. aṭṭha. 36) vuttaṃ.
However, in the Commentary, it is stated: “Now, to show the reversal of the perception of beauty and so on by way of the perception of impurity and so on, the phrase ‘or just as’ and so on was stated.”
Tuy nhiên, trong Aṭṭhakathā đã nói: “Bây giờ, để chỉ ra sự đảo ngược tịnh tưởng, v.v., thông qua bất tịnh tưởng, v.v., câu ‘yathā vā panā’ và các câu khác đã được nói”.
Sabbasaṅkhāresūti tebhūmakasaṅkhāresu.
“In all formations” (sabbasaṅkhāresu) means in the formations of the three realms.
Trong tất cả các hành (sabbasaṅkhāresu) là trong các hành thuộc ba cõi.
Āraddhavipassakassa hi tebhūmakā dhammā kilesāsucipaggharaṇakattā asubhato upaṭṭhahanti.
Indeed, for one who has commenced insight, the phenomena of the three realms appear as impure because they exude defilements and impurities.
Đối với người đã bắt đầu tuệ quán, các pháp thuộc ba cõi hiện hữu như là bất tịnh vì chúng là nguồn gốc của sự chảy ra của phiền não và ô uế.
‘‘Yadi sarūpatoyeva imesaṃ ime paṭipakkhāti aparivattetabbā siyuṃ, evaṃ sati niravasesā ca paṭipakkhā na sakkā parivattetuṃ, kathaṃ sakkā parivattetu’’nti vattabbattā parivattanalakkhaṇaṃ dassento ‘‘yaṃ yaṃ vā panā’’tiādimāha.
Since it would be said, “If these were not to be reversed, being opponents by their very nature, then it would be impossible to reverse all opponents; how then can they be reversed?”, the phrase “or whatever” (yaṃ yaṃ vā panā) and so on was stated, showing the characteristic of reversal.
“Nếu những điều đối nghịch này không thể đảo ngược như bản chất của chúng, thì tất cả những điều đối nghịch sẽ không thể đảo ngược được. Làm thế nào chúng có thể đảo ngược được?” – vì câu hỏi này phải được đặt ra, nên để chỉ ra đặc điểm của sự đảo ngược, Ngài đã nói “yaṃ yaṃ vā panā” (bất cứ điều gì) và các câu khác.
Tattha kusalaṃ vā akusalaṃ vā yaṃ yaṃ dhammaṃ parivattetukāmo ācariyo cittena rocayati diṭṭhiyā upagacchati, kusalassa vā akusalassa vā tassa tassa rucikassa upagatassa dhammassa yo paṭipakkho, so paṭipakkhadhammo asaddhammo assa dhammassa aniṭṭhato paccanīkato ajjhāpanno pariññāto.
There, whatever wholesome or unwholesome phenomenon the teacher wishes to reverse, he approves of it in his mind and adopts it with his view. Whatever is the opponent of that approved and adopted phenomenon, that opponent phenomenon, which is not true Dhamma, is understood as disagreeable or contrary to this phenomenon.
Trong đó, bất cứ Dhamma nào là thiện hay bất thiện mà vị thầy muốn đảo ngược, vị ấy chấp nhận (rocayati) bằng tâm, chấp nhận (upagacchati) bằng kiến giải, thì điều đối nghịch với Dhamma đó, Dhamma được chấp nhận đó, dù là thiện hay bất thiện, nó là phi Dhamma, được xem là (ajjhāpanno) không mong muốn (aniṭṭhato), tức là đối nghịch với Dhamma này.
Iṭṭhaṃ vā aniṭṭhaṃ vā yaṃ yaṃ dhammaṃ parivattetukāmo ācariyo cittena rocayati diṭṭhiyā upagacchati, iṭṭhassa vā aniṭṭhassa vā tassa tassa rucikassa dhammassa yo paṭipakkho, so paṭipakkhadhammo assa dhammassa aniṭṭhato paccanīkadhammato ajjhāpanno pariññāto bhavatīti parivattetukāmena icchitabbadhammānurūpapaṭipakkhavasena parivattanaṃ kātabbanti parivattane paṭipakkhalakkhaṇaṃ vuttaṃ.
Whatever agreeable or disagreeable phenomenon the teacher wishes to reverse, he approves of it in his mind and adopts it with his view. Whatever is the opponent of that agreeable or disagreeable phenomenon that is approved, that opponent phenomenon is understood as disagreeable or contrary to this phenomenon. Thus, the characteristic of the opponent in reversal is stated, meaning that reversal should be done according to the opponent suitable for the phenomenon one wishes to reverse.
Bất cứ Dhamma nào là mong muốn hay không mong muốn mà vị thầy muốn đảo ngược, vị ấy chấp nhận bằng tâm, chấp nhận bằng kiến giải, thì điều đối nghịch với Dhamma đó, Dhamma được chấp nhận đó, dù là mong muốn hay không mong muốn, nó là Dhamma đối nghịch, được xem là không mong muốn, tức là Dhamma đối nghịch với Dhamma này – như vậy, đặc điểm của điều đối nghịch trong sự đảo ngược đã được nói, nghĩa là sự đảo ngược phải được thực hiện theo điều đối nghịch phù hợp với Dhamma mong muốn bởi người muốn đảo ngược.
Tena aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ – ‘‘paṭipakkhassa lakkhaṇaṃ vibhāvetī’’ti.
Therefore, it is stated in the Commentary: “It clarifies the characteristic of the opponent.”
Do đó, trong Aṭṭhakathā đã nói: “Nó làm rõ đặc điểm của điều đối nghịch”.
37. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena pavattanahāravibhaṅgena parivattetabbā suttatthā vibhattā, so saṃvaṇṇanāvisesabhūto parivattanahāravibhaṅgo paripuṇṇo, ‘‘katamo vevacanahāravibhaṅgo’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo vevacano hāro’’tiādi vuttaṃ.
Because it is to be asked, "What is the method of synonyms?" it is said, "Therein, what is the method of synonyms?" and so on, referring to the analysis of the method of transformation, which is a specific kind of exposition, by which the Sutta meanings to be transformed have been analyzed.
Bằng cách nào mà các ý nghĩa của bài kinh cần được đảo ngược đã được phân tích bằng phân tích phương pháp vận hành, vốn là một cách diễn giải đặc biệt, thì phân tích phương pháp đảo ngược, vốn là cách diễn giải đặc biệt đó, đã hoàn tất. “Phương pháp đồng nghĩa là gì?” – vì câu hỏi này phải được đặt ra, nên câu “tattha katamo vevacano hāro” (trong đó, phương pháp đồng nghĩa là gì?) và các câu khác đã được nói.
Tattha tatthāti tesu niddiṭṭhesu soḷasasu desanāhārādīsu katamo saṃvaṇṇanāviseso vevacano hāro vevacanahāravibhaṅgo nāmāti pucchati.
Therein, "Therein" refers to those sixteen designated methods of exposition, such as the method of teaching. "What" specific kind of exposition "is the method of synonyms"? It asks, "What is called the analysis of the method of synonyms?"
Trong đó, “trong đó” (tatthā) là trong mười sáu phương pháp thuyết giảng, v.v., đã được chỉ định, “phương pháp đồng nghĩa là gì” (katamo vevacano hāro) là cách diễn giải đặc biệt nào được gọi là phân tích phương pháp đồng nghĩa – đây là câu hỏi.
‘‘Vevacanāni bahūnī’’tiādiniddesassa idāni mayā vuccamāno ‘‘ekaṃ bhagavā dhamma’’ntiādiko vitthārasaṃvaṇṇanāviseso vevacano hāro vevacanahāravibhaṅgo nāmāti attho gahetabbo.
The meaning to be taken is that the detailed exposition, beginning with "One Dhamma, O Bhagavā," which I am now speaking of, is called the method of synonyms, the analysis of the method of synonyms, in the context of the designation "Synonyms are many," and so on.
Ý nghĩa phải được hiểu là: “Sự diễn giải chi tiết đặc biệt mà tôi sắp nói bây giờ, bắt đầu bằng ‘Đức Thế Tôn nói một Dhamma’, v.v., là phương pháp đồng nghĩa, tức là phân tích phương pháp đồng nghĩa, đối với lời chỉ dẫn ‘có nhiều từ đồng nghĩa’ và các câu khác”.
‘‘Yāni vevacanāni niddhāritāni, katamāni tāni vevacanānī’’ti pucchitabbattā ‘‘yathā eka’’ntiādi vuttaṃ.
Because it is to be asked, "Which are those synonyms that have been determined?" it is said, "Just as one," and so on.
“Những từ đồng nghĩa nào đã được xác định? Những từ đồng nghĩa đó là gì?” – vì câu hỏi này phải được đặt ra, nên câu “yathā eka” (như một) và các câu khác đã được nói.
Ekaṃ viññātabbaṃ dhammaṃ sabhāvadhammaṃ paññāpetabbaṃ vā dhammaṃ aññamaññehi yathā yehi pakārehi ceva vevacanehi ca bhagavā niddisati, tathāpakārāni vevacanāni viññātabbānīti attho.
The meaning is that the synonyms to be known are of the kind that Bhagavā designates one Dhamma, the fundamental Dhamma, or the Dhamma to be made known, just as by various kinds and synonyms among themselves.
Một pháp cần được biết, là pháp tự tánh, hoặc là pháp cần được trình bày, Đức Thế Tôn đã chỉ rõ bằng những cách thức và từ đồng nghĩa khác nhau như thế nào, thì những từ đồng nghĩa theo các cách thức như vậy cần được hiểu, đó là ý nghĩa.
‘‘Tāni vevacanāni kinti bhagavā āhā’’ti vattabbattā ‘‘yathāha bhagavā’’tiādi vuttaṃ.
Because it is to be said, "How did Bhagavā speak those synonyms?" it is said, "Just as Bhagavā spoke," and so on.
Do cần phải nói: “Đức Thế Tôn đã nói những từ đồng nghĩa ấy là gì?”, nên đã nói đoạn bắt đầu bằng “yathāha bhagavā”.
Yathā yaṃyaṃpakārāni vevacanāni –
The meaning is that the synonyms to be known are of the kind that Bhagavā spoke, such as:
Những từ đồng nghĩa theo các cách thức nào –
Ekasseva dhammassa anekehi pariyāyabhūtehi vevacanehi niddisane phalaṃ aṭṭhakathāyaṃ (netti. aṭṭha. 37) bahudhā vuttaṃ, tasmā amhehi na dassitaṃ.
The fruit of designating one Dhamma by many synonymous terms has been stated in various ways in the Aṭṭhakathā , therefore it has not been shown by us.
Kết quả của việc chỉ rõ một pháp duy nhất bằng nhiều từ đồng nghĩa có tính cách tương đương đã được nói đến nhiều cách trong Chú giải (netti. aṭṭha. 37), do đó chúng tôi không trình bày ở đây.
‘‘Katamā āsā, katamā pihādī’’ti pucchitabbattā ‘‘āsā nāma vuccatī’’tiādi vuttaṃ.
Because it is to be asked, "What is hope? What is longing?" and so on, it is said, "Hope is called," and so on.
Do cần phải hỏi: “Thế nào là ước mong, thế nào là khát khao, v.v.?”, nên đã nói đoạn bắt đầu bằng “āsā nāma vuccati”.
Yā bhavissassa atthassa āsīsanā avassaṃ āgamissatīti yā āsā assa āsīsantassa puggalassa uppajjati, tassa āsīsanā ‘‘āsā nāmā’’ti vuccati.
That aspiration for a future gain, thinking 'it will surely come,' that aspiration which arises in the person who aspires, that aspiration is called 'hope' (āsā).
Sự mong mỏi đối với điều sẽ xảy ra, chắc chắn sẽ đến, sự ước mong nào phát sinh nơi người đang mong mỏi, sự mong mỏi ấy được gọi là “āsā”.
Vattamānassa yā patthanā assa patthayantassa uppajjati, seyyataraṃ vā aññaṃ disvā ‘‘ediso ahaṃ bhaveyya’’nti yā pihā assa pihayantassa uppajjati, sā patthanā ‘‘pihā nāmā’’ti vuccati.
That longing for what is present which arises in the person who longs, or that desire which arises in the person who desires upon seeing something superior, thinking "May I be like this," that longing is called 'longing' (pihā).
Sự mong cầu nào đối với điều hiện tại phát sinh nơi người đang mong cầu, hoặc khi thấy điều gì tốt đẹp hơn, sự khao khát nào phát sinh nơi người đang khao khát rằng “mong sao ta được như vậy”, sự mong cầu ấy được gọi là “pihā”.
Anāgatatthaṃ ārabbha pavattā taṇhā ‘‘āsā’’ti vuccati, anāgatapaccuppannatthaṃ ārabbha pavattā taṇhā ‘‘pihā’’ti vuccati, tathāpi taṇhābhāvena ekattā eko dhammova atthassa icchitassa nipphatti atthanipphatti, paṭipāleti etāya taṇhāyāti paṭipālanā, atthanipphattiyā paṭipālanāti atthanipphattipaṭipālanā.
Craving that arises concerning a future object is called "āsā" (hope); craving that arises concerning a future or present object is called "pihā" (longing). Nevertheless, due to their oneness as craving, it is one Dhamma. The accomplishment of the desired object is atthanipphatti (accomplishment of purpose). One protects with this craving, thus paṭipālanā (protection). Protection for the accomplishment of purpose is atthanipphattipaṭipālanā.
Tham ái khởi lên liên quan đến điều vị lai được gọi là “āsā”; tham ái khởi lên liên quan đến điều vị lai và hiện tại được gọi là “pihā”; tuy nhiên, do cùng bản chất là tham ái nên chúng là một pháp. Sự thành tựu của điều mong muốn là atthanipphatti; sự duy trì bằng tham ái này là paṭipālanā; sự duy trì sự thành tựu của điều mong muốn là atthanipphattipaṭipālanā.
Yā taṇhā assa pālayantassa puggalassa uppajjati, sā taṇhā ‘‘abhinandanā’’ti vuccati.
That craving which arises in the person who protects is called "abhinandanā" (delight).
Tham ái nào phát sinh nơi người đang duy trì, tham ái ấy được gọi là “abhinandanā”.
‘‘Yā atthanipphatti taṇhāya paṭipāletabbā, katamā sā atthanipphattī’’ti pucchitabbattā taṃ atthanipphattiṃ sattato vā saṅkhārato vā vibhajitvā dassento ‘‘piyaṃ vā ñātiṃ, piyaṃ vā dhamma’’ntiādimāha.
Because it is to be asked, "What is that accomplishment of purpose that is to be protected by craving?" he says, "A dear relative or a dear Dhamma," and so on, dividing that accomplishment of purpose into sentient beings or conditioned phenomena, and showing it.
Do cần phải hỏi: “Sự thành tựu của điều mong muốn cần được duy trì bằng tham ái là gì?”, để phân tích và trình bày sự thành tựu của điều mong muốn ấy theo phương diện chúng sinh hoặc hành, Ngài đã nói đoạn bắt đầu bằng “người thân yêu, hoặc pháp yêu quý”.
Tattha ‘‘ñāti’’nti iminā mittabandhavādayopi gahitā.
Therein, by the term "ñāti" (relative), friends and associates are also included.
Trong đó, từ “ñāti” này cũng bao gồm cả bạn bè, quyến thuộc, v.v.
Dhammaṃ pana piyarūpārammaṇādikaṃ chabbidhampi yāya taṇhāya taṇhiko abhinandati, sā taṇhā ‘‘abhinandanā nāmā’’ti vuccati.
The craving by which a person, craving, delights in the sixfold Dhamma, such as pleasant forms and so on, that craving is called "delight" (abhinandanā).
Còn pháp là đối tượng sắc khả ái, v.v. gồm cả sáu loại, người có tham ái hoan hỷ với pháp nào bằng tham ái nào, tham ái ấy được gọi là “abhinandanā”.
Paṭikkūlaṃ ñātiṃ vā dhammaṃ vā vipallāsavasena appaṭikkūlaṃ ñātiṃ vā dhammaṃ vā sabhāvavasena appaṭikkūlato yāya taṇhāya taṇhiko abhinandati, sā taṇhā vā ‘‘abhinandanā nāmā’’ti vuccatīti yojetvā attho gahetabbo.
Or, the craving by which a person, craving, delights in an unrepulsive relative or Dhamma due to its nature, or in a repulsive relative or Dhamma as unrepulsive due to perversion, that craving is called "delight" (abhinandanā)—this meaning should be understood by combining these points.
Nên hiểu ý nghĩa bằng cách liên kết rằng: người có tham ái hoan hỷ với người thân hoặc pháp đáng ghê tởm do điên đảo tưởng rằng không đáng ghê tởm, hoặc hoan hỷ với người thân hoặc pháp không đáng ghê tởm do bản chất của chúng là không đáng ghê tởm bằng tham ái nào, tham ái ấy được gọi là “abhinandanā”.
‘‘Tāsu dhātūsu katamāya dhātuyā katamā sarā patiṭṭhitā pavattā’’ti pucchitabbattā imāya dhātuyā ayaṃ sarā patiṭṭhitā pavattāti niyametvā dassetuṃ ‘‘sarāti keci rūpādhimuttā’’tiādi vuttaṃ.
Because it should be asked, "In which of those elements is which sarā established and active?", the phrase "sarā means some are devoted to forms" (sarāti keci rūpādhimuttā) and so on was stated to show, by definition, that this sarā is established and active in this element.
Do cần phải hỏi: “Trong các giới ấy, âm thanh nào được thiết lập, diễn tiến trong giới nào?”, để xác định và trình bày rằng âm thanh này được thiết lập, diễn tiến trong giới này, đã nói đoạn bắt đầu bằng “sarāti keci rūpādhimuttā”.
Tattha kecīti sarāsaṅkhātāya rūpataṇhāya taṇhikā puggalā.
Here, "some" (keci) refers to individuals who are craving for rūpa-taṇhā, which is called sarā.
Trong đó, keci là những người có tham ái đối với sắc, được gọi là âm thanh.
Rūpādhimuttāti rūpadhātusaṅkhāte ārammaṇe adhimuttā ajjhositā.
"Devoted to forms" (rūpādhimuttā) means devoted to, or intent on, the object known as the rūpa-dhātu (form-element).
Rūpādhimuttā là những người có khuynh hướng, quyến luyến đối tượng được gọi là sắc giới.
Iminā padena rūpataṇhāsaṅkhātā sarā rūpadhātuyā patiṭṭhitā pavattāti gahitā, ‘‘keci saddādhimuttā’’tiādīhipi saddataṇhāsaṅkhātādayo sarā saddadhātuyādīsu patiṭṭhitā pavattā sarāva gahitā.
By this term, the sarā known as rūpa-taṇhā is understood to be established and active in the rūpa-dhātu; and by "some are devoted to sounds" (keci saddādhimuttā) and so on, the sarā known as sadda-taṇhā (craving for sounds) and so on, established and active in the sadda-dhātu (sound-element) and so on, are understood.
Bằng từ này, âm thanh được gọi là tham ái đối với sắc được hiểu là đã được thiết lập, diễn tiến trong sắc giới; bằng các câu bắt đầu bằng “keci saddādhimuttā”, các âm thanh được gọi là tham ái đối với thanh, v.v. cũng được hiểu là đã được thiết lập, diễn tiến trong thanh giới, v.v.
Keci dhammādhimuttāti ettha dhammaggahaṇena cakkhudhātusotadhātughānadhātujivhādhātukāyadhātusattaviññāṇadhātudhammadhātuyo gahitā, tasmā aṭṭhārasa dhātuyo patiṭṭhānabhāvena gahitāpi chabbidhāva gahitāti daṭṭhabbā.
In "some are devoted to mental phenomena" (keci dhammādhimuttā), the term Dhamma here includes the eye-element, ear-element, nose-element, tongue-element, body-element, consciousness-element of beings, and the mind-element (dhammadhātu); therefore, although eighteen elements are taken as the basis, they should be understood as being taken in six ways.
Trong câu “keci dhammādhimuttā”, việc dùng từ pháp bao gồm nhãn giới, nhĩ giới, tỷ giới, thiệt giới, thân giới, bảy thức giới và pháp giới; do đó, dù mười tám giới được xem là nền tảng, nhưng cần hiểu rằng chúng chỉ được kể là sáu loại.
‘‘Rūpādhimuttādīsu kittakāni padāni taṇhāpakkhe taṇhāya vevacanā’’ti pucchitabbattā etādisāni ettakāni padāni taṇhāpakkhe taṇhāvevacanānīti niyametvā dassetuṃ ‘‘tattha yāni cha gehasitānī’’tiādi vuttaṃ.
Because it should be asked, "Among those devoted to forms and so on, how many terms are synonyms for craving in the aspect of craving?", the phrase "among them, the six associated with household life" (tattha yāni cha gehasitānī) and so on was stated to show, by definition, that such and such terms are synonyms for craving in the aspect of craving.
Do cần phải hỏi: “Trong số những người có khuynh hướng đối với sắc, v.v., có bao nhiêu từ là từ đồng nghĩa của tham ái thuộc về phe tham ái?”, để xác định và trình bày rằng có bấy nhiêu từ như thế này là từ đồng nghĩa của tham ái thuộc về phe tham ái, đã nói đoạn bắt đầu bằng “tattha yāni cha gehasitānī”.
Tatthāti tesu chasu rūpādīsu.
"Among them" (tatthā) refers to those six, forms and so on.
Tatthā là trong sáu đối tượng sắc, v.v. ấy.
Cha gehasitāni domanassānīti chasu rūpādīsu pavattaṃ taṇhāpemaṃ nissāya pavattāni cha domanassāni.
"Six household-based mental pains" (cha gehasitāni domanassāni) refers to the six mental pains that arise dependent on the craving and affection that occur in the six, forms and so on.
Sáu ưu liên hệ gia đình là sáu ưu phát sinh do nương vào tình yêu tham ái diễn tiến trong sáu đối tượng sắc, v.v.
Esa nayo sesesupi.
The same method applies to the rest.
Phương pháp này cũng áp dụng cho các trường hợp còn lại.
‘‘Cha upekkhā gehasitāpi bhagavatā vuttā, kasmā na gahitā’’ti vattabbattā ‘‘yā cha upekkhā gehasitā, ayaṃ diṭṭhipakkho’’ti vuttaṃ, diṭṭhipakkhattā na gahitāti attho.
Because it should be asked, "The six household-based equanimities were also taught by the Blessed One; why are they not included?", it was stated, "the six household-based equanimities are in the aspect of wrong view" (yā cha upekkhā gehasitā, ayaṃ diṭṭhipakkho), meaning they are not included because they are in the aspect of wrong view.
Do cần phải nói: “Đức Thế Tôn cũng đã nói về sáu xả liên hệ gia đình, tại sao không được đề cập đến?”, nên đã nói: “sáu xả liên hệ gia đình, đây là phe tà kiến”; do thuộc về phe tà kiến nên không được đề cập, đó là ý nghĩa.
Taṇhāya vevacanāni ācariyena niddiṭṭhāni, amhehi ca ñātāni, ‘‘katamāni cittassa vevacanānī’’ti pucchitabbattā ‘‘cittaṃ mano’’tiādi vuttaṃ.
The synonyms for craving have been pointed out by the teacher, and we have understood them. Because it should be asked, "Which are the synonyms for consciousness?", the phrase "consciousness, mind" (cittaṃ mano) and so on was stated.
Các từ đồng nghĩa của tham ái đã được vị thầy chỉ rõ, và chúng tôi cũng đã biết; do cần phải hỏi: “Những từ đồng nghĩa của tâm là gì?”, nên đã nói đoạn bắt đầu bằng “cittaṃ mano”.
‘‘Ārammaṇaṃ cintetīti cittaṃ.
"It thinks about an object, thus consciousness (cittaṃ).
“Suy tư về đối tượng nên là cittaṃ.
Manati jānātīti mano.
It minds, it knows, thus mind (mano).
Biết, nhận thức nên là mano.
Vijānātīti viññāṇa’’ntiādinā attho pakaraṇesu (dha. sa. aṭṭha. 5) vuttova, tasmā amhehi na vitthārito.
It discerns, thus discernment (viññāṇa)"—the meaning has been stated in the treatises (DhsA. 5) in this manner, therefore it is not elaborated by us.
Biết rõ nên là viññāṇa”, ý nghĩa của các từ này đã được nói trong các bộ luận (dha. sa. aṭṭha. 5), do đó chúng tôi không giải thích chi tiết.
Vevacanāniyeva imāni imassa vevacanānīti ettakāniyeva kathayissāma.
We will only state that these are the synonyms for this.
Chúng tôi sẽ chỉ trình bày bấy nhiêu từ đồng nghĩa này là từ đồng nghĩa của từ này.
‘‘Paññindriyaṃ paññābala’’ntiādīni paññāvevacanāni.
"Faculty of wisdom, power of wisdom" (paññindriyaṃ paññābalaṃ) and so on are synonyms for wisdom.
Các từ bắt đầu bằng “paññindriyaṃ paññābalaṃ” là những từ đồng nghĩa của tuệ.
‘‘Arahaṃ sammāsambuddho’’tiādīni buddhassa vevacanāni.
"Arahant, Perfectly Self-Enlightened One" (arahaṃ sammāsambuddho) and so on are synonyms for the Buddha.
Các từ bắt đầu bằng “Arahaṃ sammāsambuddho” là những từ đồng nghĩa của Đức Phật.
‘‘Tāni kattha desitānī’’ti pucchitabbattā ‘‘yathā ca buddhānussatiyaṃ vutta’’ntiādi vuttaṃ.
Because it should be asked, "Where were these taught?", the phrase "and as stated in the recollection of the Buddha" (yathā ca buddhānussatiyaṃ vuttaṃ) and so on was stated.
Do cần phải hỏi: “Những từ ấy được thuyết ở đâu?”, nên đã nói đoạn bắt đầu bằng “yathā ca buddhānussatiyaṃ vuttaṃ”.
Buddhānussatidesanāyaṃ yathā ca yaṃyaṃpakāraṃ vevacanaṃ bhagavatā ‘‘itipi so bhagavā arahaṃ…pe… bhagavato’’ti vuttaṃ, etaṃpakāraṃ vevacanaṃ buddhānussatiyā vevacanaṃ buddhassa vevacananti daṭṭhabbaṃ.
In the teaching of the recollection of the Buddha, "and as" (yathā ca) refers to whatever kind of synonym was stated by the Blessed One, such as "Indeed, the Blessed One is an Arahant... and so on... of the Blessed One"; this kind of synonym should be understood as a synonym for the recollection of the Buddha, a synonym for the Buddha.
Trong phần thuyết về niệm Phật, như thế nào mà từ đồng nghĩa nào đã được Đức Thế Tôn nói rằng “Đức Thế Tôn là bậc A-la-hán như vậy... cho đến... của Đức Thế Tôn”, thì từ đồng nghĩa theo cách thức ấy cần được hiểu là từ đồng nghĩa trong niệm Phật, là từ đồng nghĩa của Đức Phật.
‘‘Yathā ca dhammānussatiyaṃ vutta’’ntiādīsupi evameva yojanā kātabbā.
And just as it was said in the recollection of the Dhamma and so on, the application should be made in the same way.
Trong các câu bắt đầu bằng “yathā ca dhammānussatiyaṃ vuttaṃ”, cách liên kết cũng nên được thực hiện tương tự.
39. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena vibhaṅgena vevacanāni vibhattāni, so saṃvaṇṇanāvisesabhūto vibhaṅgo paripuṇṇo, ‘‘katamo paññattihāravibhaṅgo’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo paññattihāro’’tiādi vuttaṃ.
The analysis, which is a special kind of explanation, by which synonyms are analyzed, is complete. Since it is to be asked, "What is the analysis of the mode of designation?", "What is the mode of designation here?" and so on, was stated.
Bằng cách phân tích đặc biệt nào trong việc diễn giải mà các từ đồng nghĩa đã được phân loại, cách phân tích đặc biệt trong việc diễn giải ấy đã hoàn tất; do cần phải hỏi: “Phân tích phương pháp chế định là gì?”, nên đã nói đoạn bắt đầu bằng “tattha katamo paññattihāro”.
Tattha tatthāti tesu niddiṭṭhesu soḷasasu desanāhārādīsu katamo saṃvaṇṇanāviseso paññattihāro paññattihāravibhaṅgo nāmāti pucchati.
Here, "here" means among those sixteen modes of exposition, such as the mode of teaching, "what" special explanation is called the "mode of designation," or the analysis of the mode of designation, is asked.
Ở đây, tatthā có nghĩa là trong số mười sáu phương pháp thuyết giảng, v.v., đã được chỉ ra ấy, katamo có nghĩa là sự phân biệt trong cách diễn giải nào là paññattihāro, tức là sự phân tích về phương pháp chế định, được gọi là gì? – đây là câu hỏi.
‘‘Ekaṃ bhagavā dhammaṃ paññattīhi vividhāhi desetī’’tiādiniddesassa idāni mayā vuccamāno ‘‘yā pakatikathāya desanā’’tiādiko vitthārasaṃvaṇṇanāviseso paññattihāro paññattihāravibhaṅgo nāmāti gahetabbo.
The special detailed explanation, "which is the exposition in ordinary discourse" and so on, which is now being stated by me, referring to the instruction "The Blessed One teaches one Dhamma with various designations," should be understood as the mode of designation, or the analysis of the mode of designation.
Cái đặc điểm giải thích chi tiết, bắt đầu bằng "sự thuyết giảng bằng lời nói thông thường" v.v., mà nay tôi đang nói đến, của sự trình bày bắt đầu bằng "Đức Thế Tôn thuyết giảng một pháp bằng nhiều phương cách chế định", thì được gọi là Paññattihāra (Phương cách chế định) và Paññattihāravibhaṅga (Phân tích Phương cách chế định).
‘‘Yāhi vividhāhi paññattīhi ekaṃ dhammaṃ bhagavā deseti, katamā tā vividhā paññattiyo’’ti pucchitabbattā ‘‘yā pakatikathāyā’’tiādi vuttaṃ.
Since it is to be asked, "With which various designations does the Blessed One teach one Dhamma? What are those various designations?", "which is the exposition in ordinary discourse" and so on, was stated.
Vì cần phải hỏi rằng: "Đức Thế Tôn thuyết giảng một pháp bằng những phương cách chế định đa dạng nào, những phương cách chế định đa dạng ấy là gì?", nên đã nói "sự thuyết giảng bằng lời nói thông thường" v.v.
Tattha pakatikathāyāti assādādipadatthavisesaṃ aniddhāretvā atthasabhāvena pavattāya kathāya sādhukaṃ manasikāradhammakathāya yā desanā yathādhippetamatthaṃ veneyyasantāne nikkhipati patiṭṭhapeti pakārena ñāpeti, tasmā nikkhepapaññatti, tāya paññattiyā dhammaṃ desetīti attho.
Here, "in ordinary discourse" means the teaching which, in a Dhamma talk with proper attention, without specifying a particular meaning like that of gratification and so on, but with the nature of meaning, implants and establishes the intended meaning in the minds of those to be trained, and makes it known. Therefore, it is a "designation of deposit." This means that he teaches the Dhamma by means of that designation.
Trong đó, pakatikathāya (bằng lời nói thông thường) có nghĩa là sự thuyết giảng nào, bằng lời nói diễn ra theo bản chất ý nghĩa mà không xác định đặc điểm ý nghĩa của các từ như vị ngọt v.v., bằng lời thuyết pháp được chú ý đúng đắn, đặt để, thiết lập ý nghĩa như đã được dự định vào dòng tâm thức của người có thể được giáo hóa, làm cho nhận biết một cách đặc biệt, do đó là nikkhepapaññatti (chế định đặt để), nghĩa là thuyết giảng pháp bằng chế định ấy.
‘‘Yā paññatti ‘pakatikathāya desanā’ti vuttā, katamā sā’’ti pucchitabbattā tathā pucchitvā vitthārato dassetuṃ ‘‘kā ca pakatikathāya desanā’’tiādi vuttaṃ.
Since it is to be asked, "What is that designation referred to as 'the exposition in ordinary discourse'?", having asked thus to show it in detail, "And what is the exposition in ordinary discourse?" and so on, was stated.
Vì cần phải hỏi rằng: "Chế định nào được gọi là 'sự thuyết giảng bằng lời nói thông thường', chế định ấy là gì?", nên đã hỏi như vậy và để trình bày chi tiết, đã nói "sự thuyết giảng bằng lời nói thông thường là gì" v.v.
Aṭṭhakathāyaṃ pana –‘‘iti ‘pakatikathāya desanā’ti saṅkhepena vuttamatthaṃ vitthārena vibhajituṃ ‘kā ca pakatikathāya desanā’ti pucchitvā ‘cattāri saccānī’tiādimāhā’’ti (netti. aṭṭha. 39) vuttaṃ.
However, in the Aṭṭhakathā, it was said: "Thus, to analyze in detail the meaning briefly stated as 'the exposition in ordinary discourse,' having asked 'And what is the exposition in ordinary discourse?', he stated 'the four noble truths' and so on."
Tuy nhiên, trong Aṭṭhakathā (Chú giải) đã nói rằng: "Để phân tích chi tiết ý nghĩa đã được nói tóm tắt là 'sự thuyết giảng bằng lời nói thông thường', sau khi hỏi 'sự thuyết giảng bằng lời nói thông thường là gì?', đã nói 'bốn sự thật' v.v.".
Tattha desanādesetabbassa bhedabhāvepi abhedopacārena ‘‘desanā cattāri saccānī’’ti vuttaṃ, catunnaṃ saccānaṃ paññatti desanā nāmāti attho.
Here, even though there is a distinction between the exposition and what is to be expounded, "the exposition is the four noble truths" was stated by way of a non-distinction. This means that the designation of the four noble truths is called the exposition.
Trong đó, dù có sự khác biệt giữa sự thuyết giảng và cái được thuyết giảng, nhưng bằng cách ẩn dụ sự không khác biệt, đã nói "sự thuyết giảng là bốn sự thật", nghĩa là chế định của bốn sự thật được gọi là sự thuyết giảng.
‘‘Kathaṃ taṃ saccapaññattiṃ bhagavā āhā’’ti pucchitabbattā ‘‘yathā bhagavā āhā’’ti vuttaṃ.
Since it is to be asked, "How did the Blessed One state that designation of the truths?", "just as the Blessed One stated" was said.
Vì cần phải hỏi rằng: "Đức Thế Tôn đã nói chế định sự thật ấy như thế nào?", nên đã nói "như Đức Thế Tôn đã nói".
Yathā yena pakārena bhagavā yaṃ yaṃ paññattiṃ āha, tathā tena pakārena sā paññatti jānitabbā.
"Just as" means in whichever way the Blessed One stated whichever designation, in that way that designation should be known.
Yathā (như) có nghĩa là chế định nào Đức Thế Tôn đã nói bằng cách nào, thì chế định ấy cần phải được biết bằng cách đó.
‘‘Idaṃ dukkha’’nti yaṃ paññattiṃ bhagavā āha, ayaṃ ‘‘idaṃ dukkha’’nti paññatti pañcannaṃ khandhānaṃ nikkhepapaññatti, channaṃ dhātūnaṃ nikkhepapaññatti, aṭṭhārasannaṃ dhātūnaṃ nikkhepapaññatti, dvādasannaṃ āyatanānaṃ nikkhepapaññatti, dasannaṃ indriyānaṃ nikkhepapaññattīti yojanā kātabbā.
The designation "This is suffering" which the Blessed One stated, this designation "This is suffering" is the designation of deposit for the five aggregates, the designation of deposit for the six elements, the designation of deposit for the eighteen elements, the designation of deposit for the twelve sense bases, the designation of deposit for the ten faculties—this is how the application should be made.
Cần phải kết hợp rằng: Chế định nào Đức Thế Tôn đã nói "đây là khổ", thì chế định "đây là khổ" này là nikkhepapaññatti (chế định đặt để) của năm uẩn, nikkhepapaññatti của sáu giới, nikkhepapaññatti của mười tám giới, nikkhepapaññatti của mười hai xứ, nikkhepapaññatti của mười căn.
Khandhadhātuāyatanindriyāni ca lokiyāneva.
And the aggregates, elements, sense bases, and faculties are only mundane.
Các uẩn, giới, xứ và căn chỉ là những cái thuộc về thế gian.
Pīḷanasaṅkhatasantāpavipariṇāmatthatāsāmaññena ekattaṃ upanetvā ‘‘idaṃ dukkha’’nti vuttā.
They are referred to as "this is suffering" by bringing them to a unity through the common characteristic of oppression, torment, affliction, and impermanence.
Chúng đã được nói là "đây là khổ" bằng cách đưa về một thể thống nhất dựa trên ý nghĩa chung của sự bức bách, sự thiêu đốt, sự biến hoại.
Dasannaṃ indriyānanti cakkhusotaghānajivhākāyaitthipurisajīvitamanavedanindriyānaṃ dasannaṃ.
"For the ten faculties" means for the ten faculties of eye, ear, nose, tongue, body, femininity, masculinity, life, mind, and feeling.
Dasannaṃ indriyāna (mười căn) có nghĩa là mười căn: nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, nữ, nam, mạng, ý, thọ.
Anubhavanalakkhaṇena ekalakkhaṇattā vedanindriyaṃ ekanti gahitaṃ, saddhindriyādīni pana maggapariyāpannattā na gahitāni.
The faculty of feeling is taken as one due to its single characteristic of experiencing; but the faculties of faith and so on are not taken because they are included in the path.
Thọ căn đã được lấy là một vì có một đặc tính là đặc tính kinh nghiệm; còn tín căn v.v. thì không được lấy vì chúng thuộc về đạo.
Kabaḷīkāreti ṭhānūpacārena voharite ojāsaṅkhāte āhāre, rāgo ariyamaggena appahātabbattā anusayavasena, āsāvasena vā patthanāvasena vā atthi nandī.
In "nutriment," which is called "nutriment" by way of location, there is "delight" in the sense of underlying tendency, since craving is not abandoned by the noble path, or in the sense of longing or wishing.
Trong Kabaḷīkāre (vật thực đoàn) có nghĩa là trong vật thực được gọi bằng cách ẩn dụ vị trí là chất bổ dưỡng, atthi nandī (có sự hoan hỷ). Tham ái tồn tại dưới dạng tùy miên vì nó không thể được đoạn trừ bằng Thánh đạo, hoặc dưới dạng hy vọng, hoặc dưới dạng khao khát.
Atthi taṇhāti etthāpi eseva nayo.
The same method applies to "there is craving" here as well.
Trong atthi taṇhā (có ái) cũng theo cách này.
Patiṭṭhitaṃ viruḷhanti paṭisandhiākaḍḍhanasamatthatāpattiyā patiṭṭhitattā patiṭṭhitañceva viruḷhañcāti gahetabbaṃ.
"Established, grown" should be understood as established and grown due to its ability to draw forth rebirth-linking.
Patiṭṭhitaṃ viruḷhaṃ (đã được thiết lập, đã tăng trưởng) cần được hiểu là đã được thiết lập và đã tăng trưởng vì đã đạt đến khả năng kéo theo sự tái tục.
Saṅkhārānanti punabbhavanibbattakassa bhavassa abhinibbattihetukānaṃ saṅkhārānaṃ.
"Of formations" means formations that are causes for the arising of existence which produces renewed existence.
Saṅkhārānaṃ (của các hành) có nghĩa là của các hành là nguyên nhân của sự tái sinh, tức là nguyên nhân của sự tái sinh của hữu.
Jātijarāmaraṇanti abhinibbattanalakkhaṇā jāti, na uppādova, paripākalakkhaṇā jarā, na ṭhitiyeva, bhedanalakkhaṇaṃ maraṇaṃ, na bhaṅgameva.
"Birth, aging, death" means birth characterized by reappearance, not just mere arising; aging characterized by maturation, not just mere duration; death characterized by dissolution, not just mere breaking up.
Jātijarāmaraṇaṃ (sinh, già, chết) có nghĩa là sinh là đặc tính của sự tái sinh, không chỉ là sự sinh khởi; già là đặc tính của sự chín muồi, không chỉ là sự tồn tại; chết là đặc tính của sự tan rã, không chỉ là sự hoại diệt.
Tena vuttaṃ ‘‘sasokaṃ sadaraṃ saupāyāsa’’nti.
Therefore, it is said, "with sorrow, with lamentation, with despair."
Vì thế đã nói "kèm theo sầu, kèm theo sợ hãi, kèm theo ưu phiền".
Vaṭṭavasena paññattibhedo ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘kathaṃ vivaṭṭavasena paññattibhedo vibhatto’’ti vattabbattā ‘‘kabaḷīkāre ce, bhikkhave, āhāre natthi rāgo’’tiādi vuttaṃ.
The classification of designations according to the cycle of existence (vaṭṭa) has been explained by the teacher and understood by us. Because it must be stated "how the classification of designations according to the turning away (vivaṭṭa) is explained," it is said, "Monks, if there is no lust for the nutriment of edible food," and so on.
Sự phân loại chế định theo vòng luân hồi đã được thầy phân tích, và chúng tôi cũng đã biết. Vì cần phải nói rằng "sự phân loại chế định theo sự thoát khỏi vòng luân hồi đã được phân tích như thế nào?", nên đã nói "Này các Tỳ-khưu, nếu không có tham ái trong vật thực đoàn" v.v.
‘‘Kabaḷīkāre…pe… anupāyāsanti vadāmī’’ti ayaṃ paññatti dukkhassa pariññāya ca paññāpanato pariññāpaññatti nāma, samudayassa pahānassa ca paññāpanato pahānapaññatti nāma, maggassa bhāvanāya ca paññāpanato bhāvanāpaññatti nāma, nirodhassa sacchikiriyāya ca paññāpanato sacchikiriyāpaññatti nāma.
"If for edible food... without despair, I say." This designation, because it designates the full understanding of suffering, is called the Designation of Full Understanding (pariññāpaññatti). Because it designates the abandoning of the origin, it is called the Designation of Abandonment (pahānapaññatti). Because it designates the development of the path, it is called the Designation of Development (bhāvanāpaññatti). Because it designates the realization of cessation, it is called the Designation of Realization (sacchikiriyāpaññatti).
"Nếu không có tham ái trong vật thực đoàn… v.v… ta nói không có ưu phiền" – chế định này được gọi là pariññāpaññatti (chế định liễu tri) vì nó trình bày sự liễu tri khổ, được gọi là pahānapaññatti (chế định đoạn trừ) vì nó trình bày sự đoạn trừ tập, được gọi là bhāvanāpaññatti (chế định tu tập) vì nó trình bày sự tu tập đạo, được gọi là sacchikiriyāpaññatti (chế định chứng ngộ) vì nó trình bày sự chứng ngộ diệt.
40. Vivaṭṭavasena paññattibhedo ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘kathaṃ sammasanavasena paññattibhedo vibhatto’’ti vattabbattā ‘‘samādhiṃ, bhikkhave, bhāvethā’’tiādi vuttaṃ.
40. The classification of designations according to the turning away (vivaṭṭa) has been explained by the teacher and understood by us. Because it must be stated "how the classification of designations according to contemplation (sammasana) is explained," it is said, "Monks, develop concentration," and so on.
Sự phân loại chế định theo sự thoát khỏi vòng luân hồi đã được thầy phân tích, và chúng tôi cũng đã biết. Vì cần phải nói rằng "sự phân loại chế định theo sự quán sát đã được phân tích như thế nào?", nên đã nói "Này các Tỳ-khưu, hãy tu tập định" v.v.
‘‘Samādhiṃ, bhikkhave, bhāvetha…pe… yathābhūtaṃ pajānātī’’ti ayaṃ paññatti maggassa bhāvanāya ca paññāpanato bhāvanāpaññatti nāma, dukkhassa pariññāya ca paññāpanato pariññāpaññatti nāma, samudayassa pahānassa ca paññāpanato pahānapaññatti nāma, nirodhassa sacchikiriyāya ca paññāpanato sacchikiriyāpaññatti nāma.
"Monks, develop concentration... understands things as they are." This designation, because it designates the development of the path, is called the Designation of Development (bhāvanāpaññatti). Because it designates the full understanding of suffering, it is called the Designation of Full Understanding (pariññāpaññatti). Because it designates the abandoning of the origin, it is called the Designation of Abandonment (pahānapaññatti). Because it designates the realization of cessation, it is called the Designation of Realization (sacchikiriyāpaññatti).
"Này các Tỳ-khưu, hãy tu tập định… v.v… nhận biết như thật" – chế định này được gọi là bhāvanāpaññatti (chế định tu tập) vì nó trình bày sự tu tập đạo, được gọi là pariññāpaññatti (chế định liễu tri) vì nó trình bày sự liễu tri khổ, được gọi là pahānapaññatti (chế định đoạn trừ) vì nó trình bày sự đoạn trừ tập, được gọi là sacchikiriyāpaññatti (chế định chứng ngộ) vì nó trình bày sự chứng ngộ diệt.
Sammasanavasena paññattibhedo ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘kathaṃ upādānakkhandhavasena paññattibhedo vibhatto’’ti vattabbattā ‘‘rūpaṃ, rādha, vikirathā’’tiādi vuttaṃ.
The classification of designations according to contemplation (sammasana) has been explained by the teacher and understood by us. Because it must be stated "how the classification of designations according to the aggregates of clinging (upādānakkhandha) is explained," it is said, "Radha, scatter form," and so on.
Sự phân loại chế định theo sự quán sát đã được thầy phân tích, và chúng tôi cũng đã biết. Vì cần phải nói rằng "sự phân loại chế định theo các uẩn chấp thủ đã được phân tích như thế nào?", nên đã nói "Này Rādhā, hãy phân tán sắc" v.v.
‘‘Rūpaṃ, rādha, vikiratha…pe… nibbāna’’nti ayaṃ paññatti taṇhāsaṅkhātassa rodhassa nirodhassa ca paññāpanato nirodhapaññatti nāma, assādassa nibbidāya ca paññāpanato nibbidāpaññatti nāma, dukkhassa pariññāya ca paññāpanato pariññāpaññatti nāma, samudayassa pahānassa ca paññāpanato pahānapaññatti nāma, maggassa bhāvanāya ca paññāpanato bhāvanāpaññatti nāma, nirodhassa sacchikiriyāya ca paññāpanato sacchikiriyāpaññatti nāma.
"Radha, scatter form... Nibbāna." This designation, because it designates the cessation of craving, which is an obstruction, and cessation itself, is called the Designation of Cessation (nirodhapaññatti). Because it designates gratification and disenchantment, it is called the Designation of Disenchantment (nibbidāpaññatti). Because it designates the full understanding of suffering, it is called the Designation of Full Understanding (pariññāpaññatti). Because it designates the abandoning of the origin, it is called the Designation of Abandonment (pahānapaññatti). Because it designates the development of the path, it is called the Designation of Development (bhāvanāpaññatti). Because it designates the realization of cessation, it is called the Designation of Realization (sacchikiriyāpaññatti).
"Này Rādhā, hãy phân tán sắc… v.v… Nibbāna" – chế định này được gọi là nirodhapaññatti (chế định đoạn diệt) vì nó trình bày sự đoạn diệt của sự đoạn diệt, tức là ái, được gọi là nibbidāpaññatti (chế định nhàm chán) vì nó trình bày sự nhàm chán vị ngọt, được gọi là pariññāpaññatti (chế định liễu tri) vì nó trình bày sự liễu tri khổ, được gọi là pahānapaññatti (chế định đoạn trừ) vì nó trình bày sự đoạn trừ tập, được gọi là bhāvanāpaññatti (chế định tu tập) vì nó trình bày sự tu tập đạo, được gọi là sacchikiriyāpaññatti (chế định chứng ngộ) vì nó trình bày sự chứng ngộ diệt.
‘‘Rūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇāni vikiranto viddhaṃsento vikīḷaniyaṃ karonto paññāya taṇhākkhayāya paṭipajjanto kiṃ pajānātī’’ti pucchitabbattā ‘‘so ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānātī’’tiādi vuttaṃ.
Because it must be asked, "What does one understand when scattering, destroying, making a plaything of form, feeling, perception, formations, and consciousness, and practicing for the destruction of craving through wisdom?" it is said, "He understands, 'This is suffering,' as it really is," and so on.
Vì cần phải hỏi rằng: "Khi phân tán, hủy diệt, làm cho sắc, thọ, tưởng, hành, thức trở thành trò chơi, khi thực hành bằng trí tuệ để diệt ái, người ấy nhận biết điều gì?", nên đã nói "Người ấy nhận biết 'đây là khổ' như thật" v.v.
‘‘So ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānātīti…pe… nirodhagāminipaṭipadāti yathābhūtaṃ pajānātī’’ti ayaṃ paññatti saccānaṃ paṭivedhassa paññāpanato paṭivedhapaññatti nāma, dassanabhūmiyā nikkhepassa ca paññāpanato nikkhepapaññatti nāma, maggassa bhāvanāya ca paññāpanato bhāvanāpaññatti nāma, sotāpattiphalassa sacchikiriyāya ca paññāpanato sacchikiriyāpaññatti nāma.
"He understands, 'This is suffering,' as it really is... understands, 'This is the path leading to the cessation of suffering,' as it really is." This designation, because it designates the penetration of the truths, is called the Designation of Penetration (paṭivedhapaññatti). Because it designates the establishment of the stage of vision, it is called the Designation of Establishment (nikkhepapaññatti). Because it designates the development of the path, it is called the Designation of Development (bhāvanāpaññatti). Because it designates the realization of the fruit of stream-entry, it is called the Designation of Realization (sacchikiriyāpaññatti).
"Người ấy nhận biết 'đây là khổ' như thật… v.v… nhận biết 'đây là con đường đưa đến diệt khổ' như thật" – chế định này được gọi là paṭivedhapaññatti (chế định thể nhập) vì nó trình bày sự thể nhập các sự thật, được gọi là nikkhepapaññatti (chế định đặt để) vì nó trình bày sự đặt để của cảnh giới thấy, được gọi là bhāvanāpaññatti (chế định tu tập) vì nó trình bày sự tu tập đạo, được gọi là sacchikiriyāpaññatti (chế định chứng ngộ) vì nó trình bày sự chứng ngộ quả Dự Lưu.
‘‘So ‘ime āsavā’ti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… ‘āsavā asesaṃ nirujjhantī’ti yathābhūtaṃ pajānātī’’ti ayaṃ paññatti khayeñāṇassa uppādassa ca paññāpanato uppādapaññatti nāma, anuppādeñāṇassa okāsassa ca paññāpanato okāsapaññatti nāma, maggassa bhāvanāya ca paññāpanato bhāvanāpaññatti nāma, dukkhassa pariññāya ca paññāpanato pariññāpaññatti nāma, samudayassa pahānassa ca paññāpanato pahānapaññatti nāma, vīriyindriyassa ārambhassa ca paññāpanato ārambhapaññatti nāma, āsāṭikānaṃ āhaṭanāya ca paññāpanato āhaṭanāpaññatti nāma, bhāvanābhūmiyā nikkhepassa ca paññāpanato nikkhepapaññatti nāma, pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ abhinighātassa ca paññāpanato abhinighātapaññatti nāma.
“He understands ‘these are āsavas’ as they really are… and ‘the āsavas cease completely’ as they really are.” This designation, because it designates the arising of the knowledge of destruction, is called the designation of arising; because it designates the opportunity for the knowledge of non-arising, it is called the designation of opportunity; because it designates the development of the path, it is called the designation of development; because it designates the full understanding of suffering, it is called the designation of full understanding; because it designates the abandoning of the origin, it is called the designation of abandoning; because it designates the exertion of the faculty of energy, it is called the designation of exertion; because it designates the removal of hindrances, it is called the designation of removal; because it designates the establishment of the development-ground, it is called the designation of establishment; because it designates the suppression of evil unwholesome states, it is called the designation of suppression.
“Vị ấy tuệ tri như thật rằng: ‘Đây là các lậu hoặc’… cho đến… ‘các lậu hoặc được đoạn diệt không còn dư sót’”. Ayaṃ, chế định này, do biểu thị sự sanh khởi của trí về sự đoạn tận, nên được gọi là uppādapaññatti (chế định về sự sanh khởi); do biểu thị cơ hội cho trí về sự không sanh khởi, nên được gọi là okāsapaññatti (chế định về cơ hội); do biểu thị sự tu tập đạo, nên được gọi là bhāvanāpaññatti (chế định về sự tu tập); do biểu thị sự liễu tri khổ, nên được gọi là pariññāpaññatti (chế định về sự liễu tri); do biểu thị sự đoạn tận tập, nên được gọi là pahānapaññatti (chế định về sự đoạn tận); do biểu thị sự khởi đầu của tấn căn, nên được gọi là ārambhapaññatti (chế định về sự khởi đầu); do biểu thị sự mang đến những điều không đáng trách, nên được gọi là āhaṭanāpaññatti (chế định về sự mang đến); do biểu thị sự thiết lập nền tảng tu tập, nên được gọi là nikkhepapaññatti (chế định về sự thiết lập); do biểu thị sự chế ngự các pháp ác bất thiện, nên được gọi là abhinighātapaññatti (chế định về sự chế ngự).
41. Vaṭṭavasena vā vivaṭṭavasena vā dhammasammasanavasena vā upādānakkhandhavasena vā pajānanavasena vā saccesu nānāvidho paññattibhedo ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘kathaṃ teparivaṭṭavasena saccesu paññattibhedo vibhatto’’ti vattabbattā teparivaṭṭavasena saccesu paññattibhedaṃ dassetuṃ ‘‘idaṃ dukkhanti me, bhikkhave’’tiādi āraddhaṃ.
41. The Teacher has expounded various kinds of designations concerning the truths, either in terms of the round of existence or the cessation of the round, or in terms of comprehending phenomena, or in terms of the aggregates of clinging, or in terms of understanding, and we have understood them. In order to show the various kinds of designations concerning the truths in terms of the three rounds, as it is to be stated, “‘This is suffering, bhikkhus’ and so on” is commenced.
Sự phân biệt chế định đa dạng trong các chân lý đã được vị thầy phân tích theo phương diện luân hồi, hoặc theo phương diện thoát khỏi luân hồi, hoặc theo phương diện thẩm sát các pháp, hoặc theo phương diện thủ uẩn, hoặc theo phương diện tuệ tri. Và chúng tôi đã hiểu rõ điều đó. Vì cần phải nói rằng: “Sự phân biệt chế định trong các chân lý theo phương diện ba chuyển được phân tích như thế nào?”, nên để chỉ ra sự phân biệt chế định trong các chân lý theo phương diện ba chuyển, câu “idaṃ dukkhanti me, bhikkhave” (Này các Tỳ khưu, đây là khổ…) đã được bắt đầu.
Aṭṭhakathāyaṃ pana – ‘‘evaṃ vaṭṭavivaṭṭamukhena sammasanaupādānakkhandhamukheneva saccesu paññattivibhāgaṃ dassetvā idāni teparivaṭṭavasena dassetuṃ ‘idaṃ dukkhanti me bhikkhave’tiādi āraddha’’nti (netti. aṭṭha. 41) vuttaṃ.
However, in the Commentary it is stated: “Having thus shown the division of designations concerning the truths through the aspect of the round of existence and the cessation of the round, and through the aspect of comprehension and the aggregates of clinging, now, in order to show it in terms of the three rounds, ‘This is suffering, bhikkhus’ and so on is commenced.”
Tuy nhiên, trong Aṭṭhakathā (Chú giải), có nói rằng: “Như vậy, sau khi đã chỉ ra sự phân tích chế định trong các chân lý theo phương diện luân hồi và thoát khỏi luân hồi, theo phương diện thẩm sát và thủ uẩn, bây giờ để chỉ ra theo phương diện ba chuyển, câu ‘idaṃ dukkhanti me bhikkhave’ (Này các Tỳ khưu, đây là khổ…) đã được bắt đầu.”
Tattha pubbe parijānanato paṭṭhāya.
There, previously means from the time of full understanding.
Trong đó, pubbe (trước kia) có nghĩa là kể từ khi bắt đầu liễu tri.
Ananussutesūti parijānanavasena ananussutesu catūsu saccadhammesu.
In things unheard before means in the four true phenomena unheard before in terms of full understanding.
Ananussutesūti (trong các pháp chưa từng được nghe) có nghĩa là trong bốn chân lý pháp chưa từng được nghe theo phương diện liễu tri.
Cakkhunti paṭhamaṃ nibbānadassanaṭṭhena cakkhu nāma.
Eye is called eye in the sense of first seeing Nibbāna.
Cakkhu (mắt) được gọi là mắt vì có ý nghĩa thấy Niết-bàn lần đầu tiên.
Yathāsabhāvato kiccaparijānanaṭṭhena sacchikiriyaparijānanaṭṭhena ñāṇaṃ nāma.
Knowledge is called knowledge in the sense of understanding the task as it really is, in the sense of realizing the task.
Được gọi là ñāṇaṃ (trí) vì có ý nghĩa liễu tri phận sự theo đúng thực tánh và liễu tri sự chứng ngộ.
Yathāsabhāvato kiccaparijānanādīnaṃ paṭivijjhitvā pajānanaṭṭhena paññā nāma.
Wisdom is called wisdom in the sense of penetrating and understanding the tasks of full understanding and so on as they really are.
Được gọi là paññā (tuệ) vì có ý nghĩa thấu suốt và tuệ tri các điều như liễu tri phận sự theo đúng thực tánh.
Tathā viditakaraṇaṭṭhena vijjā nāma.
Similarly, true knowledge is called true knowledge in the sense of making known.
Được gọi là vijjā (minh) vì có ý nghĩa làm cho biết rõ như vậy.
Ālokobhāsakaraṇaṭṭhena āloko nāma.
Light is called light in the sense of creating illumination.
Được gọi là āloko (ánh sáng) vì có ý nghĩa làm cho sáng tỏ.
Idaṃ cakkhādikaṃ sabbaṃ paññāvevacanameva.
All this, such as eye, is merely a synonym for wisdom.
Tất cả những từ như mắt (cakkhu) này đều là từ đồng nghĩa của tuệ (paññā).
‘‘Idaṃ dukkhanti me bhikkhave…pe… udapādī’’ti ayaṃ paññatti saccānaṃ desanāya paññāpanato desanāpaññatti nāma, sutamayiyā paññāya nikkhepassa ca paññāpanato nikkhepapaññatti nāma, anaññātaññassāmītindriyassa sacchikiriyāya ca paññāpanato sacchikiriyāpaññatti nāma, dhammacakkassa pavattanāya ca paññāpanato pavattanāpaññatti nāma.
“‘This is suffering, bhikkhus’…pe… arose.” This designation, because it designates the teaching of the truths, is called the designation of teaching; because it designates the establishment of wisdom born of hearing, it is called the designation of establishment; because it designates the realization of the faculty of knowing what was unknown, it is called the designation of realization; because it designates the setting in motion of the Wheel of Dhamma, it is called the designation of setting in motion.
“Này các Tỳ khưu, đây là khổ… cho đến… đã sanh khởi nơi ta.” Ayaṃ, chế định này, do biểu thị sự thuyết giảng các chân lý, nên được gọi là desanāpaññatti (chế định về sự thuyết giảng); do biểu thị sự thiết lập văn tuệ, nên được gọi là nikkhepapaññatti (chế định về sự thiết lập); do biểu thị sự chứng ngộ của anaññātaññassāmītindriya (quyền ‘tôi sẽ biết điều chưa biết’), nên được gọi là sacchikiriyāpaññatti (chế định về sự chứng ngộ); do biểu thị sự chuyển vận bánh xe pháp, nên được gọi là pavattanāpaññatti (chế định về sự chuyển vận).
Teparivaṭṭavasena saccesu nānāvidho paññattibhedo ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘kathaṃ kusalākusalādivasena desitadhammassa paññattibhedo vibhatto’’ti vattabbattā ‘‘tulamatulañca sambhava’’ntiādi vuttaṃ.
The Teacher has expounded various kinds of designations concerning the truths in terms of the three rounds, and we have understood them. In order to show how the various kinds of designations of the Dhamma taught in terms of wholesome and unwholesome states are expounded, as it is to be stated, “‘The measured and the immeasurable existence’ and so on” is stated.
Sự phân biệt chế định đa dạng trong các chân lý theo phương diện ba chuyển đã được vị thầy phân tích, và chúng tôi đã hiểu rõ. Vì cần phải nói rằng: “Sự phân biệt chế định của pháp được thuyết giảng theo phương diện thiện, bất thiện, v.v., được phân tích như thế nào?”, nên câu “tulamatulañca sambhavaṃ” (cái có thể đo lường và không thể đo lường, và sự sanh khởi) đã được nói đến.
Atha vā dhammacakkasutte paññattibhedo ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘tulamatulañcātiādigāthāya kathaṃ paññattibhedo vibhatto’’ti vattabbattā ‘‘tulamatulañcā’’tiādi vuttaṃ.
Or, the classification of concepts (paññatti) has been distinguished by the teacher in the Dhammacakka Sutta, and it is known by us. Since it is to be said, "How is the classification of concepts distinguished in the verse beginning with 'tulaṃ atulaṃ ca' (the comparable and the incomparable)?", therefore, 'tulaṃ atulaṃ ca' and so on, is stated.
Hoặc là, sự phân biệt chế định trong Kinh Chuyển Pháp Luân đã được vị thầy phân tích, và chúng tôi đã hiểu rõ. Vì cần phải nói rằng: “Sự phân biệt chế định được phân tích như thế nào trong bài kệ ‘tulamatulañcā’tiādi?”, nên câu “tulamatulañcā” đã được nói đến.
Tulīyati paricchijjīyatīti tulaṃ, kāmāvacarakammaṃ, natthi tulaṃ sadisaṃ aññaṃ lokiyakammaṃ assa mahaggatakammassāti atulaṃ, rūpārūpāvacarakammaṃ.
That which is weighed, that which is delimited, is tulaṃ (comparable), which is kāmāvacara kamma (sense-sphere kamma). There is no other worldly kamma comparable to this exalted kamma, thus it is atulaṃ (incomparable), which is rūpārūpāvacara kamma (fine-material and immaterial sphere kamma).
Cái được cân đo, được giới hạn, là tulaṃ, tức là nghiệp cõi dục. Không có nghiệp thế gian nào khác có thể so sánh với nghiệp đáo đại này, đó là atulaṃ, tức là nghiệp cõi sắc và cõi vô sắc.
Punabbhavaṃ sambhavati etena saṅkhārenāti sambhavo, taṃ sambhavaṃ.
That by which rebirth arises, by this formation (saṅkhāra), is sambhava (arising/existence). That is sambhava.
Tái sanh được sanh khởi bởi hành này, đó là sambhavo, tức là sự sanh khởi ấy.
Punabbhavaṃ saṅkharotīti bhavasaṅkhāro.
That which conditions rebirth is bhavasaṅkhāra (formation leading to existence).
Cái tạo tác sự tái sanh, đó là bhavasaṅkhāro (hành tạo hữu).
Ajjhatte vipassanāvasena ramatīti ajjhattarato.
One who delights in the internal, by way of vipassanā, is ajjhattarato (delighting internally).
Người hoan hỷ trong nội tâm theo phương diện minh sát, đó là ajjhattarato.
Samathavasena samādhiyatīti samāhito.
One who is concentrated by way of samatha is samāhito (concentrated).
Người định tĩnh theo phương diện chỉ, đó là samāhito.
Attani sambhavatīti attasambhavo, taṃ attasambhavaṃ.
That which arises in oneself is attasambhava (self-arisen). That is attasambhava.
Cái sanh khởi trong tự thân, đó là attasambhavo, tức là cái sanh khởi trong tự thân ấy.
Muni sambuddho sambhavaṃ bhavasaṅkhāraṃ tulañca atulañca avassaji, ajjhattarato samāhito kavacaṃ abhindi iva, evaṃ attasambhavaṃ abhindi padālayīti yojanā kātabbā.
The Muni, the Perfectly Enlightened One, relinquished sambhava, bhavasaṅkhāra, tulaṃ, and atulaṃ. Delighting internally and concentrated, he broke through attasambhava, as if he had pierced a shield. This is how the connection should be made.
Muni (bậc Mâu-ni), bậc Chánh Đẳng Giác, đã từ bỏ sambhavaṃ (sự sanh khởi), bhavasaṅkhāraṃ (hành tạo hữu), tulañca (cái có thể đo lường) và atulañca (cái không thể đo lường); là người hoan hỷ trong nội tâm, định tĩnh, đã phá vỡ như thể phá vỡ áo giáp; như vậy, ngài abhindi (đã phá vỡ) attasambhavaṃ (cái sanh khởi trong tự thân) – nên hiểu sự liên kết câu như vậy.
Atha vā muni sambuddho ‘‘pañcakkhandhā aniccā dukkhā anattā vipariṇāmadhammā, nibbānaṃ pana niccaṃ sukhaṃ asaṅkhataṃ avipariṇāmadhamma’’nti tulaṃ tulayanto atulaṃ nibbānaṃ disvā sambhavaṃ bhavasaṅkhāraṃ ariyamaggena avassaji.
Or, the Muni, the Perfectly Enlightened One, while weighing tulaṃ (the comparable), thinking, "The five aggregates are impermanent, suffering, non-self, and subject to change, but Nibbāna is permanent, happiness, unconditioned, and not subject to change," and having seen atulaṃ (the incomparable) Nibbāna, relinquished sambhava and bhavasaṅkhāra by the Noble Path.
Hoặc là, muni, bậc Chánh Đẳng Giác, khi tulaṃ (cân nhắc) rằng “năm uẩn là vô thường, khổ, vô ngã, có tính biến hoại; còn Niết-bàn là thường, lạc, vô vi, không có tính biến hoại”, đã thấy atulaṃ (cái không thể so sánh) là Niết-bàn, và đã từ bỏ sambhavaṃ (sự sanh khởi), bhavasaṅkhāraṃ (hành tạo hữu) bằng thánh đạo.
Kathaṃ avassaji?
How did he relinquish them?
Ngài đã từ bỏ như thế nào?
So hi muni vipassanāvasena ajjhattarato ca hutvā, samathavasena upacārappanāsu samāhito ca hutvā kavacaṃ abhindi iva, evaṃ attasambhavaṃ attani sañjātaṃ kilesaṃ abhindi padālayi, kilesābhāvena kammañca jahīti gāthāttho gahetabbo.
That Muni, having delighted internally by way of vipassanā, and having been concentrated in access and absorption by way of samatha, broke through attasambhava (the defilements arisen in oneself) as if he had pierced a shield. By the absence of defilements, he also abandoned kamma. This is the meaning of the verse to be understood.
Vị Mâu-ni ấy, sau khi đã là người hoan hỷ trong nội tâm theo phương diện minh sát, và đã định tĩnh trong cận hành và an chỉ theo phương diện chỉ, đã phá vỡ như thể phá vỡ áo giáp; evaṃ attasambhavaṃ (như vậy, cái sanh khởi trong tự thân), tức là phiền não sanh khởi trong tự thân, ngài abhindi (đã phá vỡ), đã đoạn trừ; do không còn phiền não, ngài cũng từ bỏ nghiệp – nên hiểu ý nghĩa của bài kệ như vậy.
‘‘Tulamatulañca sambhava’’nti paññatti sabbadhammānaṃ abhiññāya paññāpanato abhiññāpaññatti nāma, dhammapaṭisambhidāya nikkhepassa ca paññāpanato nikkhepapaññatti nāma, ‘‘bhavasaṅkhāramavassaji munī’’ti paññatti samudayassa pariccāgassa ca paññāpanato pariccāgapaññatti nāma, dukkhassa pariññāya ca paññāpanato pariññāpaññatti nāma, ‘‘ajjhattarato samāhito’’ti paññatti kāyagatāya satiyā bhāvanāya ca paññāpanato bhāvanāpaññatti nāma, cittekaggatāya ṭhitiyā ca paññāpanato ṭhitipaññatti nāma, ‘‘abhindi kavacamivattasambhava’’nti paññatti cittassa abhinibbidāya ca paññāpanato abhinibbidāpaññatti nāma, sabbaññutāya upādānassa ca paññāpanato upādānapaññatti nāma, avijjāṇḍakosānaṃ padālanāya ca paññāpanato padālapaññatti nāma, ‘‘yathāvutto paññattippabhedo kena saddahitabbo’’ti vattabbattā ‘‘tenāhā’’tiādi vuttaṃ.
The concept of "tulaṃ atulaṃ ca sambhavaṃ" is called abhiññāpaññatti (concept of direct knowledge) because it proclaims the direct knowledge of all phenomena. It is called nikkhepapaññatti (concept of laying down) because it proclaims the exposition of the Dhammapaṭisambhidā. The concept of "bhavasaṅkhāraṃ avassaji munī" (the Muni relinquished the formations leading to existence) is called pariccāgapaññatti (concept of relinquishment) because it proclaims the abandonment of the origin. It is called pariññāpaññatti (concept of full understanding) because it proclaims the full understanding of suffering. The concept of "ajjhattarato samāhito" (delighting internally, concentrated) is called bhāvanāpaññatti (concept of development) because it proclaims the development of mindfulness regarding the body. It is called ṭhitipaññatti (concept of stability) because it proclaims the stability of one-pointedness of mind. The concept of "abhindi kavacamivattasambhavaṃ" (he broke through self-arisen existence as if it were a shield) is called abhinibbidāpaññatti (concept of disenchantment) because it proclaims the disenchantment of the mind. It is called upādānapaññatti (concept of clinging) because it proclaims omniscience and clinging. It is called padālapaññatti (concept of breaking through) because it proclaims the breaking through of the eggshell of ignorance. Since it is to be said, "By whom should the aforementioned classification of concepts be believed?", therefore, "tenāha" (thus he said) and so on, is stated.
Chế định “Tulamatulañca sambhavaṃ” (cái có thể đo lường, không thể đo lường, và sự sanh khởi), do biểu thị sự thắng tri tất cả các pháp, nên được gọi là abhiññāpaññatti (chế định về sự thắng tri); do biểu thị sự thiết lập pháp vô ngại giải, nên được gọi là nikkhepapaññatti (chế định về sự thiết lập). Chế định “bhavasaṅkhāramavassaji munī” (bậc Mâu-ni đã từ bỏ hành tạo hữu), do biểu thị sự xả ly tập, nên được gọi là pariccāgapaññatti (chế định về sự xả ly); do biểu thị sự liễu tri khổ, nên được gọi là pariññāpaññatti (chế định về sự liễu tri). Chế định “ajjhattarato samāhito” (hoan hỷ trong nội tâm, định tĩnh), do biểu thị sự tu tập niệm thân, nên được gọi là bhāvanāpaññatti (chế định về sự tu tập); do biểu thị sự an trú của tâm nhất điểm, nên được gọi là ṭhitipaññatti (chế định về sự an trú). Chế định “abhindi kavacamivattasambhavaṃ” (đã phá vỡ cái sanh khởi trong tự thân như áo giáp), do biểu thị sự nhàm chán của tâm, nên được gọi là abhinibbidāpaññatti (chế định về sự nhàm chán); do biểu thị sự chấp thủ của nhất thiết trí, nên được gọi là upādānapaññatti (chế định về sự chấp thủ); do biểu thị sự phá vỡ vỏ trứng vô minh, nên được gọi là padālapaññatti (chế định về sự phá vỡ). Vì cần phải nói rằng: “Sự phân loại chế định đã được nói đến như vậy nên được tin tưởng bởi ai?”, nên câu “tenāhā” (do đó, ngài đã nói) đã được nói đến.
Tathāvuttassa paññattippabhedassa sambhavato bhagavā yaṃ ‘‘tulamatula’’ntiādigāthamāha, tathāsambhavato yathāvuttāya gāthāya yathāvutto paññattippabhedo saddahitabboti.
Since the aforementioned classification of concepts arises from the Bhagavā's utterance of the verse beginning with "tulaṃ atulaṃ," therefore, the aforementioned classification of concepts should be believed based on the aforementioned verse.
Do sự tồn tại của sự phân loại chế định đã được nói đến như vậy, nên Đức Thế Tôn đã nói bài kệ “tulamatulaṃ” v.v. Do sự tồn tại như vậy, nên sự phân loại chế định đã được nói đến nên được tin tưởng bởi bài kệ đã được nói đến như vậy.
Gāthāyaṃ pana kathaṃ paññattibhedo vibhatto’’ti vattabbattā ‘‘yo dukkhamaddakkhī’’tiādi vuttaṃ.
Since it is to be said, "How is the classification of concepts distinguished in this verse?", therefore, "yo dukkhamaddakkhi" (who saw suffering) and so on, is stated.
Trong bài kệ, sự phân loại các khái niệm (paññatti) được phân chia như thế nào? — Vì cần phải nói như vậy, nên đã nói "Người nào đã thấy khổ," v.v.
Yo āraddhavipassako jantu yatonidānaṃ sabbaṃ tebhūmakaṃ hetuphalaṃ dukkhaṃ addakkhi, so āraddhavipassako jantu kāmesu kathaṃ nameyya nametuṃ nārahati.
That being, who has commenced vipassanā, saw suffering—all three realms, cause and effect—from which it originates. That being, who has commenced vipassanā, should not incline towards sensual pleasures; he is not fit to incline.
Chúng sanh nào đã bắt đầu thiền quán (vipassanā), đã thấy tất cả khổ quả do nhân trong ba cõi từ nguyên nhân nào, thì chúng sanh đã bắt đầu thiền quán ấy làm sao có thể nghiêng mình trước các dục? Chắc chắn không thể nghiêng mình.
Kāmā loke ‘‘saṅgo’’ti hi yasmā passitabbā, tasmā nametuṃ nārahati, iti etaṃ dukkhabhāvaṃ dukkhahetubhāvaṃ ñatvā tesaṃ kāmānaṃ vinayāya vūpasamāya satimā kāyagatāsatisampanno tīṇi sikkhāni sikkhe sikkheyyāti gāthāttho saṅkhepena viññātabbo.
Since desires in the world are to be seen as a 'bond', therefore one should not incline towards them. Thus, having known this state of suffering and state of the cause of suffering, for the removal and appeasement of those desires, one who is mindful, endowed with mindfulness of the body, should train in the three trainings—this is to be understood as the brief meaning of the verse.
Vì các dục trong đời phải được thấy là "sự trói buộc" (saṅga), do đó không đáng nghiêng mình. Như vậy, sau khi biết trạng thái khổ và trạng thái nguyên nhân của khổ này, để diệt trừ, để làm cho lắng dịu các dục ấy, người có niệm, đầy đủ niệm thân hành (kāyagatāsati), nên học ba học (sikkhā). Đó là ý nghĩa của bài kệ cần được hiểu một cách tóm tắt.
Aṭṭhakathāyaṃ (netti. aṭṭha. 41) pana vitthārena saṃvaṇṇito.
But in the Commentary, it is explained in detail.
Tuy nhiên, trong Chú Giải (netti. aṭṭha. 41) đã được giải thích chi tiết.
‘‘Yo dukkha’’nti paññatti dukkhassa vevacanassa ca pariññāya ca paññāpanato vevacanapaññatti, pariññāpaññatti ca hoti.
The designation "Yo dukkha" (who suffering) is designation of a synonym and designation of full understanding because it designates the synonym of suffering and its full understanding.
Khái niệm "khổ" (dukkha) là sự thuyết minh về khổ, về đồng nghĩa của khổ và về sự liễu tri (pariññā), nên là khái niệm đồng nghĩa (vevacanapaññatti) và khái niệm liễu tri (pariññāpaññatti).
‘‘Yatonidāna’’nti paññatti samudayassa pabhavassa ca pahānassa ca paññāpanato pabhavapaññatti ceva pahānapaññatti ca hoti.
The designation "Yatonidāna" (from what source) is designation of origin and designation of abandonment because it designates the origin and the abandonment.
Khái niệm "từ nguyên nhân nào" (yatonidānaṃ) là sự thuyết minh về tập khởi (samudaya), về sự phát sinh và về sự đoạn trừ (pahāna), nên là khái niệm phát sinh (pabhavapaññatti) và khái niệm đoạn trừ (pahānapaññatti).
‘‘Addakkhī’’ti paññatti ñāṇacakkhussa vevacanassa ca paṭivedhassa ca paññāpanato vevacanapaññatti ceva paṭivedhapaññatti ca hoti.
The designation "Addakkhī" (he saw) is designation of a synonym and designation of penetration because it designates the synonym of the eye of wisdom and its penetration.
Khái niệm "đã thấy" (addakkhī) là sự thuyết minh về nhãn tuệ (ñāṇacakkhu), về đồng nghĩa của nó và về sự thể nhập (paṭivedha), nên là khái niệm đồng nghĩa (vevacanapaññatti) và khái niệm thể nhập (paṭivedhapaññatti).
‘‘Kāmesu so jantu kathaṃ nameyyā’’ti paññatti kāmataṇhāya vevacanassa ca anabhinivisassa ca paññāpanato vevacanapaññatti ceva anabhinivesapaññatti ca hoti.
The designation "Kāmesu so jantu kathaṃ nameyyā" (how should that being incline towards desires) is designation of a synonym and designation of non-adherence because it designates the synonym of craving for desires and non-adherence to them.
Khái niệm "chúng sanh ấy làm sao có thể nghiêng mình trước các dục?" (kāmesu so jantu kathaṃ nameyyā) là sự thuyết minh về ái dục (kāmataṇhā), về đồng nghĩa của nó và về sự không chấp thủ (anabhinivesa), nên là khái niệm đồng nghĩa (vevacanapaññatti) và khái niệm không chấp thủ (anabhinivesapaññatti).
‘‘Kāmā hi loke saṅgoti ñatvā’’ti paññatti kāmānaṃ paccatthikato dassanassa ca paññāpanato dassanapaññatti nāma.
The designation "Kāmā hi loke saṅgoti ñatvā" (having known that desires in the world are a bond) is called designation of seeing because it designates the seeing of desires as an enemy.
Khái niệm "sau khi biết rằng các dục trong đời là sự trói buộc" (kāmā hi loke saṅgoti ñatvā) được gọi là khái niệm thấy rõ (dassanapaññatti) vì là sự thuyết minh về việc thấy các dục như là kẻ thù.
Kāmā hi anatthajānanato paccatthikasadisā.
Indeed, desires are like an enemy because they generate harm.
Vì các dục gây ra sự bất lợi, chúng giống như kẻ thù.
‘‘Kīdisā hutvā anatthajanakā’’ti pucchitabbattā ‘‘kāmā hī’’tiādi vuttaṃ.
Because it is to be asked, "What kind of harm-generators are they?", the statement "Kāmā hī" (Indeed, desires) and so on was made.
"Chúng gây ra sự bất lợi như thế nào?" — Vì cần phải hỏi như vậy, nên đã nói "các dục thật sự," v.v.
Kāmā rāgaggiādīhi antodayhanato aṅgārakāsūpamā ca, pūtibhāvāpajjanato maṃsapesūpamā ca, bahi aññena dayhanato pāvakakappā jalitaggikkhandhūpamā ca, patiṭṭhānābhāvato papātūpamā ca, visasadisehi dosādīhi parahiṃsanato uragopamā ca.
Desires are like a pit of glowing embers because they burn internally with the fire of lust and so on; they are like a piece of flesh because they become putrid; they are like a blazing fire or a mass of blazing fire because they are burned externally by others; they are like a precipice because there is no firm ground; and they are like a snake because they harm others with poison-like hatred and so on.
Các dục giống như hố than hồng (aṅgārakāsūpamā) vì chúng thiêu đốt từ bên trong bởi lửa tham ái, v.v.; giống như miếng thịt (maṃsapesūpamā) vì chúng trở nên thối rữa; giống như ngọn lửa (pāvakakappā), giống như khối lửa đang cháy vì chúng bị thiêu đốt từ bên ngoài bởi những thứ khác; giống như vực thẳm (papātūpamā) vì không có chỗ đứng vững; giống như rắn độc (uragopamā) vì chúng làm hại người khác bởi các sân hận, v.v., giống như chất độc.
‘‘Tesaṃ satīmā’’ti paññatti pahānāya apacayassa ca paññāpanato apacayapaññatti nāma, kāyagatāya satiyā nikkhepassa ca paññāpanato nikkhepapaññatti nāma, maggassa bhāvanāya ca paññāpanato bhāvanāpaññatti nāma.
The designation "Tesaṃ satīmā" (mindful of them) is called designation of reduction because it designates abandonment and reduction; it is called designation of placement because it designates the placement of mindfulness of the body; and it is called designation of development because it designates the development of the path.
Khái niệm "người có niệm đối với chúng" (tesaṃ satīmā) được gọi là khái niệm tiêu trừ (apacayapaññatti) vì là sự thuyết minh về sự đoạn trừ và sự tiêu giảm; được gọi là khái niệm đặt để (nikkhepapaññatti) vì là sự thuyết minh về sự đặt để niệm thân hành (kāyagatāsati); được gọi là khái niệm tu tập (bhāvanāpaññatti) vì là sự thuyết minh về sự tu tập con đường.
‘‘Vinayāya sikkhe’’ti paññattirāgavinayassa dosavinayassa mohavinayassa paṭivedhassa ca paññāpanato paṭivedhapaññatti nāma.
The designation "Vinayāya sikkhe" (should train for removal) is called designation of penetration because it designates the removal of lust, the removal of hatred, the removal of delusion, and their penetration.
Khái niệm "nên học để diệt trừ" (vinayāya sikkhe) được gọi là khái niệm thể nhập (paṭivedhapaññatti) vì là sự thuyết minh về sự thể nhập vào sự diệt trừ tham ái, sự diệt trừ sân hận và sự diệt trừ si mê.
‘‘Jantū’’ti paññatti yogissa vevacanassa ca paññāpanato vevacanapaññatti nāma.
The designation "Jantu" (being) is called designation of a synonym because it designates the synonym of a yogi.
Khái niệm "chúng sanh" (jantu) được gọi là khái niệm đồng nghĩa (vevacanapaññatti) vì là sự thuyết minh về đồng nghĩa của hành giả (yogī).
‘‘Jantūti sāmaññasattavācako saddo kasmā yogivācakoti viññātabbo’’ti vattabbattā ‘‘yadā hī’’tiādi vuttaṃ.
Because it is to be said, "Why should the word 'jantu', which is a common term for living beings, be understood as a term for a yogi?", the statement "Yadā hī" (When indeed) and so on was made.
"Từ 'chúng sanh' (jantu) là một từ chỉ chung cho chúng hữu tình, tại sao lại được hiểu là chỉ cho hành giả?" — Vì cần phải nói như vậy, nên đã nói "khi nào," v.v.
Yogī yadā yasmiṃ kāle kāmā saṅgoti pajānāti, tadā tasmiṃ kāle so yogī kāmānaṃ anuppādāya kusale dhamme kāyagatāsatiādīhi uppādayati, so kusale dhamme uppādento yogī anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya vāyamati kusalavīriyaṃ karoti, tasmā yogīvācako jantusaddoti viññātabbo.
When the yogi knows that desires are a bond, then that yogi produces wholesome states like mindfulness of the body for the non-arising of desires. That yogi, producing wholesome states, strives to produce wholesome states that have not yet arisen, performing wholesome effort. Therefore, the word 'jantu' should be understood as a term for a yogi.
Hành giả khi nào biết rằng các dục là sự trói buộc, lúc ấy hành giả ấy phát sinh các thiện pháp như niệm thân hành (kāyagatāsati), v.v., để các dục không phát sinh. Hành giả đang phát sinh các thiện pháp ấy nỗ lực (vāyamati) thực hành tinh tấn thiện để các thiện pháp chưa phát sinh được phát sinh. Do đó, từ "chúng sanh" (jantu) cần được hiểu là chỉ cho hành giả.
‘‘Jantū’’ti ayaṃ paññatti appattassa kusalassa jhānadhammādikassa pattiyā vāyāmassa ca paññāpanato vāyāmapaññatti nāma, oramattikāya asantuṭṭhiyā nikkhepassa ca paññāpanato nikkhepapaññatti nāma.
This designation "Jantu" is called designation of striving because it designates the striving for the attainment of unreached wholesome states such as jhāna, and it is called designation of placement because it designates the placement of contentment with little.
Khái niệm này "chúng sanh" (jantu) được gọi là khái niệm tinh tấn (vāyāmapaññatti) vì là sự thuyết minh về sự tinh tấn để đạt được các thiện pháp như pháp thiền, v.v., chưa đạt được; được gọi là khái niệm đặt để (nikkhepapaññatti) vì là sự thuyết minh về sự đặt để sự không mãn nguyện với những gì thấp kém.
‘‘So anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya vāyamatī’’ti ayaṃ paññatti vāyāmapaññatti, ‘‘hetuso uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā vāyamatīti paññatti katamā paññattī’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha so uppannāna’’ntiādi vuttaṃ.
This designation "So anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya vāyamatī" (He strives for the production of wholesome states that have not yet arisen) is the designation of striving. Because it is to be asked, "What designation is 'hetuso uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā vāyamatī' (he strives for the persistence of wholesome states that have arisen due to causes)?", the statement "Tattha so uppannānaṃ" (There, he of those that have arisen) and so on was made.
Khái niệm "Người ấy tinh tấn để các thiện pháp chưa phát sinh được phát sinh" là khái niệm tinh tấn. "Khái niệm 'Người ấy tinh tấn để các thiện pháp đã phát sinh được duy trì' là khái niệm gì?" — Vì cần phải hỏi như vậy, nên đã nói "trong đó, người ấy các pháp đã phát sinh," v.v.
Tattha tasmiṃ ‘‘anuppannāna’’ntiādimhi.
Tattha means in that "anuppannānaṃ" (of those that have not arisen) and so on.
Trong đó: trong câu "chưa phát sinh," v.v.
‘‘So uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā vāyamatī’’ti ayaṃ paññatti bhāvanāya appamādassa ca paññāpanato appamādapaññatti nāma, vīriyindriyassa nikkhepassa ca paññāpanato nikkhepapaññatti nāma, kusalānaṃ dhammānaṃ ārakkhassa ca paññāpanato ārakkhapaññatti nāma, adhicittasikkhāya ṭhitiyā ca paññāpanato ṭhitipaññatti nāma.
"He strives for the persistence of wholesome states that have arisen"—this designation, because it designates development and diligence, is called the designation of diligence; because it designates the application of the faculty of energy, is called the designation of application; because it designates the protection of wholesome states, is called the designation of protection; and because it designates the persistence of the training in higher consciousness, is called the designation of persistence.
Khái niệm này "Người ấy tinh tấn để các thiện pháp đã phát sinh được duy trì" được gọi là khái niệm không phóng dật (appamādapaññatti) vì là sự thuyết minh về sự tu tập và sự không phóng dật; được gọi là khái niệm đặt để (nikkhepapaññatti) vì là sự thuyết minh về sự đặt để quyền tinh tấn (vīriyindriya); được gọi là khái niệm hộ trì (ārakkhapaññatti) vì là sự thuyết minh về sự hộ trì các thiện pháp; được gọi là khái niệm duy trì (ṭhitipaññatti) vì là sự thuyết minh về sự duy trì học pháp về tâm cao thượng (adhicittasikkhā).
‘‘Kena yathāvuttappakāro paññattippabhedo saddahitabbo’’ti vattabbattā ‘‘tenāhā’’tiādi vuttaṃ.
Because it is to be asked, "By whom should the aforementioned types of designations be believed?", the phrase "therefore it is said" and so on, was stated.
"Ai nên tin vào sự phân loại các khái niệm được nói như trên?" — Vì cần phải nói như vậy, nên đã nói "do đó đã nói," v.v.
Gāthāyaṃ pana kathaṃ paññattippabhedo vibhatto’’ti vattabbattā ‘‘mohasambandhano’’tiādi vuttaṃ.
Because it is to be asked, "How are the types of designations analyzed in this verse?", the phrase "bound by delusion" and so on, was stated.
Trong bài kệ này, sự phân loại các khái niệm được phân chia như thế nào? — Vì cần phải nói như vậy, nên đã nói "bị trói buộc bởi si mê," v.v.
Tattha mohasambandhanoti mohahetukehi saṃyojanehi sambandho.
Therein, bound by delusion means bound by the fetters caused by delusion.
Trong đó, bị trói buộc bởi si mê (mohasambandhano) nghĩa là bị trói buộc bởi các kiết sử (saṃyojana) do si mê làm nhân.
Lokoti appahīnasaṃyojano sattaloko.
The world means the sentient world whose fetters have not been abandoned.
Thế gian (loko) nghĩa là chúng sanh giới chưa đoạn trừ các kiết sử.
Bhabbarūpova dissatīti abhabbopi attā bhabbarūpova bhabbajātiko viya bālānaṃ avipassakānaṃ dissati.
It appears to be capable means that even one who is incapable appears to fools, to those who do not discern, as if capable, as if of a capable nature.
Chỉ hiện ra vẻ đáng được giải thoát (bhabbarūpova dissatī) nghĩa là ngay cả tự ngã không đáng được giải thoát cũng hiện ra đối với những kẻ ngu si, những người không có tuệ quán (vipassanā), như thể là đáng được giải thoát, như thể có bản chất đáng được giải thoát.
Upadhibandhanoti kilesūpadhīhi bandhitabbo.
Bound by defilements means to be bound by the defilements (kilesūpadhi).
Bị trói buộc bởi các phiền não (upadhibandhano) nghĩa là sẽ bị trói buộc bởi các phiền não (kilesūpadhi).
Yu-paccayo hi kammatthe vihito.
For the suffix -yu is prescribed in the sense of the object.
Vì hậu tố "yu" được dùng trong nghĩa nghiệp.
Upadhīsu vā kilesānaṃ bandhanaṃ yassa bālassāti upadhibandhano.
Or, bound by defilements means for whom there is the binding of defilements among the defilements, that fool.
Hoặc, bị trói buộc bởi các phiền não (upadhibandhano) là kẻ ngu mà sự trói buộc của các phiền não nằm trong các phiền não.
Dve avaḍḍhiyo lāti gaṇhātīti bālo.
He takes or grasps two kinds of unwholesomeness, therefore he is a fool.
Kẻ ngu (bālo) là người lấy (gaṇhātī) hai sự không tăng trưởng (avaḍḍhiyo).
Tamasā sammohena parivārito paṭicchādito paṇḍitānaṃ vipassakānaṃ assirī viya sirīvirahito viya khāyati upaṭṭhāti.
Enveloped or covered in darkness, in delusion, he appears or is manifest to the wise, to those who discern, as if without splendor, as if devoid of glory.
Bị bóng tối (tamasā) là sự si mê bao phủ (parivārito), hiện ra đối với những người trí, những người có tuệ quán (vipassanā), như thể không có vẻ đẹp (assirī), như thể không có sự huy hoàng.
Passato paññācakkhunā passantassa paṇḍitassa kiñcanaṃ natthīti saṅkhepattho daṭṭhabbo.
For one who sees with the eye of wisdom, for the wise person, there is nothing at all—this is to be understood as the brief meaning.
Đối với người thấy (passato), người trí đang thấy bằng nhãn tuệ (paññācakkhu), thì không có gì (kiñcanaṃ natthi). Đó là ý nghĩa tóm tắt cần được hiểu.
‘‘Mohasambandhano loko’’ti paññatti mohasīsena gahitānaṃ vipallāsānaṃ desanāya paññāpanato desanāpaññatti nāma.
The designation "The world is bound by delusion," because it designates the teaching of perversions taken under the heading of delusion, is called the designation of teaching.
Khái niệm "Thế gian bị trói buộc bởi si mê" (mohasambandhano loko) được gọi là khái niệm thuyết giảng (desanāpaññatti) vì là sự thuyết minh về sự thuyết giảng các sự điên đảo (vipallāsa) được nắm giữ bởi si mê làm chính.
‘‘Bhabbarūpova dissatī’’ti paññatti lokassa viparītassa viparītākārena upaṭṭhahantassa paññāpanato viparītapaññatti nāma.
The designation "it appears to be capable," because it designates the world appearing in a perverted manner to the perverted, is called the designation of perversion.
Khái niệm "chỉ hiện ra vẻ đáng được giải thoát" (bhabbarūpova dissatī) được gọi là khái niệm trái ngược (viparītapaññatti) vì là sự thuyết minh về thế gian sai lệch hiện ra với hình thức sai lệch.
‘‘Upadhibandhano bālo’’ti paññatti pāpakānaṃ icchāvacarānaṃ pabhavassa paññāpanato pabhavapaññatti nāma.
The designation "The fool is bound by defilements," because it designates the origin of evil inclinations, is called the designation of origin.
Khái niệm "kẻ ngu bị trói buộc bởi các phiền não" (upadhibandhano bālo) được gọi là khái niệm phát sinh (pabhavapaññatti) vì là sự thuyết minh về sự phát sinh của các hành vi bất thiện (pāpaka icchāvacara).
‘‘Upadhibandhano bālo’’ti paññatti pariyuṭṭhānānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ bandhanakiccassa paññāpanato kiccapaññatti nāma.
The designation "The fool is bound by defilements," because it designates the binding function of unwholesome states that are obsessions, is called the designation of function.
Khái niệm "kẻ ngu bị trói buộc bởi các phiền não" (upadhibandhano bālo) được gọi là khái niệm chức năng (kiccapaññatti) vì là sự thuyết minh về chức năng trói buộc của các phiền não (pariyuṭṭhāna) và các pháp bất thiện.
‘‘Upadhibandhano bālo’’ti paññatti kilesānaṃ bandhanabalamūhanabalānaṃ paññāpanato balapaññatti nāma.
The designation "The fool is bound by defilements," because it designates the binding power and the uprooting power of defilements, is called the designation of power.
Khái niệm "kẻ ngu bị trói buộc bởi các phiền não" (upadhibandhano bālo) được gọi là khái niệm sức mạnh (balapaññatti) vì là sự thuyết minh về sức mạnh trói buộc và sức mạnh kéo lôi của các phiền não.
‘‘Upadhibandhano bālo’’ti paññatti saṅkhārānaṃ viruhanāya paññāpanato viruhanāpaññatti nāma.
The designation "The fool is bound by defilements," because it designates the growth of formations, is called the designation of growth.
Khái niệm "kẻ ngu bị trói buộc bởi các phiền não" (upadhibandhano bālo) được gọi là khái niệm tăng trưởng (viruhanāpaññatti) vì là sự thuyết minh về sự tăng trưởng của các hành (saṅkhāra).
‘‘Tamasā parivārito’’ti paññatti avijjandhakārassa desanāya paññāpanato desanāpaññatti nāma, avijjandhakārassa vevacanassa ca paññāpanato vevacanapaññatti nāma.
The designation "enveloped in darkness," because it designates the teaching of the darkness of ignorance, is called the designation of teaching; and because it designates a synonym for the darkness of ignorance, is called the designation of synonym.
Khái niệm "bị bao phủ bởi bóng tối" (tamasā parivārito) được gọi là khái niệm thuyết giảng (desanāpaññatti) vì là sự thuyết minh về sự thuyết giảng bóng tối vô minh (avijjandhakāra); được gọi là khái niệm đồng nghĩa (vevacanapaññatti) vì là sự thuyết minh về đồng nghĩa của bóng tối vô minh.
‘‘Assirī viya khāyatī’’ti paññatti dibbacakkhussa dassanakiriyāya paññāpanato dassanapaññatti nāma.
The designation "He appears to be without splendor," because it designates the act of seeing by the divine eye, is called the designation of seeing.
Khái niệm "hiện ra như không có vẻ đẹp" (assirī viya khāyatī) được gọi là khái niệm thấy rõ (dassanapaññatti) vì là sự thuyết minh về hành động thấy bằng thiên nhãn (dibbacakkhu).
‘‘Assirī viya khāyatī’’ti paññatti paññācakkhussa nikkhepassa paññāpanato nikkhepapaññatti nāma.
The designation "He appears to be without splendor," because it designates the application of the eye of wisdom, is called the designation of application.
Khái niệm "hiện ra như không có vẻ đẹp" (assirī viya khāyatī) được gọi là khái niệm đặt để (nikkhepapaññatti) vì là sự thuyết minh về sự đặt để nhãn tuệ (paññācakkhu).
‘‘Passato natthi kiñcana’’nti paññatti sattānaṃ ariyānaṃ paṭivedhassa paññāpanato paṭivedhapaññatti nāma.
The designation "for one who sees, there is nothing at all," because it designates the penetration of noble beings, is called the designation of penetration.
Khái niệm "đối với người thấy thì không có gì" (passato natthi kiñcananti) được gọi là khái niệm thể nhập (paṭivedhapaññatti) vì là sự thuyết minh về sự thể nhập của các bậc Thánh (ariya) chúng sanh.
‘‘Katamaṃ kiñcana’’nti pucchitabbattā ‘‘rāgo kiñcana’’ntiādi vuttaṃ.
Because it is to be asked, "What is anything at all?", the phrase "lust is anything at all" and so on, was stated.
Vì cần phải hỏi “Cái gì là kiñcana?”, nên đã nói “Tham ái là kiñcana,” v.v.
‘‘Yathāvutto paññattippabhedo kathaṃ amhehi saddahitabbo’’ti vattabbattā ‘‘tenāhā’’tiādi vuttaṃ.
Because it is to be asked, "How should we believe the aforementioned types of designations?", the phrase "therefore it is said" and so on, was stated.
Vì cần phải nói “Sự phân loại khái niệm đã nói trên chúng ta phải tin như thế nào?”, nên đã nói “Do đó Đức Phật đã nói,” v.v.
Yathāvuttassa paññattippabhedassa sambhavato bhagavā yaṃ ‘‘mohasambandhano’’tiādimāha, tathāsambhavato tāya gāthāya yathāvutto paññattippabhedo gāthānusārena saddahitabbo.
Since the aforementioned types of designations are possible, the types of designations mentioned in the verse beginning "bound by delusion" and so on, which the Blessed One spoke, should be believed according to that verse, as they are possible.
Vì sự phân loại khái niệm đã nói trên có thể xảy ra, nên Đức Thế Tôn đã nói “Kẻ bị trói buộc bởi si mê,” v.v. Với sự khả thể ấy, sự phân loại khái niệm đã nói trên phải được tin theo bài kệ đó.
‘‘Mohasambandhano loko’’tiādigāthāya paññattippabhedo ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘atthi, bhikkhave, ajāta’ntiādipāṭhassa paññattippabhedo kathaṃ vibhatto’’ti pucchitabbattā ‘‘atthi bhikkhave’’tiādipāḷimāha.
The classification of concepts in the verse beginning, "The world is bound by delusion," has been explained by the teacher and understood by us. Since it is to be asked, "How is the classification of concepts in the text beginning, 'Monks, there is the unborn,' explained?", the Pali passage beginning " Monks, there is" is stated.
Sự phân loại khái niệm đã được vị đạo sư phân tích qua bài kệ “Thế gian bị trói buộc bởi si mê,” v.v., và chúng tôi đã biết. Vì cần phải hỏi “Sự phân loại khái niệm của đoạn kinh ‘Này các Tỳ-khưu, có cái không sinh,’ v.v. đã được phân tích như thế nào?”, nên đã nói đoạn kinh “Này các Tỳ-khưu, có,” v.v.
‘‘Sā pana pāḷi kimatthaṃ bhagavatā vuttā’’ti ce puccheyya?
If one were to ask, "For what purpose was that Pali passage spoken by the Blessed One?"
Nếu hỏi “Thế thì đoạn kinh ấy đã được Đức Thế Tôn nói với mục đích gì?”
Paramatthato avijjamānattā nibbānaṃ natthi, tasmā ‘‘atthi nibbāna’’nti vacanaṃ sasavisāṇavacanaṃ viya anatthaṃ, vohāramattametanti vadantānaṃ micchāvādaṃ bhañjituṃ bhagavatā vuttāti daṭṭhabbā.
It should be understood that it was spoken by the Blessed One to refute the wrong view of those who say that because Nibbāna does not exist in the ultimate sense, the statement "Nibbāna exists" is meaningless like the statement "rabbit's horn," and that it is merely a conventional expression.
Phải hiểu rằng đoạn kinh ấy đã được Đức Thế Tôn nói để phá bỏ tà kiến của những người nói rằng Niết-bàn không tồn tại vì nó không có thật theo nghĩa tối hậu, do đó lời nói “có Niết-bàn” là vô nghĩa như lời nói về sừng thỏ, và đây chỉ là một sự quy ước.
Kutocipi ajātattā abhūtattā ajātaṃ abhūtaṃ.
Because it is not born from anywhere, not come into being, it is unborn, not come into being.
Vì không sinh từ bất cứ đâu, không hiện hữu, nên không sinh, không hiện hữu.
Paccayehi akatattā akataṃ.
Because it is not made by conditions, it is unmade.
Vì không được tạo tác bởi các duyên, nên không tạo tác.
Saṅkhatābhāvato asaṅkhataṃ nibbānaṃ atthi.
Because it is not conditioned, the unconditioned Nibbāna exists.
Vì không phải là pháp hữu vi, nên Niết-bàn không hữu vi là có.
Etaṃ ajātādikaṃ nibbānaṃ no ce abhavissa, evaṃ sati nissaraṇaṃ na paññāyetha, nibbānassa ca ariyamaggaphalānaṃ ārammaṇattā, maggaphalānañca kilesānaṃ samucchindanato paṭippassambhanato, samucchindanena ca tividhassa vaṭṭassa apavaṭṭanato ajātādikaṃ nibbānaṃ atthiyevāti daṭṭhabbaṃ.
If this Nibbāna, which is unborn and so forth, did not exist, then escape would not be discernible. And because Nibbāna is the object of the noble paths and fruits, and because the paths and fruits completely eradicate and pacify defilements, and because through complete eradication the three kinds of saṃsāra are abolished, it should be understood that Nibbāna, which is unborn and so forth, certainly exists.
Phải hiểu rằng nếu Niết-bàn không sinh, v.v. này không tồn tại, thì khi đó sự giải thoát sẽ không được biết đến. Vì Niết-bàn là đối tượng của các đạo và quả Thánh, và vì các đạo và quả diệt trừ và làm lắng dịu các phiền não, và vì sự diệt trừ làm chấm dứt ba loại luân hồi, nên Niết-bàn không sinh, v.v. là có thật.
‘‘Atthi, bhikkhave, ajātaṃ…pe… asaṅkhata’’nti ayaṃ paññatti nibbānassa desanāpaññatti ca nibbānassa vevacanapaññatti ca hoti.
The concept " Monks, there is the unborn...pe...the unconditioned" is both a descriptive concept of Nibbāna and a synonymous concept of Nibbāna.
Khái niệm “Này các Tỳ-khưu, có cái không sinh…v.v… không hữu vi” này là khái niệm thuyết giảng về Niết-bàn và cũng là khái niệm đồng nghĩa của Niết-bàn.
‘‘Nayidha jātassa…pe… paññāyethā’’ti ayaṃ paññatti saṅkhatassa vevacanapaññatti ca saṅkhatassa upanayanapaññatti ca hoti.
The concept " Here there is no born...pe...discerned" is both a synonymous concept of the conditioned and an illustrative concept of the conditioned.
Khái niệm “Ở đây không có cái sinh…v.v… sẽ được biết đến” này là khái niệm đồng nghĩa của pháp hữu vi và cũng là khái niệm dẫn nhập của pháp hữu vi.
‘‘Yasmā ca…pe… asaṅkhata’’nti ayaṃ paññatti nibbānassa vevacanapaññatti ca nibbānassa jotanāpaññatti ca hoti.
The concept " Because...pe...unconditioned" is both a synonymous concept of Nibbāna and an explanatory concept of Nibbāna.
Khái niệm “Vì…v.v… không hữu vi” này là khái niệm đồng nghĩa của Niết-bàn và cũng là khái niệm hiển bày của Niết-bàn.
‘‘Yasmā jātassa…pe… paññāyatī’’ti ayaṃ paññatti nibbānassa vevacanapaññatti ca maggassa saṃsārato niyyānikapaññatti ca nissaraṇapaññatti ca hotīti paññattiviseso paṇḍitehi niddhāretvā gahetabbo.
The concept " Because what is born...pe...is discerned" is both a synonymous concept of Nibbāna and a concept of leading out from saṃsāra for the path, and a concept of escape, so this distinction of concepts should be determined and understood by the wise.
Khái niệm “Vì cái sinh…v.v… được biết đến” này là khái niệm đồng nghĩa của Niết-bàn và cũng là khái niệm dẫn xuất khỏi luân hồi và khái niệm giải thoát của đạo. Sự đặc biệt của khái niệm phải được các bậc hiền trí xác định và chấp nhận.